Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

tcvn tIªu chuÈn quèc gia

TCVN 5875 : 1995

Iso 3777 : 1976

KiÓm tra b»ng c¸ch chôp b»ng tia bøc x¹

c¸c mèi hµn ®iÓm b»ng ®iÖn cho nh«m
vµ c¸c hîp kim nh«m −
KiÕn nghÞ kü thuËt thùc hµnh
Radiographic inspection of resistance spot welds for alumium and its alloys −
Recommended practice

Hµ Néi - 2008
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

2
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Lêi nãi ®Çu

TCVN 5875 : 1995 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO 3777 : 1976.

TCVN 5875 : 1995 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC 135 Thö kh«ng
ph¸ huû biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng ®Ò nghÞ, Bé
Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng (nay lµ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ)
ban hµnh.

Tiªu chuÈn nµy ®−îc chuyÓn ®æi n¨m 2008 tõ Tiªu chuÈn ViÖt Nam cïng
sè hiÖu thµnh Tiªu chuÈn Quèc gia theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 69 cña
LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt vµ ®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 6 NghÞ
®Þnh sè 127/2007/N§-CP ngµy 1/8/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi
hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt.

3
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Lêi giíi thiÖu

V× ®· cã c¸c tiªu chuÈn cho viÖc kh¶o s¸t b»ng c¸ch chôp b»ng tia bøc x¹ c¸c chç nèi b»ng hµn nãng
ch¶y trªn thÐp vµ nh«m (ISO/R 947, ISO/R 1106 vµ ISO 2437), nªn cã thÓ còng nghÜ r»ng sÏ kh«ng
cÇn chuÈn bÞ c¸c tµi liÖu t−¬ng tù cho viÖc kh¶o s¸t c¸c mèi hµn b»ng ®iÖn trªn nh«m vµ hîp kim
nh«m.

Trong thùc tÕ khi so s¸nh c¸c chç nèi ®ã víi c¸c chç nèi hµn nãng ch¶y cã thÓ cã c¸c sù kh¸c nhau
sau ®©y:

- kh«ng cã sù t¨ng c−êng;

- mÆt cña chç nèi ch¹y song song víi c¸c mÆt cña c¸c thµnh phÇn ®−îc hµn;

- d¹ng ®Æc biÖt cña miÒn kim lo¹i ®−îc hµn;

- nh÷ng sai háng cã thÓ kh¸c víi c¸c sai háng thÊy trong hµn nãng ch¶y;

- ®é dµy tæng céng nhá (nãi chung d−íi 6 mm).

Ngoµi ra, ng−êi ta thÊy r»ng sù hµn ®iÓm b»ng ®iÖn, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt tèt, ¸p dông ®−îc cho
c¸c hîp kim ®−îc xö lý nhiÖt, ®Æc biÖt lµ c¸c hîp kim ®ång. Víi chóng, nèi b»ng hµn nãng ch¶y kh«ng
thÝch hîp.

Nh÷ng kiÕn nghÞ ®−îc ®Ò cËp ®Õn kh«ng nªn ®−îc xem xÐt nh− lµ c¸c tiªu chuÈn ®−îc thõa nhËn cho
hµn, chóng chØ liªn quan ®Õn kü thuËt chôp b»ng tia ®−îc dïng ®Õn.

4
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Tiªu chuÈn quèc gIa TCVN 5875 : 1995

KiÓm tra b»ng c¸ch chôp b»ng tia bøc x¹ c¸c mèi hµn ®iÓm
b»ng ®iÖn cho nh«m vµ c¸c hîp kim nh«m −
KiÕn nghÞ kü thuËt thùc hµnh

Radiographic inspection of resistance spot welds for alumium and its alloys −
Recommended practice

1 Ph¹m vi ¸p dông

Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c chung cho kü thuËt chôp ¶nh b»ng tia víi vËt cho phÐp thu
nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®ång thêi ®Ò ra mét sè quy t¾c dùa trªn thùc hµnh nãi chung ®−îc chÊp nhËn vµ lý
thuyÕt c¬ b¶n cña vÊn ®Ò.

2 LÜnh vùc ¸p dông

Tiªu chuÈn nµy ¸p dông cho nh÷ng mèi nèi phñ ®−îc thùc hiÖn trªn nh«m vµ hîp kim nh«m. Nã ®−îc
dùa trªn c¸c kü thuËt chôp ¶nh b»ng tia bøc x¹ ®· vµ ®ang ®−îc dïng thµnh c«ng trong c«ng nghiÖp
®Ó kiÓm tra c¸c mèi hµn ®iÓm b»ng ®iÖn trªn c¸c hîp kim nhÑ cã ®é dµy tæng céng nhá.

3 Tiªu chuÈn trÝch dÉn

ISO/1027, Bé chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh cña ¶nh chôp b»ng tia bøc x¹. Nh÷ng nguyªn t¾c vµ chØ ®Þnh.

ISO 2504, Chôp ¶nh b»ng tia vµ c¸c mèi hµn vµ c¸c ®iÒu kiÖn quan s¸t cho phim. Sö dông c¸c mÉu
®−îc giíi thiÖu cña bé chØ thÞ chÊt l−îng h×nh ¶nh (I.Q.I).

4 Tæng qu¸t

4.1 B¶o vÖ

BÊt kú bé phËn nµo cña c¬ thÓ con ng−êi bÞ chiÕu x¹ ®Òu cã thÓ bÞ tæn th−¬ng nÆng. Do ®ã ®iÒu chñ
yÕu lµ, ë ®©u dïng ®Õn thiÕt bÞ tia X, cÇn phßng ngõa ®Çy ®ñ ®Ó b¶o vÖ ng−êi chôp tia X vµ nh÷ng
ng−êi kh¸c ë xung quanh.

5
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Nh÷ng phßng ngõa vÒ an toµn ®èi víi tia X vµ bøc x¹ gamma ®−îc chØ râ trong c¸c h−íng dÉn cña Uû
ban Quèc tÕ vÒ An toµn phãng x¹.

4.2 ChuÈn bÞ bÒ mÆt

Nãi chung, sù chuÈn bÞ bÒ mÆt lµ kh«ng cÇn thiÕt khi chôp c¸c mèi hµn ®iÓm b»ng tia X.

4.3 §Þnh vÞ mèi hµn trªn ¶nh tia X

C¸c vËt ®¸nh dÊu, th−êng d−íi d¹ng c¸c mòi tªn ch× hoÆc c¸c ký hiÖu kh¸c, cÇn ®−îc ®Æt däc theo c¶
hai phÝa cña chç hµn sao cho vÞ trÝ cña nã cã thÓ nhËn ra ë trªn ¶nh.

4.4 ChØ ®Þnh c¸c ¶nh chôp b»ng tia X

C¸c ch÷ b»ng ch× cÇn ®−îc g¾n vµo mçi phÇn cña chç hµn cÇn chôp, ¶nh cña c¸c ch÷ ®ã cÇn xuÊt
hiÖn trªn ¶nh tia X ®Ó ®¶m b¶o cho sù nhËn biÕt chÝnh x¸c phÇn cÇn chôp.

4.5 §¸nh dÊu c¸c phÇn cÇn chôp

V× b¶n chÊt cña vËt liÖu vµ c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña nã th−êng kh«ng cho phÐp ®ãng dÊu c¸c phÇn
cÇn hµn, c¸c c¸ch ®Þnh vÞ kh¸c,…nh− c¸c dÊu s¬n vµ c¸c ph¸c ho¹ cÈn thËn cÇn ®−îc dïng ®Õn.

4.6 Sù chång mÐp cña c¸c phim

Khi chôp b»ng tia X mét ®o¹n dµi liªn tôc cña c¸c mèi hµn ®iÓm c¸c bøc ¶nh riªng lÎ cÇn ®−îc chång
mÐp lªn nhau ®ñ ®Ó ®¶m b¶o kh«ng cã c¸c phÇn nµo cña ®é dµi ®ã kh«ng ®−îc kh¶o s¸t1)

4.7 Bé chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh (I.Q.I)2)

Mét bé chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh thuéc mét lo¹i ®−îc sù ®ång ý gi÷a c¸c bªn ký hîp dång cÇn ®−îc ®Æt ë
mét hoÆc c¶ hai ®Çu cña mçi phÇn cÇn chôp. Nªn ®Æt ë trªn mÆt ®èi diÖn víi nguån bøc x¹. ChØ ë ®©u
mµ mÆt ®ã kh«ng tiÕp cËn ®−îc th× chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh cÇn ®−îc ®Æt vÒ phÝa cña phim; trong tr−êng
hîp ®ã, vÞ trÝ cña nã cÇn ®−îc nãi trong b¶n b¸o c¸o v× khi ®ã sù biÓu thÞ cña I.Q.I kh«ng cã cïng ý
nghÜa (vÒ nh÷ng chi tiÕt liªn quan ®Õn I.Q.I, h·y xem kho¶n 6).

§é nh¹y tèi thiÓu ®ßi hái ë I.Q.I cÇn ®−îc sù ®ång ý gi÷a c¸c bªn ký hîp ®ång. C¸c gi¸ trÞ ®ã chØ cho
mét chØ dÉn vÒ phÈm chÊt cña kü thuËt ®· ®−îc dïng.

1)
Víi môc ®Ých ®ã, ch÷ ®Ó nhËn biÕt cuèi cïng ®−îc ®Æt ë cuèi mét phim còng cÇn xuÊt hiÖn ë ®Çu cña phim tiÕp theo.

2)
ThuËt ng÷ “c¸i ®o ®é xuyªn qua” th−êng ®−îc dïng trong mét sè n−íc theo nghÜa nµy, nh−ng…” bé chØ thÞ chÊt l−îng
¶nh” hiÖn nay lµ thuËt ng÷ ®−îc quèc tÕ chÊp nhËn.

6
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

5 H−íng dÉn kü thuËt chôp ¶nh b»ng tia X

5.1 VÞ trÝ t−¬ng ®èi cña phim vµ nguån bøc x¹

Tïy ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn ®−îc víi c¸c chi tiÕt, cã thÓ dïng c¸c ph−¬ng ph¸p sau:

5.1.1 C¸c chi tiÕt d¹ng ph¼ng

Trong tr−êng hîp nµy kh«ng cã g× khã kh¨n, c¶ hai phÝa cña chi tiÕt bao giê còng cã thÓ tiÕp cËn ®−îc
ph−¬ng ph¸p minh ho¹ ë H×nh 1 cã thÓ dïng ®−îc.

5.1.2 C¸c chi tiÕt cã d¹ng trô: a) mèi hµn däc vµ b) mèi hµn ngang (H×nh 2).

5.1.2.1 Phim ë trong, nguån ë ngoµi (H×nh 3)

Nguån tia x ®−îc ®Æt ë bªn ngoµi, trôc cña chïm tia vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng tiÕp tuyÕn víi chu vi ë
®iÓm mµ trôc ®i qua chi tiÕt.

Phim ®−îc ®Æt ë phÝa trong s¸t víi thµnh, t©m cña nã n»m trªn trôc cña chïm tia bøc x¹.

Khi kh¶o s¸t c¸c mèi hµn víi ®é dµi liªn tôc, kü thuËt nµy chØ cã thÓ øng dông ®−îc cho c¸c vËt rçng ®ñ
réng ®Ó cã thÓ ®Æt phim ®óng vÞ trÝ vµ chØ ë ®©u mµ c¸c ®iÒu kiÖn ®−îc ®−a ra trong 5.7 cã thÓ quan s¸t
®−îc.

5.1.2.2 Phim ë ngoµi, nguån ë trong (H×nh 4)

Nguån tia X ®−îc ®Æt ë bªn trong vµ trong tr−êng hîp víi ®é dµi liªn tôc cña c¸c mèi hµn ngang (b)
®−îc ®Æt −u tiªn víi tiªu ®iÓm n»m ë t©m cña vËt rçng. Phim n»m ngoµi, t©m cña nã n»m trªn trôc cña
chïm tia.

Khi øng dông kü thuËt ®· cã kÕt qu¶ tèt nhÊt víi c¸c mèi hµn trßn trªn c¸c vËt trô rçng, v× c¸c phÇn
kh¸c nhau cña phim ®Òu ë cïng mét kho¶ng c¸ch ®Õn nguån, nhê ®ã cho phÐp thu ®−îc mËt ®é ®ång
®Òu. Tuy nhiªn, víi kü thuËt nµy, cÇn dïng mét thiÕt bÞ ®Æc biÖt (mét èng víi mét an«t d¹ng thanh)
hoÆc s¶n phÈm hµn ph¶i cã ®−êng kÝnh ®ñ lín ®Ó cã thÓ ®Æt nguån vµo trong ®ã.

5.1.2.3 Phim vµ nguån ë ngoµi (H×nh 5)

Nguån ®−îc ®Æt ë ngoµi vµ víi c¸c mèi hµn ngang, trôc cña chïm tia nghiªng ®èi víi mÆt chøa mèi
hµn. Tuú thuéc vµo kho¶ng c¸ch nguån-phim ®· chän vµ c¸c kÝch th−íc cña vËt rçng, víi kü thuËt nµy
®−îc dïng cho c¸c mèi hµn trßn cã thÓ thu ®−îc hoÆc lµ hai ¶nh (nguån S) hoÆc mét ¶nh duy nhÊt
(nguån S’ hoÆc S’’).

Phim bao giê còng cÇn ®Æt ë trªn mÆt ®èi diÖn víi mÆt cã nguån bøc x¹ chiÕu vµo.

Ph−¬ng ph¸p nµy chØ nªn dïng cho c¸c vËt rçng cã phÇn bªn trong kh«ng tiÕp cËn ®−îc. Nãi chung
c¸c vÞ trÝ S’ vµ S’’ ®Òu ®−îc dïng, vÞ trÝ S (thµnh kÐp, ¶nh kÐp) Ýt ®−îc dïng vµ chØ víi c¸c mÆt ®ñ gÇn
nhau ®Ó tr¸nh sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét kho¶ng c¸ch tõ nguån ®Õn phim qu¸ lín ®Ó thu ®−îc ®é kh«ng
s¾c nÐt h×nh häc yªu cÇu (xem 5.4).

7
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Chó ý: Khã kh¨n cã thÓ xuÊt hiÖn do bøc x¹ cã thÓ xuyªn qua ba hoÆc bèn lÇn chiÒu dµy danh ®Þnh cña kim
lo¹i lµm s¶n phÈm.

5.2 Phim vµ mµn3)

Kh«ng ®−îc phÐp sö dông mµn muèi vµ c¸c phim cÇn thuéc d¹ng trùc tiÕp cã h¹t mÞn hoÆc siªu mÞn.

Khi thÕ cña m¸y ph¸t tia X nãi chung thÊp h¬n 100 kV, cã thÓ kh«ng cÇn mµn ch× vµ mµn ch¾n tr−íc v×
nÕu bÒ dµy cña nã lín h¬n 0,02 mm, ch¾n phÇn lín bøc x¹ truyÒn qua chi tiÕt, nh−ng cã t¸c dông läc
bøc x¹ t¸n x¹ kh«ng kÕt hîp.

D−íi c¸c ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c ng−êi vËn hµnh m¸y nªn dïng mét mµn ch¾n ch× ë sau (cã ®é dµy lín h¬n
hoÆc b»ng 0,2 mm) ®Ó gi¶m c¸c hiÖu øng cña bøc x¹ t¸n x¹ bëi c¸c vËt n»m ë sau hép ®ùng phim.

Chó ý: Trong mét sè tr−êng hîp mét mµn ch× ë mÆt tr−íc dµy 0,02 ®Õn 0,05 mm cho c¸c phim ®−îc chôp
víi thÕ gi÷a 50 vµ 100 kV cã thÓ lµm t¨ng chÊt l−îng cña ¶nh nhê läc bøc x¹ t¸n x¹ kh«ng kÕt hîp. Víi c¸c
thÕ thÊp h¬n 50 kV, mµn ë tr−íc kh«ng cã tÇm quan träng trong thùc tÕ l¾m, mét mÆt do vai trß läc cña nã trë
nªn kh«ng ®¸ng kÓ v× bøc x¹ t¸n x¹ lµ ®Æc biÖt kÕt hîp vµ mÆt kh¸c v× cÇn cã thêi gian chiÕu x¹ rÊt dµi.

Khi ch−a cã c¸c tiªu chuÈn quèc gia, “phim cã h¹t mÞn” cã nghÜa lµ phim cã ®é râ nÐt ®ñ ®Ó ph¸t
hiÖn c¸c khuyÕt tËt rÊt nhá.

5.3 C¸c hép ®ùng phim

V× viÖc hµn ®iÓm b»ng ®iÖn trë trªn c¸c hîp kim nhÑ chØ dïng ®−îc cho c¸c ®é dµy t−¬ng ®èi nhá vµ
c¸c thµnh cña hép ®ùng phim b»ng kim lo¹i hÊp thô kh¸ m¹nh, nãi chung phim nªn ®−îc dïng trong
giÊy bäc cña nã hoÆc ®−îc chuéng h¬n lµ trong mét vá bäc kh«ng cho ¶nh ký sinh.

Tuy nhiªn, khi c¸c mµn ch¾n ch× ®−îc dïng (c¸c s¶n phÈm gia c«ng t−¬ng ®èi dµy vµ cã thÓ cao trong
miÒn 100 kV hoÆc cao h¬n) c¸c hép ®ùng phim cøng cã thÓ ®−îc dïng ®Ó ®¶m b¶o cho sù tiÕp xóc tèt
gi÷a c¸c phim vµ mµn ch¾n.

Víi c¸c mÆt cong, do cã khã kh¨n ®Ó ®¹t ®−îc c¸c hép ®ùng phim cã ®é cong mong muèn, ®−îc
chuéng h¬n lµ dïng c¸c hép ®ùng dÎo, dÔ uèn.

Trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp vµ ®−îc sù ®ång ý gi÷a c¸c bªn ký hîp ®ång, cã thÓ dïng c¸c phim cã ®é dµi
lín trong c¸c bao gãi th−¬ng m¹i víi c¸c mµn ch¾n kim lo¹i cã t¨ng quang.

3)
C¸c ®Þnh nghÜa vÒ lo¹i cña c¸c phim ®−îc giíi thiÖu (lo¹i kh«ng cã mµn ch¾n, Ýt nhÊt cã h¹t mÞn, cã ®é t−¬ng ph¶n
cao…) cã liªn quan ®Õn c¸c m« t¶ th«ng th−êng cña vËt liÖu nh¹y. C¸c con sè cho chiÒu dµy cña c¸c mµn ch¾n ch× chØ
cã tÝnh h−íng dÉn.

8
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

5.4 Kho¶ng c¸ch tiªu ®iÓm-phim

Kho¶ng c¸ch gi÷a tiªu ®iÓm vµ phim (f) phô thuéc vµo kÝch th−íc (d) cña vÕt tiªu, kho¶ng c¸ch tõ phim
®Õn s¶n phÈm hµn (b)4) vµ ®é kh«ng s¾c nÐt h×nh häc chÊp nhËn ®−îc (u).
5)
Ba thõa sè ®ã liªn hÖ víi nhau bëi biÓu thøc:

bd
f=
U

Kho¶ng c¸ch tõ phim ®Õn phÇn ®−îc hµn (b) cµng nhá cµng tèt, phim ®−îc gi÷ tiÕp xóc s¸t víi thµnh.
Trong c¸c ®iÒu kiÖn ®ã, kho¶ng c¸ch (b) thùc tÕ b»ng chiÒu dµy cña chç hµn cÇn kiÓm tra.

Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp khi vÞ trÝ cña nguån vµ phÇn ®−îc hµn ®−îc chØ ë H×nh 5 vµ ®−îc m« t¶ ë
5.1.2.3, vÞ trÝ dÉn ®Õn sù t¹o thµnh hai ¶nh, kho¶ng c¸ch (b) trong c«ng thøc ph¶i lµ ®−êng kÝnh ngoµi
cña èng chø kh«ng ph¶i lµ chiÒu dµy cña thµnh, nÕu cã ý ®Þnh dïng hai ¶nh.

Kho¶ng c¸ch ng¾n nhÊt tõ tiªu ®iÓm ®Õn phim (fmin) cÇn ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së cña gi¸ trÞ 0,25 mm
cho ®é kh«ng s¾c nÐt h×nh häc (U).

D−íi c¸c ®iÒu kiÖn ®ã, mét tiªu ®iÓm 2 mm2 × 2 mm2 th«ng th−êng ®−îc xem lµ ®ñ.

5.5 Sù ®Þnh h−íng cña chïm tia

Th«ng th−êng, trôc cña chïm tia bøc x¹ ®−îc chiÕu trùc tiÕp vµo phÇn gi÷a chi tiÕt vµ vu«ng gãc víi
mÆt ë ®iÓm ®ã.

Khi dïng kü thuËt thµnh kÐp vµ ¶nh kÐp, ®é nghiªng cua chïm (h×nh ) nªn võa ®ñ ®Ó tr¸nh sù chång
chÊt cña hai ¶nh.

§é nghiªng cña trôc chïm tia phô thuéc vµo ®−êng kÝnh vµ ®é dµy cña vËt h×nh trô vµ vµo ®−êng kÝnh
cña c¸c mèi hµn ®iÓm.

5.6 Che ch¾n bøc x¹ t¸n x¹

Phim cÇn ®−îc ch¾n khái bøc x¹ t¸n x¹ bëi mét líp ch× ®ñ dµy, Ýt nhÊt lµ 1,5 mm ®Æt ë sau tæ hîp phim
– mµn ch¾n.

Ngoµi ra, ®Ó gi¶m ¶nh h−ëng cña bøc x¹ t¸n x¹ bëi phÇn ®−îc hµn cÇn thùc hiÖn viÖc che ®Ëy ®Ó giíi
h¹n miÒn ®−îc chiÕu x¹ vµo phÇn cÇn kh¶o s¸t.

5.7 KÝch th−íc cña vïng kiÓm tra

4)
Kho¶ng c¸ch tõ phim ®Õn s¶n phÈm hµn cã nghÜa lµ kho¶ng c¸ch gi÷a mÆt ®−îc ®−a trùc tiÕp ra bøc x¹ vµ phim.

b(d + u)
5)
§ã lµ mét sù gÇn ®óng cho c«ng thøc chÝnh x¸c: f =
u

9
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Vïng kiÓm tra lín nhÊt cho mçi lÇn chôp cÇn chän sao cho chiÒu dµy cña vËt liÖu ë c¸c ranh giíi cña
miÒn chôp, ®o theo chiÒu cña chïm tia, kh«ng ®−a ®Õn c¸c gi¸ trÞ cña mËt ®é trªn phim, ngoµi c¸c giíi
h¹n cã thÓ chÊp nhËn ®−îc nãi trong 5.8.

5.8 MËt ®é cña ¶nh chôp b»ng tia X

C¸c ®iÒu kiÖn chiÕu x¹ ph¶i nh− thÕ nµo ®Ó cho mËt ®é ¶nh h−ëng trong miÒn kh¶o s¸t, cã tÝnh ®Õn
mËt ®é cña phim, v−ît qu¸ 2. Mét gi¸ trÞ cùc ®¹i kh«ng ®−îc cè ®Þnh v× nã phô thuéc vµo n¨ng lùc cña
ng−êi xem ¶nh.

§Ó tr¸nh mËt ®é cña phim qu¸ cao xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh gi¸ ho¸ cña phim, do thêi gian hiÖn h×nh hoÆc
nhiÖt ®é, mËt ®é vÕt mê cÇn ®−îc thØnh tho¶ng kiÓm tra trªn mét mÉu chiÕu x¹ ®−îc lÊy tõ c¸c phim ®−îc
dïng vµ ®−îc xö lý víi c¸c ®iÒu kiÖn nh− c¸c ¶nh chôp. MËt ®é cña phim cùc ®¹i kh«ng nªn qu¸ 0,2.

5.9 §iÖn thÕ nu«i èng tia X

§Ó t¨ng c−êng ®é t−¬ng ph¶n, thÕ cña èng cÇn thÊp, nÕu cã thÓ nh− mét c¨n cø, thÕ cÇn ®−îc chän
sao cho ®Ó cho mËt ®é thÝch hîp víi sù chiÕu x¹ kh«ng Ýt h¬n 15 phót víi kho¶ng c¸ch tõ catèt ®Õn
phim vµo kho¶ng 760 mm.

V× viÖc chän thÕ cña èng lµ mét thõa sè cÇn x¸c ®Þnh, ®−îc chuéng h¬n lµ c¸c m¸y ph¸t cã thÓ thay ®æi
®−îc mét c¸ch liªn tôc. Tuy nhiªn, c¸c m¸y ph¸t víi thÕ thay ®æi ®−îc theo tõng bËc còng ®−îc chÊp
nhËn, miÔn lµ c¸c sù thay ®æi cña thÕ gi÷a hai bËc liªn tiÕp thÊp h¬n 10 % so víi thÕ mong muèn.

Muèn cã thêi gian chiÕu x¹ ng¾n nhÊt cã thÓ ®−îc mÆc dï dïng thÕ thÊp, cÇn cã dßng t−¬ng ®èi cao
(10 ®Õn 20 mA). Ngoµi ra, v× cïng lý do ®Ó tr¸nh mÊt m¸t ®é t−¬ng ph¶n do läc qu¸ nhiÒu chïm tia X,
chiÒu cña líp cho gi¸ trÞ hÊp thô mét nöa ®−îc dïng ®Õn kh«ng nªn v−ît qu¸ 0,2 lÇn chiÒu dµy ®−îc
kh¶o s¸t. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, nãi chung, víi c¸c ®é dµy nhá h¬n 5 mm, nªn dïng c¸c èng tia X cã c¸c
cöa sæ lµm b»ng beryllium.

5.10 Qu¸ tr×nh xö lý

C¸c phim nªn ®−îc xö lý theo c¸c ®Ò nghÞ cña c¸c nhµ s¶n xuÊt phim. CÇn chó ý ®Æc biÖt ®Õn nhiÖt ®é
vµ thêi gian hiÖn h×nh. C¸c ¶nh tia cÇn kh«ng cã c¸c sai háng do qu¸ tr×nh xö lý hoÆc do c¸c nguyªn
nh©n kh¸c, cã thÓ c¶n trë viÖc ®o¸n nhËn ¶nh.

5.11 Quan s¸t6)

C¸c ¶nh ®−îc xem xÐt trong mét phßng tèi trªn mét mµn t¸n x¹ ¸nh s¸ng, phÇn ®−îc chiÕu s¸ng cña
mµn cÇn ®−îc che ®Õn møc tèi thiÓu cÇn cho viÖc quan s¸t tõng mèi hµn ®iÓm mét trªn ¶nh tia. §é
s¸ng cña mµn cÇn ®iÒu chØnh ®−îc sao cho cã thÓ ®äc tèt c¸c ¶nh.

6)
Xem c¶ ISO 2504,…kho¶n 6

10
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Cã thÓ dïng kÝnh lóp (hoÆc phãng to ¶nh 10 max) khi xem mét sè ¶nh cã nghi ngê.

5.12 TÝnh sö dông ®−îc cña c¸c d÷ liÖu kü thuËt

Víi mçi ¶nh tia, hoÆc mét tËp c¸c ¶nh, cÇn cã th«ng tin liªn quan ®Õn kü thuËt chôp ®· ®−îc sö dông (lo¹i
cña thiÕt bÞ tia, lo¹i phim vµ mµn ch¾n, kho¶ng c¸ch tõ nguån ®Õn phim, thÕ, dßng cña èng, thêi gian
chôp, hÖ thèng ®¸nh dÊu) vµ vÒ mäi t×nh huèng ®Æc biÖt kh¸c cho phÐp hiÓu ®−îc tèt h¬n c¸c kÕt qu¶.

6 Bé chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh tia X (I.Q.I)

6.1 C¸c tr−êng hîp th«ng th−êng: nh«m vµ c¸c hîp kim nh«m

§Ó cã mét kiÓm tra kh¸ch quan vÒ tÝnh ®óng ®¾n cña kü thuËt chôp ¶nh b»ng tia X ®−îc dïng (cã thÓ
¶nh h−ëng ®Õn ®é nh¹y cña phÐp thö) trªn mçi ¶nh tia X nªn ghi l¹i ¶nh cña mét chØ thÞ chÊt l−îng ¶nh
dông cô ®ã, ®−îc lµm b»ng mét vËt liÖu nh− vËt liÖu cÇn kh¶o s¸t hoÆc b»ng vËt liÖu víi hÖ sè hÊp thô
t−¬ng tù 7), ®−îc ®Æt ë phÝa cña mÉu h−íng ®Õn nguån bøc x¹. C¸c gi¸ trÞ tÝnh ®−îc tõ ¶nh cña I.Q.I cÇn
®−îc xem xÐt chØ nh− mét biÓu thÞ cho ®é nh¹y thu ®−îc, chóng kh«ng cho liªn hÖ trùc tiÕp víi kÝch
th−íc cña sai háng nhá nhÊt cña mèi hµn nh− cã thÓ thu ®−îc tõ ¶nh tia X. MÆc dï hiÖn nay ng−êi ta
dïng nhiÒu lo¹i I.Q.I kh¸c nhau, trong t−¬ng lai c¸c lo¹i ®ã nªn rót vÒ hai lo¹i:

a) lo¹i d©y, víi ®−êng kÝnh theo cÊp sè nh©n;

b) lo¹i mÒm bËc thang, mçi bËc cã mét lç víi ®−êng kÝnh b»ng chiÒu dµy cña bËc t−¬ng øng, c¸c kÝch
th−íc theo cÊp sè nh©n.

C¸c lo¹i ®ã, ®−îc dïng tèt cho viÖc kiÓm tra c¸c mèi hµn trªn mÐp, còng cã thÓ dïng cho c¸c mèi hµn
trªn c¸c hîp kim nhÑ.

Tuy nhiªn, v× c¸c I.Q.I th«ng th−êng cã ®−êng kÝnh nhá nhÊt b»ng 0,10 mm trong tr−êng hîp d©y vµ
b»ng 0,125 mm trong tr−êng hîp lç, chóng cã thÓ kh«ng bao gåm tÊt c¶ ®é nh¹y mong muèn trong lÜnh
vùc vËt liÖu máng. Tuy vËy, viÖc dïng chóng vÉn ®−îc giíi thiÖu m¹nh mÏ.

6.2 C¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt: C¸c hîp kim chøa c¸c yÕu tè hÊp thô kh¸c nhau

Khi chôp c¸c mèi hµn ®iÓm trªn c¸c hîp kim nh«m chøa c¸c yÕu tè nÆng (®ång, kÏm), c¸c hîp kim nµy
rÊt phæ biÕn, ¶nh chôp b»ng tia X cho thªm c¸c vßng trßn ®Ëm vµ nh¹t, g©y nªn bëi hiÖn t−îng ph©n
chia.

C¸c vßng ®ã, ®«i khi ®−îc gäi sai lµ v©n giao thoa, cã thÓ cho biÕt giíi h¹n miÒn kim lo¹i ®−îc hµn vµ
cho mét ý niÖm vÒ chÊt l−îng cña ¶nh chôp b»ng tia X vµ ®ång thêi chÊt l−îng cña mèi hµn.

7)
C¸c ®iÒu kiÖn ®ã ®Æc biÖt quan träng trong tr−êng hîp cña c¸c hîp kim nhÑ v× c¸c sù kh¸c nhau cña ®é hÊp thô cã
thÓ xuÊt hiÖn do cã thªm mét l−îng nhá c¸c yÕu tè nÆng h¬n.

11
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

Chó ý: Hai hiÖn t−îng cã thÓ xuÊt hiÖn:

a) Sù cã mÆt cña c¸c vßng trßn liªn tôc víi ®−êng kÝnh b×nh th−êng. C¸c vßng nh− vËy xuÊt hiÖn trªn mét
¶nh chôp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt vµ víi mèi hµn lµ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc nÕu kh«ng ph¸t hiÖn khuyÕt tËt.
Tuy nhiªn, cÇn nhÊn m¹nh r»ng sù cã mÆt cña c¸c vßng chøng tá cho sù tån t¹i cña mét vËt ch¾n chØ lµ mét
sù ®¶m b¶o cho sù nãng ch¶y trong tr−êng hîp ghÐp hai ®é dµy. ë ®©u cã ba chiÒu dµy ®−îc xÐt ®Õn, c¸c
vßng x¸c ®Þnh d¹ng cña vïng kim lo¹i ®−îc hµn mµ kh«ng chØ ra trùc tiÕp ba chiÒu dµy ®ã ®−a c¶ vµo trong
miÒn ®ã hay kh«ng.

b) Sù kh«ng cã c¸c vßng trßn liªn tôc víi ®−êng kÝnh b×nh th−êng. C¸c vßng nh− vËy kh«ng cã khi mét ¶nh
chôp b»ng tia X hoÆc mèi hµn cã chÊt l−îng kÐm. Mét quyÕt ®Þnh cÇn ®−îc dùa trªn mét ¶nh kh¸c chôp cïng
mét miÒn d−íi c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ cho ®é nh¹y tèt h¬n.

12
Evaluation Only. Created with Aspose.Pdf. Copyright 2002-2011 Aspose Pty Ltd.

TCVN 5875 : 1995

H×nh 1 H×nh 2

H×nh 3 H×nh 4

H×nh 5

13