Διαχείριση ατμού θέρμανσης

Δίκτυα ατμού-συμπυκνωμάτων

Διανομή
ατμού

Επιστροφή
συμπυκνωμάτων

https://beta.spiraxsarco.com/learn-about-steam
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΤΑΧΥΤΗΤΕΣ ΑΤΜΟΥ
Κορεσμένος ατμός: ust = 10 − 40 m/s
Διαστασιολόγηση δικτύων ατμού
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΠΕΡΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
• Αυξημένο κόστος προμήθειας και εγκατάστασης
σωληνώσεων και εξαρτημάτων
• Υψηλότερες θερμικές απώλειες και αυξημένος
όγκος συμπυκνωμάτων
• Περισσότερες/μεγαλύτερες ατμοπαγίδες
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΠΟΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
• Μεγάλη πτώση πίεσης
• Υποβαθμισμένος ατμός στο σημείο χρήσης
• Αύξηση μηχανικής διάβρωσης, υδραυλικών
πληγμάτων και θορύβου
Υπέρθερμος ατμός: ust = 20 − 60 m/s
 Υπολογισμός διαμέτρων

Παράδειγμα: Επιλέξτε κατάλληλη διάμετρο για το παρακάτω δίκτυο κορεσμένου ατμού πίεσης 8 bar

𝑘𝑔 𝑚 4m
ρ = 4,17 3 , u = 20 d= = 0,035 𝑚 = 35 𝑚𝑚
𝑚 𝑠 πρu

ρud
Re =
μ L 1 2
ΔΡ = 4f + Ki ρu
ε d 2
f = f (Re, ) i
d
http://checalc.com/calc/KFact.html

Εσωτ. διάμετρος, mm Ταχύτητα, m/s Re f ΔΡ, bar

24,31 (1,0’’/80) 42,06 283081 0,00593 5,79*
38,10 (1,5’’/80) 17,12 180606 0,00548 0,57
49,25 (2,0’’/80) 10,25 139716 0,00533 0,15

* Φαινόμενα συμπιεστότητας γίνονται σημαντικά και ο

υπολογισμός ΔΡ για ασυμπίεστο ρευστό πάει να ισχύει. http://checalc.com/calc/lineSingle.html
 Πίεση παραγωγής/διανομής και πίεση λειτουργίας συσκευών

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ/ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ

• Υψηλότερη θερμοχωρητικότητα του λέβητα,
καλύτερη απόκριση σε αυξομειώσεις φορτίου
• Μικρότερες διάμετροι κεντρικού συστήματος
διανομής και μέγεθος βαλβίδων, ατμοπαγίδων
• Μέγιστη επιτρεπτή πίεση
• Ατμός θέρμανσης κοντά στον κορεσμό
• Έλεγχος θερμοκρασίας μέσω ελέγχου της πίεσης, psat=f(Tsat)
Απλός μειωτής πίεσης
(offset αναλογικού ελέγχου)

ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

Μειωτής πίεσης με πιλοτική βαλβίδα
 Από-υπερθέρμανση (desuperheating)

Παράδειγμα: Υπέρθερμος ατμός πίεσης 50 atm και θερμοκρασίας 427oC πρέπει να ψυχθεί ως τους 372oC
με ψεκασμό με νερό 150oC. Υπολογίστε την παροχή νερού που απαιτείται.

m,H
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΥΠΕΡΘΕΡΜΟΥ ΑΤΜΟΥ
Θερμική προστασία
• Αποφυγή συμπυκνωμάτων στους αγωγούς
μεταφοράς – υψηλές ταχύτητες
m1,H1 m2,H2 • Ατμοπαγίδα λειτουργεί μόνον στο ξεκίνημα
• Χαμηλός συντελεστής συναγωγής και αβεβαιότητα
στο σχεδιασμό συσκευών θερμικών διεργασιών
• Θερμική καταπόνηση υλικών και αισθητήρων

Αδιαβατική ανάμιξη Από πίνακες ατμού

m1 + m = m2 H1 = 3261,12 𝑘𝐽 𝑘𝑔
m H1 − H2
H2 = 3125,14 𝑘𝐽 𝑘𝑔 = = 0,055 m = 5,5% m1
m1 H1 + mH = m2 H2 H = 635,10 𝑘𝐽 𝑘𝑔 m1 H2 − H
Αυτόματος έλεγχος από-υπερθέρμανσης

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Λόγος μέγιστης προς ελάχιστη δυνατή παροχή
ατμού ή νερού (turndown ratio)
• Μέγιστη πίεση νερού- μέγεθος σταγονιδίων
• Ελάχιστη επιτρεπτή προσέγγιση στον κορεσμό
(πρόβλημα ελέγχου)
 Θερμικές απώλειες και συμπυκνώματα

Τo , ho 𝐐 = hi Ai (Ti − Twi )
Ao Αντιστάσεις
= k ins (T − Two ) παράλληλα
ro ln(ro /ri ) wi
ri
4 − Τ 4 = h′ A (T
= ho Ao Two − To + εσAo Τwo
ro o o o wo − To )

Τi , hi
Τwo k air 1/4 Συνδυασμός φυσικής/
ho = Nu4εξ + Nu4φυσ
k ins Τwi 2ro εξαναγκασμένης συναγωγής

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΑΤΩΝ
1 Ao ro ln(ro /ri ) 1
Q = UAo Ti − To , = + + ′ mcond = Q ΔΗvl
U A i hi k ins ho • Κορεσμένος ατμός:
Q = 0,1Q bare
• Εμπειρικός κανόνας:

• Συμπυκνώματα ψυχρής έναρξης

 Θερμικές απώλειες σωληνώσεων

Παράδειγμα: Πώς εξαρτώνται οι θερμικές απώλειες οριζόντιου αγωγού OD 3” και εσωτερικής θερμοκρασίας
175oC από τις ιδιότητες της μόνωσης και τις συνθήκες του περιβάλλοντος θερμοκρασίας 20 oC;

http://checalc.com/calc/inshoriz.html
 Κοστολόγηση κύκλου ζωής (LCC)

Παράδειγμα: Ποιο το κόστος κύκλου ζωής για τη λειτουργία οριζόντιου αγωγού 100 m, εξωτερικής διαμέτρου 3 in και
εσωτερικής θερμοκρασίας 175oC χωρίς μόνωση και με μόνωση 0,5 - 3 in fiberglass (Το=20 oC, uo=3,5 m/s);

LCC = Cpur + Cop F = Cpur + (QNCth )F ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΞΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΧΡΗΜΑΤΩΝ

2 3
1 − 𝑌𝑇 𝑇
1+e
F = Y + 𝑌 + 𝑌 + ⋯+ 𝑌 = 𝑌 Y=
Cpur : κόστος προμήθειας 1−𝑌 1+i
Cop : ετήσιο κόστος λειτουργίας T : έτη λειτουργίας εγκατάστασης
F : παρούσα αξία μελλοντικών χρημάτων i : επιτόκιο, e : πληθωρισμός

Παράδειγμα Γυμνός 0,5’’ 1’’ 1,5’’ 2’’ 2,5’’ 3’’

Κόστος προμήθειας, k€ 0 8,25 9,60 10,95 12,45 13,65 14,70
Cth = 0,06 €/kWh, Ν = 8400 h/y Θερμορροή, kW 138,8 15,9 9,6 7,0 5,8 5,0 4,5
T = 15 έτη, i = 5%, e = 0%  F = 10,8 Ετήσιο κόστος
69,96 8,01 4,84 3,53 2,92 2,52 2,27
λειτουργίας, k€
Life-Cycle Cost, k€ 755,5 92,1 57,1 45,4 39,9 36,3 39,2
 Υδραυλικό πλήγμα (waterhammer)

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΠΛΗΓΜΑΤΟΣ

• Θόρυβος και τραντάγματα σωληνώσεων
• Βλάβες και πρόωρη φθορά αγωγών και
εξαρτημάτων (πχ βάνες ελέγχου)
• Αστοχία και απελευθέρωση «ζωντανού»
ατμού

ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
• Σωληνώσεις υπό ελαφρά κλίση με τακτικά σημεία στράγγισης και
κατάλληλες ατμοπαγίδες
• Βαλβίδα αντεπιστροφής (vacuum breaker) μετά κάθε ατμοπαγίδα
για αποφυγή αναρρόφησης κατά τη διακοπή λειτουργίας
• Σταδιακό άνοιγμα βανών απομόνωσης, ιδιαίτερα κατά την εκκίνηση
 Απομάκρυνση συμπυκνωμάτων
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΣΩΛΗΝΩΣΕΩΝ

ΤΥΠΟΙ ΑΤΜΟΠΑΓΙΔΩΝ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΥΛΛΕΚΤΗ
 Εξαέρωση δικτύων ατμού

Μικρή συγκέντρωση αέρα στον ατμό συσσωρεύεται στη διεπιφάνεια με το συμπύκνωμα και σχηματίζει μονωτικό στρώμα.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΑΡΞΗΣ ΑΕΡΑ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ

• Σταδιακή πτώση της απόδοσης συσκευής που λειτουργεί με θερμαντικό ατμό
• Εμφάνιση φυσαλίδων στο συμπύκνωμα
• Αυξημένος ρυθμός διάβρωσης

pw = psat (Tsat )

ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΕΞΑΕΡΩΣΗΣ
• Συμπληρωματικά της ατμοπαγίδας, κυρίως για την
εκκίνηση
• Αντιδιαμετρικά του σημείου εισόδου του ατμού
• Λαμβάνεται υπόψη ότι τo μίγμα ατμού-αέρα είναι
βαρύτερο του καθαρού ατμού
 Τύποι ατμοπαγίδων: θερμοστατικές

Liquid expansion Bimetalic Balanced pressure

• Εύκολη απομάκρυνση αέρα κατά την εκκίνηση

• Έξοδος ψυχρού συμπυκνώματος
• Αδυναμία άμεσης απομάκρυνσης συμπυκνώματος
• Cooling leg (που προκαλεί αυξημένες απώλειες) ή κίνδυνος waterhammer
 Τύποι ατμοπαγίδων: μηχανική με φλοτέρ

Float-thermostatic (FT)

• Συνεχής απελευθέρωση συμπυκνώματος στη θερμοκρασία του ατμού

(πρώτη επιλογή για εφαρμογές υψηλής θερμορροής/m2)
• Δεν επηρεάζεται από απότομες αυξομειώσεις πίεσης και παροχής
• Αποτελεσματική απαέρωση με τη θερμοστατική βαλβίδα
• Μεγάλη δυναμικότητα συμπυκνώματος σε σχέση με το μέγεθός της
• Καλή ανοχή σε υδραυλικά πλήγματα
• Ευαίσθητη σε παγετό
• Απαιτείται αλλαγή/ρύθμιση εσωτερικών εξαρτημάτων όταν μεταβληθεί η
πίεσης λειτουργίας (μεταβολή πυκνότητας ατμού -> άνωσης)
 Τύποι ατμοπαγίδων: μηχανική αντεστραμμένου κάδου
Inverted bucket

•Λειτουργεί σε υψηλές πιέσεις και έχει καλή ανοχή σε

υδραυλικά πλήγματα
•Αστοχεί συνήθως ανοικτή
•Αργή απαέρωση από τη στενή οπή διαφυγής
•Απότομες αυξομειώσεις πίεσης οδηγούν σε απώλεια ατμού
(Εκτονώνεται το υγρό που στεγανοποιεί τη διαδρομή γύρω από
τον κάδο και χάνεται η άνωση)
•Απαιτείται αλλαγή/ρύθμιση εσωτερικών εξαρτημάτων όταν
μεταβληθεί η πίεσης λειτουργίας
•Σε δίκτυο υπέρθερμου ατμού απαιτείται ανάντη της
ατμοπαγίδας βαλβίδα αντεπιστροφής
 Τύποι ατμοπαγίδων: θερμοδυναμικές

• Δεν απαιτούν ρύθμιση ή αλλαγή εξαρτημάτων κατά

Thermodynamic (TD) την μεταβολή της πίεσης λειτουργίας
• Είναι συμπαγείς και ελαφρές με σχετικά υψηλή
δυναμικότητα σε συμπύκνωμα
• Λειτουργούν σε υψηλές πιέσεις και δεν είναι
ευαίσθητες σε κραδασμούς και υδραυλικά πλήγματα
• Εύκολη συντήρηση που δεν απαιτεί αποσύνδεση
• Η συχνότητα ανοίγματος μειώνεται με μόνωση της
κορυφής
• Δεν δουλεύουν αξιόπιστα σε χαμηλές πιέσεις
• Σε γρήγορη έναρξη λειτουργίας κλείνουν
παγιδεύοντας αέρα (παράλληλη σύνδεση
θερμοστατικής)
• Θορυβώδης λειτουργία αλλά ταυτόχρονα εύκολη
ακουστική διάγνωση ορθής λειτουργίας
 Ομαδοποίηση συλλογής συμπυκνωμάτων

Παράδειγμα: Εξετάστε τη δυνατότητα ομαδικής συλλογής συμπυκνωμάτων στις παρακάτω εφαρμογές.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Δοχείο Α με θερμό προϊόν καταναλώνει μικρή
παροχή ατμού θέρμανσης. Δοχεία B, C και D με
ψυχρό προϊόν έχουν υψηλές παροχές, άρα
μεγαλύτερη πτώση πίεσης. Ο μανδύας του Α
περιέχει ατμό σε υψηλή πίεση, ο οποίος εμποδίζει
το στράγγισμα των άλλων δοχείων (waterlogging)
και διαταράσσει τη λειτουργία της συστοιχίας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΤΡΕΠΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Υγραντήρας αέρα με προθέρμανση, αδιαβατικό κορεσμό
και επαναθέρμανση. Οι εναλλάκτες θερμαίνουν το ίδιο
ρεύμα, άρα έχουν ανάλογη αυξομείωση φορτίου.
 Θερμαντήρες ατμού με έλεγχο θερμοκρασίας

Η πλημμύριση θερμαντήρα με συμπύκνωμα (waterlogging) προκαλείται από μείωση φορτίου και αντίστοιχη
μείωση της πίεσης ατμού κάτω από την πίεση επιστροφής του δικτύου συμπυκνωμάτων

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
• Χλιαρή ή ψυχρή ατμοπαγίδα
• Βάνα ελέγχου που «ψάχνεται»
• Αυξομείωση θερμοκρασίας ή/και θερμοκρασιακή
στρωμάτωση ρεύματος εξόδου
• Αυξημένη διάβρωση (το κρύο νερό διαλύει O2, CO2)
• Διαρροές/αστοχία εναλλάκτη (θερμικές τάσεις)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
• Εξασφάλιση τουλάχιστον ατμοσφαιρικής πίεσης στο χώρο ατμού και απομάκρυνση συμπυκνώματος
με βαρύτητα μέσω μηχανικής ατμοπαγίδας (και vacuum breaker)
• Εγκατάσταση συνδυασμένης ατμοπαγίδας-αντλίας συμπυκνώματος
• Διατήρηση σταθερής πίεσης ατμού (υψηλότερης της πίεσης επιστροφής συμπυκνωμάτων) και
έλεγχος λειτουργίας με αυξομείωση της παροχής εισόδου
 Προδιαγραφή εναλλάκτη και ατμοπαγίδας εξατμιστήρα

Παράδειγμα: Εναλλάκτης θέρμανσης 1 kg/s νερού από 10°C (ή υψηλότερη) σε 80°C προδιαγράφεται να λειτουργεί με
ατμό 4 bar g και ελάχιστο θερμικό φορτίο ίσο με 60% του κανονικού. Η γραμμή επιστροφής
συμπυκνωμάτων είναι υπερυψωμένη κατά 5 m από την έξοδο του εναλλάκτη και καταλήγει σε
αεριζόμενο δοχείο συλλογής. Δύο προμηθευτές προσφέρουν εναλλάκτες (Α) 2m2/2500 W/m2°C και (Β)
1,2 m2/2500 W/m2°C αντίστοιχα. Εξετάστε τυχόν προβλήματα πλημμύρισης και επιλέξτε ατμοπαγίδα.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΗΣ (Α) Q = mw Cp,w Τw,o − Tw,i = 293 𝑘𝑊

Τw,o − Tw,i
Q = UA(ΔΤ)LM (ΔΤ)LM = 58, 6𝑜 𝐶 = Τs = 110𝑜 𝐶 𝑃 = 0,44 𝑏𝑎𝑟 𝑔 πλημμύριση
Τ −T
ln Τs − Tw,i
s w,i Αναγκαστική χρήση ατμοπαγίδας-αντλίας

293 𝑘𝑊 ∙ 3600 𝑠/ℎ 𝑘𝑔

ΕΝΑΛΛΑΚΤΗΣ (Β) (ΔΤ)LM = 97, 7𝑜 𝐶 Τs = 147𝑜 𝐶 P = 3,4 𝑏𝑎𝑟 𝑔 , 𝑚𝑠 = = 497 , ΔΡ = 2,9 𝑏𝑎𝑟
2123 𝑘𝐽/𝑘𝑔 ℎ
Ατμοπαγίδα με φλοτέρ
𝑘𝑔
Q ελ = 0,6 Q Tw,i = 38𝑜 𝐶 Τs = 120𝑜 𝐶 P = 1,0 𝑏𝑎𝑟 𝑔, 𝑚𝑠 = 288 , ΔΡ = 0,5 𝑏𝑎𝑟
ℎ