Professional Documents
Culture Documents
Rehiyon I
PAMPAARALANG TANGGAPAN SANGAY NG PANGASINAN I
Lingayen
BARLO INTEGRATED SCHOOL
Mabini
I. PANUTO: Basahin nang mabuti ang mga tanong at itiman ang bilog nang napiling titik sa sagutang papel.
1. Ang sumusunod ay mahahalagang layunin ng inaasahang kakayahan at kilos sa bawat yugto ng pagtanda ng
tao maliban sa:
a. Nagsisilbing gabay kung ano ang inaasahan ng lipunan sa bawat yugto ng buhay.
b. Nakatutulong upang malinang ang kakayahang iakma ang sarili sa mga bagong sitwasyon
c. Nagtuturo sa isang nagdadalaga/nagbibinata ng mga nararapat na gawin na akma sa kanilang edad
d. Nagsisilbing pangganyak o motibasyon upang gawin ng isang nagdadalaga/nagbibinata ang
inaasahan sa kanya ng lipunan
2. Ang sumusunod ay ilan sa mga inaasahang kakayahan at kilos na dapat malinang sa panahon ng
pagdadalaga / pagbibinata maliban sa __________.
a. Pagsisikap na makakilos nang angkop sa kanyang edad
b. Pagtanggap ng papel sa lipunan na angkop sa babae o lalaki
c. Pagnanais at pagtamo ng mapanagutang asal sa pakikipagkapwa
d. Pagtatamo ng bago at ganap na pakikipag-ugnayan sa mga kasing-edad
Basahin at unawain ang mga talata sa ibaba. Pagkatapos, sagutin ang bilang 3-4.
Pagtuntong ng bata sa kanyang ika-13 taon, nagsisimula ang matulin at kagyat na pagbabago sa
kanyangpag-iisip at pag-uugali. Kung dati ay kuntento na ang isang batang lalaki sa paglalaro, ngayon ay tila
naaakitna siyang tumingin sa kababaihan. Gayundin ang isang batang babae: nagsisimula na rin siyang
kumilos natulad ng sa isang ganap na babae.
Sa panig ng sa kalalakihan, nagiging masiklabo ang kanilang pag-iisip at pag-uugali: lagging tilahumaharap
sa hamon na susubok sa kanilang katapangan. Nagiging mapangahas sila sa anumang bagay,waring
ipinagwawalambahala ang panganib, nagkukunwaring hindi nabalisa sa anumang suliranin. Ito angpanahon
na tila naghihimagsik ang isang kabataan, waring di matanggap ang katotohanang hindi pa siyaganap na lalaki
at nagpupuyos ang kalooban na pasubalian ito sa mundo. Ito ang panahon na ang isang lalakiay wala pang
napapatunayan sa kanyang sarili at sa iba, kaya napakalaki ng kanyang kawalan ng seguridad,lagging
humahanap ng pagkakataon na ipakita ang kanyang kahalagahan. Sa panig ng kababaihan, ang
isangnagdadalaga ay nagsisimulang iwan ang daigdig ng mga manika at laruan, nag-iingat na kumilos ng
magaslawo tila bata. Isa siyang bulaklak na nagsisimulang mamukadkad.
3. Ano ang pangunahing paksa ng sanaysay?
a. Ang pagbabago sa panahon ng pagdadalaga/pagbibinata
b. Ang mga karanasan na pinagdaraanan ng mga nagdadalaga/nagbibinata
c. Ang damdamin ng mga nagdadalaga/nagbibinata sa mga pagbabagong kanilang pinagdaraanan
d. Ang pagkakaiba ng pagbabagong pinagdaraanan ng isang nagdadalaga at nagbibinata
4. Ano ang pangunahing pagkakaiba ng isang nagdadalaga sa isang nagbibinata sa paglalarawan?
a. Ang nagbibinata ay walang seguridad at ang nagdadalaga ay nakararamdam ng kalituhan
b. Ang nagbibinata ay nagiging mapangahas at ang nagdadalaga ay hindi na naglalaro ng manika at iba
pang laruan
c. Ang nagbibinata ay nagiging masidhi ang pag-iisip at damdamin at ang nagdadalaga ay
nagsisimulang maging pino sa kanyang kilos
d. Ang nagbibinata ay nagsisimulang maging matapang at ang nagdadalaga ay nagsisimula ng kumilos
na tulad ng isang ganap na babae.
5. Basahin ang mga katangian ng mga tinedyer sa ibaba. Ano ang mahuhubog kung ipagpapatuloy ng bawat isa
ang kanyang gawi?
Palaging sinasabi ni Nadine sa kanyang sarili na hindi siya perpekto, alam niyang sa bawat pagkakamali
ay mayroon siyang matututuhan.
Hinahasa ni Stefany ang kanyang kakayahang suriin at tayahin ang kanyang sariling mga pagtatanghal
bilang isang mang-aawit
Hindi hinahayaan ni Joland na talunin ng takot at pag-aalinlangan ang kanyang kakayahan
Hindi natatakot si Reymark na harapin ang anumang hamon upang ipakita niya ang kanyang talent.
a. Tapang b. talento at kakayahan c. tiwala sa sarili d. positibong pagtingin sa sarili
6. Bakit mahalaga ang pagtatamo ng bago at ganap na pakikipagugnayan sa mga kasing-edad sa panahon ng
pagdadalaga at pagbibinata?
a. Upang masiguro niya na may tao na tatanggap sa kanyang mga kalakasan at kahinaan
b. Upang magkaroon siya ng kalaro na magtuturo sa kanya ng pakikipag-ugnayan sa mga kasing-edad
c. Upang mapatunayan sa lahat ng tao na may kakayahan siyang makipag-ugnayan nang maayos sa
kanyang kasing-edad
d. Upang magkaroon siya ng makasundo na tutulong sa kaniya upang matanggap sa isang pangkat na
labas sa kanyang pamilya
7. Sa yugto ng maagang pagdadalaga o pagbibinata, inaasahan na ang pagkakaroon ng tinedyer ng kasintahan
(girlfriend/boyfriend). Ang pangungusap ay:
a. Tama, dahil mahalagang mamulat ang nagdadalaga o nagbibinata sa pagbuo ng relasyon sa katapat
na kasarian sa maagang panahon
b. Tama, dahil ito ay makatutulong sa kanya upang matutong humawak ng isang relasyon at maging
handa sa magiging seryosong relasyon sa hinaharap
c. Mali, dahil mahalagang masukat muna ang kahandaan ng isip at damdamin ng isang
nagdadalaga/nagbibinata sa paghawak ng isang seryosong relasyon
d. Mali, dahil hindi pa nararapat na magkaroon ng seryosong relasyon ang isang tinedyer
8. Si Jonathan ay iskolar sa isang pamantasang mataas ang kalidad. Napaliligiran siya ng mga mayayaman na
kamag-aral. Labis ang kanyang pagkabalisa dahil alam niyang hindi naman siya makasasabay sa mga ito sa
maraming bagay. Ano ang pinakamakatuwirang gawin ni Jonathan?
a. Makipagkaibigan lamang siya sa kapwa niya mga iskolar na mahirap din.
b. Ipakita niya ang kanyang totoong pagkatao.
c. Kausapin niya ang kanyang mga magulang upang bumili ng mga gamit at damit na halos katulad ng
sa mga mayayamang kamag-aral.
d. Makiangkop sa kamag-aral na mayaman sa oras na sila ang kasama at sa mga kapwa niyang iskolar
na mahirap kung sila naman ang kasama.
9. Masasabi lamang na ganap ang pakikipag-ugnayan kung handang ipaalam ang lahat sa kapwa. Ang
pangungusap ay:
a. Tama, dahil ito ay nagpapakita ng tiwala sa kapwa.
b. Tama, dahil ito ang magiging simula ng isang malalim na pakikipag-ugnayan.
c. Mali, dahil sa kasapi ng pamilya lamang nararapat na sabihin ang lahat ng sikreto.
d. Mali, dahil mahalagang magkaroon ng limitasyon upang hindi magamit amg mga impormasyon
tungkol sa sarili laban sa kanya sa hinaharap.
10. Si Gilbert ay mababa ang tiwala sa sarili sa kabila ng kanyang talento. Hindi niya ito ipinakikita sa paaralan
dahil sa takot na hindi ito maging kalugod-lugod sa iba pang mga mag-aaral. Ano ang makatuwirag gawin ni
Gilbert?
a. Kausapin niya ang kanyang sarili at sabihin na hindi matatalo ng hindi pagtanggap ng iba sa kanyang
talent ang kanyang pagnanais na umangat dahil sa kanyang kakayahan.
b. Humingi siya ng papuri mula sa kaniyang mga kaibigan at kapamilya na makatutulong upang
maiangat ang kanyang tiwala sa sarili.
c. Harapin niya ang mga hamon nang may tapang at hayaang mangibabaw ang kanyang kalakasan.
d. Huwag niyang iisipin na mas magaling ang iba sa kanya, bagkus isipin niya na siya ay nakaaangat sa
lahat.
11. Ang mga sumusunod ay pagkakaiba ng talento at kakayahan maliban sa:
a. Ang talento ay isang pambihira at likas na kakayahan samantalang ang kakayahan ay kalakasang
intelektwal upang makagawa ng isang pambihirang bagay.
b. Ang talento ay mula sa pambihirang katangian katangian na minana sa magulang samantalang ang
kakayahan ay tinataglay ng tao dahil sa kanyang kakayahang mag-isip.
c. Ang talento ay mahirap sukatin samantalang ang kakayahan ay tinataglay ng tao dahil sa kanyang
kakayahang mag-isip.
d. Ang talento ay kusang lumalabas sa takdang panahon samantalang ang kakayahan ay kailangang
dumaan sa proseso ng pagsasanay.
Maliit pa lang si Liwayway nang siya ay matuklasan ng kanyang mga magulang na magalingsiya
sa pag-awit. Sa edad na tatlo, nakasali na siya sa mga patimpalak at siya ay nakikilala dahil sakanyang
kahusayan sa kabila ng murang edad. Ngunit sa kanyang paglaki ay naging mahiyain siLiwayway at
hindi na sumasali sa mga patimpalak dahil ayaw niyang humarap sa maraming tao. Hindialam ng
kanyang mga kamag-aral ang kanyang talento dahil hindi naman siya nagpapakita nito kahitsa mga
gawain sa klase o sa paaralan.
Palagi pa ring umaawit si Joanna ngunit ito ay sa kanilang bahay lamang kasabay angkanyang
nakatatandang kapatid.
Ang hilig o libangan, kilala rin bilang pampalipas-oras, pasa-tiyempo, himagal, o dibersiyon ay isang
gawaing nakalilibang na ginagawa ng mga tao upang maaliw o para sa rekreasyon. Ginagawa ito ng mga tao
sapagkat gusto nila ito. Isa itong paboritong paraan ng paggamit ng libreng panahon o oras. Bukod sa
nakatatawag-pansin ng isang tao ang isang hilig, marami pa itong ibang kainaman. Nakapagbibigay ito ng
damdamin ng pagpapahalaga at paggalang sa sarili o pagmamalaki. Nakapagpapasaya ito ng sarili kahit na
ginagawa ito na nag-iisa lamang. Nakapagtuturo o nakapagbibigay rin ng edukasyon ang hilig. Maaari
ringmaipagbili ang produkto ng isang hilig. May mga hilig na magagawa sa loob ng bahay, mayroon naman
magagawa sa labas ng bahay, at mayroon ding nangangailangan ng natatanging kasanayan.
Para sa bilang 37-40: Piliin ang angkop na salita ang patlang upang mabuo ang diwa ng pangungusap at
itiman ang bilog nang napiling titik sa sagutang papel.
Ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng
pagdadalaga / pagbibinata ay nakatutulong sa pagkakaroon ng (37) ____________________, paghahanda sa
susunod na yugto ng buhay, at pagiging (38) ____________________ tao.
Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga angking (39) ____________________ at (40)
____________________ ay mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung pauunlarin ay
makahuhubog ng sarili tungo sa pagkakaroon ng paghahanda, paglampas sa mga kahinaan, pagtupad ng mga
tungkulin, at paglilingkod sa pamayanan.
37. a. tiwala sa sarili c. takot sa sarili
b. kompiyansa sa sarili d. lakas sa sarili
38. a. mabuti at maasahang c. mabait at mabuting
b. mabuti at mapanagutang d. mabisa at epektibong
39. a. hilig b. talino c. kakayahan d. talento
40. a. kilos b. galaw c. salita d. gawa
Piliin ang angkop na talentong tinutukoy sa bawat bilang at itiman ang bilog nang napiling titik sa sagutang
papel.
41. Taglay ng taong may talino nito ang mabilis na pagkatuto sa pamamagitan ng pangangatuwiran at paglutas
ng suliranin.
a. Verbal b. Visual c. Mathematical d. Kinesthetic
42. Ito ang talino sa pagbigkas o pagsulat ng salita.
a. Interpersonal b. Verbal c. Musical d. Naturalist
43. Ang taong nagtataglay ng talinong ito ay natututo sa pamamagitan ng pag-uulit, ritmo, o musika.
a. Kinesthetic b. Musical c. Intrapersonal d. Interpersonal
44. Ito ang talino sa interaksiyon o pakikipag-ugnayan sa ibang tao.
a. Intrapersonal b. Interpersonal c. Naturalist d. Existential
45. Ito ay talino sa pagkilala sa pagkakaugnay ng lahat sa daigdig.
a. Naturalist b. Existential c. Mathematical d. Kinesthetic