You are on page 1of 28

g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\af6 :jLs[t ldltM @)%(.!!.

@^
g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\af6 k|yd ;+zf]wg :jLs[t ldltM @)&@.)$.#@
g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\af6 bf]>f] ;+zf]wg :jLs[t ldltM @)&$.)%.)*

ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%(

k|:tfjgf M s'g} ljb]zL ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg lnP/ g]kfndf * :gfts tx jf ;f] eGbf dflyNnf]
txsf] lzIf0f ;+:yf ;~rfng ug]{ sfo{nfO{ Jojl:yt / lgolGqt u/fpg jf~5gLo ePsf]n] of] lgb]{lzsf agfO{ hf/L
u/]sf] 5 .
kl/R5]b — !
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM
-s_ o; lgb]{lzsfsf] gfd æljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf,
@)%(Æ /x]sf] 5 .
-v_ of] lgb]{lzsf t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiffM ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df of] lgb]{lzsfdf,
* -s_ ædGqfnoÆ eGgfn] lzIff dGqfno ;Demg'kb{5 .
* -v_ æljb]zL lzIf0f ;+:yfÆ eGgfn] ;DalGwt b]zsf] k|rlnt sfg"g adf]lhd :jLs[lt÷u'0f:t/ ;'lglZrttf
QAA / Accreditation k|fKt u/]sf] ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yf ;Demg' kb{5 .
* -u_ æ;ldltÆ eGgfn] bkmf ^ adf]lhd ul7t pRr:t/Lo d"Nofª\sg tyf cg'udg ;ldlt ;Demg' kb{5
.
* -3_ ælzIf0f ;+:yfÆ eGgfn] lab]zL ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg lnP/ g]kfndf :gfts tx
jf ;f] eGbf dflyNnf] txsf] lzIff lbOg] u/L vf]lnPsf] ;+:yf jf sDkgL ;Demg'kb{5 .
-ª_ æ;lrjfnoÆ eGgfn] dGqfnodf /x]sf] ;ldltsf] ;lrjfno ;Demg' kb{5 .
* -r_ æz}lIfs sfo{qmdÆ eGgfn] :gfts tx jf ;f]eGbf dflysf] z}lIfs sfo{qmdnfO{ ;Demg' kb{5 .

* kl/R5]b— @
cg'dlt ;DaGwL Joj:yf
#= -!_ ljb]zL lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg lnO{ z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ rfxg] s'g} klg
lzIf0f ;+:yfn] dGqfnoaf6 cg'dlt lnP/ dfq sfo{qmd ;~rfng ug{ ;Sg] 5g\ .
-@_ ljb]zL lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg lnP/ g]kfndf pRr lzIff k|bfg ug]{ u/L lzIf0f ;+:yf ;~rfng
ug{ rfxg] s'g}klg ;+:yf jf sDkgLn] ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu cg';"rL ! adf]lhdsf] 9fFrfdf
dGqfno ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg'dltsf nflu cfj]bg ubf{ k|To]s sfo{qmdsf nflu kfFr nfv ¿k}+of /fhZj
bflvnf u/L Ps k6sdf a9Ldf b'O{ sfo{qmdsf nflu dfq cfj]bg ug{ ;Sg]5g\ .
-$_ o; cl3 cfj]bg ul/;s]sf ;+:yfx¿sf] xsdf pkbkmf -%_ df plNnlvt sfuhft ;+nUg ug'{ kg]{5
. o;/L sfo{qmd ;~rfng cg'dlt k|bfg ug]{ lg0f{o ePdf To:tf] ;+:yfn] k|lt sfo{qmd Ps nfvsf
b/n] yk /fhZj bflvnf ug'{ kg]{5 .
-%_ ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu lgj]bg k]z ubf{ lgDg ljj/0f tyf sfuhftx¿ ;+nUg ug'{kg]{ 5 M
-s_ ;DalGwt lzIf0f ;+:yf sDkgLdf btf{ u/]sf] k|df0f kqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk, ;f] sDkgLsf]
k|aGw kq / lgodfjnLsf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
-v_ :yfoL n]vf gDj/ k|df0fkq, s/r'Qmf / n]vf k/LIf0f k|ltj]bgsf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
1
-u_ ljb]zL ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yf / g]kfndf lzIf0f ;+:yf ;~rfng ug]{ ;+:yf jf sDkgL
aLr ePsf] ;Demf}tf kq (Agreeement) jf ;dembf/L kq (Memorendom of
Understanding) sf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
-3_ ;DaGwg lbg] ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yf sfg"g adf]lhd :yflkt ePsf] ;DaGwL k|df0fsf]
k|ltlnlk,
-ª_ ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfnfO{ ljb]zdf z}lIfs ;+:yfx¿nfO{ ;DaGwg k|bfg ug{ ;Sg]
clwsf/ /x]sf] Joxf]/f v'n]sf] k|df0fsf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
-r_ ;DalGwt b]zsf] u'0f:t/ ;DaGwL dfkb08 k"/f u/]sf] Joxf]/f v'n]sf] ;DalGwt b]zsf] s"6g}lts
lgof]u jf ;DalGwt dGqfnoaf6 k|dfl0ft u/]sf] kq jf u'0f:t/ ;'lglZrttf k|Tofog
(QAA/Accreditation ) k|df0fkqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
-5_ ;DalGwt ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] pkflw jf k|df0f kqnfO{ g]kfnsf] s'g} ljZjljBfno jf s'g}
:jLs[lt k|fKt ;+:yfn] ;dsIftf lbPsf] eP ;f]sf] k|dfl0ft k|ltlnlk,
-h_ lzIf0f ;+:yf ;~rfngsf nflu cfjZos ef}lts tyf z}lIfs k"jf{wf/x¿sf] ljj/0f,
-em_ sfo{qmd ;~rfng ug{ ;Demf}tf ug]{ ljb]zL ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfsf] ;~rfng ul/g]
sfo{qmd, ;~rfng cjlw, ljifox¿, lzIf0f tx, kf7\os|d, qm]l86 cfj/, kf7\oef/ / k/LIff
k|0ffnLsf ;DaGwdf cflwsfl/s kq,
-`_ lgj]bg b:t'/ jfkt k|lt sfo{qmd kfFr nfv ¿k}+of /fhZj bflvnf u/]sf] ;Ssn} ef}r/,
-6_ ;~rfng cg'dltsf nflu cfj]bg ug]{ ;+:yfn] pk/f]Qm ljj/0f tyf sfuhft ;lxt z}lIfs,
cfly{s, ef}lts, ef}uf]lns, hg3gTj, hgzlQm / ;DefJotf ;d]tsf] lj:t[t k|:tfj,
-7_ ;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yf ljb]zdf sfg"gtM ;DaGwg lj:tf/ ug{ ;Sg]
(Terriotorial Jurisdicton Abord) clwsf/ k|fKt u/]sf] ;DaGwL k|df0f,
-8_ University Ranking ;DaGwdf Tim'es Higher Education
(www.timeshighereducation.co.uk) / Shanghai Jiaotong Ranking
(www.shanghairanking.com) sf] jl/otfdf /x]sf pTs[i7 !))) -Psxhf/_ leq ;DaGwg
k|bfos ljZjljBfno /x]sf] ;DaGwL ljj/0f,
-^_ ;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfsf] Pp6f sfo{qmd ;~rfngsf nflu lhNnfut ?kdf b'O{
eGbf a9L lzIf0f ;+:yfnfO{ ;~rfng cg'dlt k|bfg ul/g] 5}g .
-^s=_ of] pkbkmf k|f/De eP kl5 Pp6} ljZjljBfnosf] ;DaGwgdf Ps k|b]zdf tLgj6f eGbf a9L ;+:yfnfO{
sfo{qmd ;+rfngsf] cg'dlt k|bfg ul/g] 5}g .
-&_ ;~rfng cg'dltsf nflu lhNnfut ?kdf b'O{ eGbf a9L lzIf0f ;+:yfsf] cfj]bg btf{ ul/g] 5}g . t/ of]
bkmf nfu" x'g'cl3 cg'dltsf] nflu cfj]bg lbPsf b'O{ eGbf a9L lzIf0f ;+:yf Ps} lhNnfdf ePsf] cj:yfdf
To:tf lzIf0f ;+:yfx¿nfO{ lhNnfut ?kdf a9Ldf b'O{ lzIf0f ;+:yf ;~rfng ug{ kfpg] u/L ;~rfng
cg'dlt lbOg] 5 .
t/ o; cl3 g} ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu lgj]bg k]z u/]sf lzIf0f ;+:yfsf xsdf lgj]bg btf{sf]
k|fyldstfqmdsf cfwf/df sf/jfxL ul/g] 5 ;fy} Pp6f lhNnfdf b'O{ eGbf j9L lzIf0f ;+:yfnfO{ cg'dlt
lbg] ljifodf ;ldltn] To:tf] z}lIfs sfo{qmdnfO{ Jojl:yt ug{ z}lIfs gS;fÍgsf cfwf/df cfjZostfg';f/
cg'dlt k|bfg ug]{ Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-*_ dfyL h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; cufj} cfj]bg u/L ;~rfng cg'dlt k|fKt u/]sf ;+:yfnfO{ k"gM
;f]xL lgj]bgsf cfwf/df yk ljifosf] ;~rfng cg'dlt k|bfg ul/g] 5}g .
-(_ ;~rfng cg'dlt k|bfg ug]{ ;DaGwL k|lqmof b]xfo cg';f/ x'g]5M
-s_ ;ldltsf] l;kmfl/;df dGqfnon] jif{sf] Ps k6s gofF cfj]bgsf nflu ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg ug{
;Sg]5 .
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
2
-v_ gofF cfj]bgsf nflu ;"rgf k|sflzt ePkl5 bkmf # sf] pkbkmf -%_ adf]lhd cfj]bg ug'{ kg]{5 .
-u_ ;ldltn] dGqfnodf k|fKt x'g cfPsf cfj]bg pk/ o; lgb]{lzsfn] tf]s]sf dfkb08 tyf ;t{x¿sf
cfwf/df qmd};+u k|f/lDes 5fglag ug]{5 . ;ldltn] k|f/lDes 5fglagsf nflu ;ldltsf ;b:o
dWo]af6 Ps hgf ;+of]hs / slDtdf # hgf ljifo lj1 ;d]t a9Ldf % hgf ;b:o /x]sf] k|f/lDes
5fglag pk–;ldlt u7g ug]{]5 .
-3_ k|f/lDes 5fgljg pk–;ldltn] cfkm\gf] 5fgljgsf] /fo l;kmfl/; ;lxtsf] k|ltj]bg ;ldltdf k]z ug'{kg]{
kg]{5 .
-ª_ k|f/lDes 5fglag pk;ldltaf6 k|fKt k|ltj]bgsf cfwf/df ;ldltn] ;f] ;+:yfsf] :ynut lg/LIf0fsf
nflu ;ldltsf kbflwsf/L ;d]t /x]sf] :ynut lg/LIf0f 6f]nLnfO{ cg'udgsf nflu v6fpg] 5 . o;/L
:ynut lg/LIf0f cg'udgdf vl6O{ hfg] ;ldltsf kbflwsf/L Pjd\ sd{rf/Lx¿nfO{ cy{ dGqfnoaf6
:jLs[t gD;{ adf]lhd cg'udg, b}lgs tyf e|d0f eQf k|bfg ul/g] 5 .
-r_ :ynut lg/LIf0f 6f]nLsf] l;kmfl/;sf cfwf/df pQm lzIf0f ;+:yfnfO{ ;~rfng cg'dlt lbg pko'Qm
b]lvPdf ;ldltn] dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
-5_ ;ldltsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df dGqfnon] ;DalGwt ;+:yfnfO{ cg';"rL–@ adf]lhdsf] sa'lnotgfdf
u/fO{ cg';"rL–# adf]lhdsf ;t{x¿ tf]ls cg';"rL–$ adf]lhd sfo{qmd ;~rfng ug]{ cg'dlt lbg
;Sg]5 .
$= ;Demf}tf kq (Agreeement) jf ;dembf/Lkq (Memorendom of Understanding) df b]xfosf ljifox¿
v'n]sf] x'g' kg]{ 5M
-s_ ;DalGwt lzIf0f ;+:yfx¿n] g]kfn ;/sf/sf] gLlt tyf sfg'gaf6 lgb]{lzt x'g] u/L JoQm u/]sf]
lnlvt k|ltj4tf,
-v_ lzIfs tflnd jf ;Lk x:tfGt/0f tyf k'g{tfhuL tflnd k|bfg ug]{ ljifo,
-u_ lzIf0f ;+:yf aGb ePdf cWoog/t ljBfyL{sf] cWoog ;DaGwg k|bfg ug]{
ljZjljBfnon] k"/f ug{' kg]{ ljifo,
-3_ ;DaGwg k|bfg ug]{ ;+:yfaf6 ePsf] lgoldt cg'udgsf] k|ltj]bg dGqfno ;dIf k]z
ug{' kg]{ ljifo,
-ª_ ;DaGwg k|bfg u/]sf] sfo{qmdsf] gfd, cjlw, kf7\oqmd, qm]l86, kf7\oef/, d'NofÍg
tyf k/LIff k|0ffnL ;DjlGw ljifo,
-r_ qm]l86 6«fG;km/sf] ljifo,
-5_ u'0f:t/ k|Tofog ;DjlGw ljifo / ;f]sf] k|df0f,
-h_ cfkm\gf] b]z eGbf jflx/ ;DaGwg k|bfg ug]{ ;DjGwL ljifo /
-em_ ljZjljBfno :yfkgf ePsf] b]zsf] sfg"g cg';f/ ljZjljBfno :yfkgf ePsf] ljifo .
%= dfyL h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf # sf] pkbkmf -%_ sf] v08 -8_ df plNnlvt ;+:yfx¿sf] !)))
leqsf] al/otfdf gk/]sf] t/ u'0f:t/Lo ljZjljBfno ePtf klg pQm jl/otf leq hfg grfx]sf] jf guPsf]
jf g/x]sf] ljZjljBfno eP ;f]sf] k|df0f k]z ug{' kg]{5 t/ To:tf] k|df0f k]z x'g g;s]df dGqfnon] ;DaGwg
lbg] ljZjljBfnosf] pTs[i6tf ;DjGwdf g]kfn ;/sf/, k//fi6« dGqfno dfkm{t g]kfnL /fhb'tfjf; jf
;DalGwt b]zsf] lzIff dGqfno jf cGo lgsfo jf ljZjljBfno cg'bfg cfof]u jf dGqfnon] plrt 7fg]sf]
lgsfosf] l;kmfl/;sf cfwf/df u'0f:t/Lo b]lvPdf To:tf] ljZjljBfnosf] ;DaGwgdf z}lIfs sfo{qmd
;~rfng ug]{ cg'dlt lbg jfwf k/]sf] dflgg] 5}g .
 %s= lzIf0f ;+:yfn] sfo{qmd ;+rfngsf nflu k]z u/]sf] ;DaGwg k|bfos ljZjljBfno;Fusf] ;Demf}tf jf
;dembf/L kqsf] cflwsfl/stfsf ;DaGwdf dGqfnon] g]kfn ;/sf/ k//fi6« dGqfno dfkm{t g]kfnL
/fhb'tfjf; jf l;w} ;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfno;Fu a'em\g ;Sg]5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
3
kl/R5]b— #
d"Nof‚g tyf cg'udg ;ldlt
^= * -!_ ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf g]kfndf lzIf0f ;+:yf ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu btf{ ePsf] lgj]bg
pk/ 5fgljg ug{ / cfjZos lg0f{o ;lxtsf] l;kmfl/z ug{ dGqfnodf b]xfo cg';f/sf] Ps pRr:t/Lo
d"Nofª\sg tyf cg'udg ;ldlt /xg]5 M–
-s_ lzIff dGqL jf /fHodGqL cWoIf
-v_ ;b:o, /f=of]=cfof]u -lzIff x]g]{_ ;b:o
-u_ ;lrj, lzIff dGqfno ;b:o
-3_ ;b:o ;lrj, ljZjljBfno cg'bfg cfof]u ;b:o
-ª_ ;b:o ;lrj, k|f=lz=tyf Jof=tf=kl/ifb\ ;b:o
-r_ ljleGg ljZjljBfnosf lzIffWoIf jf /lhi6«f/x¿
dWo] ;ldltsf cWoIfaf6 dgf]lgt b'O{ hgf ;b:o
-5_ lzIff If]qdf of]ubfg k'¥ofPsf JolQmx¿ dWo]af6 ;ldltsf
cWoIfåf/f dgf]lgt b'O{ hgf ;b:o
-h_ ljb]zL ljZjljBfnosf] ;DaGwgdf z}lIfs sfo{qmd ;~rfng
ul//x]sf lzIf0f ;+:yfsf ;~rfnsx¿ dWo]af6 dGqfnon]
dgf]gog u/]sf] Ps hgf ;b:o
 -em_ ;x–;lrj, ;DalGwt ljifo x]g]{ dxfzfvf, lzIff dGqfno ;b:o–;lrj

-@_ ;ldltsf dgf]lgt ;b:ox?sf] kbfjlw # -tLg_ jif{sf] x'g]5 .


-#_ ;ldltsf] cWoIf tyf ;b:ox? / pk;ldltsf ;+of]hs Pj+ ;b:ox?n] kfpg] ;'ljwf ;ldltn] ;do
;dodf lgwf{/0f u/] jdf]lhd x'g]5 .
-$_ ;ldltn] cfjZostf cg';f/ ;DalGwt If]q tyf ;+:yfsf ljz]if1nfO{ a}7sdf cfdlGqt ug{ ;Sg]5
. o;/L cfdlGqt ;b:ox?nfO{ cGo ;b:on] kfP ;/xsf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .
-%_ ;ldltsf] ;lrjfno dGqfnodf /xg]5 .
-^_ ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo—adf]lhd x'g]5M—
-s_ lab]zL lzIf0f ;+:yfx?sf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;+:yfx?sf] cg'dlt jf
:jLs[lt lbg / vf/]hL ;DaGwL l;kmfl/z ug]{ .
-v_ cg'dlt k|fKt u/L ;~rfng ePsf o:tf ;+:yfx?sf] ;'kl/j]If0f, d"Nofª\sg / cg'udg ug]{
u/fpg] .
-u_ o:tf lzIf0f ;+:yfx?sf] ef}lts k"jf{wf/ lzIfs Pj+ sd{rf/Lx?sf] Go"gtd ;]jf zt{ / ;'ljwf
tyf cGo cfjZos ljifodf gLlt lgwf{/0f ug]{ .
* -3_ ;~rfng cg'dlt k|fKt ;+:yfsf] gljs/0fsf nflu dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug]{ .
* -ª_ sfo{ ;Dkfbg ug]{ ;Gbe{df ;ldltn] cfjZostf cg';f/ pk;ldlt u7g ug{ ;Sg] .
* -r_ cg';"rL x]/km]/ tyf ;+zf]wgsf nflu dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug]{ .
* &= ==============
* *= ==============
* (= =========

kl/R5]b —$
lg/LIf0f tyf cg'udg
&= -!_ ;+rflnt lzIf0f ;+:yfsf] z}lIfs :t/ d"Nofª\sg ug{ ;ldltn] ;do ;dodf ljz]if pk–;ldlt u7g ug{
;Sg]5 .
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
4
-@_ lzIf0f ;+:yfx?sf] z}lIfs :t/ / cGo sfo{s|dsf] lg/LIf0f tyf cg'udg ug{ ul7t ljz]if pk ;ldltn]
jif{df slDtdf Ps k6s ;DjlGwt lzIf0f ;+:yfsf] lg/LIf0f u/L ;ldlt ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{kg{]5 .
* -#_ dGqfnon] bkmf * sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;"rLdf /x]sf lj1 ;d]t ;+nUg /x]sf]
6f]nLn] ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfsf] h'g;'s} avt cg'udg ug{ u/fpg ;Sg]5 .
*-$_ dGqfnon] v6fPsf] cg'udg 6f]nLn] cfjZos b]v]sf] h'g;'s} clen]v pknAw u/fpg'
lzIf0f ;+:yfsf] st{Jo x'g]5 . To:tf] clen]v pknAw gu/fPdf dGqfnoaf6 k|bfg ul/Psf] ;~rfng
cg'dlt vf/]h ug{ ;lsg] 5 .
* -%_ cg'udg 6f]nLsf] ;dGjosf nflu cfjZostf cg';f/sf sd{rf/LnfO{ dGqfnon] v6fpg] 5 .
* -^_ cg'udgsf nflu :ynut ?kdf vl6O hfg] lj1 tyf sd{rf/LnfO{ cy{ dGqfnosf] gD;{ cg';f/ cg'udg
Pjd\ e|d0f eQf k|bfg ul/g] 5 .
* -&_ cg'udgdf hfg] 6f]nLn] ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] :ynut cg'udg u/L cg';"rL– & adf]lhdsf] k|ltj]bg
dGqfno ;dIf k]z ug'{kg{]5 .
* -*_ cg'udg 6f]nLaf6 k|fKt k|ltj]bgdf lzIf0f ;+:yfn] k"/f ug'{kg]{ u/L pNn]v ePsf
ljifoa:t'x¿ eP ;ldlt ;dIf k]z u/L k|fKt l;kmfl/; cg';f/ dGqfnon] To:tf lzIf0f ;+:yfnfO{
cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
* -(_ dfyL h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfkm\gf ljz]if1 sd{rf/LnfO{ h'g;'s} avt
dGqfnon] cg'udgsf nflu v6fpg ;Sg]5 .Æ

* kl/R5]b— %
gljs/0f ;DaGwL Joj:yf
*= -!_ cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfsf] ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf nflu :ynut
cg'udg lg/LIf0f ug{ dGqfnon] ljZjljBfnosf k|fWofks / ;xk|fWofksx¿ /x]sf] lj1x¿sf] ;"rL -
Roaster_ tof/ ug]{5 . ljZjljBfnoaf6 l;kmfl/; eO{ cPsf cfwf/df /f]i6/df /xg] lj1x¿sf] 5gf}6 ul/g]
5.
-@_ lzIf0f ;+:yfx¿sf] ;~rfng cg'dlt gljs/0f k|of]hgsf lgldQ ul/g] cg'udg lg/LIf0fsf nflu ;"rL
/x]sf lj1 ;d]t ;+nUg x'g] u/L cg'udg 6f]nL u7g ul/g] 5 . cg'udg tyf lg/LIf0f 6f]nLsf] ;dGjosf
nflu cfjZostf cg';f/sf sd{rf/LnfO{ dGqfnon] v6fpg] ;Sg] 5 .
-#_ :ynut ?kdf vl6O hfg] lj1 tyf sd{rf/LnfO{ cy{ dGqfnosf] gD;{ cg';f/ cg'udg Pjd\ e|d0f
eQf lbOg]5 .
-$_ cg'udg lg/LIf0f 6f]nLn] lzIf0f ;+:yfsf] cg'udg u/L cg';"rL–& adf]lhdsf] k|ltj]bg ;ldlt ;dIf
k]z ug'{ kg{]5 .
-%_ lg/LIf0f tyf cg'udg 6f]nLn] k]z u/]sf] k|ltj]bg / k|lt ljBfyL{ ?= !%)).– sf b/n] /fhZj /sd bflvnf
u/]sf cfwf/df ;ldltn] ;~rfng cg'dlt gljs/0f ug{ dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 . o;/L
;ldltaf6 k|fKt l;kmfl/;sf cfwf/df dGqfnon] ;DalGwt lzIf0f ;+:yfx¿sf] :jLs[t sfo{qmdsf] kfFr jif{
cjlwsf nflu ;~rfng cg'dlt gljs/0f ug{ ;Sg]5 .
-^_ cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfn] k|To]s jif{ df3 d;fGtleq lgodfg';f/sf] /fhZj
bflvnf ug{' kg]{5, ;fy} ;~rfng cg'dlt k|fKt ;+:yfn] gljs/0f k|of]hgsf nflu cg';"rL–^ adf]lhdsf]
9fFrfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
 -^s=_ pkbkmf -^_ adf]lhd gljs/0fsf nflu cfj]bg gug]{ lzIf0f ;+:yfn] k|lt dlxgf k|lt sfo{qmd bz
xhf/ ¿k}+of cltl/Qm z'Ns a'emfO{ gljs/0fsf nflu @)&$ ;fn df3 d;fGt leqdf cfj]bg ug{ ;Sg]5 .
;f] cjlw leq gljs/0fsf nflu cfj]bg gug]{ lzIf0f ;+:yfsf] cg'dlt :jtM vf/]h ePsf] x'g]5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
5
-&_ ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf nflu ;DalGwt lzIf0f ;+:yfn] lgDg adf]lhdsf sfuhftx¿ lgj]bg ;fy
clgjfo{ ?kdf k]z ug'{ kg]{5M
-s_ gljs/0fsf nflu lgj]bg lb+bfsf avtsf] ljBfyL{ ;+Vofsf cfwf/df /fhZj /sd bflvnf u/]sf]
;Ssn ef}r/,
-v_ ut cfly{s jif{sf] n]vf kl/If0f k|ltj]bgsf] k|ltlnlk,
-u_ ut cfly{s jif{sf] s/ r'Qmf k|df0f kqsf] k|ltlnlk,
-3_ xfn cWoog/t ljBfyL{x¿sf] sfo{qmdut ljj/0f,
-ª_ sfo{/t lzIfssf] of]Uotf v'n]sf] ljj/0f,
-r_ 5fqj[lQ ljt/0fsf] cWofjlws ljj/0f .
-*_ lg/LIf0f tyf cg'udg 6f]nLn] k]z u/]sf] k|ltj]bgdf pNn]v u/]sf ;'wf/ ug'{kg]{ kIfx¿ ;ldltaf6
lgwf{/0f u/]sf] cjlwleq ;DalGwt lzIf0f ;+:yfn] k"/f ug]{ u/L lnlvt k|ltj4tf k]z u/]sf] cfwf/df
dfq ;~rfng cg'dlt gljs/0f ug{ ;lsg] 5 . plNnlvt cjlwleq lzIf0f ;+:yfn] u/]sf] k|lta4tf
adf]lhdsf ;'wf/x¿ u/]sf] gkfOPdf ;ldltn] ;f] lzIf0f ;+:yfnfO{ cfufdL jif{sf nflu egf{ :yug
ug{ jf ;~rfng cg'dlt /2 ug{ dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
-(_ o; lgb]{lzsfdf pNn]lvt zt{ k"/f gu/]df ;ldltsf] l;kmfl/;df dGqfnon] h'g;'s} avt ;~rfng
cg'dlt /2 ug{ ;Sg]5 . To;/L ;~rfng cg'dlt /2 ug'{ cl3 ;DalGwt lzIf0f ;+:yfnfO{ ;kmfO{ k]z
ug]{ dgfl;j df}sf lbOg]5 .Æ
kl/R5]b— ^
cg'dlt vf/]h x'g] cj:yf
(= ;ldltsf] l;kmfl/zdf dGqfnon] b]xfosf] cj:yfdf s'g} klg :jLs[lt k|fKt lzIf0f ;+:yfsf] cg'dlt vf/]h
ug{ ;Sg]5 M—
-!_ lzIf0f ;+:yf ;~rfng cg'dlt kq ln+bf v'nfPsf] cg';"rL—@ df pNn]lvt k"jf{wf/x? k'/f gu/]df jf
cg';"rL —# df pNn]lvt zt{ k'/f u/]sf] gkfOPdf, jf
* -@_ ;Dawg k|bfg ug]{ ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yf;+usf] ;Demf}tf vf/]h, /2 jf ;dfKt u/]sf] Joxf]/f
v'nfO{ cfPdf,
* -#_ bkmf * sf] pkbkmf -*_ adf]lhd ;ldltsf] l;kmfl/;df dGqfnon] tf]lslbPsf] cjlwdf
;DalGwt lzIf0f ;+:yfn] u/]sf] lnlvt k|ltj4tf adf]lhd ;'wf/ u/]sf] gkfOPdf ;ldltn] ;f] ;+:yfsf]
cg'dlt /2 ug{ dGqfno ;dIf l;kmfl/; u/]df,
* -$_ ;DaGwg lbg] ;+:yfn] tf]s]sf] qm]l86 k"/f gu/]df,
* -%_ tf]lsPsf sfuhft ;lxt ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf nflu lgj]bg k]z gu/]df,
* -^_ dGqfnosf] :jLs[lt glnO{ sDkgLsf] gfd jf ljZjljBfnosf] gfd jf z}lIfs sfo{qmd jf z}lIfs sfo{qmdsf]
gfd jf sfo{qmdsf] cjlw jf pkflwsf] gfd, ;+:yf -sn]h_sf] gfd jf ;DaGwg kl/jt{g jf ;+rfng
:yfg kl/jt{g u/]df,
 -&_ cg'dlt k|fKt z}lIfs sfo{qmd afx]ssf] sfo{qmd ;~rfng u/]df,

 -*_ a}+s Uof/]G6Lsf] gljs/0f ;dodf gu/]df,


 -(_ k|To]s jif{ ljBfyL{sf] z'Ns ga'emfPdf
 -!)_ bkmf (ª sf] pkbkmf -^_ adf]lhd u/]df,

* (s= ljZjljBfno÷lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg, ;+:yfsf] gfd, sfo{qmdsf] gfd tyf sfo{qmd ;~rfng :yfg kl/jt{g
;DaGwL Joj:yfM

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
6
ljZjljBfno÷lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg, ;+:yfsf] gfd, sfo{qmdsf] gfd tyf sfo{qmd ;~rfng :yfg kl/jt{g
k|lqmof b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfn] QAA/Accreditation ePsf] ljZjljBfno÷lzIf0f
;+:yfsf] ;DaGwg lnO{ ;DaGwg kl/jt{gsf] :jLs[ltsf nflu dGqfno ;dIf lgj]bg lbPdf cWoog/t
ljBfyL{x¿sf] cWoog lg/Gt/tf x'g] lnlvt ;t{df dGqfnon] ;DaGwg kl/jt{gsf] :jLs[lt lbg ;Sg]5
. t/ o:tf] ;DaGwg kl/jt{gsf sf/0fn] k"j{ ;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfno cGtu{t cWoog/t
ljBfyL{x¿sf] cWoog lg/Gt/ x'g] s'/fsf] ;'lglZrttf ;DalGwt lzIf0f ;+:yfn] g} ug'{kg]{ 5 .
-v_ of] bkmf k|f/De x'g'cl3 cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg k|bfos
ljZjljBfno u'0f:t/ ;'lglZrttf QAA/Accreditation k|fKt gePsf] /x]5 eg] of] bkmf k|f/De ePsf]
ldltn] kfFr jif{ leq u'0f:t/ ;'lglZrttf QAA/Accreditation lnPsf] lnlvt k|df0f ;+nUg /fvL
dGqfno ;dIf k]z ug'{kg]{ 5 .
t/ To:tf] ;DaGwg k|bfos ljZjljBfnon] u'0f:t/ ;'lglZrttf QAA/Accreditation k|fKt gu/]sf]
cj:yfdf ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfn] u'0f:t/ ;'lglZrttf QAA/Accreditation k|fKt u/]sf]
cGo ljZjljBfno;Fu kfFr jif{ leq ;DaGwg lnO;Sg' kg]{5 . o;/L ;DaGwg glng] lzIf0f ;+:yfx¿sf]
;~rfng cg'dlt /2 ul/g]5 .
 -u_ ;~rfngdf /x]sf] sDkgLsf] gfd jf ljZjljBfnosf] gfd jf z}lIfs sfo{qmd jf z}lIfs sfo{qmdsf]
gfd jf sfo{qmdsf] cjlw jf pkflwsf] gfd, ;+:yf -sn]h_sf] gfd jf ;DaGwg kl/jt{g jf ;+rfng
:yfg kl/jt{g ePsf] Joxf]/f n]lv cfPdf dGqfnon] cg'dlt k|bfg ug{ ;Sg]5 .
-3_ cg'dlt k|fKt eO{ ;~rfng ePsf] s'g} klg lzIf0f ;+:yfnfO{ ;fdfGotof csf]{ :yfgdf :yfgfGt/0f
kfOg] 5}g . t/ :yfgfGt/0f ug'{ kg]{ s'g} ljz]if sf/0f eP ;f] sf/0f vf]nL dGqfno ;dIf lgj]bg lbg'
kg]{5 / dGqfnoaf6 :yfgfGt/0fsf] :jLs[lt k|fKt ePkl5 dfq sfo{qmd ;~rfng :yfg kl/jt{g ug{
;lsg] 5 .
-ª_ cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfsf] gfd kl/jt{g ug'{ k/]df lzIff dGqfnosf] k"j{
:jLs[lt lnO{ gfd kl/jt{g ug'{ kg]{5 . dGqfnosf] :jLs[lt a]u/ gfd kl/jt{g u/]df ;~rfng cg'dlt
/2 ul/g]5 .
 -r_ ;~rfngdf /x]sf] sDkgLsf] gfd jf ljZjljBfnosf] gfd jf z}lIfs sfo{qmd jf z}lIfs sfo{qmdsf]
gfd jf sfo{qmdsf] cjlw jf pkflwsf] gfd, ;+:yf -sn]h_sf] gfd jf ;DaGwg kl/jt{g jf ;+rfng
:yfg kl/jt{g ug'{ cl3 To:tf] Joxf]/f v'nfO{ ;DalGwt ;+:yfn] slDtdf # k6s /fli6«o b}lgs klqsfdf
;f] ;DaGwL ;fj{hlgs ;"rgf k|sflzt ug'{ kg]{5 .
-5_ o;/L ;fj{hlgs ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] #% lbg leq sf]xL s;}sf] bflj lj/f]w ;DaGwL ph'/L
k/]df ;f]sf] 6'+uf] nfu]kl5 / bflj lj/f]w ;DaGwL ph'/L gk/]df dfq dfu cg';f/sf] kl/jt{gsf nflu
:jLs[lt lbg ;lsg]5 .
 -h_ ;~rfngdf /x]sf] sDkgLsf] gfd jf ljZjljBfnosf] gfd jf z}lIfs sfo{qmd jf z}lIfs sfo{qmdsf]
gfd jf sfo{qmdsf] cjlw jf pkflwsf] gfd, ;+:yf -sn]h_sf] gfd jf ;DaGwg kl/jt{g jf ;+rfng
:yfg kl/jt{g ug]{ :jLs[lt k|bfg ePdf ;f] jfkt kfFr nfv ?k}+of yk /fhZj a'emfpg' kg]{5 .
* (v= sfo{qmd yk ;DaGwL Joj:yfM ;~rfngdf /x]sf lzIf0f ;+:yfx¿df yk sfo{qmd ;~rfng ug'{ k/]df ;~rfng
cg'dltsf nflu b]xfosf] k|s[of k"/f ug'{ kg]{5M
 -s_ Quality Assurance Agency/Accreditation k|fKt ljZjljBfnosf] ;DaGwgdf dGqfnosf] cg'dlt
k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf lzIf0f ;+:yfx¿n] k"jf{wf/ k"/f u/]sf] v08df ljifo / tx yk ug{ bkmf #
sf] pkbkmf -%_ sf] v08 -`_ adf]lhd cfj]bg b:t'/ j'emfO{ cfly{s jif{ ;'? ePsf] ldltn] #% lbg leq
ljifo jf tx yksf nflu dGqfno ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
7
-v_ bkmf -s_ adf]lhd btf{ ePsf lgj]bg pk/ sf/jfxLsf nflu :ynut lg/LIf0f u/L u/fO{ ;f]sf] k|ltj]bgsf
cfwf/df ;ldltsf] l;kmfl/;df Ps k6sdf a9Ldf b'O{ j6f sfo{qmdsf nflu dGqfnon] cg'dlt k|bfg
ug{ ;Sg]5 .
-u_ o; lgb]{lzsf ljkl/t dGqfnosf] :jLs[lt glnO{ ljifo jf tx yk u/L lzIf0f ;+:yf ;~rfng u/]sf]
kfOPdf h'g;'s} avt dGqfnon] To:tf ;+:yfsf] ;~rfng cg'dlt /2 ug{ ;Sg]5 .Æ

* (u= ef}lts k"jf{wf/ ;DaGwL Joj:yfM -!_ ;~rfng cg'dlt k|fKt ug{sf nflu lzIf0f ;+:yfn] b]xfo adf]lhdsf
ef}lts k"jf{wf/x¿ k"/f u/]sf] x'g'kg]{ 5 M
-s_ lzIf0f ;+:yf :yfkgf Pjd\ ;~rfngsf nflu cg';"lr–% df plNnlvt hg/n gD;{ adf]lhdsf
k"jf{wf/x¿ k"/f u/]sf] x'g' kg]{5 .
-v_ gofF cfj]bg lbg] ;+:yfn] sf7df8f}+ pkTosfdf eP slDtdf ! /f]kgL, kxf8df eP # /f]kgL / t/fO{df
eP # s7\7f hldg ;+:yfs} gfddf k|fKt u/]sf] x'g' kg]{5 . ;f] b]lv jfx]s dfkb08 cg'?ksf] yk hUuf
slDtdf !) jif{sf] nflu lnhdf lnO{ ;~rfng ug{ kfOg] 5 .
-u_ o; cl3 ;~rfng cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yf / ;~rfng cg'dltsf nflu cfj]bg u/]sf ;+:yfx¿sf]
xsdf ;d]t ;~rfng cg'dlt kfPsf] !) jif{ leq dfkb08 adf]lhdsf] hldg ;+:yfs} gfddf k|fKt
u/]sf] x'g kg]{5 . ;fy} To:tf lzIf0f ;+:yfn] a9Ldf !% jif{ leq cfkm\g} :jfldTjdf /x]sf] hldgdf ejg
lgdf{0f u/L sfo{qmd ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-3_ o;/L pRr lzIff ;~rfng ug]{ lzIf0f ;+:yfsf] z}lIfs ejg, sIff sf]7f g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t
ejg ;+lxtf cg'?k ePsf] x'g' kg]{5 .
-ª_ bkmf (u sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ / v08 -u_ adf]lhdsf] hUuf dGqfnosf] :jLs[lt ljgf ljqmL
ug{, C0f lng / w/f}6L /fVg gkfpg] u/L dfnkf]t sfof{noaf6 /f]Ssf /flvg] 5 . s'g} sf/0fj; lzIf0f
;+:yfn] ljBfyL{sf] cWoog k"/f gu/]df w/f}6Lsf] cltl/Qm o;/L /f]Ssf /fv]sf] hUuf dGqfnon] lnnfd
j9fj9 u/L k|fKt /sdaf6 cWoog/t ljBfyL{sf] cWoog k"/f u/fpg ;Sg]5 .
-r_ o; bkmfdf n]lvPsf] ef}lts k"jf{wf/sf] Joj:yfdf sfo{qmd yk ug]{ ;+:yfn] ;f]xL cg'kftdf hUuf
nufotsf ef}lts k"jf{wf/x¿sf] Joj:yf ug{' kg]{ 5 .

* (3= 5fqj[lQ ;DaGwL Joj:yfM ;~rfng cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfn] 5fqj[lQdf cWoogsf] nflu b]xfosf] Joj:yf
ug'{ kg]{5 M–
-s_ ;~rfng cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfn] :jb]zL nufgLstf{ eP s"n Ifdtfsf] sfo{qmdut cfwf/df k|To]s
sfo{qmddf !) k|ltzt / ljb]zL nufgLstf{ eP k|To]s sfo{qmddf @) k|ltzt l;6 5fqj[lQ g]kfn
;/sf/nfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
-v_ o;/L k|fKt x'g] 5fqj[lQ sf]6fdf ;DalGwt lzIf0f ;+:yfn] lng] egf{ k/LIff pQL0f{ u/]sf cfwf/df h]x]Gbf/,
ljkGg, dlxnf, hghflt, dw]zL, blnt, ckf+u, lk5l8Psf] If]qsf JolQmx¿ ;d]t ;ldl6g] u/L
5fqj[lQsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-u_ o;/L k|bfg ul/Psf] 5fqj[lQ ljt/0fsf] cWofjlws ljj/0f ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf] lgj]bg;fy
clgjfo{ ?kdf k]z ug'{ kg]{5 .
-3_ lzIf0f ;+:yfn] 5fqj[lQdf cWoog ug{] ljBfyL{x¿af6 dGqfnon] tf]lslbPsf] zLif{sdf dfq z'Ns lng
;Sg]5 .
-ª_ o; bkmf adf]lhd 5fqj[lt k|bfg ul/Psf] ljj/0f ljZjljBfno cg'bfg cfof]unfO{ ;d]t pknJw u/fpg'
kg]{5 . Æ

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
8
* (ª w/f}6L tyf bfloTj ;DaGwL Joj:yf M ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu lgj]bg k]z ug]{ ;+:yfn] bflvnf ug'{kg]{
w/f}6L /sd ;DaGwL Joj:yf b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-!_ ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu lzIf0f ;+:yfn] :jLs[t k|fKt s ju{sf] jfl0fHo a}+ssf] d'4 tL vftfdf
;+:yfs} gfddf dGqfnosf] :jLs[lt ljgf lemSg, C0f lng / w/f}6L /fVg gkfpg] u/L ljifout ?kdf
b]xfo cg';f/sf] /sd w/f}6L jfkt bflvnf ug'{kg]{ 5 .
ck|fljlws ljifoM
-!_ 5 dlxgf;Ddsf] Jofj;flos ljifosf] nflu ? !,)),))) -Psnfv_,
-@_ Ps jif{ cjlwsf] Jofj;flos ljifosf nflu ?=@,)),))).–-b'O{nfv_,
-#_ Ps jif{;Ddsf] ;fwf/0f ljifo -Ps]8]lds sf]if{_ sf] nflu ?=%,)),))).–-kfFr nfv_,
-$_ b'O{ jif{;Ddsf] ;fwf/0f ljifo -Ps]8]lds sf]if{_ sf] nflu ?=!),)),))).–-bz nfv_,
-%_ tLg jif{;Ddsf] ;fwf/0f ljifo -Ps]8]lds sf]if{_ sf] nflu ?=!%,)),))).–-kGw| nfv_
-^_ rf/ jif{;Ddsf] ;fwf/0f ljifo -Ps]8]lds sf]if{_ sf] nflu ?=@),)),))).–-aL; nfv_
k|fljlws ljifo
-!_ Ps jif{ cjlwsf] k|fljlws ljifosf nflu ? !),)),))).–-bz nfv_,
-@_ b'O{ jif{ cjlwsf] k|fljlws ljifosf nflu ? !%,)),))).–-kGw| nfv_,
-#_ tLg jif{ cjlwsf] k|fljlws ljifosf nflu ? @),)),))).–-aL; nfv_,
-$_ rf/ jif{ cjlwsf] k|fljlws ljifosf nflu ? @%,)),))).–-klRr; nfv_,
-@_ lzIf0f ;+:yfn] pkbkmf -^_ adf]lhdsf] cj:yfdf afx]s ;DalGwt ljifosf] sfo{qmd ;~rfng aGb u/]df
jf lzIf0f ;+:yf aGb u/]sf] cj:yfdf cWoog/t ljBfyL{x¿sf] cWoog ;dfKt ePkl5 dfq To;/L
/flvPsf] w/f}6L /sd dGqfnon] km's'jf ug{ ;Sg] 5 .
-#_ s'g} klg lzIf0f ;+:yf cfkm\g} sf/0fn] aGb ug'{ kg]{ cj:yf cfO k/]df To:tf] lzIf0f ;+:yf aGb ug'{ kg]{
sf/0f v'nfO{ lnlvt lgj]bg dGqfno ;dIf k]z ug'{kg]{ 5 .
t/ lzIf0f ;+:yf aGb ePsf] sf/0fn] s;}nfO{ ltg{ jf a'emfpg afFsL /x]sf s'g} /sd jf C0f jf cGo
s'g} bfloTj ;DalGwt ;+:yfsf] g} x'g]5 .
-$_ z}lIfs ;q z'? eO{ k7g kf7g z'? eO;s]sf] eP To:tf] cj:yfdf ;f] sfo{qmd k"/f gul/sg lzIf0f
;+:yf aGb ug{ kfOg] 5}g . s'g} sf/0fjz lzIf0f ;+:yf aGb jf z}lIfs sfo{s|d jf z}lIfs ;q /2 ug{'
kg]{ l:ylt cfPdf lzIf0f ;+:yfsf] cfkmg} vr{df ljBfyL{sf] afFsL k7g kf7gsf] Joj:yf ul/lbg' kg]{
bfloTj ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] x'g]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd cs}{ ;+:yfdf cWoog u/fpg' kg]{ eO{ cWoog vr{sf nflu ;+:yfsf] gfddf /x]sf]]
rn crn ;DklQaf6 gk'Ug] eP ;+:yf ;~rfnsx¿sf] gfddf /x]sf]] rn crn ;DklQ jf hfoh]yfaf6
;d]t To:tf ljBfyL{sf]] cWoogsf] Joj:yf ldnfpg' kg]{5 .
 -^_ ljZjljBfnon] ;DaGwg vf/]h u/]df jf cg'dlt kq /2 ePdf jf :jLs[lt j]u/ ljZjljBfnosf] gfd
jf z}lIfs sfo{qmd kl/jt{g jf ljifo jf tx yk u/]df jf ;~rfng :yfg kl/jt{g u/]df jf gljs/0fsf]
nflu lgj]bg glbPdf jf w/f}6L jf a}+s Uof/G6L cWofjlws gu/]df jf lzIf0f ;+:yf ;~rfng gu/L
lagf ;"rgf tL; lbgeGbf a9L lzIf0f ;+:yf aGb u/]df ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] gfddf /x]sf] w/f}6L
;d]t hkmt x'g]5 .
-&_ bkmf (ª sf] pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg Pp6} ;+:yfn] Ps} txsf] PseGbf j9L
sfo{qmd ;~rfng ug{ rfx]df k|lt yk sfo{qmd jfkt ;f] v08df pNn]lvt /sdsf] cfwf /sd w/f}6L
/fVg' kg]{ 5 .
 -*_ of] lgb]{lzsf k|f/De x'g' eGbf cuf8L sfo{qmd ;~rfng ug{ :jLs[lt kfO;s]sf] ;+:yfn] ;Djt\ @)&$
;fn r}q d;fGt leq pkbkmf -!_ adf]ldh gk'u x'g] w/f}6L /sd :jLs[t k|fKt æsÆ ju{sf] jfl0fHo
a}+ssf] d'4tL vftfdf ;+:yfs} gfddf dGqfnosf] :jLs[lt ljgf lemSg, C0f lng / w/f}6L /fVg gkfpg]
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
9
u/L yk ug'{kg]{5 / ;f]sf] lnlvt hfgsf/L dGqfnonfO{ u/fpg' kg]{5 . o;/L w/f}6L /sd hDdf gug]{
lzIf0f ;+:yfsf] sfo{qmd h'g;'s} avt dGqfnon] aGb ug{ ;Sg]5 .
 -(_ pkbkmf -*_ adf]lhd ;Djt\ @)&# ;fn ;fpg d;fGt leq w/f}6L /sd cWofjlws gu/]sf lzIf0f
;+:yfn] k|lt dlxgf k|lt sfo{qmd bz xhf/ ¿k}ofFsf b/n] cltl/Qm b:t'/ a'emfO{ w/f}6L cWofjlws ug{'
kg]{5 .
 -!)_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] w/f}6L jfktsf] /sddWo]af6 a9Ldf krxQ/ k|ltzt ;Ddsf] /sd slDtdf kfFr
jif{ cjlw ;Dd jxfn /xg] u/L æsÆ au{sf] jfl0fHo a}+ssf] a}+s Uof/]G6L k]z ug{ ;Sg] 5 . To:tf] a}+s
Uof/]G6Lsf] Dofb ;dfKt x'g' Ps dlxgf cufj} gljs/0f ug]{ bfloTj ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] x'g]5 .
 -!!_ pkbkmf -!)_ adf]lhdsf] a}+s Uof/]06L /fv]df ;DalGwt ;+:yfsf] gub w/f}6L lkmtf{ ug{ afwf kg]{ 5}g
.
 -!@_ w/f}6L /sd ga'emfpg] jf w/f}6L cWofjlws gug]{ / k|To]s jif{ ljBfyL{sf] z'Ns ga'emfpg] lzIf0f
;+:yfsf] ;a} k|sf/sf] a}+s vftf dGqfnon] h'g;'s} avt /f]Ssf ug{ ;Sg]5 .
 -!#_ b"/ lzIffsf] dfWodaf6 ;Dks{ sIff ;+rfng ug]{ lzIf0f ;+:yfsf] xsdf bkmf (ª sf] pkbkmf -!_
adf]lhd /fVg kg]{ w/f}6L /sd krf; k|ltzt dfq x'g]5 .
 -!$_ pkbkmf -!)_ adf]lhdsf] a}+s Uof/]06Lsf nut dGqfnon] /fVg]5 / ;f]sf] clen]v cWofjlws /fVg'kg]{5
.
 -!%_ dGqfnon] pkbkmf -!)_ adf]lhdsf] j}+s Uof/]06Lsf] Dofb ;dfKt x'g' cufj} gljs/0f ug]{ s'/fsf]
hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

kl/R5]b— &
ljljw
!)= -!_o; lgb]{lzsf cg'?k cg'dlt kfO{ ;~rfng ePsf z}lIfs ;+:yfnfO{ g]kfn ;/sf/n] s'g} klg lsl;dsf]
ef}lts tyf cfly{s ;xof]u pknAw u/fpg afWo x'g] 5}g .
* -@_ o; cl3 g} ;~rfng cg'dltsf nflu lgj]bg lbPsf ;+:yfx¿sf] xsdf of] lgb]{lzsfsf] klxnf] ;+zf]wg
:jLs[t eO{ nfu" ePkl5 ;DaGwg k|bfos ljZjljBfno oyfjt /fvL jf kl/jt{g ug]{ u/L ;+:yfx?n]
lgj]bg k]z ug{ kfpg] u/L dGqfnon] ;f] ;DaGwL ;"rgf /fli6«o b}lgs klqsfdf k|sfzg ug]{5 . To;/L
;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] ^) lbgleq bkmf # sf] pkbkmf -%_ adf]lhdsf sfuhft ;+nUg u/L
dGqfno ;dIf lnlvt lgj]bg lbg'kg]{ 5 . ;f] cjlwleq lnlvt lgj]bg glbPdf o; k"j{ btf{ ul/Psf]]
;~rfng cg'dlt cfj]bg :jtM /2 x'g]5 .Æ
* -#_ ;DaGwg k|bfg ug]{ lgsfon] ;~rfng cg'dlt k|fKt u/]sf lzIf0f ;+:yfdf eP u/]sf]
cg'udgsf] k|ltj]bg clgjfo{ ?kdf dGqfno ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
* -$_ ;~rfng cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfdf cWoog/t ljBfyL{x¿sf] jfx\o k/LIff ;DaGwL
hfgsf/L dGqfnonfO{ u/fpg' kg]{5 . dGqfnon] To:tf] k/LIffsf] cg'udgsf nflu ljifo lj1 tyf sd{rf/L
v6fpg ;Sg]5 .Æ
* -%_ ===========
* -^_ ============
* -&_ ============
-*_ cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfsf] ljwfg÷k|aGwkq÷lgodfjnL ;+zf]wg eP ;f] sf] hfgsf/L dGqfnonfO{
t'?Gt lbg' kg]{ 5 .
-(_ ;+emf}tf adf]lhd cfpg] lab]zL lzIfsx?sf] nflu cWoog÷cWofkg le;fsf] l;kmfl/; dGqfnon] ug]{
5.
-!)_ cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yf / sfo{/t JolQmx?n] k|rlnt sfg"g cg';f/ s/ ltg'{kg]{ 5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
10
-!!_ ljb]zL ;+:yf;+u ;DaGwg lnO{ pRr dfWolds tyf ;f] eGbf dflysf] txdf æb"/ lzIffÆ sf] cjwf/0ff
cg'?k ;~rfng x'g] sIffx?df klg oxL lgb{]lzsf adf]lhd ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-!@_lzIf0f ;+:yfsf] lzIfs Pj+ sd{rf/Lx? lgo'lQm ubf{ sd{rf/L Pj+ lzIfsx?sf] ;]jf zt{ ;DaGwL
ljifodf cfk}mn] lgod agfpg ;Sg]5g\ . t/ ljb]zL sd{rf/L Pj+ lzIfssf] lgo'lQm ubf{ eg] dGqfnosf]
k"j{ :jLs[lt lnP/ dfq ug'{ kg]{5 .
-!#_ cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfnfO{ ljb]zL ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg jfkt /sd lbg'
kg{] ePdf To:tf] ljZjljBFno jf z}lIfs ;+:yfsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df dGqfnon] lab]zL d'b|f ;6xL
;'ljwfsf] nflu l;kmfl/z ug{ ;Sg]5 .
*-!$_ ==================================
*-!%_ ==================================
*-!^_ =================================
*-!&_ ================================
-!*_ ;ldlt / dGqfnon] ;do ;dodf lbPsf] lgb]{zg kfng ug'{ ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] st{Jo x'g]5
.
 -!(_ dGqfnoaf6 cg'dlt k|fKt u/L ;~rfngdf /x]sf] lzIf0f ;+:yfn] lng] z'Nssf] ljj/0f k|To]s z}lIfs
jif{sf] ;'?df clgjfo{ ?kdf dGqfno ;dIf k]z ug{' kg]{5 .
 -@)_ lrlsT;f lzIff afx]ssf k|fljlws ljifosf sfo{qmd ;+rfngsf nflu ;DalGwt ljifout sfplG;n
-kl/ifb\_ sf] k"j{ ;xdlt kq clgjfo{ x'g]5 . o; ;DaGwdf lghL nufgLdf ;+rfng ul/g] k|fljlws
dxfljBfno -sn]h÷SofDk;_ ;DaGwdf ag]sf] cfwf/e"t gLlt, @)^# adf]lhdsf ljifout dfkb08
;d]t k"/f u/]sf] x'g'kg]{5 .
 -@!_ dGqfnosf] cg'dlt glnO{ sfo{qmd ;+rfng u/]sf] kfOPdf To:tf lzIf0f ;+:yfnfO{ k|rlnt sfg"gsf]
clwgdf /xL 7uL ;DaGwL sf/jfxLsf nflu ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg ;lsg]5 .
* !)s= o;} lgb]{lzsf adf]lhd eP u/]sf] dflgg]M o; cl3 ;~rfng cg'dlt k|bfg ul/Psf h'g;'s} txsf
sfo{qmdx¿sf] ;~rfng cg'dlt o;} lgb]{lzsf adf]lhd eP u/]sf] dflgg] 5 .
* !)v= cg';"rLdf x]/km]/ tyf ;+zf]wg M dGqfnon] ;do ;dodf o; lgb]{lzsfsf cg';"rLx¿sf] x]/km]/ tyf
;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
11
* cg';"rLM
!
;~rfng cg'dlt cfj]bg kmf/fd
-bkmf # sf] pkbkmf-@_ ;+u ;DalGwt_
ldltM
>L lzIff dGqfno,
l;+xb/af/, sf7df8f}+ .

ljifo M— ;~rfng cg'dlt ;DaGwdf .

xfdLn] g]kfndf pRr lzIff ;~rfngsf nflu b]xfosf] ljb]zL ljZjljBfno÷lzIf0f ;+:yfaf6 ;DaGwg k|fKt u/]sf]n]
ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( df plNnlvt k|fjwfg
adf]lhdsf ljj/0f v'nfO{ tf]lsP adf]lhdsf sfuhft tyf lgj]bg b:t'/ a'emfPsf] ;Ssn} ef}r/ o;};fy ;+nUg u/L
lzIf0f ;+:yf ;~rfng cg'dlt k|flKtsf nflu of] lgj]bg k]z u/]sf 5f}+ .
;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfno÷lzIf0f ;+:yf ;DaGwL ljj/0fM
-!_ ljZjljBfnosf] gfdM
-@_ 7]ufgfM
-#_ cflwsfl/s ;Dks{ JolQmsf] gfd, 7]ufgf, kmf]g, Od]nM
-$_ ;DaGwg k|bfg u/]sf z}lIfs sfo{qmdM=====================,======================,=========================,====================
lgj]bg ug]{ sDkgL÷;+:yf ;DaGwL ljj/0fM
-!_ sDkgL÷;+:yfsf] gfd, 7]ufgfM -@_ sDkgL÷;+:yf btf{ g+=M
-#_ sDkgL÷;+:yf btf{ ldltM
-$_ sDkgL÷;+:yf btf{ ug]{ lgsfosf] gfd / 7]ufgfM
-%_ :yfoL n]vf g+=M
k|:tfljt lzIf0f ;+:yf -sn]h_ ;DaGwL ljj/0fM
-!_ gfdM
-@_ 7]ufgfM
-#_ kmf]g g+=========================Od]n=====================
-$_ cg'dlt lng rfx]sf] z}lIfs sfo{qmdM
k|:tfljt lzIf0f ;+:yfsf] xfnsf] ef}lts ljj/0fM
-!_ sDkgLsf] :jfldTjsf] hUufsf] If]qkmn tyf 7]ufgf M
-@_ sDkgLn] lnh ;Demf}tf u/L k|fKt hUufsf] If]qkmn tyf 7]ufgf M
-#_ ejg ;+Vof M -$_ sf]7f ;+Vof M
-%_ kmlg{r/sf] Joj:yfM -^_ v]n d}bfgsf] Joj:yfM
-&_ zf}rfnosf] Joj:yf M -*_ vfg]kfgLsf] Joj:yfM
-(_ k':tsfno Pj+ k':ts ;+VofM -!)_ k|of]uzfnfsf] Joj:yfM
-!!_ ;jf/L ;fwgsf] Joj:yfM -!@_ cWofkg u/fpg ;Sg] ljBfyL{ ;+VofM
-!#_ lzIfs ;+VofM
lgj]bsM
sDkgL÷;+:yfsf] b:tvtM
5fk gfdy/M
bhf{M
7]ufgfM ;Dks{ kmf]gM Od]nM
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
12
cltl/Qm ljj/0fM

!= z}lIfs ;+:yfsf] gfdM


-s_ b]jgfu/LdfM
-v_ c+u|]hLdfM

@= 7]ufgfM
-s_ lhNnfM
-v_ d=g=kf=÷pk=d=g=kf=÷g=k=÷uf=lj=;=M
-u_ j8f g+=M
-3_ dfu{, 6f]nM

#= ;+:yf btf{ ;DaGwL ljj/0fM


-s_ btf{ g+=M
-v_ btf{ ldltM
-u_ ;+:yf btf{ ug]{ lgsfosf] gfd / 7]ufgfM
-3_ sDkgLsf] k|sf/M k|fOe]6 lnld6]8÷sDkgL lnld6]8, =============

$= :yfoL n]vf btf{ ;DaGwL ljj/0fM


-s_ sf/f]jf/sf] gfdM
-v_ btf{ g+=M
-u_ btf{ ldltM
-3_ s/bftfsf] k|sf/M
-ª_ s/bftfsf] 7]ufgfM
-r_ btf{ ug]{ lgsfosf] gfd / 7]ufgfM

%= hUuf ;DaGwL ljj/0fM


-s_ cfkmg} :jfldTjsf] hUufsf]M
 If]qkmn =======================
 cjl:yltM lhNnf===================
g=kf÷uf=lj=;=========
j8f g+===================
6f]nM======================
dfu{M====================
-v_ lnh ;Demf}tfdf lnOPsf]] hUufsf]M
 If]qkmn =======================
 cjl:yltM lhNnf===================
g=kf÷uf=lj=;=========
j8f g+===================
6f]nM======================
dfu{M====================
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
13
 lnhsf] cjlw=====================-;+emf}tf kqsf] k|ltlnlk k]z ug]{_

^= ejg ;DaGwL ljj/0fM


-!_ kSsL÷sRrL==========
-@_ tnf====================
-#_ sf]7f===================
-$_ ejg cfkmg} :jfldTjdf ÷ jxfndf=======================
-%_ ejg /x]sf] hUufsf] If]qkmn================================
-^_ ejgsf] :jfldTjM ==============================================
-&_ ejg jxfndf lnPsf] eP jxfn cjlw=====================-;+emf}tf kqsf] k|ltlnlk k]z ug]{_
-*_ sDkfp08sf] If]qkmnM
-(_ ejgsf] agfj6M -s_ l;d]G6 kSsL -v_ 9'+uf,df6f] kSsL -u_ sRrL

&= kmlg{r/ tyf cGo pks/0f ;DaGwL ljj/0fM


ljj/0f sIffsf]]7fsf] sfof{nosf] k':tsfnosf] k|of]uzfnfsf] cGo
nflu nflu nflu nflu
8]:s ;+Vof
a]Gr ;+Vof
6]a'n ;+Vof
s'rL{ ;+Vof
b/fh ;+Vof
¥ofs ;+Vof
;"rgf af]8{
sfnf]kf6L ;+Vof
sDKo"6/ ;+Vof
cGo

*= k':tsfno ;DaGwL ljj/0fM


-!_ kf7\o k':ts ;+u ;DalGwt k':tsx¿sf] ;+Vof===========
-@_ ;Gbe{ k':tssf] ;+Vof========
-#_ cGo k':ts ;+Vof=========
-$_ k':tsfnosf nflu k|of]u ePsf sf]7fx¿sf] ;+Vof==========
-%_ jfrgfnosf] Joj:yf 5÷5}g=============

(= zf}rfno ;DaGwL ljj/0fM


-!_ dlxnfx¿n] k|of]u ug]{ ;+Vof===========
-@_ k'?ifx¿n] k|of]u ug]{ ;+Vof==============

!)= v]n d}bfgsf] ljj/0f


-!_ v]n d}bfgsf] If]qkmn==============
-@_ d}bfgdf v]Ng ;lsg] ;Defljt v]nx¿===========
-#_ v]n ;fdfu|Lsf] ljj/0f===============
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
14
!!= lkpg] kfgLsf] Joj:yfM
;fdfGo kof{Kt gePsf]

!@= 5fqfjf;sf] Joj:yf


-!_ dlxnf==========-@_ k'?if===================== -#_ hDdf======== gePsf]

!#= lzIfs cfjf;sf] Joj:yf 5 5}g ePdf sf]7f ;+Vof pNn]v ug]{,
-!_ lzIfs============ -@_ lzlIfsf ============-#_ hDdf===========

!$= k|of]uzfnf ;DaGwL ljj/0fM


ljifo sf]7f sf]7fsf] kmlg{r/sf] Joj:yf pks/0fsf] Joj:yf ljB't, kfgL
;+Vof If]qkmn cfk"lt{ cfk"lt{
j=lkm=df 5,5}g 5,5}g
Go"g ;fdfGo pQd Go"g ;fdfGo pQd

!%= ;~rfng ug{ rfx]sf] z}lIfs sfo{qmdM


-s_ tx======================
-v_ ljifo==========

!^= sIff ;~rfng x'g] ;do


-s_ laxfg
-v_ lbp;f]
-u_ a]n'sf

!&= sIff ;~rfng x'g] ;do


-s_===============b]lv =============;Dd
-v_===============b]lv===============;Dd
-u_================b]lv===============;Dd

!*= nfdf] ljbf x'g] ;do / cjlwM =========================================

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
15
!(= xfn cWofkg u/fpg ;lsg] ljBfyL{ Ifdtf
sfo{qmd ljifo÷;d"x 5fq 5fqf hDdf s}lkmot

@)= ljleGg sfo{df k|of]u x'g] sf]7f / To;sf] If]qkmnM


k|of]hg sf]7f ;+Vof sf]7fsf] If]qkmn
sIff ;~rfngsf nflu
sfof{nosf nflu
k':tsfnosf nflu
k|of]uzfnfsf nflu
sDKo"6/sf nflu
5fqfjf;sf nflu
lzIfs cfjf;sf nflu
:6fkm ?d
:6f]/
;efsIf
hDdf

@!=k|:tfljt lzIfs ljj/0fM


l;=g+= ljifo of]Uotf d'Vo ljifo lzIf0f :yfoL÷c:yfoL÷ ;+Vof
cg'ej s/f/

@@= xfn sfo{/t /xg] lzIfs ljj/0fM


l;= gfd,y/ of]Uotf ljifo pQL0f{ pQL0f{ cg'ej cWofkg :yfoL k"/f gfu
g++ ;fn lzIf0f ug]{ c:yfoL ;do÷ l/stf
;+:yfs ljifo cf+lzs g+=
l;= f] gfd
g+=

@#= lzIf0f ;+:yfsf kbflwsf/Lx¿M


l;=g+= gfd,y/ kb z}lIfs k]zf :yfoL gful/stf
of]Uotf 7]ufgf

@$= cfly{s ljj/0f -a}+s df}Hbft_


vftfsf] gfd vftf g+= vftfsf] /sd j}+ssf] gfd ,7]ufgf
rNtL
art
d'2tL
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
16
vftfsf] gfd vftf g+= vftfsf] /sd j}+ssf] gfd ,7]ufgf
cGo

@%= ljBfyL{x¿af6 p7fOg] z'Ns ;DaGwL ljj/0fM—


sIff ljifo dfl;s ÷jflif{s lzIf0fz'Ns w/f}6L cGo hDdf jflif{s

@^= cfo Joo ljj/0f


lzIf0f cGo C0f cg'bfg÷;xof]u :yfoL ;|f]t cGo ;|f]t hDdf
z'Ns z'Ns

s'n hDdf

@&= nufgLsf] ;|f]t


l;=g+= nufgL stf{sf] gfd 7]ufgf sa'n u/]sf] z]o/ /sd
;+Vof

@*=s'g} JolQm jf ljQLo ;+:yfaf6 C0f lnPsf] 5÷5}g, lnPsf] 5 eg] ;f]sf] k"0f{ ljj/0fM—
-s_=========================
-v_========================
-u_=======================

@(= ;+:yf ;+rfnsx¿sf] gfdfjnL, gful/stf g+= / gful/stf k|bfg u/]sf] lhNnf jf ljb]zL gful/s eP ;f] v'Ng]
k|df0f .

dfly pNn]lvt ljj/0f oyfy{ x'g\ . dGqfnoaf6 :ynut lg/LIf0f x'bf c;To ljj/0f k]z u/]sf] 7xl/O{ ;~rfng
cg'dlt k|bfg gu/]df jf cg'dlt /2 u/]df xfd|f] d~h'/ 5 egL of] lgj]bg k]z u/]sf 5f}+ .

;+:yfsf] cWoIfsf] gfdM


b:tvtM
ldltM

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
17
*cg';"rLM @
sa'lnotgfdf
bkmf # sf] pkbkmf-(_ sf] v08 -5_ ;+u ;DalGwt

g]kfn ;/sf/, sDkgL /lhi6f/sf] sfof{no, sf7df8f}+df btf{ ePsf] ====================k|f=ln=-b=g+= ================== ldlt
==========, :yfoL n]vf g+= =============, n] b]xfosf ;t{x¿sf] clwgdf /xL ==================ljifoIf]qdf==================z}lIfs
sfo{qmd ;~rfngsf lgldQ ===================:yfgdf ================gfds lzIf0f ;+:yf ;~rfng ug{ d~h'/ ub{5'÷ub{5f}+
egL of] sa'lnotgfdf n]vL ;xL5fk u/L g]kfn ;/sf/ lzIff dGqfno ;dIf k]z u/]sf 5f}+ .
;t{x¿ M
!= ========================ljZjljBfno÷lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf ================sfo{qmdx¿ lghL :t/df ;~rfng
ug]{ u/L] ========lhNnfsf] ======================:yfgdf ===========================gfdsf] sn]h :yfkgf / ;~rfng ug]{
5'÷5f}+ .
@= k|:tfj ul/P adf]lhd sn]h ;~rfng ubf{ pQm sn]hsf] hUuf tyf ejgx¿ a]rljvg, bfg bftJo jf cGo
s'g}klg k|s[ofaf6 c? s;}nfO{ x:tfGt/0f ug'{ cufl8 dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt clgjfo{¿kdf lng] 5'÷5f}+ .
#= ;+:yfsf] gfd, ;~rfng :yn, sfo{qmdsf] gfd kl/jt{g ug'{ k/]df tyf s'g} yk ljifosf] cWoog cWofkg
ug'{ k/]df dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt clgjfo{ ¿kdf lng] 5'÷5f}+ .
$= sfo{qmd ;~rfng ug{ :jLs[t k|fKt ;+:yfn] ;DaGwg k|bfos ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgsf]
lg/Gt/tf ;'lglZrttf ePsf] sfuhft k]z ug]{ 5'÷5f}+ .
%= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( adf]lhd w/f}6Lsf]
?kdf /flvPsf] /sd / ;+:yfsf gfddf /x]sf] hUuf dGqfnosf] :jLs[lt ljgf lemSg, ljlqm ug{, C0f lng jf
k|of]u ug{] 5}g÷5}gf}+ .
^= cWoog cWofkgsf] kf7\oqmd, egf{sf nflu cfjZos kg]{ Go"gtd of]Uotf / k/LIff k|0ffnL ;DaGwg lbg]
ljZjljBfno jf lzIf0f ;+:yfaf6 tf]lsP adf]lhd ug]{ 5'÷5f}+ .
&= ljBfyL{ egf{ ;+Vofsf] !) k|ltzt ;L6 dlxnf, u/La tyf h]x]Gbf/, blnt lk5l8Psf] g]kfnL gful/snfO{
5fqj[lQsf] Joj:yf ug]{ 5'÷5f}+ .
*= k|fWofks, k|lzIfs Pj+ ;a} lsl;dsf sd{rf/Lx¿sf] lgo'lQm ubf{ låtLo kIfn] g]kfnL gful/sx¿ dWo]af6
ug'{kg]{5 . k|fWofks, k|lzIfs Pj+ k|fljlws sd{rf/Lx¿sf] xsdf g]kfnL gful/s pknAw gePsf] cj:yfdf
dfq dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ lglZrt cjlwsf nflu c:yfoL / s/f/df ljb]zL gful/sx¿nfO{ lgo'lQm ug]{
5'÷5f}+ .
(= ;+:yfsf] cfkm\g} sf/0fn] ;~rfng :jLs[lt k|fKt sfo{qmd aGb ug'{ kg]{ cj:yf cfO k/]df ;f]sf] sf/0f v'nfO{
aGb ul/g] ldlt eGbf tLg dlxgf cufl8 dGqfnonfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{5 t/ lzIf0f ;+:yf aGb ePsf]
sf/0fn] s;}nfO{ ltg{ jf a'emfpg afsL /x]sf s'g} /sd jf C0f jf cGo s'g} bfloTj jxg ug]{ lhDd]jf/L
jxg ug]{ 5'÷5f}+ .
!)= s'g} sf/0fj; lzIf0f ;+:yf aGb jf z}lIfs sfo{s|d jf z}lIfs ;q /2 ug{' kg]{ l:ylt cfPdf ljBfyL{sf] afFsL
cWoog k"/f u/fOlbg] bfloTj jxg ug]{ 5'÷5f}+ .
!!= k|To]s jif{ n]vfk/LIf0f k|ltj]bg dGqfnonfO{ pknAw u/fpg 5'÷5f}+ .
!@= cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yf / sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lx¿n] k|rlnt sfg"g cg';f/ clgjfo{?kdf s/
a'emfpg] 5'÷5f}+ .
!#= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg lnO{ ;+:yf ;~rfng ug{ rfxg]n] lgb]{lzsfdf plNnlvt ;t{sf cnfjf
;DaGwg lbg] ;+:yfn] tf]s]sf cGo ;t{ tyf gD;{ ;d]t kfngf ug]{ 5'÷5f}+ .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
18
!$= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( n] u/]sf] Joj:yf
adf]lhd tf]lsPsf] cjlwdf tf]lsPsf] k|lqmof k"/f u/L ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf nflu dGqfno ;dIf
lgj]bg k]z ug]{ 5'÷5f}+ .
!%=sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;+:yfn] lgb]{lzsfdf tf]lsP adf]lhdsf] ;fwf/0f tyf ljifout ;t{x¿ ;d]t kfng ug]{
5'÷5f}+ .
!^= dGqfnon] lbPsf] lgb]{zg kfng ug{ d~h'/ ub{5' ÷ub{5f}+ .

sa'lnotgfdf ug]{ sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;+:yfsf] tkm{af6


b:tvtM
gfd y/ M
bhf{M sDkgL ÷;+:yfsf] 5fk
ldltM

sa'lnotgfdf ug]{ sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;+:yfsf] tkm{af6 /f]xj/df a:g] JolQm

b:tvtM b:tvtM
gfdy/M gfd y/M
bhf{M bhf{M
ldltM ldltM

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
19
*cg';"rLM #
ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;+:yfn] kfngf ug'{kg]{ ;t{x¿ M
bkmf # sf] pkbkmf-(_ sf] v08 -5_ ;+u ;DalGwt

!= ;+:yfsf] Kof8, ;fOgjf]8{, ;"rgf tyf lj1fkgdf ;DaGwg k|bfg ug]{ ;+:yf -ljZjljBfno jf lgsfo_ sf] gfd
tyf b]z / :jLs[t sfo{qmd clgjfo{ ¿kdf pNn]v ug'{kg]{ 5 .
@= ;DaGwg k|bfg ug]{ ;+:yf -ljZjljBfno jf lgsfo_ n] tf]s] adf]lhdsf] ;+Vofdf of]Uo / bIf lzIfs tyf
sd{rf/Lx¿sf] Joj:yf ug'{kg]{ 5 . ljb]zL lzIfs tyf Joj:yfks lgo'lQm ubf{ o; dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt
lng'kg]{ 5 .
#= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( n] u/]sf] Joj:yf adf]lhd
tf]lsPsf] cjlwdf tf]lsPsf] k|lqmof k"/f u/L ;~rfng cg'dlt gljs/0fsf nflu k|To]s jif{ lgj]bg lbg'kg]{ 5 .
$= g]kfnsf] kl/ro lbg] ;fdflhs lzIff pQm ljifo k|To]s txdf cWoog u/fpg] Joj:yf u/fpg' kg]{5 .
%= ;DaGwg k|bfg ug]{ ;+:yf -ljZjljBfno jf lgsfo_ n] tf]s] adf]lhdsf] ef}lts tyf z}lIfs k"jf{wf/x¿ k"/f
u/]sf] x'g'kg]{ 5 .
^= ;DaGwg k|bfg ug]{ ;+:yf -ljZjljBfno jf lgsfo_ n] tf]s] adf]lhdsf] Go'gtd of]Uotf k"/f u/]sf ljBfyL{x¿nfO{
dfq egf{ ug'{kg]{ 5 .
&= ;~rfng cg'dlt kfPsf] ;+:yf ;fdfGotof tf]lsPsf] :yfgaf6 cGoq ;fg{ kfOg] 5}g . t/ s'g} ljz]if sf/0f
k/L :yfg kl/jt{g ug'{kg]{ ePdf sf/0f ;lxt lgb]{lzsfn] Joj:yf u/] adf]lhd k"j{ :jLs[lt lnP/ dfq :yfg
kl/jt{g ug{ kfOg] 5 .
* ;~rfng cg'dlt kfPsf] ;+:yfn] gfd kl/jt{g ug'{k/]df k|nlrt sfg'g adf]lhd ;/f]sf/jfnf lgsfosf] :jLs[lt
tyf cg'dlt lnO{ o; dGqfnosf] ;d]t cg'dlt :jLs[lt lnP/ dfq gfd kl/jt{g ug{ kfOg] 5 .
(= g]kfn leqsf] dfGotf k|fKt ljZjljBfnoaf6 ;dsIftf tyf dfGotfsf nflu tTsfn sf/jfxL cl3 a9fpg' kg]{5
!)= ;DaGwg lbg] ;+:yfn] k|efjsf/L lzIf0f l;sfOsf nflu slDtdf jif{sf] Ps k6s ;+:yfsf] ;'kl/j]If0f ug]{ Joj:yf
u/]sf] x'g'kg]{ / pQm ;'kl/j]If0f sfo{ ;DkGg eP kl5 ;'kl/j]If0f k|ltj]bg dGqfnodf ;d]t k]z ug'{kg]{ 5 .
!!= ;~rfng :jLs[lt k|fKt ;+:yfx¿n] ;~rfng ug]{ jflif{s k/LIff ;DjGwL hgfsf/L dGqfnonfO{ u/fpg' kg]{5 .
dGqfnon] To:tf] k/LIffsf] cg'udgsf nflu sd{rf/L v6fpg ;Sg]5 .
!!= sfo{qmd ;~rfns ;+:yfsf] Joj:yfkg ;ldlt kl/jt{g ePdf ;f]sf] hfgsf/L dGqfnonfO{ lbg'kg]{5 .
!@= Ps eGbf a9L ;+:yf;+u ;DaGwg lng kfOg] 5}g .
!#= dGqfnon] ;do ;dodf lbPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug'{kg]{ 5 .
!$= z}lIfs zq ÷tx kl/jt{g ePdf dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt lng'kg]{ 5 .
!%= ljBfyL{ egf{ ;+Vofsf] :jb]zL nufgLstf{ eP !) k|ltzt / ljb]zL nufgLstf{ eP @) k|ltzt ;L6 dlxnf,
u/La tyf h]x]Gbf/, blnt lk5l8Psf] g]kfnL gful/snfO{ 5fqj[lQsf] Joj:yf ug'{kg]{ 5 .
!^= lgb]{lzsfn] tf]s] adf]lhdsf] w/f}6L /sd :jLs[lt k|fKt jfl0fHo a}+ssf] d'4tL vftfdf w/f}6L :j?k /fVg'kg]{ 5 .
pQm w/f}6L /sd dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt j]u/ lemSg, k|of]u ug{ jf C0f lng kfOg] 5}g .
!&= sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;+:yfn] lgb]{lzsfdf tf]lsP adf]lhdsf] ;fwf/0f tyf ljifout ;t{x¿ ;d]t kfng ug'{kg]{
5.
!*= s'g} sf/0fjz lzIf0f ;+:yf aGb jf z}lIfs sfo{s|d jf z}lIfs ;q /2 ug{' kg]{ l:ylt cfPdf ljBfyL{sf] k7g
kf7gsf] Joj:yf ;DalGwt lzIf0f ;+:yfsf] cfkmg} vr{df afFsL cWoog k"/f ul/lbg' kg]{ st{Jo ;DalGwt lzIf0f
;+:yfsf] x'g]5 .
!(= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg lnO{ ;+:yf ;~rfng ug{ rfxg]n] o; gD;{df pNn]v gePsf] t/ ;DaGwg lbg]
;+:yfn] cGo s'g} gD;{ tf]s]sf] eP ;f]xL cg';f/ kfngf ug'{ kg]{5 / ;f] gD;{sf af/]df dGqfnonfO{ hfgsf/L
u/fpg' kg]{5 .
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
20
@)= cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yfn] k|To]s jif{ n]vfk/LIf0f k|ltj]bg dGqfnodf j'emfpg' kg]{ 5 .
@!= cg'dlt k|fKt lzIf0f ;+:yf / sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lx¿n] k|rlnt sfg"g cg';f/ clgjfo{?kdf s/ ltg'{kg]{
5.
@@= ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( sf] k"0f{ kfngf ug'{kg]{ 5
.

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
21
*cg';"rLM $
;~rfng cg'dlt kq
bkmf # sf] pkbkmf-(_ sf] v08 -5_ ;+u ;DalGwt

r=g+= ldltM

>L==========================
========================

ljifoM—;~rfng cg'dlt ;DaGwdf .

To; sDkgL÷;+:yfn] b]xfosf] z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ kfpF egL ldlt =============df o; dGqfnodf lbPsf]
lgj]bg pk/ sf/jfxL x'Fbf pRr:t/Lo d"Nofª\sg tyf cg'udg ;ldltsf] l;kmfl/;df ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf]
;DaGwgdf pRr lzIff ;~rfng ug]{ ;DaGwL lgb]{lzsf, @)%( sf] cg';"rL–# adf]lhdsf ;t{x¿ k"0f{ ?kdf kfngf
ug]{ tyf To; ;+:yfn] o; dGqfnodf k]z u/]sf] cg';"rL–@ adf]lhdsf] sj'lnogfdf ;d]tsf] k"0f{ kfngf ug]{ u/L
tkl;n adf]lhdsf] sfo{qmd sIff ;~rfng ug{ o; dGqfnosf] ldlt ========================= sf] lg0f{ofg';f/ of] cg'dlt
k|bfg ul/Psf] 5 .

-s_ sDkgLsf] gfd / 7]ufgfM

-v_ lzIf0f ;+:yfsf] gfd M

-u_ ;~rfng :yfgM

-3_ ;DaGwg k|bfos ljZjljBfnosf] gfd / b]zM

-ª_ cg'dlt k|fKt sfo{qmdsf] gfd tyf sfo{qmdsf] cjlwM

-r_ cWofkgsf] dfWodM

cg'dlt k|bfg ug]{ clwsf/Lsf]


;xL===========================
gfd y/M ===========================
bhf{M===========================
ldlt======================

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
22
*cg';"rLM %
bkmf ( sf] pkbkmf-!_ sf] v08 -s_ ;+u ;DalGwt

ljb]zL lzIf0f ;+:yf;+u ;DaGwg lnO{ vf]lnPsf ;j} lsl;dsf lzIf0f ;+:yfx¿ ;~rfng ug{sf nflu cfjZos kg]{
hg/n gD;{
!= ;~rfng ug]{ If]qM
 lzIf0f ;+:yfsf] :yfkgf ubf{ cf}Bf]lus If]q / d"n ;8saf6 s]xL 6f9f, t/ bdsn / PDa'n]G; u'8\g ;Sg] af6f]
ePsf] :yfgdf x'g'kg]{ .
@= lzIfs tyf sd{rf/LM
 P n]ensf nflu ;j} lzIfsx¿sf] z}lIfs of]Uotf cWofkg ug]{ ;DalGwt ljifodf slDtdf :gftsf]Q/ x'g'kg]{
. t/ nlntsnf ;DaGwL ljifosf] xsdf eg] xfnnfO{ slDtdf :gfts tx pQL0f{ ePsf] x'g' kg]{ .
 Ol~hlgol/Ë tyf ;"rgf k|ljlwsf nflu lzIfssf] z}lIfs of]Uotf :gftsf]Q/ x'g' kg]{ t/ ;f] of]Uotfsf] lzIfs
pknAw x'g g;s] slDtdf klg xfnnfO{ %) k|ltzt lzIfssf] of]Uotf eg] ;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/ x'g}
kg]{5 .
 gl;{Ë sfo{s|dsf nflu lk|lG;knsf] z}lIfs of]Uotf gl;{Ë ljifodf :gftsf]Q/ / lzIfsx¿dWo] @% k|ltzt
:gftsf]Q/ / cGo :gfts pQL0f{ eO{ gl;{Ë sfplG;ndf btf{ ePsf] x'g'kg]{ .
 xf]6n Dofg]hd]G6 sfo{s|dsf nflu lzIfssf]] z}lIfs of]Uotf OG6/ d]l8P6 pQL0f{ eO{ @ jif{sf] xf]6n d]g]hd]06
;DaGwL ljifodf :gfts u/L ;DalGwt If]qdf -z}lIfs cyjf cf}Bf]lus If]qdf_ slDtdf klg # jif{;Dd sfd
u/]sf] cg'ej x'g'kg]{ cyjf :gfts tx pQL0f{ u/L xf]6n d]g]hd]06 ljifodf :gfts u/]sf] x'g' kg]{ . t/ xf]6n
Dofg]hd]G6 ljifo leq cWofkg x'g] ;fwf/0f ljifox¿sf] xsdf eg] :gftsf]Q/ tx pQL0f{ x'g' kg]{ . cyjf
Certified Hospitality Educator x'g' kg]{ .
 lnj/n cf6{, ;f]l;on ;fOG;, Joj:yfkg= h:tf hg/n ljifosf] Ps]8]lds sf]if{sf nflu ;j} lzIfsx¿sf]
of]Uotf :gftsf]Q/ pQL0f{ x'g'kg]{ .
 cWofkg ug]{ lzIfsx¿sf] z}lIfs of]Uotfsf] xsdf :gfts jf :gftsf]Q/ h] eP klg slDtdf l4tLo >]0fLdf
pQL0f{ ePsf] x'g' kg]{ .
#= ;+:yfn] sfo{qmd ;~rfngsf] nflu sf7df08f} pkTosfdf eP slDtdf # /f]kgL, kxf8df eP ^ /f]kgL / t/fO{df
eP % s6\7f hUufsf] Joj:yfkg ug{'kg]{5 .
$= ejgM
 e'O{ b]lv l;lnª ;Ddsf] prfO{ 3l6df ( lkm6 x'g'kg]{ .
 sf]7fdf k|z:t k|sfz l5g]{ / qm; e]l06n]zg ePsf] x'g'kg]{ .
 ;s];Dd ejg e'sDk k|lt/f]ws k|ljlwaf6 lgld{t x'g'kg]{ .
 Fire fighting system h8fg ePsf] x'g'kg]{ .
 k|zf;lgs sfo{sf nfuL 5'6\6} sfof{nosf] Joj:Yff x'g' kg]{ .
%= sIffsf]7fM
 cfotfsf/ cyjf auf{sf/ x'g' kg]{ .
 k|lt ljBfyL{ Ps ju{ ld6/ If]qkmn x'g'kg]{ .
 Ps sIffdf #) hgf jf ;DaGwg lbg] ljZjljBfno tf]s] eGbf -h'g 36L x'G5 ;f]xL ;+Vof_ j9L ljBfyL{ /fvL
cWofkg ug{ gkfOg] .
^= rd]gfu[xM

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
23
 k|To]s ;+:yfdf ;kmf / :j:Yos/ Ps rd]gfu[x x'g'kg]{ .
&= zf}rfnoM ejgdf ;kmf / ;'lawf o'Qm dlxnf / k'?if zf}rfno cnu cnu x'g'kg]{ t/ Multi-story Building
df eg] k|To]s tnfdf zf}rfnosf] Joj:yf x'g' kg]{ .
*= ax'p2]ZoLo xnM
 k|To]s ;+:yfn] slDtdf !)) hgf hlt JolQm c6fpg] Ps ax'pb]ZoLo (Multi-purpose)xnsf] Joj:yf ug'{
kg]{ .
(= k|fylds pkrf/M
 k|To]s ;+:yfdf Pp6f k|fylds pkrf/ afs; clgjfo{ x'g 'kg]{ .
 k|To]s ;+:yfsf] k|of]uzfnfdf Pp6f k|fylds pkrf/ afs; clgjfo{ x'g' kg]{ .
!)= v]ns'bM
 Out Door Game sf nfuL oy]i6 :yfg -d}bfg_ / Indoor Game sf nfuL @% au{ dL6/ hlt hldg
pknAw x'g' kg]{ .
!!= ;kmfO / ;'/IffM
 ;/;kmfOsf lglDt k|ofKt dfqdf 9n lgsf;sf] Joj:yf x'g' kg]{ .
 ;kmf / :jfR5 vfg] kfgLsf] Joj:yf x'g' kg]{ .
 ;+:yfsf] d"n k|j]z åf/df ;'/Iff uf8{sf] Joj:yf ul/g' kg]{ .
!@= k':tsfnoM
 kf7\ok':ts, ;Gbe{ ;fdu|L, ljifo;+u ;+alGwt hg{n, Dofuflhg, Go"h k]k/ OToflb pknAw ePsf] tyf
ljBfyL{x¿nfO{ cWoog ug{ oy]i6 :yfg ePsf] Ps k':tsfnosf] Joj:yf x'g' kg]{ .
!#= kmlg{r/M
 sIff sf]7fdf ljBfyL{x¿ lx8\g, a:g / cWoog ug{ ;'ljwf o'Qm kmlg{r/sf] Joj:yf x'g' kg]{ .
!$= OG6/g]6 ;'ljwfM
 ;a} lzIf0f ;+:yfx¿df ljBfyL{x¿n] ;xh ?kdf k|of]u ug{ ;Sg] u/L OG6/g]6 ;'ljwfsf] Joj:yf ug{{' kg]{ .
!%= 5fqj[lQM
 ;ldltn] tf]s]sf] qmfO6]l/of leq /xL k|To]s ;+:yfn] ljBfyL{ egf{ ;+Vofsf] :jb]zL nufgLstf{ eP !) k|ltzt
/ ljb]zL nufgLstf{ eP @) k|ltzt ;L6 dlxnf, u/La tyf h]x]Gbf/, blnt÷kL5l8Psf tyf b'u{dsf g]kfnL
gful/snfO{ 5fqj[lQsf] Joj:yf ug'{ kg]{ .
!^= lzIf0f ;fdu|LM
 lzIf0f ;+:yfn] k|of{Kt z}lIfs ;fdu|Lx¿sf] Joj:yf ug'{kg]{ 5 . h:t}M rf6{, df]8n,:k]l;ldG;, kmf]6f]u|fkmL :nfO8,
lel8of] Sof;]6, le=l;=l8= / OHP cflb .
!&= ;DaGwg lbg] ;:yfn] dfGotf k|fKt u/]sf] k|df0f k]z ug'{kg]{ .
!*= cg'dlt lng rfxg] ;+:yfn] ;DaGwg lnPsf] ljifo Pj+ sfo{s|dsf] lj:t[t kf7\os|d / kf7\os|dsf] ;+/rgf k]z
ug'{kg]{ . -;+rflnt sfo{s|d jf ljifosf] Ps]8]lds Snf;sf] cjlw, kf7\of+zsf] k|of]ufTds / z}4flGts ef/ tyf
hDdf s|]l86 cfj/ slt slt x'g] xf] ;f]sf] ljj/0f ;+nUg x'gkg]{5 _
!(= Pp6} txsf] Pp6} ljifodf Ps eGbf a9L ;+:yf;+u ;DaGwg lng kfOg] 5}g .
@)= ;DaGwg lbg] ;+:yfsf] a}wtfsf nflu s'6g}lts lgof]usf] l;kmfl/; x'g'kg]{5 .
@!= ;DaGwg lbg]] ;+:yfsf] pkflwnfO{ g]kfndf k|bfg ul/Psf] ;dsIftfsf] k|df0f k]z ug'{kg]{5 .
@@= ;+:yfn] ;~rfng u/]sf] ljifo jf sfo{s|dsf] k/LIffsf nflu k|Zgkq jf d"NofÍg k|0ffnL ;DaGwg lbg] ;+:yfsf]
k/LIff ;DaGwL sfo{ ug]{ s]Gb|Lo lgsfoaf6 lgolGqt x'g'kg]{5 . k/LIffnfO{ dof{lbt agfpg ;ldltn] ;DalGwt
lgsfoaf6 k/LIffsf] ;dodf lg/LIf0f tyf lgu/fgL u/fpg ;Sg]5 .
* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
24
@#= ;DaGwg lbg] ;+:yfn] k|efjsf/L lzIf0f l;sfOsf nflu slDtdf jif{sf] Ps k6s ;+:yfsf] ;'kl/j]If0f ug]{ Joj:yf
u/]sf] x'g' kg]{ / pQm ;'kl/j]If0f sfo{ ;DkGg ePkl5 ;'kl/j]If0f k|ltj]bg dGqfnodf k]z ug'{ kg]{5
@$= yk gD;{x¿M ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwg lnO{ ;+:yf ;~rfng ug{ rfxg]n] o; gD;{df pNn]v gePsf] t/
;DaGwg lbg] ;+:yfn] cGo s'g} gD;{ tf]s]sf] eP ;f]xL cg';f/ kfngf ug'{ kg]{5 / ;f] gD;{sf af/]df
;lrjfnonfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
25
*cg';"rLM ^
bkmf * sf] pkbkmf -^_ ;+u ;DalGwt
ldltM–
>L lzIff dGqfno,
l;+xb/jf/ , sf7df8f}+ .

ljifo M gjLs/0f ul/kfpF af/] .

ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf] ;DaGwgdf To; dGqfnoaf6 cg'dlt lnfO{ ;~rfng ul//x]sf] ==========================sfo{qmdsf]
cf=j=========== sf nflu gjLs/0f ul/lbg=======hgf ljBfyL{sf] nflu nfUg] ?================-cIf]?kL====================_ sf]
;Ssn} ef}r/ o;} ;fy ;+nUg /fvL of] lgj]bg k]z u/]sf] 5'÷5f}+ .
!= lzIf0f ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf M
kmf]g g+=========================df]jfOn g+=-lk|lG;knsf]_==================================nlg{Ë ;]G6/ g+===========
km\ofS; g+================ e-mail :
Website:
@= ;~rfng ug]{ ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf - sDkgLdf btf{ ePsf] cfwf/df_ M
sDkgL btf{ ldlt M :yfoL n]vf g+=
s/ r'Stf u/] gu/]sf] M s/ r'Stf ldlt M
#=;+:yfnfO{ sfo{qmd ;~rfng ug{ lzIff dGqfnoaf6 cg'dtL kfPsf] ljj/0f M
sfo{qmdsf] ljifo sfo{qmdsf] ;dsIftf sIff lzIff dGqfnoaf6
gfd cjlw lgwf{/0f ePsf] ;~rfng sfo{qmd ;~rfng
5÷5}g cjlw ug{ cg'dtL k|fKt
ldlt

$= 3/ ef8fdf lnPsf] eP
-s_ 3/ wlgsf] gfd / 7]ufgf M
-v_ pkef]u ePsf] ejg ;+Vof M hDdf sf]7f ;+Vof M
-u_ jflif{s 3/ ef8f b/ M
%=;DaGwg ljj/0f M
-s_ ;DaGwg lbg] ;+:yfsf] gfd / b]z M
-v_ ;DaGwg lbPsf] ldlt M
^= ljBfyL{ ljj/0f M
l; sfo{qmd k|yd jif{ bf];|f] jif{{ t]];|f] jif{{ rf}yf] jif{
g+= sf] gfd :jb]zL ljb]zL :jb]zL ljb]zL :jb]zL ljb]zL :jb]zL ljb]zL
5fqf 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f
q qf q qf q qf q qf q qf q qf q qf q

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
26
& = z'Ns ljj/0f M
S. Annual Fee Monthly Fee
N. Progra Admissio Developme Securit Tuition
ms n charge nt Fund y fee
Deposi
t

*= 5fqa[lQsf] ljj/0f M
l;=g+= 5fqa[lQ k|fKt ug]{ ljBfyL{sf] gfd, cWoog/t sfo{qmd 5fqa[lQsf] lsl;d s}lkmot
y/

(= ;~rfns ;ldltsf] ljj/0f M


l;=g+= kb gfd y/ s}lkmot

!)= rfn' z}lIfs ;qdf ;~rfns ;ldltsf] a}7s ;+Vof / ldlt M


!!= cg'dlt k|fKt ubf{ / gjLs/0f x'bfF lbPsf zt{ tyf lgb]{zg dWo] k"/f x'g afFsL 5g\ ÷5}gg\ <
obL afFsL 5g\ eg] pNn]v ug]{ .
qm=;+= k"/f x'g afFsL zt{ ÷ lgb]{zgx¿ k"/f gx'gfsf :ki6 sf/0f s}lkmot

lgj]bsx¿ M
b:tvt M b:tvt M
lk|lG;knsf] gfd y/ M cWoIfsf] gfd y/ M
ldlt M ldlt M
;+:yfsf] 5fk M
clgjfo{ ?kdf ;+nUg x'g'kg]{ sfuhftx¿M
-s_ gljs/0fsf nflu lgj]bg lb+bfsf avtsf] ljBfyL{ ;+Vof cg'?ksf] /fhZj /sd bflvnf u/]sf] ;Ssn ef}r/,
-v_ ut cfly{s jif{sf] n]vf kl/If0f k|ltj]bgsf] k|ltlnlk,
-u_ ut cfly{s jif{sf] s/ r'Qmf k|df0f kqsf] k|ltlnlk,
-3_ xfn cWoog/t ljBfyL{x¿sf] sfo{qmdut ljj/0f,
-ª_ sfo{/t lzIfssf] of]Uotf v'n]sf] ljj/0f,
-r_ 5fqj[lQ ljt/0fsf] cWofjlws ljj/0f .

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
27
*cg'';"rLM &
bkmf * sf] pkbkmf-$_ ;+u ;DalGwt
:ynut lg/LIf0f cg'udg kmf/d
lzIf0f ;+:yfsf] gfd / 7]ufgfM ;~rflnt sfo{qmdM
qm=;+= cfjZos k"jf{wf/ cj:yf s}lkmot
! ;~rfng If]qsf] k"/f 7]ufgf
@ km\ofsN6Lsf] Joj:yf
sd{rf/Lsf] Joj:yf
# ljBfyL{ ljj/0f -sfo{qmdut / txut_
$ hUufsf] ljj/0f
% ejgsf] ljj/0f
^ rd]gf u[x
& zf}rfno - ;+Vof / cj:yf_
* jx'p2]lZoo ejg -;'ljwf / If]qkmn_
( k|fylds pkrf/
!) v]ns'b -slDtdf @ j6f Og8f]/ u]d_
!! ;kmfO{ / ;'/Iff
!@ k':tsfno
!# kmlg{r/
!$ OG6/g]6sf] Joj:yf -Ifdtf / pknJwtf_
!% 5fqj[ltsf] ljj/0f-sfo{qmdut, txut / lsl;d_
!^ s/ bflvnf tyf n]vfk/LIf0f
!& ;DaGwg k|bfg ug]{ ljZjljBfnosf] lg/LIf0f / ;f] sf] k|ltj]bg
!* k|of]uzfnf -lsl;d / If]qkmn_
!( ;dsIftfsf] cj:yf
@) d'Nof+sg k|0ffnL
@! ;~rfns ;ldltsf] ljj/0f
@@ ;+rfnsx¿sf] gfdjnL / z]o/ ;+Vof
@# cltl/Qm s[ofsnfksf] ljj/0f
@$ ljBfyL{nfO{ k|bfg ul/Psf] cGo ;'ljwf
@% lzIf0f ;+:yf Pj+ ljBfyL{n] k|fKt u/]sf] pknJwL
@^ cg';Gwfgd'ns k|sfzgsf] cj:yf
@& ;~rfns;+usf] 5nkmn tyf cGt/s[of
@* 6f]nLn] cg'e"tL u/]sf cGo ljifo
lg/LIf0f 6f]nLsf] l;kmfl/;M ==========================================================================================
lg/LIf0fstf{x¿sf] gfd y/M
!=
@=
#=

* पहिलो सं शोधनद्वारा सं शोधधत


 दोश्रो सं शोधनद्वारा सं शोधधत
28

You might also like