Professional Documents
Culture Documents
სიტყვა „დოშა“ სიტყვასიტყვით ნიშნავს „იმას, რაც იცვლება“ (ან „იმას, რაც
წონასწორობიდან გამოდის“). დოშების დისბალანსი ავადმყოფობებს იწვევს.
ბიოლოგიური ინდივიდუალობის პრინციპი ყველაზე მთავარია აიურვედულ
დიაგნოსტიკასა და მკურნალობაში.
1
ვატა (ჰაერი და ეთერი) «ის, რაც ამოძრავებს» – წარმოადგენს მამოძრავებელ ძალას,
რომელსაც მოძრაობაში მოჰყავს ორი დანარჩენი დოშა, პასუხს აგებს წონასწორობაზე,
ენერგიაზე, სუნთქვაზე, მოძრაობაზე, გრძნობით აღქმაზე, აზროვნებასა და ნებაზე
(ფიზიოლოგიაში იგი წარმოადგენს სუნთქვის, სისხლის მიმოქცევისა და ნეირო-
კუნთოვანი ატივობის საფუძველს).
ვატას ფუნქციები:
2
ჭარბ პიტას მივყავართ კანის დაავადებებამდე და ალერგიულ რეაქციებამდე,
აგრესიამდე, ჰორმონალურ დარღვევებამდე, ქმნის წინასწარგანწყობას კუჭის
წყლულოვანი დაავადებებისადმი.
პიტას ფუნქციები:
კაფჰას ფუნქციები:
3
სტაბილურობა და ენერგია მთელი სხეულისთვის, სხეულის განვითარება, „შეზეთვა“,
სტაბილური ენთუზიაზმი, სექსუალური სურვილები, მიტევება, იმუნური დაცვა,
მიჯაჭვულობა, შენარჩუნება, სიხარბე, დაგროვება, ცოდნა.
4
დოშების თვისებების განსაზღვრა:
ვატა
სხეულის აღნაგობა:
სიგამხდრე ბავშვობაში;
არასაკმარისად განვითარებული მუსკულატურა, ბრტყელი გულმკერდის
ყაფაზი;
თხელი, არამსხვილი ძვლები ან/და გამოკვეთილი (გამოწეული) სახსრები;
როგორც წესი არიან მაღლები ან დაბლები;
ვიწრო მხრები და მენჯი, ან ვიწრო მხრები და განიერი მენჯი, ან პირიქით;
ხელის და ფეხის თითები მოკლეა, ან გრძელია და დახვეწილი;
სახსრები მიდრეკილნი არიან „ხრაშუნისადმი“, ტკივილისადმი და იოლად
იღლებიან;
მიდრეკილნი არიან სიმსუქნისკენ დიაფრაგმის მიდამოში; ძნელად იმატებენ
წონაში და იოლად იკლებენ;
გამოკვეთილი ძარღვები და მყესები, განსაკუთრებით ხელებზე და გულ-
მკერდზე;
პატარა ან არაპროპორციულად დიდი მკერდი;
მუქი სახის კანი, ან ღია, მაგრამ ავადმყოფური და რუხი ელფერით; ირუჯებიან
იოლად და კარგად, მზეზე ადვილად არ იწვებიან.
კანი შეხებისას ცივი, მშრალი და ხორკლიანია, განსაკუთრებით ხელის
მტევნები და ფეხის ტერფები;
5
კანი ძალიან მშრალია, განსაკუთრებით ზამთარში; ასევე შესაძლოა ფსორიაზი,
„მაზოლები“, ნაპრალები;
თმა სხეულზე ძალიან ცოტა ან ძალიან ბევრია; ისინი მუქი, უხეში და
ტალღოვანია, ან ძალიან თხელი;
თმა თავზე როგორც წესი მუქია, უხეში და სქელია; ზოგან მშრალი, ზოგან
ცხიმიანი, თმის ბოლოები ხშირად ფუჭდება, ხშირად აქვთ ქერტლი;
ფრჩხილები მაგარი და მტვრევადია, სხვადასხვა ფორმისა და ზომის, ზოგჯერ
მახვილი წვერით, ფერმკრთალი-მოცისფრო შეფერილობის;
თვალები მეტისმეტად დიდი ან პატარაა, ან ერთმანეთისგან ზომით
განსხვავდება, ასიმეტრიულია, და ხშირად მშრალია;
მზერა ძალიან მოძრავია, ქუთუთოებს ხშირად სწრაფად ახამხამებს;
წამწამები მოკლეა, მეჩხერია, ან ძალიან გრძელია, წარბები თხელია;
პირი დიდია ან პატარა - მსხვილი, თხელი ან ასიმეტრიული სიდიდის
ტუჩებით.
კბილები არათანაბარია, ხშირად წინაა გამოწეული, მყიფეა, ღრძილები ხშირად
ქვემოთაა დაწეული;
ენა ხშირად დაფარულია თხელი, მორუხო-მოვარდისფრო ნადებით;
ტუჩები მშრალია, ხშირად სკდება, განსაკუთრებით ზამთარში;
ცხვირი თხელია, ხშირად მოღუნული, ნესტოები დიდი არაა;
ყურები თხელია, მახვილი და არასწორი ფორმისაა, ბიბილოები პატარაა;
სიარულის მანერა სწრაფი და მსუბუქია;
საჭმლის მონელება ცვალებადია, შესაძლოა გაზები, შეკრულობა, ზოგჯერ
ფაღარათი.
მენსტრუალური ციკლი: ციკლი არარეგულარულია, დაყოვნებებით, მცირე
გამონადენით, შედედებული მუქი სისხლით; ხშირად თან ახლავს შეკრულობები და
ძლიერი ტკივილები.
მადა: ცვალებადი, თვალებს მეტი უნდათ, ვიდრე კუჭს შეუძლია დაიტიოს; უყვართ
ხრაშუნა სასუსნავები; სჭირდებათ საჭმლის ხშირად მიღება; შიმშილობა ძლიერ
ასუსტებს.
საჭმელებში უპირატესობას ანიჭებენ: მარილიან და მჟავე საჭმელს; ჭამენ ბევრს ან
ძალიან ცოტას.
6
საქმიანობა: არიან მოუსვენრები, აქვთ მცირე ამტანობა; როგორც წესი დიდ
ძალისხმევას ხარჯავენ და იფიტებიან; აქვთ სხეულის დაბალი ტონუსი და ცუდი
კოორდინაცია; იშვიათად ოფლიანობენ; დაძაბულობის შემდეგ შიმშილს გრძნობენ;
ძილი: ზედაპირული ან ძალიან ღრმა; გონების აქტიურობის გამო ძნელად იძინებენ;
ძილი ხშირად წყდება; იშვიათად ახერხებენ კარგად გამოძინებას; კბილებს
„აღრჭიალებენ“; ზოგჯერ სიზმარში დადიან („მთვარეულები“).
7
პიტა
სხეულის აღნაგობა:
8
ცხვირი საშუალო ზომისაა, გამოკვეთილი წვერით;
ყურები საშუალო ზომის, სწორი ფორმის, საშაუალო სიდიდის ბიბილოებით,
ხშირად წითელი და თბილი;
საჭმლის მონელება კარგია, შესაძლებელია აშლილობები დიდი რაოდენობით
ცხარე ან ცხიმიანი საკვებით;
ხმა: ღრმა, გამჭოლი, სუფთა;
მოძრაობა: პირდაპირი, ზუსტი, თავდაჯერებული;
9
კლიმატი: უყვართ სიგრილე, ხდებიან ადვილად გაღიზიანებადნი სიცხესა და
მაღალი ტენიანობის პირობებში; კარგ გავლენას ახდენს სუფთა ტბებთან,
მდინარეებთან, ზღვასთან ახლოს ყოფნა;
მგრძნობიარენი არიან: სინათლისადმი, სიცხისადმი, ფერებისადმი;
გონება: განვითარებული ინტელექტი აქვთ, არიან ამბიციურები, ძლიერები,
ენერგიულები, შეუპოვრები; კრიტიკულები, მიმღებები, კმაყოფილები,
თავდაჯერებულები, ამაყები, იდეალისტები, შემტევები, შურისმაძიებლები,
ეჭვიანები, ეგოცენტრულები;
კაფჰა
სხეულის აღნაგობა:
10
ფერმკრთალი კანი აქვთ; მზეზე დიდხანს ყოფნით იწვებიან, ზომიერი
გარუჯვა თანაბარ რუჯს აძლევს;
კანი შეხებისას გრილია, მაგრამ ცივი ხელები და ფეხები იშვიათობაა;
კანი ფერმკრთალია, თეთრია, რბილია, ნოტიოა, მსხვილია, გლუვია და
ცოტათი ცხიმიანია; აქვთ ტენდენცია დიდი ფორების წარმოქმნისადმი;
ხალები ცოტა აქვთ; შესაძლოა თეთრი ან ყავისფერი პიგმენტური ლაქები;
კანის დაავადებები იშვიათად აქვთ;
სხეულზე მსხვილი თმის ზომიერი რაოდენობა აქვთ;
თმა თავზე მუქი ან ღია აქვთ; სქელი, მძიმე და ტალღოვანი;
თმა არც ისე ცხიმიანია, მაგრამ ბრწყინავს;
ფრჩხილები მაგარია, მსხვილია, კვადრატულია, სიმეტრიულია და
ფერმკრთალი შეფერილობისაა;
თვალები დიდი, წყლიანი და მშვიდია;
წამწამები და წარბები ხშირია;
მზერა მყარი და მშვიდია;
პირი საშუალო სიდიდისაა, ტუჩები სავსე და თანაბარია;
კბილები დიდია, თანაბარია, კაშკაშა-თეთრია და მაგარია;
თუ ენაზე ნადები აქვთ, იგი მსხვილია, თეთრია (ზოგჯერ მომწვანო) და ხაჭოს
წააგავს;
ტუჩები ნოტიოა;
აქვთ ფართო ცხვირი მსხვილი ნესტოებით;
ყურები ხორციანია, სწორი ფორმის, დიდი ბიბილოებით;
საჭმლის მონელება სტაბილურია, ზოგჯერ შენელებული;
მენსტრუალური ციკლი: რეგულარულია; ადვილად გადააქვთ; გამონადენი
ზომიერია, ღია ფერისაა; თან ახლავს მსუბუქი სპაზმები და წყლის შეკავება;
მადა: მუდმივი; ჭამენ დიდი სიამოვნებით; უყვართ ტკბილი და სახამებლით
მდიდარი საჭმელი; ადვილად შეუძლიათ გამოტოვონ ჭამა; მათთვის ძალიან
სასარგებლოა შიმშილობა;
საჭმელებში უპირატესობას ანიჭებენ: ტკბილ, მსუყე, რბილ და კრემიან საჭმელებს;
სექსუალობა: მუდმივი სურვილი; ენერგიის მაღალი დონე; ძლიერ და ღრმად
ეჯაჭვებიან; ბევრი შვილი ყავთ;
საქმიანობა: უპირატესობას ანიჭებენ სიმშვიდეს; აქვთ ენერგიის მაღალი დონე, თუკი
რაიმეთი არიან გატაცებულნი; ძალიან სასარგებლოა მათთვის ფიზიკური ვარჯიშები;
არიან ნელები და მეთოდურები; გააჩნიათ კარგი ტონუსი და კოორდინაცია;
მუშაობის შემდეგ გრძნობენ მსუბუქ შიმშილს და წყურვილს;
11
ძილი: ღრმა და ხანგრძლივი; იოლად იძინებენ, დღის საათებშიც კი; ძილი იშვიათად
უწყდებათ; დილით მოთენთილები არიან; ხვრინავენ;
სიზმრები: მშვიდი, მოვლეენებით არც ისე მდიდარი; იშვიათად ავიწყდებათ;
ბუნების და სოფლის ხედები; ძლიერი ემოციური შემადგენლობით;
ხმა, მეტყველება: რბილი, სასიამოვნო, მელოდიური ხმა; ნელი და გააზრებული
ლაპარაკი; სიტყვაძუნწები; კეთილი, ნაზი, პოზიტიური სიტყვები; არ იწყებენ
საუბარს პირველები;
მოძრაობა: არიან ნელები და დინებადები, მოდუნებულები;
კლიმატი: უყვართ სითბო, მზე, კომფორტი; იტანჯებიან მაღალი ტენიანობისგან,
სიცივისგან და ნესტისგან; ამინდის ცვალებადობა დიდ გავლენას არ ახდენს;
მეხსიერება: ნელა იმახსოვრებენ, დიდხანს ფიქრობენ; თუ რაიმე გაითავისეს, აღარ
დაავიწყდებათ; არ ივიწყებენ ძველ წყენებს;
აზროვნება: სტაბილური, მაგრამ მოქნილი; არიან კარგი შემსრულებლები;
აზროვნებენ კონკრეტული ცნებებით;
მგრძნობიარები არიან: შეხებისადმი და ემოციების გამოვლინებებისადმი;
გონება: მომთმენები, თამამები, მშვიდები, მშვიდობისმოყვარენი; სულგრძელები;
ერთფეროვნება, შენელებულობა, შეზღუდულობა; ლოიალურები მეგობრების
მიმართ; გაგება, სიხარბე, მიჯაჭვულობისადმი მიდრეკილება, მესაკუთრეობა;
წყარო: http://ayurveda-tour.by/tri-doshi-vata-pitta-i-kapha-konstituciya-cheloveka
დოშები და დრო
2:00 - 6:00 - ვატა დოშას დროა. ჭარბობს ეთერის და ჰაერის ელემენტი. ეს დრო
ყველაზე ადვილია გაღვიძებისთვის, გონება ქაოტურია, მშფოთვარე. აზრების
კონტროლი რთულდება (ან პირიქით, განვითარებულ მდგომარეობაში ინფორმაციას
ადვილად ვიღებთ იდეათა სამყაროდან, თუმცა მისი ფიქსირება ძნელია).
12
6:00 - 10:00 - კაპჰას დროა. ჭარბობს წყლის და მიწის ელემენტები. ამ დროს გაღვიძება
ყველაზე ძნელია, ძილი კი ყველაზე "ტკბილი". ასევე ამ დროს მიღებული
ინფორმაცია მყარად ფიქსირდება ქვეცნობიერში, ხოლო შესრულებულ ვარჯიშებს
(მაგალითად იოგაში) უფრო მყარი ეფექტი აქვს (თუმცა უფრო ძნელიცაა, რადგან
სხეული უფრო მოუქნელია).
14:00 - 18:00 - ვატას დროა - გონება ჭარბობს ეთერის და ჰაერის ელემენტები. გონება
მშფოთვარეა და ქაოტურია, მცირდება ერთ რამეზე კონცენტრაციის და სწავლის
უნარი. კარგი დროა აქტიური გონებრივი საქმიანობისთვის, კომუნიკაციისთვის... თუ
დრო გაქვთ - მედიტაციისთვის. გადაჭარბებულ ვატა დოშას ამშვიდებს ტკბილი გემო
და ცხელი სასმელები.
18:00 - 22:00 - კაპჰას დროა. ჭარბობს მიწა და წყალი. კვლავაც კარგი დროა ფიზიკური
ვარჯიშისთვის და იოგასთვის. რაიმეს დასწავლისთვის (ინფორმაცია დიდხანს
ინახება). მსუბუქი ვახშმისთვის... დაძინება ყველაზე ადვილი ამ დროსაა (მზის
ჩასვლის შემდეგ). 24:00-მდე 1 საათიანი ძილი უდროს 24:00-ის შემდეგ 2 საათიან
ძილს.
22:00 - 2:00 - პიტას დროა. კვლავაც ჭარბობს ცეცხლი და წყალი. ბევრი ამ დროს
მიირთმევს საჭმელს, რადგანაც ცეცხლის სიჭარბის გამო შიმშილის გრძნობა ჩნდება.
რა თქმა უნდა ამ დროს ჭამა არაა რეკომენდებული. კარგი დროა ინფორმაციის
ანალიზისთვის (გადახარშვისთვის) ან ძილისთვის. ასევე მედიტაციებისთვის.
13