TS1

Dizajn svetla 1

DIZAJN SVETLA 1
/ Proces dizajna svetla za pozorište
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
funkcije scenskog svetla

/ VIDLJIVOST
/ VERODOSTOJNOST
/ KOMPOZICIJA
/ ATMOSFERA
/ USPOSTAVLJANJE
PROSTORA I VREMENA
/ FOKUS
/ RITAM
/ STIL

Opera Peter Grimes, režija – David Alden, dizajn svetla – Adam Silverman
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
atributi svetlosti

/ INTENZITET
/ BOJA
/ DISTRIBUCIJA (ugao
osvetljavanja i kvalitet
svetlosti)
/ POKRET

scenski dizajn i dizajn svetla - Josef Svoboda

ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene

La Migliore Offerta, 2013

ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
analiza scene
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
istraživanje vizuelnih referenci
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
dramaturško istraživanje

/ PITANJA

• podela po scenama
• prostor i vreme u sceni
• radnja u sceni
• tema (o čemu je scena)
• specifični zahtevi
• ritam scene
(statična/dinamična)
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
tehničko istraživanje

/ PITANJA

• Koliko dimerskih kanala i dimerskih jedinica (dimera)

imamo na raspolaganju?
• Koliko električnih kola imamo na raspolaganju?
• Koliko instrumenata scenske rasvete imamo na
raspolaganju?
• Koliko vremena je potrebno za montažu, fokusiranje,
podešavanje nivoa intenziteta na mikseti i tehničku probu?
• Koliko novca imamo na raspolaganju?
• Koliko i koje radne snage imamo na raspolaganju?
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
tehničko istraživanje
ŠTA PODRAZUMEVA DIZAJN SVETLA ZA SCENU? TS1
Dizajn svetla 1
tehničko istraživanje

Opera u Oslu, Snohetta

KO UČESTVUJE U DIZAJNU SVETLA? TS1
Dizajn svetla 1

/ AUTORSKI TIM / TEHNIČKI SEKTOR

grupa scenska rasveta
• reditelj
• scenograf • dizajner svetla (umetnički
• kostimograf sektor
• dizajner svetla • tehničar (majstor) svetla
• dizajner projekcija • operater svetla
• dizajner zvuka • realizator svetla
• kompozitor
• koreograf
...
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
koncept dizajna svetla
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
storyboard

Apstraktni storyboard za Brehtov Galieo – dizajner istražuje oblik svetlosnog snopa

IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
storyboard

apstraktni storyboard za Brehtov Galieo – dizajner istražuje oblik svetlosnog snopa

IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
storyboard

Storyboard Roberta Wilsona za Einstein on the Beach , 1976.

IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
vizuelizacije pojedinačnih scena
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
vizuelizacije pojedinačnih scena

3D vizuelizacija scene iz Miss Saigon u programu WYSIWIG

IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
lighting score
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
nacrt sa strelicama (eng. arrow plot)
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
nacrt sa strelicama (eng. arrow plot)

dizajner svetla beleži pokrete i pozicije glumaca na sceni – definiše distribuciju svetla
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
koncept glumačke zone (eng. acting area / actor’s cube) Dizajn svetla 1
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
podela scene na glumačke zone Dizajn svetla 1
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
podela scene na glumačke zone Dizajn svetla 1
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
magic sheet
IDEJNO REŠENJE DIZAJNA SVETLA TS1
Dizajn svetla 1
flow chart

eng. FLOW CHART

zabeleške dizajnera svetla
o mogućim štimunzima,
pravi ih za vreme proba
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
glumac i svetlo Dizajn svetla 1

Einstein on The Beach, scenski dizajn i dizajn svetla - Robert Bob Wilson, 1976.
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
pozicija svetlosnog izvora – određivanje ugla Dizajn svetla 1

osnova – ugao u odnosu na presek – ugao u odnosu na

horizontalnu osu (H45 °) vertikalnu osu (V45°)
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – prednje svetlo (eng. front light) Dizajn svetla 1

H0° / V0° Frulaš, Edouard Manet

OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – prednje svetlo (eng. front light) Dizajn svetla 1

H0° / V45°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – prednje svetlo (eng. front light) Dizajn svetla 1

Einstein on The Beach, scenski dizajn i dizajn svetla - Robert Bob Wilson, 1976.
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – tročetvrtinsko svetlo (eng. 45 degree lighting) Dizajn svetla 1

H45° / V45°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – tročetvrtinsko svetlo (eng. 45 degree lighting) Dizajn svetla 1

Life and Death of Marina Abramovic, scenski dizajn i dizajn svetla - Robert Bob Wilson, 2012.
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – nadsvetlo (eng. downlight, toplight) Dizajn svetla 1

H0° / V90°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – nadsvetlo (eng. downlight, toplight) Dizajn svetla 1
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – kontra svetlo (eng. backlight) Dizajn svetla 1

H180° / V120°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – kontra svetlo i frontalno svetlo Dizajn svetla 1

Merlin oder Das Wüste Land, Münchner Kammerspiele, scenski dizajn - Johannes Schütz ,dizajn svetla – Max Keller
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – nisko bočno svetlo (eng. low sidelight) Dizajn svetla 1

H90° / V0°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – nisko bočno svetlo Dizajn svetla 1

Metro Repetition, scenski dizajn – Davide Balliano, 2012.

OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – bočno svetlo (eng. sidelight) Dizajn svetla 1

H90° / V45°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi –bočno svetlo (eng. sidelight) Dizajn svetla 1
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – podno / nisko svetlo (eng. footlight) Dizajn svetla 1

H0° / V-45°
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
karakteristični uglovi – podno / nisko svetlo (eng. footlight) Dizajn svetla 1

De Materie, režija – Heiner Goebbels, dizajn svetla - Klaus Grünberg, 2014.

PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
opšte osvetljenje (eng. washed stage / general lighting ) Dizajn svetla 1

iluzionistička scenografija u baroknom pozorištu, Dvorsko pozorište u Češkom Krumlovu, 1765-66.

PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
opšte osvetljenje (eng. washed stage / general lighting ) Dizajn svetla 1
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
opšte osvetljenje (eng. washed stage / general lighting ) Dizajn svetla 1
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
opšte osvetljenje (eng. washed stage / general lighting ) Dizajn svetla 1

Susannah, režija – Michael Cavanagh, dizajn svetla i projekcija – Erhard Rom

PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
osvetljenje po zonama (eng. area lighting ) Dizajn svetla 1

Lautista, Karavađo, 1596.

OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
Dizajn svetla 1
metod osvetljavanja iz 3 tačke

GLAVNO SVETLO DOPUNSKO SVETLO

(eng. KEY LIGHT)
tročetvrtinsko svetlo
(sa toplim filterom)
KONTRA SVETLO
(eng. FILL LIGHT)
(eng. BACK LIGHT)
tročetvrtinsko svetlo
za izdvajanje od pozadine
(sa hladnim filterom)

H45° / V45° H45° / V45° H180° / V45-90°

 TS1
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE Dizajn svetla 1
metod osvetljavanja iz 3 tačke – rad sa komplementarnim kolor filterima
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
osvetljenje po zonama (eng. area lighting ) Dizajn svetla 1

Stanley McCandless, A Method of Lighting The Stage, 1932.

PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
osvetljenje po zonama (eng. area lighting ) Dizajn svetla 1
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
osvetljenje po zonama (eng. area lighting ) Dizajn svetla 1
OSVETLJAVANJE LJUDSKE FIGURE TS1
Dizajn svetla 1
metod osvetljavanja iz 3 i 4 tačke
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
Dizajn svetla 1
key-and-fill osvetljenje (eng. key-and-fill lighting )
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
savremeni ples Dizajn svetla 1

Serpentine dance, Louis Fuller, 1891.

PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
savremeni ples Dizajn svetla 1

"Instead of lighting only from above, which was the tradition for centuries, and so illuminate just heads, bosoms, and
mainly the floor, I started to light the dancers in three dimensions -- from the sides, from below, from any angle.
Some theater people blame me for the so-called 'shin-busters,' because I used these lights at stage level that
performers break their ankles on making exits. But this allowed me to light the figure and make movements visible
in a whole new way, and it also led me to novel methods of costuming, to reflect and scatter light in new ways."

Tensile involvement, muzika, scenski dizajn, dizajn kostima i dizajn svetla - Alvin Nikolais, 1953.
 TS1
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU Dizajn svetla 1
osvetljenje po planovima (eng. zone lighting )

Why Patterns, Jonah Bokaer x Snarkitecture, 2010-12.

 TS1
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU Dizajn svetla 1
osvetljenje po planovima (eng. zone lighting )
PRISTUPI DIZAJNU SVETLA U POZORIŠTU TS1
karakteristične pozicije scenske rasvete u pozorištu Dizajn svetla 1

1) proscenijumski
rasvetni most
2) boks stativ
3) galerija (balkon)
4) podna svetla (donja
svetlosna rampa)
5) portalni rasvetni
most
6) portalna kula
7) druga rasvetna
povlaka (cug)
8) reflektorski stativ
9) treća rasvetna
povlaka (cug)
10) svetlo ciklorame
11) prateći reflektor
PLAN RASVETE TS1
(eng. lighting plot ) - osnova Dizajn svetla 1
PLAN RASVETE TS1
(eng. lighting plot ) - presek Dizajn svetla 1
PLAN RASVETE TS1
(eng. lighting plot )– označavanje instrumenata Dizajn svetla 1
PLAN RASVETE TS1
(eng. lighting plot ) - osnova Dizajn svetla 1
PLAN RASVETE TS1
(eng. lighting plot ) - osnova Dizajn svetla 1
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
(eng. lighting cue sheet) – lista štimunga
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
realizacija koncepta dizajna svetla

/ TIPIČAN TERMINSKI PLAN

Ponedeljak / pogledati konačnu probu pre nego što se krene sa postavkom

opreme za tehničku probu
Utorak / sastanak na kojem inspicijent, reditelj i ostali članovi autorskog tima
prolaze kroz scenografske, zvučne i svetlosne promene (eng. paper tech)
Sreda / montaža instrumenata scenske rasvete
Četvrtak / fokusiranje instrumenata scenske rasvete
Petak / proba i snimanje nivoa intenziteta na miksetu
Subota / tehnička proba sa ili bez glumaca
Nedelja / tehnička proba sa glumcima
Ponedeljak/ kontrolna proba
Utorak / pretpremijera
Sreda / premijera
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
(eng. preset sheet) – lista preseta
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
(eng. dimmer/control hookup schedule) – lista dimerskih/kontrolnih kanala

dokument koji sadrži informacije o

svim instrumentima, poređane prema
kontrolnim kanalima. Ove informacije
uključuju:

• oznaku kontrolnog kanala (na

mikseti)
• oznaku dimerskog kanala (na
dimeru)
• poziciju u scensko-gledališnom
prostoru
• tip instrumenta scenske rasvete
• izvor svetlosti (sijalicu)
• namenu instrumenta
• boju svetlosti
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
(eng. The Instrument Schedule sheet ) – lista instrumenata

dokument koji obuhvata informacije o

svim instrumentima, poređane prema
poziciji instrumenta. Ove informacije
uključuju:

• poziciju instrumenta
• redni broj instrumenta
• oznaku strujnog kola ili dimerskog
kanala
• oznaku kontrolnog kanala
• tip instrumenta scenske rasvete
• izvor svetla (sijalicu)
• namenu instrumenta
• boju svetlosti
 TS1
PLAN RASVETE Dizajn svetla 1
(eng. The Instrument Schedule sheet ) – lista instrumenata