You are on page 1of 304
TS. TRAN QUANG KHANH TRUONG CAO BANG COBIEN VANONG: NGHIEP NAM 86 _THU VIEN BAO VE ROLE ~~ ia _ TU DONG HOA HE THONG DIEN (Tai ban lan tht hai) NHA XUAT BAN GIAO DUG Céng ty Cé phan sach Dai hoc - Day nghé ~ Nha xuat ban Gido duc gid quyén céng bé tac pham. Moi6 chitc, cd nhin mun sit dung tac phém du6i moi hink thie phai duge su déng y cila chd sd fatu quyén tac gid. 04 — 2009/CXB/179 — 2117/GD MA s6 : 7B624y9 ~ DAL Ciing véi su phat trién manh mé ciia nén kink é dat nuéc, yeu cdu vé chat long va d6 tin cay cung cdp dién ngay cang nghiém ngat, diéu dé doi hdi hé thong bao vé role phdi luén duge edi titn va hoan thién. Nhiing thanh neu t0 lon cia khoa hoc k¥ thugt trong cdc inh vite khéc nhau nhut vat liéu dién, KS thudt dién tit, KF thuat vi xtt ly, cng nghé théng tin v.v... cho phép ché tao cdc loai thiét bi bdo vé role hién dai vai nhiéu tinh nang siéu vigt, ddm bdo cho hé théng bao vé role ide déng nhanh, nhay, tin cdy va chon loc. Mac dit cb nhiing tinh nang wu viét va hién dai voi nhiing dée diém khdc bigt, nhung cde loai so dé bao vé rote thé hé méi vé co bin van hoat dong theo nguyén If ctia cdc bdo vé cé dién. Viée thay thé cdc loai role dién tit bang role k¥ thugt so’ dang duoc thuc hién ddn dén iitng bude trong thye té Sit dan chen gitta cdc thiét bi bdo vé cit va méi lam phite tap hod qué trink tinh todn thiét KE hé théing bdo vé role. Su két néi giita nhitng kién thc co sé voi viee dp dung cée phuong tién tién tién cdn phdi duge dc biét liu ¥. Chinh vi lé dé noi dung mén hoc bao vé role va tit déng hod hé thing dign cling cdn c6 sit diéu chink phi hop. Cuén gido trink "Bao vé role va tu déng hod trong hé thong dién" nay dugc bién soan c6 xét dén nhiing dac diém trén. Toan b6 néi dung ctia gido trinh duge xdp xép theo hinh thite cde modul ; Modul 1 gém cdc chuong 1 +4, trink bay nhitng van dé co ban vé bdo vé role va tic dong diéu khién ; Modul 2 gdm cde chuong 5 +9 trinh bay cdc nguyén ly bdo vé role co ban, phuong phdp tinh todn va pham vi img dung cla cde dang bao vé role nhu bdo vé qué dong, bao v6 cé hudng, bao vé so léch, béo vé Khodng cach, bdo vé,cao tan... Modul 3 gdm cde chuong 10 + 12 trinh bay nhiing ting dung cu thé cde nguyén 13 védo viée bdo vé cdc phan ti chink etta hé théng dién nhur bdo vé may phat va dong co dién, bio i vé ducng day va thanh cdi ; Modul 4 gém cde chuong 13 + 16 trinh bay nhitng ngi dung co ban vé cdc qué trinh va so dé te dong diéu khign trong hé thong dién nlue 1 déng diéu chink tan s6, tue déng diéu chinh dién dp, ue dong khut tit trudng, te déng hoa déng bo may phat, we dong dong lai va ne dong dit phong... Dé ddm bao tinh déc lap ciia cdc modul nhung van giit duoc su logic ctia chuong trinh, mét vai ndi dung c6 thé duge nhde lai d mot so chuong muc khéc nhaut. Ni dung ctia gido trink duoc bién soan dya theo chuong trinh cia b6 Giéo duc va Dao tao ding cho sinh vién chuyén nganh dién. V6i cdch trinh bay dudi hinh thite cde modul, gido trinh cé thé ding cho cd cdc bac dai hoc va cao dang & cdc trudng k¥ thudt khéc nhau. Tuy theo déi tugng cu thé, so lucong, két cau va n6i dung ctta cic modul sé ditoc Iva chon cho phit hop. Gido trinh déic biét chi trong dén viée rén luyén va phat trién k5 ndng tink todn va Gp dung thye té ciia ban doc, nén cde vi du duge van dung dén-mite 06 thé dé lam sdng 16 nhiing van dé dd trinh bay. Céc bai tap tu gidi déu 06 dép 86 dé ban doc cé thé te kiém tra lai ket qua mot cach dé dang. Phan tém luge 6 cudi mdi chuong sé gitip.cho ban doc hé thong lai nhiing nét chinh cha chitong. Mot 86 tt chuyén mén thong dung duge gidi thigu kém theo tit bing tighg Anh véi muc dich gitp ban doc dd bd.ngd khi tham khdo thém cdc tai ligu nuée ngodi. Gido winh cling c6 thé ding lam tai ligu tham khdo cho cde hoe vién cao hoc, cdc cdn bé va chuyén gia trong linh vue nay. Trong qué trinh bién soan gido trinh, ching 16i dd cé gding tham khdo nhiéw tai liéu, dae biét la cdc tap chi chao hang voi mong muon cép nhét nhiéu thong tin méi trong link vuc bdo vé role va u¢ d6ng diéu khién. Tuy nhién do trinh dé cé han nén chac chén khong thé trénh khdi sat sét, rat mong nhén duoc nhiing § kién déng gép cia ban doc dé gido trinh ngay céng duoc hoan thién hon. Tac gia (| NHONG VAN DE CO BAN VE BAO VE ROLE Chuong 1 DAI CUONG VE BAO VE ROLE 1.1. KHAI NIEM CHUNG 1.1.1. Su c6 trong hé thong dign Trong bat cit mot hé thong dién nao cing lu6n !udn tén tai mot moi de doa dua hé thong dén ché do 1am vic khong binh thudng. Nhiing hong héc din dén su ngimg Lam vige cita cdc phan tir hé théng dién goi Ia su cd. Trong s6 céc sut 6, sit cé ngan mach thudng xdy ra nhiéu hat, cdc su c6 loai nay thudng kém theo hién tuong qué dong. va gidm dp trong mang dign va tén s6 Iéch khéi gid rj cho phép. CAc phiin tir hé thong dién Khi c6 dong dién ln chay qua cé thé bi phd huy do d6t néng qué mic, bi hong cach dign do nhiet lugng 16n cita ddng dién, do hé quang hoac do su.qué dién 4p gay nen. Mot s6 dang su c6 thudng xdy ra & cdc phiin tir mang dién duge thé hién trong bang 1.1. Bang 1.1, CAC DANG HU HONG VA CHE DO LAM VIEC KHONG BINH THUONG CUA CAC PHAN TU sTT Cae dang hu héng May phat | Bién 4p | D. day 1 Ngfin mach giita céc pha “ + +7 + [2 Negdn mach gitta cae vong day + + 3 Ngan mach cham masse (vé hoae dat) + + a+ 4 Ngan mach cudn kich ti + 5 + + + b6 Qué tdi khong d6i xing + + + jo7 Qua Ap trén cue may phat + 8 Ché dé khong déng bd + 9 Mite dau bi thap + 10 Dit day + + + Céc su 66 trong hé théng dién cé thé din dén sy mat én dinh cila cdc nha may dien, Jam tan 1 hé théng din dén su dinh tre cung cp dién cho céc ho tigu thu gay thigt hai In cho nén kinh té quéc dan... Hign tugng tin sé hoe dién 4p giam c6 thé lm cho céc dong co dién ngimg lam vic vi momen quay cita chting nhé hon mémen can. Dé duy ti duce sur lim viée binh thudng ciia hé thong dign cdch t6t nhat 1A nhanh chéng c6 lap-cée phén ttr bi su c6 khdi hé thong, nhiém vu nay chi cé thé duge thyc hién bdi céc thiet bi wr dong bao vé, ma thudng goi IA role. Chiing ta sé tim hiéu mot sé khdi niém co bin vé thiét bj nay. 6 1.1.2. M@t s6 khdi niém vé bio vé role Higu ting role : Kha ning thiét bi c6 thé thay déi ch€ d0 theo bude nhay khi tin higu dau vio dat dén mot gid tri nhat dinh goi 1a higu Ung role. Trén hinh 1.1. biéu thi sur t4c dong ca role phy thudc vio tin higu vio, khi tin hiéu vao role dat dén gid tri khoi dong Igq Chode Uy) thi sé xudt hign tin higu ra I, va sé mat khi tin higu vao dat gid wi tra vé [y. Sé di gid ti khdi dong va gid tri ud vé khdc nhau 1a vi t6n tai quén tinh trong céc role. = a U Hinh 1.1. So dé giai thich hiéu tmg Role Gid wri khdi dong (pick-up) 1a gid tri ma tai d6 xuat hién su chuyén déi trang théi cha tole. Dong khdi dong ciia role 1a gid tri nho nhat ca dong dién ma 1am cho role tac dong. ‘Thiét bi lam viec theo nguyén téc ciia higu tng role goi la role. Tap hop céc thiét bi cam nhan va thu thap thong tin vé trang théi cla céc phan tir mach dign nhim phét hign va dinh vi sy c6 va giti céc thong tin nay dén cc co cau thita hanh dé thuc hién cdc thao tac c6 lap loai trit sy c6 va duy tri ché d6 lam viéc binh thudng cita cdc phan tir mang dién goi la bdo vé role. Tém lai cé thé hiéu nom na nhu sau : Bao vé role 12 hé thong thiét bi tu dong c6 kha nang phat hién nhanh céc phan tir bi sy o6 va c6 lap ching dé duy tri su hoat dong binh thug cho d6i tugng duge bao vé. 1.1.3, Nhiém vu cita bao vé role Nhiém vu co ban ciia bio vé role [2 : ~ Phat hién kip thai su co ~Nhanh chéng tc dong cat ce phan tir bi su c6 ra khdi hé théng ~ Tac dong dén céc co cau khéc nhu ty dong déng lap lai, tw dong déng du phong... dé duy tri ché do lam viéc binh thugng cita phn hé théng dién con I Nhu vay, vé bin chét, blo vé rote 1& mot he thong tw dong digu khién dom gin ma trong qué trinh van hinh khong nging tigp nhan cdc thong tin vé trang thi cia d6i tugng dugc bao vé duéi dang céc dong dién, dién 4p, tan s6... hoc cdc gid tri ma hod cita _ ching ; xir ly cdc thong tin nay va truyén | tin higu dén cdc co céiu thita hinh khi cn thit dé duy tri ch€ do lam viée binh thuting cita hé théng dién. 1.1.4. Mét s6 ky hiéu ding trong so dé bao vé role Dé gidi thich duge su téc dong twong hé gitta céc phan ti ngudi ta thudng sit dung so dé 1 soi. Loai role thudng viét tit theo chit cai dau Bang 1.2. KY HIEU CUA MOT S6 LOAI ROLE THONG DUNG TT Tén role Ky hiéu VN Ky hiéu cua Nga 1 Role ding RI hoje T PT 2 Role dign &p RU hoae U PH | 3 Role dign tro RZ hole Z , PC 4 Role trung gian RG PI 5 Role tin higu TH hoge Th PY 6 Role thai gian Rt hoae Tg PB 7 Radle céng suat RW hoe W PM 8 Role nhiét RN hodc RO 8 Rolé hoi RH Pr KY HIEU CUA MOT SO HANG SAN XUAT THIET BI Ky higu theo cac hang ‘Tén role bao vé SEL | GE Multilin | Siemens | Gee Althom Role au dong spi-sni | tacirc | |. | epost Role cit nhanh SEL-351 PIC caGi4 Rale khong efch SEL-311B TSABIX “| Rele so Ich ‘SEL-587 MTP TUTS1 Bao vé so Iéch DDGTSL Bao ve qua ding ky thugt vi 66 MCGGG2 Bao vé so Iéch dong ky thudt 56 MBCCT Hé bao vé thanh cdi theo médun | SEL-478B | BUSi000 He bao ve duting day ky thuat sé] SEL-200 DLP He dong lai dung day SEL-311B | MRS 200 [Role ky thugt s6'bao vé dinges | SEL~701 DLM Hé bao vé so léch dudng day SEL-311L DIS3 Hé bao vé, kiém sodt ky thuat sd SEL-421 MOR Hé bao vé may phat dién ky thuat s6 | SEL-300G DGP SEL-701 DMP HB bao vé ding od ky thuat sO | KY HIEU CUA CAC THIET BI DUNG TRONG CAC SO D6 BAO VE ROLE THEO IEC 37-2-1979 (Uy ban ky thuat dién quéc té) 86 Tén thiét bi Ky hig tha ty Bang so Bang chi 1 Role thai gian 2 t 2 Role khoa lién dng hogc kiém tra 3 KT 3 Cong tc to chinh 4 c 4 Role dign tré (khoang céch) 21 Z< 5 Role ho’ déng bo 25 8 6 Role dign ap cue tiéu 27 U< 7 Role tin higu 30 Th Role hung cong suét thuan P ho’e W 8 Role huéng cong sudt nghich 32 P hoc W Role thiéu ding dign 37 I< 9 Role dong dign thit tyt nghich 46 I, 10 _| Role thiéu 4p thé ty thugn 47 Ur< i Role nhiét 49 °° 12 Role dong dign cdt nhanh 50. >> 13 _| Bao vé so Igeh ct nhanh 50/87 Al >> 14__| Role dong c6 thai gian 51 I> 15 _| Role dong thi ty khong c6 thdi gian IN Tp> 16 May cat 52 MC 17 _| Tiép diém phu thudng mé cia may edt Ba MCa 18 _| Tiép diém phy thutng déng cia may cit Bab MCb 19 Rale cos 55 cosp 20 | Role qué dign 4p 59 U> 21 _| Role 4p suat khi hoge chan khong 63 RP 22 _| Role léch pha 78 é 23 Role tan sé 81 f£ 24 _| Role khoa 86 K 25 Role bao vé so léch 87 SL hoie AT 26 Role cat 94 RC 2 Bio vé Role..HTD. A Vi tri tigp diém role cing nhu b6 tiép diém thug thé hign trang thai lam vige cita mach dién. Hign nay véi viée 4p dung cong nghé k¥ thuat s6 cdc phan tir khong tiép diém duge sir dung kha rong ri trong bao vé role va ty dong diéu khién, do dé viéc phan tich dac diém va trang thai ciia cdc phan tit duge thuc hién trén so 46 logic, 46 14 dang so 46 cau tréc thé hign trinh ty lam vige eta céc phéin tir chia so dé. 1.2. CAC PHEP LOGIC DUNG TRONG BAO VE ROLE Véi viec ap dung céc phép logic ¢6 thé don gian hod cdc so dé bao vé role va thé hien su lam vic cla so dé bao vé mot cach 13 ring, do dé c6 thé thiét lap so dé bao ve chinh xdc va hoan chinh. Trang thai tiép diém déng trong céc so dé cita role duge mo ta bing s6 1, con khi tiép diém mé thi bing sé 0. C4c phép logic va so dé tiép diém tuong ting duge thé hién trén hinh 1.2. 1.2.1. Phép "HOAC" (OR) : phép logic cong (X = A V B), ky higu V doc la "hoac" (hay). Phép tinh nay biéu thj tin higu X sé xudt hign & cia ra néu 6 cita vao c6 tin higu A hoac tin higu B. Diéu d6 tuong tmg voi mach n6i song song cita céc ep diém. 1.2.2. Phép logic "VA" (&) la phép logic nhan (X = A A B), ky higu A doc 1a "va", Phép tinh nay biéu thi tin higu X sé xuat hign & cita ra néu & cita vio c6 tin higu A va tin higu B. Digu dé tuong ting véi mach néi tiép cita cdc ti€p diém. 1.2.3. Phép "KHONG" (NO) I phép logic am hay phi dinh X = A (X = NA). Phép tinh nay biéu thi tin higu X sé xuét hién ¢ ciza ra néu 6 cita vao khong cé tin higu A va ngugc lai. Diéu dé tuong ting véi mach cé céc tiép diém déng khi kh6ng cé tin hiéu A va m@ khi c6 no. 1.2.4. Phép logic "KHOA" (BLOCKING) X = A A B biéu thi ring tin higu X sé xudt hign khi 6 ctta vio cé tin higu A va khéng cé tin higu B. Phép logic nay twong duong -v6i phan tir "nhé", 1.2.5. Phép "TRE" (TIME DELAY) : Doi véi phép logic “tré", néu nhu sau Khi truyén tin higu A tai déu vao, tin higu X dau ra sé xudt hién véi su cham wé k gidy thi tin higu X c6 thé viét : X = DA, trong dé : D = todn tir tré ; k — sé don vj 1am cham (s, ms, ps). Vi du vé phép tré duge thé hién trén hinh 1.3. 6 hinh 1.3.a tin higu X sé xuat hign cham 1 don vi thai gian so véi tin higu A ; con 6 hinh 1.3.b tin higu X cham hon 4 don vi thdi gian. Thoi gian tré duge thyc hién bdi role thoi gian cé suf diéu chinh theo tig nac, hodc béi bin than role téc dOng véi mét dQ cham tré riéng k nhat dinh nio dé X = DKA. Trong qué trinh xay dung céc so dé bao vé role ngudi ta thudng két hop nhiéu dang so dé logic khdc nhau dé c6 thé thuc hién nhiém vu bao vé mét céch hiéu qua va tin cay nhit. Céc phép logic thudng dugc két hop véi nhau qua so dé khéi, biéu thi su lién he va chite nang ciia céc phiin tir logic tham gia trong so dé. Trén co sé phan tich so dé logic cé thé chon céc so dé bao vé role hgp Ly, tiét kim thiét bi va mang lai higu qua cao nhat. 10 2 Bao vé Role..HTD. B Phép logic Ky higu So dé néi role tiép diém -« . x wie Saye TAT aveve all oof T cf | x mw gayest eater al T of Tf | 4 al | kos Aa Knos LE . S ae AT FT we aol tg LS + >. xX=D'A al | “ Hinh 1.2. Biéu dién céc phép logic ing dung trong bio vé role k=4, X=D‘A a_* (eee ¥ vEeese TPee eet a) . b) Hinh 1,3. Vidu vé su xuat hign cham cia tin higu a-vik=1;b-vik=4 ° aT 1.3. CAC yBu CAU CO BAN DOI VOI BAO VE ROLE Yéu cdu d6i vdi bao vé role phu thuéc vao nhiéu yéu 16, vdi ciing mot sy cé trong cdc diéu kién khac nhau bao vé role sé téc dong khdc nhau. Chang han khi c6 su c6 ngan mach cham dat 6 mang dién cé trung tinh ndi dat, bao vé role sé tac déng ngay, nhung & mang dién cé trung tinh céch ly, bao vé role sé chi dua tin higu ma khong cat ngay phdn tir bi su c6. Nhu vay tuy timg truéng hgp cu thé ma-cé cdc yeu cu khéc nhau d6i véi bao vé role. Phan biét hai dang yéu cdu d6i véi bio vé role 1A yéu cu chong ngén mach va yeu cu chéng cdc ché d6 lim viéc bat binh thudng cita hé thong. 1.3.1. Yéu cdu bao vé chéng ngin mach a) Téc dong nhanh Su c6 cn duge loai trit cing nhanh canh t6t dé han ché dén mic téi da thiét hai va gidt su Gn dinh cho cdc may phat Iam viée song song trong hé thong dién. Thai gian ct sy 6 bao gém thai gian téc dong ciia bao vé (t,,) va thdi gian cét cia méy cat (tyy.). Nhu vay yéu céu tac dong nhanh khong chi phy thudc vao téc d6 tac dong ciia bio vé ma cd téc d6 cua may cat. Thdi gian cia cc bao vé role hién dai khoang 0,02 dén 0,04 giay. Ving BV3- Ving BV2 Ving BV1 V.dy phong BV3 V.dy phong BV2 Hinh 1.4 : So 46 phan b6 cdc viing téc dong cia BVRL b) Tinh chon loc ‘Tinh chon loc (selectivity) 14 kha nang chi ct cdc phéin tir bi su c6 va gid nguyén ven cung cap dién cho cdc phan tir khdc. Yéu céu téc dong chon loc cé ¥ nghfa quan trong d6i v6i viéc bio toan cung cap dién cho céc hé ding dién. Vi du khi cé ngén mach xay ra tai diém N, (hinh 1.4), dong ngén mach I, chay qua cd 3 bao vé 1, 2 va 3; cA 3 may cat déu c6 thé téc dong, nhung tinh chon loc ciia bao vé chi cho phép bao vé 1 tac déng, do 46 cdc ho tigu thy 616 1 sé kh6ng bi mat dién. Tuy nhién trong trudng hop may cit 1 tir ch6i t4c dong thi may cat 2 sé hoat dong cat mach, nhu vay bao vé 2 lam nhiém vu du phdng cho bdo vé I. Trong nhiéu truéng hop yéu cau téc dong nhanh va yéu cdu chon loc mau thudn nhau. Dé dam bao duge tinh chon loc can phai c6 sy tac dong tré cia bao vé role, vi du nhu hinh 1.4 bao vé 2 phai cd do tré so véi bao vé 1. Trong thuc té dé dung hod mau thudn gia hai yeu cdu ngudi ta dp dung co cau ty dong déng lap lai. Dau tién bao vé role cdt nhanh khOng chon loc phin tir cé sur 12 6, sau d6 thiét bj déng Lap lai sé déng td lai cdc phan tir vira bi cét ra, néu LA su c6 thoding qua thi mang dién sé tré lai ch€ do lam vigc binh thudng, cdn néu su c6 vin t6n tai thi bio vé role sé téc dong c6 chon loc. ) DG nhay DO nhay (sensitivity) la kha nang cét su c6 véi dong dign nhé nhat trong ving bio vé. DO nhay la yéu céu cin thiét cia bio vé role dé phin ing véi cdc ché d lam viée khong binh thutng cia he théng dien di la nbd nhat. Dé xéc dink 49 nhay ciia bio ve role trude het cn thiét lp viing bao vé clia n6. Vi du & hinh 1.4 bio ve 3 cin phi cét sy 6 6 trong ving bio vé cia minh Ia tram bién dp va cit su o6 & ving dur phong, ttc 1A khi 6 ngdn mach trén dudng day ma bao vé 2 tir chéi téc dong. DO nhay duge dénh gid bai hg s6 nhay Trong dé: Iymin — dong dign ngdin mach nhé nhit trong ving bio vé ; fea ~ dong dién khéi dong cia bao ve role. Dé bio vé role lam viéc tin cay 46 nhay phai c6 gid tri lin hon 1, thudmg thi ky, = 1,5 +2 d6i v6i ving bao vé chinh va bang 1,2 + 1,3 d6i v6i ving bdo vé du phong. d) BG tin edy D6 tin cay (reliability) 14 kha nang bao vé lam viée chéc chdn trong moi diéu kién, di v6i bat ky mot su cd nao trong viing bao vé, déng thoi khong téc dong déi vdi cdc ché do ma né khong cé nhiém vu bao vé. Chang han, néu bao vé 1 tit ch6i téc dong thi bao ve 2 sé tac dong, lic d6 din dén mat dién va gay thiét hai cho phy tai 6 19 1’. Boi vay néu bao vé kém tin cay thi ban than no sé 1a nguén gay thiét hai. Dé nang cao dé tin cay can lua chon so dé bao vé don gidn, sit dung cdc thiét bi cé chat lugng cao, lip r4p so dé chinh xéc, chic chan déng thi phai thuéng xuyén kiém tra tinh trang cla so dé va cdc thiét bi. e) Tinh kinh té Céc bao vé role phai thod man céc yéu cdu ky thuat déng thdi phai dugc xay dung sao cho ré nhat dén mic c6 thé, Déi véi nhimg thiét bi cao 4p va si¢u cao dp chi phi cho trang thiét bi lap dat BVRL chi chiém mot phn nhd trong toain bé chi phi cla cong trinh, do dai da s6 cdc thiét bi & mang dién cao ap déu rat dit, vi vay hé thong bao vé role chi can phai quan tam sao cho dim bao duge céc yéu céu cao vé mat ky thuat. Trong khi 46 @ luéi dién trung 4p va ha dp véi s6 lugng céc phan tir cin dugc bao vé rat 1én, mic 46 yeu céu bio vé khéng cao do dé cin phdi tinh dén tinh kinh té khi Iya chon so dé va trang thiét bj bao vé role sao cho vita dim bao ky thuat vita 6 chi phi thap nhat dén mttc 6 thé. Nam yéu cdu trén cé thé mau’ thudn lin nhau, vi dy bdo vé c6 tinh chon loc va 46 nhay cao cén sit dung loai nguyén ly va thiét bj phic tap, dit tién do dé kh6 thoa man duge d@ tin cay. Con néu ting yéu cau vé kf thuat thi gid thanh sé ting. Do dé can 13 dung hoa cdc yéu cau & mite dO t6t nhat trong viéc tinh todn, Iva chon so dé va thiét bi bao vé role. 1.3.2. D6i véi ché dG lam vide bat binh thitong Doi v6i cdc ché do lam viée bat binh thudng nhu ché do qué tdi, dao dong dién dp trong hé théng thi yéu cau tac dong nhanh khong duge dat ra vi thong thuvng céc ché do nay chi xdy ra trong mot thoi gian ngin. Vi du khi khéi dong dong co cong suit lon oO thé lam dao déng dign dp, trudng hop nay Agu cit nhanh sé Lim phy tai bi gidn doan cung cap dién. Thong thudng role sé tac dong voi mot thdi gian ué nbat dinh. Con 3 yeu cdu khdc van phdi duge ddm bdo. 1.4. CAC NGUYEN LY CO BAN THUC HIEN BAO VE ROLE 1.4.1, Bao vé dong dién cyc dai (maximun current protection) Dac diém ciia ngdn mach a su tang dong dién, vi vay bao vé role duge thyc hién theo phan ting ting dong. Khi gid tri dng dién 16n hon gid tri khéi dong thi bao vé sé téc dong. Dé loai tri kha ning téc dong nhim khi dong dién tang khong vi ly do ngdn mach, cin phai cO mot thoi gian duy tr nhat dinh. Loai bao vé phan ing theo dong c6 duy tri thdi gian goi 1A bao vé dong dign cyc dai (BVI >). Dé c6 thé loai trit ngin mach 6 bat cit pha nio, co cdu phan ting ciia role dugc thiét lap ddi voi céc dong dign 6 céc pha. Ip, Ig va Ic theo phép logic "HOAC". Hinh 1.5 : So dé bao ve dong dién cuc dai Su chon loc cia cc bio ve duge dim bio bdi céc role thdi gian. Trong 46 céc bao ve cang dat xa nguén thi thdi gian téc dong cing nhé. Theo so dé hin 1.5 bao vé 2 téc dong sau bao vé 1 véi mét thdi giantré At: ty =t, + At 1.4.2. Bao vé cit nhanh (instantaneous protection) Nhu da biét; dong ngfn mach gidm dan theo khong cach tit nguén dén diém ngan mach, vi vay 6 thé bao dim tinh chon loge cita bao vé bing cach dat dong khdi dong hop-ly, ma kh6ng cén dén role thai gian. Hinh 1.6 biéu thi nguyén ly tac dong ciia bio vé cat nhanh ‘(ky higu 1a BVI >>). Mudn cho. BVI >> khong téc dong Khi ngan mach xy ra & ngoai ving bio vé cita n6 (diém N), dong khéi dong phai lén hon dong.ngin mach tén nhat & ngoai ving bao vé Tkacn > Tkmax.ng. Hinh 1.6. Nguyén ly téc dong cita bao ve cat nhanh 14 Theo so dé hinh 1.6 ta thay néu ngdn mach xdy ra tai diém M thi gid tri dong ngin mach dii dé Lim cho bao vé téc dong. Ving téc dong cia bao vé cit nhanh chinh IA khoing Loy khong cdn lai khong duge bio vé goi 1A vung chét (ving gach chéo), d6 chinh 1a y€u diém cia bao vé cit nhanh. Loai béo vé nay c6 dO chon loc tuyét d6i va thuc hién khong o6 duy tri thdi gian nén duge dp dung rat c6 higu qua trong thuc té. 1 Bao vé két hgp qua dong va sut ap Trong thuc té doi khi sy tang dong dién vugt qué gid tri dinh mic khong chi do ngin mach ma cdn do nhiéu nguyén nhan khac nhu qué tdi, mo may dong co..... Tuy nhién chi c6 & ché do ngain mach dién 4p mdi tut nhiéu. Dé phan biét ché do ngdn mach véi cdc ché 6 khdc, tranh su téc déng nhim, bao vé role duge thuc hién véi sy két hgp gitta cée co cau phan dng theo dong dién cuc dai va co cau phan ting theo dién 4p, bing phép logic "KHOA" bor Le] Khoa | tea fe +f & ! TT PT Sy BOU a) an) Hink 1.7 : Bio vé qua ding két hgp v6i bo khos diet 4p a) So d6 cau tric ; b) Bing Role tip diém So dé két hop nay duge thé hin trén so dé hinh 1.7, cling cé thé thuc hién bao vé bing phép VA (hinh 1.8), tiie 1A tin higu cat chi duge thuc hién khi vita cé tin higu qué dong tir bo do dong BDI va tin higu gidm dp t bo do 4p BDU. BDL . uv = _Bd_lnheat I> RG Rt Se TE OY apy | - ote uf | a) b) Hinh 1.8 : Bio ve qué ddng két hgp véi tin hieu dign 4p thye hign bang phép va a) So dé cau tric ; b) Bang Role tiép diém BTg - bo do thai gian ; BDI - bd do ding ; BDU - bo do dp; 1.4.4. Bao vé bing bé loc D6i v6i nhimg trudng hep ngin mach xa nguén, dudng day dai, tai 16n... dong ngdn mach c6 thé c6 gid tri nhé,'tham chi nhé hon dong Lam vigc, lic 46 bio vé dua tren dong 15 dign sé rat kh6 06 thé dim bao do nhay. Vay khic phuc bing c4ch nao ? Nhu da biét khi c6 ngin mach khong déi xing, dng ngin mach cé céc thanh phan thif ty thudn, thir tr nghjch va thtt ty khong. Dé phan biét vi ché 49. ,, 1am viée binh thudng khi chi c6 thanh phén thé ty esl pu be! pp ptg Le thuan, ngudi ta sir dung cdc b6 loc dé tach cic '@ thanh phén dong dién thit ty nghich va thit ty inh 1.9. So dé kh6i bao vé bing bO loc Khong lam tin higu cho cdc bao ve. So dé cau tric bio vé bing bé loc thanh phan thi ty nghich cho trén hinh 1.9. Co cau bao ve gém : bd loc dong (BLI) bo do dong (BDI) b6 do thoi gian (BRg). O ché d6 d6i xtmg khong cé thanh phan thit tr nghich do 46 khong cé tin higu X ra va bao vé sé khong tée dong. Khi c6 ngin mach, mac dit dong ngén mach khong 16n nhung do 6 tin higu ra & bd loc thi ty nghich lam bao vé tac dong, su tc dong cé thé xdy ra voi m6t thdi gian tré véi role thdi gian. Véi nguyén ly lam viéc nhu vay dé nhay cia bao vé sé rat cao. 1.4.5. Bao vé cé huong Bao vé c6 huéng (direction protection) Ia loai bao vé ap dung cho cdc mang dign c6 két cau phic tap, thudng dugc két hop véi céc nguyen ly bao vé khéc dé tang cudng surchon loc va higu qua ciia bio vé. Xét so dé mang dién hai nguén cung cap hinh 1.10.a, Khi c6 ngin mach tai diém N, dong sé di tir cdc nguén 1 va 2 qua cdc bio vé vao duéng day, khi 6 ngdin mach tai diém N, thanh phn dong dign ngén mach ti ngudn 2 dén diém agin mach ciing qua bao vé 1 nhung lic nay néu bao vé | téc dong thi sé gay mat dién cho céc hé ding dién khéc. Vi vay céin phai trang bj b phan dinh huéng dé bao ve chi téc dong khi ding ngdn mach di tix thanh c4i vao dudng day va sé khong tac dng trong HT Bvt Las Ny Tg2 HT2 u Trae BOW CO) Hinh 1.10. Giai thich nguyén ly lam vige cita bio vé o6 hutng 8) So 46 Lusi digi b) D6 thi véc to dong ngén mach ; ¢) So d6 ctu tréc trudng hop nguge lai. D6 chinh 1a nguyén ly cha béo vé cé hudng (BVCH). Co cau dinh hu6ng dugc thuc hién bdi role cong suat RW. Su dinh huéng cila role cong sudt duge thyc hign theo chiéu cita cdc vector dong va dp. Biéu dé vector di¢n 4p va dong dién khi ngin mach duge thé hién trén hinh 1.10.b. Bao vé cé huéng dugc thuc hién véi su tham gia cla phép logic "VA", Ienh cat chi thyc hin khi déng thdi c6 tin higu ti role dong dién cue dai Rib va role cong suat RW. Tren so dé hinh 1.10.c biéu thi so dé cau tric bio vé ¢6 huéng, trong so dé c6 bO do dong BDI, b6 do huéng céng sudt BW , b6 théi gian BRg va phép logic VA. 1.4.6. Bao vé khoang cach (RZ) Bao vé khoang cach (distance protection) dugc thuc hién theo nguyen ly do di¢n tro cia ddi tugng bao vé. Xét mang. dign hinh 1.11. gid singin mach xdy ra tai diém N, nhur da biét, Khi xdy ra ngin mach, cd 2 dai lwong dong dign ngin mach I, va dién 4p du U (hao tén dién dp trén dudng day khi c6 dong ngin mach chay qua) déu thay déi, néu ta dua cdc tin higu nay vaio role thi sé nhan duge Ia dien tré gid tuéng (con g dién trd 40) Trong dé: 1 ~ dong di¢n ngdn mach 3 pha ; Zo — suit dién tré cita mot don vi chiéu dai dudng day ; 1, — khoang cach tir noi dat bao vé dén diém ngan mach, nj, n, — hé sO bin dong va bign ap. Nhu vay dign trd cim han duge cia role phu thudc vao khong céch ti noi dit bio mach |. Dé role chi téc dong trong viing bao vé thi dién tré khéi dong phai nhé hon dign trd cia d6i tugng duoc bio vé. Ziq " gore 1302 kA Nhén xét : Ca hai phuong phdp déu cho két qua nhu nhau, c6 thé nhan thay phuong phap ding hé don vi tuong déi kha thuan tién, dac biét khi gidi bai toan véi so dé phitc tap. Bai tap : Hay xéc dinh dong dign ngin mach 3 pha tai diém NI va N2 trén so dé mang dién.(nhu hinh 1.16a) duge cung céip tit hé théng c6 dién dp khong déi 12 115 KV va 24 cong suat ngin mach [i 950 MVA, dudng day cung cp DD1 dai 70 km, dugc lam bang day AC)-95, dudng day phan phoi dai 5,3 km bing day AC-50, may bién 4p ma hi¢u TMTH-6,3/110 c6 cong sudt dinh mic S,pa= 6,3 MVA, dign ap ngin mach U, = 10,5%. (Gidi theo hai he don vi) Dap sé: I) = 14,156 kA 6 cap dign dp co ban va & cap dién ap 115 KV 81,347 kA; 3) 1 = 1,086 kA Tédm tt chuong 1 Khai niém : Higu Ging role : Kha nang thiét bj c6 thé thay déi ché d6 theo bitée nhy khi tin higu dau vao dat dén mot gia tri nhat dinh goi la higu dng role, Déng khéi déng la gia tri nhé nhét cia ding dién dé role tac dong, Nhiém vu cia bao vé role : — Phat hign kip thai sy 06 ~ Nhanh chéng tac déng ct céc phan tir bi su 66 ra khdi hé théng = Tac dong dén céc co cau khac dé duy tri ché-d9 lam viée binh thung ca phdin he théng dién cn lai, Céc phép logic ding trong bao vé rale Phép *HOAC" (OR) : phép logic céng (X = AV B Phép logic "VA" (&) la phép logic nhan (x = A.A B) Phép "KHONG" (NO) fa phép logic am hay phir dinh X= A (X= NA. Phép logic "KHOA" X = AA B Phép "TRE® : tin higu X xuat hién véi su cham han so véi tin higu A: X = D“A * Céc yéu cdu co ban déi vdi bao vé role “ ~ Tae dong nhanh : ~Tinh chon loc: - 86 nhay —B6 tin céy : —Tinh kinh 18, Cac nguyén ly co ban-thyc hign bao vé rate 1. Bao vé dong dién cuc dai : dong dién khéi dong cia bdo vé 1én hon dong fam viéc oye dai chay qua déi tugng duge bao vé. 2, Bao vé cdt nhanh ; dang dién khdi déng ciia bao vé lon han dong ngén mach cue dai tai diém sau di tugng duge bao ve. 3. Béo vé két hgp qué déng va sut dp : bao vé duge thyc hign theo nguyén VA (k& Ue) : 4. Bdo vé bang bé loc : bao vé dude chinh dinh theo thanh phan thit ty nghich hode thi ty khong cila dong dién va dién dp. 5. Bao v6 theo hung déng céng suat : bao vé dugc thyc hién véi sy tham gia cila role céng suat, xac dinh huéng déng dién ngan mach. 4 Bio vé Role. HTD. A 25 6. Bao vé khoang céch : bao vé duge thyc hién theo nguyén tac do dién trd tir diém dat bao vé dén diém ngan mach et en : 7. Bao v6 so léch déng dién : Nguyén ly bao vé so léch dong dién (BVSL) dya irén Stt so Sanh tri s6 va g6c pha ctia dong dién & dau va cudi ving bao ve. 8. Bao vé so léch pha cia déng dién : Bao vé so léch pha lam viéc theo nguyén ly so sanh pha ctia dong dién 6 2 déu duéng day dugc bao vé. * Gia tri dong ngan mach 3 pha c6 thé dugc xac dinh theo biéu thite @- Ba _U "Ze V8 Ze * Céng sudt ngin mach S= V3.) ; * Gia tri dong ngan mach hai pha (2) = 0,879) : Cu hoi 6n tap : eye een aw s Ché d6 lam viéc khéng binh thuéng cia HTD va nhiém vy cla bao vé role Hay trinh bay cdc. yéu céu co ban cita bao vé role Hay trinh bay cdc so-dé logic ding trong bao vé role Nguyén ly lam vige ciia bao vé dong dign cuc dai Nguyén ly tac dong ciia bio vé cdt nhanh, So dé nguyen IY bao ve két hop dong cye dai va sut ap Nguyen Ly thyc hign bao vé c6 huéng Nguyen ly thuc hién bio vé khodng cach + Nguyen ly thuc hign bio vé so Iéch dong dign va so léch pha. 10. Hay trinh bay t6m tat phuong phép tinh todn ngén mach 26 4 Bao vé Role..HTO.B | Chuong 2 NGUON DIEN THAO TAC 2.1. KHAI NIEM CHUNG Tal cd céc mach dién cita so dé ty dong diéu khign, bao vé role, do luéng, tin hiéu.. dugc goi 1a so dé nhi thé, nguén dién cung cap cho cdc so dé nay c6 tén 1A nguén thao tac. N6i cach khéc, ngudn nang long ding dé digu khién tv xa, truyén dong cho may cat va duy tri su hoat dong ciia cdc so dé bao vé role, so dé tu dong digu khién, so dé tin higu... goi l& ngudn thao téc, cdn mach cita ching ggi 1d mach dign thao tic. Yeu cdu d6i V6i nguén thao téc 1A Iudn Tun & trang thai sin sng téc dong va dim bio cung cap dien & moi ché d6 binh thuding eting nhu ché d9 su cd. Gi vdi mach thao tac c6 thé sir dung ngudn dién mot chiéu hode xoay chiéu. C6 thé sit dung nguén thao tac trung tam hodc nguén thao tac cuc bd, cung cap riéng cho timg mach dién. Viée cung cap din trung tam c6 nhuoc diém phai c6 Idi phan phéi cho cdc mach thao tac, do dé kha nang xdy ra su c6 sé nhiéu ; Ngudn thao téc cuc bo c6 thé sé tang chi phi cho cdc cong trintva c6 thé chiém mot ty trong dang ké, dac biet déi voi cae céng trinh don gidin va ré tién, Cac phuong phdp cung edp cho mach nguén thao téc 1. Ding dong xoay chiéu lay tryc tigp tir nguén dong BI hay thong qua may bién 4p dong trung gian BIT. 2. Dang dong chinh luu lay tir may bin dong BI, may bién dién 4p BU va méy bién 4p nhu céu riéng. 3. Ding dong do nang luong nap cia ty dien. 4. Ding dang mot chiéu lay tir accquy. Ba phuong phap dau dua tren co sé cong sudt ciia nguén dong thao tac & ché do binh thudng va tai thoi diém su cé, duge sit dung rong rai. .2. NGUON THAO TAC XOAY CHIEU Nguénr thao tac xoay chiéu duge lay tir cdc may bign dong (BI), may bién 4p do ludng (BU) va may bién 4p nhu cau riéng (NCR). May bién dong 1a nguén thao tée rat phong phi, dac biét ching cung cap tin hiu dong rit manh cho bao vé ro le tai thoi diém sy c6, khi dong tang dot bién, Vi boi s6 dong can thiét lic ngén mach, BI dam bao cho mé téc dong m6t cach tin cay. O ché dé nay dong trong mach thit cap cita BI di dim bao déng mach cu6n cat trong bé truyén dong may cat. Tuy nhién, néu ddng trong mach qué l6n cé thé gay nguy hiém cho tiép diém. 27 May bién dign ap BU va may bign Ap nhu céu ring chi dim bdo fam vige tin cay & céc ché dé su c6 khong kém theo sut dp In, nhu hién tung qué tai, ting 4p, ngin mach cham dat 6 ludi trung tinh céch ly... Trudng hop suc kém theo sut 4p 1én nguén nay khong thé dim bao cung cp cho cae mach diéu khién mot cach tin cay. Dé nang cao higu qué sit dung cla céc nguén thao téc xoay chiéu, cach t6t nhat nhat IA ket hop gitta cde méy BI va BU. Tuy nhian, déi véi phuong phdp nay dign ap téng hop thudng sé c6 su lech pha I6n. Su nh hung nay cé thé duge loai bd néu sir dung nguén dién ép chinh Iuu. 2.3. NGUON THAO TAC CHINH LUU Viée sit dung nguén chinh lun rat tién Ii cho cde mach thao tac, dac bit khi c6 suv két hop véi vide sir dung accquy. Céc thiét bi chinh Iu mot nia chu ky, hai nia chu ky mot phfa va chinh Iuu loai ba pha duge sit dung réng rai trong mang dién, cé thé thay thé hoan toan hoac lim du phong cho nguén accquy. Thiét bi chinh luu thudng duge sit dung nhiéu [a loai selen va silic. Trén hinh 2.1. gidi thigu so d6 chinh Iu 3 pha ding chinh Juu selen hay diod gécmani, lay nguén xoay chiéu tir may bign 4p nhu céu riéng dua vao chinh Luu CL tao ra dong dién mot chiéu cung cap cho mach diéu khién, mach bao vé ro le, mach tu dong, bao higu va ding dé diéu khién my cat. BO chinh lu duge déng vao mang bing cu dao CD va khéi dong tir K v6i cdc b6 tigp diém 1 va 2 6 hai phia. BO chinh lu duge bao ve bing cdu chay CC va role nhi¢t RN mac trong khéi dong tr. cL cD K1 RN cc t—i--r- so fro Ke |e 6 a | | P74 Sl tr—- Hinh 2.1. So 46 nguén thao tac chinh lgu K — khoi dong ti; RN —role nhiét ; CL -chinh lw Dé tao nguén thao téc riéng & tram bign 4p trung gian ngudi ta cdn sit dung bo nguén dong lay tit may bién dong trung gian BIT va 66 nguén dp lay tir may bién dién dp BU. BO nguén nay cé thé lam viéc doc lap hoac két hgp lai véi nhau tao nén b6 nguén tong hop. Cac bo nguén téng hgp do Cong hod Lién bang Nga ché tao c6 ky hiéu BII-10, BYI-100 va BYI-1000... 1A nhing b6 nguén duge sit dung kha nhiéu trong cdc mang dién. BO nguén téng hgp BIT 1a thiét bi két hgp cia 2 phan tir nguén dong va nguén 4p, duge giéi thigu trén hinh 2.2. Trong so dé phan tit tg0 nguén dong gém chinh lu CLI va may bién dong trung gian BIT néi vao mach thit cip may bién dong BI. Trong diéu kién van hanh, khi xay ra ngin mach, dong dién tir my bién dong BI chinh c6 thé dao dong trong gidi han rong. Dé han ché dién 4p trén chinh hu CL1 va én dinh dién 4p ra, may bién dong trung gian BIT dugc ché tao v6i 16i thép bao hoa tit va cudn thi cap duge noi 28 song song véi tu dién C. Dign dung C két hyp véi machi ttt phi twyén cla BIT tao nén sy cong hudng sit tir lam 6n dinh dién dp. Ngoai ra dién dung C cén bi lai thinh phén dong dién phan khéng do dong tit hod ciia BIT, nén cOng suat tiéu thy tir BI chinh sé gidm. Cugn so cap ciia BIT duge néi theo so dé higu hai dong pha, no c6 hai nita cudn day mc néi tiép hodc doc lap voi nhau. Céc diu ra ciia cugn so cp duge diéu chinh theo céc née : $ ; 7,5 va 10 A. Phan tir 4p gém chinh luu CL», may bién 4p trung gian (BUT) cé hai nita cudn day, cé thé cung cap dién 4p vao 110 V néu mic song song va dién 4p 220 V néu mac néi tiép. cut 2o—+ Un LA | T pe cuz 4 a) ») Hinh 2.2. So d6 bo nguén thao téc t6ng hop a) So dé nguyen IY ;b) D§c tinh V-A ctia bo nguén + 1- Quan hé phu thuéc gitta dign 4p vao dong dign déu vao ; 2 —Su phy thude U = f() & ché 49 sur e6 ngiin mach, Tren hinh 2.2. gidi thigu céc dac tinh cha bd nguén BII-10, dudng cong | thé hign théng s6 dau vao : U = f (ly), edn ede dudng cong 2 thé hién tuong quan giita U va I theo cae ché do su cé, U = f(1,) dua dén b6 riguén. Vi dién ap ra cia chinh Inu ty Ie voi cd dong va ap, nén khi cé ngdn mach véi dong dién lén va dign dp thp dign dp ra sé 06 gid trj gin nhu én dinh. Cdn & ché do khong binh thudng khéc, khi diém ngin mach 6 xa ngudn, dong nhé nhung sut 4p khong dang ké, nén dién 4p dau ra chit yéu do phan tlt 4p tao nén. Nho d6 bo nguén téng hop lam vie tin cay véi moi ché 46. Mite do tin cay cha b6 nguén cung cap cho mach thao tdc duoc kiém tra theo timg trudng hop cy thé dya vao cdc daé tinh ca ching, dic biét 18 cdc tham 86: Uy - dign dp dua dén dau vao cita bo ngudén Ty ~ dong vao cu6n day cia phan tir dong 29 2.4. NGUON THAO TAC BANG TU TICH DIEN So dé nguyén ly ciia mach thao téc bing tu dign duge thé hign trén hinh 2.3. Viée tich ign cho ty thuéng ding dong chinh luu lay tit may bién dign dp trung gian BUT hodc méy bién dp nhu cau riéng NCR. BO ty dign duge dat gan thanh céi tram bién dp hay ngay tai thiét bi cdn bao vé. Hinh 2.3. So d6 bd nguén thao tic bang ty Nguyén ly hoat dong Khi 06 su c6, tiép diém bao vé role (BV) téc dong déng tip diém BY, tu dién C duge néi tit véi cudn cat KC, nang Ivong cita tu dién C cung céip cho cn cat KC lim may cat duge mé ra. Dién nang nap ctla tu dién C duge tinh theo biéu thitc : 2. Se ows (2.1) Trong 46; C - dign dung cia tu dién, pF U, - dién ap dat lén tu Nang long nay duge xéc dinh dya vao cong suat tiéu thu can thiét cla cudn cat & bO truyén dong may ct c6 tinh dén hao tén trong cdc khau trung gian va kha nang w chua duge tich day. Dung lugng cn thiét cita tu C duge xéc dinh theo biéu thie ; c Fo kicks 10 uP; (2.2) e “kie — hé sé tin cay, thudng lay bing 1,4; ka — hé s6 tinh dén hao tén trong mach, c6 thé ldy bang 1,2. Dac diém lam vige cia tu IA xung dién 4p, nén muén cho ty lam vige tin cay, 1hdi gian phéng cia xung dién ap phai Ién hon thdi gian t4c dong cita bo truyén dong cila may cét ty>tyyc va dong phéng dién cting phai én hon dong khéi dong cudn cat. Cudn so cap 30 cla méy bién Ap trung gian BUT c6'2 ngan dé cé thé lay dign 110 hoac 220 V, dién ap cugn thi cap 6 gié tri khodng 280 V va dién ip chinh lun c6 gid tri khong 400 V. Dé loai trit kha ning phéng dién nguge trd lai qua dién tr nap cla chinh luu, ngudi ta b6 tri cdc role dién ap cuc tiéu RUZ Khi dién 4p gidm dén 70 = 80 % gid tri dién dp dinh mtic thi role dign ap sé téc dong mé tiép diém RU, trong mach, ngan chan su phong dign ngugc. Mot role phén cuc PC dugc bé ti dé dua tin higu vé tinh trang cia céc phan tit, O ché d6 binh thudng, khi dién 4p cia tu dii én, role phan cuc PC gitt tiép diém & trang thai mé, khi tu bj hong hodc diod bi choc thing, thi role PC sé khong lam vige, tra tiép diém vé trang thdi d6ng gir tin higu vé tinh trang cia ty. Tu shun C, c6 nhigm vu ch6ng rung do anh hudng cia xung dign 4p chinh lu. Nguén thao tac bing tu c6 wu diém dim bdo cung cdp cho mach thao téc tin cay ma khong phu thude vao nguén dign chinh nis dién nang duge tich sin & ché d6 binh thudng. 2.5. NGUON THAO TAC MOT CHIEU Nguén thao tae mot chiéu chinh la nguén accquy véi din ap 24 ; 48 ; 110 hay 220 V. Day 14 nguén dién déc lap ho’n toan, khdng phy thudc vao tinh trang cia mang dién chinh. Trong mét sé trudng hop. nguén mét chiéu c6 thé duoc lay tir dau ra cla may kich tt ca méy phat. 2.5.1. Dic tinh cita cc acequy Site dién dong (sdd) cita accquy axit-chi phu thudc vao ty trong ciia dung dich dién phan, c6 thé xdc dinh theo biéu thtéc thue nghiém . E=0,84+a; (2.3) Trong dé : c— ty trong cia dung dich, d6i véi acequy axit— chi a = 1,2 = 1,21 Nen © B=0,84+1,21=2,05V. , Khi néi tiép cde ngan accquy ta sé c6 dién ap cn thiét. u ign ap 20 19 18 thn 8 1 12 4 «16 «18 20 in lam vige cia acqui Hinh 2. 4. Dic tinh phéng dign cta accquy axit-chi voi céc dong dign phéng khéc nhau 31 Trong qué trinh phéng dién néng dé cia dung dich dién phan giém nén sdd cing giam theo. Khi accquy phong dién, mic 46 gidm Ap phu thudc vio dng dién phéng. Trén hinh 2.4 biéu thi dac tinh phong dién cita accquy axit-chi. Dong dién phéng cang Ién thi dién dp cho phép nhé nhat cing théip. Dung cong chém cham trén hinh vé la dudng gidi han cho phép cia dién dp. 2.5.2. So dd Déi v6i accquy c6 hai phuong phap Fim vige : Phong — nap va nap thudng xuyén a) Phicong phép phong nap Trong so d6 nay he théng accquy duge néi vao thanh cai chung va duge tich dien nhis he thdng nap dién, sau d6 né duoc cat ra va cdc thiét bi ding dién dugc cung cap chi tir he thong accquy. Sau khi hé théng accquy phéng dién dén gidi han nao d6, hé théng nap lai tu dong déng vao thanh cdi mot chiéu. Lic nay hé théng nap sé mang toan bg tdi mot chigu va hé théng accouy. b) Phuong phap nap thudng xuyér Trong so dé phéng nap thudng xuyén hé théng acequy AQ va thiét bi nap ciing ndi vio hé thanh cai mot chiéu (hinh 2.5). Hé thdng nap dign trong trudng hop nay phai lam vige vGi toin b6 tai mot chiéu ddng thdi tich dign cho hé théng accquy. UU UU 110V~220V Thigt 8| nap : hh} Sb Hin 2.5. So 46 thao tc mot chiéu lam viee theo phuong phap nap dién lien tue Khi mét nguén dign chinh, thiét bi nap méi dimg va hé théng accquy sé cung céip cho phy t4i mot chiéu, Phuong phép nay duge sit dung rong ri trong thye té. Dé cho he thong, accquy ludn duge nap diy, dién 4p dua dén phai dn dinh. Uu diém cia accquy lim vige & 32 ché dQ tich dién thudng xuyén 1A né lién tuc & trang thai duge nap va trong bit ky thoi diém no cling c6 thé mang tai Khi c6 sy cé & nguén dién chinh, ngoai ra tuéi tho cia acequy lau hon so.véi trudng hop phéng nap. Nhung cé nhuge diém néu khong theo di kip dién 4p tren accquy va dong nap bil ma accquy cé thé bi sunphat hod, mac dit né vin dugc nap lién tuc. G nhing tram bién 4p cong suat nhd, nguén mot chiéu chit yéu cung cap cho mach thao t4c bao vé ma kh6ng diing cho cac bO truyén dong may cat, nén cin ding hai bé accquy 24V hay 48V, mét bo & ché do nap thong qua chinh luu xelen. 2.5.3. Cach chon acequy Dua vao tinh chat cia phuy tai mot chiéu, Déi véi tdi mot chiéu c6 thé phan ra Lam hai loai : * * Thu dién Lam viéc lién tuc : nhu role mach bao vé, hé théng tu dong, thiét bi bo ve trén bang diéu khién trung tam, chi thi trang thai mdy cat, dao cach ly... * Thu dién lam viéc theo chu ky va théi gian ngén : nhu ro le mot chiéu ding diéu khién, mach ty dng va bao vé, truyén dong cho may cat, * Thy dién binh thudng ding nguén xoay chiéu, chi khi c6 su c6 5 tram méi chuyén sang nguén mot chiéu : nhur dén chiéu sdng su c6, dong co dy phdng mot chiéu. Thy dign mt chiéu phan nhém khong chi theo ché do lam viéc ma cdn dua vio mite 49 dao dong dién 4p cho phép, trong trudng hop nay cdc thy dién mot chiéu duge phan ra lim ah6m : * May méc diéu khién, bao vé cho phép lim vige véi d6 léch dién Ap Ién hon so véi gid tri dinh mic, nhu role dién tit, dung cu bao higu cho phép gidm dp con 0,8U,. Doi véi cudn cit cla may cit cho phép dao dong.tir (0,65 + 1,20) U,. * Co ciu déng cita bé truyén dng bing dién tir cho phép dao dong tit (0,85 + 1,2)U,. * Dén bao higu du do séng, cho phép sut 4p 20% = 25% * Dén chigu sing su 06, dong co mot chiéu cho phép sut dp cdn (0,95 + 1,05)U. Khi chon accquy cdn chi y cong suat phu tai va vi tri dat accquy. Dai lugng ding dé chon accquy 1a Ah (Ampe gid) khi dong phéng dign kéo dai dong dién cyc dai trong thoi gian ngan. Dung lugng nay cén phai tinh dén tinh chat lam viée cla accquy ndi thudng xuyén vao thanh céi mot chiéu hay chi ndi vao khi 6 su c6, truéng hgp nay co thé giém bot thy dién. Dung lugng acoquy cé thé xdc dinh : Qu= Gh +h). + ih (24) Trong d6 : I, dong tdi én din I, dong tii khi su cd I; dong tai tam thd khi su ¢6 trong thoi gian vt, ty thi gian kéo dai sued 5 Bao v@ Role..HTD. A 33 Dang phéng dién trong thdi gian ngdn khi sy co Ton = Tpa line (2.5) Dong phéng dign dai han : Iw=hth (2.6) Ine dong tigu thu bd truyén dong may cat Thai gian sy c6 cho phép & nha may nhiét dién la mot giv, cdn 4 thuy dign 0,5 gid, & nhiing tram d6c lap 2 gid. Lép dat va bdo qudn accquy . He théng acequy dugc dit trong moi trudng dac biét, cdch ly v6i noi sin xuat va cdc cong trinh dich vu khdc. Moi trudng noi dat accquy ludn luén thong gid, nhiét dO gidt han 1A 12 + 25°C. Khi nhiet do cao sé d& am cho accquy ty phong dién cdn khi nhiét do qua thap dung luong n6 gidm. Khong khi & gian nha dat accquy phai lion duge thay déi tir 5 + 6 lan trong mot gi’. Accquy duge dat theo tiing day, khodng céch gitta céc day cach nhau khéng duéi Im néu dién dp & cdc accquy Ia 80V, con dign 4p cao hon 1a 1,5m. 2.6. BANH GIA VA SO SANH CAC NGUON THAO TAC Trong tat cd cdc nguén thao tac da trinh bay 6 trén cé thé thay 16 1a nguén thao tic mot chiéu bing accquy cé dé tin cy cao nhat. Tuy nhién, ngoai gid thanh cao, nguén accquy cdn céin phdi kém theo hé thong nap dién va phai tuan thi nhitng yéu cdu nghiém ngat vé lip dat va van hanh. Neguén thao tac xoay chiéu tuy dim bao hoat déng tin cdy theo cac so dé bao vé role cing nhu ding diéu khién tt xa va c6 gid thanh ré, nhung phy thudc nhiéu vio mtic dién 4p va tinh trang ky thuat cita mang dién chinh. Voi nhing ly do uén, d6i véi cdc tram dién céng suat lén, nguén thao téc mét chiéu va acequy duc sit dung cé qua hon, cdn 6 cdc tram dign cong suat bé, nguén thao téc xoay chiéu 16 ra c6 uu thé vé kinh, téhon. Tédm tat chuong 2 Cae phutong phép cung c&p cho mach nguén thao tac = Ding dong xoay chiéu fay truc tiép t’nguén dong — Diing dong chinh luu dy tir BI, may bién dong BU va may bién 4p nhu edu riéng ~ Bing dong do mang ltong cia ty dién, ~ Diing dong mét chiéu lay ttr acequy. Nguén thao tac xoay chiéu Nguén thao tac xoay chiéu duge lay tit cdc may bién dang BI, bién 4p do lung BU va may bign ap nhu cau riéng. 34 5 Bao ve Role. HTD. B Nguén thao tac chinh luu Thiét bj chinh Iwu thuéng dugc sit dung nhigu 1a loai seten va silic Bd nguén téng hgp BIT ia thiét bi két hop cla 2 phan tw nguén déng va nguén ap nguén dong gém chinh ium va may bién dong trung gian BIT néi vao mach this Zip may bign dong BI. Phan tir 4p gdm chinh lau va may bién ap trung gian (BUT) Nguén thao tac bang ty tich dién Viée tich dién cho tu thing ding dong chinh Iuu lay ti may bign dién 4p trung gian BUT hay may bién 4p nhu cu riéng NCR. Oién dung c&n thiét clia ty C duge xac dinh theo biéu thie : 24 6 C= Kicks 10° nF uz, eke Nguén thao tac mot chiéu Nguén thao tac mt chigu chinh la nguén accquy véi dién dp 24 ; 48 ; 110 hay 220 V. ‘Sic dién dong cilia accquy axit-chi cd thé xae dinh theo biéu thie E=0,84+a; ‘Dung lugng accquy cé thé xac dinh : Oe = 04 + Habta + ete Hai phutong thite lam vige cla so dé thao téc mot chiéu la : Phéng - nap va nap thudng xuyén Cau hdi 6n tap 1 aye ey Hay trinh bay céé phuong phép cung cap nguén thao tac, yeu cu co ban déi véi ngudn thao tac Hay trinh bay nguéa thao téc xoay chiéu Hay trinh bay nguén thao tée chinh Iva Hay trinh bay nguén thao tac bing tu Hay trinh bay nguén thao tic mot chiéu Hay so sénh cdc nguén thao téc co ban 35 Chuong 3 ROLE VA MAY BIEN BOI DO LUGNG 3.1. DAI CUONG Toan b@ role c6 thé duge phan thanh ba nhém chinh : role dign tir ; role tinh (ding Tinh kién bén dan) va role ky thuat s6 (thudng goi tit 1a role s6). Ngoai cach phan loai theo cong nghé ché tao cén phan loai role theo nguyén ly lam viéc : dign tir, cim tng, dién dong...Theo dai lugng dau vao : dong dién, dién 4p, cong suat, tan sé... Theo chic nang trong so dé bio vé :-do ludng, trang gian, thdi gian, bao higu... Nhém tole dién tir va role tinh thudc loai role thé hé cil. Role dién tir dugc ché tao va sit dung vao cui thé ky 19 chit yéu cho nganh dién tin. Trong nganh dign luc role méi chi xudit hién vao dau thé ky XX. Cing véi su phat trién cla cae nganh dién tir, role tinh ding linh kién ban dan xudt hién vao-nhimg nam 1960. Role k¥ thuat sé bat dau duge sit dung & cdc nuéc tién tign vao nhiing nim 80 va hién nay dang ngiy cdng dugc 4p dung rat rong rai, tuy nhién luong role dién tit, role tinh van cOn sir dung khé nhiéu trong hé théng dién va chting sé van con chiém linh trong mot thdi gian dai nita. 3.2, ROLE DIEN TU (electromagnetic relay) 3.2.1. Cau tao va nguyén ly lam viéc cita role dién tit Role dién tir lam viée theo nguyén ly cdm tng dién tit, chting duge ché tao véi hai nhém co ban [a role so cap (néi truc tiép vio mach so cap) va role thit cap (mic gidn tiép thong qua may bien déi do ludng BI va BU). Role thit céip duoc phan ra hai loai : role thit cp tac dong truc tigp va role tht cap tac dong gidn tiép. Role so ep duge ché tao theo cap dign 4p cia doi tugng duge bao vé, c6 46 én dinh nhigt va én dinh dong theo gid trj cla dong ngin mach phia so cp. Loai role nay dude sit dung rong rai & ludi cao ap dén 10 kV. Role thif efip duge ché tgo khOng-phy thudc vao dign p so cap. Role c6 thé téc dng truc tigp véi luc I6n dé gidi phong chot ham hoac téc dong gidn tigp bang céch déng tiép diém dé dita nguén thao tac vao cudn cat ca may cat, Sau khi may cat tée dong, sé khong cn dong dign I6n di vao role nifa, Iie 6 role lai tro vé trang thdi ban dau va tiép diém cia né duge mi ra. Role téc dong gidn tiép khong yeu __ edu lye Ién nén c6 d6 chinh xéc cao va tiéu thy céng suat it hon so véi role tée dong truc tigp. Nhin chung cée role dién tit c6 cau ta0 g6m c4c co cau chinh sau: ~ Co cau cam bién : nhan tin higu vé tang thai clia cdc d6i tugng bio ve ; 36 = Co cdi phan tg theo su thay déi ciia cdc dai Iugng vao nhu dong di qua phan tir bio vé hay dién p tai dau cuc. — Co cu thue hign (phan logic) lim thay -déi dong hay 4p trong mach diéu khién bing cach déng, mé tip diém. ~ Co edu digu chinh ding 4é thay 46i thong s6 khdi dong cia role. — Co cau lam tré 6 nhigm vu lam cho role tée dong cham lai sau khi ¢6 tin higu vio. ‘Tren hinh 3.1 biéu thi so dé nguyen ly mach dign tir ding trong mot s6 loai role. Cau tao cila role gém mach tir 1, phin tng 2, hé thong tigp diém 3 va 1d xo 4. Dong dién chay qua cudn day ciia role Ip sé sinh ra mot tir thong @ chay trong mach tit, khép kin qua khe hé khong khi va phan tng. Tir thong nay sé sinh ra mt lye dign tir am cho phén ing chuyén dong. Khi phn ting chuyén dong du6i téc dung ciia luc dign tir sé am cho cae tigp diém duge d6ng lai. Moi quan he gitta ti thong va dong di¢n chay trong cudn day duoc thé hign bai biéu thitc B.D mt Trong 46: Ig — dong dign chay trong cudn day ciia role Ry: ~ tir t cia mach tir khép kin qua khe hd khong khi ; © ~ sO vong cia cudn day role. Lyc dign tit do tir thong sinh ra duge xdc dinh theo bigu thite Fy =k, 6? (3.2) Hinh 3.1. So a6 nguyén ly mach dign tir diing trong céc role a) dang xélenoid ; b) dang lui ; c) dang quay ~ 1 mach tir; 2- phan tng ; 3- tie dim ; 4-18 so; 5- try do 37 Co cdiu diéu chinh : Céc dai luong khéi dong cia role 06 thé diéu chinh bing céch : ~ Thay déi sO vong day @ ; ~ Thay déi khe hé khong khi gidfa phiin mach tir va phén dong ; ~ Thay déi sfc cang ciia 1 xo Diéy chink thai gian tac dong ctta role Thoi gian téc dong cia role bao g6m thoi gian gia tang cla dong dign dén gid wi khéi dong 1, va thai gian chuyén dng cia phéin tng tg Rott teg ‘Thai gian gia wang cita dong dién phu thudc vao hang s6 thai gian cita cudn day ma duge xde dinh béi ty sO gitta dien cém va dign tré cia cuon day role T =n va gid tri : a cia dong dién khdi dong, Vé phin minh dai luong nay lai phu thudc vao ue kéo ota 1d xo. Dé ting 6c 46 tac dong cia role cin gidm hing s6 thai gian Ty, giém luc kéo cia 10 xo va tang ty s6 gitta déng dién vio role va dong khdi dong Ip/Akg Tren hinh 3.2 + 3.4 dudi day gidi thigu cau tao cita mot s6 dang role dign tir thong dung trong he thong dién cla nuée ta. Oa - oe a= Oat Hinh 3.2. Role ddng dién cuc dai loai PT-40 1. oi thép ; 2. phn tng ; 3. cht ham ; 4. {0 xo ; 5. kim chi thi 6, bing s6 chi thi : 7. hop can diu ; 8. cugn day ; 9. dénhya 38 . a t .—2 4 . a 2 a | J} o \ \ . Hinh 3.3. Role trung gian loai PI-25 1. mach tir; 2. cugn day ; 3. vong chong rung ; 4. phan cing ; 5. buléng dinh vi Idi thép : 6.13 Xo ld; 7. gid d@ nam cham dign : 8. cénh tay don truyén dong’; 9. gid tip diém dong i Wi | ie “a) Hinh 3.4, Role tin higu PY 1. 4€; 2. cugn day ; 3. np hiit ; 4. chot gitt cds: 5. tiép did 8. tém chan ; 9. tip diém tinh ; 10. thanh phyc héi ; dong ; 6. c& hinh tron ; 7, tric quay : = 18 xo nha ; 12. 16 xo phue héi 39 3.2.2. Role cam ting dién tit (inductive electromagnetic relay) Role cam tig din tir lam vie theo nguyén tic tuong téc gitta edc tir théng va dong ign cdm ting bai ching trong céc phin dong ciia role, V6i nguyén ly Fam viée nhu vay ] . . aou || Tin higu ra TxL pt [+ exitt || cota Pe” Hinh 3.7. So 48 kh6i cia role tinh, BDI.-b9 do dang ; BDU — b0 do dign 4p : TXL ~ bo tin xir ly tin higu vao ; BL ~ bg loc twong wy; BXLTT = bo xit ly thong tin ; CCTH — co cau thira han BO phan do ludng trung gian c6 nhiém vu bién déi cdc dai luong tht cap cita cdc bién dong BI va bién dién dp BU thanh cdc gid tri phi hop voi cdc cau kien dién tit hode ban din. Céc tin hiéu thudng dugc thé hign duéi dang dién dp nhd (cé 5 + 10V), hodc ding dién cd vai mA. Dé bii sai s6 do dai bién thién 16n ctia tin higu vao, do sy phi tuyén cia cae phan tit mach tir va sai sé do khac biét gitta stic dién déng so cap va thir cdp, role tinh, duge trang bi cdc bé bién déi lam viéc theo ché d6 linh hoat cé thém héi tiép am. Céc b6 loc tin higu twong ty cé nhiém vu loai tr anh hudng cia cée thinh phn khong chu ky, thanh phén tn s6 thp va tin s6 cao cita cdc dai lugng dau vao nham dam bao cho bé phan do tudng 1am viee chinh xdc. Co cau thira hanh thyc hign cde chic nang duge giao. Tir cdc tin higu diu vao thong qua céc bién dong BI va bién dign 4p BU vao bo tién xit ly bién déi thanh nhimg tin higu c6 cong suai nhé hon tign cho viée xit If tip theo. Dé tang tinh linh hoat cia role tinh, cdc bd bign déi duge bé tri them héi tigp am lay tir dw ra dé bit sai s6 do dai bién thién lén cia tin higu vao, do su phi tuyén ciia cdc phan th mach tit va sai s6 do su khéc biét gitta ste dién dong so cp va thit cap. Nhigm vu chinh cia b@ Igc tin higu twong tw 1a Logi trir anh hudng cita cdc thinh phan khong chu ky, thanh phin-tn sO thap va cao cha cde dai lugng déu vao khi cé ngin mach dé nang cao do chinh xac cia role. BO loc c6 hai loai : thu dong (g6m L, R, C) va loai hoat tinh c6 them nguén phu. BO loc tén chi cho phép céc tin higu cé tin sO nam giifa tan sé cat thap f., va tan s6 ct cao f,. di qua va gitt lai cée tin higu c6 tin sO khéc. © role tinh, tin higu tir b9 do dign dp duge dua vao bo Ige R-C (hinh 3.8.a), con tin higu tir bo do dong duge dura vio b6 loc L-R (hinh 3.8,6). Céc gid tri R, L, C thutng chon ‘sao cho b6 toc cho qua tan s6 50Hz. a) ») Hinh 3.8. So d6 b6 loc tin higu dp (a) va tin higu dong (b) 42 6 Bao vé Role..HTO. B 3.3.2. Role céng suat tinh So dé role cong suat tinh c6 cu tao gém cdc linh kién bin dan, duge thé hien tren hinh 3.9. Phan tir chinh ca role A may bign dién Ap trung gian BUT, duge lay tén higu tir may bign dign 4p BU va may bign dong trung gian BIT, ldy tin higu tir my bign dong BI. So dé so sénh duge thy hign véi hai edu chinh tuu CL), CLy. Co cu thyc hign 18 khuéch dai 2 tang dng tranzistor T, , T, role dau ra ding role phan cue RPC. Tov . BUT cL, i air 945% To 430° fs i c, mt Hinh 3.9. So dé nguyén ly ciia rcle céng suat bin dan Cudn thé cap cita cdc may bién déi trung gian BUT va BIT duge néi sao cho suat dién dong cia chiing t¥ 1é vi tin higu dong va ap vao role theo biéu thie Ey =Upel™ + KIg 4) EB, = Upel — Ky Trong dé: 0 — géc pha; K — he s6 ty le. ‘Tir cu chinh luu CL, cho E) cdn CL cho E), Khi géc pp gitta cde vecto Up va Ip thay déi thi E, va E, cing thay d6i, dién 4p ra cing thay déi cd dai luong va dau. Gid tri dién dp ra Ua =E,- Ep @.5) Kig<>Ug thi Uj, = 2Ugcos(@R + &) néu: Néu E,>E, thi cos(@R + a) > 0, dp ra duong. Con néu E; 0, gc a c6 thé thay déi theo hai gid tri +30°, +45° (hinh 3.9). 3.3.3. Danh gid role tinh Role tinh o6 cu tgo tir cdc Linh kign ban dn, ¢6 49 nhay cim cao. Do khong ¢6 cdc bo phan co nén role c6 quan tinh nhé, lam vige ém diu. So véi role dign tit, role tinh 6 kich thuée nhé gon, tiéu t6n nang luong it va thdi gian khdi dong ngén hon. Tuy nhién role tinh cing c6é mét s6 nhuge diém 14 chiu anh huéng nhiéu d6i v6i sy thay déi cla cdc diéu kién moi trudng xung quanh, yeu céu cao d6i v6i chat lugng cita ngudn thao téc, ddi hdi sur bio quan va cham s6c chu do. Hign tai cdc logi role nay eting dang bi dan bi thay thé béi cdc role ky thuat s6. 3.4. ROLE KY THUAT SO Role ky thuat s6 (digital relay) (thudmg duce goi tét & role s6) 18 Logi role durge ra Adi sau véi su dp dung cong nghé kY thuat s6 (digital technology). Dang bao quat ciia m6i s6 loai role ky thuat sé duge thé hién tren hinh 3.10. Su ra ddi cia n6 cho phép thyc hién cude cai cach 16n trong bao vé role va ty dong diéu khién. Cing nhu role tinh, role ky thuat s6 khong cé phan dong va tiép diém co. Véi su dp dung cdc cong nghé tien tién, role kj thuat s6 c6 thé c6 rat nhiéu chife nang, trong twong lai loai role nay sé duoc thay thé cho cc loai role thé hé cil. a) Hinh 3. 10. Hinh dang bao quit cia role ky thuat s6 1a) Role so lech va qué dong loai SEL-387A b) Role so lech dong dién loai SEL-587 3.4.1. Cau tao va nguyén ly lam viéc ctia rdle ky thudt sd So dé khdi cia role k¥ thuat so dugc thé hin trén hinh 3.11. Tin hi¢u vé cdc doi tuong bao vé duoc cdc role tiép nhan q:1a qua hai cita : dau vao tuong tu va dau vio sé, sau 46 duge dua dén b6 bd loc va khuéch dai dé chuyén déi thinh dai long phd hgp véi dau vao cita bd chuyén déi tuong ty — $6. Cac tin higu tuong tw sé duge chuyén déi thanh i SO ty 1€ v6i thong tin déu vio. Déng thdi bo vi xir ly cing duge dua vaio ché do lam viée theo chuong trinh da duge lap uinh sin trong bd nhé EPROM hodc ROM. Tai day cdc tin hiéu vao dugc so sénh véi cdc gid tri dat trdc trong b6 nhé EPROM. Cic phép tinh trung gian dugc luu git tam thdi trong bd nhé RAM. Cac dai luong chinh dinh dugc nap vao bé.nhé EEPROMS dé dé phong trudng hop co thé bi mat sd ligu do gidn doan nguén thao tac. Viéc t6 chitc thu thap s6 ligu duge thuc hién ty déng theo théi gian. Dé tidt kiém bO nhs, s6 lin su 6 duoc hu git ti da 1a 10, khi vugt qué con s6 nay thi cdc lan su c6 ci nhat sé bi xod di dé nhudng ché cho sy od méi xdy ra. Trong trudng hop xay ra sur cd, bO vi xit ly sé phat tin higu dén co cu thita hanh dé cét mach dién. Su trao déi thong tin gitta ngudi sir dung véi role duge thuc hign thong qua ban phim va man hinh ciia role. Cac dén LED hodc thong qua man hinh cho phép thé hién céc trang thai cia role. Céng vao ~ ra cia role cho phép két ndi role véi cdc thiét bi ngoai vi hay véi cae trung tam diéu d9. Role ky thuat s6 duge cung cp bdi nguén dign thao téc mot chiéu véi céc céip dién 4p khdc nhau tuy thudc vao foai role. . xung diéu Module vao ra Module s& Thidt bj tir xa khign du ra Te BI ang ti Ao [thang tin Glao | {mau tuan |tin higu B —+{ Tinhigu tyva hi pha vao agn song ae co song o> — Role Khuyéch dal céng f vao-ra Tar L BU — A— Chuyén déi Role tuong ty sé I Fes By 4 Bé nhs \ Ace 7 A" | | som | | PB + xily | | eprom y | aes EEPROM Ry | Phat quang Hinh 3.11. So dé kh6i cita role k§ thuat sé Cac role ky thuat sé thudng ¢6 cde phin mém di kém cho phép chinh dinh, dat nhiém vu, kiém soat cdc hoat dong cita role, déng thdi cling cho phép phan tich dénh gid sy 06 va tinh trang he thong dign noi dat cdc tsb bio vé. Viéc c&i dat cde chuong trinh vio Role 45 ky thuat s6 duge thuc hién theo trinh ty xéc dinh. Dé c6 thé truy cap, dau tien can nhap mat khdu (password hoac passcode), sau 46 nhap'cdc dit ligu bing bin phim. Cac gid tri chinh dinh thudng duge bé ti theo tig bd tmg véi céc cong dung cy thé cia role. * Tin higu dau vao qua 2 céng : a) Dau vao tong wu : Tin higu tir may bién dong BI va may bién dién ap BU dugc dua vao role thong qua may bién déi trung gian giéng nhu dau vao cita role tinh ; nhigm vu ita cdc may bién déi trung gian Ia tao ra cdc tin higu phat hgp cho céc mach tiép theo va cach ly hoan toan véi mach so b) Dau vao sé hay cén goi Ja dau vao trang théi cé nhiém vu cung cp thong tin vé trang thai lam viée cia cc phan tir hé théng dién, cc thong tin nay chi dugc thé hign bdi hai gid tri 1 hoc 0. Céc thong tin dua dén bao gém : — Thong tin tir cde déi tugng duge bio vé : nhur trang thai cia dao cach ly, may cat, dao tiép dat... — Thong tin tir cdc bdo vé khdc : nhu bio_vé hoi cia may bién dp, céc tin higu khod, tin higu cdnh bao, tin higu edt ciia bio ve céip dudi, tin hi¢u déng bo vé phoi hop thdi gian tc dong gitia cdc bao vé v.v... — Tin higu diéu khién tir xa-ciia ngudi sit dung : nhw gidi tr canh bao, giai trit role, diéu khién dong, cat may cAt v.v... Tin higu déu vao thudng 1A tin higu 4p lay tr nguén phu mét chiéu. So 46 mach tin higu diu vao sé cling déng thdi 12 bO céch ly véi mach ben ngoai. * Tin hiéu dau ra : Cac tin hiéu dau ra s6 c6 thé phan thanh 4 nhém. — Nh6m cdc tin higu diéu khién ; ding tin hi¢u déu ra dé déng cit mach, chit yéu 1A role tip diém 12V c6 kha nang déng mach véi dong Ién. — Nh6m tin higu canh béo : ding role tigp diém dé déng cét mach tin higu tren bang diéu khién hay tir xa. — Nhom cdc tin higu diéu khién dén LED 6 mat truéc role, thong bio cdc thong tin co ban vé tinh trang lam viéc cita role. — Nhém tin higu trang théi bén trong role : trong role sir dung cac thanh ghi nhan trang thai cilia phén tr logic, céc thong sé trang thai nay cé thé hién thi trén man hinh hay truy xuat thong qua céng tuan ty ciia role. * Nguyén ly lm viée ea giao dién vao-ra sé ligu tudn tu Tin hiéu tudn tu sau khi di ma hod, duge truyén dén role thong qua cde kénh hou tuyén hodc cép quang. BO phan chinh cita thiét bi giao dién 18 mach thu phat van nang khong déng b (UART). Nhiém vy cia giao dién 1a phéi hgp hai thiét bj cé xung khong déng bd theo phuong thiic thong tin lién lac. Céc thong tin dugc trao déi qua lai khong kém theo tin hiéu déng bé thdi gian ma chi dinh du diém dau va diém cudi cla g6i thong tin. Dé thuc hién digu nay ngudi ta thudng sir dung cac kiéu ma hod khdc nhau nh bit ma hod "START", "STOP" dé thé hién tin higu bat du va két thiic. Dé han ché sy sai \éch trong khi trayén tin higu ngudi ta thudng ding them bit chin ~ 1é (RARITY) truée 46 bit "STOP". C6 hai kiéu bit chén-lé ; Néu bit theo kiéu chan thi téng cdc s6 1 cong véi bit “than 1é 1A s6 chan. Néu bit thyc hien theo kiéu Ié thi téng cdc sé 1 trong céc bit dif ligu céng véi bit chiin—1é phai 1a s6 1é. Bit chéin—Ié do dau phat tinh todn va ghi vio cudi bit di Jigu. Dau thu ghi nhan dé ligu sé kiém tra bit chan [é va néu phat hién ra di thi sé yeu edu dau phat cita thiét bi ngoai vi phat lai. * Cac bo nhd trong role ky thuat sé ‘BO vi xit l¥ quan ly cdc bd nhé véi cdc dia chi khdc nhau trong role ky thuat s6. Céc chuong trinh co bin diéu khién su igc cia role nim trong bd nhé ROM hay EPROM. Déi véi cac loai role sin xuat véi so luong ldn, chi yéu duge trang bi bo ROM, con role véi s6 lugng ft thi dng EPROM. Loai EPROM cé gid thanh cao hon so véi loai ROM, nhung bi vao 46, n6 lai cé kha nang tu sita chita chuong trinh da duge cai dat. Cac thong s6 diing chinh dinh bao vé va thong tin vé hé thong dién dugc uu tri rong DRAM theo kiéu CMOS (ding nguén riéng) hoac trong EPROM hodc ca hai. Cac van ban, dit ligu va thong tin vé sit c6 cling dugc litu trit trong DRAM do né cé tée dé ghi nhé rat nhanh. Thuong dé 1a cc thong tin vé dao dong dién, nhiéu loan, lich trinh lam viée ciia role theo thdi gian, thong tin vé vi tri dat bao ve, + ROM ~ bé nhé chi doc : Thong tin trong b6 nhé chi duge doc ra chit khong ghi vao dugc, ROM duge ding dé diéu khién ché d6 khéi dong dua thiét bi vao lim viée. N6 c6 nhiém vy kiém tra tinh trang lam viéc cita ting bo phan, diéu khién viéc trao déi thong tin gitta cdc phan cting cia role, qui dinh tiéu chudn géc va dé ra chuong trinh lam viéc, tic la diéu khién tin hiéu dau vao va ra ciia role. + RAM — bd nhé truy cp ngdu nhién c6 thé doc va ghi : khéc véi ROM, & RAM cé thé doc va ghi thong tin vao n6. RAM ding dé luu tri cc thong tin kém bén viing — thong tin c6 thé bj xod khi cé thong tin mdi ghi vao hay do bO nho mat nguén. C6 2 loai RAM : tinh (SRAM) va déng (DRAM). Loai tinh tao thanh tir cdc 6 nhé kiéu mach Lat, chi c6 thé thay déi trang thai tir cao dén thdp va ngugc lai, khi c6 tin hiéu bén ngoai ghi vio. Loai déng 06 cdc 6 nhé dang tu. Tu duge tich dién tuong img véi gid tri logic cao va khong duge tich tuong tng logic thap. DO én dinh thong tin cla DRAM kém hon Joai tinh. + EPROM ~ bé nhé cé thé doc, lap trinh va xo duge ; EPROM 1a bé nho trung gian diing tranzistor trudng. 3.4.2. Giao dién gitta ngudi sit dung véi role Mat truéc cila role dat man hinh hién thj thong tin, ban phim, céc dén LED bio hiéu va cdng thong tin tudn ty hay song song duge lién hé véi cdc bo phan bén izong role thong qua day din mém. Man hinh thudng ding 1a loai tinh thé léng (LCD) cé thé hién thi I hay 2 dong chit. Loai diod phat quang ft duge ding hon, ché do lam viee kiéu van ban cho phép hién hit sO va chit cai. O nhimg ihiét bi hién dai thé he méi c6 sit dung man hinh rong hon, cé kh nang hién thi dé hoa tai ché (role ddng 783531 cita Siemens). Phia sau man hinh ¢6 vi mach véi chic nang gidi ma thong tin tir bO vi xit IY thanh ma man hinh va b6 ROM ky ty man hinh. Thong tin duge truyén dui dang song song. 47 Man hink thudng két hgp véi ban phim, vi s6 lugng phim khong nhiéu, nen ngudi ta thudng khong diing loai ban phim ma hod. Tuy thudc loai role, ¢6 cdc phim sau > - Cac phim hién thi thong tin do ludng nhu dong, 4p, cose, tan s6... — Cac phim hiénthj thong tin trang thai (Status hay Target). — Céc phim dat thong s6 chinh dinh cho role nhu phim chi huéng truy nhap thong tin theo chiéu tang gidm (> hay <->), phim khang dinh (Enter), phim "xoa" (Clear), phim nap mat khdu (Password hay Code), cdc phim chit sé v.v... — Céc phim gidi trir den LED hay role (Reset)... — Phim ghi thong tin suc6 gan nhat (Fault). So dé bé tri c4c bd phin chinh cila role khoing céch 7SAS11 cia hing Siemens duge thé hién trén hinh 3.12. Hop role ché tgo bing vé thép c6 cia thong gid, vO thép c6 tic dung nhu léng Faraday bao vé cdc mach t6c 46 cao ben trong role chong nhiém cita moi trudng. Hinh 3.12. So dé bé tri cdc bO phan chink cita role khodng cach TSASIL 1. cute dau tiép diém va0 ra: 2. ban mach bO vi xir ly ; 3. ban mach bo nguén ; 4. ban mach giao dién thong tin tan wy 5 5., bin mach man hinh 5 6. phim kigu mang : 7, man kim loai chén nhiéu 5 8. ban mach vio ra tin higu-; 9. role thao tae dau ra ; 10. v6 role ; 1. bin mach tin higu vo s6 ; 12. gide cm D25 céng thong tin tun uf 3.4.3. Danh gia role ky thuat sé Role kj thuat sé c6 mét s6 uu diém néi bat sau: Uu diém + DO tin cdy iam viée cao nh¥ han ché duge nhiéu va sai sé do nguyén ly truyén thong tin bang s6. + Do sit dung céc cong cu 6 cong suat tieu thy rat nhd nen nhigt dO trong thiét i khi lam-viée khéng cao. + Do khong sit dung phan dong trong mach ‘logic nén khong ¢6 quén tinh, khong bi ket do ri hodc két bui. Vé ly thuyét c6 thé coi hé s6 tré vé ca Role ky thuat s6 bing 1, tuy mhién trong thuc té hé s6 nay ciing chi suyt sodt | ma thdi (khodng 0,98 + 0,99). 48 + CO kha nang két hop nhiéu chic nang bio vé trong mot thiét bi thay vi sti dung ahiéu role rieng Ié, khong bi trdi tham s6 trong qué trinh van hanh. + C6 kha nang ty lap tinh duge nén cé dé Linh hoat cao, dé dang sit dung cho céc déi twang bio ve khac nhau. , + DO nhay. do chinh xc cao, thdi.gian téc dong nhanh. + C6 kh nang bio vé tinh v . Sat voi ngudng chiu dung cia déi tuong bio ve + Thdi gian higu chinh ng. nén c6 kha nang tic dong rat nhanh. + C6 kha ning do lung chinh tir xa. + C6 kha nang hién thi théng tin cho ngudi sir dung théng qua céc chuong trinh, phan mém sir dung may vi tinh i n6i mang phuc vu cho cong tée diéu khién, gidm sit va diéu + Cé kha nang ghi nhé cdc su kien va hién tung bat thudng phuc vy cho phan tich su c6 vi dénh gid kha nang lam viée ciia he thong. Nhuoe diém : Mac di cé nhiéu wu diém nhu vay nhung 6 role ky thuat so van c6 mot s6 nhuge diém : + Caiu tao phic tap + Nhay cim véi diéu kién moi tudng xung quanh, yéu cau lap dat va bio quan hét stic nghiém ngat + Gia thinh cao, ddi héi von dau tw lén khi nang cap déng loat role ca. + Doi hdi ngudi vin hanh cé trinh dé cao hon. + Phu thude nhiéu vao bén cung cp hing trong vige sila chtfa va nang cap thiét bi 2 16n va trong tuong lai Nhin chung kha nang ap dung cia role kY thuat so ngay loai role nay sé thay thé céc loai role cé dién. 3.5. MAY BIEN DONG 3.5.1. Cu tao, chite ning va dic diém ciia may bign dong May bién dong (current transformer) e6 cau tao gém cugn day so cap 1. cugn day’ thie cap 2, mach tir 3 (hinh 3.13). Cun day so cap duoc mac néi lip véi dudng day, noi cin do dng dién, May bign dong duoc ché tao véi nhigu gid i dong dinh mic so cap khéc nhau, cdn dong dinh mic phia thir cap Li 5 A, loai may bién dang c6 dong dinh mic thi cap la | A thutng ft gap hon. Hinh 3.13. So 6 nguyén ly (a) va so dé thay thé may bién dong (b) 7 Bio v@ Role...HTD. A 49 Chic déu day cugn so cap dugc ky: higu la S; va Sp , con cae dau day ciia cugn the cp — 1a T, va Tp. Chiéu cita dong di¢n chay trong mach duge xc dinh theo quy te sau : néu dong dién so caip chay tir S; dén S, thi dang dign thit cap sé chay tir T, dén Ty. HE 36 bign dong c6 thé xa dinh theo biéu thie lo Kops Oo 3.6) I, Jy — dong phia so cap va thit cap @;, ©) — 86 vong day phia so va thit cp. Thue té thi gid tri I, 0; > fy,» vi trong mach cdn c6 dong tir hod. Sai 86 cia may bién dong duge dénh gid theo biéu thiéc =A 100% (3.7) 1 Dong dién chay trong cudn thit cap b= -Ip (3.8) T, - dong so cp quy vé phia thit céip Iy~ dong tir hod Suat di¢n dong cam ting trong cudn tht cap By=1Zq + lp Zp) = Uz + Ly +ixp) (3.9) Dien 4p trén déu cudn day so cp * U,=E, +1,Z, Biéu dé vecto cia may bién dong duge thé hign ten hinh 3.14. Ey Hink 3.14, Bidu d6 vecto cha may bién dong 50 7 Bao vé Role...HTO. B trong dé : r), x, ~ dign trd tac dung va phan khang cia mach so cap méy bign dong ; fy, Xq ~ dién td téc dung va phan khéng cia mach thit cap may bién dong + Tow Xpt — dign tré téc dung va phan khéng céia phu tai ; Iyg-@1, Tyq-@)— thanh phan tée dung va phan khéng cita lye tir héa do dong dién khong tai gay nén I). ~ hue tit héa cita cugn so cap ; y.9,~ lye tit héa cia cudn thit cap. Biéu thi biéu thite (3.7) qua luc tir hod Hla — I eos 02 = 111 1999, = 1o 100 3.10) Do 8;.qué nhé (khoang 1 + 2°) nén c6 thé coi BD = AD 1,0, sin(a + y) GAD o — géc tir tré ; W — g6c gitfa vecto suat dien dong va dong dién thtt cap. Nhu vay 1a, sin(a + . Hoy sine + W) so49, 3.12) To, Tu bigu thac (3.12) ta dé dang nhan thay sai so cda may bién ddng phu thuge trude hat vao dong dign so cap, gid tri I, cang I6n thi sai s6 sé cing nhé, tiép dén gid ti cia cée g6c , hie Ia tY'Ié gitta thanh phin téc dung va phan khang cita dong tir hod, cing Ién thi sai sO cing cao va cudi cing JA géc tir tr8 ct, géc nay cing 16n thi sai $6 cng ting. Nhu vay dé gidm sai s6 cla may bién dong mot mat can phai sit dung may bién dong cb Iai thép chat Iugng cao dé gidm anh hudng ciia lye tty hod khong (ai Iyo,. Vige gidm sai sO cfing c6 thé thuc hign bing cach tang lyc ttt hod cugn so cap nhung diéu d6 sé Lim ting dang ké gid thanh may bign dong. Khi 6 ngin mach dong dién cé thé dat dén gid ti gap nhiéu lan dong dinh mic so ciip cla may bién dong, vi vay déi véi cic may bign dong ding cho bio vé role can phai dam bio 46 chinh xc nhat dinh khi dong so cip dat dén gid tri dong dign t6i han cia cap chinh xéc dy. TY s6 m, gitta dong t6i han cia cap chinh xdc va dng dién dinh miic so cap goi 1A boi sé dong t6i han cita cp chinh x4c. Theo tiéu chudn BS3938 (Anh) boi s6 nay 6 gid tri 18 5, 10, 15, 20 va 30. Trén hinh 3.15.a biéu thi siz phu thudc cita dong dign thet clip vio bdi s6 cia dong t6i han ting véi cdc loai may bién dong c6 sai sé khée nhaw. ‘Trong thuc té sai s6 cho phép ciia may bién dong ding trong bao ve role thudng lay t6i thiéu 18 10%. Si Céc may bign dong thutmg duge ky higu béi cdc chit s6 va chit cdi. Chit s6 dau chi sai s6 clia may bién dong chit cdi chi cong dung ciia may va chit s6 cudi chi cong sudt dink mic cia n6. Ching han 10P15 : may bign dong c6 sai s6 10%; cong suat 15 VA, ding cho bio vé role (protection), May bién dong ciip X 06 dac tinh phy thude gia suat dign dong thi cap véi dong dign ttr hod Ey = f(I,,) (hinh 3.15.b). Diém dac trung clia dic tinh nay I& (ug .Ezg) goi fa diém gap. Tir diém gap nay muén tang suat dign dong len 10% thi phai tang dong tit hod len 50%. a) b) Hinh 3.15. Quan hé phy thudc gitta ding dign gitta dong thi cap Va boi s6 dong t6i han m, Xing v6i céc may bien dong c6 sai s6 khée nhau (a) va céch xéc dinh diém gap trén dudng cong tit hos cla may bien dong (b) 8. inden a) b) hy thude gitta dong dign so cap iy, tir thong ¢ va suat dign dong thir cap e» theo thd gian + (b) Hink 3.16. Dung cong ti: hod (a) va Quan hé 52 Ché dé lam vige cia may bién dong gan véi ché dé ngfn mach, khi phu tai nhé thi gid tri cia dong tir hod sé bé, Itic dé d6 tir cAm B,, nhd, may bién dong it bao hoa, do dé sai s6 sé nhé. Trong thuc té phy tai cla my bign dong gén nhu khong dang ké, tic 18 méy bién dong 1am viéc binh thudng 4 ché do gin ngain mach. _Khi bi hd mach thif cap thi toan bo dong din so cap sé tré thanh dong dign ti hod lam ti cdm B,, ting lén dot ngot, Idi thép nhanh chéng bi bao hod, nén dutmg cong bién thién cia tir thong c6é dang bang dau (hinh 3.16). Trong khi d6 suat dién dong cm tng. ty lé véi t6c do bién thién cia tir thong theo thdi gian, nén khi tir thong qua gid tri 0 sudt * dign dong c6 thé dat dén gid tri rat lon gay nguy hiém cho nguédi va thiét bi. Chinh vi vay ma can phai het stic lu ¥ 1a khong bao gid duge dé cho mach thit cp my bign dong bi hd. Thém vao 6, néu phy tai cita may bién dong qué Ién thi cing cé thé gay qué dign ap. 3.5.2. So d6 n6i céc may bign dong va cic role dong, 1) So dé n6i theo hinh sao di So dé n6i cae may bign ding va role theo hinh sao dit (hinh 3.17.a) cén 3 may bién dong va 3 role, cho phép phin ting d6i véi moi loai ngén mach. Trong so dé nay dong dign chay qua c4c role cing chinh Ia Ia ding dién cita cdc pha tuong tng, nén hé s6 so 46 kg = a = 1 & ché do d6i xing dong dién chay trén day chung cia 3 role bing 0, cn 6 2 ch€ do khong d6i xing thi dong dign chay tren day nay sé bing ba lén dong dign thit wr khong (31g). hk hm i, ; Ia e I, 1, Neo NR A-C) N®(A-B) hae 3 ke? kat Hin 3.17. So 46 ni céc méy bign dong va role ) So d6 n6i sao dit ; b) so d6 sao thieu ; c) So dé higu hai dong pha ; 53 Hinh 3.17. So dé n6i che may bién dong va role 4) So 46 ndi BI theo tam gic 2) So dé sao thiéu So dé sao thiéu (hinh 3.17.b) véi 2 may bién ddng va 2 role phan ting vdi moi loai ngan mach trix ngin mach pha B v6i trung tinh, so dé nay cho phép tiét kiém duge thiét bi va c6 thé lam tang d tin cay cia bao ve. Cing nhu so dé sao di, ddng dién chay qua cdc role 18 cdc dong dign cia céc-pha tuong ting nén hé sd so dé & day ciing bing kyy = 1, dong dign chay trén doan day chung cita cdc role bing téng cia hai dong dién pha. 3). So dé néi Role vao hiéu hai dong pha (hinh 3.17.c) Trong so dé nay dong dién chay qua role duge xdc dinh I= I, I. & ch€ do ngén mach déi xting dng di vao role Ig = V3-1,. Hé 86 s0 d6 key = Illy = V3, thc Ta dong khdi dong tang V3 Ian so véi hai trudng hop tren. Khi cé ngan mach 1 pha 6 pha B thi so d6 nay khong phan tng. Khi c6 ngin mach gitta pha A va C thi dong di vao role 1a Ip = dy tic he s6 so dé bing k,y= 2, cdn khi cé ngdn mach giifa pha A va B hodc C va B thi dong di vao role bang dong dién pha do dé hé s6 so dé bing 1- 4) So’ dé néi may bién dong theo hinh tam gide va role —hinh sao (hinh 3.17.4) ‘Theo so dé nay dong dign di vao mot trong cdc role c6 gid tri Iy= V3.1, do dé he 86 so dé sé 18 kg = V3. Khi co ngin mach 2 pha dong dién di vao mot trong cdc role bang 21,, ltic dé hé sé so dé c6 gid tri bing 2. Khi chon so dé néi cdc may bién dong va céc role ta can xét trén céc quan diém sau: — S$6'lwong thiét bi céin thiét va dac tinh thie hién bao vé ; = Dé nhay céin thiét ca bao vé déi véi cdc dang ngtin mach khdc nhau. 3.6. MAY BIEN DIEN AP ~ Méy bign dign Ap (voltage trasformer), cdn goi 1d may bién dp do lung (BU) c6 nhiém vu cung edp tin higu dign 4p cho cde thiét bi bao vé va do lutmg, déng thoi céch ly mang dién cao 4p véi mach do luéng va diéu khién. May BU c6 cau tao va so dé néi 34 Sai s6 clia may bién dong duge danh gid theo bigu thic s= Se s00% 100% eal Bign phap gidm sai sé ofa may bién dong ~ Sit dung I6i thép chat iugng cao ; ~ Tang Iyc tirhoa cudn so cp ; ~ Tang 86 vong day cugn so cp ‘So d6 néi cdc may bién dong va cac role dong ~ $0 46 n6i theo hinh sa0 di key = it = - $0 d6 sao thiéu keg =fhet lh ~ So 46 n6i Role vao higu hai dong pha —G ché 6 déi ngin mach d6i xiing ksg = pila = V3 ~ Khi c6 ngain mach 1 pha 4 pha B thi so 46 nay khéng phan mg. — Khi c6 ngin mach gitfa pha A va C thi k= 2, ~ Khi c6 ng&in mach giita pha A va B hoac C va B thi dong di vao role bang déng dién pha do d6 hé 86 so dé bang 1. ~ So dé néi cdc may bién dong theo hinh tam gidc va cac rdle - hinh sao — Khi 6 ngan mach d6i xing keg = V3 - = Khi c6 ngéin mach 2 pha ksg= 2. May bign dign dp He s6 bign dp cia BU UY _ 9 as Sai s6 ciia may bién din 4p = Kus - Us sue E—— 100% a= laft CO8(@0 ~ 9) + lalty + £2) 08(9 ~ 2) U,cosq, Sai s6 cla BU xuat hién ngay ca khi khéng tai, khi phy tai tang thi sai s6 sy sé tang, sai s6 cla may BU phy thudc vao d6 bao hoa ciia Idi thép. 100% Cu hdi 6n tap “8 Bao.ve Role,.HTO: A Hay trinh bay cau tao va nguyen ly lam vigc cla role dien tir Hay trinh bay dac diém cau tao vanguyén ly lam viéc cita role tinh ; ‘Trinh bay cau tne va hoat dong cia Role ky thuat so Hay trinh bay nhing dic diém co ban cia may bin dong. Hay trinh bay nhimg dac diém co ban cla may bign dign 4p 57 Chuong 4 CAC PHAN TU TU DONG TRONG HE THONG DIEN 4. CAM BIEN KHONG DIEN, DUNG TRONG CAC Sd BO TU DONG DIEU KHIEN Trong cdc so dé ty dong diéu khién ngoai cdc cim bién dién, ngudi ta con sit dung rat nhiéu loai cm bién khong dién. Mot so cam bign khong dién co ban duge ding trong cdc so'dé tu dong hod & cc nha may dign va tram bign ap 1A cdm bién 4p suat, cim bién mic nuéc, cam bién téc dé, cam bién nhiét do, dO dm v.v... Dudi day ching ta sé xét mot sO dai biéu trong s6 ching. 4.1.1. Cam bién ap suat Cam bién 4p sudt thudng duge ding trong cdc so dé ty dong hod nha may dién dé kiém tra cdc dai lugng ap sudt cla hé thong dau, he thong lam mat dong co, ap suat cba ni hoi v.v... Cam bién 4p sudt c6 rat nhiéu dang nhu dang xi lanh, dang mang, dang 1 xo, dang thé long. * Cdm bién dang lo xo hinh Ong (hinh 4.1.a) tic dong dua tren nguyén ly thay ddi cla ld xo dang 6ng, tiét dign hinh oval, c6 xu huéng dudi thing khi dp sudt ben trong éng ting. Su dich chuyén cia ddu éng tr do sé duge chuyén dén bé phan ghi nhan qua céc tigp diém. + * Cdm bién dp sudt mang ngdn dugc thé hién trén hinh 4.1.b. Nguyén ly tac dong cla cdc cAm bién nay dua trén su thay déi 4p suat cia moi trudng, lam thay déi d6 un cla tém mang ngan, tin hi¢u dugc dua dén bO khuéch dai va co cau do cita hé thong ty dong diéu khién. * Cam bién dp sudt dang chudng (hinh 4.1. ¢6 cau tao gém binh kin 1 chita dau bién thé 4 va chudng 3 treo trén 1d xo 2. Hé théng dich thé, chuéng 2 va binh kin 1 tao thanh 2 khoang khong gian céch nhau. Khong gian trong long chung dugc néi thong véi dudng din 4p duong (+), cdn khéng gian bén ngoai chuéng duge néi véi dudng din dp am (-). & trang thdi binh thudng khi 4p suat bén trong va bén ngoai chuéng bang nhau thi mite dich thé trong va ngoai chuong bing nhau, trong lugng cita chudng duge treo hoan toan len 1d xo. Khi xuat hién su chénh Iéch dp sudt (AP = P, — P2) thi trang théi can bang cia hé théng bi pha vG, chudng bi day lén, mic dich thé trong chuéng giém xuéng, cdn mitc dich thé ben ngoai tang lén. Dich thé dat mic can bang khi chiéu cao cot dich thé chénh Iéch can bing véi hiéu 4p suat va chudng sé dat trang thai can bing khi téng hop luc téc dong lén chuéng bang khong. 4.1.2. Cam bién mite nude Cam bign mic nuéc kiéu phao IA mOt trong nhing loai cim bién don gidn nhat, nd hoat dong dua vio stic day cia phao réng ma duge gan co cfu truyén cing hoge mém véi co edu do (hinh 4.1.4). Khi mic nuéc thay déi trong vat G sé lim nghieéng don génh AB 58 8 Bao vé Role..HTD. B lam cho cée tigp diém twong ting duge déng Iai dua tin higu dén co cau thira hanh. Ngoai ra cn c6 nhiéu dang cém bién mac nuéc khéc lam vig theo nguyén ly 4p suat, dong chay... Céc logi cdm bién nay thudng duge dp dung trong céc so dé ty dong hod trong cée nha may dign. Hinh 4.1. Mgt s6 loai cam bién khong dién ding trong so dé ty dong diéu khién ‘) ~ cam bign dp suat v6i 1d xo dang Sng ; b) cm bign jp suat mang ; c) cdm bién dp suat dang chuong ; 4) cim bign mde nude dang phao ; e) cdm bién t6c d6 quay ly tam ; f) cdm bin nhiét d6 dang truong nd, hh) cm bign nhigt d6 dang cap nhiet i) cdm bien nhier do kiu nhigt ké dign «é hat bin din; k) cam bién nhiét do dang vi mach LM335 ; 59 4.1.3. Cm bién t6c 46 quay ly tam Cam bign téc do quay ly tam (hinh 4.1.e) duge dp dung dé kiém tra va diéu chinh tin 86 cita may phat dign, cing 6 thé duge 4p dung trong cae so dé ty dong mé va dimg cdc 16 méy. Cam bign lim viéc theo nguyen ly cita luc ly tam. Khi tc 4 quay Ién, duéi téc dung ciia luc ly tam céc qua ta dug nang lén lam cho truc dugc day Ién khép cdc tiép diém dura tin higu dén co cu thira hanh. Cam bién t6c do quay duge 4p dung nhiéu trong cdc so dé ty dong diéu chinh tan s6. 4.1.4. Cam bién nhiét dé Cam bién nhiét do ding 4é kiém tra va digu chinh niet do céta cdc thiet bi, vat thé va méi trudng. Cam bién nhiét 46 duge ché tao véi cdc vat ligu nhay cm véi sy thay déi cia nhigt do, ¢6 thé thay déi kich thude 16n khi nhiét d@ thay déi. Céc loai cm bién nhiet do thudng duoc sit dung nhiéu 1a cdm bign thuy ngan, cl lung kim, cm bién nhigt truong né, cdm bign nhigt dign tré... Chiing ta xét mot s6 dai dién dac trung cia cim bién nhiet d9. * Cam bién nhiét truong nd : (hinh 4.1.f) c6 phan tit AB dugc Lam bang vat ligu c6 tinh nang dic biét 14 thay d6i chiéu dai-khi nhiet do thay déi, do d6 sé dé dang khép tiép diém dura tin higu ra Khi nhigt d6 dat gid ti x4c dinh. * Cap nhiét do : Cap nhiét do lam viéc theo nguyén ly chuyén tin higu nhiét do sang tin higu dién 4p dua trén hin tugng tugng khuéch tin dién tir tu do cita cc kim loai khi bj nung néng. Khi hai day dan véi vat ligu khéc nhau duge gan tiép xic véi nhau thi day nao ¢6 dign tir ty do nhiéu hon sé khuéch tén sang day kia vi vay ban than né sé mang dign tich duong, con day nhan thém dién tir sé mang dién tich am. Nhu vay tai diém tiép xtic sé xudt hién mot sudt dién dong c6 gid tri phy thudc vao ban chat cla cic vat ligu din va nhiét do dét néng, c6 nghia la suat dién dong ty 1é véi nhiét dé cén theo déi. Do 6 dic la chuyén déi nhiét 46 sang tin higu dién 4p, cap nhiet do duge dp dung rat rong rai trong sin xudt. Mot s6 loai cap nhiét d@ tiéu chudn thong dung dugc thé hign trong bang 4.1. Cac cap nhigt d6 duge ché tao dudi dang can nhigt dién (hinh 4.1.h). déiu Lim vige 1 ciia hai dién cuc duge han chat vao nhau. Céc dién cuc duge Iéng vao Sng céch dign 2, vo bao vé 3 duge thiét ké dé ngan cin su’ Anh hudng cia moi trudng ben ngori Adi véi céc dign cuc nhiét. Hai dau ty do cia cdc day dién cue duge gin vio cdc cét néi 4 thuan tién cho viée ghép néi véi ben ngodi. Cac dign cyc nhiét, Gng céch dién 2 va cdc cot néi 4 duge gin chat len ddu néi 5 qua tam Iét céch dign 6, nip 7 ngan chan su xam nhap cia moi trudng ben ngoai. * Nhiét dién tré la cam bién nhiét do lam viée theo nguyén ly thay déi cia dién tro theo mhi¢t do. Cac loai cam bién nhiét dién 6 thudng dugc 4p dung nhiéu trong cong nghiép la déng, bach kim va nhiét dién tré ban dan (duge ché tao tir nhing oxit kim loai khdc nhau nhy CuO, MnO v.v...). Méi quan hé gitta dién tr va nhiét do ciia mot 56 cap nhiét d6 tiéu chudn duge thé hién trong bang 4.2. 60 Bang 4.1. DAC TINH KY THUAT CUA MOT SO LOAI CAP NHIET BO THONG DUNG E. mV & nhiét d6 gidi han do °C Logi cép nhigt dg | Ky-higu - 100°C =| 500°C | 1000°C | daihan | ngén han’ Cromen-Copen xK 6,88 8,79 600 800 Cromen-Alumen XA 41 425 | 41,32 1000 1300 Platinorodi-Piatin | PP-1 | 0,643 | 1,002 | 1,136 1300 160 Platini-Rodi PtRh | 0,026 | 0,645 | 0,964 1600 1800 Déng-Constan MK 4,095 | 16,243 | 41,269 350 760 Bang 4.2. QUAN BE GIUA DIEN TRO VA NHIET DO CUA MOTS6 CAP NHIET DO TIEU CHUAN Loai clip nhiét a3 M@i quan hé Nhigt ké dign trd déng Ro= Ro(1+4,25.10°°.6) Nhiét ké dign trd bach kim Ro= Ro(1+8,94.10 *.6 -5,8.10 76°) Nhiét ké dién trd hén hgp Oxit Ro= Rye™™ Trong dé: Rg —dién tro img voi nhiet do 0° Ro —dién trétuong ting 60°C ; A,B — cdc hang s6 phu thudc vao tinh chat vat ly cla chat bén din ; T —mhiet do Kenvin Nhiét ké ban din dang hat (hinh 4.1. i) c6 cu tao gém hat bin din 1 ; day bach kim 25 binh thu tinh 3 va day Nicrom 4. Loai nhiét ké nay c6 tri s6 dinh mite & nhiet do 20°C 1a 2700 ©, pham vi nhiét d6 sit dung ti 60 + 120°C, né c6 thé dp dung cho.céc déi tuong c6 kich thuéc nhé. * Cam bién nhiét do vi mach dién nt a loai cam bign duge ché tgo béi su két hop gitta cdc cam bign nhiét do v6i cdc mach dién tit. Mot s6 dai dign cia loai cdm bién nay 1a: Vi mach LM335 la loai died zeno (hinh 4.1.4) 4.2. KHUECH DAITU Trong céc so dé dé tu dong diéu khién hign dai cdc bo khuéch dai tu thudng duge ép dung rat rong ri dé khuéch dai cdc tin higu. 4.2.1. Cau tao va nguyén ly hoat dong Khuéch dai tir c6 cau tao eye ky don gidn, g6m mot 16i thép va cdc cudn day Jam viée va cudn day diéu khién, Nguyén ly hoat dong cia khuéch dai tir duge thé hién trén 61 hinh 4.2. Tin hiéu vao 1a dign dp mot chiéu dua dén cugn day I. Cugn day 2 dugc cung cp tir ngudn xoay chiéu qua dién tra phy tai Z,,. Quan hé phu thudc gitfa cim tng tir By, vA cudng dé tir truéng H,, 1a dudng cong déi xting qua géc toa do (hinh 4.2.b). Khi 6 su tir hod bdi tit tru’ng H_, diém 0 dugc dich chuyén lén khoang phi tuyén cia duémg cong tir hod 0°. Quan sét dutmg dac tinh tir hod B,,= f(H,,), ta thay véi cng mot bién do cam img ti B,,, bién d6 cla cudng do tir trudng H,, tang len rat ding ké, con do tir thi cisa mach tir yy gid nhiéu (1, = . Dien cim cia cugn day 2 thay déi phy thuge vao do tir thém theo biéu thie ‘ so?.10% = Sy Trong dé : @, 1, $ — wong ting la s6 vong day, chiéu dai va dign tich tit dign cia mach tir, Ly (4.1) Zw La: a) coche Hinh 4.2. So 46 gidi thich nguyen ly fam vige ca khuéch dai tir a) So dé céc cugn day cia khuéch dai tir; b) Dutng dac tinh tir hod s ¢) Dudng dac tinh cita di¢n cm cugn day 2 phy thuge vao dong dign digu khién 1. ; 4) u’ng dic tinh phu thudc cia ddng phy tai vao dong dign diéu khién T_. Su phu thugc cia dong dién phu tai I vao dong dign tir hod goi la dac tinh digu khién. Néu dutng dic tinh tir hod c6 d6 déc cia phan tuyén tinh Idn, thi voi mot sy thay déi nhd cia tin higu déu vio AL. , ddng xoay chiéu, dién 4p va cong suat phy tai sé thay déi rat 62 dang ké. Phan biét céc hé sO khuéch dai dong k;, khuéch dai dign ap k, va khuéch dai cong suit kp. Céc hé s6 nay duge biéu thi nhw sau : (4.2) (4.3) ap UFZ gp Ze ” ae ae, ae q 1, @; ~ dign tro va sO vong day ca cudn day diéu khién ; . @ 2 — — sé vong day cilia cu6n dong xoay chiéu ; Kk; ~hé s6 hinh dang ciia dudmg cong dién 4p. So dé khuéch dai tir ten c6 nhuge diém co ban 1A khi c6 dong dién xoay chiéu chay trong cudn day 2 thi trong cugn day diéu khién 1 sinh ra mot suat dién dong fam can trés u diéu khién va sai léch tin higu vao. Suat dién dong sinh ra trong cugn day 1 6 thé dat dén gid tri lén hon nhiéu so véi dign dp trén cugn day.2. 4.2.2. Khuéch dai tit vai cudn day chuyén vi Dé khic phuc su xudt cia sudt dién dong trong cugn day diéu khién 1, ngudi ta ché tao khuéch dai tir véi 1di thép hai tru (hinh TI) hodc 3 try (hinh II) véi sy phan bé céc cugn day nhu hinh 4.3). Cc cuén day diéu khién duge quéin trén cdc try phia trong, con cugn day dong dién xoay chiéu thi dugc quén trén céc tru bién sao cho tir thong & cdc tr. gitta c6 gid tri bang nhau nhung c6 huéng nguge chiéu, khi d6 téng tr thong & cdc tru gifta sé bing 0, dé d6 sé khong sinh ra suat dign dong tren cudn day diéu khién. _ Hin 4.3. So 6 gidi khuéch dai tit voi cugn day chuyén vi (a) va dae tinh digu khién (b) May khuéch dai tir voi cau trdéc nhu trén c6 quan tinh rat 1én, qudn tinh nay phu thudc vio hing s6 théi gian T 63 Taha FG 45) Tq — tong tro cha mach ra ; {tan s6 cia dién 4p cung cap. Gita hing s6 thoi gian va hé sO khuéch dai c6 mdi lién hé chat ché voi nhau kp =k? 48 x (CL? Pe ey” dé _ kp Tr d6 “FF (4.6) ‘Tir biéu thiic (4.6) c6 thé nhan thay ring dé gidm quén tinh cia khuéch dai tir cin phai tng tan s6 f cia nguén nu6i, hodc 1a gidm hé s6 khvéch dai, tuy nhién viéc gidm hé 6 khuéch dai sé khong mang lai higu qua dang ké. Ngay ca khi hé sO kp = 1 thi hang sé thdi gian vin bing mot phan tu chu ky cia dign 4p nguén nudi, tite 14 néu f = 50 Hz thi T = 0,005 giay. Dé gidm quén tinh, céch tét nhat 1a mac ndi tiép nhiéu khuéch dai tir v6i nhau tao thanh khuéch dai tir nhiéu céip. Khi d6 hé s6 khuéch dai bing tich cita cdc hé so Khuéch dai thanh phin. Diém khéc biét cla so dé khuéch dai tir hinh 4.3. 18 trén try gitta c6 mac them mot cu6n day chuyén vi @cy duge cung cap ty nguédn dién mét chiéu. Vai trd chi yéu ca cugn day nay la diéu khién su bién déi cia dong dién phy tdi tuy thugc .vao su thay déi cdc cuc tinh ciia dong diéu khién. Khi chi cé dong dien trong cudn day chuyén vj, con dong dign diéu khién bing Khong Ty, = 0 thi dng dign phu tai khong phai c6 tri s6 cuc tigu ma nh4n mot gid tri phy thugc vao su tty hod ban dau. Nhu vay diém khéng cia dong dién diéu khién duge chuyén sang vj tri cla duéng dic tinh c6 do cong I6n hon (hinh 4.3.b). Gid tri dong dign phy tai I sé tang lén hodc giam di phy thudc vao cuc tinh cla dong diéu khién T4,. Gid tri cia hé sO khuéch dai cba khuéch dai tir v6i cudn day chuyén vj sé lén hon rat nhiéu so véi cdc Khuéch dai tir binh thing. 4.2.3. Khuéch dai tit cé phan héi Dé nang cao higu qua cla khuéch dai tu ngudi ta ché to ching v6i cudn day phin héi (hinh 4.4). Dang dién xoay chiéu sau khi duge bign déi thinh ddng mét chiéu bdi mot cau chinh Iu, duoc dua t6i cugn day phan héi dé tgo ra mot luc tir hod phy ty 1e véi cutmg do dong dign phu tai I, lim cho dong dién & dau ra tang lén, do dé lam tang hé s6 Khuéch dai. Dac tinh phu thuéc ciia cugn day phan héi ngugc’duge thé hien béi dudng ‘hing OA (hinh 4.4.2). Cudng do tir trudng téng hop mot chiéu co gid ti HL = HyytHax (4.72) Hy ~ cutng 46 tir trutmg cita cugn day phin hi ; Hy, — cudng do tir trudng cia cugn diéu khién. 64 Khi khong cé tin higu diéu chinh, dong dién phy ti ban dau sé c6 gid tri twong img v6i diém cat nhau gitta dudng thing OA véi dudng dac tinh cia khuéch dai tir (diém a trén hinh 4.4.a). Dé xay dung dic tinh cla khuéch dai tir véi phan hi ngugc cén phai xéc dinh sur phy thuge : . T= f(Hayy = {CH Hyp) Két qui nhan duge dung dic tinh khong déi xiing thé hign trén hinh 4.4.b. Su khong d6i xiing xuat hign 1a do phin phai cia cugn day phan hdi va cudn day diéu khién duoc dau theo chiéu thuan, con phén trdi lai duge dau theo chiéu nghich. N6i cach khéc, nhanh phai tuong ting véi su phan héi duong va nhdnh trdi twong ing véi phin héi Am. Khi c6 sir phan héi thi Iue tir hod duge biéu thi duéi dang Lo =Iq.04 + yy. Op, (48) u ZH AT} el Zu Ce 3C = l° | urs fe) wit a tla +He a) ») Hinh 4.4. 2) So a6 Khuéch dai ti v6i phan héi ngoai va dae tinh diéu khién ; b) So dé khuéch dai tir véi phan héi trong va dic tinh diéu khién Dau (+) éng véi phan héi dong va dau (—) tng véi phan héi 4m. Néu bd qua hé sé chinh luu, 06 thé coi 1= Ipyy Mic 46 Lo = Tyg + LO py (4.9) hay Pa Ta , (4.10) o ©, y+ —h o v@ Role..HTO. A 65 4.3.2. Sd a6 bé loc thit tu khong BO loc thtt ty khong I mét thiét bi c6 cau tao hét Stic don gidn (hinh 4.6.). Dien dp ra cla bé-loc thit tu khong, nhu da biét, c6 thé duge x4c dinh theo biéu thite Ue 4@n +Te +e) Ngudi ta ché tao may bién dong tht tu khong g6m mot mach tit 6m gon cd 3.day pha thudng duoc Lip ngay trong cdc phéu cp (xem hinh 11.4.a). 4.4. THIET BI DIEU KHIEN LOGIC KHA TRINH - PLC Thiét bi digu khién logic kha trinh (cé thé lap tinh dugc) goi 1a PLC (Programmable Logic Control) xudt hién lén dau tién vao nam 1969, 1a thiét bi diéu khién logic lap tinh duge, cho phép thuc hién linh hoat cdc thuat todn diéu khién thong qua ng6n ngit lap trinh. Thiét bi cé tinh nang dic biét 1a sit dung bO nhé kha - trinh.dé luu trit cdc Iénh va thyc hién cée chite nang khée nhau cia so dé diéu khién cdc qué trinh trong sin xudi, Mac dil sir dung cac ng6n ngit 14p trinh, nhung PLC khong yéu cau I t Kign thiic cao vé vi tinh d6i voi, ay Li nhing ngudi van hanh, Thiét bi PLC +) 612, sien vao Bo vixirly Giao dign ra c6 thé sir dung cho nhiéu hé théng vowel | digu khién. Dé stta déi cdc quy téc va hé thong diéu khién, ngudi sit” —t— dung chi viéc nhap cdc tap lénh BG ngudn khac. Thiét bi PLC thong dung bao g6m 5 b6 phan co ban 1a : bo vi xit ly, bO nhé, bo nguén, giao dién vao-ra va thiét bi lap trinh (hinh 4.7). * Bg vi xr Ij lam nhiém vu bién dich cdc tin higu vao va thuc hién céc hoat dong diéu khién theo chuong trinh duge uu trit trong bo nhé, truyén cdc quyét dinh dudi dang tin hiéu dén céc co cau thita hanh, * BO ngudn cé nhiém vu chuyén déi dién 4p xoay chiéu AC thanh dién 4p thap mot chiéu DC (c& 5V) can thiét cho bd vi xir ly va cdc mach dién khac. * Thiét bj lap trinh cho phép soan thio chuong trinh dé dua dén b6 nhé. * Bé nhé c6 nhiém vy luu gitt cdc chutong trinh sit dung cho céc hoat dong diéu khién dudi su giém sat kiém tra cita bo vi xir ly. Hinh 4.7. So 46 kh6i thiét bi PLC * Cac giao dién vao va ra 1a noi tiép nhan céc tin higu tir cdc thiet bi ngoai vi va truyén dén céc co cu thita hanh. Cac kénh vio-ra 6 cdc chtéc nang cé lap va diéu hoa tin hiéu sao cho cfc b6 cam bign va céc co cu thita hanh ¢6 thé duge néi truc tiép véi ching. 68 Dit ligu gitta céc PLC hoac gitta PLC va may tinh c6 thé duge trao déi bing céch ghép 16 qua bo chuyén déi RS232 hoc RS485. Tém tt chuong 4 Cam bién va role khéng dién, 4p dung trong cac so d6 ty dong diéu khién ‘Cm bin la thiét bj thu nhan cdc tin higu c&n'thiét phuc vu cho qua trinh ty déng diéu khién. Mat sé cam bién khéng dign thudng duge 4p dung réng rai trong thyc té la cdm bién 4p suat, cém bién mic nude, cam bién téc do, cam bién nhiét do, do dm v.v... Khuéch dai tit Khuéch dai tir la thiét bi diing dé khugch dai tin higu, lam viée trén co sé dién tit. ‘Cac hé sé khuéch dai dong, dp va céng suat dutge bidu thi nhu sau : (AI 2, (oih2p. =) 2t Gi A Khuéch dai tir voi cugn day chuyén vi cho phép diéu khién su bién déi cla dong dién phu tai phu thugc vao sy thay déi cdc cuc tinh cia déng diéu khién nhd cugn chuyén vi. Khi chi cé dong dién trong cuén day chuyén vi, con dong dién digu khién bang khong {ax = 0 thi dong dién phu tai sé nhan mét gid tri phy thuéc vao su ti hod ban du. Nhu vay diém khéng ola déng dién diéu khién duge chuyén sang vi tri cla dudng aac tinh 6 46 cong Ién hon. Khuéch dai tit c6 phan héi cho phép nang cao gigu qua cia khuéch dai tu. Khi co su phan hi thi luc tir hod duge biéu thi dudi dang 1.0 = ley- dk # Iph-Spn Cac hé s6 cita Khuéch dai tir véi cugn day phan héi dutge xac dinh kj Kiph = ‘iph = 7 on ky kph kp (Kp)? 1 1 Kon kupn Kppn = va hing $6 thoi gian Toy, Nhu vay khi hé s6 phn héi tang thi h@ s6 khuéch dai sé ting va khi kpp, 2 1 thi sé chuyén sang ché dé role. Ché do role cda khuéch dei tir xuat hién khi hé s6 phan héi kp, ¢6 gid tr] 16n hon 1, tite la khuéch dai tir lam viée nhu la mét rate khong tiép diém. 69 ‘Chuong 5 BAO Vf, QUA DONG DIEN 5.1. DAI CUONG Bao vé qué dong (overcurrent protection) 14 bio vé téc dong khi gid ti dong dien chay trong mach vugt qué ngudng cho phép xdc dinh nao d6. Day [a loai bao vé don gidn va higu qua nhat, vi vay né duge 4p dung hét sic rng rai trong moi mang dign. Chéc nang chinh cia bdo ve qua dong 1 chong cdc hién tugng ngiin mach, ké cd ngiin mach cham dat xdy ra trong hé thong dign. Dé dim bdo tinh chon loc cit bao ve c6 thé thuc hien theo 2 nguyen ly : bdo vé qué dong c6 thdi gian duy tri va bao vé qué dong téc dong tc thdi chinh dinh theo dong ngén mach ngoai. Bao vé thyc hign theo nguyén ly dau goi li bio ve dng dign cyc dai (BVI>) va theo nguyen ly thit 2 goi 1a bio vé cit nhanh (BVI>>). Can phan bigt bao vé qué dong va bio vé qué tai (overload protection), trong tung hop déu dai lugng gidm sat 1a dong dign su c6 chay qua d6i tugng, cdn 6 trudng hgp thit hai Ia nhigt do. Mign Iam viéc cita bao vé qué ti chi bién thién trong lan can gid tri dong dién dinh mite cita d6i tugng bio ve. Bao vé qué dong cé ving téc dong thay déi phu thudc vao tinh trang su c6 va ché do ciia hé thong dién, do dé cé thé sé cé mot s6 phan ndo dé cia déi tugng khong duge bio _ vé. DE han ché diéu 46 ngudi ta thudng két hop céc bao ve Khe nhau va cc bdo vé qué dong thudng phai dugc bé tri sao cho cdc ving téc dong cia né lan sang céc ving cita bao ve khdc. 5.2. BAO VE DONG DIN CUC DAIL 5.2.1. Nguyén ly tac dong ciia bao vé dang dién cue dai Bio vé dong dién cuc dai 1A mot trong nhiing bao vé don gidn nhat, duge xay dung tren dic diém ting dong dign khi xdy ra su c6 ngén mach. Néu gid tri cia dong dién chay trong mach Ién hon gid trj dong di¢n khdi dong, duge chinh dinh theo diéu kién lam viéc nang né nhat cia mang dién thi bao vé dong cue dai sé tac dong. Dé gidm sat dong dién ten tat cA céc pha, bao vé dong dién cyc dai duge thyc hién v6i so dé logic "HOAC". So dé cau tric cla bao ve duge thé hign tren hinh 5.1.a. Bao ve dong dign cuc dai cé thé duge thuc hign bdi cdc role dign tir (hinh 5.1.b), bing mach bén dan diot (hinh 5.1.c), bing mach dign tir (hinh 5.1.4) hoac bang role s6. So dé bio vé dong dign cue dai déi vi mang dign mot nguén cung céip duge thé hign trén hinh 5.2. Gid.sit c6 3 phan tit cin bao vé, mOi phan tir c6 mot bao vé riéng, dat & phia nguén cung cap. Khi c6 ngn mach xay ra tai diém N,, dong dign ngén mach Ty, sé 72 chay. qua cé 3 bao vé 1, 2 va 3, dé dim bio tinh chon loc, chi may cit MCI ide dong cit diém ngin mach ra khdi mang. Dé thuc hién duge diéu dé cén phai dat thdi gian téc dung cia bio vé 1 nhé hon cita bio vé 2 va bao vé 3, tlic 12 ty < ty < ty, Nhu vay theo nguyén ly tdc dong thi béo vé dong dien cue dai c6 2 tham s6 dic trmg 1a dong khdi dong Tyg va thdi gian duy tri clia bdo vé ty, - Lh Ie sje a » i * x Ie lee [> Te. To x 1 Q | qd) Hin 5.1 : So dé bao ve dong dign cue dai 8) So 46 caiu tric bao ve qué dong ; b) thyc hien’bang role tiép diém ; ¢) thyc hign bing dit ; d) thuc hign bing dign mach ti . Mac di bio vé ding dign cue dai duge dp dung rat rong rai trong céc so dé bao’ ve role, nhung do céin phai c6 duy 111 thdi gian dé dim bio su chon loc, cho nén doi khi bao ve nay khong thé dap ting duge céc yeu cdu nhanh nhay, vi vay bao ve nay thudng déng vai trd phu trg cho céc bio vé khéc c6 46 nhay cao hon. Le 4 &. B: ifs “ey 2h] > ia 3 oI] 6 1 — — — 7 Mes Tse Mc2 "Te Ts Bv2" vie Hinh 5.2, So 46 nguyén ly bao ve dang dign cue dai 5.2.2. Tinh todn bao vé dong. dién cue dai a) Dong dién khdi dong Dang dién khéi dong (pick-up current) ciia bio vé ddng cue dai duge chon theo céc diéu kien sau : 40 Bio vé Rote..HT0. A B — Role khong tac dong & ché do phu tai cue dai : kg 2 Iva + Trong 46: —Igq — dong khdi dong cita bao vé role ; Tw — dong dién lm viée cuc dai. = Ro le sau khi téc dong phai tr vé mot céch chic chin, ttic 1a dong dién tro vé ché do sau sy 66 Iys ? Ty 2 Tvs (reset) Ij, phai 1én han ding lam viée cue dai Khi xy ra ngiin mach, dign ap trong mang dign bi tut, mot sé dng co gin d6 c6 thé bi dimg lai, sau khi su c6 duge cit ra cde dong co nay sé ty mé may tré lai, do vay dong dign sau sur c6 sé 1én hon dong dign lam viee binh thirong (hinh 5.3). Hinh 5.3. Giai thich cach chon ding khii dong cia bio ve dong dign cue dai a) So dé mang dien ; b) Biéu dé bien Adi cia dong dign khi ngén mach Kmlivat (6.1) Kmm~ hé sé mé may trung binh cha cée dong 0, Kyym=2 + 3,5 Tus Vi dong dién tré vé luén tudn nhd hon dong khdi dong nén chi cdn quan tam dén diéu kién thit hai. Tinh dén kha nang tic dong thiéu chinh xdc cilia bio vé céin thém vao biéu thtic mot hé s6 tin cy ky = 1,1 = 1,2, nhut vay Ty = KickinmbiwMax (6.2) 5 he em ina vd Ty Ty Ma he 6 tra vé ky = nén y= le Ky 14 10 Bio vé Role..H.0.8 D6i véi cdc role dién tir hé s6 trd vé c6 gid tri trong khodng 0,7 + 0,85 con déi voi role k¥ thuat s6 thi k= 0,95 + 0,99, doi khi cé thé coi gén bang 1. Tir ds a= Ee Keumlivataxx 6.3) w Céc role thudng duge mic qua may bién dong, vi vay dong khdi dong ciia role Ikp . duge xéc dinh theo biéu thite Tar = = ky (3.4) ny ~ hé s6 so dé, phu thudc vao so dé mac cita cdc role : —hé s6 bign dong. Nhu vay dong khéi dong cia role duge xéc dinh theo biéu thitc Ioan = Ka knlon 63) i Can cit vio gid tri cia dong khdi dong cia role I,yg cin chon dong dat (setting current) ciia role Igg theo gid tri gin nhat cia thang dong dién vé phia trén Tar = Tear (5.6) Dang dién khdi dng thc su cita bdo vé dong dign cue dai dutge xc dinh nhu sau: Taps haps 67 b) D6 mhay cita bdo ve D6 nhay (sensitivity) cia bao vé duge dnh gid béi he s6 nhay hy, Ty min Kos = tenin inks (5.8) That> Tag) ah Tein ~ dong ngiin mach nhé nht dugc tinh tai diém cudi cia ving bio vé chinh va bao vé dur phdng. Gid tri cho phép cita do nhay Kh 2 1,5 d6i véi bao ve chinh Kh 2 1,2 d6i véi bao vé dur phong. Ta Ti biéu thiic (5.8) ta nhan thay 46 nhay cha bao vé khong chi phy thudc vao gid tri cla dong Hinh 5.4. So d6 gidi thich he s6 nhay ngdn mach Iggiq ma cdn phy thugc vao so dé ciia bao ve role mic clia cdc role va gid tri dng dién lim viée, néu dong lam-vige c&ng Idn thi viée tang do nhay cing Kho. 75 Ching han trén so dé hinh 5.4 bao vé 4 can phai dat dng khéi dong theo dong lam Vide Tjyg=Zlyyjs trong khi dé cdc bao vé 1 ; 2 va 3 chi can dat dong khdi dong nhé hon, ma 46 nhay lai duge kiém tra véi cing dong ngén mach 6 cudi dudng day tai diém Ny. 5.2.3. Dac tinh thai gian ciia bao vé dong dién cyc dai Dé bio dim tinh chon loc cila bio ve, thdi gian téc dong cla co cau bao ve cing gdn diém ngin mach cang phai nhd. Viée phan b6 thdi gian gidta cdc bdo ve nhu thé nie cho phit hgp ? Truéc hét ta xét dic tinh thdi gian ca céc bio vé role, Phan biét 2 loai dac : dic tinh dc lap va dac tinh han. 4) Dac tink déc lap WA dac tinh ma thoi gian tac dong cia role khong phy thugc vio gid tri dong dién chay trong mach (dudng 1 hinh 5.5). 6) Dac tinh pha thude gidi han (duvng 2 hinh 5.5) c6 hai phan : phn thi nhat goi 1 phan phu thuge (dutmg 2 nét lién) c6 thoi gian téc dong phu thudc vao gid tri cila dong dign ; phan thé hai cé thdi gian téc dong Hink 5.5. Dac tinh thdi gian cia nét duit). C6 nghia 1a khi gid tri dong dién vao sidi han 3, Dae tinh phu thude role Tz nhd hon gidé wi gidi han Ty, thi thoi gian téc dong ciia role sé gidm theo sy tng cita dong dién, cdn khi Ig > Igy, thi thoi gian téc. dong khong phy thudc gid tri dong dién. Phin lén céc role ky thuat s6 déu c6 dic tinh phu thude gidi han. Viée ap dung cdc role c6 dac tinh phy thudc vi phu thudc gidi han cho phép gidm dang ké thdi gian téc dong chung ciia bao vé do dé nang cao duge higu qua cia n6. ‘Thong thudng him phy thudc ciia thdi gian duge xay dung khong phai theo déi so 1 dong dién ma 1a bOi s6 m cha né so véi dong dat Ig cla role t = f(m), voi m = gp. Do tinh chat bin déi ngugc giita thdi gian vi dng dién nén cdc dac tinh c6 tén goi [A "dac tinh nghich chuyén véi thdi gian x4c dinh nhd nhat" (inverse curve with definite minimum time). Thudng di véi cdc role s6 khi boi so dong m > 20 thi cdc dac tinh tra thanh doc lap. . Dé viée ghi nho cdc dudng cong dugc dé ding déi véi role s6, ngudi ta biéu thi cdc dudng cong voi nhiéu tiéu chudn khéc nhau : Jaw lon Ie + Duong cong véi dd déc chudn (standard inverse time ~ SIT), + Dudmng cong rat déc (very inverse time — VIT) + Duong cong cuc déc (extremely inverse time — EIT). Trén hinh 5.6. biéu thi ho céc dutng cong voi do déc chudn, Dac tinh kigu déc chudn duge dp dung nhiéu d6i véi céc d6i tuong bao vé cé ding ngin mach thay déi it nhu ludi 76 phan phoi xa nguén. Dac tinh rat déc ts duge ap dung véi cic déi tugng bao vé co dong ngén mach thay déi nhiéu. Dac tinh cue déc thich hgp véi déi tugng bao vé 10 chéng qué nhiét nhu bao vé chong qué tai cho may bién dp, may phat , cdc dong co Ven a Thoi gian tde dong thuc t€ cita bao ve tyy duge xde dinh theo phy thuge vao thai gian dat ting v6i ho dudng cong theo tieu chuan 255-3 (Uy ban k¥ thuat dién 4 ude 16) 08 qi ) k 08 tu eta 04 1 5 mist 0,2 02 Trong do : of sty, ty — thdi gian dat (cdn goi A gidtri gg 4 5 6 8 10 2m dat sé nhan thai gin) ~ Hinh 5.6. Dac tinh thisi gian phy thudc v6i do de chudin cita role qué dang ky thuat so 6 dong dign n, k ~ cc hé s6 phu thude vao ho ede dudng cong, cho trong bang sau | aac tinh aug cong] adc chudn (SIT) 5.2.4. Phéi hgp bao vé 4) Su phoi hop béo vé voi cde ddc tinh thoi gian déc lap * Vige phéi hgp thoi gian tac dong cia cée bio vé ©6 dac tinh doc lap tuong déi don gin, ¢ day khong cin quan tam dén dong ngdn mach cing nh dong khoi dong cia cic ie hét cin chon thdi gian khdi dong cho bao vé xa ngudn Nhat, trén so dé hink, 5.7 dé IA bio ve 1, sau dé thém vio mét sé gia thdi gian cho cdc bio vé gin hon di dé dam bao dé chon loc can thiét, tite A: t, =, + At, 5.9) vi =b+At ~ At goi Ri cip chon Toe vé thoi gian Khi chon At can quan tam 2 van dé sau: At cin phai nho dé gidm thoi gian chung cia cdc bio vé & gin nguén : — At ciin phai dit 16n dé dim bao tinh chon loc. RO rang 2 diéu kin trén mau thudn nhau, nén viéc chon cap théi gian gitia céc bio ve phi dam bao sur hai hoa. 77

You might also like