Tổng quan về

Quản trị Rủi ro Ngân hàng

MSc. Trần Kim Long

Faculty of Banking
Banking University
Contacts: longtk@buh.edu.vn
Nội dung chương
› Giới thiệu các khái niệm về rủi ro
› Rủi ro trong ngân hàng
› Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng
Tài liệu tham khảo
Tài liệu chính
› Joel Bessis (2002), Risk Management in Banking,
New York : John Wiley & Sons, LTD.
› John C. Hull (2007), Risk Management and
Financial Institutions, NJ : Pearson Prentice Hall

Tài liệu khác

› Saunders and Marcia Cornett (2014), Financial
Institutions Management: A Risk Management
Approach. NY : McGraw-Hill Education
› Peter Rose (2018), Bank Management and
Financial Services, 7th edition, McGraw-Hill Press.
Các khái niệm về rủi ro
Sự không chắc chắn và Rủi ro

› Sự không chắc chắn (uncertainty) có nghĩa là

có ít nhất hai kết quả tiềm năng cho một sự
kiện hoặc một tình huống
› Sự không chắc chắn được xem là tiền thân
của rủi ro
› Rủi ro là hậu quả của sự không chắc chắn
(nhưng rủi ro không đồng nghĩa với sự không
chắc chắn)
› Nếu tình huống có sự chắc chắn hoàn hảo
(perfect certainty) thì sẽ không có rủi ro
Hiểu về Rủi Ro

› Rủi ro có thể là tài chính, cảm xúc hoặc

danh tiếng
› Rủi ro được gắn liền với quá trình tối đa hóa
giá trị và tối thiểu hóa tổn thất
› Kết quả thực tế của một sự kiện hoặc một
tình huống thường khác với kết quả mong
đợi: điều này tạo ra rủi ro
Thái độ đối với Rủi ro
› Những người khác nhau có thái độ khác
nhau đối với sự đánh đổi rủi ro – lợi nhuận
› Một người ngại rủi ro (risk-adverse person)
sẽ cố gắng tránh xa rủi ro, tìm kiếm sự an
toàn nhất có thể
› Một người trung lập với rủi ro (risk-neutral
person) cố gắng cân bằng giữa việc tránh
rủi ro và chấp nhận rủi ro.
› Một người tìm kiếm rủi ro (risk-seeking
person) sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao để
gia tăng lợi ích nhiều nhất có thể.
Thái độ đối với rủi ro
Mức độ rủi ro (Risk Exposure)
› Mức độ rủi ro (Risk Exposure) ro là thước
đo tổn thất có thể xảy ra trong tương lai từ
một hoạt động hoặc một sự kiện.
› Trong kinh doanh, mức độ rủi ro thường
được sử dụng để xếp hạng các loại tổn thất
và để xác định tổn thất nào được chấp
nhận hoặc không thể chấp nhận.
Phân loại rủi ro
› Rủi ro thuần tuý (Pure Risk) là loại rủi ro khi
chỉ tồn tại hai khả năng bị thiệt hại hoặc
không bị thiệt hại, không có khả năng có lợi
khi biến cố xảy ra hoặc không xảy ra.
› Rủi ro đầu cơ (Speculative Risk) là rủi ro
tồn tại khi ba khả năng có thể xảy ra: thiệt hại,
có lợi, không thay đổi.
Ví dụ phân biệt rủi ro thuần túy
và rủi ro đầu cơ

RỦI RO THUẦN TÚY RỦI RO ĐẦU CƠ

› Thiệt hại vật chất đối với tài › Rủi ro thị trường: biến động lãi
sản do hỏa hoạn, lũ lụt hoặc suất, biến động ngoại hối, giá
cổ phiếu
thiên tai khác
› Rủi ro trách nhiệm: bị kiện › Rủi ro danh tiếng
về sản phẩm; cách thức làm › Rủi ro thương hiệu
việc của nhân viên › Rủi ro tín dụng cá nhân
› Rủi ro cá nhân tử vong hoặc
› Thay đổi quy định
bệnh tật
› Rủi ro phi tự nhiên: chiến › Rủi ro kế toán
tranh; thất nghiệp
› Đại dịch toàn cầu; sự thất
bại của các chương trình xã
hội
Rủi ro có thể đa dạng hóa và rủi ro
không thể đa dạng hóa
› Rủi ro có thể đa dạng hóa
(Diversifiable risks) rủi ro có hậu
quả bất lợi có thể được giảm thiểu chỉ
bằng cách có đa dạng hóa danh mục
có rủi ro
› Rủi ro không thể đa dạng hóa (Non-
diversifiable risks) rủi ro không thể
giảm thiểu bằng cách thêm các tài sản
rủi ro vào danh mục đầu tư
Ví dụ Rủi ro có thể đa dạng hóa và
rủi ro không thể đa dạng hóa

RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA RỦI RO KHÔNG THỂ ĐA DẠNG HÓA

› Rủi ro danh tiếng › Rủi ro thị trường

› Rủi ro thương hiệu
› Rủi ro tín dụng
› Rủi ro sản phẩm
› Rủi ro pháp lý
› Rủi ro thiệt hại vật chất
› Rủi ro hoạt động
› Rủi ro quy định
› Rủi ro môi trường
› Rủi ro chính trị
› Lạm phát và rủi ro suy
thoái
› Rủi ro kế toán

› Rủi ro chiến lược › Đại dịch, rủi ro chương

trình an sinh xã hội
 Tần suất và mức độ nghiêm trọng

› Tần suất (Frequency) là số lần thua lỗ xảy ra

trong một khoảng thời gian nhất định, ví dụ
12 tháng
› Mức độ nghiêm trọng (Severity) biểu thị mức
độ thiệt hại khi sự kiện thua lỗ xảy ra
› Tổng chi phí tổn thất (Total cost of loss) cho
một lần mất mát cụ thể = (mức độ nghiêm
trọng trung bình) x (tần suất tổn thất)
Hiểm họa và Nguy cơ
Hiểm họa (peril) là nguyên nhân trực tiếp hoặc ngay
lập tức gây ra tổn thất (chẳng hạn như hỏa hoạn
hoặc tai nạn ô tô)
–Moral hazard: deceit, often involves insurance
–Morale hazard: carelessness
–Physical hazard: tangible conditions (snow, ice)
Nguy cơ (hazard) là tình trạng làm tăng tần suất
hoặc mức độ nghiêm trọng của tổn thất hoặc cả hai
–Nguy cơ đạo đức: lừa dối, thường liên quan đến
bảo hiểm
–Nguy cơ tinh thần: sự bất cẩn
–Nguy cơ vật lý: điều kiện thời tiết (tuyết, băng)
Rủi ro trong ngân hàng
Hoạt động kinh doanh ngân hàng
› Ngân hàng kiếm tiền bằng cách cung
cấp dịch vụ cho khách hàng và chấp
nhận rủi ro
› Ngân hàng chấp nhận rủi ro
càngnhiều thì nó có thể mong đợi
kiếm được nhiều tiền hơn
› Rủi ro lớn hơn cũng làm tăng nguy cơ
ngân hàng có thể thua lỗ nặng và bị
buộc phải ngừng kinh doanh
Mối quan hệ lợi nhuận của rủi ro
trong các ngân hàng
› Mối quan hệ cùng chiều giữa lợi nhuận và
rủi ro tồn tại đối với các ngân hàng có lợi
nhuận, tuy nhiên mối quan hệ này là nghịch
chiều đối với các ngân hàng không có lợi
nhuận
› Về lý thuyết, một ngân hàng chấp nhận rủi
ro tương đối cao được cho là kiếm được lợi
nhuận cao
› Tuy nhiên, chi phí phá sản có thể tương đối
cao đối với các ngân hàng cớ mức độ rủi ro
cao.
Mục tiêu quản trị rủi ro ngân hàng

› Các ngân hàng phải điều hành hoạt động của

mình với hai mục tiêu quan trọng là tạo ra lợi
nhuận và tồn tại trong ngành.
› Hai mục tiêu quản lý rủi ro quan trọng là
1. Quyết định mức vốn kinh tế
› Đảm bảo rằng rủi ro được thực hiện phù hợp với
vốn của ngân hàng
› Vốn ngân hàng đủ để hấp thụ những tổn thất của
tình huống xấu
2. Phân bổ vốn kinh tế
› Giúp Giám đốc điều hành phân bổ nguồn vốn
vào các cơ hội dự kiến sẽ tạo ra lợi nhuận tối đa
với rủi ro tối thiểu
Tại sao phải đo lường rủi ro?
Việc đo lường rủi ro để trả lời các câu hỏi sau đây:
› Ngân hàng có thể mất mát bao nhiêu?
–Tính toán rủi ro
› Ngân hàng có thể hấp thụ một khoản lỗ đáng kể
mà không phá sản?
–Quyết định vốn kinh tế: Lợi nhuận có đủ cao để
chúng ta chấp nhận rủi ro đó?
–Tính lợi nhuận sau khi xem xét rủi ro
› Làm thế nào chúng ta có thể giảm thiểu rủi ro?
–Phòng hộ Rủi ro rủi ro bởi một số công cụ tài
chính trên thị trường (SWAP, Tùy chọn, Chuyển
tiếp và Tương lai)
–Đa dạng hóa
Cấu trúc tổ chức của ngân hàng
› Ngân hàng thường có cấu trúc như sau:
Bộ phận kinh doanh
Khách hàng doanh nghiệp
Khách hàng cá nhân
Phòng đầu tư
Quản tri tài sản và nợ (ALM)
Các bộ phận hỗ trợ
Làm việc với khách hàng cá Làm việc với các tổ chức tài
nhân và SMEs chính, khách hàng doanh nghiệp
lớn
Rủi ro của các bộ phận
› Phòng kinh doanh (doanh nghiệp/cá nhân)
Hoạt động
› Cung cấp các khoản cho vay
› Nhận tiền gửi
› Thực hiện thanh toán
› Tư vấn tài chính
Rủi ro
› Rủi ro tín dụng hoặc rủi ro vỡ nợ
› Rủi ro hoạt động
Rủi ro của các bộ phận
› Phòng đầu tư
Hoạt động
› Bán chứng khoán cho nhà đầu tư, giao dịch
chứng khoán với các ngân hàng khác
Rủi ro
› Rủi ro thị trường và rủi ro thanh khoản trong
giao dịch
› Rủi ro hoạt động
Cấu trúc tổ chức
› Bộ phận quản lý tài sản và nợ
–Hoạt động:
› Quản lý tài sản và nợ của ngân hàng
–Rủi ro
› Rủi ro lãi suất hoặc rủi ro thanh khoản
 Ví dụ về rủi ro trong ngân hàng
Rủi ro thị trường
› Phòng đầu tư: Bán chứng khoán cho nhà đầu tư, giao dịch chứng
khoán với các ngân hàng khác và trên thị trường
› Rủi ro thị trường phát sinh từ khả năng thua lỗ do biến động thị
trường không thuận lợi
› Mất mát vì giá trị của một công cụ thay đổi
› Các yếu tố rủi ro thị trường:
– Giá cổ phiếu: ví dụ, trong thời kỳ suy thoái, chỉ số VNINDEX
giảm xuống, sau đó giá của chứng khoán mà ngân hàng nắm
giữ cũng sẽ giảm theo
– Tỷ giá hối đoái: ví dụ: nếu ngân hàng nắm giữ trái phiếu nước
ngoài và ngoại tệ mất giá
– Lãi suất: ví dụ: nếu ngân hàng nắm giữ trái phiếu và lãi suất
tăng
 Ví dụ về rủi ro trong ngân hàng
› Rủi ro tín dụng: phát sinh từ các trường hợp vỡ nợ, khi
một cá nhân, công ty hoặc chính phủ không thực hiện lời
hứa thanh toán
› Có một khu vực màu xám giữa rủi ro thị trường và rủi ro tín
dụng
– Giá trái phiếu doanh nghiệp giảm là do thị trường dự
đoán xác suất vỡ nợ của công ty sẽ tăng, rủi ro trước khi
sự kiện vỡ nợ xảy ra thì được xem rủi ro thị trường
– Rủi ro vỡ nợ thực sự: rủi ro tín dụng
› Các hình thức rủi ro tín dụng
– Vỡ nợ khoản vay: không trả được số tiền đã cho vay
– Vỡ nợ trái phiếu: công ty phát hành trái phiếu không
thực hiện các khoản thanh toán mà trái phiếu đã hứa
Ví dụ về rủi ro trong ngân hàng
–Rủi ro hoạt động: nguy cơ tổn thất trực
tiếp hoặc gián tiếp do quy trình nội bộ,
con người và hệ thống không phù hợp
hoặc thất bại hoặc từ các sự kiện bên
ngoài
–Rủi ro hoạt động bao gồm gian lận và khả
năng xảy ra sai lầm
Ví dụ về rủi ro trong ngân hàng
– Rủi ro hỗn hợp
–Thông thường các ngân hàng sẽ mất tiền từ
một sự cố liên quan đến một số hình thức rủi
ro

Case study: Trường hợp của ngân hàng

Barings
–Nick Leeson là một nhân viên ở chi nhánh
ngân hàng Barings Singapore. A n dường
như đã tạo ra 20% lợi nhuận của Barings vào
năm 1994
–Trên thực tế, anh ta đã thua lỗ và giấu chúng
trong một tài khoản giả mạo. (Rủi ro hoạt
động)
Ví dụ về rủi ro trong ngân hàng
› Để phục hồi những tổn thất, anh đã thử một
canh bạc lớn, đầy rủi ro với các công cụ
phái sinh trên Nikkei 225. (Rủi ro thị trường)
› Năm 1995, anh mất 1 tỷ đô la và tiêu tốn
vốn của Barings. Anh ta có thể che giấu
những tổn thất ban đầu vì anh ta phụ trách
cả giao dịch và kế toán tại văn phòng
Singapore. (rủi ro hoạt động)
› Anh ta đã có thể đánh cược ván bài cuối
cùng vì quản lý cấp cao không có thước đo
hiệu quả về rủi ro hiện hữu.
Cảm ơn đã lắng nghe