Professional Documents
Culture Documents
میرنشینی سۆران
میرنشینی سۆران
ضؤمان تةقيَدين
ميرنشيني سؤران يةكيَك ة ل ةو ثيَنج ميرنش ينة طرنطان ةي كوردس تان كةل ة ميَ ذووي سياس ي وكؤمةالَي ةتي
وكلتوري وئةدةبي كوردي دةوريَكي بةرضاويان بينيووة كةلةذيَر كاريط ةري وه ةذموني ميرنش يني بابان دا
بووة,وةميرنشيني سؤران ل ةبواري سياس يداوبزاظي رزط اريخوازي نيش تماني كوردس تان دةوريَكي ب االَي
طيَراوة بةتايبةتي دةوري ميرمةحمةدبةط(ثاشاكويَرة-ثاشاكؤرة),كة ميرنشيني سؤران نةك ه ةر كاريط ةري
بةرضاوي هةبووة لةسةر ناوضةي ِرةواندوز بةتايبةتي وناوضةكاني سؤران وت ةواوي ئيَس تاي ثاريَزط اي
ه ةوليَر بةطش تي وه ةريَمي باش ووري كوردس تان ه ةبووة,ب ةلَكو كاريط ةري دي اري ه ةبووة لةس ةر
ثارض ةكاني ت ري كوردس تاني ط ةورة بةتايب ةتي خؤره ةالَتي كوردس تان وةك و ميرنش يني برادؤس ت
وشيَروان.
تائيَس تا ميَ ذووي دامةزران دني ميرنش يني س ؤران ِروون وئاش كرا نيي ة,ك ة لةض ي س الَيَكدا ميرنش ينةكة
دامةزراوة,بةلَكو ئةوةي زانراوة كة ميَذووي دامةزراندني ميرنشينةكة لةسةرةتاكاني س ةدةي س يانزدةهةمي
زايينيية,كةلة اليةن م ير ك ةلؤس بةط ةوة دام ةزراوة وة م ير ك ةلؤس ب ةط ب ةر ل ةوةي ميرنش يني س ؤران
ني ,كاري شوانةيةتي بؤ خةلَكي لة ناوضةي ِرةواندوز وهاوديان كردووة,ك ة دوات ر لةس ةرةتاكاني دابمةزريَ َ
سةدةي سيانزدةهةم تواني ميرنشيني سؤران دابمةزريَن َي لةناوض ةي ِرةوان دوز ل ة يةكيَك ة ل ة ناوض ةكاني
دةظ ةري س ؤران,وة دوات ر طةش ةي بةس نووري ميرنش ينةكةي دا ك ةتواني ت ةواوي ناوض ةكاني س ؤران
ةرمانرةوايي ميرنش ينةكةيان
ِ وري وض ةندةها م يري ت ر ف بطريَت ةوة,وة ل ةدواي مردنيش ي,ميرعيس اي ك ِ
طرتةدةس ت ك ة هةن ديَك ميري ان,تواني ان بةه ةمان ش يَوةي ميرك ةلؤس بةط ةوة,دريَ ذيان داوة ب ةكاري
بةرفراوان كردني ميرنش ينةكة,وةه ةرووةها تواني ان هةريَم ةكاني ميرنش ينةكة ئ اوةدان بكةن ةوة,وةتواني ان
ئاسايش وئارامي وهيَمني وخؤش ط وزةراني ب ؤ دانيش تواني ميرنش ينةكة دابين بك ةن,بةتايب ةتي س ةردةمي
ز)بةروون وئاشكرايي دةرئةكةويَت,وةب ةالَم بةداخ ةوة
ِ ميرمةحمةدبةط(ثاشاكويَرة-ثاشاكؤرة)(1837-1826
فةرمانرةوايي خؤيان لةناوخؤياندا خ ةريكي ج ةنطي ن اوخؤييِ هةنديَك ميريان بؤمانةوةودريَذثيَدان بةماوةي
بوون.
ةروون وئاشكراودياروبةرض اوة ئةوةي ة ك ةذمارةي ميرةك اني ميرنش يني س ؤران ن زيكي( ئةوةي تائيَستا ب ِ
ميرانة,كةفةرمانرةوايي ميرنش ينةكةي ك ردووة,م يريَكي بيَطان ة ب ووة بةنس بةت
ِ )25مير بووة,كةيةكيَك لةو
بةدانيش تواني ميرنش يني س ؤران ك ةناوي م ير حوس يَني دووةم ب ووة(ك ة م يرةكورديَكي ميرنش يني داس ني
يةزيدي)بووة,وةهةرووةها يةكيَكي لةو ميرانة,ئافرةتيَك بووة بةناوي خاتوو(خانزاد)خ ان,كةل ةدواي م ردني
ميرس ليَمان ب ةطي ب اوكي ي ان براك ةي دةس ةالَتي ميرنش يني س ؤراني طرتةدةس ت وةبةش يَوةيةكي زؤر
ليَهاوليَزانانة كاروباري ميرنشيني بةريَوةبردووة,كةئةمان ةش ن اوي ه ةر بيس ت وثيَنج ميرةك ةي ميرنش يني
سؤران.
-1ميركةلؤس بةط(؟-؟).
-2ميرعيسا بةط(؟-؟).
-3ميرشاعةلي بةط(؟-؟).
-4ميرثيربداط بةطي يةكةم(؟-؟).
-5ميرسةيفةدين بةطي يةكةم(؟-؟).
-6ميرحوسيَن بةطي يةكةم (؟-؟).
كوري شاعةلي بةط(؟-؟). ِ -7ميرسةيدبةط
-8ميرعيَزةدين شيَر بةط(؟-؟).
-9ميرحوسيَن بةطي دووةم(ميري ميرنشيني داسني كورداني يةزيدي) (؟-؟).
-10ميرسةيفةدين بةطي دووةم(؟-؟).
-11ميرقؤلي بةط(؟-؟).
-12ميرثيربداطي دووةم(؟-؟).
-13ميرحوسيَن بةطي سيَيةم(؟-؟).
-14ميرسليَمان بةطي يةكةم(؟-؟).
-15ميرخاتووخانزادخان(كضي يان خؤشكي ميرسليَمان بةطي يةكةم بووة) (؟-؟).
-16ميرعةلي بةط(؟-؟).
-17ميرئؤزطوربةطي يةكةم(؟-؟).
-18ميرميران,بةط(؟-؟).
-19ميرئةحمةدبةطي,دووةم(؟1756-ز) (؟-؟).
سال.
-20ميرئؤزطوربةطي,دووةم(1768-1756ز)َ 12
-21ميرمةستةفابةط(1826-1768ز) 58سا َل.
-22ميرمةحمةد(ثاشاكويَرة-ثاشاكؤرة)(1837-1826ز).
-23ميرئةحمةدبةطي,دووةم(1839-1837ز).
-24ميرسليَماني دووةم(1840-1839ز)1سا َل.
-ميررةسو َل بةط(1847-1840ز)7سا َل. ِ 25
ميرنشيني سؤران لةضةند قؤناغيَك و ِرةوتي جياوجياوجياوازي سةردةمةكاني ميرنشينةكة بةهؤي هةبووني
هؤك اري جياجياوجي اوازي س ةربازي وئ ابووري وكؤمةالَيةتي دا,ك ة هةري ةكيَكيان ل ِ
ةرةوتي ثيَش كةوتن
وطةشةس ةندني ميرنش ينةكةدا دةوري خؤي ان طيَ راوة,ب ةالَم ن ةيانتواني تاس ةر لةط َ
ةل ثيَش كةوتنة سياس ي
وئ ابووري وكؤمةالَتيي ةكاني ميرنش يني س ؤران ب ةردةوام بن بةتايب ةتي ثيَش كةوتنةكاني ل ةبواري
سياسيدا,وةكو ش ارةوئاواييةكاني هاودي ان,دوين,ه ةوليَر,ش ةقالَوة,ه ةرير,خ ةليفان,هةربؤي ة ئ ةبوو م يراني
ميرنشيني سؤران شاريَكي ت ر دةس ت نيش ان بك ةن بؤئ ةوةي ميرنش ينةكة طةشةس ةندنةكاني ب ةردةوام بيَت
ةتواني ثايت ةخت داط يري بك ات,ك ةدواتر
َ وةناوض ةيَكي بةرزوس ةخت بيَت بؤئ ةوةي دوذم ني دةرةكي ن
ئةوةبوو شاري ِرةواندوزيان دةست نيش ان ك رد,كةببيَت ة ثايت ةختي ميرنش يني س ؤران,وةهةلَ ذاردني ش اري
ِرةواندوز وةكو ثايتةخت,بؤطةليَك هؤكار ئةطةريَتةوة,كةيةكةميان ئ ةوةبوو ك ة ش اري ِرةوان دوز ش ويَنيَكي
سةختةوناوضةيةكي بةرزةودوذمن بةئاساني نةيئةتواني بةرةو ث يري بض يَت وداط يري بك ات,وةدووةمي ان
كةرةواندوز ريَطاي ةكي بازرط اني بةس ةرةوةبووة,كةهةميش ة بؤشارةكةوميرنش يني س ؤران,ب ووة ئةوةبوو ِ
مايةي خيَروخؤشي ,ضونكة لةسةريَكةوة دةسةالَتي ئةداي ة,وةلةس ةريَكي تريش ةوة ب ةهؤي ب اخ وس ةرانةوة
سامانيَكي زؤري دةست ئةكةوت سةران ودانيشتواني ميرنشينةكة.
ةرووي طةشةس ةندني ئةدةب ةوة,كةوت ةوة ذيَركاريطةريي ةكاني جوالَن ةوة ئةدةبيي ةكاني ميرنشيني سؤران ل ِ
ميرنشيني بابانةوة,كة ئةوةبوو هؤزانظانان وهةلَبةستظاناني ميرنشيني س ؤران ئ ةبينين ك ة لةذيَره ةذمون و
كاريطةرييةكاني هةلبةستظاناني وةكو نالي وسالم وك وردي كةبةس َي كؤض كةي قوتابخان ةي ش يعري باب ان
ناسراوةن,كة ئةوةبوو ِرةوانبيذان وهؤزانظاني ميرنشيني سؤران هةلَبةستيان طوتووةونووس يووة,كةبةم ةش
هؤزانظ اني ميرنش يني س ؤران ل ةثا َل هؤزانظان اني ميرنش يني باب ان دةوريَكي دياروبةرض اويان طيَ راوة
ناوةراس ت,ت ابووة زم انيَكي س تاندار بؤبةش يَكي
ِ لةبةرةو ثيَشضووني زم اني ك وردي ب ةدياليَكتي كرم انجي
هةرةزؤري دانيشتواني باشووروخؤهةالَتي كوردستاني طةورة كةئيَستا زم اني ف ةرمي حكوم ةتي ه ةريَمي
باشووري كوردستانة.
ميرنش يني س ؤران ه ةروةكو ميرنش ينةكاني ت ر كوردس تان,لةس ةرةتاوة س نووريَكي بض وكي ه ةبووة,ك ة
بةت ةواوي بؤميَذوونووس ان ِروون بووت ةوة ك ة لةس ةرةتاي دامةزران دني ميرنش يني س ؤران ناوض ةي
ِرةواندوزودةوروبةري بووة سنووري يةكةم سنووري بووة,وةبةالَم دواتر ميراني ميرنش ينةكة,كةدةس ةالَتي
ميرنش ينةكةيان كةي ةك ل ةدواي ي ةك طرتووةتةدةس ت ك ةتوانيان س نووري دةس ةالَتداري ميرنش ينةكةيان
ب ةرفراوان ك ردووة,كةت ةواوي س نووري ئيَس تاي ثاريَزط اي ه ةوليَري ئةطرت ةوة,ب ةالَم هةن ديَك م يري
ميرنش ينةكة ل ةدواي بةدةس ةالَت طةيش تنيان,هةرن ةك ن ةيانتواني س نووري دةس ةالَتي ميرنش ينةكةيان
بةرفراوان نةكردووة,بةلَكو بوونة هؤي لةدةستداني ناوضةي ميرنش ينةكة ب ؤ ميرنشينةهاوس يَيةكانيان وةك و
ميرنش يني باب ان ض ونكة لةوكات ةدا ميرنش يني باب ان دةس تي كردب وو ب ةفراوانخوازي لةسةرحس ابي
ميرنش ينةكاني ت ر بةتايب ةت لةس ةر حس ابي ميرنش يني س ؤران,ب ةالَم ل ةدواي بةدةس ةالَت طةيش تني
ميرمةحمةدب ةط(ثاش اكويَرة-ثاش اكؤرة)(1837-1826ز)بؤدةس ةالَتي ميراي ةتي ميرنش يني س ؤران ت واني
لةميانةي بزوونتةوةض ةكدارييةكةيدا س نووري ميرنش ينةكة زؤر ب ةرفراوان بك ات,ك ة ت واني ناوض ةكاني
ي لةميرنش يني باب ان,وت ةواوي ناوض ةكاني ذيَردةس ةالَتي هةريروهةوليَرومةخموروكؤيةوراني ةوثرد َ
ميرنشيني برادؤست لةخؤرهةالَتي كوردستان,وناوضةكاني نةسبين وماردين لةميرنشيني بؤتان ل ةباكووري
ي وسيَمل ودهؤك وزاخؤ وتةواوي ناوضةكاني ميرنش يني بادين ان,وناوض ةي كوردستان,وناوضةكاني ئاكر َ
داسني ي كورداني يةزيدي داطيركردوخستية سةرميرنشينةكةي,ك ة ئ ةتوانين َ شيَخان وشةنطا َل لةميرنشيني
سنووري ميرنشيني سؤران لةميانةي سةردةمي دةسةالَتداري ميرثاشاكؤرة بةم ش يَوةية ب وو,كةل ةباكوورةوة
ش ارةكاني نةس بين وم اردين ل ةباكووري كوردس تان,ولةخؤرهةالَت ةوة ناوض ةكاني ميرنش يني برادؤس ت
ي
ردي وكؤي ة,ول ةخؤرئاواوة ناوض ةكاني ئ اكر َ
َ لةخؤره ةالَتي كوردس تان,وةلةباش وورةوة ناوض ةكاني ث
وشيَخان ودهؤك وزاخؤوئةنطا َل وتةواوي ميرنشيني باديناني ئةطرتةوة.
ميرنش يني س ؤران ه ةروةكو ميرنش ينة نيمضةس ةربةخؤييةكاني ت ري ئةوكات ةي كوردس تان,ميرةك اني
ميرنشيني سؤران هةولَي ئةوةيان ئةدا كةوا ميرنشيني سؤران بكةنة ن اوكي دةولَ ةتيَكي س ةربةخؤ ب ؤ والَتي
كوردس تان,وةت ةواوي كوردس تان ي ةكبخات ل ةذيَر دةس ةالَتي خؤي دا,ب ةالَم بةداخ ةوة هةولَ ةكانيان س ةري
دي م يري تري ان كةجيَط ةي نةطرت بةهؤي هةبووني كيَشةوملمالَنيَي ن اوخؤيي ميرنش يني س ؤران,وة هةن َ
َ
هةول بؤ بةدي هيَناني خةوني سةربةخؤيي كوردستان بيَهيَنةدي,بةالَم بةفيتي دةولةتةداطيرك ةرةكاني َ ئةوةي
ئةوسةردةمةي كوردستان(عوس ماني وئيَ راني)م ةناوخؤيي ميرنش ينةدا كةوتبوون ة طي اني ي ةكتري ل ةثيَناو
هةندي ميري تر س ةرجةم هةولَ ةكانيان خس تبووة ط ةر ل ةثيَناو
َ ثاراستني دةسةالَتة ميرايةتييةكةيان,وةبةالَم
سةربةخؤيي مسرنشني سؤران وتةواوي والَتي كوردستان.
ةرووي ك اري ثاشاي طةورة وةكو سةرثةش تياري ميرنش يني س ؤران دةس ت نيش ان كرالةس الَي(1808ز)ل ِ
جي بةج َي كرد,ل ةثيَناو بةهيَزوثت ةوكردني ميرنش يني س ؤران,كةئ ةتوانين ب ةم
كارطيَرييةوة ضةندين كاري َ
شيَوةية كارة كارطيَرةكاني دةست نيشان بكةين كةئةنجامي داكةبريتيين لة:
يةكةم-كارةكارطيَرييةكان:
كارةكارطيَرةكاني ثاشاي طةورة لةماوةي سةرثةرشتياري وكاتي ميريدا ئةنجامي دا بؤ سةرثةرشتي كردني
كارةك اني ميرنش ينةكةي بري تي ب وون,لةدامةزران دن ودورس ت ك ردني ض ةند ليَذنةي ةك بؤسةرثةرش تي
كاروبارةكاني ميرنشيني سؤران بوو,كةلةثيَناو بةهيَزوثتةوكردني ميرنش ينةكةي,كةئ ةم ليَذانان ة,ب ةم ش يَوةية
كارةكانيان ئةنجام ئةدا:
-1ليَذنةي سةروةري:ئةم ليَذنةية لةالي ةن خ ودي ثاش اي ط ةورة سةرثةرش تي ئ ةكرا,ك ةكاري ئ ةم ليَذنةي ة
كارةك ةي ِراويَ ذكاري ب وو بؤس ةرجةم كاروبارةك اني ميرنش يني س ؤءران,ك ة ل ةكاري ثةرلَ ةماني ئيَس تا
ئةضوو.
-2ليَذنةي سةربازي وئاسايش:ئةم ليَذنةية لةالي ةن ئةحمةدب ةطي براي ةوة سةرثةرش تي ئ ةكرا,ك ةكاري ئ ةم
ليَذنةية بريتي بوو لةدابين كردني ئارامي وئاسايش وهيَمني بؤميرنشينةكة,كةتواني س نووريَك بؤك اري دزي
اورووت وتاالَن كردن دابنيَت وسزاي بؤتاوانباران وئةنجامدةراني تاوان دياري بكات. ور ِ
ِ
-3ليَذنةي زانايان:ئةم ليَذنةية سةرثةرشتي داناني ياس اذيارييةكان(م دني)وئايين ةكاني ئ ةكرد بؤسةرثةرش تي
كردني حوكمةكاني شةريعةت ,كةكاري ئةم ليَذنةية زياتر لةكاري ليَذنةي فةتواي ئيَستا ئةضوو.
-4ليَذن ةي بنياتن ان ودورس ت ك ردن:ك اري ئ ةم ليَذنةي ة,سةرثةرش تي ك ردني,ك اري دورس ت ك ردني
ثرد,وسةنطةر,وق ةالَ,وش وورة,وبالَةخان ةكاني س نووري ميرنش ينةكةي ئ ةكرد,ك ةكاري ئ ةم ليَذنةي ة زي اتر
ئةضي.
َ لةكارةكاني شالياريةتي(وةزارةتي)ئاوةدانكردنةوةونيشتةج َي كردني ئيَستا
-5ليَذن ةي ئ ابووري وبازرط اني:ك اري ئ ةم ليَذنةي ة بري تي ب وو لةسةرثةرش تي ك ردني بةريَوةض ووني
بازاروثاراس تني ل ةكاري قؤخك اري,ك ةكاري ئ ةم ِ كاروباري بازرط اني وئ ابووري وس ةقامطيري ك ردني
ليَذنةية زياتر بةكاري هةردووشالياريةتي(وةزارةتي) بازرطاني وئابووري ودارايي ئيَستا ئةضيَت.
ثارة:
دووةم-ليَداني سكةي ِ
كارةكاني ثاشاي طةورة لةبواري كارطيَري وليَداني سكةدا نةوةستا,بةلَكو ميري طةورةلةبواري س ةربازيي
وريَكخستنةوةي س وثايَكي بةهيَزوتؤكمةلةس ةر ش يَوازي وسوثاييةوة هةلَسا بةدووبارة بنياتنان وضاكسازي ِ
نوي كةثيَكهاتبوو لةسةربازي ثيادةوسةربازي سوارة ويةكةي تؤثخانة,وةبؤ ثرض ةككردني س وثابةهيَزةكةي َ
ةوتفةنط ؤث ودةمانض ردني ت تك ةريَك بؤدورس ابةدامةزراندني كارط هةلَس
وخةنجةروشمش يَروبارووت,وةه ةرووةها ثاش اي ط ةورة ِرووي ثةيَوةن دي س ةربازييةوة ت واني ثةيَوةن دي
وري ثاش امةحمةدعةلي ثاش اي ميس ر,ك ةئيبراهيم ثاش ا سوثاس االري س وثاي بك ات ب ةئيبراهيم ثاش اي ك ِ
َ
ميس ر,ل ةثيَناو يةكخس تني ه ةولض وكؤشش ةكانيان بؤدذاي ةتي ك ردني دةولةتةن ةخؤش والوازةك ةي
عوسماني,وةذم ارةي س ةربازةكاني س ةثاي ميرنش يني س ؤران لةس ةردةمي دةس ةالَتداري م يري ط ةورةدا
رووبةرووبوون ةوةي هةرئةط ةريَك وثيَش هاتيَك ومةترس ييَك
ِ طةيشتةنزيكي ثةنجاهةزارسةربازي ئامادة ب ؤ
كةهةرةش ةبيَت بؤداط يركردن وتيَك داني هيَم ني وئ ارامي ميرنش ينةكة,ك ة ئ ةم زؤري ةي س ةربازانيِ
س وثابةهيَزوئامادةكةي واي ل َي ك رد كةهةلَس َي بةدةس ت ثيَك ردني جوالَنةوةرزطاريخوازةض ةكداريةكةي
لةسالَي1826دا.
لةدواي ئ ةوةي ب اوكي واتةمةس تةفابةط لةجيَط ةي خ ؤي كردي ة سةرثةرش تياري ميرنش ينةكة,ثيَش ئ ةوةي
بةشيَوةيةكي فةرمي ببيَتة م يري ميرنش يني س ؤران,ض ةندين ثةالَماروهةلَم ةتي ئ ةنجامي دا ل ةدذي ن ةيارة
سياس يةكاني ,كةزؤرب ةي نةيارةسياس يةكاني لةخزم ة زؤرنزيك ةكاني خ ؤي ب وون,كةتؤم ةتي ثيالَنط ِ
يري
تنةثال وةي ةك ل ةدواي ي ةك ل ةناوي ب ردن,ك ة يةك ةم ك ةس قورب اني ئ ةم سياس تةي م يري ط ةورةبوو َ خس
عةبدولالَثاشاي خةزنةداربوو,كةهةرلةسةردةمي ميرمةستةفابةطي باوكييةوة خةزنةداري ميرنشيني س ؤران َ
نطيران لةطة َل مامةكاني واتة(يةحيابةط وتةيموربةط)ل ةدذي ثاش اي ط ةورة,لةس يَدارة
ِ بوو,كةبةتؤمةتي ثيالَ
َ
درا,وةدواب ةدواي ئ ةو كارةي ةي بؤل ةناوبردني مام ةكاني وهةلم ةتي س وثايي ل ةدذيان هيَض ك اتي
بةفيرؤن ةدا,كةئ ةوةبوو لة14ي ديس مبةري س الَي 1814ب ةئامانجي ليَ داني تةيمورب ةطي م امي هيَرش ي
ةرمانرةوايي
ِ كردةس ةر ش ارةديَي هاودي ان كةي ةكيَك لةكؤنةثايتةخت ةكاني ميرنش يني ب وو,وةيةحياب ةط ف
ئةوش ارةبوو,وةم امي لةق ةالَي ش ةيتانةدا خ ؤي ش اردووة,وةث اش زياترل ةمانطيَك لةط ةمارؤدان لة10ي
يةنايةري سالَي 1815هيَرشيَكي خويَن اوي وويَرانك ةري كردةس ةر ق ةالَي ش ةيتانة وت واني دةس ت بط ريَت
بةس ةريدا وةت ةواوي س ةربازاني ناوقةالَك ةي كوش ت وةت واني تةيمورب ةط ومةحمةدب ةطي ك ِ
وري
ةوي لةس يَداري دان.ئينج ا دوات ر ِرووي هيَرش ةكةي ك ردة يةحياب ةطي م امي َ دةس تطيربكات وةهةالرل
كةفةرمانرةوايي ناوضةي سيدةكان بوو,وةئةوةيش خؤي لةق ةالَي س يدةكان ش اردووة,وةت واني ق ةالَ ويَ ران
ِ
كوري دةست بةسةربكات,وةلةس يَدارةي دان,وةل ةكاتي هيَرش ةكةيدا ب ؤ ِ بةطي وعوسمان ,وةيةحيابةط بكات
ةرمانرةوايي ناوض ةكةي
ِ ناوضةي سيدةكان ثةالَماري قةالَي رؤستي دا لةدؤلَي رؤس ت وويَ راني ك رد وةف
كوشت.
ثاش اي ط ةورة,ل ةدواي ئ ةوةي ت واني ميرنش ينةكاني برادؤس ت وش يَروان وخيَلَ ةكاني سورض ي و م امش
ةل بابانيي ةكان
وخؤش ناوي تيَكش كاند,ك ة ئيترئ ةوةبوو,ن ةيتواني خ ؤي لةج ةنط وثيَك دادان لةط َ
بب ويَريَت,كةض ونكة ميرنشينةوخيَلَةتيَكش اوةكاني ناوض ةكة لةدةس تي ض اوةيان ل ةهيَزي بابانيي ةكان
ةرةوريي م يري ط ةورة داب نيَت,ضونكةدةس ةالَتي ميرنش يني باب ان ب وو,كةس نووريَك ب ؤ دةس دريَذي وس ِ
َ
تاشارةديَي هةرير هاتبوو,كةهةريري ةكيَك بوولةكؤنةثايتةخت ةكاني ميرنش يني س ؤران ب وو,ب ةالم ميرنش يني
بابان لةناوخؤيي دا تووش ي كيَش ةوملمالَ َ
ني ب ووة,كةنةيئ ةتواني س نووريَك ب ؤ كةس نووريَك ب ؤ دةس تدريَذي
وسةرةوريي ميري ط ةورة داب نيَت ئةط ةر كيَش ةوملمالَنيَب ن اوخؤيي ميرنش يني باب ان نةبوواي ة واس وثاي
ِ
ميرنش يني باب ان ئ ةيتواني بةرثةرض ي دةس تدريَذةكاني س وثاي م يري ط ةورة بدات ةوة,وةس نووريَكي
بؤبةرزةفرةيي ةكاني داب نيَت,كةئةوةبوولةس الَي1822دا ,هيَرش ي ك ردة ش ارةديَي ه ةريروتواني ِ
شارةكةداطيربكاوفةرمانرةوابابانييةكةي,ه ةرير ِراي ك رد,وةم يري ط ةورة ه ةر ب ةوة نةوةس تالةبةرامبةر
ِ
بابانيي ةكان,وةلةئؤكتؤب ةري س الَي 1823هيَرش ي كردةسةرش اري كؤي ةوداطيري ك رد وةتاش اري دوك ان
ثيَش ِرةويي ك رد وةلةناوض ةي دوك ان ق ةالَيَكي بنياتناب ةناوي ق ةالَي سارتكةكةتائيَستائاس ةواري
ي(ئالَتون كؤثري)ي داط يري ك رد,وةلةفيَبراي ةري ماوة,وةلةسيَثامبةري هةمان سالَدا شارةكاني هةوليَروثرد َ
سالَي 1824هيَرشي كردسةرشاري رانية وداط يري ك رد,كةلةئ ةنجامي ئ ةم س ةرةرؤيي وفراوانخوازيي ةي
كةثاش اي ط ةورة(ثاش ا ك ؤرة-ثاش اكويَرة)ب وو ك ةزيَي بض وك ب ووة س نووري نيَ وان ميرنش يني س ؤران
وميرنشيني بابان.
ني ئةمجارة ِرووي هيَرش ةكاني دواي ئةوي تواني سةركةوتن ميرنشين وخيَلَةكاني دةوروبةري بةدةست بهيَ َ
كردة ناوضةكاني ك ورداني ئيَزي دي ك ةناوي ميرنش يني داس ني ب وو,ب ةبيانووي ئ ةوةي ك ةميري ك ورداني
ئيَزي دي ميرع ةلي ب ةطي داس نيَي ب وو,كةس ةرؤكي خيَلَي ئةلقؤش ي كةي ةكيَك ب وو لةخيَلَ ةكاني عةش يرةتي
م زووري ب وو ب ةناوي ع ةلي ئاغ اي ب ةلتي كوش تووة,لةوكات ةي ميرع ةلي ب ةط م يري ئيَزي ديان نامةي ةك
بؤع ةلي ئاغ اي ب ةلتي نووس يووة كةح ةز بةئاش ت ببنةوةودؤس تايةتي ئ ةكا,وةه ةرووةها بانطهيَش ي ك رد
لةطةل ضةندسوارةيةكي كةم طةيشتة بارةطاي م يري ئيَزي ديان,وةم يريش َ بؤباعةرديَي ثايتةخت,وةئةوةيش
َ
بي ئ ةوةي ك ات بةفيرؤب دات ويةكس ةر كوش تي وة ب انطي هةرض ل س ةرؤك خيَلي كاتيَك بةوش يَوةية بي ني َ
ئيَزي ديان ك رد كةهةري ةكيان خةنج ةريَك لةلةش ي طيربك ةن,وةدةرئ ةنجامي ئ ةم ك ارة,واليَكدةدراي ةوة
كةخيَلَ ةكاني م زووري هيَ رش بكةنةس ةر ك ورداني ئيَزي دي ب ةالَم م يري ميرنش يني بادين ان داواي
مةمزوورييان كرد ك ةهيَرش نةك ةن,ب ةالَم مةالي ةحيامزووري ك ةئامؤزاي ع ةلي ئاغاب ةلتي ب وو يةكس ةر
ضوو الي ميري ط ةورة م يري ميرنش يني س ؤران,داواي ل َي ك رد ك ةوا تؤلَ ةي خويَ ني ئ امؤزا بؤبكات ةوة
بةرزةفري
ِ كةئةمة سةرةتاي كارةساتيَكي بوو بؤدانيشتواني كورداني ئيَزيدي وبادينان,وةئةوةيش لةسؤنطةي
ةرةوريي وهةلَث ةكاني,م يري ط ةورة ل ةذيَربيانووي ئايني دا ِرازي ب وو بةداواك ةي ِ وس
َ
مةاليةحيامزووري,ئامادةكاري بؤهيَرش وثةالَمار ئةكرد بؤسةر كورداني ئيَزيدي بةبيانووي تؤلةي كوشتني
عةلي ئاغاب ةلتي كةبنض ينةدا ئ ةم هيَرش ة ب ؤ تؤلَةن ةبوو,بةلَكول ةثيَناو ب ةرفراواني س نووري دةس ةالَتةكةي
بوو,كةلةسالَي 1831ميري طةورة بةس ةركردايةتي هيَ زيَكي ط ةورة ل ةديَي كةلةك ةوة هيَرش ةكةي دةس ت
ثيَكرد,كةسةرةتا دانيشتواني ئيَزيدي كةلةكي كؤمةلَكؤذ كرد,وةدواتر بةرةو باكوور كشا,وةتةواويي ك ورداني
ئيَزي دي ناوضةش اخاوييةكاني خؤره ةالَتي موس لَي هةرل ةزيَي ط ةورةوة تارووب اري خ اثوور ل ةنيو
دال ب ةديل ط يران وس ةربردران,بةم ةش ئاطروخويَند ش ةهيدوكؤمةلَكؤذ ك رد,كةبةه ةزاران ثي اوو ذن ومن َ
ذمارةيةكي زؤر كورداني ئيَزيدي كؤمةلَكؤذ ولةناوبران بةداخةوة,كةتةنياذمارةيةكي كةم لةكورداني ئيَزيدي
ئاراس تةيي ش اري موس َل رزطاريان بوو,كةثةنايان بردةبةرشاخابةرزةكاني ناوضةكة,بةالَم ئةوانةي بةرةو ِ
ِرايان كرد كةكاتيَك طةيشتنة بةري خؤرهةالَتي رووب اري دةض لَة(ديجل ة)لةبةرامب ةر ش اري موس َل ب ةالَم
ثردةكة بةشاري موسلَيان ئةطةياند رووخابوو ,وبؤية ئةوةبوو كةوتنةبةر هيَرشي سوثاي ميرنش يني س ؤران
كةس ةرجةميان ش ةهيدكران,,ةئافرةت ةكانيان ب ةثيَي جوانةك ةيان ل ةنيَوان خؤي ان داب ةش ك رد,هةربةت ةنيا
كورداني ئيَزيدي نةبوو تووشي ِرةشةكؤذييةكةي سوثاي ميرنشيني س ؤران ب وون,ب ةلَكو براي اني كريس تيان
كةناوض ةكةيان ك ةوتبووة س ةر ِريَط اي هيَرش ي س وثاي ثاش اي ط ةورة,وةئ ةوانيش تووش ي ِرةش ةكؤذيي
وكؤم ةلَكؤذيي وت االَن ك ردن بوون ةوة,طون دي ئ ةلَقؤش كةمةس يحي نش ين ب وو,دانيش توانةكةي
شةهيدكران,كليَساي رةبان هورموز كةنزيك ناوض ةكةبوو تووش ي ت االَن ك ردن ه ات وقةش ةكةي ك ةناوي
طابريل دامبؤ بوو كوذرا,كةبةشيَكي زؤري دةستنووسي كؤني ناوكليَس الةناوبرا,وةكليَس اي ش ياك مةتاش يش
ةراي ميَ ذوونووس (ئ ةداي س يَجر)دواي ئ ةوةي ع ةلي ب ةط م يري ك ورداني بةهةمان شيَوة تاالَن ك را,وةب ِ
ئيَزيدي لةاليةن ميري ط ةورة ب ةديل ط يرا وة ِرةوان ةي ش اري ِرةوان دوزي ثايت ةخت ك را دواي دووس ال
ةراي ميَ ذوونووس(س ةديق دةةلم وجي) بةرل ةوةي َ,شةهيد كرا كةكاتيَك ئامادةنةبوو ببيَت ة موس لَمان.ب ةالَم ب ِ
اكري
َ ميري طةورة هيَرش بكاتةسةر ناوضةكاني كورداني ئيَزيدي ميرع ةلي ب ةط ه ةالَتووة بؤض ياكاني ئ
ي خؤي شاردووة,بةالَم لةدواي ضةند سالَيَك لةاليةن ئينجةبةيرةقدار مةحمةدثاشا والي موسلَةوة بةديل وةلةو َ
ط يراوة وةثاش ان لةش ويَنيَكدا كةبةكفرمةحمةدناس راوة لةس ةر,رووب اري طؤمل ة ش ةهيد ك را ك ةكاتيَك
ئامادةنةبوو ببيَتة موسلَمان.
لةدوايي ئةوةي سوثاي ثاشاي طةورة تواني ِرةشةكؤذي وكؤمةلَكؤذي كورداني ئيَزيدي وبراي اني كريس تيان
ثيئ ةنجام دا,كةئ ةوةبوو هيَرش ي كردةسةرميرنش يني بادين ان,كةسةرةتالةش اري ئاكريَي ةوة دةس تي َ
وفةرمانرةواك ةي ب ةناوي ئيس ماعيل ثاش ا ِراي ك رد,وةق ةالَش
ِ اكري
َ ك رد,وةط ةمارؤي خستةس ةرقةالَي ئ
كةوتةدةست ميري طةورة بةالَم زيَبارييةكان بةسةختي رووبةرووي س وثاي م يري ط ةورة بوون ةوة ب ةالَم
سةرئةنجام شكان,وةلةثاشاندا ِرووي كردة شاري ئاميَدي ثايتةختي ميرنشيني بادينان,وةل ةثاش بةرطريي ةكي
زؤر ش اري ئاميَ دي داط يركرا وميرسةعيدثاش اي م يري ميرنش يني بادين ان ِراي ك رد,كةثاش اي ط ةورة
لةجيَطةي ميرسةعيدثاش ا,موساثاش اي ك ةخزمي س ةعيد ثاش ا بووكردي ة م يري ميرنش ينةكة,كةل ةثاي ئ ةو
خزمةتةي بةثاشاي طةورةي كردبوو لةداطيركردني شاري ئاميَدي دا,وةثاش ان ش ارةكاني ده ؤك وزاخ ؤش
بةئاساني لةاليةن ثاشاي طةورة داطيركرا,كةئةوةبوو ِرووة باكوور ب ةرةو ميرنش يني بؤت ان كش اوتواني ب َي
بةرطرييةكةي ئ ةوتؤ ناوض ةي ج ةزيرةي ئيبن عوم ةر داطيربك ات,كةئ ةوةبوو ثاش اي طةورةوس وثاكةي
لةبةرامبةر سوثابةهيَزةكةي بةدرخان ثاشاي ميري ميرنشيني بؤتان خؤي بينيي ةوة,ب ةالَم س وثاي ميرنش يني
ةراوكيَي ل ةنيو ب ةرطريكاراني ش اري س ؤران ت واني ب ةرةو ثيَش ةوة ثيَش ِرةويي ك را,ك ة ت رس وتؤقاندودلَ ِ
حةس ةنكيَف بالَوبكات ةوة و ش ارةكةي داط يركرد,وة هةردووش اري نس يَبين وم ارديني ي ةك ل ةدواي ي ةك
داطيركرد,وةطةمارؤي خستةسةرشاري ئ ازيخ ب ةالَم ن ةيتواني ش ارةكةبطريَت ضونكةدانيش توان وس وثاي
ميرنش يني بؤت ان زؤرئازانةي ة ب ةرطرييان لةش ارةكةئةكرد,وةه ةرووةها لةثايت ةختي ميرنش يني بادين ان
ميرسةعيدثاشاي ميري ثيَشوي ميرنشين بةهةوكاري دانيشتواني شاري ئاميَدي ثايتةخت ل ةدذي موساثاش اي
ميري ميرنشيني بادينان ِراثةري,تواني لةميرايةتي بخات كةسةرئةنجام ئةوةيش ِراي ك رد ب ووة,وةدووب ارة
ميرسةعيد بووة ميري ميرنشين,بةالَم سوثاي ميرنش يني س ؤران دووب ارة ث ةالَماري ش اري ئاميَ دي داي ةوة
بي ئ ةوةي وتواني دووبارة داطيري بكاتةوة,وةكةوتة كوشتني ثيَاوماقؤالَن وريش سثياني شارةكة,وةئ ةمجار َ
ةسول بةطي براي كردة ميري ميرنشيني َ ي بداتة هةست وسؤزي خةلَكي ئاميَدي وميرنشينةكة ئةوةبوو ِر طو َ
بادين ان وبةس تيةوة بةميرنش يني س ؤرانةوة,ب ةالَم لةس الَي 1837ل ةدواي ب ةكؤتاهاتني بزووتن ةوة
اكري ت واني ميرنش يني
َ ةرمانرةوايي ثيَش ووي ش اري ئ
ِ ضةكدارييةكةي ثاشاي ط ةورة,ئيس ماعيل ثاش اي ف
بادينان لةدةست داطيركاري ميرنشيني سؤران رزط ار بك ات وةخ ؤي ب ووة م يري ميرنش ينةكة وة لةس الَي
ةرزةرؤمي دووةم 1847ميرنشيني بادينان بةردةوام كةلةو سالَدا دةولَةتي لةثاش م ؤركردني ثةيَماننام ةي ئ ِ
جيهان(رووسياي قةيس ةري
ِ لةطةلض دةولَةتي ئيَران بةناوبذيواني هةردوو دةولَةتة زلَهيَزةيةكةي ئةوكاتةي
ةرزةرؤمي ب اكووري كوردس تان,كةبةم ةش بةي ةكجاري كؤت ايي ه ات وب ةريتانياي م ةزن)لةش اري ئ ِ
بةميرنشيني بادينان,وةميرنشيني بؤتانش تواني ثاشماوةي سوثاي ميرنشيني سؤراني لةخاكي دةركرد وةي ةك
لةدواي يةك شارةكاني رزطاركرد.
-1ناوض ةي ِرةوان دوز,ناوض ةيَكي ش اخاويي وس ةخت وب ةرزة,ك ةدوذمن بةئاس اني ن ةيتوانيووة داط يري
بكات,وةهةرووةها ِرةواندوز ئةكةوتة سةر ِريَطاي كارواني بازرط اني,ك ة بؤدانيش تواني ش اري ِرةوان دوز
وميرنشيني سؤران مايةي خيَروخؤشي بوو,كةلةاليةكةوة بووة هؤي ئةوةي كةدةس ةالَتي سياس ي ميرنش يني
سؤران كةناوضةكة بةهيَز بيَت,وةلةاليةكي ترةوة بةهؤي ئ ةو ب اج وس ةرانةيةي كةلةكاروانةي ةكان دةس تي
ئةكةوت سامانيَكي زؤر بؤميرنشينةكة ئةرذا.
َ
ةرلةبةرامبةردةولةتةكاني-2دةولَ ةتي عوس ماني بةت ةواوي الوازب وو,ب ةهؤي دؤراني لةب ةرةكاني ش ِ
ةري جيابوون ةوةي يؤن ان(طري ك)لةس االَني( ئةوروثا,كوبووة ه ؤي جيابوون ةوي ض ةندهةريَميَك ليَي,وةش ِ
1832-1821ز) و والَتي ميسرسالَي(1805ز),كةئةو الوازي ة واي لةميرنش يني س ؤران بك ات بةميراي ةتي
بي ئ ةوةي هيَض حس ابيَك بؤدةولَ ةتي عوس ماني بك ات دةس تي ك رد ثاش اي ط ةورة(1837-1826ز) َ
بةفراوانخوازي.
-3ميرنشيني بابان,بةهؤي كيَش ةوملمالَنيَي ناوخؤيي ةوة ِ
بةرادةي ةك الواز ب و,كةنةيئ ةتواني هيَزةك اني خ ؤي
كؤبكاتةوةو لةدذي هةلَثةو فراوانخوازييةكاني ثاشاي طةورةي ميري ميرنشيني سؤران بوةست َي,وةسنووريَك
بؤ فراوانخوازي وخراثةكاريةكاني ميري طةورةي ميري ميرنشيني سؤران دابنيَت,وةهةرووةها ميرنش يني
لةرووي دةولَةتي ئيَران.
كةبووستي ِ
َ سؤران لةجيَطةي سؤران بووة ديواريَك
ةبووة,لةثةرةس ةندن وثيَش كةوتني
ِ -4ثاش اي ط ةورة كةس ايةتيَكي كاريطةروبةهيَزوبةهةيب ةتي ه
ميرنش ينةكةوبةهؤي ئ ةو ريَ زة زؤرةي ةي ه ةيبووة ل ةالي دانيش تواني ناوض ةكة,وةه ةرووةها ب ووني
ئةوهيَزةسوثايية زؤرةي كةدورستي كردبوو,كةهي ئةوةن ةبوو هي ميرنش ينةكةي بض وك بيَت ب ةلَكو زي اتر
ل ةهي دةولَ ةتيَكي س وربةخؤوبةهيَز ئةض وو,كةل ةدواي رووخان دني ئيمثراتؤري اي ساس انيان هيَض
وهيَزوس وثايَكي ك ورد لةوميَ ذووة ب ةدواوة ئةوةن دي س وثاي وميرنش يني س ؤران ب ةهيَز ن ةبوو,ك ةخاوةني
ضةكي قورس وجبةخانةبيَت,كةتةنانةت ذمارةي ثاسةوانةتايبةتييةكاني ثاش اي ط ةورة ن زيكي س َي ه ة زار
ئةبوو.
لةرووي سةربازييةوة,كة واي كرد دةولَةتي عوس ماني ل ةدواي لةدوا سةركةوتنةكاني سوثاي ميري طةورة ِ
ةرةكاني بةرامب ةر دةولَةت ةكاني ئ ةوروثا,ب ةالَم ت واني دووب ارة س وثا ث ةرش وبالَو دؤران دةكاني لةش ِ
هةندي ياخي بووني ناوخؤيي سةركوت بكات واليية ي اخي َ كؤبكاتةوة,ريَكيان بخاتةوة,كةتواني
ِ ودؤراوةكةي
ئةنادؤل وكوردستان,كةئةم كارانةش كةسوثاي عوسماني دةستي واالَبيَت,وةكةوتة ئامادةكاري ب ؤ َ بووةكاني
هيَ رش كردنةسةرميرنش يني س ؤران,س وثاي س ةرةكي عوس ماني بةفةرمان دةيي
ةوت,وةرووة باش وور بةدريَ ذايي ِريَط اي
ِ ِرةشيدمةحمةدثاشاضةركةس ي,لةباش ووري كوردس تان دةرك
شرةويي ك رد,وةلةهةردووناوض ةكةدا كةوت ة داثلؤس يني هيَزةك اني س وثاي ميرنش يني شةنطا َل-تةلةعفةر ثيَ ِ
َ َ
س ؤران وش كاندني,دواي ئ ةوة لةئةس كي موس لةوة ل ةرووباري دةض لة(ديجل ة)ثةريي ةوة بؤناوض ةكاني
ميرنش يني س ؤران ب َي بةرطريي ةكي ئ ةوتؤتا ش ارةديَي ه ةرير ثيَش ِرةويي ,وةس وثاي دووةمي عوس ماني
بةفةرمان دةيي ئينجةبةيرةقدارمةحمةدثاش ا والي موس َل وس وثاي س يَيةمي عوس ماني بةفةرمان دةيي ع ةلي
ِرةزاثاشا والي بةغداد بؤثشيتواني سوثاي سةرةكي بةرةو ميرنشيني س ؤران ثيَش ِرةوييان ك رد,ب ةالَم ثاش اي
ط ةورة س ةرجةم هيَزةس ةربازييةكاني ب ؤ ناوض ةكاني س ؤران بةطش تي وش اري ِرةوان دوز بةتايب ةتي
كش اندووة,ك ةئامانجي ب ةرطري ب وو لةثايت ةخت,ك ةتواني شويَنةس ةختةكان بط ريَت بةتايب ةتي
ةيانرةواني بةس ةر ئ ةو ِريَط اي ب ةرةو ش اريِ ئةوشويَنةس ةختانةي كةبةس ةر ط ةرووي ِروان دوزدا كةئ
ارةيلةريَطةض ِ
ِرةواندوز ئةهات,بؤية ِرةشيد مةحمةد ثاشا فةرماندةيي طش تي هيَزةك اني عوس ماني,ب يري ِ
ديثمؤماس ي ك ردووة,ض ونكة ط ةر هيَرش ي بكرداي ة وا زةرةدوزي اني س وثاي داطيرك ةري عوس ماني
لي كرد كةخؤي ل ةخويَن لةدةستكةوتةكاني زياتر ئةبوو,ئةوةبوو نامةيةكي بؤ ثاشاي طةورة نووسي وداواي َ
ي وةلةطة َمي ريَك بكةويَت وةهةرووةها دلَينايي كرد كةواز لةبةطري بهيَنت وخوي بةدةستةوة ريَذيي بثاريَز َ
َ
بدات,وابةشيَويةكي بةريَز مامةلةيدا ئةكريَت وةدووبارة دةسةالَتي ميرنشينةكةي خؤي ثيَدةدريَتةوة,وةثاش اي
ط ةورة ب ةوة ِرازي ب وو,وةب ؤ طفتوط ؤ ض وو ب ؤالي ِرةشيدمةحمةدثاش اي فةرمان ديي س وثاي
عوسماني,وةئةوةيش دةست بةسةري كرد ,لةنيو ثاس ةوانيَكي زؤر تؤكم ةدا ِرةوان ةي ئةس تانيؤلي ثايت ةختي
هةية,كةرةش يد مةحمةدثاش ا ثةيوةن دي بةزانائايين ةكاني
ِ دةولَةتي عوسماني كرا,بةالَم ِرايةكي تر لةوباريةوة
ةتي
خةتي بوو,كةواي لةمةالي خ َ َ ميرنشيني سؤرانةوة كرد يةكيَك كةلةوانة موفتي ميرنشيني سؤران مةالي
كرد فواتةيةك دةربكات,بةوةي كةهةر كةسيَك ضةك لةدذي سوثاي خةليفة؟ هةلَبطريَت ئةوا كافرة وت ةالَقي
ئةكةويَت وذنةكةي ليَي حةرامة,وةبالَبوونةوةي ئةم فةتوا ضةواشةكاريية لةناوريزةكاني س وثاي ميرنش يني
سؤران كاريطةري خؤي هةبوو ,كةواي كرد سةربازةكاني سوثاي ميرنشيني سؤران ضةكيان دانا وبةمةش
سوثاي ثاشاي طةورة تووشي لةيةكهةلَوةشان هات وب َي ب ةرطري ثاش اي ط ةورة خ ؤي دابةدةس تةوة دا ب ة
لي
ةهاوريَي ب وو زؤر ريَ زي َ
ِ عوسمانيرةشيدمةحمةدثاش اوة وةئ ةوةيش لةبةرئ ةوةي كؤن
ِ فةرمانديي سوثاي
طرت,لةنيو ثاسةوانيَكي زؤر تؤكمةدا ِرةوانةي ئةستانيؤلي ثايتةختي دةولَةتي عوس ماني ك را,كةب ةم ش يَوةية
كؤتايي هات بةبزووتن ةوة ض ةكداريةكةي ثاش اي ط ةورة لةس الَي,1837ب ةالَم ميرنش ينةكة ب ةردةوام ب وو
فةرمانرةواييان كردووة,كةلةس الَي 1847بةي ةكجاريي
ِ سي ميري الوازبؤماوةي دةسا َل,كةلةوماوةدا نزيكي َ
كؤتايي هات بةميرنشيني سؤران.
كةسةرةرايي ئةمانة ض ةندين هؤك اري ن اوخؤيي ودةرةكي ه ةبوو ب ؤ كؤت ايي ه اتني بةميرنش يني س ؤران ِ
كةئةمان بوون:
أ-هؤكارة ناوخؤييةكان:
-1دووب ةرةكي وملمالَنيَي ل ةنيَوان ئةن داماني بنةمالَ ةي م يراني ميرنش يني س ؤران,ب ةفيتي
دةولَةتةداطيركةرةكاني كوردستان(عوسماني وئيَراني)بؤئةوةي نةبيَتة ِريَطر لةب ةردةم ثيالَن ة ض ةوتةكانيان
لةدذي خةلَكي كوردستان.
ني ل ةنيَوان ميرنش يني س ؤران وميرنش ينةكاني ت ري كوردس تان وةك و ميرنش يني -2بةردةوامي شةروملمالَ َ
باب ان وبادين ان ,لةسةردةس ةالَتداريةتي ناوض ةكة,واي لةوس َي ميرنش ينة طرنطان ة كردب وو,كةب ةردةوام
لةملمالَن َي ي يةكتري دا بوون,لةجياتي ئ ةو س َي ميرنش ينة ي ةطبكرن وبةط ذ داطيرك ةرةكاني كوردس تاندا
ةر ئ ةدا ل ةدذي ي ةكتري,وة بؤئ ةوةي (عوسماني وئيَراني)دا بض نةوة كةب ةردةوام لةوكات ةدا كوردي ان بةش ِ
كةردان ميرنش ينةكاني خؤي ان نةكةن ة ن اوكي دةولَ ةتيَكي ك وردي لةوكات دا بؤئ ةوةي ن ةبن ب ةهيَزي س يَيةم
لةناوضةكةدا.
-3زولَم وزؤرداري وزةنط وتوندوتيذيي زؤري ثاشاي طةورة واي كةلةناوخؤدا,ناحةزودوذمني زياتري ب ؤ
خؤي دورست كرد,بةتايبةت ناوضةكاني ميرنشيني بادينان وداسني,كةئةو ناوضةنانةي هةردوو ميرنشينةكة
بةزةبري هيَز داطيركرد بوو,كة كؤمةلَكؤذييةكي زؤري لةدانيشتواني هةردوو ميرنشين كردبوو.
شةرزؤرةكاني ثاشاي طةورة,كمةب ةخيَوكردن ِ ورووتي خةلَكي ميرنشيني سؤران بةهؤي ورةش ِ-4هةذاري ِ
وخةرجييةكاني سوثاطةورةكةي ثاشاي طةورة لةسةر شاني دانيش تواني ميرنش يني س ؤران ب وو,كةئةم ةش
باري ئابووري سةرشاني خةلَكي ميرنشيني سؤران زؤر طران كردبوو.
ب-هؤكارة دةرةكييةكان: