Professional Documents
Culture Documents
--~-
' 'l~ -~ .'
.
,, l_
LUDUS ORBILII
postridie Flaccus Quintum mane excitavit. Quintus se mane early
lavit et novam togam induit. pater filiusque in viam
descenderunt. Flaccus capsulam QuintI portabat et
partes paedag6gi agebat. multI homines per vias iam partes paedagogi the part of a
tutor
festinabant. Flaccus Quintusque per turbam turbam crowd
pr6cedebant et ante liicem ad liidum Orbilii
advenerunt.
127
ianua aperta erat. itaque intraverunt et Orbilium
quaesiverunt. invenerunt eum in aula sedentem. vir aula courtyard
gravis erat; barbam longam habebat et vultum sedentem sitting
severum; in manii ferulam gereba\. Flaccus accessit et barbam beard
sevcrum severe ; ferulam cane
'ecce!' inquit, 'magister, filium meum Quintum ad ~e
diico.' ille Quintum inspexit et 'veni hue, Quinte,' inspexit looked at
inquit, 'et pauca mihi responde.'
non pauca sed multa Quintum rogavit, ptimum de de rebus Romanis about
rebus Romanis. Quintus ad omnia respondere poterat , ~oman history
nam pat~r ei multa de rebus Romanis ~arraverat.
'euge!' inquit Orbilius; 'age, potes-ne legere litteras?' euge! well done!; age come
librum Quinto tradidit et iussit eum legere. Quintus now
librum facile legere poterat. Orbilius patri 'puer bene
legere potest,' inquit. 'age, Quinte, iam scribe hos hos versus these verses
versus.' Quintus tabulam stilumque paravit et Orbilium tabulam writing-tablet
<\_lldivit ille versus r~citavit, quos Quintus seripsit in, stilum pen
tabula. recitavit recited; quos which
ubi litteras inspexit, Quintum mathematiea mathematica mathematical
q~aedam rogavit de triangulis et cireulis. Quintus questions
haesitabat; non poterat intellegere. Orbilius iratus erat; haesitabat hesitated
feru]am vibrabat. 'puer de mathematicis,' inquit, 'nihil vibrabat brandished
seit: age,p~oteS-E€?_Graeee dicere?' Graece (in) Greek
Flaeeiis, qui iam anxius erat, proeessit. 'magister ,'
inquit, 'filiu~ meus Graece nee dieere nee seribere
potest. propter hane eausam eum ad te diico, quod tu propter bane causam for this
linguam Graeeam bene doeere potes.' Orbilius valde reason
iratus erat. 'quid?' inquit, 'quid? puer Graece nee linguam language
dicere nee legere potest? mirum est. de bet statim mirum extraordinary
litteras Graeeas diseere. plane barbarus est.' librum plane totally
Graeee scriptum Quinto tradidit et iussit eum omnes barbarus barbarian
~ ras diseere. scriptum written
1am- celeffpueri advenerant( Quintus eos audire
poterat inter se eolloquentes. Orbilius Quinto dixit: colloquentes talking
'veni, puer. tempus est studere.' Quintum patremque·
in seholam duxit. ubi seholam intraverunt, omnes pueri scholam school room \
surrexerunt et magistrum salutaverunt. Flaeeus ad (
extremam partem seholae iit, ubi eeteri paedagogi ,extremam back
sedebant post pueros. (
Orbilius Quintum in medium diixit et 'eeee pueri ' (
inquit, 'novum discipulum vobis eommendo. nomen ' ei' commendo introduce; ei his
Quintus Horatius Flaeeus est. barbarus est; Graeee nee (
g!c,ere nee seribere potest.' pueri~debant. ill~ 't~eete,
pueri. Quinte, ad angulum i et litteras Graeeas disee.' angulum corner
itaque Quintus in angulo seholae misere sedebat et
litteris Graeeis studebat.
'
128
Orbilius ceteras lliadem Homeri docebat; omnes
recte correctly
dis~ipuli Graece legere poterant; omnes Hom~rum
interdum from time to time
facile intellegebant; omnes versus Graec6s recte
puerorum quidam one of the
recitabant. Quintus nihil intellegebat. interdum boys
puer~~~ quidam s e ~ et nares fastidiose nares fastidiose corriigavit
corrugavn. Quintus valde miser erat; domum redire turned up his nose scornfully
cupiebat. omnes pueri magni et lauti erant, filii lauti elegant, smart
senat6rum equitumque. ,s equites equites, knights
interdum Onus puerorum se vertit et nares fastidiose corrugavit
\\
intellego, intellegere, intellexi I understand
0 piinio, piinire, piinivi I punish
rideo, ridere, risi I laugh, smile
studeo, studere, studui + dat. I study, I am keen on
studium, studii, n. study; keenness
scio, scire, scivi I know
littera, litterae, f. letter
liber, libri, m. book
129
senator, senatoris, m. senator
manus, maniis,/. hand Some English abbreviations
nemo no one
a.m. ante meridlem
facilis, facile easy p.m. post merldJem
facile easily N.B. noUI bene
difficills, difficile difficult i.e. id est
gravis, grave heavy; serious e.g. exempll gritlA
pauci,paucae,pauca few etc. et cetera
0 Revision
Put th e nouns in brackets into the right Analyse the following sentences and then
case and then translate translate
1 puer multos (versus) recitavit.
1 Quintus paterque multos gradus
2 Troiani ( curs us) ad I tali am dirigun t.
descenderunt et in viam exierunt.
3 magister ferulam in (manus) gerebat 2 pater capsulam Quinti in manu
sed ( vultus) mitem ha be bat. portabat.
4 rex in (gradus) templi stabat.
3 ante lucem ad 111dum advenerunt;
dirigunt steer
ferulam cane Quintus tantum ludum numquam
mitem gentle viderat.
4 magister vultum severum habebat sed
eos comiter salutavit.
comiter kindly
Exercise 16.4
Translate
post meridiem Orbilius Latine d_~c~~at. pueri poetae Latine in Latin
veteri Latino studebant, Livia Andronico nomine.
poema frigidum erat et difficile, sed Quintus poema poem; frigidum dull
aliquantum intellegere poterat. tandem Orbilius pueros aliquantum some of it
dimisit. omnes laeti discesserunt et cum paedagogis paedagogis tutors
domum r,edierunt. ,
Quintus cum patre tristis ad regiones pauperum
ambulabat. '6 pater,' inquit; 'omnes alii .pueri magni et
lauti et ingeniosi sunt; ego parvus sum et pinguis. lauti elegant, smart
ingeniosi clever; pinguis fat
131
numquam potero cum eis contendere.' ille filio potert'> will I be able
respondit: 'noli desperare, care fili. tii et ingeniosus es contendere compete
et diligenter studere cupis. mox omnes alios superabis. superabis you will beat
bono animo esto.' bono anirno esto cheer up
f) Imagine that you are Quintus; describe your first day in Orbilius'
school.
f) The other boys all went off home 'laeti', but Quintus 'tristis'. Does
this surprise you?
After reading this section, see if you can answer the following
questions:
1 Who were the chief magistrates? What was the emblem of their
authority?
2 Who were the officials especially elected to protect the plebs?
3 Why were the plebs so powerless in a republic where every citizen
had the vote?
4 Who were the equites?
5 Why was unemployment so serious a problem in this period?
133