You are on page 1of 150

‫انجًٓـٕس‪ٚ‬ح انجـضائش‪ٚ‬ح انذ‪ٚ‬ـًقشاط‪ٛ‬ح انشعث‪ٛ‬ـح‬

‫‪République Algérienne Démocratique et Populaire‬‬


‫ٔصاسج انرـعه‪ٛ‬ـى انعـان‪ ٔ ٙ‬انثـذث‬
‫‪Ministère de l’Enseignement Supérieur‬‬
‫‪et de la Recherche Scientifique‬‬ ‫انعـهًـ‪ٙ‬‬
‫‪Centre Universitaire‬‬ ‫انًــشكـض انجــايــع‪ٙ‬‬
‫‪Colonel Akli Mohand Oulhadj‬‬ ‫انعق‪ٛ‬ذ أكه‪ ٙ‬يذُذ أنذاج‬
‫‪Bouira‬‬
‫انثٕ‪ٚ‬ـشج‬
‫ٍعهذ اىعيىً االقتصاديت ‪ ,‬اىتجاريت وعيىً اىتسييز‬

‫ححج عىوان‬

‫اٌخحًٍٍ اٌماًٌ فً اٌبىون‬


‫اٌخجارٌت دراست حاٌت لرض‬
‫ٌبىه اٌفالحت واٌخىمٍت اٌرٌفٍت‬
‫)‪(BADR‬‬
‫ٍذمزة ٍقذٍت ضَِ ٍتطيباث ّيو شهادة اىييساّس في اىعيىً االقتصاديت‬
‫تخصص ‪ّ:‬قىد ٍاىيت وبْىك‬

‫ححج إشراف األسخار ‪:‬‬ ‫مه إعذاد اٌطٍبت‪:‬‬

‫مذاث جماي‬ ‫‪ -‬بروان حجٍٍت‬


‫‪ -‬اجراد فاطمت‬

‫اىسْت اىجاٍعيت ‪2011/2010‬‬


‫انذًذ نهّ انز٘ أَاس طش‪ٚ‬قُا تانعهى‪ ٔ ،‬أسشذَا إنٗ طش‪ٚ‬ق انخ‪ٛ‬ش ٔٔفقُا نعًانُا‬
‫انًرٕاضع انز٘ ْٕ قطشج يٍ تذش‪.‬‬

‫شكش كم يٍ ساعذَا ف‪ ٙ‬اَجاص ْزِ انًزكشج يٍ قش‪ٚ‬ة أٔ يٍ تع‪ٛ‬ذ ٔ نٕ تاترسايح‬


‫أٔ كهًح ط‪ٛ‬ثح‪.‬‬

‫َرٕجّ تانشكش انجض‪ٚ‬م إنٗ األسرار انًششف "يـادخ جًـال" إنٗ اْرًايّ ٔ‬
‫ذٕج‪ٓٛ‬اذّ يرًُ‪ ٍٛ‬نّ انُجاح ف‪ ٙ‬يساسِ انعهً‪.ٙ‬‬

‫كًا َشكش أ‪ٚ‬ضا كم عًال تُك انثذس( ‪ ٔ )264‬اخض تانزكش " صْ‪ٛ‬ش" انز٘‬
‫ساعذَا كث‪ٛ‬شا ٔ نى ‪ٚ‬ثخم عه‪ُٛ‬ا تًعهٕياذّ انق‪ًٛ‬ح ٔ َظائذّ‪.‬‬

‫ٔ كًا َرقذو تانشكش انجض‪ٚ‬م إنٗ طهثح ن‪ٛ‬ساَس ٔ أسرارج يعاْذ انعهٕو االقرظاد‪ٚ‬ح‪.‬‬

‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫أساَـ‪َ ٙ‬قـض عقهـ‪"ٙ‬‬ ‫"عهًـا أدتُـ‪ ٙ‬انذْـش**‬
‫صداَـ‪ ٙ‬عهًـا تجٓهـ‪"ٙ‬‬ ‫"ٔإرا يا صددخ عهًـا **‬
‫نك انذًـذ ستـ‪ ٙ‬درـٗ ذشضـٗ‪ ٔ ،‬كًـا ‪ُٚ‬ثغـ‪ ٙ‬تجـالنك‪ ٔ ،‬انظـالج انسـالو عهـٗ "يذًـذ" خ‪ٛ‬ـش‬
‫األَـاو ٔ انشدًـح انًٓرـذاج‪.‬‬

‫إنـٗ انز٘ شعـم شًعـح دستـ‪ ٔ ٙ‬أَاسْا تُظائذـّ‪ ٔ ،‬سٓش عهٗ ذعه‪ًٛ‬ـ‪ ٔ ٙ‬انـز٘ دهـى تـاٌ‬
‫أكـٌٕ قـذٔج نغ‪ٛ‬ـش٘‪ ،‬دفظـّ انهّ ٔ أطـال فـ‪ ٙ‬عًـشِ‪..‬‬

‫إنـٗ يـٍ أٔطاَـا انشسـٕل تٓا ثالثـا‪ ٔ ...‬دًهرُـ‪ ٙ‬ف‪ ٙ‬تطُٓا ذسعـا‪ ٔ ...‬غًشذُـ‪ ٙ‬تذثٓا ٔ دعٕاذـٓا‬
‫دائًا‪ ...‬إنٗ يٍ انجُـح ذذـد إقذايـٓا‪ .‬دفظـٓا انهّ ٔ سعاْـا‪.‬‬

‫إنـٗ يٍ أسٖ انسعـادج ف‪ ٙ‬أع‪ُٓٛ‬ـى ٔ اسذـاح ٔ أَـا ت‪ ٍٛ‬ت‪ُٓٛ‬ـى إنـٗ يٍ صادًرٓـى عهـٗ نثـٍ‬
‫أيـ‪ ٔ ٙ‬فـؤاد٘ أتـ‪.ٙ‬‬

‫إنـٗ يٍ شجعرُـ‪ ٔ ٙ‬ساَذذُـ‪ ...ٙ‬انشًعـح انرـ‪َ ٙ‬شىا ف‪ٛ‬ـٓا انذ‪ٛ‬ـاج‪ ،‬فكـاٌ نـ‪ ٙ‬انفضـم أٌ‬
‫اسً‪ٛ‬ـٓا "ٔسدج انذ‪ٛ‬ـاج" "َـاد‪ٚ‬ح" ٔ إنٗ خان‪" ٙ‬اتشاْ‪ٛ‬ـى" انز٘ ْٕ تًثاتح انثذش انظاَ‪ ٙ‬فكهًا ادرجرّ نجأخ‬
‫إن‪ ٔ ّٛ‬إنٗ جً‪ٛ‬ع أقاستـ‪ ٔ ٙ‬أْهـ‪ ٔ ٙ‬كم يٍ ‪ٚ‬عشفُـ‪.ٙ‬‬

‫كًـا اْـذ٘ ْـزا انعًـم إنـٗ انهرـاٌ نـى ‪ُٚ‬ساًْـا قهثـ‪ ٙ‬دائًـا‪:‬‬

‫فاطًـح ‪‬‬ ‫‪ ‬سيـض انٕفـاء ٔ انسـالو‬


‫أي‪ُٛ‬ح ‪‬‬ ‫‪ ‬إنـٗ سيـض انًذثـح ٔ اإلخـالص‬
‫ٔ ال أَسـٗ شًعـح د‪ٛ‬اذـ‪ ٔ ٙ‬انـز٘ ساَذَـ‪ٔٔ ٙ‬قـف إنـٗ جاَثـ‪ ٙ‬خط‪ٛ‬ثـ‪ ٔ ٙ‬إنـٗ يـٍ‬
‫أدثُـ‪ ٙ‬فـ‪ ٙ‬انهّ ٔ ذظفـخ ْـزِ انٕس‪ٚ‬قـاخ يـٍ تعـذ٘‪.‬‬
‫انذًذ نهّ انز٘ جعم انعقم َعًح نُا ٔ جعم انعهى ٔاجثا عه‪ُٛ‬ا ٔ جعم انُٕس طش‪ٚ‬ق ْذا‪ٚ‬رُا‪.‬‬

‫إنٗ ٔان‪َ ٙ‬عًر‪ ٔ ٙ‬ذاج‪ ٙ‬ساس‪ ٙ‬انز٘ سعاَ‪ ٔ ٙ‬سقاَ‪ ٙ‬يٍ تذش انعطف ٔ انًٕدج ٔ انز٘‬
‫ْذاَ‪ ٔ ٙ‬دست‪ ٙ‬عهٗ دًم انظعاب ٔ سٓش عهٗ ذعه‪ ٔ ًٙٛ‬انز٘ دهى تاٌ اكٕ ٌ انًشأج انًثان‪ٛ‬ح ‪.‬‬

‫إنٗ أعظى ايشأج ف‪ ٙ‬انٕجٕد ٔ ادٍ طذس عشفرّ فغًشذُ‪ ٙ‬يٍ دة ٔ دُاٌ إنٗ انر‪ ٙ‬ذعجض انكهًاخ عٍ‬
‫انٕفاء تذقٓا ٔ اإلشادج تفضهٓا‪ ،‬إنٗ انر‪ ٙ‬سفع انهّ دسجاذٓا ٔ جعم انجُح ذذد أقذايٓا‪.‬‬

‫إنٗ انغائة عٍ أع‪ُُٛ‬ا ٔ انذاضش دائًا ف‪ ٙ‬قهٕتُا إنٗ سٔح أخ‪'ٙ‬أدسٍ" سدًّ انهّ ٔ اسكُّ فس‪ٛ‬خ جُاَّ‪.‬‬

‫إنٗ شًعح د‪ٛ‬اذ‪ ٔ ٙ‬نف‪ ٙ‬فؤاد٘ إنٗ يٍ ادرٕاْى قهث‪ ٔ ٙ‬نفظ أسًائٓى نساَ‪ٙ‬‬

‫إنـٗ انـز٘ شجعُـ‪ ٔ ٙ‬ساعذَـ‪ ٔ ٙ‬تقـٗ دائًـا إنٗ جاَثـ‪ ٙ‬خط‪ٛ‬ثـ‪.ٙ‬‬

‫إنـٗ جً‪ٛ‬ـع أقاستـ‪ ٔ ٙ‬خاطـح أخٕانـ‪ٙ‬‬

‫إنـٗ جً‪ٛ‬ـع أساذزذـ‪ ٙ‬يٍ انطــٕس االترذائـ‪ ٙ‬إنـٗ انجايعـ‪ٙ‬‬

‫إنـٗ عائهرـ‪ ٙ‬انثاَ‪ٛ‬ـح انر‪ ٙ‬جًعرُـ‪ ٙ‬تٓـى سٔاتـط انًذثـح ط‪ٛ‬هـح د‪ٛ‬اذـ‪ ٙ‬انجايع‪ٛ‬ـح ٔ ٍْ طذ‪ٚ‬قاذ‪ٙ‬‬
‫‪ :‬دج‪ٛ‬هح ٔ أي‪ُٛ‬ح‬

‫إنـٗ كم يـٍ ساَذَـ‪ ٔ ٙ‬شجعُــ‪ٙ‬‬

‫إنـٗ كـم يـٍ َس‪ٓٛ‬ـى قهًـ‪ ٔ ٙ‬نـى ‪ُٚ‬ساْـى عقهـ‪.ٙ‬‬


‫كبئيـج األفنـبل‬
‫اهكفضج‬ ‫يٌــّاً اهفنــل‬ ‫ؼكـى اهفنـل‬

‫‪70‬‬ ‫اهٌفبنبح األؿبؿٖج هوتٌم اهخسبؼٔ‬ ‫‪11-1‬‬

‫‪65‬‬ ‫اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتج‬ ‫‪14-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج اهيفكوج‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫اهخًغٖل اهضبكل فٕ اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتج هخضّٖوِب اهٓ يٖؽاٌٖج يبهٖج‬ ‫‪12-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫عنّاح خًغٖل األكّل‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫عنّاح خًغٖل اهعكّى‬ ‫‪16-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهيؼتص‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهيذود‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج يؿخنٖل‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪55‬‬ ‫اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهغائؼث‬ ‫‪11-4‬‬

‫‪06‬‬ ‫اهفنل اهتٖبٌٕ هيعخوف ؼئّؾ األيّال اهًبيوج‬ ‫‪11-4‬‬

‫‪56‬‬ ‫ضبالح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‬ ‫‪14-4‬‬

‫‪00‬‬ ‫ّمًٖج اهعؽٌٖج‬ ‫‪10-4‬‬

‫‪65‬‬ ‫اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هتٌم اهفالضج ّاهخٌيٖج اهؼٖفٖج‬ ‫‪12-0‬‬

‫‪171‬‬ ‫اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هّنبهج ػؼاو اهتؼر (‪)264‬‬ ‫‪10-0‬‬


‫كبئيـج اهسغاّل‬
‫اهكفضج‬ ‫يٌــّاً اهسغّل‬ ‫ؼكـى اهفنـل‬
‫‪14‬‬ ‫اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّاهتٌّم اهيخعككج‬ ‫‪11-1‬‬
‫‪12‬‬ ‫اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّاهتٌّم اإلؿاليٖج‬ ‫‪14-1‬‬
‫‪10‬‬ ‫يٖؽاٌٖج اهتٌم اهخسبؼٔ‬ ‫‪10-1‬‬
‫‪00‬‬ ‫يوعق هيعبنؼ اهلؼّل اهتٌنٖج‬ ‫‪12-1‬‬
‫‪00‬‬ ‫اهيلبؼٌج تًٖ اهٌهبى اهّنٌٕ ّاهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ فٖيب ٖعق يلّغ اهيٖؽاٌٖج‬ ‫‪10-4‬‬
‫‪00‬‬ ‫اهيلبؼٌج تًٖ اهٌهبى اهّنٌٕ ّاهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ فٖيب ٖعق يلّغ اإلٖسبؼ‬ ‫‪16-4‬‬
‫‪62‬‬ ‫ُٖنوج اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج اهيعخكؼث‬ ‫‪10-4‬‬
‫‪60‬‬ ‫سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‬ ‫‪10-4‬‬
‫‪01‬‬ ‫اهيلبؼٌج تًٖ اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهّنٌٕ ّاهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٖج فٖيب ٖعق‬ ‫‪10-4‬‬
‫سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز ‪.‬‬
‫‪00‬‬ ‫سغّل اهخيّٖل‬ ‫‪11-4‬‬
‫‪00‬‬ ‫سغّل اهخغٖٖؼاح‬ ‫‪11-4‬‬
‫‪00‬‬ ‫جذوه اىَىارد واالستخذاٍاث‬ ‫‪14-4‬‬
‫فِـؼؾ اهيضخّٖبح‬
‫اهخفنؼاح‬

‫االُغاءاح‬

‫كبئيج اهسغاّل ّاألفنبل‬

‫اهفِؼؾ‬
‫يلغيج يبيج‬

‫اهفكل األّل‪ :‬ييّيٖبح ضّل اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ اهلؼّل‬

‫خيِٖـغ‪11..............................................................................................:‬‬

‫اهيتضد األّل‪ :‬يفبُٖى ضّل اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ خنّؼُب‪14................................................‬‬

‫اهينوة األّل‪ْ :‬ضإذ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ سػٗرٕح‪10.......................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ٗ :‬ؼحثم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗٗؼ‪ٜ‬هر ؿَِٖح‪12.................................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬ؤْٗجؽ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ ِيحرْسٖح ِؾ ك‪ٜ‬رٕح ِّ جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪10.............‬‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ :‬يٖؽاٌٖج اهتٌم اهخسبؼٔ‪10.................................................................‬‬

‫اهينوة األّل‪ِٗ :‬جرد جٍدًْ جٍسظحر‪16...................................................................ٚ‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬جشسخدجِحز جٍدًْ جٍسظحر‪10..............................................................ٚ‬‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬ييّيٖبح ضّل اهلؼّل‪41 .............................................................‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬جٍيرٗع ٗٗؼحثهٖح ٗ ؤْٗجؿٖح‪44...........................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ِ :‬ـح‪ٜٜ‬ر ٗ اظرجءجز ِْؾ جٍيرٗع جٍِظرن‪ٜ‬ر‪01............................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ِ :‬خحػر ِْؾ جٍيرٗع ٗ ػرو جٍٗىح‪ٜ‬ر ِْٖح‪00.............................................‬‬

‫عالكـج‪24............................................................................................ :‬‬
‫اهفكل اهذبٌٕ‪ :‬ييّيٖبح ضّل اهخضوٖل اهيبهٕ‪20..........................................................‬‬

‫خيِٖـغ‪22............................................................................................. :‬‬

‫اهيتضد االّل ‪ :‬يفبُٖى ضّل اهخضوٖل اهيبهٕ ‪22...........................................................‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬سـر‪ٜ‬م جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬ؤِٕ‪ٜ‬سٔ ٗ ؤٕدجنٔ‪26................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬ج‪ْ٣‬سيحل ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍػشحد‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪20......................................‬‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪:‬اهيًنٖبح اهيضبؿتٖج فٕ اهخضوٖل اهيبهٕ‪01.................................................‬‬

‫اهينوة األّل ‪:‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر ‪01....................................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪:‬ج‪ْ١‬سيحل ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر جٍ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪00.....................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪:‬ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط‪60..................................................................‬‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬خضوٖل اهيٖؽاٌٖج تّاؿنج اهخّاؽٌبح اهيبهٖج‪01.............................................‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬سػَ‪ٜ‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر دٗجشػر ِئضرجز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪01........................................ٛ‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬سػَ‪ٜ‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر دٗجشػر جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪00..................................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬ظدٗل جٍسػٗ‪ٜ‬ل‪02.........................................................................‬‬

‫اهعالكج‪01..............................................................................................‬‬

‫اهفكل اهذبهد‪ :‬غؼاؿج خنتٖلٖج هتٌم اهفالضج ّ اهخٌيٖج اهؼٖفٖج‪04..........................................‬‬

‫خيِٖغ ‪04................................................................................................:‬‬

‫اهيتضد األّل‪ :‬هيضج ضّل تٌم اهفالضج ّ اهخٌيٖج اهؼٖفٖج (‪00....................................)BADR‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬سـر‪ٜ‬هٔ ٗ سػٗرٓ‪00........................................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ٗ :‬ؼحثهٔ‪02................................................................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬جٍٖ‪ٌٜ‬ل جٍسْؼ‪ٍ ِٜٛ‬دًْ (‪00........................................................)BADR‬‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ :‬تنبكج فٌٖج ضّل ّنبهج ػؼاو اهتؼر "‪00............................................."264‬‬

‫اهينوة األّل‪ٍِ :‬ػر ؿّ جٌٍٗحٍر‪00.......................................................................‬‬


‫اهينوة اهذبٌٕ‪ِ :‬خسَم ِظحٍغ جٌٍٗحٍر‪00.................................................................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬جٍٖ‪ٌٜ‬ل جٍسْؼ‪ٌٍٗ ِٜٛ‬حٍر ذرجؽ جٍدرض"‪111............................................"656‬‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬غؼاؿج ضبهج كؼل‪114...................................................................‬‬

‫اهينوة االّل ‪ :‬غؼاؿج يئؿؿج نبهتج اهلؼل‪114.......................................................‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬ضؿبة يئفؼاح اهخّاؽً اهيبهٕ ّ اهٌؿة اهيبهٖج هيفؼّو اهيئؿؿج‪116.................‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ٌ :‬خبئز اهغؼاؿج اهينتلج ‪110..............................................................‬‬

‫عالكج ‪141............................................................................................:‬‬

‫عبخيج يبيج ‪141.......................................................................................:‬‬

‫كبئيج اهيؼاسى‬

‫كبئيج اهيالضق‬
‫‪ٜ‬ـسدر ج‪٣‬ىسظحد ؿظخ جٍػ‪ٜ‬حذ ٗظٕٗرٕح ن‪ٌ ٛ‬ل دَد دػ‪ٜ‬ش ‪ٖٜ‬دم اٍ‪ ٙ‬جٍسػٗ‪ٜ‬ر ٗ جٍسظد‪ٜ‬د‪ٌِ ،‬ح ؤّ ٍٔ‬
‫جصر ٌد‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍيغحء ؿَ‪ ٙ‬جٍْدرذ ٗ جٍدػش ؿّ ؿٗجِل سْؼ‪ِٜٜ‬ر ظد‪ٜ‬دذ ن‪ ٛ‬جٍػ‪ٜ‬حذ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ِِ .‬ح ؤد٘ اٍ‪ٙ‬‬
‫ؼٖٗر ِئششحز دِخسَم ؤْٗجؿٖح ٗ ِّ د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍِئششحز‪« ،‬جٍدًْٗ » ٗ جٍس‪ ٛ‬سـسدر ِّ ؤُٕ جٍِئششحز‬
‫جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سْضػ ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد ٗ جٍس‪ ٛ‬سَـخ دٗر جٍٗش‪ٜ‬ػ (جٍِحٍ‪ )ٛ‬د‪ِ ّٜ‬خسَم جٍِسـحَِ‪ ّٜ‬ج‪٣‬ىسظحد‪ٗ ّٜٜ‬‬
‫سسِصل ٗؼ‪ٜ‬هسٔ ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ن‪ِْ ٛ‬ؾ جٍهرٗع ٗ ٌذًٍ جشسيدحل جٍٗدجثؾ‪ .‬نٖ‪ ٛ‬سشحُٕ دػر‪ٜ‬ير نـحٍر ن‪ ٛ‬سخه‪ٜ‬ع‬
‫ج‪ٕٟ‬دجم جٍِشػرذ ٍَٗظٗل اٍ‪ ٙ‬جٍسِْ‪ٜ‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ .‬نـْدِح ‪ٜ‬سخذ ىرجر ِْؾ جٍيرع ‪ٜ‬شسـِل ٗش‪َٜ‬ر ظٕٗر‪ٜ‬ر ٗ‬
‫ٕ‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪.ٛ‬‬

‫نحٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٜ ٛ‬ـد ِّ ؤُٕ جٍِٗغٗؿحز جٍدحٍلر ؤِٕ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ػيل جٍِْضثحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ جٍِػحشدر‬
‫ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ ،‬دػ‪ٜ‬ش ‪ٌِْٖٜ‬ح ِّ سي‪ ُٜٜ‬ؿُِٗ ىرجرجسٖح جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍِـرنر ْيحػ جٍيٗذ ٗ جٍغـم ن‪ ٛ‬د‪ٜ‬ثر جٍِْضحذ‬
‫جٍدجخَ‪ٜ‬ر ٗ جٍِْضحذ جٍخحرظ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫نإِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬سسزج‪ٜ‬د ‪ِٜٗ‬ح دـد ‪ ُٜٗ‬ن‪ ٛ‬ؿحٍِْح جٍِـحظر‪ِِ ،‬ح ظـل ادجرجز ِخسَم جٍضرٌحز ٗ‬
‫جٍِسـحَِ‪ِ ّٜ‬ـٖح دػحظر دجثِر اٍ‪ ٙ‬جٍِـَِٗحز ٗ جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٜ‬شسرضدّٗ دٖح ن‪ ٛ‬جسخحذ ىرجرجسُٖ‬
‫ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫ٗ ِِح ‪٣‬ضً ن‪ ٜٔ‬ؤّ جٍِػََ‪ ّٜ‬جٍِحٍ‪ ُٕ ّٜٜ‬ؤٌصر جٍهثحز ؤَٕ‪ٜ‬ر ٍسزٗ‪ٜ‬د رظحل ج‪ٟ‬ؿِحل دحٍِئضرجز جٍس‪ُٕ ٛ‬‬
‫دإشس جٍػحظر اٍ‪ٖٜ‬ح‪.‬‬

‫جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دِهِٖٗٔ جٍدش‪ٜ‬ػ ٕٗ ؿَِ‪ٜ‬ر ِشسِرذ ٍِـحٍظر ؤٗ سضل‪ٜ‬ل جٍد‪ٜ‬حْحز جٍِسٗنرذ ؿّ‬
‫جٍِضرٗؿحز ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ ،‬دحؿسدحرٓ ِّ جْشخ جٍٗشحثل ن‪ ٛ‬سضخ‪ٜ‬ط ْيحػ جٍيٗذ ٗ جٍغـم جٍس‪ ٛ‬سٗجظٔ‬
‫جٍِْضثحز‪ ِّٗ ،‬صُ جٍدػش ؿِح ‪ٜٗ‬ظد د‪ ّٜ‬ؿْحظر جٍد‪ٜ‬حْحز ِّ ؿ‪٤‬ىر سسُ ظ‪ٜ‬حكسٖح ن‪ ٛ‬ظٗرذ ِئضرجز ٌِ‪ٜ‬ر‬
‫سشحؿد ن‪ ٛ‬سهش‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ػدجش ‪ْٟ‬ضػر جٍِضرٗؽ‪ ٗ ،‬جٍس‪ٜ ٛ‬سُ ِّ خ‪ٍٖ٤‬ح دْحء ِـَِٗحز ٗ سٗظ‪ٜ‬حز سٌّٗ ؿْٗح ن‪ٛ‬‬
‫سرض‪ٜ‬د ِشسخدِ‪ٖٜ‬ح ن‪ ٛ‬ىرجرجسُٖ دذًٍ جٍِضرٗؽ‪ ٗ ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دِدٍٍٗٔ جٍػي‪ٜ‬ي‪ٜ ٛ‬شحؿد ن‪ ٛ‬جٍسْدئ دحسظحٕحز‬
‫ِشسيدَ‪ٜ‬ر ٗ ٌذًٍ ٍ‪ٜ‬سشْ‪ٍَِ ٙ‬ػَل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؤّ ‪ٜ‬يُٗ ددٗرٓ جٍِػَٗخ‪.‬‬

‫ٗ ِّ خ‪٤‬ل ٌل ٕذج جرسحدسح اٍ‪ ٙ‬ادرجض ج‪١‬ضٌحٍ‪ٜ‬ر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫“اهٓ اْ يغْ ٖينً ايختبؼ اهخضوٖل اهيبهٕ ّؿٖوج سُّؼٖج فٕ اخعبػ كؼاؼ يٌى اهلؼل يً نؼف اهتٌم؟ “‬

‫ّإلذؼاء ُػٍ اإلفنبهٖج يوٌٖب اإلسبتج يوٓ األؿئوج اهفؼيٖج اهخبهٖج‪:‬‬

‫‪ٕ-1‬ل سـسدر جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍَِظإ ج‪ِٟ‬صل ٍَػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ىرع؟‬

‫‪ٕ-6‬ل سسغِّ ؿَِ‪ٜ‬ر ِْغ جٍيرٗع ِخحػر ِـ‪ْٜ‬ر ٗ ٕل ْٕحً ػرو ٍَٗىح‪ٜ‬ر ِْٖح؟‬

‫‪ٕ-6‬ل ‪ٜ‬ـسدر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؤدجذ ٌحن‪ٜ‬ر ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع ِّ ػرم جٍدًْ؟‬
‫‪ٕ-6‬ل دٗجشػر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٍْ ٌِّٜ ٛ‬ح ِـرنر ج‪٣‬خس‪٣٤‬ز ٗ جٍسٗجزْحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ ٌذج ِردٗد‪ٜ‬ر جٍِضرٗؽ؟‬

‫ٗ ٌٍضم جٍلِٗع ػٗل ٕذٓ جٍسشحئ‪٣‬ز ْهرع ِح‪:َٜٙ‬‬

‫‪-‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٕٗ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر ظٕٗر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جسخحذ ىرجر ِْؾ جٍيرع ِّ ػرم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪-‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬ش‪َٜ‬ر ٍِرجىدر ج‪ِٟٗ‬جل جٍِشسصِرذ ٗ ٍي‪ٜ‬حس ِردٗد‪ٜ‬ر جٍِضحر‪ٜ‬ؾ‪.‬‬

‫‪-‬جشسـِحل جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪ٟ‬دٗجز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دضٌل ظ‪ٜ‬د ‪ٜ‬غِّ ٍٖح سػي‪ٜ‬و ؤٕدجنٖح جٍِشػرذ‪.‬‬

‫‪-‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬د‪ ّٜ‬جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِئششر ٌِح ؤّ ٍٔ دٗر ٌد‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬سػي‪ٜ‬و جٍِردٗد‪ٜ‬ر ٗ سػش‪ ّٜ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪.‬‬

‫اً اعخٖبؼٌب هيّمّو‪ :‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪ :‬سدررٓ ج‪ٟ‬شدحخ جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫‪-1‬ػد‪ٜ‬ـر جٍسخظط جٍذ‪ْ ٚ‬درشٔ ‪ٜ‬س‪٤‬ءُ ِؾ جٍِٗغٗؽ‪.‬‬

‫‪ ٌّٗ-6‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؤدجذ ٕحِر سـسِد ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع‪.‬‬

‫‪-6‬ؿ‪٤‬ىر ج‪٣‬شسصِحر دحٍدًْٗ ؿ‪٤‬ىر ٗػ‪ٜ‬دذ‪ ،‬نددّٗ ج‪ِٟٗ‬جل ‪ٗ ٣‬ظٗد ٍ‪٤‬شسصِحر ٗ ‪ٍَ ٣‬سػٗر ٗ ‪ ٣‬ؿِل ٗ ‪٣‬‬
‫ردغ‪ ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٣ ٛ‬سِْ‪ٜ‬ر ددّٗ جشسصِحر‪ ،‬نٗظٗد ج‪ِٟٗ‬جل سٌِّ ِّ جشسِرجر‪ٜ‬ر جٍػ‪ٜ‬حذ ٗ سػٗرٕح خحظر ِّ‬
‫جٍْحػ‪ٜ‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪-6‬جٍركدر جٍضخظ‪ٜ‬ر ن‪ِ ٛ‬ـرنر ؤُٕ ؤدٗجز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِشسـَِر ِّ ػرم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪ِِ ٛ‬حرشر‬
‫ؤؿِحٍٖح‪.‬‬

‫ج‪ٕٟ‬دجم جٍِشػرذ ِّ خ‪٤‬ل ٕذٓ جٍِذٌرذ‪:‬‬

‫‪-‬اؼٖحر ِد٘ ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍِظحل ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪-‬اؿػحء ِهُٖٗ ٗجشؾ ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِ ٗ ٛ‬د٘ نـحٍ‪ٜ‬سٔ ن‪ ٛ‬جسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع‪.‬‬

‫‪-‬سشَ‪ٜ‬ػ جٍغٗء ؿَ‪ٌ ٙ‬ل ِح ‪ٜ‬ػ‪ٜ‬ػ دحٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ ٌ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر سش‪ٜٜ‬رٕح ٍَيرٗع‪.‬‬

‫‪-‬اؼٖحر جٍظحْخ جٍسػد‪ٜ‬ي‪ ٛ‬ػٗل ٕذج جٍِٗغٗؽ‪.‬‬

‫صعىباث اىبحث‪:‬‬
‫‪-1‬جٍيٗجْ‪ ّٜ‬جٍِػدير ن‪ ٛ‬جٌٍِسدر ٍُ سٌِْْح ِّ جشسخرجض ِرجظؾ ٌص‪ٜ‬رذ ٗ ٕذج ؿحثد اٍ‪ ٙ‬جخذ جٌٍسحخ ٍِدذ‬
‫شحؿر‪.‬‬
‫ِّٗ جظل سلػ‪ٜ‬ر جٍِٗغٗؽ ػديح ٍ‪ٕ٠‬دجم جٍس‪ ٛ‬ػددْحٕح ىِْح دسي‪ ُٜٜ‬دػصْح اٍ‪ ٙ‬نشِ‪ ّٜٜ‬رث‪ٜ‬ش‪ :ّٜٜ‬ىشُ‬
‫ْؼر‪ ٗ ٚ‬ىشُ سػد‪ٜ‬ي‪:ٛ‬‬
‫جٍيشُ جٍْؼر‪ْٜ ٚ‬يشُ ددٗرٓ اٍ‪ ٙ‬نظَ‪:ّٜ‬‬
‫‪ْ -‬سْحٗل ن‪ ٛ‬جٍهظل ج‪ٟٗ‬ل‪ :‬ؿِِٗ‪ٜ‬ح سػٗل جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ جٍيرٗع ٍَسـرم ؿَ‪ِ ٙ‬ح ‪ٜ‬خط‬
‫جٍدْـًٗ جٍسظحر‪ٜ‬ـر دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬ؤْٗجؿٖح ٗٗؼحثهٖـح ٗ ٌذج ش‪ٜ‬ز‪ْٖٜ‬ـح ٌِح ‪ٜ‬سـُ جٍسػرو اٍ‪ ٙ‬جٍيرٗع ٗ‬
‫اظرجءجز ِْػٖح ٗ ِخحػرٕح ٗ ػرو جٍٗىح‪ٜ‬ر ِْٖح‪.‬‬

‫‪-‬ن‪ ٛ‬جٍهظل جٍصحْ‪ ٛ‬ػحٍْٗح اٍيحء جٍغٗء ؿَ‪ ٙ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬ؤِٕ‪ٜ‬سٔ ٍد٘ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪ِْ ٛ‬ؾ جٍيرٗع‬
‫ِّ ِخسَم جٍظٗجْخ‪.‬‬

‫جٍيشُ جٍسػد‪ٜ‬ي‪ٜ ٛ‬ؼُ نظ‪ٌ ٤‬حِ‪:٤‬‬

‫‪-‬ىِْح دبؿػحء ْؼرذ ضحَِر ؿّ دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ‪ ٗBADR‬خظظْح ْؼرسْح ؿَ‪ٌٗ ٙ‬حٍر ذرجؽ‬
‫جٍدرض(‪ٌِ )656‬ح ىِْح دسػد‪ٜ‬و ٌل ِح ىدُ ْؼر‪ٜ‬ح ن‪ ٛ‬جٍهظل جٍصحٍش ٗ ذًٍ ددرجشر ػحٍر ىرع ِّ دًْ‬
‫)‪(BADR‬‬

‫ٌِح ىِْح دبْٖحء درجشسْح دخحسِر ؿحِر سػسٗ٘ ِح جشسخَظْٖح ِّ جٍْسحثط‪.‬‬


‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫خيِٖـغ‪:‬‬
‫جٍ دًْ ؿحِر ِئششحز جثسِحْ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬جٍس‪ٜ ٛ‬ـسِد ؿَ‪ٖٜ‬ح ؤ‪ ٚ‬دَد ‪ْ١‬ـحص جىسظحدٓ جٍٗػْ‪ ِّ ٛ‬خ‪٤‬ل جِسدجدٓ‬
‫دح‪ِٟٗ‬جل جٍ‪٤‬زِر‪.‬‬
‫ِّٗ د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍدًْٗ ؤٗ جٍِئششحز ْظد جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سـرم ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح دًْٗ جٍٗدجثؾ ٗٗؼ‪ٜ‬هسٖح‬
‫ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ٕ‪ِْ ٛ‬ؾ جٍيرٗع‪ ٗ ،‬سـسدر ؿَِ‪ٜ‬ر ِْغ جٍيرٗع ؿَِ‪ٜ‬ر ظٕٗر‪ٜ‬ر‪ ِّ ٕٛ ٗ ،‬ؤُٕ ؿْحظر جٍسِٗ‪ٜ‬ل ن‪ٛ‬‬
‫ج‪٣‬ىسظحد جٍِـحظر‪.‬‬
‫ٗ ؿَ‪ ٜٔ‬شْسػـرو ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍهظـل اٍ‪ ٙ‬سـر‪ٜ‬م جٍدْـًٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ ؤْٗجؿٖح؟ دح‪١‬غحنر اٍ‪ِٜ ٙ‬زجْ‪ٜ‬سٔ ٗ ٌذًٍ‬
‫ِـْ‪ ٙ‬جٍيرٗع ٗ اظرجءجز ِْػٖح ٗ ػرو جٍٗىح‪ٜ‬ر ِّ ِخحػرٕح؟ ِّ خ‪٤‬ل ص‪٤‬صر ِدحػش‪:‬‬

‫اهيتضد األّل‪ :‬ؿِِٗ‪ٜ‬حز ػٗل جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬


‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ِٗ :‬جرد ٗ جشسخدجِحز جٍدًْ جٍسظحر‪.ٚ‬‬
‫اهيتضد اهذبهد‪ِ :‬هحٕ‪ ُٜ‬ؤشحش‪ٜ‬ر ػٗل جٍيرٗع‬

‫‪1‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اهيتضد األّل‪ :‬ييّيٖبح ضّل اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ خنّؼُب‪.‬‬

‫اّ ػحظر ج‪ْ١‬شحّ اٍ‪ ٙ‬ا‪ٜ‬ظحد ؤِحٌّ ٍػهؼ ؤِٗجٍٔ‪ ،‬دنـٔ اٍ‪ ٙ‬جٍسهٌ‪ٜ‬ر دبىحِر ِئششحز خحظر دٖذٓ جٍلح‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬‬
‫ِّ د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍِئششحز ْظد جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهينوة األّل‪ٌ :‬فإث اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ خنّٖؼُب‪.‬‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬خًؼٖف اهتٌّم اهخسبؼٖج‪.‬‬

‫ؤؿػ‪ٜ‬ز ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر سـحر‪ٜ‬م ؿد‪ٜ‬دذ ْٗظز دـغٖح ن‪ٖٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬

‫*اهخًؼٖف األّل‪:‬‬

‫‪ ٌِّٜ‬سـر‪ٜ‬م جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬دإْٔ "جٍِْضحذ ؤٗ جٍِئششر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سيدل جٍٗدجثؾ ِّ ج‪ٟ‬نرجد ٗجٍٖ‪ٜ‬ثحز‬
‫(ج‪ٟ‬ضخحط جٍِـْٗ‪ٜ‬ر) سػز جٍػَخ ؤٗ ‪ٟ‬ظل‪ ،‬صُ سشسخدُ ٕذٓ جٍٗدجثؾ ن‪ ٛ‬نسغ جٍػشحدحز ٗ سيد‪ ُٜ‬جٍيرٗع‬
‫‪1‬‬
‫(ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر) ديظد جٍردغ"‪.‬‬

‫*اهخًؼٖف اهذبٌٕ‪:‬‬

‫ٕ‪ ٛ‬جٍِئششحز جٍس‪ ٛ‬سيُٗ ديدٗل جٍٗدجثؾ سدنؾ ؿْد جٍػَخ ؤٗ ‪ٟ‬ظحل ِػددذ ٗ سزجٗل ؿَِ‪ٜ‬حز جٍسِٗ‪ٜ‬ل‬
‫جٍدجخَ‪ ٗ ٛ‬جٍخحرظ‪ ٗ ،ٛ‬خدِسٔ دِح ‪ٜ‬ػيو ؤٕدجم خػر جٍسِْ‪ٜ‬ر ٗ دؿُ ج‪٣‬ىسظحد جٍيِٗ‪ ٗ ٛ‬سدحضر ؿَِ‪ٜ‬حز جٍسِْ‪ٜ‬ر‬
‫ٗ ج‪٣‬دخحر ٗ ج‪٣‬شسصِحر جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدجخل ٗ جٍخحرض دِح ن‪ ٛ‬ذًٍ جٍِشحِٕر ن‪ ٛ‬اْضحء جٍِضرٗؿحز ٗ ِح ‪ٜ‬شسَزُ‬
‫‪2‬‬
‫ِّ ؿَِ‪ٜ‬حز ِظرن‪ٜ‬ر سظحر‪ٜ‬ر ٗ ِحٍ‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬نيح ٍ‪ٗ٠‬غحؽ جٍس‪ٜ ٛ‬يررٕح جٍدًْ جٍِرٌز‪.ٚ‬‬

‫* اهخًؼٖف اهذبهد‪:‬‬

‫‪ٜ‬ـرم ىحّْٗ جٍْيد ٗ جٍيرٗع ن‪ِ ٛ‬حدسٔ (‪ )116‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح "ؤضخحط ِـْٗ‪ٜ‬ر ِِٖسٖح‬
‫ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ٗ جٍـحد‪ٜ‬ر اظرجء جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِٗغػر ن‪ ٛ‬جٍِٗجد ‪ 117‬اٍ‪ٕ ِّ 116 ٙ‬ذج جٍيحّْٗ‪ ،‬دػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سغِّ ٕذٓ‬
‫جٍِٗجد ٗظم ج‪ٟ‬ؿِحل جٍس‪ٌَ ٛ‬هز دٖح جٍدًْٗ ٗ ٕ‪ ٛ‬سْػظر ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬

‫‪-‬جٍـِل ؿَ‪ ٙ‬ظِؾ جٍٗدجثؾ ٗ جٍِدخرجز ِّ جٍظِٖٗر‪.‬‬

‫‪-‬جٍي‪ٜ‬حُ دِْغ جٍيرٗع‪.‬‬


‫‪3‬‬
‫‪-‬سٗن‪ٜ‬ر ٗشحثل جٍدنؾ جٍ‪٤‬زِر ٗٗغـٖح سػز سظرم جٍزدحثّ ٗ جٍشٖر ؿَ‪ ٙ‬ادجرسٖح‪.‬‬

‫‪ -‬شَ‪ِٜ‬حّ دٗذ‪ٜ‬حخ‪ »" ،‬جىسظحد‪ٜ‬حز جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ«‪ ،‬جٍِئششر جٍظحِـ‪ٜ‬ر ٍَدرجشحز ٗجٍْضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ ‪،‬د‪ٜ‬رٗز‪،6774،‬ط‪.661‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -‬ؿدد جٍلهحر ػْه‪ ،ٛ‬ج‪ٟ‬شٗجو ٗجٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍدجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪ ،0222 ،‬ط‪02‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ -‬ىحّْٗ جٍْيد ٗجٍيرع‪.62-72،‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪2‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ ‬اهخًؼٖف اهؼاتى‪:‬‬
‫سـرم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح ػَير ردػ د‪ ّٜ‬ؤظػحخ جٍهحثع جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬ؤظػحخ جٍـظز جٍِحٍ‪ ٛ‬سيُٗ‬
‫‪1‬‬
‫دٖح جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ جٍْيد‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ٌ :‬فإث اهتٌّم اهخسبؼٖج‪.‬‬


‫اّ جٍددج‪ٜ‬حز ج‪ٍَ ٍٟٙٗ‬ـَِ‪ٜ‬حز جٍِظرن‪ٜ‬ر سـٗد اٍ‪ ٙ‬ؿٖد دحدل جٍـرجو جٍيد‪ِٜ‬ر شْر ‪ 6777‬و‪ ُ.‬ؤِح‬
‫ج‪١‬كر‪ٜ‬و نيد ؿرنٗج ىدل جٍِ‪٤ٜ‬د دإردـر ىرّٗ ددج‪ٜ‬ر جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ ٛ‬سزجٍٖٗح جٍدًْٗ جٍِـحظرذ ٌسدحدل جٍـِ‪٤‬ز‪،‬‬
‫ػهؼ جٍٗدجثؾ ٗ ِْغ جٍيرٗع‪.‬‬
‫ؤِح ؼٖٗر جٍدًْٗ دضٌَٖح جٍػحٍ‪ ٛ‬ن‪ٜ‬ـٗد اٍ‪ ٙ‬جٍهسرذ ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬رذ ِؾ ؼٖٗر جٍْيٗد جٍٗرى‪ٜ‬ر ٗ ِّ صُ نحٍضٌل‬
‫ج‪ٟٗ‬ل ٗ جٍددجث‪ٍَ ٛ‬دْـًٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٕٗ جٍظرجم ؤٗ جٍظ‪ٜ‬رن‪ ٛ‬جٍذ‪ٌ ٚ‬حّ ‪ٜ‬سـحِل دد‪ٜ‬ؾ ٗ ضرجء جٍـِ‪٤‬ز ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر‬
‫ٗ ِدحد‪٣‬سٖح دـِ‪٤‬ز ٗػْ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬دسيدُ جٍسظحرذ ٗ ؼٖٗر جٍهحثع ِّ جٍْيٗد ٗ دحٍذجز ن‪ ٛ‬جٍدْدى‪ٜ‬ر ٗ درضَْٗر ددؤز‬
‫ؼحٕرذ ا‪ٜ‬دجؽ جٍْيٗد ٍد٘ ظٖر ِإِْٗر ٗ ِٗصٗو دٖح ٗ ٕ‪ٍ ٛ‬د٘ جٍظرجم دل‪ٜ‬ر جٍػهحؼ ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ جٍغ‪ٜ‬حؽ ِيحدل‬
‫‪2‬‬
‫اظدجر ضٖحدجز ا‪ٜ‬دجؽ رشِ‪ٜ‬ر دِدَق جٍٗد‪ٜ‬ـر ٗ ‪ٜ‬ػظَّٗ ِيحدل ذًٍ ِؾ ؿٍِٗر‪.‬‬
‫ٗ سدر‪ٜ‬ظ‪ٜ‬ح ‪٣‬ػؼ ٕئ‪٣‬ء جٍظ‪ٜ‬حرنر ؤّ ظزء ٌد‪ٜ‬ر ِّ ٕذٓ جٍٗدجثؾ ‪ٜ ٣‬شػخ ٗ اّ جٍِٗدؿ‪ٜ ٣ ّٜ‬يِّٗٗ دشػخ‬
‫ٗدجثـُٖ دنـر ٗجػدذ ٗ ؤخذز ٕذٓ ج‪ٜ١‬ظح‪٣‬ز جٍِيدِر ِّ ػرم جٍظ‪ٜ‬حرنر سَي‪ ٙ‬جٍيدٗل جٍـحُ‪ ٗ ،‬دسػٗر‬
‫جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤظ دغ جٍسٖحنز ؿَ‪ ٙ‬ج‪ِٟٗ‬جل ٌد‪ٜ‬رج ٗ ؤظدغ جٍدًْ ‪ٜ‬يدُ نحثدذ ٍَِٗدؿ‪ٜ ٗ ّٜ‬يرغٖح دْشخ ؿحٍ‪ٜ‬ر‬
‫‪ ّ٣‬جٍدًْٗ ٗرصز ٕذٓ جٍٗؼحثم ؿّ جٍظ‪ٜ‬حرنر‪ ،‬ندـد ؤّ ٌحّ جٍلرع ٕٗ ػهؼ ج‪ِٟٗ‬جل ِّ جٍغ‪ٜ‬حؽ‪،‬‬
‫ؤظدغ ٕئ‪٣‬ء جٍِٗدؿ‪ٜ ّٜ‬سػَـّٗ اٍ‪ ٙ‬نحثدذ‪ِْ ،‬ذ ذًٍ جٍسحر‪ٜ‬خ ددج ؿدد جٍدًْٗ ‪ٜ‬سزج‪ٜ‬د ِِح ظـل سْؼ‪ِٖٜ‬ح ؤِرج‬
‫ػسِ‪ٜ‬ح ‪٣‬دد ِْٔ ِِح ‪ٜ‬ظـل دؼٖٗر جٍيٗجْ‪ ّٜ‬جٍِْؼِر ٍـِل جٍدًْٗ ٗ ٍيد جىسظر اظدجر جٍْيٗد ؿَ‪ ٙ‬دًْٗ ِـ‪ْٜ‬ر‬
‫‪3‬‬
‫ٗ ٕ‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍِرٌز‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍش‪ٜ‬حو ؼٖر ؤٗل دًْ ػٌِٗ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدْدى‪ٜ‬ر ؿحُ ‪ 1610‬صُ دًْ ؤِشسردجُ ؿحُ ‪ٍ ٗ 1576‬يد ؤد٘‬
‫سػٗ‪ٜ‬ر ٗ ز‪ٜ‬حدذ ج‪ْ١‬سحض اٍ‪ ٙ‬جزدٕحر جٍسظحرذ جٍخحرظ‪ٜ‬ر ٗ زجدز جٍػحظر اٍ‪ ٙ‬جٍيرٗع‪ .‬نسل‪ٜ‬ر ٗظٔ جٍرؤشِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫جٍردٗ‪ٜ‬ر جٍيد‪ِٜ‬ر ػ‪ٜ‬ش ٍُ سـد ِِٖسٖح ٕ‪ ٛ‬اىرجع جٍِػسحظ‪٤ٍ ّٜ‬شسٖ‪ ،ً٤‬دل سْٗؿز ؿَِ‪ٜ‬حز ٗ ِٖدز‬
‫ٍَرؤشِحٍ‪ٜ‬ر جٍِظرن‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سِسًَ جٍدًْٗ ن‪ ٛ‬سظحرذ جٍْيٗد‪،‬‬

‫‪ ِّ -6‬اؿدجد جٍػَدر‬
‫‪ - 0‬جػِد ػض‪ٜ‬ص ؿحدل‪ ،‬جىسظحد‪ٜ‬حز جٍْيٗد ٗ جٍدًْٗ‪ ،‬د‪ٜ‬رٗز‪ٌَٜ ،‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ ،6774 ،‬ػ‪ ،1‬ط ‪06‬‬
‫‪ -3‬ضحٌر جٍيزٗ‪ِ،ْٜٛ‬ػحغرجز ن‪ ٛ‬جىسظحد جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ‪،‬جٍظزجثر ‪،‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪،6770،‬ط‪.02‬‬

‫‪3‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٗ ِؾ ؼٖٗر جٍِضرٗؿحز جٍظْحؿ‪ٜ‬ر جٌٍدر٘ جٍِسػَدر ‪ِٟٗ‬جل غخِر ددؤز جٍدًْٗ سـسدر ظٖحز نـح‪ ٣‬ن‪ ٛ‬خدِر‬
‫جٍرؤشِحٍ‪ٜ‬ر ِّ خـ‪٤‬ل سظِ‪ٜ‬ـؾ جٍِخـدرجز ٗ اىرجغٖح ٍرظحل جٍظْحؿر نإظدػز ٗش‪ٜ‬ػ ِحٍ‪ٜ‬ح د‪ّٜ‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍِشسصِر‪ ٗ ّٜ‬جٍِدخر‪.ّٜ‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ّ :‬هبئف اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ نتًٖج ييوِب‪.‬‬


‫اهفؼو األّل‪ّ :‬هبئفِب‬
‫سيُٗ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر دِظِٗؿر ِّ جٍٗؼحثم جٍِخسَهر دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍٗؼ‪ٜ‬هر ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ٗ ٕ‪ ٛ‬خَو جٍْيٗد‬
‫جٌٍسحد‪ٜ‬ر ٗ شسسػرو اٍ‪ٖٜ‬ح ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪-1‬عوق ٌلّغ اهّغائى‪:‬‬
‫جٍػد‪ٜ‬صر‪.‬‬ ‫جٍِظسِـحز‬ ‫ن‪ٛ‬‬ ‫جْسضحر‬ ‫جٍْيٗد‬ ‫ؤْٗجؽ‬ ‫ؤٗشؾ‬ ‫ِّ‬ ‫جٌٍسحد‪ٜ‬ر‬ ‫جٍْيٗد‬ ‫خَو‬ ‫‪ٜ‬ـسدر‬
‫نحٍهٌرذ ج‪ٟ‬شحش ‪ٜ‬ر سإس‪ ِّ ٛ‬جؿس‪ٜ‬حد ج‪ٟ‬نرجد ن‪ ٛ‬جٍِظسِـحز جٍػد‪ٜ‬صر ؿَ‪ ٙ‬سشٗ‪ٜ‬ر ِدنٗؿحسُٖ ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍض‪ٌٜ‬حز‬
‫جٍس‪ٜ ٛ‬شػدْٖٗح ؿَ‪ٗ ٙ‬دجثـُٖ ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪-4‬كتّل اهّغائى‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر ِّ ؤُٕ ج‪ٟ‬ؿِحل جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سُ خَو جٍْيٗد ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر ؿّ ػر‪ٜ‬و ٕذٓ‬
‫جٍٗدجثؾ ٗ ٕ‪ ٛ‬جٍٗؼ‪ٜ‬هر ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪٤ٜ ٗ ،‬ػؼ ؤّ جٍٗدجثؾ ؿَ‪ ٙ‬ؤْٗجؽ ِخسَهر ٗ ٕ‪:ٛ‬‬
‫‪-1-4‬اهّغائى اهسبؼٖج‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سًَ جٍٗدجثؾ جٍس‪ٜ ٛ‬شسػ‪ٜ‬ؾ ؤظػحدٖح شػدٖح ددّٗ اْذجر شحدو‪.‬‬
‫‪ -4-4‬اهّغائى ألسل‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سًَ جٍٗدجثؾ جٍس‪ٜ ٣ ٛ‬شسػ‪ٜ‬ؾ ؤظػحدٖح جٍشػخ ِْٖح ا‪ ٣‬دـد جْيغحء جٍِدذ جٍِػددذ جٍِسهو ؿَ‪ٖٜ‬ح‪.‬‬
‫‪ -0-4‬اهّغائى تبعنبؼ‪:‬‬
‫ٗن‪ٖٜ‬ح ‪ٜ‬خػر جٍِٗدؽ دٌْٔ دركدسٔ ن‪ ٛ‬جٍشػخ ن‪ِ ٛ‬دذ زِْ‪ٜ‬ر ِسهو ؿَ‪ٖٜ‬ح‬
‫‪ّ -2-4‬غائى االغعبؼ‪:‬‬
‫ضدٔ جٍٗدجثؾ جٍظحر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍشػخ ؤ‪ ٌِّٜ ٚ‬شػدٖح دّٗ شحدو اْذجر ٗ ٌٍّ دهرو ؤْٔ ‪ٜ‬سُ ج‪ٜ١‬دجؽ‬
‫ِيحدل نحثدذ سدنؾ ٍَِٗدؽ ٗ ن‪ ٛ‬ؤٗىحز ِـ‪ْٜ‬ر ِسهو ؿَ‪ٖٜ‬ح شحديح‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ٌِّٜ‬جٍيٗل ؤّ ٕذٓ جٍٗدجثؾ سهسغ ٍ‪٠‬نرجد ٗ جٍِئششحز ٍسضظ‪ٜ‬ـُٖ ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬دخحر ‪.‬‬
‫‪ -0‬خلغٖى اهلؼّل‪:‬‬
‫ٕٗٗ ِح ‪ٜ‬ـرم دِْغ ج‪٣‬ثسِحّ ػ‪ٜ‬ش سيُٗ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر دح‪١‬ىرجع‪.‬‬

‫‪ – 6‬جػِد ػض‪ٜ‬ص ؿحدل‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.06‬‬


‫‪ ِّ -‬ػرم ا‪ِٜ‬حّ‪،‬دًْ سظحر‪ http://lnd-batna.hoxx .com ،ٚ‬ن‪.0266-22-24ٛ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪4‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ٜ‬ـسدر ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر ِّ جٍِٖحُ جٍسيَ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ػ‪ٜ‬ش سيُٗ دِْغ رظحل ج‪ٟ‬ؿِحل جثسِحْح‬
‫ىظ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ِِح ‪ٜ‬ـػ‪ٗ ُٖٜ‬ش‪َٜ‬ر دنؾ ػحغرذ ٌح‪ٟٗ‬رجو جٍْيد‪ٜ‬ر ٗ جٍٗدجثؾ سػز جٍػَخ سشسخدُ ن‪ ٛ‬سِٗ‪ٜ‬ل‬
‫جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍسظحر‪ٜ‬ر ؤٗ ج‪ْ١‬سحظ‪ٜ‬ر‪ .‬ن‪ِ ٛ‬يحدل ٕذٓ جٍخدِر جٍس‪ ٛ‬سئد‪ٖٜ‬ح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ جٍس‪ٜ ٛ‬سرسخ ؿْٖح سخَ‪ٖٜ‬ح‬
‫ؿّ دـع ؤِٗجٍٖح ٍِدذ ِـ‪ْٜ‬ر ٕ‪ِ ٛ‬دذ جٍيرع نبْٖح سػظل ؿَ‪ِ ٙ‬دَق ‪ِٜ‬صل ْشدر ِـ‪ْٜ‬ر ِّ ِدَق جٍيرع ٗ‬
‫‪1‬‬
‫‪ٜ‬شِ‪ٕ ٙ‬ذج جٍِدَق دحٍهحثدذ ٗ سػظل ٕذٓ جٍْشدر ؿَ‪ ٙ‬ؤشحس شْٗ‪.ٚ‬‬
‫سسهرؽ ٕذٓ جٍيرٗع اٍ‪ ٙ‬ص‪٤‬صر ؤْٗجؽ‪:‬‬
‫‪ -1-0‬كؼّل تغًّ ميبً‪:‬‬
‫سِْغ ٍَِسـحَِ‪ ّٜ‬جٍرث‪ٜ‬ش‪ِ ّٜٜ‬ؾ جٍدًْ ٌْٗٔ ِسإٌد ِّ ِرٌزُٕ جٍِحٍ‪ ّٟ ٛ‬ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظل جٍدًْ جٍسظحر‪ٜ ٣ ٚ‬يدُ‬
‫ىرٗع ددّٗ غِحّ‪.‬‬
‫‪ -4-0‬كؼّل تميبٌبح يعخوفج‪:‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬ذٌر ِْٖح ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫*ىرع دغِحّ جٍشَؾ جٍِخسَهر‪.‬‬
‫*ىرع دغِحّ ؤٗرجو ِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٌ‪ِٕ٤‬ح ٍسظْخ خػر ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د ػ‪ٜ‬ش ‪َٜ‬ظإ جٍدًْ ٍِْغ جٍيرع دغِحّ ػي‪ٜ‬ي‪ ٕٗ ٗ ٛ‬ؤظل ِـ‪ٍَ ّٜ‬ـِ‪ٜ‬ل ػ‪ٜ‬ش‬
‫‪ٜ ٣‬رظـٔ ٍٔ ا‪ ٣‬دـد ؤّ ‪ٜ‬شسـ‪ٜ‬د ى‪ِٜ‬ر جٍيرع جٍذ‪ِْٜ ٚ‬ػٔ ٍَـِ‪ٜ‬ل ِؾ جٍهحثدذ‪.‬‬
‫‪ -0-0‬اهلؼّل تميبً فعكٕ‪:‬‬
‫‪ٜ‬سُ ؿّ ػر‪ٜ‬و سدخل ضخظ‪ ٛ‬ؤخر ِّ ػرم جٍِيسرغ‪ٜ ٗ ّٜ‬سـٖد دحٍشدجد ن‪ ٛ‬ػحٍر ؿظز ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر‬
‫ؿّ جٍسشد‪ٜ‬د‪ ،‬ن‪ ٛ‬ػحٍر ْيط ى‪ِٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ؿّ ى‪ِٜ‬ر جٍد‪ ّٜ‬نحّ جٍدًْ ‪ٜ‬ضسرً ِؾ جٍدجثْس‪ٍَ ّٜ‬ػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ؤِٗجٍُٖ‬
‫‪2‬‬
‫ِّ ج‪ٟ‬ظٗل ج‪ٟ‬خر٘ ك‪ٜ‬ر جٍِرْٕٗر‪.‬‬
‫‪ -2‬عكى األّؼاق اهخسبؼٖج ‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر ٕذج ج‪١‬ظرجء ِّ ؤُٕ ٗؼحثم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍـظر جٍػد‪ٜ‬ش‪ ٗ .‬سزدجد ؤِٕ‪ٜ‬سٔ دحزد‪ٜ‬حد‬
‫ؼحٕرذ جٍِـحِ‪٤‬ز ج‪ٝ‬ظَر د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬نرجد ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ‪ .‬نحٍسحظر ‪ٜ‬د‪ٜ‬ؾ دإظل ٗ ‪ٜ‬ػظل ؿَ‪ٌِ ٙ‬د‪ٜ‬ح‪٣‬ز ِشسػير جٍدنؾ‬
‫ن‪ ٛ‬جٍهسرجز جٍِشسيدَ‪ٜ‬ر ِيحدل ِد‪ٜ‬ـحسٔ‪ .‬نِؾ سرجٌُ جٌٍِد‪ٜ‬ح‪٣‬ز ن‪ٜ ٛ‬دٓ نٖٗ ‪ٜ ٣‬شسػ‪ٜ‬ؾ ج‪٣‬شسِرجر ن‪ْ ٛ‬ضحػٔ‬
‫جٍسظحر‪.ٚ‬‬

‫‪-1‬ؿدد جٍػو ؤدٗ ؿسرٗس ‪،‬جٍٗظ‪ٜ‬ز ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪،‬جٍظزجثر ‪ٖٜ،‬حد جٍد‪ٍَْ ّٜ‬ضرٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ ‪ ،0222،‬ط‪ ،‬ط ‪63.64‬‬
‫‪ِ -‬ضرم ْحد‪ ٚ‬جٍدًْٗ ٗجٍضرٌحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر –‪ِ -Nizar‬هُٖٗ جٍدًْ جٍسظحر‪ٗ ٚ‬ؤؿِحٍٔ ٗؤىشحِٔ ‪-www.a le ppoeconomic‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪.com-‬ن‪0266-26-20 ٛ‬‬

‫‪5‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اذّ نٖٗ ‪َٜ‬ظإ ٍَدًْ ٍ‪ٜ‬خظِٖح ٍٔ ؤ‪ٜ ٚ‬دنؾ ٍٔ جٍدًْ ى‪ِٜ‬سٖح ىدل ؤّ ‪ٜ‬ػل ؤظَٖح ن‪ ٌّٜٗ‬جٍدًْ ن‪ٕ ٛ‬ذٓ‬
‫ٍػحٍر ىد ىدُ ىرغح ىظ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ِدسٔ سحر‪ٜ‬خ جشسػيحو جٌٍِد‪ٜ‬حٍر ٗ ِدَق جٍهحثدذ ‪ٜ‬ـحدل جٍهرو د‪ ّٜ‬جٍي‪ِٜ‬ر ج‪٣‬شِ‪ٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫ٗ جٍي‪ِٜ‬ر جٍػحٍ‪ٜ‬ر ٗ ْشدر جٍهحثدذ اٍ‪ ٙ‬جٍي‪ِٜ‬ر ج‪٣‬شِ‪ٜ‬ر ٌٍَِد‪ٜ‬حٍر سـرم دشـر جٍخظُ‪.‬‬
‫‪ّ -0‬هٖفج اإلفؼاف ّ اهؼكبتج ‪. Super vision and control:‬‬
‫سسٍٗ‪ ٙ‬جٍِظحرم ن‪ ٛ‬جٍِظسِـحز ذجز جٍسخػ‪ٜ‬ػ جٍِرٌز‪ ٚ‬ؿَِ‪ٜ‬ر سٗظ‪ ٜٔ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍِسدجٍٗر جٍس‪ ٛ‬جشسخدِسٖح‬
‫ِؾ ِسحدـر ٕذٓ ج‪ِٟٗ‬جل ٍَسإٌد ِّ ؤْٖح سشسخدُ ن‪ِٜ‬ح رظدز ٍٔ ِّ ؤكرجع‪ٍَ ٗ ،‬سإٌد ِّ ِد٘ ِح ػيئ‬
‫‪2‬‬
‫جشسخدجِٖح ِّ ؤٕدجم ِػددذ ِشديح ٍَِضرٗؿحز جٍس‪ ٛ‬جشسخدِسٖح‪.‬‬
‫‪ -6‬تًل اهّهبئف األعؼْ‪:‬‬
‫‪ ‬سِٗ‪ٜ‬ل جٍسظحرذ جٍخحرظ‪ٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل نسغ اؿسِحدجز ِشسْد‪ٜ‬ر ٗ سضسِل ؿَ‪ ٙ‬اؿسِحدجز ٍ‪٤‬شس‪ٜ‬رجد ٗ ؤخر٘‬
‫ٍَسظد‪ٜ‬ر ٗ ‪ٜ‬ػيو جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬ؤردحػٔ دظهر خحظر دِيدجر جٍهرو د‪ ّٜ‬جٍهٗجثد جٍس‪ٜٗ ٛ‬دؿٖح جٍِٗدؿ‪ٗ ّٜ‬‬
‫سًَ جٍس‪ٜ ٛ‬سػَِٖح جٍِيسرغ‪ ٗ ّٜ‬جٍـِٗ‪٣‬ز ٗ ج‪ٟ‬ظٗر جٍس‪ٜ ٛ‬ػظَٖح جٍدًْ ِيحدل سيد‪ ُٜ‬جٍخدِحز ٍـِ‪٤‬ثٔ‪.‬‬
‫‪ ‬ى‪ٜ‬حُ جٍدًْ دسػظ‪ٜ‬ل ِشسػيحز ؿِ‪٤‬ثٔ ِّ ِظحدرٕح جٍِخسَهر شٗجء ٌحْز ٕذٓ جٍِشسػيحز ض‪ٌٜ‬حز ؤٗ‬
‫ٌِد‪ٜ‬ح‪٣‬ز ؤٗ شْدجز ؤذْ‪ٜ‬ر ِشسػير ٍظحٍػٖح ؤٗ ؤشُٖ‪ٌ ،‬ذًٍ ‪ٜ‬دنؾ د‪ٍِ ُْٖٜٗ‬شسػي‪.ٜٔ‬‬
‫‪ ‬ى‪ٜ‬حُ جٍدًْ دسظِ‪ٜ‬ؾ ِدخرجز جٍـِ‪٤‬ء دضٌل ٗدجثؾ جدخحر ؤٗ ظْدٗو جٍسٗن‪ٜ‬ر ٗ اؿػحثُٖ نٗجثد ؿْٖح صُ‬
‫جشسصِحر ٕذٓ جٍِدخرجز ن‪ ٛ‬ضرجء جٍشْدجز‪.‬‬
‫‪ ‬ى‪ٜ‬حُ جٍدًْ دحٍسـحِل ن‪ ٛ‬ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬جخس‪٤‬م ؤْٗجؿٖح شٗجء ٍِظَػر ؿِ‪٤‬ثٔ ؤٗ ٍِظَػسٔ‬
‫جٍضخظ‪ٜ‬ر‪.‬جشسددجل جٍدًْ ٍَـِ‪٤‬ز ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر دحٍـَِر جٍٗػْ‪ٜ‬ر ٗ جٍـٌس ٍظحٍغ جٍـِ‪٤‬ء‪.‬‬
‫‪ ‬سإظ‪ٜ‬ر جٍدًْ خزجثّ ظل‪ٜ‬رذ ٍـِ‪٤‬ثٔ ‪ٜ‬ػسهؼّٗ ن‪ٖٜ‬ح دِْيٗ‪٣‬سُٖ جٍلحٍ‪ٜ‬ر ِّ ِظٕٗرجز‪ ,‬ؤٗرجو ِحٍ‪ٜ‬ر‪ْ ,‬يٗد ٗ‬
‫‪0‬‬
‫ك‪ٜ‬رٕح‪.‬‬

‫ادجرذ ج‪ٟ‬ؿِحل ٗ ِِسٌَحز جٍـِ‪٤‬ء ٗ سيد‪ ُٜ‬ج‪٣‬شسضحرجز ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍُٖ ِّ خ‪٤‬ل دجثرذ ِخسظر‬
‫‪3‬‬
‫‪:ٕٛTrust Département ..‬‬

‫‪ِ –6‬ػِد ضر‪ٜ‬م ا‪ِٜ‬حّ‪،‬دٗر جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬سِٗ‪ٜ‬ل جٍسِْ‪ٜ‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ِ،‬ذٌرذ ِيدِر غِّ ِسػَدحز ْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس ن‪ٛ‬‬
‫جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ‪،‬نرؽ ‪ْ:‬يٗد ِحٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ ‪،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪، ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ ،‬دنـر ‪.0227-0226،‬‬
‫–ْٗجل ددر جٍد‪ ، ّٜ‬رئٗم ؿدد جهلل ‪ ،‬جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ‪(،‬ضٖحدذ ٍشحْس)‪ٌَٜ ،‬ر جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗؿَُٗ جٍسش‪ٜٜ‬ر ‪ ،‬سخظط‪:‬‬ ‫‪0‬‬

‫ِحٍ‪ٜ‬ر ‪ ،‬ظحِـر جٍظزجثر ‪ ، 0221،‬ط‪.02‬‬


‫‪ -‬خحٍد جِ‪ ّٜ‬ؿدد جهلل ‪ ،‬جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِظرن‪ٜ‬ر ‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ِ ،‬ظر ‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر ‪ ، 0222 ،‬ػ‪ ، 0‬ط‪.63‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪6‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اهفنل(‪ :)11‬اهٌفبنبح األؿبؿٖج هوتٌم اهخسبؼٔ ‪.‬‬


‫أوجه اٌىشاط األساسً ٌٍبىه اٌخجاري‬

‫مىح اٌمروض‬ ‫االسخثماراث(محفظت األوراق اٌماٌٍت)‬ ‫لبوي اٌودائع‬

‫سىذاث اٌشرواث‬ ‫سىذاث اٌمروض‬


‫اروواث اٌخزٌىت‬
‫اٌحىومٍت‬

‫إعخماداث‬ ‫اعخماداث‬ ‫ودائع بإرخطار‬


‫إعخماداث‬ ‫ودائع ححج‬
‫بضمان بضائع‬ ‫شخصٍت (بذون‬ ‫سابك‬
‫اٌخصم‬ ‫اٌطٍب‬
‫ضمان)‬ ‫ودائع جارٌت‬

‫إعخماداث‬ ‫إعخماداث‬ ‫أرصذة‬


‫سٍف‬ ‫إعخماداث‬
‫مسخىذٌه‬ ‫ضمان أوراق‬ ‫حأمٍىاث ممابً‬ ‫ودائع‬ ‫اٌبىون‬
‫بضمان‬ ‫اٌمماوٌٍه‬
‫ماٌٍت‬ ‫رخطاباث ضمان أو‬ ‫صىذوق‬ ‫اٌخجارٌت‬
‫مرحباث‬
‫إعخماداث ٌٍخسذٌذ‬ ‫اٌخوفٍر‬ ‫األرخر‬
‫محموٌت‬
‫عٍى اٌبىه‬

‫اٌسٍوٌت‬
‫اٌربحٍت‬ ‫رخذمت اٌخىمٍت‬

‫اهيكغؼ ‪ِ:‬ػِد جٍظ‪ٜ‬رن‪:ٛ‬ادجرذ جٍِظحر‪ٜ‬م ‪(،‬ػ‪،)1‬دجر جٍٗنحء ٍدْ‪ٜ‬ح جٍػدحؿر ٗجٍْضر ‪،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪-‬‬
‫‪،6770‬ط‪.61.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌـٕ‪ :‬نتًٖج ييل اهتٌّم اهخسبؼٖج‪:‬‬

‫‪7‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ٜ‬سغغ ِِح شدو ؤّ جٍِظرم ‪ٜ‬سحظر دإِٗجل جٍْحس ٗ ٕذج ِـْحٓ ؤّ ؤِٗجٍٔ ٕٗ (ؤ‪ ٚ‬رؤشِحٍٔ ؿّ جٍسإش‪ٜ‬س‪+‬‬
‫ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ +ٛ‬ج‪ٟ‬ردحع جٍِسرجٌِر) ‪ ٣‬سِصل ا‪ ٣‬ظزء دش‪ٜ‬ػ ِّ ِظِٗؽ ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ ٛ‬سسـحِل دٖح ٗ ‪ٜ‬سرسخ ؿّ‬
‫ٕذٓ جٍػي‪ٜ‬ير ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫جٍِسحظرذ دإِٗجل جٍل‪ٜ‬ر سئد‪ ٚ‬اٍ‪ْ ٙ‬س‪ٜ‬ظس‪ِٕ ّٜ‬ح‪:‬‬
‫األّهٓ‪ :‬اهضـؼق ‪Précaution‬‬
‫اّ جٍِظرم ِئسِّ ؿَ‪ ٙ‬ؤِٗجل جٍْحس‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬ؤّ جٍِٗدؿ‪ٗ ّٜ‬غـٗج صيسُٖ ن‪ ٗ ٜٔ‬ؤٗدؿٗج ؤِٗجٍُٖ نٖٗ‬
‫ػر‪ٜ‬ط ؿَ‪ ٙ‬سًَ ج‪ِٟٗ‬جل ػرظح دِح ‪ َٜٜٔ‬جٍِْػو (جٍدًْ ‪ٜ‬شـ‪ ٌٍّٜٗ ٙ‬ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٍصير جٍِِْٗػر ٍٔ)‪ٗ ،‬‬
‫‪ َِٜٜٔ‬جٍيحّْٗ (جٍدًْ َِسزُ دبؿحدذ جٍػو اٍ‪ ٙ‬ؤَٕٔ‪ ،‬خحظر ٗ ؤّ ْٕحً اصدحز خػ‪ٍٖ ٛ‬ذج جٍخػ دحٍسٗى‪ٜ‬ؾ ٗ‬
‫جٍسحر‪ٜ‬خ)‪.‬‬
‫ٕذج جٍػرط ‪ٜ‬سِصل ن‪ ٛ‬جٍغِحْحز جٍس‪ٜ ٛ‬ػَدٖح جٍِظرم ؿْد اىرجغٔ ج‪ِٟٗ‬جل ٍ‪ٞ‬خر‪ ،ّٜ‬نٖٗ ‪ٜ‬شـ‪ٙ‬‬
‫ٍغِحّ جشسـحدذ ِح جىرغٔ ‪ِ ّ٣‬ح ٌحّ ىد جىرغٔ ِح ٕ‪ ٛ‬ا‪ ٣‬ؤِٗجل جٍْحس جٍس‪ ٣ ٛ‬دد ؤّ ‪ٜ‬ػَدٕٗح ِْٔ ‪ِٜٗ‬ح ِح‪.‬‬
‫اهذبٌٖج‪ :‬اهؿّٖهج ‪Liquidé‬‬
‫‪ٜ‬سـحِل جٍِظرم دإِٗجل جٍْحس ٍذج نـَ‪ ٜٔ‬ؤّ ‪ ٌّٜٗ‬ػحغرج ٍػَدحز جٍْحس ؤ‪ ٚ‬جٍِٗدؿ‪ ّٜ‬اذج ػَدٗج شػخ‬
‫ِح ‪ٜ‬ركدْٗٔ ِّ ٗدجثـُٖ ٗ ٕذج ِح ‪ٜ‬هشر ِددؤ ٗظٗخ سٗن‪ٜ‬ر جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٌٍحن‪ٜ‬ر ٍد٘ جٍِظحرم جٍِٗجظٖر ػَدحز‬
‫جٍشػخ ج‪ٝ‬س‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ِّ ىدل جٍزدحثّ ٗ جٍِٗدؿ‪ٌ ،ّٜ‬ل ذًٍ ‪ٜ‬ظغ دحٍْشدر ٍَِظحرم جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٕٛ ٛ‬ؤٌصر ج‪ْٟٗ‬جؽ جْسضحرج ٗ‬
‫ؤٌصرٕح خدِحز ٍٔ ٗ ؤىدِٖح سحر‪ٜ‬خ‪ٜ‬ح‪ ،‬نٖذٓ جٍِظحرم ٕ‪ ٛ‬جٍػظرجز ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍْؼحُ جٍِظرن‪ ٛ‬جٍَِزِر‬
‫دػٌُ جٍٗىحثؾ‪ ،‬ددنؾ ظزء ُِٖ ِّ ػَدحسُٖ‪ ٗ ،‬دذًٍ نٖ‪ ٛ‬ؤٌصر جٍِظحرم ِخحػرذ دـَِ‪ٜ‬حز اذج ؤرجدز اىرجع‬
‫جٍِحل ٍَل‪ٜ‬ر‪ ،‬سًَ اذّ ٕ‪ ٛ‬ػد‪ٜ‬ـر ؿِل جٍدًْ دحخسظحر ٌٍّ ن‪ ٛ‬ؿظرْح ٕذج نحّ جٍدًْٗ ‪ ٣‬سسظم ٌَٖح دْهس‬
‫‪1‬‬
‫جٍخظحثط‪.‬‬
‫اهينوة اهذبهد‪ :‬ؤٌّايِب ّ يلبؼٌخِب يى غٖؼُب يً اهيئؿؿبح اهيبهٖج ّ اهتٌنٖج‪.‬‬
‫اهفؼو األّل‪ :‬ؤٌّاو اهتٌّم اهخسبؼٖج ‪.‬‬
‫سْيشُ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬ؤْٗجؽ ِسـددذ ػديح ٍَزجٗ‪ٜ‬ر جٍس‪ٜ ٛ‬سُ ِّ خ‪ٍٖ٤‬ح جٍْؼر اٍ‪ ٙ‬جٍدًْٗ ٗ ذًٍ ؿَ‪ ٙ‬جٍْػٗ‬
‫جٍسحٍ‪:ٛ‬‬

‫ا‪-‬يً ضٖد ٌفبنِب ّ يغْ خغنٖخِب هويٌبنق اهسغؼافٖج‪:‬‬

‫‪-1‬ؿَ‪ ٛ‬جٍشحٍٗس ‪ِ ،‬ـحِ‪٤‬ز جٍدًْٗ ‪ ، www.Microsoft-ac.com.،‬ن‪.0266-26-62 ٛ‬‬


‫‪8‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-1‬اهتٌّم اهخسبؼٖج اهًبيج‪:‬‬


‫ٗ‪ٜ‬يظ ـد دٖح سًَ جٍدْـًٗ جٍس‪ٜ ٛ‬يؾ ِرٌزٕـح جٍرث‪ٜ‬شـ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍـحظِر‪ ،‬ؤٗ ن‪ ٛ‬اػد٘ جٍِدّ جٌٍدر٘‪ٗ ،‬‬
‫سدحضر ْضحػٖح ِّ خ‪٤‬ل نرٗؽ ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٍدٍٗر ؤٗ خحرظٖح‪ ٗ ،‬سيُٗ ٕذٓ جٍدًْٗ دٌحنر ج‪ٟ‬ؿِحل جٍسيَ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر‬
‫ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬سِْؾ ج‪٣‬ثسِحّ ىظ‪ٜ‬ر ٗ ِسٗشػ ج‪ٝ‬ظل‪ٌ ،‬ذًٍ ن‪ ٛ‬سدحضر ٌحنر ِظح‪٣‬ز جٍظرم ج‪ٟ‬ظْد‪ٗ ،ٛ‬‬
‫سِٗ‪ٜ‬ل جٍسظحرذ جٍخحرظ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪-4‬اهتٌّم اهخسبؼٖج اهيضوٖج‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬يظد دٖح سًَ جٍدًْٗ جٍس‪ٜ ٛ‬يسظر ْضحػٖح ؿَ‪ِْ ٙ‬ػير ظلرجن‪ٜ‬ر ِػدٗدذ ْشد‪ٜ‬ر‪ِ ،‬صل ِػحنؼ ِـ‪ْٜ‬ر ؤٗ‬
‫ِد‪ْٜ‬ر ؤٗ ٗ‪ٜ٣‬ر ؤٗ اىَ‪ِ ُٜ‬ػدد‪.‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬يؾ جٍِرٌز جٍرث‪ٜ‬ش‪ٍَ ٛ‬دًْ ٗ جٍهرٗؽ ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍِْػير جٍِػددذ‪ ٗ ،‬سسِ‪ٜ‬ز ٕذٓ جٍدًْٗ دظلر ػظِٖح‪ٌ ،‬ذًٍ‬
‫نٖ‪ ٛ‬سرسدػ دحٍد‪ٜ‬ثر جٍِػ‪ٜ‬ػر دٖح‪ْٜ ٗ ،‬ـٌس ذًٍ ؿَ‪ِ ٙ‬ظِٗؿر جٍخدِحز جٍِظرن‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دسيد‪1.ِٜٔ‬‬
‫ة‪ -‬يً ضٖد ضسى اهٌفبن‪:‬‬
‫‪-1‬تٌّم اهسيوج‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬يظد دٖح جٍدًْٗ جٍس‪ ٛ‬سسـحِل ِؾ ٌدحر جٍـِ‪٤‬ء ٗ جٍِْضحز جٌٍدر٘‪.‬‬
‫‪-4‬تٌّم اهخسؽئج‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬يظد دٖح سًَ جٍدًْٗ جٍس‪ ٛ‬سسـحِل ِؾ ظلحر جٍـِ‪٤‬ء‪ ٗ ،‬جٍِْضحز جٍظلر٘‪ٌٍْٖ ،‬ح سشـ‪٤ٍ ٙ‬ظسذجخ‬
‫جٌدر ؿدد ٌِِّ ٗسسِ‪ٜ‬ز ٕذٓ جٍدًْٗ دِح سسِ‪ٜ‬ز دٔ شسإظر نٖ‪ْ ٛ‬ضرذ ظلرجن‪ٜ‬ح ٗ سسـحِل دإظلر جٍٗػدجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ى‪ِٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل خَو جٍِْحنؾ جٍزِْ‪ٜ‬ر ٗ جٌٍِحْ‪ٜ‬ر‪ِْ ٗ ،‬هـر جٍسًَِ ٗ جٍسـحِل ٍ‪٠‬نرجد‪ ٗ ،‬دذًٍ نحّ جٍسظزثر سشـ‪ٙ‬‬
‫اٍ‪ ٙ‬سٗز‪ٜ‬ؾ خدِحز جٍدًْ ِّ خ‪٤‬ل جٍِشسًَٖ جٍْٖحث‪.ٛ‬‬
‫ر‪ -‬يً ضٖد يغغ اهفؼّو‪:‬‬
‫‪-1‬اهتٌّم اهخسبؼٖج ػاح فؼّو‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سًَ جٍدًْٗ جٍس‪ ٛ‬سسخذ ن‪ ٛ‬جٍلحٍخ ضٌل ضرٌحز جٍِشحِٕر ٌضٌ‪ ٤‬ىحْْٗ‪ٜ‬ح‪ٍٖ ،‬ح نرٗؽ ِسـددذ سلػ‪ٙ‬‬
‫جكَخ ؤْػحء جٍدٍٗر ٗ ‪٣‬ش‪ِٜ‬ح ج‪ِٟ‬حٌّ جٍٖحِر‪ ٗ ،‬سسدؾ جٍ‪ِ٤‬رٌز‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬سش‪ٜٜ‬ر ؤِٗرٕح‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سرً ٍَهرؽ سدد‪ٜ‬ر‬
‫ضئْٗٔ‪ ،‬ن‪ٜ ٤‬رظؾ ٍَِرٌز جٍرث‪ٜ‬ش‪ٍَ ٛ‬دًْ ا‪ ٣‬ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬سـَو دح‪ِٟٗ‬ر جٍٖحِر جٍس‪ْٜ ٛ‬ط ؿَ‪ٖٜ‬ح ن‪٣ ٛ‬ثػر جٍدًْ‪ٗ ،‬‬
‫دػد‪ٜ‬ـر ج‪ِٟٗ‬ر‪ ،‬نحّ جٍدًْ جٍرث‪ٜ‬ش‪ٜ ٛ‬غؾ جٍش‪ٜ‬حشر جٍـحِر جٍس‪ ٛ‬سٖدم دٖح جٍهرٗؽ‪.‬‬

‫‪ِ -6‬ػِد ؿدد جٍهسحع جٍظ‪ٜ‬رن‪ ، ٛ‬ادجرذ جٍدًْٗ ‪ ،‬ظحر جٍِْحٕط ‪ ،‬ؿِحّ ‪ ،‬ػ‪، 0225 ، 6‬ط‪.10‬‬
‫‪9‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٗ ‪ٜ‬سِ‪ٜ‬ز ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍدًْٗ دإْٔ ‪ٜ‬ـِل ؿَ‪ ٙ‬جٍْػحو جٍٗػْ‪ٜ ٗ ٛ‬خغؾ ٍَيٗجْ‪ ّٜ‬جٍـحِر ٍَدٍٗر‪ٍٜ ٗ ،‬س ٍَيٗجْ‪ّٜ‬‬
‫جٍِػحنؼحز جٍس‪ٜ ٛ‬يؾ جٍهرؽ ن‪ْ ٛ‬ػحىٖح جٍظلرجنـ‪ٌِ ،ٛ‬ح سيُٗ دٌحنر ج‪ٟ‬ؿِحل جٍسيَ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ سيد‪ُٜ‬‬
‫جٍيرٗع ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٝ‬ظحل ٗ جٍِسٗشػر ج‪ٝ‬ظل‪ٌِ ،‬ح سسـحِل ن‪ِ ٛ‬ظح‪٣‬ز جٍظرم ج‪ٟ‬ظْد‪.1ٛ‬‬
‫‪ -4‬تٌّم اهؿالؿل‪:‬‬
‫ْضإز دًْٗ جٍش‪٤‬شل ِؾ ِْٗ ٌد‪ٜ‬ر ٍػظُ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪ ِْٗ ٗ ،‬ػظُ ج‪ٟ‬ؿِحل جٍس‪ ٛ‬سٍِٖٗح ِّ ؤظل‬
‫سيد‪ ُٜ‬خدِحسٖح اٍ‪ِ ٙ‬خسَم نثحز جٍِظسِؾ‪ٕٗ ،‬ذٓ جٍدًْٗ سـد ْضحػحٕح ِّ خ‪٤‬ل نسغ شَشَر ِسٌحَِر ِّ جٍهرٗؽ‪،‬‬
‫ٗ ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ؿدذ دًْٗ ِْهظَر ؿّ دـغٖح ادجر‪ٜ‬ح ٌٍّٗ ‪ٜ‬ضرم ؿَ‪ٖٜ‬ح ِرٌز رث‪ٜ‬ش‪ٗ ٛ‬جػد ‪ٜ‬سٍٗ‪ ٙ‬رشُ‬
‫جٍش‪ٜ‬حشحز جٍـحِر جٍس‪ ٛ‬سَسزُ دٖح ٌحنر ٗػدجز جٍشَشَر‪ٌِ ،‬ح ‪ْٜ‬شو ج‪ٟ‬ؿِحل ٗ جٍْضحػ د‪ ّٜ‬جٍٗػدجز دـغٖح‬
‫‪2‬‬
‫ددـع‪ٜٗ ٣ٗ ،‬ظد ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ا‪ ٣‬ن‪ ٛ‬جٍٗ‪ٜ٣‬حز جٍِسػدذ ج‪ِٟ‬ر‪ٌٜٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ -0‬تٌّم اهيسيّيبح‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬ؤضدٔ دحٍضرٌحز جٍيحدغر جٍس‪ ٛ‬سسٍٗ‪ ٙ‬اْضحء ؿدذ دًْٗ ؤٗ ضرٌحز ِحٍ‪ٜ‬ر نسًَِ ِـؼـُ رؤشِحٍٖح ٗ‬
‫سضرم ؿَ‪ ٙ‬ش‪ٜ‬حشسٖح ٗ سيُٗ دسٗظ‪ٖٖٜ‬ح‪ٍٖ ٗ ،‬ذج جٍْٗؽ ِّ جٍدًْٗ ػحدؾ جػسٌحر‪ ٗ ،ٚ‬ؤظدػز شِر ِّ شِحز‬
‫جٍـظر‪ ٗ ،‬ىد جْسضرز ِصل ٕذٓ جٍدًْٗ ن‪ ٛ‬جٍٗ‪ٜ٣‬حز جٍِسػدذ ج‪ِٟ‬ر‪ٌٜٜ‬ر ٗ دٗل كرخ ؤٗردح‪.‬‬
‫‪-2‬اهتٌّم اهفؼغٖج‪:‬‬
‫ٕٗ‪ِْ ٛ‬ضأز ظل‪ٜ‬رذ ‪ٌَِٖٜ‬ح ؤنرجد ؤٗ ضرٌحز ؤضخحط‪ٜ ٗ ،‬يسظر ؿَِٖح ن‪ ٛ‬جٍلحٍخ ؿَ‪ِْ ٙ‬ػير ظل‪ٜ‬رذ‬
‫ؤٗ سسِ‪ٜ‬ز ؿّ دحى‪ ٛ‬ؤْٗجؽ جٍدًْٗ دإْٖح سيسظر سٗؼ‪ٜ‬م ِٗجردٕح ؿَ‪ ٙ‬ؤظٗل دحٍلر جٍش‪ٍٜٗ‬ر ِصل ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ٗ ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍِخظِٗر‪ ٗ ،‬ك‪ٜ‬ر ذًٍ ِّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍيحدَر ٍَسػٗ‪ٜ‬ل اٍ‪ْ ٙ‬يٗد ن‪ٗ ٛ‬ىـز ىظ‪ٜ‬ـر ٗ‬
‫ددّٗ خشحثر‪ٜ ٗ ،‬رظؾ جٍشدخ ن‪ ٛ‬ذًٍ اٍ‪ ٙ‬ؤْٖح ‪ ٣‬سشسػ‪ٜ‬ؾ سػِل ِخحػر سٗؼ‪ٜ‬م ؤِٗجٍٖح ن‪ ٛ‬ىرٗع ِسٗشػر‬
‫ؤٗ ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ٍظلر ػظُ ِٗجردٕح‪.‬‬
‫‪-0‬اهتٌّم اهيضوٖج‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سْضإ ٍسدحضر ْضحػٖح ن‪ِْ ٛ‬ػير ظلرجن‪ٜ‬ر ِػددذ‪ ،‬ىد سٌّٗ ِيحػـر ؤٗ ٗ‪ٜ٣‬ر ؤٗ ِػحنؼر ؤٗ ػس‪ٙ‬‬
‫ِد‪ْٜ‬ر ِػد دذ‪ ٗ ،‬اذج ٌحّ ْؼحُ جٍػٌُ جٍِػَ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدٍٗر سسهحٗز ن‪ ٜٔ‬ىٗجْ‪ ّٜ‬جٍِْحػو جٍظلرجن‪ٜ‬ر‪ ،‬نحّ جٍدًْ‬
‫‪3‬‬
‫جٍِػَ‪ٜ ٛ‬خغؾ ٍَيٗجْ‪ ّٜ‬جٍِػَ‪ٜ‬ر ٗ اضرجم شَػحز جٍرىحدر ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْٗ ن‪ِْ ٛ‬ػير ؿَِٔ‪.‬‬
‫‪-1‬اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ اهيئؿؿبح اهيبهٖج‪:‬‬

‫‪٤ٕ -‬ل ٌٖ‪ْٜ‬ر ‪ ،‬اظرجءجز ِْغ جٍيرٗع ِّ ػرم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍشحْس ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫نرؽ ‪ْ :‬يٗد ِحٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ، ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ ،‬دنـر ‪ ، 0227-0226 ،‬ط‪.60‬‬
‫– ِػِد جٍشـ‪ٜ‬د ؤْٗر ‪ ،‬ادجرذ جٍدًْٗ ‪ ،‬دجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر جٍظد‪ٜ‬دذ ‪ ،‬جٍيحٕرذ ‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ ، 0223 ،‬ط‪.65‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ -3‬دخرجز ‪ٜ‬ـدل نر‪ٜ‬دذ ‪ ،‬سيْ‪ٜ‬حز ٗش‪ٜ‬حشحز جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِظرن‪ ، ٛ‬د‪ٜٗ‬جّ جٍشحػر جٍِرٌز‪ٜ‬ر ‪ ،‬دّ ؿٌّْٗ ‪ ،‬جٍظزجثر ‪ ،‬ػ‪0225 ،1‬‬
‫‪،‬ط‪.52‬‬
‫‪10‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اّ جٍدْـًٗ جٍسظحر‪ٜ‬ـر ٗ جٍِئششـحز جٍِحٍ‪ٜ‬ـر سسضحدٔ ن‪ ٛ‬جٌٍص‪ٜ‬ر ِّ ؤٗظٔ ؤْضػسٖح جٍخحظر دح‪٣‬ثسِحّ‪،‬‬
‫ٗ سٗن‪ٜ‬ر ِظحدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٍَِضرٗؿحز ٗج‪ٟ‬نرجد‪ ٗ ،‬دظهر ؿحِر ‪ ٣‬خ‪٤‬م ‪ٜ‬ذٌر ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِـحظر ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬سـَو‬
‫دح‪٣‬شسخدجُ ؤٗ جٍسٗؼ‪ٜ‬م‪ ،‬نحٍخ‪٤‬م جٍػي‪ٜ‬ي‪ٜ ٛ‬سـَو دِظحدر ج‪٣‬شسخدجُ ٗ جٍسٗؼ‪ٜ‬م‪.‬‬
‫ندحٍْشدر ٍَدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر سـسِد ن‪ِ ٛ‬ظحدر جشسخدجِٖح ؤشحشح ؿَ‪ ٙ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ ٛ‬ػظَز ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ ٍل‪ٜ‬ر‬
‫ن‪ ٛ‬ضٌل ٗدجثؾ ٗ سشسخدِٖح ٍػشحدٖح جٍخحط ٗ ٍ‪ٜ‬س ٍػشحخ ؤظػحخ جٍٗدجثؾ‪ٌِ ،‬ح ؤّ رؤشِحٍٖح ٕٗ ِظرد‬
‫غِحّ ٍِٗجظٖر ػيٗو جٍِٗدؿ‪ِٜ ٣ ٗ ّٜ‬صل ن‪ ٛ‬ج‪٣‬شسخدجُ ا‪ْ ٣‬شدر غث‪َٜ‬ر‪.‬‬
‫ؤِح جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ـر سـسِد ؤشحشح ؿَ‪ ٙ‬رئٗس ؤِٗجٍٖح‪ ،‬نسشسخدُ ؤِٗجٍٖح جٌٍَِِٗر ٗ سـِل ٍػشحدٖح ٗ ‪ٌّٜٗ‬‬
‫جشسخدجِٖح ‪ِٟٗ‬جل جٍل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ػح‪٣‬ز جشسصْحث‪ٜ‬ر‪ٌِٗ ،‬جظٖر سزج‪ٜ‬د جػس‪ٜ‬حظحز ج‪٣‬شسصِحر ٗ اضدحؽ ركدر ج‪ٟ‬نرجد ٗ‬
‫ذًٍ ٍػشحخ ؤظػحدٖح ِيحدل ؿٍِٗر‪.‬‬

‫ؤِح جٍـحِل جٍصحْ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍسهرىر د‪ ّٜ‬جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٕٗ ؤىل ؤِٕ‪ٜ‬ر ٗ ٕٗ ػد‪ٜ‬ـر‬
‫جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح‪ ،‬نـَِ‪ٜ‬حز جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر سسرٌز ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ثسِحّ ىظ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬ن‪ ٛ‬ػ‪ ّٜ‬ؤّ جٍِئششحز‬
‫جٍِحٍ‪ٜ‬ر سيُٗ دـَِ‪ٜ‬حز ج‪٣‬شسصِحر‪ ٗ ،‬ىد ؼٖر ٕذج جٍِـ‪ٜ‬حر ػد‪ٜ‬صح ْس‪ٜ‬ظر سيحرخ ٗؼحثم ٌل ِّ جٍِئشش‪.ّٜ‬‬
‫‪ -4‬اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهًبيج ّ اهتٌّم اهعبكج‪:‬‬
‫جٍ يػحؽ جٍـحُ ىػحؽ جرسدػ دسػٗر ج‪٣‬ىسظحد جٍرؤشِحٍ‪ ٗ ٛ‬سػٍٗٔ ِّ جٍَ‪ٜ‬درجٍ‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍِخسَػ‪ٗ ،‬‬
‫ْؼرج ٍَدٗر جٍذ‪ٌ ٚ‬حْز سيُٗ دٔ جٍدًْٗ ن‪ ٛ‬سظِ‪ٜ‬ؾ ج‪١‬دخحرجز‪ ،‬خَو ج‪٣‬ثسِحّ‪ ،‬سٗن‪ٜ‬ر جػس‪ٜ‬حظحز جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٍَْضحػ‬
‫ج‪٣‬ىسظحد‪ ،ٚ‬نيد خغـز جٍِئششحز جٍِظرن‪ٜ‬ر ٍَدٍٗر رىحدسٖح ٗ ؼٖر ىػحؽ ِظرن‪ٜ ٛ‬خغؾ ٍرىحدر ٗ ش‪ٜ‬ػرذ‬
‫جٍدٍٗر ِّ خ‪٤‬ل ٌَِ‪ٜ‬سٖح ٍرؤس جٍِحل ؤٗ جٍِضحرٌر ن‪ ٜٔ‬ظزث‪ٜ‬ح ؤٗ سإص‪ٜ‬رٕح ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل جٍٗدجثؾ‬
‫‪1‬‬
‫جٍػٌِٗ‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤٗ رىحدر جٍدًْ جٍِرٌز‪ ٚ‬ؿَ‪ٖٜ‬ح دّٗ ؤّ سظل اٍ‪ِ ٙ‬رػَر جٍدًْٗ جٍـحِر‪.‬‬
‫ؤِح جٍدًْٗ جٍخحظر نٖ‪ِ ٛ‬ئششحز ذجز رئٗس ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر سسخذ ضٌل ضرٌحز ِشحِٕر ؤٗ ِئششحز‬
‫سـحْٗ‪ٜ‬ر ٗ ؤضٌحل ىحْْٗ‪ٜ‬ر ؤخر٘‪.‬‬
‫‪ -0‬اهخفؼكج تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج‪ ،‬تٌّم األييبل ّ تٌّم االئخيبً يخّؿن ّ نّٖل األسل‪:‬‬
‫‪ٜ‬ػَو ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ؤػ‪ٜ‬حْح ٗظم دًْٗ جٍٗدجثؾ‪ ،‬نٖذٓ جٍدًْٗ ‪ٜ‬يسظر ْضحػٖح ؿَ‪ ٙ‬ؿَِ‪ٜ‬حز‬
‫ج‪٣‬ثسِحّ‪ٜ ،‬ػَو ىدٗل جٍٗدجثؾ جٍظحر‪ٜ‬ر ٗ ‪ٟ‬ظل ىظ‪ٜ‬ر‪ ،‬نٖ‪ ٛ‬دذًٍ سخسَم ؿّ دًْٗ ج‪ٟ‬ؿِحل ٗ دًْٗ ج‪٣‬ثسِحّ‬
‫ػٗ‪ٜ‬ل ٗ ِسٗشػ ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬ندًْٗ جٍٗدجثؾ ددؤز سيدل جٍٗدجثؾ ج‪٣‬دخحر‪ٜ‬ر ؿَ‪ْ ٙ‬ػحو ٗجشؾ ٗ سـػ‪ ٛ‬ىرٗغح‬
‫ِسٗشػر ؤٗ ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫ؤِح دًْٗ ج‪ٟ‬ؿِحل ‪ٜ‬رسٌز ْضحػٖح جٍرث‪ٜ‬ش‪ ٛ‬ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع‪ ،‬اظدجر جٍشْدجز‪ ،‬جٍِضحرٌر ن‪ ٛ‬جٍِضحر‪ٜ‬ؾ‬
‫ٗ جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ؤْظدسٖح ٍذًٍ ْظد دـع جٍدٗل سػرُ ٕذٓ ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬رذ ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ ،Bokali -‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗسػٗرٕح ‪ ،www.droit.dz.com ،‬ن‪. 0266- 20-60 ٛ‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪11‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ؤِح دًْٗ ج‪٣‬ثسِحّ ِسٗشػ ٗ ػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظل سخسَم ؿّ دًْٗ جٍٗدجثؾ ن‪ْ ٛ‬ضحػٖح جٍذ‪ٜ ٚ‬يسظر ؿَ‪ِْ ٙ‬غ ج‪٣‬ثسِحّ‬
‫ٍِدذ سيل ؿّ شْس‪ ّٜ‬نيػ‪ ٣ ٗ ،‬سيدل جٍٗدجثؾ جٍظحر‪ٜ‬ر ا‪ ٣‬دبذّ خحط‪ٕ ٗ ،‬ذج ج‪٣‬ثسِحّ ٍ‪ٜ‬س ػٌرج ؿَ‪ٖٜ‬ح‪ ،‬ندًْٗ‬
‫جٍٗدجثؾ ؤ‪ٜ‬غح سِْغ ٕذج ج‪٣‬ثسِحّ‪.‬‬
‫‪ -2‬اهخفؼكج تًٖ اهتٌّم اهّنٌٖج ّ اهتٌّم األسٌتٖج‪:‬‬
‫اّ ٍَدًْٗ ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ٗظم ‪ٜ‬سغِّ خغٗؽ رؤس جٍِحل ٍشَػر ج‪ٟ‬ظحْخ شٗجء ٌحّ جٍدًْ ٌَِِٗح ‪ٟ‬ظحْخ‬
‫ِي‪ ِّٜٜ‬ن‪ ٛ‬اىَ‪ ُٜ‬جٍدٍٗر ؤٗ خحرظٖح ؤٗ سحدؾ ٍِئششر ِسـددذ جٍظْش‪ٜ‬حز ؤٗ ِظرد ِضحرٌر دإكَد‪ٜ‬ر ؤظْد‪ٜ‬ر ؤٗ نرؽ‬
‫ٍدًْ ؤظْد‪ِ ٛ‬رٌزٓ جٍرث‪ٜ‬ش‪ ٛ‬خحرض ج‪١‬ىَ‪.ُٜ‬‬
‫ٗسخغؾ ٕذٓ جٍدًْٗ ؤٗ‪ ٣‬سخغؾ ٍرىحدر جٍدًْ جٍِرٌز‪ ٚ‬سدـح ٍَسْؼ‪ ُٜ‬ج‪٣‬ىسظحد‪ْٕ ٗ ٚ‬حً دـع جٍدَدجّ‬
‫ؤششز جٍدًْٗ ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ٗ جٍدـع ج‪ٝ‬خر ظـَسٖح ٗػْ‪ٜ‬ر ؿّ ػر‪ٜ‬و ِضحرٌر جٍظحْخ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػَ‪ ٛ‬ن‪ٌَِٜ ٛ‬ر‬
‫رؤس جٍِحل دْشدر ِـ‪ْٜ‬ر سػيو جٍش‪ٜ‬ػرذ ٍٖذج جٍظحْخ ِصل جٌٍَِِر جٍـرد‪ٜ‬ر جٍشـٗد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗ‪ٕ ٌِّٜ‬ذٓ جٍدًْٗ ِِحرشر ٌحنر ؤْضػر جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ِصل سَي‪ ٛ‬جٍٗدجثؾ جٍٗػْ‪ٜ‬ر ٗ ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ٗ ؤّ‬
‫سشسخدِٖح ن‪ِْ ٛ‬غ ج‪٣‬ثسِحّ دجخل جٍػدٗد جٍٗػْ‪ٜ‬ر ؤٗ سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ ٙ‬جٍخحرض ‪٣‬شسصِحرٕح ن‪ ٛ‬ؤشٗجو جٍْيد ٗ جٍِحل‬
‫جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ٗ ا‪ٜ‬دجؿٖح ن‪ِ ٛ‬رجٌزٕح جٍرث‪ٜ‬ش‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍخحرض ن‪ ٛ‬ضٌل ٗدجثؾ دٌْ‪ٜ‬ر‪ٌِ ،‬ح ‪ٌِْٖٜ‬ح ؤّ سهسغ ػشحدحز ؤظْد‪ٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫ِصل‪ :‬ػشحدحز ج‪ٟٗ‬رٗ دٗ‪٣‬ر دجخل ػدٗدٕح جٍٗػْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ؤُى اهفؼّ كبح تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ اهتٌّم األعؼْ‪ ٌِّٜ :‬د‪ٜ‬حّ ؤُٕ ج‪٣‬خس‪٤‬نحز د‪ِْٖٜ‬ح ؿَ‪ ٙ‬جٍضٌل ْيحػ‬
‫ٌحٍسحٍ‪:ٛ‬‬
‫اهسغّل(‪ :)11‬اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ اهتٌّم اهيخعككج‬
‫اهتٌّم اهخسبؼٖج‬ ‫اهتٌّم اهيخعككج‬

‫ٕدنٖح ج‪ٟ‬شحش‪ ٕٗ ٛ‬جٍردغ‬ ‫‪ٕ-1‬دنٖح ج‪ٟ‬شحش‪ٍٜ ٛ‬س جٍردغ ٗ اِْح جٍسِْ‪ٜ‬ر‬

‫سـسِد ج‪ٝ‬ظل ٗ ج‪٣‬ىسرجع ىظ‪ٜ‬ر‬ ‫‪-2‬سـسِد جٍسشَ‪ٜ‬م ٗ ج‪٣‬ىسرجع ِسٗشػ ٗ ػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٝ‬ظل‬

‫سـسِد ؤشحشح ؿَ‪ٗ ٙ‬دجثؾ جٍظِٖٗر‬ ‫‪-3‬جؿسِحدٕح ج‪ٟ‬شحس ؿَ‪ِ ٙ‬ظحدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ٗ ٛ‬‬
‫دؿُ جٍدٍٗر ٍٖح ٗجٍيرٗع‬
‫كحٍدح ‪ ٣‬ؿ‪٤‬ىر ٍٖح دحٍدٍٗر‪ِ ،‬ح ٍُ سٌّ‬ ‫‪-4‬جرسدحػٖح دحٍدٍٗر ىٗ‪ ،ٚ‬نإِح ؤّ سٌّٗ ٌَِِٗر ٍٖح‪ ،‬ؤٗ‬
‫ٌَِِٗر ٍٖح‪ ،‬ؤ‪ِ ٚ‬ئِِر‬ ‫ذجز ؿ‪٤‬ىر ىٗ‪ٜ‬ر ِـٖح‬
‫سٗؼ‪ٜ‬م ؤِٗجٍٖح ن‪ِ ٛ‬ظح‪٣‬ز ِسْٗؿر‬ ‫‪-5‬سٗؼ‪ٜ‬م ؤِٗجٍٖح ‪ ٌّٜٗ‬ػظرج ن‪ ٛ‬جٍيػحؽ جٍذ‪ٜ ٚ‬ػِل‬
‫جشِٖح‬

‫‪ -‬ؿ‪ٜ‬غر دّ ‪ِْٜٜ‬ر ‪ ،‬سـر‪ٜ‬م جٍدًْ ‪ ، www.ibtissama.com ،‬ن‪. 0266- 20 -62 ٛ‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪12‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ؤشـحر جٍهحثدذ ؿحٍ‪ٜ‬ر ْشد‪ٜ‬ح ‪ٕ ّ٣‬دنٖح‬ ‫‪-6‬ؤشـحر جٍهحثدذ ٗ ضرٗػ جٍيرع سٌّٗ ِـسدٍر ٗ‬
‫ج‪ٟ‬شحس ٕٗ جٍردغ جٍسظحر‪ٚ‬‬ ‫ِـيٍٗر ٗ ِْحشدر ٍَِيسرع‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش ‪ ٣‬سضٌل ؿدثح ٌد‪ٜ‬رج‬
‫ؿَ‪ ٙ‬جٍِيسرع‬
‫ؿحدذ سخغؾ ٍيحّْٗ جٍضرٌحز‬ ‫‪ٍٖ-7‬ح ضخظ‪ٜ‬ر جؿسدحر‪ٜ‬ر ِسْيَر ٗ سسِسؾ دٌص‪ٜ‬ر ِّ‬
‫ج‪١‬ؿهحءجز ٗ ج‪ِ٣‬س‪ٜ‬حزجز ِّ جٍدٍٗر‬
‫‪ٜ ٣‬ضسرػ سٗجظد ِِصَ‪ ّٜ‬ػٌِٗ‪ ّٜٜ‬ن‪ٛ‬‬ ‫‪-8‬سٌّٗ ِظحٍس ادجرسٖح ػٌِٗ‪ٜ‬ر (اذج ٌحْز ٌَِح ٍٖح)‪،‬‬
‫ِظحٍس ادجرسٖح‬ ‫ؤٗ ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ىل ٗظٗد ِِصَ‪ ّٜ‬ػٌِٗ‪ ّٜٜ‬ؿّ جٍيػحؽ‬
‫جٍِخسط‬
‫ؿحدذ ْضحػٖح ‪ٜ‬يسظر ؿَ‪ ٙ‬سيد‪ ُٜ‬جٍشَم‪،‬‬ ‫‪-9‬سيُٗ دبْضحء ِضرٗؿحز ظد‪ٜ‬دذ غِّ سخظظٖح‪ ،‬ؤٗ‬
‫ٗ جٍيرٗع ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٝ‬ظل‪ ٗ ،‬خظُ‬ ‫سدخل ضر‪ٌٜ‬ح ن‪ ٛ‬جٍيحثُ ِْٖح‪ ،‬اغحنر اٍ‪ ٙ‬سيد‪ُٜ‬‬
‫ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحر‪ٜ‬ر‬ ‫ج‪٣‬شسضحرجز ٗ جٍخدرجز جٍهْ‪ٜ‬ر‬
‫جٍـحَِّٗ ن‪ٖٜ‬ح ‪ٜ‬سِسـّٗ دِـَِٗحز‬ ‫‪ٜ-11‬سػَخ ِّ جٍـحَِ‪ ّٜ‬جٍِـرنر ٗ جٍسخظط ن‪ٛ‬‬
‫ِظرن‪ٜ‬ر ؿحِر‬ ‫ضئّٗ جٍيػحؽ جٍذ‪ٜ ٚ‬خدِٔ جٍِظرم‬
‫شرؿر دٗرجّ رؤس جٍِحل ٍيظر نسرذ‬ ‫‪-11‬دػء دٗرجّ رؤس جٍِحل دشدخ ػٗل نسرذ جشسردجد‬
‫شدجد جٍيرع‬ ‫جٍيرع‬
‫‪ٜ ٣‬ضسرػ ذًٍ ن‪ْ ٛ‬ضحػٖح‬ ‫‪-12‬ؿحدذ سَسزُ دخػر جٍدٍٗر جٍسِْٗ‪ٜ‬ر‬
‫درظر جٍِخحػرذ ن‪ْ ٛ‬ضحػٖح جىل ْشد‪ٜ‬ح‬ ‫‪-13‬سـرغٖح ٍِخحػر ؿحٍ‪ٜ‬ر دشدخ ػٗل ِدذ جٍيرع‬
‫سدػش ؤػ‪ٜ‬حْح ؿّ جٍِيسرغ‪ّٜ‬‬ ‫‪ٜ-14‬سٗظٔ اٍ‪ٖٜ‬ح جٍِيسرغّٗ‬
‫ىدرسٖح ن‪ ٛ‬سٍٗ‪ٜ‬د ْيٗد جٍٗدجثؾ ٌد‪ٜ‬رذ‬ ‫‪ٜ ٣-15‬ػو ٍٖح سٍٗ‪ٜ‬د ْيٗد جٍٗدجثؾ‬
‫اهيكغؼ‪ :‬جٍدٌسٗر ؿدد جهلل جٍػحٕر‪ ،‬جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ ٗجٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ِ،‬رٌز ‪ٜ‬ز‪ٜ‬د ٍْضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ‪ ،‬ط‪050‬‬

‫‪13‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫يلبؼٌج تًٖ اهتٌّم اإلؿاليٖج ّ اهتٌّم اهخلوٖغٖج‪:‬‬


‫‪ ٌِّٜ‬ؤّ ْٗظز ؤُٕ ج‪٣‬خس‪٤‬نحز جٍٗجردذ د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍدًْٗ ن‪ ٛ‬جٍْيحػ جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهسغّل (‪ :)14‬اهفؼق تًٖ اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ اهتٌّم اإلؿاليٖج‬

‫اهتٌّم اهخسبؼٖج‬ ‫اهتٌّم اإلؿاليٖج‬

‫‪-1‬ؿ‪٤‬ىر جٍدًْ دحٍِٗدؿ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍٗدجثؾ ج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر ُٕ‬


‫جٍـِ‪٤‬ء جٍِٗدؿ‪ ّٜ‬دجثْ‪ٍَ ّٜ‬دًْ‬ ‫ضرٌحء ِؾ جٍدًْ ؤٗ ِيرغ‪ ّٜ‬ىرغح ػشْح ٍػشحخ‬
‫ج‪٣‬ثسِحّ‬
‫جشسخدجِحز جٍِٗجرد سٌّٗ ن‪ ٛ‬ج‪٣‬شسصِحرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬ ‫‪-4‬جشسخدجِحز جٍِٗجرد سٌّٗ ن‪ ٛ‬ج‪٣‬شسصِحرجز جٍػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر‬
‫ٗ ؿَِ‪ٜ‬حز ج‪٣‬ىسرجع‬
‫‪-0‬جٍِشحِٕر ن‪ ٛ‬جشسصِحرجز ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٝ‬ظل ن‪ٌ ٛ‬حنر‬
‫ؿَِ‪ٜ‬حز جثسِحْ‪ٜ‬ر ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٝ‬ظل كحٍدح‬
‫جٍِظح‪٣‬ز‬
‫ٍد‪ٖٜ‬ح جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬سٍٗ‪ٜ‬د ْيٗد جٍٗدجثؾ‬ ‫‪ ٣-2‬سشسػ‪ٜ‬ؾ سٍٗ‪ٜ‬د ْيٗد جٍٗدجثؾ‬
‫سسـحِل دحٍهحثدذ ؤخذج ٗ ؿػحء ن‪ٌ ٛ‬ل ِـحِ‪٤‬سٖح‬ ‫‪ ٣-0‬سسـحِل دحٍهحثدذ ن‪ِ ٛ‬ـحِ‪٤‬سٖح ؤٗ جشسصِحرجسٖح‬
‫‪-6‬ؿٗجثدٕح كحٍدح ِّ ج‪ٟ‬ردحع ٗ ؿٗجثدٕح جٍخدِحز‬
‫كحٍدح ِح سٌّٗ ؿٗجثدٕح ِّ نرٗو ؤشـحر جٍهٗجثد‬
‫جٍِظرن‪ٜ‬ر‬
‫سسظْخ سًَِ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٗ ج‪ٟ‬شُٖ ن‪ٛ‬‬
‫جٍضرٌحز ا‪ ٣‬ن‪ ٛ‬ػدٗد ِْخهغر خٗنح ِّ جٍٗىٗؽ‬ ‫‪ِٜ-0‬سًَ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٗ ؤشُٖ ن‪ ٛ‬جٍضرٌحز‬
‫ن‪ِ ٛ‬ضٌَر جٍش‪ٍٜٗ‬ر‬
‫جشسصِحرجسٖح ن‪ ٛ‬سِٗ‪ٜ‬ل جٍسظحرذ ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٝ‬ظل‬ ‫‪-0‬جشسصِحرجسٖح ِسْٗؿر ن‪ٌ ٛ‬ل ج‪ْٟ‬ضػر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‬
‫‪-0‬خغٗؿٖح ٍَرىحدر جٍضرؿ‪ٜ‬ر دظحْخ رىحدر جٍدًْ‬
‫خغٗؿٖح ٍرىحدر جٍدًْ جٍِرٌز‪ٚ‬‬
‫جٍِرٌز‪ٚ‬‬
‫ٕدنٖح ج‪ٟ‬شحش‪ ٛ‬ج‪ٕ٣‬سِحُ دحٍِظَػر جٍذجس‪ٜ‬ر ٍَدًْ‬ ‫‪ٍٜ-11‬س جٍردغ ٕدنٖح ج‪ٟٗ‬ل ٗ ج‪ٟ‬شحش‪ ٛ‬اذ ٍٖح جٕسِحُ‬
‫ِّ ػ‪ٜ‬ش جٍـحثد جٍخحط‬ ‫دِظَػر جٍِظسِؾ ؿْد جٍْغر ن‪ ٛ‬جٍِضحر‪ٜ‬ؾ اٍ‪ ٙ‬سٍِٖٗح‬
‫سشـ‪ ٙ‬دحّ سٌّٗ دًْٗ ضحَِر ٌٍّ ن‪ِ ٛ‬ظحل‬
‫ج‪٣‬شسصِحرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِخسَهر ٗ جٍس‪ ٛ‬سخدُ ؤشحشح‬ ‫‪-11‬سـد دًْٗ ضحَِر دحٍِـْ‪ ٙ‬جٍػي‪ٜ‬ي‪ٛ‬‬
‫جٍسظحرذ ٗ جٍسظحر‬
‫اهيكغؼ ‪:‬جٍػحٕر ؿدد جهلل ‪،‬جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ ٗجٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ِ ،‬رظؾ شدو ذٌرٓ ‪ ،‬ط‪.656‬‬

‫‪14‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ :‬يٖؽاٌٖج اهتٌم اهخسبؼٔ‬


‫‪ ٌِّٜ‬جٍسـرم ؿَ‪ِٗ ٙ‬جرد ٗ جشسخدجِحز جٍدًْ جٍسظحر‪ ِّ ٚ‬درجشر ؿْحظر ج‪ٟ‬ظٗل ٗ جٍخظُٗ ن‪ٛ‬‬
‫ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‪ ِّ ٗ .‬جٍِـرٗم ؤّ ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍدًْ ٌإ‪ِْ ٚ‬ضإذ ؤخر٘ سظٗر ِرٌزٓ جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ِـ‪ ّٜ‬دظهر‬
‫ضخظ‪ٜ‬ر ِـْٗ‪ٜ‬ر ِشسيَر ؿّ ؤظػحخ رؤشِحٍٔ ٗ جٍِسـحَِ‪ِ ّٜ‬ـٔ‪.‬‬
‫نحٍخظُٗ سِصل جٍي‪ ُٜ‬جٍس‪َٜ ٛ‬سزُ دٖح جٍدًْ‪ ٗ ،‬ج‪ٟ‬ظٗل سِصل ِٗظٗدجسٔ ؤٗ ػيٗىٔ جٍس‪ ٛ‬سـحدل ى‪ِٜ‬سٖح‬
‫جٍدنسر‪ٜ‬ر جٍسزجِحسٔ ن‪ ٛ‬ذجز جٍسحر‪ٜ‬خ جٍِـ‪ ٗ ،ّٜ‬سِصل جٍسزجِحز جٍدًْ دـْحظرٓ جٍِخسَهر جٍِٗجرد جٍس‪ ٛ‬ػظل‬
‫ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ ِظحدر ِخسَهر‪ٌِ ،‬ح سِصل جٍػيٗو جٍِيحدَر ؤٗظٔ ج‪٣‬شسخدجُ جٍِخسَهر جٍس‪ ٛ‬سيحدل ٕذٓ جٍِٗجرد‪ ٗ ،‬ؿَ‪ٜٔ‬‬
‫ندرجشر ٌل ِّ ؿْحظر جٍخظ ُٗ ٗ ج‪ٟ‬ظٗل ن‪ِٜ ٛ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬سٌضم ؿّ ِٗجردٓ ٗ جشسخدجِٔ ؿَ‪ٙ‬‬
‫جٍسٗجٍ‪:ٛ‬‬
‫اهسغّل (‪ :)10‬يٖؽاٌٖج اهتٌم اهخسبؼٔ‬

‫اهعكـّى‬ ‫األكـّل‬

‫ػشحدحز ظحر‪ٜ‬ر ٗ ٗدجثؾ سػز جٍػَخ‬ ‫ج‪ٟ‬ظـٗل جٍِسدجٍٗر‪:‬‬


‫ا‪-‬دحٍـَِر جٍِػَ‪ٜ‬ر‬ ‫ْيد ن‪ ٛ‬جٍظْدٗو ٗ ٍد٘ جٍدًْ ج‪ٟٗ‬رجو جٍْيد‪ٜ‬ر‬
‫ة‪-‬دحٍـَِر ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر‬ ‫ا‪-‬جشسصِحرجز ٗ ؤذْٗحز جٍخز‪ْٜ‬ر ٗ جٍشْدجز‬
‫ٗدجثؾ جٍسٗن‪ٜ‬ر ٗ ‪ٟ‬ظل سػز اضـحر‬ ‫ة‪-‬جشسصِحرجز ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬شُٖ ٌِد‪ٜ‬ح‪٣‬ز ٗ ض‪ٌٜ‬حز‬
‫ٗدجثؾ جٍدًْٗ ج‪ٟ‬خر٘ ِّ جٍدجخل ٗ جٍخحرض‬ ‫ِخظِٗر‬
‫سإِ‪ْٜ‬حز ْيد‪ٜ‬ر ِخسَهر‬ ‫شَم ٗ ىرٗع ِشسلَر‬
‫ِخظظحز ِخسَهر‬ ‫ؤظٗل صحدسر دـد ج‪٣‬شسٖ‪ً٤‬‬
‫رؤس جٍِحل جٍِدنٗؽ‬ ‫ِٗظٗدجز ؤخر٘‬
‫جػس‪ٜ‬حػ ىحْْٗ‪ٛ‬‬
‫جػس‪ٜ‬حػ جخس‪ٜ‬حر‪ٚ‬‬
‫ؤردحع ِدٗرذ‬
‫ِظِٗؽ جٍِػَٗدحز‬ ‫ِظِٗؽ جٍِٗظٗدجز‬

‫اهيكغؼ‪:‬شحِر دػرس ظَدذ‪ ،‬جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ‪ ،‬جٍػدـر ج‪ ،ٍٟٙٗ‬دجر جٍددج‪ٜ‬ر‪ ،‬ج‪ٟ‬ردّ‪. 6772،‬‬

‫‪15‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫اهينوة األّل‪ :‬يّاؼغ اهتٌم اهخسبؼٔ‪Liabilities‬‬


‫اّ خظُٗ ؤٗ ِٗجرد جٍدًْ اِْح ‪ٜ‬ػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ ص‪٤‬صر ِظحدر‪ ِّ :‬رؤس جٍِحل ٗ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز صُ‬
‫جٍٗدجثؾ ؿَ‪ ٙ‬جخس‪٤‬م ؤْٗجؿٖح‪ ٣ ٗ .‬ضً ؤّ ؿْد ددج‪ٜ‬ر ْضحػ جٍدًْ نبّ جؿسِحد جٍدًْ ش‪ ٌّٜٗ‬ؿَ‪ ٙ‬رؤشِحٍٔ اٍ‪ٙ‬‬
‫ؤّ ‪ِٜ‬ر دـع جٍٗىـز ػس‪ٌٜ ٙ‬سشخ صيـر جٍظِٖـٗر ٗ ‪ ٌِْٜٔ‬ؤّ ‪ٜ‬ػظل ؿَ‪ ٙ‬جٍِٗجرد ِّ ؤظػـحخ جٍٗدجثؾ‬
‫‪ ٗ-‬جٍٗدجثؾ جٍس‪ ٛ‬سِصل جٍظزء جٍلحٍخ ِّ ِٗجرد جٍدْـً‪ٍ ٗ -‬ذًٍ نبْٔ ِح اّ سيشُ ِٗجرد جٍدًْ اٍ‪ِٗ ٙ‬جرد ذجس‪ٜ‬ر‬
‫ٗ ِٗجرد ك‪ٜ‬ر ذجس‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪-1‬اهيّاؼغ اهػاخٖج‪ ٗ :‬سضِل جٍِٗجرد جٍذجس‪ٜ‬ر رؤس جٍِحل ٗ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز‬
‫*ؼؤؾ اهيبل اهيغفّو‪Paidupcaptal:‬‬
‫ٗ ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ِظِٗؽ جٍِدحٍق جٍس‪ ٛ‬دنـٖح ِشحِٕٗ جٍدًْ دحٍهـل ِشحِٕر ُِْٖ ن‪ ٛ‬رؤشِحٍٔ‪ِٜ ٗ ،‬صل‬
‫جٍْٗجذ ج‪ٍِٗ ٍٟٙٗ‬جرد جٍدًْ جٍذ‪ٜ ٚ‬ددؤ دٔ ْضحػٔ دسٌٗ‪ِ ّٜ‬ح ‪َٜ‬زِٔ ِّ ؤِٗجل صحدسر ٗ ِشسَزِحز ٕذج جٍْضحػ ٗ ِح‬
‫‪ٜ‬سػَدٔ ِّ ج‪ْ١‬هحو ؿَ‪ ٙ‬سش‪ٜٜ‬ر ؤؿِحٍٔ‪ ِّ ٗ .‬جٍِـرٗم ؤّّ رؤس جٍِحل ‪ٜ ٣‬ـد ذج ؤِٕ‪ٜ‬ر ٍِٗجرد جٍدًْ جٍسظحر‪،ٚ‬‬
‫اِْـح سسِصل ؤِٕ‪ٜ‬سٔ ن‪ِ ٌْٔٗ ٛ‬ظدرج ٍصير جٍِٗدؿ‪ٍ ٗ ّٜ‬سدؿ‪ِ ُٜ‬رٌز جٍدًْ ن‪ ٛ‬ؿ‪٤‬ىحسٔ ِؾ ِرجشَ‪ ٜٔ‬دحٍخحرض‪،‬‬
‫ٗ ؿحدذ سغؾ ىٗجْ‪ ّٜ‬جٍدًْٗ ػدج ؤدْ‪ٍ ٙ‬رؤس جٍِحل جٍِدنٗؽ ٍَدًْ جٍسظحر‪ٕ ٗ ،ٚ‬ذج ‪ْٜ‬ط ىحّْٗ جٍدًْ جٍِرٌز‪ٚ‬‬
‫ج‪ٟ‬ردْ‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬ؤْٔ ‪ٜ‬ظخ ؤٍّح ‪ٜ‬يلّ رؤس ِحل جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬دظهسٔ ضرٌر ِشحِٕر ؿحِر ؿّ خِشر ِ‪ ّٜٜ٤‬د‪ْٜ‬حر‬
‫ؤردْ‪ِ ٛ‬دنٗؿح دحٌٍحِل‪.‬‬
‫*االضخٖبنبح‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬يظد دٖذٓ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز سًَ جٍِدحٍق جٍس‪ ٛ‬سيػؾ ِّ ج‪ٟ‬ردحع ٗ ‪ ٣‬سٗزؽ ؿَ‪ ٙ‬جٍِشحِٕ‪ ٗ ّٜ‬سٗغؾ ظحْدح‬
‫ن‪ ٛ‬ضٌل جػس‪ٜ‬حػ‪ ٗ ،ٛ‬ذًٍ دلرع جشسخدجِٖح ن‪ ٛ‬ؤْضػر ِـ‪ْٜ‬ر ٍَدًْ‪ ٗ ،‬سسإٍم ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز ِّ‪:‬‬
‫ؤ‪-‬االضخٖبنٕ اهلبٌٌّٕ(اإلهؽايٕ)‪:‬‬
‫ِٕٗٗظِٗؽ ِح ‪ٜ‬يسػـٔ جٍدًْ ِّ ظحن‪ ٛ‬ؤردحػٔ ٌل ؿحُ ٗ دْشدر ‪ٜ‬ػددٕح جٍدًْ جٍِرٌز‪ٜ ٗ ،ٚ‬دي‪ ٙ‬جٍدًْ‬
‫‪ٜ‬يسػؾ جٍْشدر ‪ٜ‬غ‪ٜ‬هٖح اٍ‪ ٙ‬جػس‪ٜ‬حػحسٔ ج‪١‬ظدحر‪ٜ‬ر ػس‪ٜ ٙ‬ظدغ ٕذج ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ِ ٛ‬شحٗ‪ٜ‬ح ٍرؤس جٍِحل جٍِدنٗؽ ٍَدًْ‬
‫جٍسظحر‪.ٚ‬‬
‫ة‪ -‬االضخٖبنٕ االعخٖبؼٔ‪:‬‬
‫ٕٗٗ جػس‪ٜ‬ح ػ‪ٜ ٛ‬يُٗ جٍدًْ دحىسػحؿٔ ِّ ظحن‪ ٛ‬ؤردحػٔ دضٌل جخس‪ٜ‬حر‪ ٗ ٚ‬دحٍْشدر جٍس‪ ٛ‬س‪٤‬ئِٔ‪ٍٜ ٗ ،‬س‬
‫‪1‬‬
‫اظدحر‪ ٗ ،ٚ‬ذًٍ ٍِٗجظٖر ؤ‪ ٚ‬ػحرة ىد ‪ٜ‬سـرع ٍٔ جٍِظرم ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل‪.‬‬

‫ر‪ -‬األؼتبش اهيغّؼث‪Retained Earnings:‬‬

‫‪ -‬شحِر دػرس ظَدذ ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪،‬ط‪.64.،63‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪16‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٕٗ‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ردحع ك‪ٜ‬ر جٍِٗزؿر ِّ جٍشْٗجز جٍشحدير ٍَدًْ جٍسظحر‪ ٗ ،ٚ‬شِ‪ٜ‬ز دح‪ٟ‬ردحع جٍِدٗرذ ‪ّ٣‬‬
‫جٍِظرم ‪ٜ‬ظِـٖح ٌل ؿحُ ٗ ‪ٜ‬غ‪ٜ‬هٖح اٍ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر دضٌل دٗر‪.ٚ‬‬
‫ٗ ٌٕذج نحْٔ ٌَِح جرسهـز ْشدر رؤس جٍِحل ٗ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬جٍٗدجثؾ ٌَِح ىل جٍخػر جٍذ‪ٜ ٚ‬سـرع ٍٔ‬
‫جٍِٗدؿ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬نسرجز جٍغ‪ٜ‬و جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬ج‪ٟ‬زِحز‪ِ ٗ ،‬ؾ ذًٍ نحّ جٍِٗجرد جٍذجس‪ٜ‬ر ٍَدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬سػسل دجثِح ْشدر‬
‫ظل‪ٜ‬رذ ِّ ِظِٗؽ ِٗجرد جٍدًْ‪ ،‬نحٍِٗرد ج‪ٟ‬شحش‪ٍَ ٛ‬دًْ ٕٗ ِّ جٍٗدجثؾ ؿَ‪ ٙ‬جخس‪٤‬م ؤْٗجؿٖح‪.‬‬
‫‪ -4‬اهيّاؼغ غٖؼ اهػاخٖج‪:‬‬
‫جٍِٗجرد ك‪ٜ‬ر جٍذجس‪ٜ‬ر سسِصل ن‪ ٛ‬جٍٗدجثؾ ؿَ‪ ٙ‬جخس‪٤‬م ؤْٗجؿٖح ٗ جٍيرٗع جٍس‪ٜ ٛ‬يسرغٖح جٍدًْ ِّ جٍدًْٗ‬
‫ج‪ٟ‬خر٘ ؤٗ ِّ جٍدًْ جٍِرٌز‪ ٚ‬ا‪ ٣‬ؤّ جٍظزء جٍلحٍخ ٗ جٍْشدر جٌٍدر٘ ِّ جٍِٗجد ك‪ٜ‬ر جٍذجس‪ٜ‬ر سسِصل ن‪ ٛ‬جٍٗدجثؾ‪،‬‬
‫دل اّ جٍٗدجثؾ سِصل جٍْشدر جٍلحٍدر ِّ ظِ‪ٜ‬ؾ جٍِٗجرد جٍذجس‪ٜ‬ر ٗ ك‪ٜ‬ر جٍذجس‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗ سشسِد جٍدًْٗ جٍضػر ج‪ٟ‬ؿؼُ ِّ ِٗجردٕح ِِح ‪ٜٗ‬دؿٔ ج‪ٟ‬نرجد ٗ جٍِضرٗؿحز ٍد‪ٖٜ‬ح ِّ ج‪ِٟٗ‬جل‪ٍ ،‬ذج‬
‫نحّ ؤُٕ ِح ‪ِٜٜ‬ز جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ؿّ ك‪ٜ‬رٕح ِّ جٍِئششحز جٍس‪ ٛ‬سػسرم ج‪٣‬ىسرجع (ٌدًْٗ ج‪٣‬دخحر) ٕٗ‬
‫ِيدرذ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬خَو جٍظحْخ ج‪ٌٟ‬در ِّ جٍِٗجرد جٍس‪ ٛ‬سشسـَِٖح ن‪ِ ٛ‬زجٍٗر ْضحػٖح دِْحشدر ِح‬
‫سزجٍٗٔ ِّ ؿَِ‪ٜ‬حز جٍسشَ‪ٜ‬م ٗ ج‪٣‬شسصِحر‪ ٗ ،‬سسٗىم ِيدرذ جٍدًْ ؿَ‪ ٙ‬ذًٍ ػشخ ِح ٍد‪ ِّ ٜٔ‬رؤس ِحل ٗ‬
‫جػس‪ٜ‬حػحز‪ِ ٗ ،‬ح ؤٗدؽ ٍد‪ ٜٔ‬ج‪ٟ‬نرجد ِّ ؤِٗجل‪.‬‬
‫االكخؼال‪ِٜٗ :‬صل ج‪٣‬ىسرجع ِٗردج ؤخر ِّ ِٗجرد جٍدًْ ك‪ٜ‬ر ذجس‪ٜ‬ر ‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش جّ جٍدًْٗ ىد سػسحض جٍ‪ِٗ ٙ‬جرد‬
‫‪1‬‬
‫اغحن‪ٜ‬ر ن‪ِٗ ٛ‬جش‪ِ ُٜ‬ـ‪ْٜ‬ر نَذجًٍ نبْٖح سَظح اٍ‪ ٙ‬ج‪٣‬ىسرجع ِّ جٍدًْٗ ج‪ٟ‬خر٘ ٗجٍدًْ جٍِرٌز‪. ٚ‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬اؿخعغايبح اهتٌم اهخسبؼٔ‪Assets :‬‬


‫‪ٜ‬يظد دإظٗل ؤٗ جشسخدجِحز جٍدًْ جٍسظحر‪ ،ٚ‬ظِ‪ٜ‬ؾ جٍِٗظٗدجز جٍس‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ػ‪ٜ‬حزجسٔ ٗ ظِ‪ٜ‬ؾ جٍػيٗو جٍس‪ٛ‬‬
‫ٍٔ ددنؾ جٍل‪ٜ‬ر‪ٍِ ٗ ،‬ح ٌحْز جٍخظُٗ ٕ‪ ٛ‬جٍِٗجرد دحٍْشدر اٍ‪ ٙ‬جٍدًْ‪ ،‬نبّّ ج‪ٟ‬ظٗل سـسدر ٕ‪ ٛ‬ج‪ٟٗ‬ظٔ جٍِخسَهر‬
‫‪٣‬شسخدجِحز ٕذٓ جٍِٗجرد ؤٗ جٍخظُٗ‪ ،‬ؤٗ دِـْ‪ ٙ‬آخر سِصل جشسصِحرجسٔ ٗ ٌ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر سٗؼ‪ٜ‬م ؤِٗجل جٍِظرم‬
‫جٍسظحر‪.ٚ‬‬
‫ٗؤٗل ِح ‪٤ٜ‬ػؼ ؿَ‪ٕ ٙ‬ذٓ ج‪ٟ‬ظٗل ٕٗ سهحٗسٖح سهحٗسح ٌد‪ٜ‬رج ن‪ِٜ‬ح د‪ْٖٜ‬ح شٗجء ؤٌحّ ذًٍ ِّ ػ‪ٜ‬ش جٍش‪ٍٜٗ‬ر‬
‫ؤ‪ ٚ‬شٍٖٗر جٍسػٗ‪ٜ‬ل اٍ‪ْ ٙ‬يٗد ددّٗ خشحرذ ؤُ ِّ ػ‪ٜ‬ش جٍردػ‪ٜ‬ر ؤ‪ ٚ‬جٍِيدرذ ؿَ‪ ٙ‬خَو ج‪ٜ١‬رجد‪.‬‬
‫ٗ ِّ جٍِـرٗم ؤْٔ ٌَِح جزدجدز ش‪ٍٜٗ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل‪ٌَِ ،‬ح ىَز جٍردػ‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬ؤّّ نٌرذ جٍش‪ٍٜٗ‬ر سسـحرع‬
‫دجثِح ِؾ نٌرذ جٍردػ‪ٜ‬ر‪ ِّ ٗ ،‬صُّ نبْٔ ‪ ِّ ٌّٜٗ‬جٍغرٗر‪ٍَِ ٚ‬ظرم ؿْد سٗز‪ٜ‬ـٔ ٍِٗجردٓ ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬شسخدجِحز‬
‫جٍِخسَهر ؤّ ‪ٜ‬رجؿ‪ ٛ‬غرٗرذ ؤّ ‪ٕ ٌّٜٗ‬ذج جٍسٗز‪ٜ‬ؾ ِػييح ‪ٌٟ‬در ىدر ٌِِّ ِّ جٍردغ ِؾ ج‪٣‬ػسهحؼ ديدر ِْحشخ‬
‫ِّ جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪ٗ،‬ن‪ِٜ‬ح ‪ْٗ َٜٛ‬رد ا‪ٜ‬ظحزج ‪ ُّٕٟ‬ؿْحظر ؤظٗل جٍِظرم جٍسظحر‪:ٚ‬‬

‫‪ -1‬خحٍد ؤِ‪ ّٜ‬ؿدد جهلل ‪ْ ،‬هس جٍرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪.64‬‬


‫‪17‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ؤ ‪-‬األكّل اهيخغاّهج‪Current Assets :‬‬


‫ٕ‪ ٛ‬سًَ ج‪ٟ‬ظٗل جٍس‪ٜ ٛ‬سٗىؾ سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ْ ٙ‬يد‪ٜ‬ر خ‪٤‬ل شْر ِحٍ‪ٜ‬ر ٗجػدذ‪ ،‬ؤٗ دٗرذ سضل‪َٜٜ‬ر ٗجػدذ ؤ‪ِٖٜ‬ح‬
‫ؤظٗل‪ ٗ ،‬سضِل ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫*ْيد ن‪ ٛ‬جٍظْدٗو ٗ ؤرظدذ ٍد٘ جٍدًْٗ‪Cash:‬‬
‫*ٗ سـدّ ؤٌصر ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ش‪ٍٜٗ‬ر‪.‬‬
‫*جٍْيٗد جٍظحٕزذ ن‪ ٛ‬خزجثّ جٍدًْ جٍسظحر‪ٚ‬‬
‫نإٗل دْد ن‪ ٛ‬ؤظٗل ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍدًْ جٍسظحر‪ ِّ ٌّٜٗ ٚ‬جٍْيٗد جٍظحٕزذ جٍس‪ٜ ٛ‬ػسهؼ دٖح جٍدًْ ن‪ ٛ‬خزجثْٔ‪ٕٛ ٗ ،‬‬
‫سسٌّّٗ ِّ ؤٗرجو جٍدٌْْٗز ٗ جٍـَِر جٍس‪ٜ ٛ‬ػسهؼ دٖح جٍدًْ ٍِٗجظٖر ػَخ جٍْيٗد جٍػحغرذ ؤ‪ ٚ‬ظرم جٍض‪ٌٜ‬حز‬
‫جٍِيدِر ٍٔ‪ ٗ ،‬سشِ‪ٕ ٙ‬ذٓ جٍْيٗد دح‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬جٍْيد‪.ٚ‬‬
‫ؤؼكغث هغْ اهتٌّم األعؼْ‪ ٗ :‬ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬جٍْيد‪ ٚ‬ىد ‪ٜ‬سٌّٗ ؤ‪ٜ‬غح ِّ ِيدجر جٍْيٗد جٍػحغرذ جٍس‪ٜ ٛ‬ػسهؼ دٖح‬
‫ٍد٘ جٍدًْٗ ج‪ٟ‬خر٘‪.‬‬
‫ر‪ -‬ؤؼكغث هغْ اهتٌم اهيؼنؽٔ‪ ٗ :‬كحٍدح ِح ‪ ٌّٜٗ‬رظ‪ٜ‬د جٍِظرم ِّ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز ٗ‪ ٌّٜٗ‬ؿَ‪ ٙ‬ضٌل ػشحخ‬
‫‪1‬‬
‫ظحر‪ ٚ‬دشُ جٍِظرم ٍد٘ جٍدًْ جٍِرٌز‪.ٚ‬‬
‫ٗدحٍخدرذ نحّ جٍدًْ ‪ٜ‬ـَُ ِيدجر ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬جٍْيد‪ ٚ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬ظخ ؿَ‪ ٜٔ‬ؤّ ‪ٜ‬ػسهؼ دٔ ٍِٗجظٖر ػَدحز ؤظػحخ‬
‫جٍٗدجثؾ – ٗؿحدذ نحّ ْشدر ِح سسرجٗع د‪ %0 ّٜ‬اٍ‪ِ ِّ % 67 ٙ‬يدجر جٍٗدجثؾ ‪ٜ‬ػسهؼ دٖح ٌحػس‪ٜ‬حػ‪ْ ٛ‬يد‪ٚ‬‬
‫ْٗشدر ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬جٍْيد‪ ٚ‬سخسَم ِّ دٍٗر اٍ‪ ٙ‬ؤخر٘ ِسٗىهر ؿَ‪ ٙ‬ؿدذ ؿٗجِل – ٗسدَق ٕذٓ جٍْشدر ن‪ ٛ‬جْظَسرج‬
‫‪ٗ % 51‬ن‪ ٛ‬جٍٗ‪ٜ٣‬حز جٍِسػدذ ‪. %17‬‬
‫ٗ‪٣‬ضً ؤّ ٕذج جٍْٗؽ ِّ ج‪ٟ‬ظٗل ‪ٜ‬سظم ٌِح ذٌرْح دإؿَ‪ ٙ‬درظحز جٍش‪ٍٜٗ‬ر ‪ ٌٍّٗ ،‬جٍدًْ جٍسظحر‪ٜ ٣ ٚ‬ػظل‬
‫ؿَ‪ ٙ‬ؤ‪ٜ‬ر ؿحثد ِّ جػسهحؼٔ دٖذٓ ج‪ٟ‬ظٗل ‪.‬‬
‫‪ -4‬يضفهج األّؼاق اهيبهٖج ‪ٗ :‬سضِل ِح ‪ِٜ‬سٌَٔ جٍِظرم ِّ شْدجز ِحٍ‪ٜ‬ر ٕٗ‪:ٛ‬‬
‫ؤ ‪ -‬جشسصِحرجز جٍِظرم ن‪ ٛ‬جذْٗحز جٍخز‪ْٜ‬ر‪.‬‬
‫خ‪-‬جٍشْدجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سظدرٕح جٍػٌِٗر ج‪ٟ‬ردْ‪ٜ‬ر ؤٗ ػٌِٗحز ؤخر٘‪.‬‬
‫ض‪ -‬جشسصِحرجز ن‪ ٛ‬ؤشُٖ ٗ شْدجز ضرٌحز ؤخر٘ ك‪ٜ‬ر ػٌِٗ‪ٜ‬ر شٗج ِػَ‪ٜ‬ر ؤٗ ؤظْد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ -0‬األّؼاق اهخسبؼٖج‪:‬‬
‫ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحرذ ؿدحرذ ؿّ ظًٌٗ سسغِّ جٍسزجِح ددنؾ ِدَق ِّ جٍْيٗد ‪ٜ‬شسػو جٍٗنحء دـد ٗىز ىظ‪ٜ‬ر‬
‫ٗ سيدل جٍسدجٗل دػر‪ٜ‬و جٍسػٖ‪ٜ‬ر ؤٗ جٍِْحٍٗر ٗ ‪ٜ‬يدَٖح جٍِظرم جٍسظحر‪ٌ ٚ‬إدجذ سشٗ‪ٜ‬ر جٍد‪ ٗ ّٜٗ‬جٍِرجد دح‪ٟٗ‬رجو‬
‫جٍسظحر‪ٜ‬ر ْٕح جٌٍ‪ِٜ‬د‪ٜ‬حٍر ٗ جٍشْد ج‪ٟ‬دْ‪ ٙ‬ؤِح جٍض‪ ًٜ‬ن‪ٜ‬شسػو جٍدنؾ ٍد٘ ج‪٣‬ػ‪٤‬ؽ دٗجشػر جٍِظرم جٍِشػٗخ‬
‫ؿَ‪.ٜٔ‬‬

‫‪ -‬جدٗؿسرٗس ؿدد جٍػو ‪ ،‬جٍٗظ‪ٜ‬ز ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪ ،‬ظحِـر ِْسٗر‪، ٚ‬ىشْػ‪ْٜ‬ر ‪ ،‬ػ‪ ، 6774،0‬ط‪.62‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪18‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٗ سيدل جٍد‪ٜ‬ثر جٍسظحر‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬جٍسـحِل دٖذٓ ج‪ٟٗ‬رجو ٌإدجذ ٍسشٗ‪ٜ‬ر جٍد‪ْ ّٜٗ‬ؼرج ٍشٍٖٗر سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ْ ٙ‬يٗد ىدل‬
‫ػَٗل جظل جٍٗنحء دسيد‪ِٖٜ‬ح ٍَخظُ ٍد٘ جٍدًْٗ‪ٜ ٗ ،‬يظد دحٍخظُ دنؾ جٍدًْ ٍي‪ِٜ‬ر جٍٗرىر جٍسظحر‪ٜ‬ر ىدل ِٗؿد‬
‫جشسػيحى ٖح دـد خظُ ِدَق ِـ‪ِٜ ّٜ‬صل نحثدذ جٍي‪ِٜ‬ر جٍِذٌٗرذ ؿّ جٍِدذ د‪ ّٜ‬سحر‪ٜ‬خ جٍخظُ ٗ ِ‪ٜ‬ـحد ج‪٣‬شسػيحو‪،‬‬
‫ِغحم اٍ‪ٖٜ‬ح ؿٍِٗر جٍدًْ ٗ ِظحر‪ٜ‬م جٍسػظ‪ٜ‬ل ن‪ٜ‬شِ‪ ٙ‬شـر جٍهحثدذ جٍذ‪ ٚ‬سخظُ جٍٗرىر دِيسغحٓ شـر‬
‫‪1‬‬
‫جٍخظُ‪.‬‬
‫‪ -2‬ضؿبتبح سبؼٖج يغٌٖج‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬جٌدر دْد ن‪ ٛ‬ظحْخ ج‪ٟ‬ظٗل ؤٗ جٍِٗظٗدجز ْؼرج ‪ْٖٟ‬ح سـسدر جػد ج‪ٟ‬ضٌحل جٍرث‪ٜ‬ش‪ٜ‬ر ٍسٗغ‪ٜ‬هحز‬
‫جٍِظرم جٍسظحر‪ ٕٛ ٗ ٚ‬ػشحدحز ظحر‪ٜ‬ر سـٗد ٍَِظرم جٍسظحر‪ ٚ‬سٗدؽ ٍد٘ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬خر٘ ؤٗ ٍد٘‬
‫جٍدًْ جٍِرٌز‪.ٚ‬‬
‫‪ -0‬ؿوف ّ كؼّل يؿخغوج‪:‬‬
‫اّ جٍيرٗع ٗ جٍشَم جٍس‪ ٛ‬سِْػٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٍـِ‪٤‬ثٖح اِْح ٕ‪ ٛ‬ؤٌصر ؤْٗجؽ ج‪ٟ‬ظٗل ردػ‪ٜ‬ر‬
‫نردػ‪ٜ‬ر جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬سسٗىم ؿَ‪ِ ٙ‬يدجر جٍيرٗع ٗ جٍشَم جٍس‪ِْٜ ٛ‬ػٖح جٍدًْ ٍـِ‪٤‬ثٔ ٗ ٌٍّ ِّ ٗظٖر ْؼر‬
‫ج‪ِٟ‬حّ ٗ جٍش‪ٍٜٗ‬ر نحّ جٍيرٗع ٗ جٍشَه‪ٜ‬حز ٍذج ‪ٜ‬ـسدر ؤظٗل ك‪ٜ‬ر ِيظد ٗ ٌٍّ ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر نحّ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ‪٣‬‬
‫سِٖل ٌَ‪ٜ‬ر‪ ،‬نحٍدًْٗ ؿحدذ ِح سـسِد اٍ‪ِْ ٙ‬غ جٍيرٗع جٍيظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ٗ ذًٍ ٍَـِ‪٤‬ء ِّ جٍسظحر ٗ جٍظْحؽ‬
‫جٍذ‪ٜ ّٜ‬ػسحظّٗ اٍ‪ِٗ ٙ‬جرد سػٗ‪َٜٜ‬ر سهٗو ِيدجر ِح ٍد‪ ُٖٜ‬ن‪َٜ‬ظثّٗ اٍ‪ ٙ‬جٍدًْٗ ٍَسػظ‪ٜ‬ل ؿَ‪ِ ٙ‬ح ‪ٜ‬ػسحظّٗ اٍ‪ٜٔ‬‬
‫ِِح سز‪ٜ‬د ِّ ِٗجردٕح جٍذجس‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬سٌّٗ ٕذٓ جٍيرٗع ؿحدذ ٍسِٗ‪ٜ‬ل رؤس جٍِحل جٍـحِل دػ‪ٜ‬ش ؤّ ِدذ جٍيرع‬
‫سٌّٗ ِػدٗدذ ددٗرٓ رؤس جٍِحل‪ ٗ ،‬دذًٍ ‪ٜ‬شسػ‪ٜ‬ؾ جٍدًْ ؤّ ‪ٜ‬ظِؾ د‪ ّٜ‬ؿحَِ‪ ٛ‬جٍردػ‪ٜ‬ر ٗ جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪.‬‬
‫‪ -6‬األكّل يّسّغاح ذبتخج تًغ االؿخِالم‪:‬‬
‫ٗسظْم ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل اذج ٍُ ‪ ٌّٜ‬ن‪ْٜ ٛ‬ر جٍِْضحذ ؤٗ جٍِظرم سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ْ ٙ‬يد‪ ،‬ؤٗ جِس‪ٌٖ٤‬ح‬
‫دحٌٍحِل خ‪٤‬ل شْر ِحٍ‪ٜ‬ر ٗجػدذ‪ٜ ٗ ،‬يظد دٖح ِح ‪ِٜ‬سٌَٔ جٍِظرم ِّ ؤِ‪ ً٤‬خحظر ٌهرٗؽ جٍِظرم ٗ‬
‫جٍِـدجز ٗ جٍِدحْ‪ ٗ ٛ‬جٍِِسٌَحز ٗ ج‪ٟ‬صحش ٗ جٍسظٖ‪ٜ‬زجز‪ ٗ ،‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍَِِٗشر ٗ ذًٍ دـد ػرع ى‪ِٜ‬ر‬
‫ج‪٣‬شسٖ‪ ِّ ً٤‬ى‪ِٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ٗ ٕذٓ ج‪ٟ‬ظٗل ظِ‪ٜ‬ـٖح سضسر٘ ديظد جشسخدجِٖح ؿَ‪ِ ٙ‬د٘ ؿِرٕح ج‪ْ١‬سحظ‪ ٛ‬ن‪ٛ‬‬
‫جٍْضحػ جٍرث‪ٜ‬ش‪ٍَ ٛ‬دًْ دٖدم سػي‪ٜ‬و جٍردػ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗ ٕذج ‪ْٜ‬ط‪ ،‬ىحْٗ ّ جٍدًْٗ ج‪ٟ‬ردْ‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬جْٔ ‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ٙ‬جٍِظرم جٍسظحر‪ ٚ‬ؤّ ‪ْٜ‬يط ِّ ؤ‪ ٚ‬ؿيحر‬
‫‪ِٜ‬سٌَٔ ٌح‪ٟ‬رع خ‪٤‬ل شْس‪ ِّ ّٜ‬سحر‪ٜ‬خ جْسيحل ٌَِ‪ٜ‬سٖح اٍ‪.ٜٔ‬‬
‫‪ -0‬يّسّغاح ؤعؼْ‪ ٕٛ ٗ :‬ؤ‪ٜ‬ر ِٗظٗدجز ؤخر٘ ٍد٘ جٍِظرم جٍسظحر‪ٜ ٍُ ٚ‬شدو ذٌرٓ ن‪ ٛ‬ؤ‪ ِّ ٚ‬جٍدْٗد‬
‫‪2‬‬
‫جٍشحدير‪.‬‬

‫‪ -‬ز‪ٜ‬حد رِغحّ ‪ ،‬جدجرذ جٍدًْٗ ‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر ‪ ،‬ػ‪ ، 0224 ، 1‬ط‪.611‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -‬شحِر دػرس ظَدذ ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪.66‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪19‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٗ ِِح ‪ ٣‬ضً ن‪ ٜٔ‬ؤّ ج‪ِٜٕٟ‬ر جٍْشد‪ٜ‬ر ٌٍل دْد ِّ دْٗد جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر سخسَم ِّ ِظسِؾ ‪ٝ‬خر ػشخ ػد‪ٜ‬ـر‬
‫جٍْضحػ ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬جٍشحثد ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ ِّ ْحػ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬ػشخ سيدُ ؤٗ سخَم جٍـحدجز جٍِظرن‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ ِّ‬
‫ْحػ‪ٜ‬ر ؤخر٘‪ ،‬نه‪ ٛ‬جٍِظسِؾ جٍذ‪ ٚ‬سض‪ٜ‬ؾ ن‪ ٜٔ‬جٍضرٌحز جٍِشحِٕر ْظد ؤّ ػحنؼر ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِظحر‪ٜ‬م‬
‫جٍسظحر‪ٜ‬ر سٌّٗ ْشدر ٌد‪ٜ‬رذ ِّ ؤظٍٖٗح دـٌس جٍِظسِـحز جٍس‪ ٛ‬سض‪ٜ‬ؾ ن‪ٖٜ‬ح ج‪ٟ‬ضٌحل جٍهرد‪ٜ‬ر ٍَِضرٗؿحز‪ٗ ،‬‬
‫ٌذًٍ نحّ جٍِظسِـحز جٍسظحر‪ٜ‬ر سز‪ٜ‬د ن‪ٖٜ‬ح ػحنؼر ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍِخظظر ن‪ ٛ‬جٍِظحر‪ٜ‬م دـٌس‬
‫جٍِظسِـحز جٍظْحؿ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سز‪ٜ‬د ن‪ٖٜ‬ح جٍشَم ٗ جٍيرٗع‪.‬‬
‫ٍذًٍ ْظد جخس‪٤‬نح ٗجغػح د‪ ّٜ‬ج‪ِٜٕٟ‬ر جٍْشد‪ٜ‬ر ٍَدًْٗ جٍِخسَهر ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ِّ ِظرم ‪ٝ‬خر ن‪ ٛ‬دجخل‬
‫جٍِظسِؾ جٍٗجػد‪ٜ ٗ ،‬سٗىم ذًٍ ؿَ‪ ٙ‬ػد‪ٜ‬ـر جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ٜ ٛ‬يُٗ دٖح جٍِظرم ِّ ْحػ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬ؿَ‪ٌِ ٙ‬حْسٔ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫د‪ ّٜ‬جٍِظحرم ج‪ٟ‬خر٘ ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ ؤٗ ِـْ‪ ٙ‬آخر ػشخ جٍشِـر جٍس‪ٜ ٛ‬سِسؾ دٖح ج‪ٟ‬نرجد ٗ جٍِئششحز ؤٗ جٍصير‬
‫جٍس‪ٍٖٜٜٗ ٛ‬ح ج‪ٟ‬نرجد ٍٔ‪ ،‬نْظد ؤّ جٍِظحرم جٍيد‪ِٜ‬ر ذجز جٍشِـر جٍػ‪ٜ‬در سـسِد ن‪ ٛ‬ظزء ٌد‪ٜ‬ر ِّ ِٗجردٕح ؿَ‪ٙ‬‬
‫ٗدجثؾ ج‪ٟ‬نرجد‪ ،‬شٗجء ٌحْز ٗدجثؾ سػز جٍػَخ ؤٗ ٗدجثؾ ‪ٟ‬ظل‪ ،‬ن‪ ٛ‬ػ‪ ّٜ‬ؤّ جٍِظحرم جٍػد‪ٜ‬صر سـسِد ؿَ‪ٙ‬‬
‫ِٗجردٕح جٍذجس‪ٜ‬ر ٗ دظهر خحظر ؿَ‪ ٙ‬رؤس جٍِحل جٍِدنٗؽ‪.‬‬

‫‪ -0‬اهؼتضٖج ّ اهؿّٖهج ّ اهيؼنؽ اهيبهٕ هوتٌم (ٖؿبؼ اهتٌم)‪:‬‬


‫اّ سػَ‪ٜ‬ل ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍدًْ ‪ٜ‬يسغ‪ِْ ٛ‬ح ؤّ ْسهُٖ ج‪ٟ‬شس جٍس‪ٜ ٛ‬يُٗ ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍدًْ ٗنيح ٍٔ دحخس‪ٜ‬حر ؤظٍٗٔ‪ٗ ،‬‬
‫ٍذًٍ ‪ٜ‬يسغ‪ْٜ‬ح ج‪ِٟ‬ر جٍسـرع اٍ‪ ٙ‬جٍردػ‪ٜ‬ر ٗ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٗ جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬دًْ نحٍدًْٗ سـسدر ِئششحز ٍ‪٢‬ىرجع‬
‫ٗ ‪ٜ‬ـِد جٍِضرنّٗ ؿَ‪ ٙ‬ادجرسٖح اٍ‪ ٙ‬جٍشـ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و ردغ ٍػَِر ج‪ٟ‬شُٖ‪ ٗ ،‬جٍدًْٗ ن‪ْ ٛ‬هس جٍٗىز ٕ‪ٛ‬‬
‫ِئششحز ٍٖح شَػر خَو جٍْيٗد ذًٍ ‪ ّٟ‬خظِٖٗح ِّ جٍٗدجثؾ ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ْيٗد (ٗدجثؾ سػز جٍػَخ) ؤٗ‬
‫ضدٔ ْيٗد (ٗدجثؾ ‪ٟ‬ظل) ٗ ِؾ ِصل ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍخظُ نحّ جٍدًْٗ سٗجظٔ ِضٌَر جٍش‪ٍٜٗ‬ر ذًٍ ‪ٕ ّٟ‬ذٓ‬
‫جٍدًْٗ ‪ ٣‬دد ٗ ؤّ سٌّٗ ِشسـدذ ٍدنؾ ْيٗد ػحغرذ ن‪ِ ٛ‬يحدل ِح ‪ٜ‬ػَدٔ ؤظػحخ جٍٗدجثؾ ِّ سػٗ‪ٜ‬ل ظزء ِّ‬
‫ٗدجثـُٖ اٍ‪ْ ٙ‬يٗد‪ٍ ٗ ،‬ذًٍ ‪ٜ‬ظخ ؤّ ‪ٍ ٌّٜٗ‬د٘ جٍدًْٗ جٍِيدجر جٌٍحن‪ ِّ ٛ‬جٍْيٗد جٍػحغرذ ٍِٗجظٖر ِصل ٕذٓ‬
‫‪1‬‬
‫ج‪٣‬ػسِح‪٣‬ز‪.‬‬
‫نحٍِضٌَر ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ادجرذ جٍدًْٗ ٕ‪ ٛ‬جٍسـحرع د‪ ّٜ‬جٍردػ‪ٜ‬ر ٗ د‪ ّٜ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٗ د‪ ّٜ‬جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٛ‬‬
‫ٍَدًْ‪ ،‬نح‪ٟ‬ظٗل ذجز جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍسحِر ؤ‪ ٚ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍْيد‪ٜ‬ر ‪ ٣‬سػيو ؤ‪ ٚ‬ؿحثد ٗ ج‪ٟ‬ظٗل ج‪ٌٟ‬صر ردػ‪ٜ‬ر ‪ٌِّٜ ٣‬‬
‫سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ْ ٙ‬يٗد نٗرج ٗ ددّٗ خشحرذ ٗ جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬دًْ اِْح ‪ٜ‬سػَخ ؤّ سٌّٗ ى‪ِٜ‬ر ؤظٗل جٍدًْ ٌحن‪ٜ‬ر‬
‫ٍسلػ‪ٜ‬ر جٍي‪ِٜ‬ر جٍسـحىد‪ٜ‬ر ٍَخظُٗ ٗ جٍسرٌ‪ٜ‬ز ؿَ‪ ٙ‬جٍردػ‪ٜ‬ر ىد ‪ٜ‬ئد‪ ٚ‬اٍ‪ٗ ٙ‬غؾ ‪ ٌّٜٗ‬ن‪ ٜٔ‬جٍسػٗ‪ٜ‬ل جٍِهحظت‬
‫ٍ‪٠‬ظٗل جٍس‪ ٛ‬سدر ؿحثدج اٍ‪ْ ٙ‬يٗد شحثَر ‪ٜ‬غر دحٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬دًْ‪ٍ ٗ ،‬ذًٍ نحّ جٍِضرن‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬ادجرذ جٍدًْ‬

‫‪ -‬دْحّ شٖحُ ّ ِْظٗر‪ٌ ٚ‬ر‪ِٜ‬ر ‪ ،‬سيْ‪ٜ‬حز ٗجظرجءجز ِْغ جٍيرٗع ِّ ػرم جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ‬ ‫‪1‬‬

‫ٍشحْس ‪ ،‬نرؽ ‪ِ :‬حٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ،ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ ،‬دنـر ‪ ، 0227- 0226‬ط‪.02‬‬
‫‪20‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ُٖٜ‬جٍٗظٗل اٍ‪ٗ ٙ‬غؾ جٍسٗن‪ٜ‬و د‪ٕ ّٜ‬ذٓ ج‪ٕٟ‬دجم جٍِسـحرغر ن‪ٜ‬ظخ ؤّ ْخسحر ج‪ٟ‬ظٗل دػ‪ٜ‬ش ‪ٌِّٜ‬‬
‫‪1‬‬
‫سػي‪ٜ‬و جٍسٗجزّ د‪ ّٜ‬جٍردػ‪ٜ‬ر ٗ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٗ جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬دًْ‪.‬‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬ييّيٖبح ضّل اهلؼّل‪.‬‬


‫ْٖدم ِّ خ‪٤‬ل ٕذج جٍِدػش اٍ‪ ٙ‬ؿرع ٌ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر جشسـِحل جٍْيٗد ِّ ػرم جٍْؼحُ جٍدٌْ‪ ،ٛ‬نحٍدًْٗ ‪٣‬‬
‫سشـ‪ٍَ ٙ‬ػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍْيٗد ِّ ؤظل سخز‪ْٖٜ‬ح ٗ سظِ‪ٜ‬دٕح نيػ‪ ٗ ،‬اِْح سشسـَِٖح ٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍِضحر‪ٜ‬ؾ ٗ جٍِئششحز‬
‫ؤٗ شد جٍػحظحز جٍسِٗ‪َٜٜ‬ر ٍَزدحثّ جٍذ‪ ُٕ ّٜ‬دػحظر ٍٖح‪ ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ِّ ٛ‬جٍِٖحُ جٍغرٗر‪ٜ‬ر ٍَدًْ‪ ،‬سظِ‪ٜ‬ؾ جٍْيٗد ِّ‬
‫ؤظل سٗؼ‪ٜ‬هٖح ؤ‪ِْ ٚ‬غ جٍيرٗع‪ ٗ ،‬سـسدر ٕذٓ جٍْيػر ٌإُٕ ْضحػ رث‪ٜ‬ش‪ٍَ ٛ‬دًْ ٗ جٍلح‪ٜ‬ر ِّ ٗظٗدٓ‪.‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬اهلؼّل‪ّ ،‬هبئفِب ّ ؤٌّايِب‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬يفِّى اهلؼّل اهتٌنٖج ‪.‬‬


‫اهيفِّى األّل‪:‬‬
‫جٍيرع ٕٗ ِي‪ٜ‬حس ٍيحدَ‪ٜ‬ر جٍضخط جٍِـْٗ‪ ٚ‬ؤٗ ج‪٣‬ؿسدحر‪ٍَ ٚ‬ػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ى‪ِٜ‬ر ػحٍ‪ٜ‬ر ِيحدل سإظ‪ٜ‬ل جٍدنؾ‬
‫‪2‬‬
‫اٍ‪ٗ ٙ‬ىز ِـ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل‪.‬‬
‫اهيفِّى اهذبٌٕ‪:‬‬
‫جٍيرع جٍِظرن‪ ٕٗ ٛ‬ؤىدُ ٗ ؤدشػ ظٗر ج‪٣‬ؿسِحد جٍِظرن‪ ٗ ٛ‬ن‪ ٜٔ‬سشَُ جٍْيٗد ِدحضرذ اٍ‪ ٙ‬جٍـِ‪ٜ‬ل ؤٗ‬
‫‪3‬‬
‫سي‪ٜ‬د ن‪ ٛ‬جٍظحْخ جٍدجثّ ن‪ ٛ‬ػشحدٔ‪ ٗ ،‬جٍـيد ٕٗ ؿيد ىرع ؿحد‪ٜ ٚ‬سغِّ د‪ٜ‬حّ جٍهٗجثد ٗ جٍـٍِٗر‪.‬‬
‫ٗ ِّ جٍِحدذ ‪ ِّ 66‬جٍيحّْٗ جٍدٌْ‪ ٛ‬جٍظحدر ن‪ 16 ٛ‬ؤٗز ‪ٜ 1625‬ـرم جٍيرع ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫«جٍيرع ٕٗ ٌل ؿيد دِيسغحٓ سيُٗ جٍِئششر جٍِسخظظر ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍِظحل دسـٖد ِئىز دٗغؾ ِدَق ِـسدر‬
‫سػز سظرم ضخط ػد‪ٜ‬ـ‪ ٛ‬ؤٗ ِـْٗ‪ِ ،ٚ‬يحدل جٍسزجُ ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر دح‪ِ١‬غحء»‪.‬‬
‫ٗ ػشخ‪« Boukli Boutrabot:‬جٍيرع ن‪ ٛ‬جٍـحٍُ جٍِسيدُ ىٗذ ؿؼِ‪ ٣ ٙ‬سيحرّ‪ ،‬جْٔ ج‪ٟ‬شحس جٍذ‪ٚ‬‬
‫سرسٌز ؿَ‪ ٜٔ‬ج‪ٟ‬ؿِحل‪ ٗ ،‬ددْٗٔ سدي‪ ٙ‬جٍِئششحز ؿحظزذ ؿّ جٍسػٗر ٗ ج‪٣‬دسٌحر‪ ٗ ،‬دٔ سظدغ اٌِحْ‪ٜ‬ر ج‪ْ١‬سحض ٗ‬
‫جٍسظد‪ٜ‬د ٗ جٍسدحدل ِشسِرذ‪ ،‬نٖٗ اذّ ؿحِل ؤشحش‪ٍَ ٛ‬سػٗر ٗ ج‪٣‬زدٕحر ٗ دجنؾ ىٗ‪ْ ٚ‬ػٗ جٍسيدُ ن‪ٌ ٛ‬ل‬
‫جٍِ‪ٜ‬حد‪. »ّٜ‬‬
‫ِّ خ‪٤‬ل ِح شدو ‪ ٌِّٜ‬جشسْسحض ِح ‪:َٜٛ‬‬

‫‪ -‬شحِر دػرس ظَدذ ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.72‬‬ ‫‪6‬‬

‫ط‪.16‬‬ ‫‪ -‬ؿدد جٍِـػ‪ ٛ‬رغح ِٗػهٗؼ جػِد ظٗدذ ‪ ،‬جدجرذ ج‪٣‬ثسِحّ ‪ ،‬ؿِحّ ‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر ‪، 6777 ،‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ِ -‬ظػه‪ ٙ‬ؿِحّ ‪ ،‬جٍيحّْٗ جٍسظحر‪ ، ٚ‬جٍـيٗد جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗؿَِ‪ٜ‬حز جٍدًْٗ ‪ ،‬ج‪٣‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ ، 6777 ،‬ط‪.655‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪21‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫جٍيـرع ٕٗ ِْغ ؤِٗجل (دغحؿر ؤٗ ْيٗد) ِّ جٍدجثّ (جٍِسِصل ن‪ ٛ‬جٍدًْ)‪ٍَِ ،‬د‪( ّٜ‬جٍِسِصل ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬نرجد‬
‫ؤٗ جٍِئششحز‪ ) ....‬ؤٗ ‪ٜ‬ـدٓ دِْػٖح ٗ ‪َٜ‬سزُ دغِحْٔ ِيحدل ٗؿد دحٍسشد‪ٜ‬د ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظل جٍِػدد‪ ،‬نٖٗ ٗغؾ جٍصير‬
‫ن‪ ٛ‬جٍِيسرع ؿَ‪ ٙ‬سشد‪ٜ‬د ِدَق جٍيرع‪ٗ ٗ ،‬ىز جشسرظحؿٔ‪ ٗ ،‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِد‪ ّٜ‬ؤّ ‪َٜ‬سزُ دسشد‪ٜ‬د د‪ ْٜٔٗ‬ن‪ ٛ‬جٍِٗؿد‬
‫جٍِػدد ؤ‪ ٚ‬سحر‪ٜ‬خ جشسػيحىٔ ٗ جٍصير ؤ‪ ٚ‬صير جٍدجثّ دحٍِد‪ ،ّٜ‬ػ‪ٜ‬ش ؤّ ٕذج جٍـْظر ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر ؤشحش‪ ٣ ٛ‬دد ِّ سٗنرٓ‬
‫ِح د‪ ّٜ‬جٍِيرع ٗ جٍِيسرع ػس‪ٜ ٙ‬سُ ِْغ جٍيرع‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬ؤٌّايِب‬


‫‪ ٌِّٜ‬سظْ‪ٜ‬م جٍيرٗع جٍس‪ٍَ ٌِّٜ ٛ‬دًْ ِْػٖح ٗنو ِـح‪ٜٜ‬ر ؿد‪ٜ‬دذ ٗ ِيح‪ٜٜ‬س ِسْٗؿر‪:‬‬

‫ؤّال‪ :‬خكٌٖف اهلـؼّل ضؿة نتًٖج يّمّو اهخيّٖل (خيّٖل األكّل اهيخغاّهج‪ ،‬خيّٖل األكّل اهذبتخج)‬
‫ّ ُٕ خٌلؿى اهٓ كؿيًٖ‪:‬‬
‫ؤ ‪-‬كؼّل االؿخغالل‪:‬‬
‫ْضحػحز ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ٕ‪ ٛ‬جٍْضحػحز جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍِئششحز خ‪٤‬ل دٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل جٍس‪ ٛ‬سسِ‪ٜ‬ز دحٍسٌرجر‪،‬‬
‫ٗ ٕ‪ ٣ ٛ‬سسـد٘ ن‪ ٛ‬جٍلحٍخ ‪ 16‬ضٖرج‪ٌ ،‬حٍسخز‪ ،ّٜ‬ج‪ْ١‬سحض‪ ،‬جٍسٗز‪ٜ‬ؾ ٗ ظْ‪ ٛ‬جٍِػظٗل‪ٕ ٗ ،‬ذٓ جٍيرٗع سٗجثُ‬
‫ػد‪ٜ‬ـر ؤظٗل جٍدًْ (ٗدجثؾ ظحر‪ٜ‬ر) ٗ سظْم ٕذٓ جٍيرٗع اٍ‪ِ ٙ‬ظِٗؿس‪ٌ ٗ ّٜ‬ل ِظِٗؿر سػسٗ‪ ٚ‬ؿَ‪ٙ‬‬
‫‪1‬‬
‫ؤضٌحل ِسـددذ‪.‬‬
‫‪- 1‬اهلؼّل اهًبيج‪:‬‬
‫شِ‪ٜ‬ز دحٍيرٗع جٍـحِر ٌٍْٖٗح ِٗظٖر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر دظهسٖح اظِحٍ‪ٜ‬ر ٗ ٍ‪ٜ‬شز ِٗظٖر ‪ٟ‬ظل‬
‫ِـ‪ ٗ ،ّٜ‬سَظإ جٍِئششحز ؿحدذ اٍ‪ِ ٙ‬صل ٕذٓ جٍيرٗع ٍِٗجظٖر ظـٗدحز ِحٍ‪ٜ‬ر ِئىسر ٗ ‪ ٌِّٜ‬اظِحل ٕذٓ‬
‫جٍيرٗع ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪- -‬خؿِٖالح اهكٌغّق‪:‬‬
‫‪6 6‬‬
‫ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ىرٗع ِـػحذ ٍسخه‪ٜ‬م ظـٗدحز جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍِئىسر ؤٗ جٍيظ‪ٜ‬رذ ظدج جٍس‪ٜٗ ٛ‬جظٖٖح جٍزدّٗ ٗ‬
‫جٍْحظِر ؿّ سإخر ج‪ٜ١‬رجدجز ٗ جٍْهيحز‪.‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬سُ جٍَظٗء اٍ‪ِ ٙ‬صل ٕذٓ جٍيرٗع ن‪ ٛ‬نسرجز ِـ‪ْٜ‬ر ٌْٖح‪ٜ‬ر جٍضٖر ِص‪ ،٤‬ػ‪ٜ‬ش سٌصر ْهيحز جٍزدّٗ ْس‪ٜ‬ظر‬
‫ٍي‪ٜ‬حِٔ دْضحػحز ِخسَهر‪ ،‬ن‪ٜ‬يُٗ جٍدًْ ػ‪ْٖٜ‬ح دسيد‪ٕ ُٜ‬ذج جٍْٗؽ ِّ جٍيرٗع‪ْٜ ٗ ،‬دل‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْ ؤّ ‪ٜ‬سحدؾ ؿّ‬
‫ىرخ جشسـِحل ٕذٓ جٍيرٗع ِّ ػرم جٍزدّٗ‪.‬‬
‫‪- -‬اهؿضة يوٓ اهينفّف‪:‬‬
‫‪0 6‬‬

‫‪ِ -‬ػِٗد ػش‪ ّٜ‬ظٗجّ ‪ ،‬ؤشحش‪ٜ‬حز جٍـِل جٍِظرن‪ ٛ‬ج‪١‬ش‪ ، ِٛ٤‬ػ‪ ، 0‬دجر ٗجثل ٍَْضر‪ ،‬ج‪ٟ‬ردّ ‪ ، 0226 ،‬ط‪.20‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪22‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٕٗ ؿدحرذ ؿّ ىرع دٌْ‪ٍ ٛ‬هحثدذ جٍزدّٗ جٍذ‪ٜ ٚ‬شظل ْيظح ن‪ ٛ‬جٍخز‪ْٜ‬ر ْحظُ ؿّ ؿدُ ٌهح‪ٜ‬ر رؤس جٍِحل‬
‫جٍـحِل‪ٜ ٗ ،‬سظشد ِحد‪ٜ‬ح ن‪ ٛ‬اٌِحْ‪ٜ‬ر سرً ػشحخ جٍزدّٗ ٌٍ‪ِ ٌّٜٗ ٛ‬د‪ْٜ‬ح ن‪ ٛ‬ػدٗد ِدَق ِـ‪ٍ ٗ ّٜ‬هسرذ ؤػٗل‬
‫ْشد‪ٜ‬ح ىد سظل اٍ‪ ٙ‬شْر ٌحَِر ٗ ‪ٜ‬شسـِل جٌٍِضٗم ٍسِٗ‪ٜ‬ل ْضحػ جٍِئششر ٗ ذًٍ ٍ‪٤‬شسهحدذ ِّ جٍؼرٗم جٍس‪ٛ‬‬
‫‪ٜ‬س‪ٜ‬ػٖح جٍشٗو ٌحْخهحع شـر شَـر ِـ‪ْٜ‬ر ؤٗ ٍسظْخ دـع جٍظـٗدحز جٍْحظِر ؿّ ؿدُ ج‪ْ٣‬سؼحُ ن‪ ٛ‬سٗر‪ٜ‬د‬
‫شَـر ِـ‪ْٜ‬ر‪.‬‬
‫ْٗؼرج ٍِدَق جٍيرع ٗ ِدسٔ ٗ ٌذًٍ جٍْضحػحز جٍس‪ٜ ٛ‬يدُ ِّ ؤظل سِٗ‪َٖٜ‬ح نْٖحً خػر ػي‪ٜ‬ي‪ ٌِّٜ ٛ‬ؤّ‬
‫‪ٜ‬سـرع ٍٔ جٍدًْ ٗ ‪ٜ‬سِصل ٕذج جٍخػر ن‪ ٛ‬سظِ‪ٜ‬د ج‪ِٟٗ‬جل ٍهسرذ ِـ‪ْٜ‬ر‪ِ ٕٗ ٗ .‬ح ‪ٜ‬ئصر ؿَ‪ ٙ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٗ ِيدرسٔ‬
‫ؿَ‪ ٙ‬جٍي‪ٜ‬حُ دـَِ‪ٜ‬حز ىرع ؤخر٘‪ ٗ ،‬ؤِحُ ٌل ٕذٓ جٍظـٗدحز ‪ٜ‬ظد جٍدًْ ْهشٔ ِغػرج اٍ‪ ٙ‬جٍي‪ٜ‬حُ ددرجشر ظ‪ٜ‬دذ‬
‫ؿْد ى‪ٜ‬حِٔ دِْغ جٍيرٗع‪ ،‬سٌِْٔ اٍ‪ ٙ‬ػد ٌد‪ٜ‬ر ِّ جشسردجد جٍيرٗع ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِْحشخ ٗ جٍسيَ‪ٜ‬ل ِّ ِخحػر‬
‫جٍسظِ‪ٜ‬د‪.‬‬
‫‪- -‬كؼّل اهيّؿى‪:‬‬
‫‪1 6‬‬
‫سِـٗل ْضحػح ِٗشِ‪ٜ‬ح ِصـل اْسـحض ٗ د‪ٜ‬ـؾ جٍَٗجزُ جٍِدرش‪ٜ‬ر‪ ،‬نه‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر سِسد ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪ْ١‬سحض ٗ‬
‫سػظل جٍِد‪ٜ‬ـحز ن‪ ٛ‬نسرذ جٍدخٗل جٍِدرش‪ ٌِّٜ ،ٛ‬ؤّ سِْغ ٍِدذ سِسد اٍ‪ 6 ٙ‬ؤضٖر‪.‬‬
‫ٌِح ؤْٔ ‪ٜ‬ـسدر ْٗؽ خحط ِّ جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ ‪ْٜ‬ضإ ؿْدِح ‪ٜ‬يُٗ جٍدًْ دسِٗ‪ٜ‬ل ْضحػ ِٗشِ‪ِ ٛ‬ـ‪ّٜ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ٟ‬ػد زدحثْٔ‪.‬‬
‫‪- -‬كؼّل اهؼتن‪:‬‬
‫‪2 6‬‬
‫ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍيرع ‪ِْٜ‬غ ٍِٗجظٖر جٍػحظر اٍ‪ ٙ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍِػَٗدر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ؿَِ‪ٜ‬ر ِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍلحٍخ سػييٖح‬
‫ضدٔ ِئٌد‪ ٌٍّ ٗ ،‬سٗظد ؤشدحخ خحرظ‪ٜ‬ر سئظَٖح‪.‬‬
‫‪ -4‬اهلؼّل اهعبكج‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سٗظٔ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ؤظل ِـ‪ ِّ ّٜ‬د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‪ْ ٗ ،‬ذٌر ؿَ‪ ٙ‬شد‪ٜ‬ل جٍِصحل ‪ ٣‬جٍػظر‪،‬‬
‫ج‪ٟ‬ضٌحل جٍس‪ ٛ‬سٌّٗ ؿَ‪ٖٜ‬ح ٗ ْسـرع ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍِظحل اٍ‪ ٙ‬درجشر ص‪٤‬صر ؤْٗجؽ ِّ جٍيرٗع جٍخحظر‪:‬‬
‫‪ -1-4‬خؿتٖلبح يوٓ اهتمبئى‪:‬‬
‫ٕٗىرع ‪ٜ‬يدُ اٍ‪ ٙ‬جٍزدّٗ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ِخزّٗ ِـ‪ٜ ٗ ،ّٜ‬ػظل جٍدًْ ؿَ‪ ٙ‬دغحثؾ ٌغِحّ‪ٍ ٗ ،‬يد ؤصدسز‬
‫جٍٗىحثؾ ؤْٖح سِْغ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ِٗجد ؤشحش‪ٜ‬ر ٌحٍيٖٗذ ِص‪.٤‬‬
‫‪ -4-4‬خؿتٖلبح يوٓ اهكفلبح اهًيّيٖج‪:‬‬
‫ْؼرج ‪ِٜٕ ٟ‬ر ِضحر‪ٜ‬ؾ جٍشَػحز جٍـِِٗ‪ٜ‬ر ٗ ػظِٖح ٗ صيل ػرو جٍدنؾ‪ ،‬دٖح ‪ٜ‬ػسحض جٍِيحٗل اٍ‪ِ ٙ‬صل ٕذٓ‬
‫جٍيرٗع‪ٜ ٗ ،‬سُ دػر‪ٜ‬يس‪ِْ :ّٜ‬غ ٌهح‪٣‬ز ( ٌهحٍر جٍدخٗل اٍ‪ ٙ‬جٍِْحىظر‪ٌ ،‬هحٍر ػشّ جٍسْه‪ٜ‬ذ ) ؤٗ ِْغ ىرٗع‬

‫‪ٍ -‬ـزجر‪ ٚ‬ػش‪ٜ‬در ‪ِ ،‬حِص ػش‪ٜ‬در ‪ِ ،‬خحػر جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗٗشحثل جٍػد ِْٖح ‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍشحْس ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ‬ ‫‪1‬‬

‫ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ‪ ،‬نرؽ ْيٗد ِحٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ، ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ ،‬دنـر ‪ ، 0227-0226‬ط‪.06‬‬
‫‪23‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫نـَ‪ٜ‬ر ِص‪ ٤‬ؿْدِح ‪ ٌّٜٗ‬جٍِيحٗل ؤْظز ْشدر ِِٖر ٌٍّ ج‪١‬دجرذ ٍُ سشظل ذًٍ ْشد‪ٜ‬ح‪ ٗ ،‬سشِ‪ ٙ‬سشد‪ٜ‬يحز ؿَ‪ٙ‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍد‪ ّٜٗ‬جٍْحضثر ٗك‪ٜ‬ر جٍِشظَر‪.‬‬
‫‪ -0-4‬اهلؼّل تبالهخؽاى‪:‬‬
‫‪ٜ ٣‬سظشد ن‪ ٛ‬اؿػحء ؤِٗجل ػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬اِْح ‪ٜ‬سِصل ن‪ ٛ‬جٍغِحّ جٍذ‪ٜ ٚ‬يدِٔ جٍدًْ ٍـِ‪ٍ َٜٔ‬سٌِ‪ِّ ْٜٔ‬‬
‫جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ؤِٗجل ِّ ظٖر ؤخر٘‪ ٗ ،‬جٍدًْ َِزُ ْٕح ؿَ‪ ٙ‬جٍشدجد اذج ؿظز جٍـِ‪ٜ‬ل ؿّ جٍٗنحء دحٍسزجِحسٔ‪ٗ ،‬‬
‫ِْ‪ٜ‬ز ن‪ٖٜ‬ح ص‪٤‬صر ؤضٌحل ٗ ٕ‪ ٛ‬جٍغِحّ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ ،ٛ‬جٌٍهحٍر ٗ جٍيدٗل‪.‬‬
‫ة ‪ -‬كؼّل االؿخذيبؼ‪:‬‬
‫ِؾ جٍزِّ ؤظدغ دبٌِحّ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر سيد‪ٕ ُٜ‬ذج جٍْٗؽ ِّ جٍيرٗع ٗ ٕ‪ ٛ‬سِسد ِّ شْس‪ ّٜ‬نِح نٗو‪،‬‬
‫نِص‪ ٤‬اذج سـَو ج‪ِٟ‬ر دسِٗ‪ٜ‬ل جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬آ‪٣‬ز ٗ ِـدجز نح‪ِٟ‬ر ‪ٜ‬سـَو دسِٗ‪ٜ‬ل ِسٗشػ ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬ؤِح اذج سـَو‬
‫دسِٗ‪ٜ‬ل ؿيحرجز نٌّْٗ دظدد سِٗ‪ٜ‬ل ػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬جٍٖدم ِّ ٕذج جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٕٗ جٍػظٗل ؿَ‪ٗ ٙ‬شحثل ج‪ْ١‬سحض ٗ‬
‫ِـدجسٔ‪ ٗ ،‬اِح ؿَ‪ ٙ‬ؿيحرجز ِصل ج‪ٟ‬رجغ‪ ٗ ٛ‬جٍِدحْ‪ ٗ ٛ‬سْيشُ اٍ‪:ٙ‬‬

‫‪- 6‬ييوٖبح اهلؼّل اهنالؿٖنٖج هخيّٖل االؿخذيبؼاح‪ :‬خخيذل فٕ‪:‬‬


‫‪- -‬كؼّل يخّؿنج األسل‪:‬‬
‫‪6 6‬‬
‫سٗظـٔ ٍسِٗ‪ٜ‬ـل ج‪٣‬شسصِحرجز جٍس‪ٜ ٣ ٛ‬سظحٗز ؿِر جشسـِحٍٖـح ‪ 0‬شْـٗجز‪ِ ،‬صل ج‪٣ٝ‬ز ٗ جٍِـدجز ٗ‬
‫ٗشحثل جٍْيل ٗ سظٖ‪ٜ‬زجز ج‪ْ١‬سحض دظهر ؿحِر‪.‬‬
‫‪- -‬كؼّل نّٖوج األسل‪:‬‬
‫‪2 1‬‬
‫ٗ ٕ‪ ٛ‬جٍيرٗع جٍس‪ ٛ‬سهٗو ن‪ ٛ‬جٍلحٍخ ‪ 0‬شْٗجز ٗ سِسد ؤػ‪ٜ‬حْح اٍ‪ 67 ٙ‬شْر‪ ٕٛ ٗ ،‬سٗظٔ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ْٗؽ‬
‫خحط ِّ ج‪٣‬شسصِحرجز ِصل جٍػظٗل ؿَ‪ِ ٙ‬ظحدر جدخحر‪ٜ‬ر ػٗ‪َٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ - 2‬اهلؼّل االٖسبؼٖج‪:‬‬
‫ٕ‪ٗ ٛ‬ش‪َٜ‬ر سِٗ‪ٜ‬ل ِسػٗرذ سشِغ ٍَِئششحز ِّ جٍسخَط ِّ ج‪ٟ‬ؿدحء‪ ،‬خحظر جٍـخء جٍِحٍ‪ ،ٛ‬ػ‪ٜ‬ش‬
‫ركُ جػسهحؼ ٕذٓ جٍٗش‪َٜ‬ر دهٌرذ جٍيرع ا‪ ٣‬ؤْٖح ىد ؤدخَز سدد‪ ٣‬ظٕٗر‪ٜ‬ح ن‪ ٛ‬ػد‪ٜ‬ـر جٍـ‪٤‬ىر جٍسِٗ‪َٜٜ‬ر د‪ّٜ‬‬
‫جٍِئششر جٍِيرغر ٗ جٍِئششر جٍِيسرغر‪ ٗ ،‬ركُ ػدجصسٖح ا‪ ٣‬ؤْٖح شظَز اشسـِح‪ِ ٣‬سشـح ٗشر‪ٜ‬ـح ‪ٗ،‬سسِصل‬
‫ٕذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر ن‪ٗ ٛ‬غؾ جٍدًْ ‪٣ٟ‬ز ِٗـدجز ؤٗ ؤ‪ٜ‬ر ؤظٗل ؤخر٘ دػٗزذ ِئششر ِشسـَِر ؿَ‪ ٙ‬شد‪ٜ‬ل ج‪ٜ١‬ظحر‪،‬‬
‫ِؾ ٗغؾ اٌِحْ‪ٜ‬ر جٍسْحزل ؿْٖح ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍهسرذ جٍِسـحىد ؿَ‪ٖٜ‬ح ‪.‬‬

‫‪ٍ-6‬ـرد‪ ٛ‬ؿِر ‪ ٤ٕ ،‬ؿدد جهلل ‪ٜ‬ش‪ ، ّٜ‬جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗجظرجءجز ِْػٖح ن‪ ٛ‬جٍظزجثر ‪ِ ،‬ذٌرذ ٍْ‪ٜ‬ل ضحٕدذ ٍشحْس ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ‬
‫ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ‪ ،‬نرؽ ‪ْ :‬يٗد ِحٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ، ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ ،‬دنـر ‪ ، 0227 -0226‬ط‪.23‬‬
‫‪24‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ذبٌٖب ‪:‬خلؿٖى اهلؼّل ضؿة اٗسبل ‪ :‬سْيشُ اٍ‪ ٙ‬ص‪٤‬صر ؤْٗجؽ ‪:‬‬
‫‪-1‬كؼّل ككٖؼث األسل‪:‬‬
‫سٌّٗ كحٍدح ٍِدذ ؿحُ ِّ سحر‪ٜ‬خ جٍِْغ ػس‪ ٙ‬سحر‪ٜ‬خ جٍشدجد ‪،‬سِْغ ٍسِٗ‪ٜ‬ل دٗرذ رؤس ِحل جٍـحِل ‪ٌّٜٗ،‬‬
‫جٍسـحِل د‪ ّٜ‬جٍدًْ ٗؿَِ‪ ٜٔ‬ن‪ ٛ‬ضٌل ػشحخ ِد‪ٜ ّٜ‬شػخ ِْٔ جٍـِ‪ٜ‬ل ػشخ ؼرٗنٔ جٍسِٗ‪َٜٜ‬ر ‪ٗ،‬صُ ‪ٜ‬يُٗ دب‪ٜ‬دجؽ‬
‫ِسػظ‪٤‬سٔ ِّ ْحسط ٕذج جٍْضحػ ن‪ ٛ‬ذًٍ جٍػشحخ ‪.‬‬
‫‪-4‬كؼّل يخّؿنج األسل‪:‬‬
‫سِسد ِّ شْس‪ ّٜ‬اٍ‪6 ٙ‬شْٗجز‪ٗ ،‬جٍلرع ِْٖح ٕٗ سِٗ‪ٜ‬ل جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍرؤشِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِضرٗؿحز ِصل ضرجء‬
‫آ‪٣‬ز ظد‪ٜ‬دذ ٍَسٗشؾ‪ ،‬اظرجء سـد‪٤ٜ‬ز سػٗر ِّ ج‪ْ١‬سحض‪.‬‬
‫‪-0‬كؼّل نّٖوج األسل‪:‬‬
‫سز‪ٜ‬د ِدسٖح ؿّ ‪6‬شْٗجز سٗظٔ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ِضرٗؿحز ج‪١‬شٌحّ ٗجشسظ‪٤‬ع ج‪ٟ‬رجغ‪ٗ ٛ‬دْحء جٍِظحْؾ‬
‫ٗ‪ ٌِّٜ‬ؤ‪ٜ‬غح سيش‪ ُٜ‬جٍيرٗع ػشخ ؤظحٍٖح اٍ‪:ٙ‬‬
‫ؤ‪-‬كؼّل يؿخضلج يٌغ اهنوة ‪:‬‬
‫ؤ‪ٜ ٚ‬ػو ٍَدًْ ػَخ شدجدٕح ن‪ ٛ‬ؤ‪ٗ ٚ‬ىز ‪ٜ‬ضحء ‪ٍَِٗ،‬يسرغ‪ ّٜ‬جٍػو ن‪ ٛ‬ؤدجثٖح ؿْدِح ‪ٜ‬ر‪ٜ‬دّٗ ‪.‬‬
‫ة‪ -‬كؼّل ييٌّضج ألسل ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫ٗ‪ْٜ‬يشُ اٍ‪ ٙ‬ىرٗع ىظ‪ٜ‬رذ‪ِ ،‬سٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬

‫ذبهذـب ‪ :‬خلؿٖى اهلؼّل ضؿة اهيلخؼمًٖ ‪:‬‬


‫سْيشُ اٍ‪:ٙ‬‬
‫ىرٗع ٍ‪٠‬نرجد ٗىرٗع ٍَضرٌحز ٗجٍدًْٗ ج‪ٟ‬خر٘‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ىرٗع ٍَيػحؽ جٍخحط ٗىرٗع ٍَػٌِٗر ٗجٍيػحؽ جٍـحُ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ىرٗع ٍَِشسٌَٖ‪ٗ ّٜ‬ىرٗع جٍِْسظ‪ٗ ّٜ‬ؤظػحخ ج‪ٟ‬ؿِحل‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪2‬‬
‫ىرٗع جٍـِ‪٤‬ء ٗىرٗع ٍ‪ٞ‬خر‪. ّٜ‬‬ ‫‪-‬‬

‫ؼاتًب ‪:‬خلؿٖى اهلؼّل ضؿة اهفنل اهػٔ خخعػٍ‪ :‬خٌلؿى اهٓ‪:‬‬


‫‪-1‬اهلؼل اهٌلغٔ‪ :‬ؿيد ‪ٜ‬سُ دِٗظدٔ سيد‪ ُٜ‬ؤِٗجل اٍ‪ ٙ‬جٍِيسرع‪ٜٗ ،‬رد ٕذج جٍيرع خ‪٤‬ل ؤىشحُ دٗر‪ٜ‬ر ؤٗ دنـر‬
‫ٗجػدذ‪.‬‬

‫‪ -6‬جػِد ِػِٗدذ ؿِحرذ ‪ ،‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ِّ جٍْحػ‪ٜ‬ر جٍـَِ‪ٜ‬ر ‪ ،‬ػ‪ ، 6‬دجر جٍْٖغر جٍـرد‪ٜ‬ر ‪ ،‬جٍيحٕرذ ‪ ّ 0222 ،‬ط‪.60‬‬
‫‪ -‬ؿدد جٍػِ‪ٜ‬د ؿدد جٍِػَخ ‪ ،‬جٍدًْٗ جٍضحَِر – ؿَِ‪ٜ‬حسٖح ٗادجرسٖح ‪ ،‬جٍدجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر ‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ ،‬ددّٗ سحر‪ٜ‬خ ‪ ،‬دحٍسظرم‬ ‫‪2‬‬

‫جشسـحْر ِّ ‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.666،661‬‬


‫‪25‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-6‬اهغفى يً خضح اهضؿبة‪ٜ :‬سِصل ن‪ ٛ‬شِحع جٍدًْ ٍـِ‪ َٜٔ‬ؤّ ‪ٜ‬ظدغ ػشحدٔ ِد‪ْٜ‬ح ن‪ ٛ‬ػدٗد ِدَق ِـ‪.ّٜ‬‬
‫‪-6‬فخص االيخيبغ ‪ٜ :‬غؾ جٍدًْ سػز سظرم جٍـِ‪ٜ‬ل ِدَلح ِـ‪ ِّ ّٜ‬جٍِحل ‪ٗ،‬اذج ىحُ دحٍشػخ ِْٔ جشسػو ؿَ‪ٜٔ‬‬
‫شـر جٍهحثدذ ادسدجء ِّ ٕذج جٍسحر‪ٜ‬خ ‪.‬‬
‫‪-2‬ييوٖبح اهعكى‪ ٕٗ :‬ؿَِ‪ٜ‬ر جثسِحْ‪ٜ‬ر ِّ خ‪ٍٖ٤‬ح ‪ٜ‬سػِل جٍدًْ دجثْ‪ٜ‬ر ؿِ‪.َٜٔ‬‬
‫‪-0‬ييوٖبح االئخيبً تبهميبً اهتٌنٕ‪:‬‬
‫‪ٌٜ‬هل ٗ‪ٜ‬غِّ جٍدًْ ؿَِ‪ٜٗ ٜٔ‬دنؾ ن‪ ٛ‬ػحٍر ؿظزٓ‪ٕٗ ،‬ذٓ جٍغِحْحز ىد سسػَدٖح ج‪١‬دجرذ‪ ،‬ؤٗ ظٖحز‬
‫‪1‬‬
‫جٍغرجثخ ؤٗ جٍِيحٍٗ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬دْحء جٍـيحرجز‪.‬‬

‫عبيؿب ‪:‬خلؿٖى اهلؼّل ضؿة يغغ اهتٌّم اهيلؼمج ‪:‬‬


‫ْٕح ‪ٜ‬سُ جٍسِ‪ٜ‬ز د‪ ّٜ‬جٍيرٗع جٍِيدِر ِّ ىدل دًْ سظحر‪ٗ ٚ‬جػد ‪،‬ؤٗ جٍيرٗع جٍِيدِر ِّ ىدل جٍسظِـحز‬
‫جٍدٌْ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سغُ ؿددج ِّ جٍدًْٗ ِّ ؤظل سِٗ‪ٜ‬ل جٍِضحر‪ٜ‬ؾ جٍغخِر ٗػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ‪ٗ،‬جٍس‪ ٛ‬سسغِّ ِخحػر‬
‫ؿحٍ‪ٜ‬ر ‪،‬نسسٗزؽ ٕذٓ جٍِدحٍق جٍِػَٗدر ؿَ‪ِ ٙ‬ظِٗؿر جٍدًْٗ جٍِضحرٌر ٍَسيَ‪ٜ‬ل ِّ درظر جٍِخحػرذ‪.‬‬

‫ؿبغؿب‪:‬خلؿٖى اإلخخيبً ضؿة ّسّغ اهميبً ‪ِْٜ :‬ز ْٗؿ‪ ِّ ّٜ‬جٍيرٗع‪:‬‬


‫‪-1‬كؼّل ييٌّضج تميبً ‪:‬‬
‫ٕ‪ ٛ‬جٍس‪ٜ ٛ‬يدُ ِيحدَٖح غِحْحز ضخظ‪ٜ‬ر ؤٗ ؿ‪ْٜٜ‬ر ‪،‬نح‪ ٍٟٙٗ‬سسِصل ن‪ٌ ٛ‬هحٍر جٍِسـحَِ‪ ّٜ‬جٍِـرٗن‪ ّٜ‬ظ‪ٜ‬دج‬
‫ٍَدًْٗ ٗجٍذ‪ٜ ّٜ‬سِسـّٗ دحٍشِـر جٍػشْر ٗجٍِرٌز جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِس‪ٗ ّٜ‬خدرذ ٌد‪ٜ‬رذ ن‪ ٛ‬سش‪ٜٜ‬ر ْضحػٖح ‪ٗ ،‬جٍصحْ‪ٜ‬ر ىد‬
‫سٌّٗ رْٕٗحز ْيد‪ٜ‬ر ؤٗ ؿيحر‪ٜ‬ر ‪،‬ؤٗرّٕ ج‪ٟ‬شُٖ ٗجٍشْدجز ؤٗ رْٕٗحز جٍش‪ٜ‬حرجز ٗجٍرّٕ ؿَ‪ ٙ‬جٍدغحثؾ‬
‫ٗجٍِٗظٗدجز ٗاٍ‪ ٙ‬ك‪ٜ‬ر ذًٍ ِّ جٍرْٕٗحز‪.‬‬
‫‪-4‬كؼّل ييٌّضج يً غٖؼ ميبً‪:‬‬
‫سِْغ دغِحْر سٗى‪ٜ‬ؾ جٍِسـحِل ْهشٔ ‪ٜٗ،‬سـٖد ْٕح ؿَ‪ِ ٙ‬رٌزٓ جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬شِـسٔ جٍظ‪ٜ‬دذ ٗش‪ِ٤‬ر ج‪ٟ‬ؿِحل‬
‫جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح ٗى‪ٜ‬حِٔ دسشد‪ٜ‬د جٍسزجِحسٔ ن‪ ٛ‬جٍِٗجؿ‪ٜ‬د جٍِػددذ دبشسِرجر‪ْٗ ،‬ض‪ٜ‬ر ْٕح جٍْٗؽ جٍس‪ ِّ ٛ‬جٍيرٗع ‪٣‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر ؤ ىل ش‪ِ٤‬ر ِّ جٍْٗؽ ج‪ٟٗ‬ل ‪،‬اّ ن‪ٕ ٛ‬ذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر ىد سْخهع جٍي‪ِٜ‬ر جٍشٗى‪ٜ‬ر ٍَغِحّ ‪،‬ؤِح جٍيرٗع ددّٗ‬
‫‪2‬‬
‫غِحّ نسـسِد ؿَ‪ ٙ‬جٍيدرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗجٍشِـر جٍػشْر ‪،‬نحٍـِ‪ٜ‬ل ‪ٜ‬شدد د‪ ْٜٔ‬ػهحؼح ِْٔ ؿَ‪ ٙ‬شِـسٔ جٍسظحر‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫ؿبتًب ‪:‬خلؿٖى اهلؼّل ّفلب هولنبيبح اإلكخكبغٖج اهيعخوفج‪ :‬سْيشُ اٍ‪ ٙ‬ؿحُ ٗخحط ‪:‬‬

‫– ِظػه‪ ٙ‬رضد‪ ٚ‬ض‪ٜ‬ػر ‪ ،‬ج‪٣‬ىسظحد جٍْيد‪ٗ ٚ‬جٍِظرن‪ ، ٛ‬جٍدجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر ‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ ،6763 ،‬ط‪ ،‬ط‪.004،003‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ِ -‬رٗجّ ِػِد ؤدٗ ؿرجد‪ ، ٛ‬جٍخدِحز جٍِظرن‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ ج‪١‬ش‪ِٜ٤‬ر ٗجٍسيَ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر ‪ ،‬ػ‪ ، 6‬دجر جٍْش‪ٍَْ ُٜ‬ضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ ‪،‬‬ ‫‪2‬‬

‫ج‪ٟ‬ردّ‪ ، 0224 ،‬ط‪،‬ط ‪.12،11‬‬


‫‪26‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-1‬اهلؼّل اهعبكج‪:‬‬
‫ٕٗ ِح ‪ٜ‬سـٖدٓ ضخط ِّ ؤضخحط جٍيحّْٗ جٍخحط‪ٌ ،‬إنرجد جٍػدـ‪ٗ ّٜٜ‬ج‪ٟ‬ضخحط ج‪١‬ؿسدحر‪ٜ‬ر جٍخحظر‬
‫ٌحٍضرٌحز ٗجٍِئششحز جٍخحظر ‪ٗ،‬سسٗىم ىدرذ ٕئ‪٣‬ء ج‪ٟ‬ضخحط ؿَ‪ ٙ‬ج‪١‬ثسِحّ ؿَ‪ ٙ‬جٍصير جٍس‪ٜ ٛ‬سِسـّٗ دٖح‬
‫ٍد٘ ِحْؾ ج‪٣‬ثسِحّ‪.‬‬
‫‪ -4‬اهلؼّل اهًبيج‪:‬‬
‫سضِل ٌحنر جٍد‪ ّٜٗ‬جٍخحظر دح‪ٟ‬ضخحط جٍـحِر ٌحٍدٍٗر ٗجٍِػحنؼحز ٌٗحنر ٗػدجز جٍػٌُ ‪ٗ،‬سسٗىم‬
‫ىدرسُٖ ؿَ‪ٗ ٙ‬ظٔ جٍخظٗط ن‪ ٛ‬جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ج‪١‬ثسِحّ ٗ ؿَ‪ ٙ‬جٍيدرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٟ‬نرجد جٍِظسِؾ ِٗئششحسٔ‬
‫‪1‬‬
‫جٍدٌْ‪ٜ‬ر ِّ ظٖر ؤخر٘‪ٜٗ،‬رسدػ دح‪٣‬شسيرجر جٍش‪ٜ‬حش‪ ٗ ٛ‬ج‪١‬ىسظحد‪ٗ ٚ‬جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬دٍٗر‪.‬‬

‫ذبيٌب ‪ :‬خلؿٖى اهلؼّل ضؿة ٌّو اهميبً اهيلغى‪ :‬سْيشُ اٍ‪ ٙ‬ؿدذ ؤْٗجؽ ‪:‬‬
‫‪-1‬كؼّل تميبً نيتٖبالح يضوٖج‪:‬‬
‫ٕ‪ ِّ ٛ‬ؤُٕ جٍيرٗع جٍس‪ ٛ‬سيدِٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٍـِ‪٤‬ثٖح ٗىدل ِْغ ِصل ٕذٓ جٍيرٗع ‪ٜ‬سـ‪ ّٜ‬ؿَ‪ٙ‬‬
‫جٍدًْ جٍي‪ٜ‬حُ دحٍدرجشر ج‪١‬ثسِحْ‪ٜ‬ر جٍ‪٤‬زِر ؿّ ؿِ‪٤‬ثٔ ‪ ِّ،‬ػ‪ٜ‬ش شِـسُٖ جٍضخظ‪ٜ‬ر ِٗرجٌزُٕ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ِ،‬ؾ جٍػذر‬
‫جٍضد‪ٜ‬د ٗجٍِسحدـر جٍِشسِرذ ٍِرجٌز جٍـِ‪٤‬ء جٍِد‪ ّْٜٜ‬ن‪ ٛ‬جٌٍِد‪ٜ‬ح‪٣‬ز ‪.‬‬
‫‪-4‬كؼّل تميبً نيتٖبالح عبؼسٖج‪:‬‬
‫سِْغ ٍَـِـ‪٤‬ء جٍذ‪ٜ‬ـّ ‪ٜ‬ـَِّٗ ن‪ِ ٛ‬ظحل جٍسظـحرذ جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ‪،‬ػ‪ٜ‬ش سٌّٗ ؤدجذ ٍَسِٗ‪ٜ‬ل جٍِْحشدر د‪ٕٛ ُْٖٜ‬‬
‫ج‪٣‬ؿسِحد ؤٗ جٌٍِد‪ٜ‬حٍر جٍِشسْد‪ٜ‬ر‪ ،‬ػشخ جٍؼرٗم جٍِػ‪ٜ‬ػر دٌل ِّ جٍِظدر ٗجٍِشسٗرد‪.‬‬
‫‪-0‬كؼّل تميبً ؤّؼاق يبهٖج (ؤؿِى ّؿٌغاح )‪:‬‬
‫ؿْدِح ‪ٜ‬يدل جٍدًْ ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٌغِحّ ‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ٜٔ‬ؤّ ‪ٜ‬رجؿ‪ٌَِٜ ٛ‬ر جٍـِ‪ٜ‬ل ٍ‪ٗ٠‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٗ،‬ؤّ‬
‫‪ٜ‬ػدد ْٗؽ ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سيدل ٌغِحّ ٗؿَ‪ِ ٜٔ‬رجؿحذ سيَدحز ؤشـحر ٕذٓ ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍدٗرظر‪،‬‬
‫ٗدحٍْشدر ٍ‪ٗ٠‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ج‪١‬شِ‪ٜ‬ر ‪ٜ‬سـ‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْ اخػحر جٍضرٌر جٍِظدرذ دخػحخ ِشظل ‪،‬‬
‫ِرنو دٔ خػحخ ِٗىؾ ِّ جٍـِ‪ٜ‬ل درّٕ سًَ ج‪ٟٗ‬رجو ن‪ ٛ‬دنحسرٕح ٍظحٍغ جٍدًْ جٍسظحر‪ ٗ ٚ‬اشس‪ ُ٤‬جٍرد ِْٖح‬
‫ٗؿَ‪ِ ٜٔ‬رجؿحز سيَدحز ؤشـحر ٕذٓ ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍدٗرظر ‪.‬‬

‫‪ -‬شٗر‪ ٚ‬ؿدٍ‪ْ ٛ‬حضد ‪ِ ،‬يدِر ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍْيد‪ٗ ٚ‬جٍِظرن‪ ، ٛ‬ػ‪ِْ ، 6‬ضٗرجز جٍػَد‪ ٛ‬جٍػيٗى‪ٜ‬ر ‪ٍ ،‬دْحّ ‪، 0223 ،‬‬ ‫‪1‬‬

‫ط‪.637‬‬
‫‪27‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-2‬كؼّل تميبً اهتمبئى‪:‬‬


‫ٕ‪ ٛ‬سًَ جٍيرٗع جٍس‪ ٛ‬سِْػٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٍـِ‪٤‬ثٖح ِيحدل ا‪ٜ‬دجؽ جٍدغحثؾ جٍس‪ٌَِْٖٜٗ ٛ‬ح دِخحزّ‬
‫جٍدًْ‪ٗ ،‬سضِل ٕذٓ جٍدغحثؾ ؤْٗجؽ ِخسَهر ٌحٍخدِحز جٍِٗجد جٌٍِ‪ٜ‬حٗ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍِٗجد جٍِظْـر جٍِٗجد جٍلذجث‪ٜ‬ر‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍِْسظحز جٍزرجؿ‪ٜ‬ر ‪.‬‬
‫‪ -0‬كؼّل تميبٌبح يخٌّيج‪ٗ :‬سسِصل ن‪ِٜ‬ح ‪: َٜٛ‬‬
‫ؤ‪-‬كؼّل تميبً فِبغاح اإلؿخذيبؼ ‪:‬‬
‫ذًٍ ن‪ ٛ‬ظٗرذ ػشحخ ظحر‪ِ ٚ‬ؾ جٍسػيو ِّ ؤّ ٕذٓ جٍيرٗع ِػَٗدر ‪ٟ‬كرجع اْسحظ‪ٜ‬ر ٍٗشد ػحظر‬
‫َِػر ؤٗ ٍؼرٗم ىٖر‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬ذًٍ ن‪ ٛ‬ػدٗد ْشخ ِـ‪ْٜ‬ر ِّ ى‪ِٜ‬ر جٍضٖحدجز جٍغحِْر‪ِ ،‬ؾ ػهؼٖح ٍد٘ جٍدًْ ػس‪ٙ‬‬
‫سِحُ جٍشدجد‪.‬‬
‫ة‪-‬كؼّل تميبً ّغائى ألسل ؤّ تبعنبؼ ؤّ ّغائى اهخّفٖؼ‪:‬‬
‫دحٍْشدر ٍَٗدجثؾ ‪ٟ‬ظل ‪ٜ‬ػسهؼ جٍدًْ جٍسظحر‪ ٚ‬دب‪ٜ‬ظحل جٍٗد‪ٜ‬ـر ِؼٖر ٍظحػدٔ‪ٗ ،‬دحٍْشدر ٍَٗدجثؾ دبخػحر ‪ٜ‬سُ‬
‫جٍسإص‪ٜ‬ر ؿَ‪ٖٜ‬ح ٍػ‪ ّٜ‬سِحُ شدجد جٍيرع دحٍْشدر ٍَٗدجثؾ جٍسٗن‪ٜ‬ر ‪ٜ‬ػسهؼ جٍدًْ ٍد‪ ٜٔ‬ددنسر جٍسٗن‪ٜ‬ر ػس‪ ٙ‬سِحُ شدجد‬
‫جٍيرع‪.‬‬
‫ر‪ -‬كؼل تميبً ؼًُ يلبؼٔ‪ :‬رّٕ جٍـيحر جٍِِٗل اِح اْضحثٔ‪ ،‬ضرجثٔ‪ ،‬ؤٗ سرِ‪.ِٜٔ‬‬
‫غ‪ -‬كؼّل تميبً اهؼّاخة ّاألسّؼ‪ :‬ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬ػدد جٍػد ج‪ٟ‬دْ‪٠ٍ ٙ‬ظر ‪ٗ،‬دضرػ دٗجِٔ ٗصدحسٔ ‪.‬‬
‫ُـ‪ -‬كؼّل تميبً فعكٕ ‪ِ :‬ص‪ ٤‬ىرٗع دٌهحٍر ضخط ٌحِل جٍظػر ٗػشّ جٍشِـر‪.‬‬

‫خبؿًب‪ :‬خلؿٖى اهلؼّل يً ضٖد اهغبٖج اهٌِبئٖج ٌّفبن اهًيل‪ٗ :‬سْيشُ اٍ‪:ٙ‬‬
‫‪-1‬كؼّل يٌفأح األييبل‪:‬‬
‫سِصل ؤٌدر ْشدر ِّ ْضحػ جٍدًْ ج‪١‬ىرجغ‪ ،ٛ‬نه‪ ٛ‬ػحٍر ٌْٖٗح ىرٗع سظحر‪ٜ‬ر سٗظٔ ٍسِٗ‪ٜ‬ل ٗسشٗ‪ٜ‬و‬
‫جٍسظحرذ جٍدجخَ‪ٜ‬ر ؤٗ ٕ‪ ٛ‬ىرٗع ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ‪ ٣‬سسظحٗز جٍشْر‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش ؤّ جٍدٗرذ ن‪ ٛ‬جٍسظحرذ ٕ‪ ٛ‬دٗرذ ِسظددذ‬
‫‪2‬‬
‫ٗنسرذ جشسردجد رؤس جٍِحل ٕ‪ ٛ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ‪.‬‬
‫ؤِح اذج ٌحْز ظْحؿ‪ٜ‬ر نْٖح ‪ٜ‬ظخ جٍسهغ‪ٜ‬ل ‪ٕ ّٟ‬ذٓ جٍيرٗع ىد سٗظٔ ٍِٗجظٖر ؿَِ‪ٜ‬حز ج‪ْ١‬سحض جٍظحر‪ٗ ٚ‬‬
‫ج‪١‬شسٖ‪ٌ٤‬حز ؤٗ جٍسظد‪ٜ‬د ؤٗ جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍسظٖ‪ٜ‬ز ٗج‪ْ١‬ضحءجز ‪ْٕٗ،‬ح ْسٌَُ ؿّ ؤظحل ِسٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل سٗظٔ‬
‫ٍَسػي‪ٜ‬و سِْ‪ٜ‬ر اىسظحد‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ -‬ظ‪٤‬ع جٍد‪ ّٜ‬جٍش‪ٜ‬ش‪ ، ٛ‬جٍػشحدحز ٗجٍخدِحز جٍِرن‪ٜ‬ر جٍػد‪ٜ‬صر ‪ ،‬ػ‪ ، 6‬دجر جٍٗشحُ ٍَػدحؿر ٗجٍْضر ‪ ّ 6776 ،‬ط‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫ط‪.47،73‬‬
‫‪ -‬جػِد ِػِٗد ؿرجد‪ْ ّ ٛ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.673‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪28‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-4‬كؼّل ؽؼايٖج‪:‬‬
‫ن‪ ٛ‬كحٍد‪ٜ‬سٖح ىرٗع ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِٗسٗشػر ج‪ٟ‬ظل ‪ٗ،‬ىَ‪ٜ‬ل ِْٖح ِخظط ٍ‪٠‬ظل جٍػٗ‪ٜ‬ل ‪ٗ،‬دذًٍ دل‪ٜ‬ر‬
‫سِٗ‪ٜ‬ل جٍِػظٗل ٗج‪ْ١‬سحض جٍزرجؿ‪ ٛ‬جٍظحر‪ٕٗ، ٚ‬ذٓ جٍيرٗع سِصل ْشدر غث‪َٜ‬ر ِّ ؤظٗل زرجؿ‪ٜ‬ر ‪ٌٍّٗ،‬‬
‫دٗر جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٕحُ ظدج ٍسٗن‪ٜ‬ر جٍش‪ٍٜٗ‬ر دػر‪ٜ‬ير ِٗشِ‪ٜ‬ر ٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍِػظٗ‪٣‬ز جٍزرجؿ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪-0‬كؼّل يلبؼٖج‪:‬‬
‫سسِصل ن‪ ٛ‬جٍيرٗع جٍِيدِر اٍ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬نرجد ٗجٍِضرٗؿحز ٍسِٗ‪ٜ‬ل ضرجء ٗسظحرذ ج‪ٟ‬رجغ‪ٗ ٛ‬جٍِدحْ‪ٗ ٛ‬اىحِر‬
‫جٍِْضأز ‪ٗ،‬سسِ‪ٜ‬ز دبرسهحؽ ؤشـحر جٍهحثدذ ‪.‬‬
‫‪-2‬اهلؼّل اإلؿخِالنٖج ‪:‬‬
‫سيدُ ٍ‪٠‬نرجد ٍسِٗ‪ٜ‬ل جػس‪ٜ‬حظحسُٖ ِٗضرٗؿحسُٖ ج‪١‬شسٖ‪ٌٜ٤‬ر ٗخحظر ِّ جٍشَؾ جٍِـِرذ ‪ ،‬ندـد اْخهحع‬
‫جٍدخٗل جٍهرد‪ٜ‬ر ٍظإ ج‪ٟ‬نرجد اٍ‪ِ ٙ‬ح ‪ٜ‬شِ‪ ٙ‬دحٍدخل ج‪١‬ىسرجغ‪ ٕٗٗ ،ٛ‬ضرجء ىدرذ ضرجث‪ٜ‬ر ِحٍ‪ٜ‬ر ِّ جٍدًْٗ ِيحدل‬
‫د‪ٜ‬ؾ ىدرسُٖ جٍضرجث‪ٜ‬ر جٍِشسيدَ‪ٜ‬ر ِغحنح اٍ‪ٖٜ‬ح شـر جٍهحثدذ‪.‬‬
‫‪-0‬اهلؼّل اهيلغيج هويئؿؿبح اهيبهٖج ّاهيخعككج ‪:‬‬
‫ٌضرٌحز د‪ٜ‬ؾ ٗسظحرذ ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤٗ ضرٌحز جٍسإِ‪ ّٜ‬ؤٗ ِئششحز ج‪٣‬دخحر‪ٌِ.‬ح ‪ْْ ٣‬ش‪ٗ ٙ‬ظٗد‬
‫ىرٗع سيدِٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٍَِئششحز ج‪١‬ظسِحؿ‪ٜ‬ر ٍَِئششحز ج‪١‬ظسِحؿ‪ٜ‬ر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ػحظ‪ٜ‬حز ِخسَهر‬
‫ٌحٍِئششحز جٍسـَ‪ِٜٜ‬ر ‪،‬جٍد‪ْٜٜ‬ر ‪.....‬جٍخ‪.‬‬
‫يبفؼا ‪:‬ؤٌّاو ائخيبٌٖج ؤعؼْ‪:‬‬
‫‪-1‬عنبتبح اهميبً ‪:‬‬
‫ٕٗ سـٖد ِّ دًْ جٍِظدر ٍٔ دْحء ؿَ‪ ٙ‬ػَخ ؿِ‪ َٜٔ‬ددنؾ ِدَق ِـ‪ ّٜ‬اٍ‪ ٙ‬ػرم صحٍش ٕٗٗ جٍِشسه‪ٜ‬د خ‪٤‬ل‬
‫نسرذ ِـ‪ْٜ‬ر ‪،‬سدرز ؤِٕ‪ٜ‬ر ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍيرٗع ن‪ ٛ‬ؤْٖح سش‪ٜٜ‬ر ٍـِ‪٤‬ء جٍدًْٗ جٍسـحىد ؿَ‪ ٙ‬ؤٗجِر سٗر‪ٜ‬د ؤٗ‬
‫اْضحء دإىل ىدر ِّ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ‪ٜ ٕٗٗ ،‬شِغ ٍٔ دسإد‪ٜ‬ر ْضحػحسٔ د‪ٜ‬شر‪.‬‬
‫‪-4‬تنبكبح اإلئخيبً ‪:‬‬
‫ٕ‪ ِّ ٛ‬ؤضٖر جٍخدِحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر جٍػد‪ٜ‬صر جٍس‪ ٛ‬جشسخدِسٖح جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ن‪. ُ.ٗ ٛ‬ؤ ن‪ ٛ‬جٍشس‪ْٜ‬حز ِّ ٕذج‬
‫جٍيرّ‪ٗ،‬سسَخط ٕذٓ جٍخدِر ن‪ِْ ٛ‬غ ج‪ٟ‬نرجد دػحىحز ِّ د‪٤‬شس‪ ًٜ‬دػظُ دػحىر اصدحز جٍٖٗ‪ٜ‬ر ‪،‬سػسٗ‪ ٚ‬ؿَ‪ٙ‬‬
‫ِـَِٗحز ِّ اشُ ِسـحىد ٗرىُ ػشحدٔ ‪ٗ،‬دِٗظخ ٕذٓ جٍدػحىر ‪ٜ‬شسػ‪ٜ‬ؾ جٍِسـحِل ؤّ ‪ٜ‬سِسؾ دخدِحز جٍـد‪ٜ‬د ِّ‬
‫جٍِػ‪٤‬ز جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍِسهير ِؾ جٍدًْ ؿَ‪ ٙ‬ىدٗل ِْغ ج‪٣‬ثسِحّ ٍػحِل جٍدػحىر ‪،‬ؿَ‪ ٙ‬ؤّ ‪ٜ‬يُٗ دشدجد ى‪ِٜ‬ر ٕذٓ‬
‫جٍخدجِحز اٍ‪ ٙ‬خ‪٤‬ل ‪ ِّ ُٜٗ 67‬سحر‪ٜ‬خ جشس‪ ِٔ٤‬جٍهحسٗرذ دِخسَم جٍِضسر‪ٜ‬حز جٍس‪ ٛ‬ىحُ دٖح خ‪٤‬ل جٍضٖر‬
‫جٍِْظرم ‪،‬ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬رشل جٍدًْ ٕذٓ جٍهحسٗرذ ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر ٌل ضٖر ‪ٜ ٣ٗ،‬دنؾ جٍِسـحِل ؤ‪ٜ‬ر نٗجثد ؿَ‪ٕ ٙ‬ذج ج‪٣‬ثسِحّ‬
‫‪1‬‬
‫اذج ىحُ دحٍشدجد ن‪ ٛ‬ؤظل جٍِػدد‪.‬‬

‫‪ -‬ز‪ٜ‬حد رِغحّ ‪ِ ،‬ػهٗؼ جػٌد ظٗدذ ‪ ،‬ج‪٣‬سظحٕحز جٍِـحرذ ن‪ ٛ‬جدجرذ جٍدًْٗ‪،‬دجر ٗجثل ٍَْضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ ‪ ،0221 ،‬ط‪.66‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪29‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ -0‬كؼّل يلغيج هوخسبؼث اهعبؼسٖج ‪ْ :‬ذٌر ِْٖح‪.‬‬

‫ؤ‪-‬اهخضكٖل اهيؿخٌغٔ ‪:‬‬

‫‪ٜ‬ظدر جٍدحثؾ جٌٍِد‪ٜ‬حٍر ٗ‪ٜ‬شَِٖح اٍ‪ ٙ‬دٌْٔ ِرنيح دٖح ٌهحءذ جٍِشسْدجز‪ٌٜٗٗ ،‬ل جٍدًْ ِّ ىدل جٍدحثؾ ن‪ٛ‬‬
‫سشَ‪ ُٜ‬جٍِشسْدجز اٍ‪ ٙ‬جٍِضسر‪ ٚ‬ؤٗ دٌْٔ ‪ٟ‬ظل ى‪ِٜ‬ر جٌٍِد‪ٜ‬حٍر ؤٗ ىدٍٗٔ‬

‫ة‪-‬عكى اهنيتٖبهج اهيؿخٌغٖج ‪:‬‬

‫‪ٜ‬ػَخ جٍدحثؾ ِّ دٌْٔ خظِٖح ن‪ٜ‬يُٗ دًْ جٍخظُ دسشَ‪ ُٜ‬جٍِشسْدجز اٍ‪ ٙ‬جٍِضسر‪( ٚ‬جٍِشسٗرد ؤٗ دٌْٔ )‬
‫‪1‬‬
‫ن‪ِ ٛ‬يحدل جٍدنؾ ى‪ِٜ‬ر جٌٍِد‪ٜ‬حٍر ؤٗ ىدٍٖٗح ‪.‬‬

‫ر‪ -‬االيخيبغ اهيؿخٌغٔ‪:‬‬

‫‪ٜ‬سِصل ن‪ ٛ‬سًَ جٍـَِ‪ٜ‬ر جٍس‪ٜ ٛ‬يدل دِٗظدٖح دًْ جٍِشسٗرد ؤّ ‪ٜ‬ػل ِػل جٍِشسٗرد ن‪ ٛ‬ج‪ٍ١‬سزجُ دحٍسشد‪ٜ‬د‬
‫ٗردجسٔ ٍظحٍغ جٍِظدر ج‪ٟ‬ظْد‪، ٛ‬ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍدًْ جٍذ‪ِٜ ٚ‬صَٔ ِيحدل جشس‪ ُ٤‬جٍٗصحثو ؤٗ جٍشْدجز جٍس‪ ٛ‬سدل ؤّ‬
‫جٍِظدر ىد ىحُ نـ‪ ٤‬دبرشحل جٍدغحؿر جٍِسـحىد ؿَ‪ٖٜ‬ح‪.‬‬

‫غ‪-‬كؼل اهيفخؼٔ ‪:‬‬

‫‪ٜ‬يُٗ جٍدًْ دَد جٍِظدر دِْغ ىرع ٍَِشسٗرد ػس‪ٜ ٙ‬شدد ْيدج ٍَِظدر‪ِْٜٗ ،‬ز ن‪ ٜٔ‬ؿيد‪ٜ ّٜ‬سـَو جٍـيد‬
‫ج‪ٟٗ‬ل دحٍـَِ‪ٜ‬ر جٍسظحر‪ٜ‬ر ِح د‪ ّٜ‬جٍِظدر ٗجٍِشسٗرد ؤٗ جٍـيد جٍصحْ‪ٜ ٛ‬سـَو دحٍـَِ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍْحسظر ؿّ ذًٍ ‪ٜ‬سُ‬
‫د‪ ّٜ‬جٍِشسٗرد ٗجٍدًْ ‪.‬‬

‫ُـ‪-‬كؼّل اهيّؼغ‪:‬‬

‫‪ٜ‬سِصل ن‪ ٛ‬ى‪ٜ‬حُ جٍدًْ دِْغ ىرع ٍَِظدر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ظحدرسٔ‪ٕٗ ،‬ذج ْحضت ؿّ سيد‪َِٖ ُٜ‬ر ٍَسشد‪ٜ‬د ‪ِْٜ‬ػٖح‬
‫‪2‬‬
‫جٍِظدر ٍهحثدذ جٍِشسٗرد‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ّ :‬هبئفِب‬

‫‪ّ-1‬هٖفج خيّٖل اإلٌخبر‪:‬‬

‫اّ جػس‪ٜ‬حظحز ج‪٣‬شسصِحر ج‪ْ١‬سحظ‪ ٛ‬جٍِخسَهر ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍػد‪ٜ‬ش سشسٗظخ سٗن‪ٜ‬ر ىدر ٍ‪ٜ‬س دحٍيَ‪ٜ‬ل ِّ‬
‫رئٗس ج‪ِٟٗ‬جل‪ٍِ ٗ ،‬ح ٌحّ ِّ جٍِسـذر سٗن‪ٜ‬ر ٕذج جٍيدر جٌٍحِل ِّ ج‪٣‬دخحرجز ٗ ج‪٣‬شسصِحرجز جٍهرد‪ٜ‬ر ؤٗ‬
‫جٍخحظر‪ٍ ،‬ذج نبّ جٍَظٗء اٍ‪ ٙ‬جٍدًْٗ ٗ جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِخسَهر دٖدم جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍيرٗع ؤظدغ ؤِرج‬
‫ػد‪ٜ‬ـ‪ٜ‬ح ٗ غرٗر‪ٜ‬ح ٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍـَِ‪ٜ‬حز ج‪ْ١‬سحظ‪ٜ‬ر ٗ ج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر جٍِخسَهر‪ٌِ ،‬ح ‪ٍَِْ ٌِّٜ‬سظ‪ ّٜ‬جٍػظٗل ؿَ‪ٙ‬‬

‫‪ -‬ز‪ْٜ‬خ ؿٗع جهلل ػش‪،ّٜ‬جىسظحد‪ٜ‬حز جٍْيٗد ٗجٍدًْٗ ‪ ،‬دجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر جٍظد‪ٜ‬دذ ‪ ،‬ج‪٣‬شٌْدر‪ٜ‬ر ‪ ، 0225 ،‬ط‪.646‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -‬جٍػحٕر ٍػرص ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.601،667‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪30‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫جٍيرٗع ؿّ ػر‪ٜ‬و اظدجرُٕ جٍشْدجز ٗ د‪ٜ‬ـٖح ٍَِضرٗؿحز ٗ ج‪ٟ‬نرجد‪ٕ ٗ ،‬ذج ‪ٜ‬شحؿدُٕ ؿَ‪ ٙ‬ز‪ٜ‬حدذ جٍػظُ‬
‫ددٗر جٍٗش‪ٜ‬ػ ن‪ِٜ‬ح د‪ ّٜ‬جٍِدخر‪ ٗ ّٜ‬جٍِشسصِر‪ٕ ٗ ،ّٜ‬ذٓ جٍٗشحػر‪ ،‬سشحؿد ؿَ‪ ٙ‬سشٖ‪ٜ‬ل ٗ سشر‪ٜ‬ؾ ٗ ز‪ٜ‬حدذ ػظُ‬
‫ج‪٣‬شسصِحر ٗ ج‪ْ١‬سحض ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍٗػْ‪ٕ ،ٛ‬ذج ٗ نغ‪ ٤‬ؿّ سيد‪ ُٜ‬جٍدًْٗ ٍَيرٗع جٍِدحضرذ ٍَِشسصِر‪ ّٜ‬دِح‬
‫‪1‬‬
‫ٕٗ ِسٗنر ٍد‪ٖٜ‬ح ِّ ٗدجثؾ جٍِدخر‪.ّٜ‬‬
‫‪ّ-4‬هٖفج خيّٖل االؿخِالم‪:‬‬
‫اّ جٍِيظٗد ِّ ٗؼ‪ٜ‬هر سِٗ‪ٜ‬ل ج‪٣‬شسٖ‪ ٕٗ ،ً٤‬ػظٗل جٍِشسٌَٖ‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍشَؾ ج‪٣‬شسٖ‪ٌٜ٤‬ر ددنؾ جظل‬
‫دسِْ‪ٜ‬سٖح اذّ ىد ‪ٜ‬ـظز ج‪ٟ‬نرجد ؿّ سٗن‪ٜ‬ر جٍيدر جٍِػَٗخ ِّ جٍشَؾ ج‪٣‬شسٖ‪ٌٜ٤‬ر ج‪ْٜ٣‬ر دٗجشػر دخَُٖ جٍظحر‪ٚ‬‬
‫ٍذج ‪ ٌُِْٖٜ‬جٍػظٗل ؿَ‪ٕ ٙ‬ذٓ جٍشَؾ دٗجشػر جٍيرٗع جٍس‪ ٛ‬سيدِٖح ٍُٖ ٕ‪ٜ‬ثحز ِخسَهر‪ ٌّٜٗ ٗ ،‬دنؾ ؤصِحّ ٕذٓ‬
‫جٍشَؾ دهسرجز ِشسيدَ‪ٜ‬ر ِْحشدر‪ِِ ،‬ح ‪ٜ‬شحؿد ج‪ٟ‬نرجد ؿَ‪ ٙ‬سٗز‪ٜ‬ؾ اْهحىُٖ ج‪٣‬شسٖ‪ ٌٛ٤‬ؿدر جٍزِّ‪ٜ ٗ ،‬شحؿد‬
‫جٍيرع ج‪٣‬شسٖ‪ ٌٛ٤‬ؤ‪ٜ‬غح ؿَ‪ ٙ‬سْض‪ٜ‬ػ ظحْخ جٍػَخ ؿَ‪ ٙ‬جٍشَؾ ٗ جٍخدِحز ج‪٣‬شسٖ‪ٌٜ٤‬ر‪ ِّ ٗ ،‬صُ ن‪ ٛ‬ز‪ٜ‬حدذ‬
‫رنـر جٍشٗو ٗ ز‪ٜ‬حدذ ػظُ ج‪ْ١‬سحض ٗ ج‪٣‬شسصِحر‪.‬‬
‫‪ّ-0‬هٖفج خؿّٖج اهيتبغالح‪:‬‬
‫اّ ى‪ٜ‬حُ جٍيرٗع دٗؼ‪ٜ‬هر سشٗ‪ٜ‬ر جٍِدحد‪٣‬ز ٗ ادرجء جٍذُِ‪ ،‬سؼٖر ؤِٕ‪ٜ‬سٖح ِّ خ‪٤‬ل ٌِْٗحز ؿرع جٍْيد‪،‬‬
‫ؤٗ ٌِ‪ٜ‬ر ٗشحثل جٍدنؾ ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ ؿَ‪ ٙ‬ج‪ِٜٕٟ‬ر جٍْشد‪ٜ‬ر ٍْيٗد جٍٗدجثؾ (جٍٗدجثؾ جٍظحر‪ٜ‬ر) ِّ اظِحٍ‪ٌِْٗ ٛ‬حز‬
‫ؿرع جٍْيد‪ٜ ٗ ،‬ـْ‪ ٛ‬جشسخدجُ جٍيرع دظٗرذ ٗجشـر ن‪ ٛ‬سشٗ‪ٜ‬ر جٍِدحد‪٣‬ز ٗ ادرجء جٍذُِ د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬ػرجم‬
‫جٍِخسَهر ٗ ‪٤ِ ٌِّٜ‬ػؼر ِصل ٕذج جٍسـحِل ٗ ج‪٣‬شسخدجُ ٍَْيٗد جٍِظرن‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِظسِـحز جٍِسيدِر جىسظحد‪ٜ‬ح اذ‬
‫ؤّ ِـؼُ جٍسـحِل ن‪ ٛ‬سشٗ‪ٜ‬ر جٍِدحد‪٣‬ز جٍشَـ‪ٜ‬ر سٌّٗ جٍض‪ٌٜ‬حز ٗش‪َٜ‬ر جٍدنؾ ٗ ٗش‪ٜ‬ػ ٍَسدحدل ِؾ جؿسِحد ؤىل ؿَ‪ٙ‬‬
‫جٍْيٗد جٍػحغرذ ن‪ ٛ‬جٍي‪ٜ‬حُ دٖذٓ جٍِِٖر‪ٕ ٗ ،‬ذج ْحضت ؿّ سيدُ جٍـحدجز جٍِظرن‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ ٌِح ؤّ ى‪ٜ‬حُ‬
‫جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر دخَو جٍٗدجثؾ ٗ جشسخدجُ ؤدٗجز ج‪٣‬ثسِحّ ج‪ٟ‬خر٘ ِّ ؤٗرجو ِحٍ‪ٜ‬ر ٗ ٌِد‪ٜ‬ح‪٣‬ز شحؿد ٌص‪ٜ‬رج‬
‫ؿَ‪ ٙ‬سشٖ‪ٜ‬ل ؿَِ‪ٜ‬حز جٍِدحدٍر ٗ سٗش‪ٜ‬ؾ ػظِٖح‪.‬‬
‫اّ جٍٗؼحثم جٍش‪ٜ‬حش‪ٜ‬ر جٍِذٌٗرذ ٍَيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر سْـٌس آصحرٕح دظٗرذ ٗجغػر ؿَ‪ ٙ‬جٍْضحػ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‬
‫ؿِِٗح ٗ ؿَ‪ ٙ‬دي‪ٜ‬ر جٍِسل‪ٜ‬رجز ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍٗػْ‪ ٛ‬خظٗظح‪ ٗ ،‬ن‪ِ ٛ‬يدِر ٕذٓ جٍِسل‪ٜ‬رجز جٍدخل‬
‫جٍيِٗ‪ ،ٛ‬ج‪٣‬شسصِحر‪ ،‬ج‪٣‬شسٖ‪ ،ً٤‬ج‪٣‬دخحر‪.‬‬
‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬يًبٖٖؼ ّ اسؼاءاح يٌص اهلؼّل‬
‫اهفؼو األّل‪ :‬يًبٖٖؼ يٌص اهلؼّل‬
‫سـسدر ؿَِ‪ٜ‬ر ِْغ ج‪٣‬ثسِحّ ِّ ؤُٕ ٗ ؤخػر ِح ‪ٜ‬يُٗ دٔ جٍدًْ ِّ ؤؿِحل‪ ٗ ،‬ىدٗل جٍِخحػرذ ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر‬
‫‪ٜ‬ـسدر ِّ ؤُٕ ٗؼحثم جٍدًْٗ‪ ٗ ،‬جٍس‪ٜ ٛ‬ظخ درجشسٖح ٗ سي‪ِٖٜٜ‬ح‪ ٗ ،‬سشسْد جٍدًْٗ اٍ‪ ٙ‬ؿدذ ِـح‪ٜٜ‬ر ؤشحش‪ٜ‬ر ؿْد‬
‫سير‪ٜ‬ر ِْغ ج‪٣‬ثسِحّ ٗ سػد‪ٜ‬د ى‪ِٜ‬ر ٗ ضرٗػٔ ٗ ٕ‪:ٛ‬‬

‫‪ْ -1‬حؼُ ِػِد جٍضهر‪ ،ٚ‬جٍْيٗد ٗ جٍِظحرم (جٍـرجو‪ ،‬دجر جٌٍسحخ ٗ جٍػدحؿر‪ )6773 ،‬ط‪.‬ط ‪.661 ،660‬‬
‫‪31‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ _1‬فعكٖج اهًيٖل ؤّ ؿيًخَ‪:‬‬


‫ٗ ٕ‪ ٛ‬سـْ‪ ٛ‬جٍخظحثط جٍس‪ ٛ‬سؼٖر ِد٘ جشسـدجدٓ ؤٗ ركدسٔ ن‪ ٛ‬جٍٗنحء دحٍسزجِحسٔ‪ ٗ ،‬سـسدر ضخظ‪ٜ‬ر‬
‫جٍـِ‪ٜ‬ل ِّ ؤُٕ جٍـْحظر ؿّ ِْغ ج‪٣‬ثسِحّ‪ ٌِّٜ ٗ ،‬جٍسـرم ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ خ‪٤‬ل ِد٘ جْسؼحُ شدجد جٍـِ‪ٜ‬ل ٍد‪ْٜٔٗ‬‬
‫ٗ ٌذًٍ ِّ خ‪٤‬ل جٍدًْٗ جٍس‪ٜ ٛ‬سـحِل ِـٖح‪ ،‬اذّ شِـر جٍـِ‪ٜ‬ل سَـخ دٗرج ٕحِح ن‪ ٛ‬جٍـ‪٤‬ىر ِؾ جٍدًْ‪،‬‬
‫نٌص‪ٜ‬ر ِّ جٍدًْٗ سِسْؾ ؿّ جٍسـحِل ِؾ جٍـِ‪٤‬ء ذٗ‪ ٚ‬جٍشِـر جٍش‪ٜ‬ثر ‪ْٖٟ‬ح سْـٌس ٕ‪ ٛ‬ج‪ٟ‬خر٘ ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْ ٗ‬
‫‪1‬‬
‫دخحظر اذج ٌحّ ؿدد ؤٍٗثً جٍـِ‪٤‬ء َِػٗؼح‪.‬‬
‫‪ -4‬اهيلغؼث يوٓ اهغفى‪:‬‬
‫جٍس‪ ٛ‬سـْ‪ ٛ‬جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬دنؾ شدجد ؤىشحػ جٍيرع ٗ نٗجثدٓ ن‪ ٛ‬جٍِٗؿد جٍِػدد‪ ٗ ،‬جٍذ‪ٜ ٚ‬ظخ سػَ‪ٜ‬ل ؿدذ‬
‫ؿٗجِل ِْٖح‪:‬‬
‫‪ -1-4‬ؤُوٖج اهًيٖل ّ كغؼخَ يوٓ االكخؼال‪:‬‬
‫اّ جٕسِحُ جٍدًْٗ دِيدرذ جٍـِ‪ٜ‬ل ؿَ‪ ٙ‬جٍدنؾ ‪ٜ‬ظخ ؤّ سددؤ ؤٗ‪ ٣‬ددرجشر ؤَٕ‪ٜ‬سٔ ٗ ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬ىسرجع‪،‬‬
‫نيد سِْغ جٍدًْٗ دـع جٍيرٗع اٍ‪ ٙ‬جٍضخط جٍيحظر (ؤ‪ ٚ‬دّٗ ‪ 12‬شْر) ‪ٕٟ‬دجم ِـ‪ْٜ‬ر‪ٍَ ٌٍّ ٗ ،‬خٗم ِّ‬
‫ؿدُ جؿسرجنُٖ دذًٍ ٗ ؤُْٖ ‪ٜ ٣‬شإٍّٗ ؿّ سظرنحسُٖ جٍس‪ ٛ‬سِز ن‪ ٛ‬نسرذ ؿدُ جٍرضد نبْٖح سضسرػ ٗظٗد ٌه‪ٜ‬ل‬
‫ؤ‪ ٚ‬غحِّ ٍٔ ؤَٕ‪ٜ‬ر ىحْْٗ‪ٜ‬ر ؿَ‪ِِ ٙ‬حرشر ٕذٓ جٍسظرنحز ٗ ذًٍ ِّ خ‪٤‬ل جٍسٗى‪ٜ‬ؾ ؿَ‪ ٙ‬جٍـيد جٍِيدُ ٍػَخ‬
‫جٍيرع‪.‬‬
‫‪ -4-4‬اهلغؼث يوٓ اهؿغاغ‪:‬‬
‫سسٗىم ىدرذ جٍِيسرع ؿَ‪ ٙ‬جٍشدجد ٗنيح ٍػد‪ٜ‬ـر ٗ ػظُ جٍِدنٗؿحز جٍدٗر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دشدجدٕح‪ِ ٗ ،‬د٘‬
‫ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬شدجد سًَ ج‪ٍ٣‬سزجِحز ٗنيح ٍدخَٔ ٗ ٌ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر جٍسظرم ن‪ ٗ .ٜٔ‬ىد سٌّٗ ٍَـِ‪ٜ‬ل جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬جٍشدجد‪ٗ ،‬‬
‫ٌٍّ ِّ خ‪٤‬ل شحدو ؤؿِحٍٔ ٗ سظرنحسٔ ْض‪ٜ‬ر ؿدُ ج‪ْ٣‬سؼحُ ن‪ ٛ‬جٍدنؾ‪ٍ ،‬ذج نبّ جٍدًْ ؿحدذ ِح ‪َٜ‬ظإ اٍ‪ ٙ‬درجشر‬
‫سظرنحز جٍـِ‪ٜ‬ل جٍشحدير ٗ سظرنحسٔ جٍضخظ‪ٜ‬ر ٗ شٌَٗٔ ِّ خ‪٤‬ل ِـحِ‪٤‬سٔ ِؾ جٍدًْ ؤٗ ٕ‪ٜ‬ثحز ج‪١‬ىرجع‬
‫‪6‬‬
‫ج‪ٟ‬خر٘ ن‪ ٛ‬جٍِظسِؾ‪.‬‬
‫‪ -0-4‬اهيلغؼث يوٓ خّهٖغ اهغعل‪:‬‬
‫اذج ٌحّ جٍٖدم ِّ سيد‪ ُٜ‬جٍيرع ٕٗ سػي‪ٜ‬و ج‪ٟ‬ردحع جٍِشسيدَ‪ٜ‬ر‪ ،‬نِّ جٍغرٗر‪ ٚ‬سي‪ِ ُٜٜ‬د٘ ىدرذ ػحٍخ‬
‫جٍيرع ؿَ‪ ٙ‬سٍٗ‪ٜ‬د ج‪ٟ‬ردحع ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل ٌحن‪ٜ‬ر ‪ٟ‬دجء ٕذٓ ج‪ٍ٣‬سزجِحز‪ ،‬نبذج ٌحْز ج‪ِٟ‬حْر ٗ جٍِصحدرذ ٗ ج‪١‬خ‪٤‬ط‬
‫ٗ جٍركدر ن‪ ٛ‬جٍشدجد ٕ‪ ٛ‬جٍظهحز جٍِػَٗدر ٗ ٌٍْٖح ك‪ٜ‬ر ٌحن‪ٜ‬ر ٍشدجد جٍيرع ا‪ ٣‬اذج جىسرّ ذًٍ دسٍٗ‪ٜ‬د جٍدخل‪.‬‬

‫‪ِ -1‬ػِد ظحٍغ جٍػْحٗ‪ ،ٚ‬جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍدٗرظر ٗ جٍدًْٗ‪ ،‬جٍدجر جٍظحِـ‪ٜ‬ر ٍَْضر ٗ جٍسٗز‪ٜ‬ؾ‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪ْٗ ،‬نِدر جٍػدـر‬
‫‪ ،0222‬ط ‪.023‬‬
‫‪٤ٕ -0‬ل ٌٖ‪ْٜ‬ر ‪ِ ،‬رظؾ شدو دٌرٓ‪ ،‬ط‪.26‬‬
‫‪32‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ -0‬ؼؤؾ اهيبل ؤّ اهيؼنؽ اهيبهٕ‪:‬‬


‫‪ٜ‬ظخ سِسؾ جٍـِ‪ٜ‬ل درؤس ِحل ِْحشخ ‪ٌِ١‬حّ جشسردجد جٍدًْ ٍِشسػيحسٔ ٗ ؤ‪ٜ‬غح سِسـٔ دِرٌز ِحٍ‪ ٛ‬شَ‪،ُٜ‬‬
‫‪ ّٟ‬ؿدُ سِسؾ جٍـِ‪ٜ‬ل دِرٌز ِحٍ‪ ٛ‬شَ‪ٌ ُٜ‬ص‪ٜ‬رج ِح ‪ٜ‬ـرغٔ ‪ٟ‬زِحز ِحٍ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬ىد ‪ٜ‬ئد‪ ٚ‬دٔ اٍ‪ ٙ‬ج‪١‬ن‪٤‬س‪ٍ ،‬ذج سيُٗ‬
‫جٍدًْٗ ددرجشر ٗ سػَ‪ٜ‬ل جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَـِ‪ٜ‬ل ٍَسإٌد ِّ ش‪ِ٤‬ر ِرٌزٓ جٍِحٍ‪ ِّٗ،ٛ‬د‪ ّٜ‬جٍِئضرجز جٍس‪ٌِّٜ ٛ‬‬
‫ٍَدًْ جٍَظٗء اٍ‪ٖٜ‬ح ٍِـرنر جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬ـِ‪ٜ‬ل‪ْ ،‬شدر جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪ْ ،‬شدر جٍِر دٗد‪ٜ‬ر‪ْ ،‬شدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ِ ٗ ٛ‬ـدل‬
‫‪1‬‬
‫دٗرجّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‪.‬‬
‫‪ -2‬اهميبٌبح‪:‬‬
‫سإخذ جٍغِحْحز ِّ جٍـِ‪ٜ‬ل شٗجء ٌحْز ؿ‪ْٜٜ‬ر ؤٗ ضخظ‪ٜ‬ر ٍِيحدَر دـع جٍيظٗر ن‪ ٛ‬جٍِـح‪ٜٜ‬ر جٍشحدير‬
‫جٍذٌر‪ٜ ٣ ٌٍْٔ ٗ ،‬ـْ‪ْٖ ٛ‬حث‪ٜ‬ح جٍسخَ‪ ٛ‬ؿّ شِحز جٍـِ‪ٜ‬ل جٍػشْر ٗ جٍسزجِحسٔ ٗ سـٖدجسٔ ٗ ِيدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬جٍدنؾ ؤٗ‬
‫جٍشدجد‪ ٌٍّ ،‬جٍٖدم ِّ جٍغِحْحز ٕٗ سػش‪ ّٜ‬ؤٗغحؽ جٍيرع جٍِيدُ ِّ جٍدًْ‪ ٗ ،‬سٗن‪ٜ‬ر جٍػِح‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍدًْ غد‬
‫دـع جٍِخحػر جٍِػسَِر‪ ،‬نِص‪ ٤‬ىد ‪ٜ‬ػَخ جٍدًْ غِحْح ِّ جٍِيسرع ٍـدُ سٗجنر رؤس جٍِحل ٌحم ٍد‪ٌٍّ ٗ ،ٜٔ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ٜ‬ظخ ِرجؿحذ ؿدُ ِْغ جٍيرع اذج ٌحّ ِظدر جٍشدجد جٍذ‪ٜ ٚ‬شسْد اٍ‪ ٜٔ‬جٍدًْ ٕٗ د‪ٜ‬ؾ جٍغِحّ ذجسٔ‪.‬‬
‫‪ -0‬اههؼّف اهيضٖنج‪:‬‬
‫سئصر جٍؼرٗم جٍِػ‪ٜ‬ػر دحٍـِ‪ٜ‬ل ن‪ ٛ‬جٍِخحػرذ ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر‪ ،‬اذ ‪ٜ‬سإصر ِْغ ج‪٣‬ثسِحّ دحٍسيَدحز ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗ‬
‫ج‪٣‬ظسِحؿ‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬جٍس‪ ٛ‬ىد سٌّٗ ك‪ٜ‬ر ِٗجس‪ٜ‬ر‪ ٗ ،‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٜ ٣‬شإل ؿْٖح ػحٍخ جٍيرع نيد سسٗجنر جٍِـح‪ٜٜ‬ر‬
‫جٍشحدير جٍذٌر ن‪ ٛ‬جٍـِ‪ٜ‬ل‪ ،‬ا‪ ٣‬ؤّ جٍؼرٗم ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر جٍِسٗىـر سظـل ِّ ك‪ٜ‬ر جٍِْػي‪ ٛ‬جٍسٗشؾ ن‪ِْ ٛ‬غ‬
‫ج‪٣‬ثسِحّ‪.‬‬
‫ٍذًٍ ‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ٙ‬ادجرذ ج‪٣‬ثسِحّ ن‪ ٛ‬جٍدًْ جٍسْدئ دؼرٗم جٍظْحؿر جٍس‪ٜ ٛ‬ـِل ن‪ٖٜ‬ح جٍـِ‪ٜ‬ل‪ ٗ ،‬سػد‪ٜ‬د‬
‫جسظحٕحز جٍِشسيدل شٗجء ن‪ ٛ‬جٍظْحؿر ؤٗ جٍِْػير جٍس‪ٜ ٛ‬سـحِل ن‪ٖٜ‬ح جٍدًْ ِّ ٌشحد ؤٗ رخحء خحظر اذج ٌحّ‬
‫جٍيرع جٍِػَٗخ ِْػٔ ػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظل‪ٌِ ،‬ح ‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْ جٍسـرم ؿَ‪ ٙ‬جٍؼرٗم جٍِْحنشر جٍيحثِر ٗ ِد٘‬
‫‪3‬‬
‫سإص‪ٜ‬رٕح ؿَ‪ْ ٙ‬ضحػ جٍـِ‪ٜ‬ل‪ِ ٗ ،‬د٘ ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و ؤٕدجنٔ‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬اسؼاءاح يٌص اهلؼّل اهيكؼفٖج‬


‫‪ِٜ‬ر ِْغ جٍيرع دـدذ ِرجػل ‪ ٌِّٜ‬ا‪ٜ‬ظحزٕح ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪-1‬اهفضق األّهٕ هنوة اهلؼل‪:‬‬
‫‪ٜ‬يُٗ جٍدًْ ددرجشر ػَخ جٍـِ‪ٜ‬ل ٍسػد‪ٜ‬د ِد٘ ظ‪٤‬ػ‪ٜ‬سٔ جٍِددث‪ٜ‬ر ٗنيح ٍش‪ٜ‬حشر ج‪١‬ىرجع ن‪ ٛ‬جٍدًْ ٗ خحظر‬
‫ِّ ػ‪ٜ‬ش كرع جٍيرع ٗ ؤظل ج‪٣‬شسػيحو ٗ ؤشَٗخ جٍشدجد‪ٜ ٗ ،‬شحؿد ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍهػط جٍِددث‪ ٛ‬ج‪ْ٣‬ػدحؿحز‬

‫‪ِ -‬ػِد شـ‪ٜ‬د ؤْٗر جٍشَػحّ ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪.201‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ِ -‬ػِد ظحٍغ جٍػْحٗ‪ْ ، ٚ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪.051‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ِ -‬ػِد شـ‪ٜ‬د جْٗر جٍشَػحّ ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪ ،‬ط‪.202‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪33‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫جٍس‪ٜ ٛ‬ـٌشٖح ٍيحء جٍـِ‪ٜ‬ل ِؾ جٍِشئٍٗ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍدًْ ٗ جٍس‪ ٛ‬سدرز ضخظ‪ٜ‬ر ٕذج جٍـِ‪ٜ‬ل ٗ ىرجرجسٔ دٗظٔ ؿحُ ٗ‬
‫ٌذًٍ جٍْسحثط جٍس‪ ٛ‬سشهر ؿْٖح ز‪ٜ‬حدذ جٍِْضأز ٗ خحظر ِّ ػ‪ٜ‬ش ػحٍر ؤظٍٖٗح ٗ ؼرٗم سضل‪َٖٜ‬ح ن‪ ٛ‬غٗء‬
‫ٕذٓ ج‪ِٟٗ‬ر ‪ ٌِّٜ‬جسخحذ ىرجر ِددث‪ ٛ‬اِح دح‪٣‬شسِرجر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬درجشر جٍػَخ ؤٗ ج‪٣‬ؿسذجر ؿّ ىدٍٗٔ ِؾ سٗغ‪ٜ‬غ‬
‫ج‪ٟ‬شدحخ ٍَـِ‪ٜ‬ل ػس‪ٜ ٙ‬ضـر دحٍظد‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِـحَِر‪.‬‬
‫‪-4‬اهخضوٖل االئخيبٌٕ هولؼل‪:‬‬
‫‪ٜ‬سغِّ سظِ‪ٜ‬ؾ جٍِـَِٗحز جٍس‪ ٌِّٜ ٛ‬جٍػظٗل ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ جٍِظحدر جٍِخسَهر ٍِـرنر اٌِحْ‪ٜ‬حز جٍـِ‪ٜ‬ل‬
‫ج‪٣‬ثسِحْ‪ ِّ ٛ‬ػ‪ٜ‬ش ضخظ‪ٜ‬سٔ ٗ شِـسٔ ٗ ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬شدجد جٍيرع دْحء ؿَ‪ ٙ‬جٍِـحِ‪٤‬ز جٍشحدير دحٍدًْ ٗ ِد٘‬
‫ِ‪٤‬ثِر رؤشِحٍٔ ِّ خ‪٤‬ل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ،ٛ‬دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍؼرٗم ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر جٍِخسَهر جٍس‪ ٌِْٜٔ ٛ‬ؤّ ‪ْٜ‬ـٌس‬
‫ؤصرٕح ؿَ‪ْ ٙ‬ضحػ جٍِْضإذ‪.‬‬
‫‪-0‬اهخفبّل يى اهيلخؼل‪:‬‬
‫دـد جٍسػَ‪ٜ‬ل جٌٍحِل ٍـْحظر جٍِخحػر ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر جٍِػ‪ٜ‬ػر دحٍيرع جٍِػَٗخ دْحء ؿَ‪ ٙ‬جٍِـَِٗحس‪ ٙ‬جٍس‪ ٛ‬سُ‬
‫سظِ‪ٜ‬ـٖح ٗ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬هٗجثد جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍخحظر دحٍـِ‪ٜ‬ل ‪ ٌِّٜ‬سػد‪ٜ‬د ِيدجر جٍيرع‪ ،‬جٍلرع جٍذ‪ٜ ٚ‬شسخدُ‬
‫ن‪ٌٜ ،ٜٔ‬ه‪ٜ‬ر ظرنٔ‪ ،‬ػر‪ٜ‬ير شدجدٓ‪ِ ،‬ظحدر شدجدٓ‪ ،‬جٍغِحْحز جٍِػَٗدر ٗ شـر جٍهحثدذ ٗ جٍِـَِٗحز جٍِخسَهر‪.‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬سُ ج‪ْ١‬هحو ؿَ‪ٌ ٙ‬ل ٕذٓ جٍـْحظر ِّ خ‪٤‬ل ؿَِ‪ٜ‬حز جٍسهحٗع د‪ ّٜ‬جٍدًْ ٗ جٍـِ‪ٜ‬ل ٍَسٗظل اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و‬
‫‪1‬‬
‫ِظحٍغ ٌل ِْٖح‪.‬‬
‫‪-2‬اخعبػ اهلؼاؼ‪:‬‬
‫سْسٖ‪ِ ٛ‬رػَر جٍسهحٗع اِح ديدٗل جٍـِ‪ٜ‬ل جٍسـحىد ؤٗ ؿدُ ىدٍٗٔ ٍضرٗػ جٍدًْ‪ ٗ ،‬ن‪ِ ٛ‬رػَر ىدٗل جٍسـحىد‬
‫‪ٜ‬سُ اؿدجد ِذٌرذ ‪٣‬نسر جع جٍِٗجنير ؿَ‪ ٙ‬ػَخ جٍيرع ٗ جٍس‪ ٛ‬ؿحدذ ِح سسغِّ جٍد‪ٜ‬حْحز ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ؿّ جٍِْضإذ‬
‫ػحٍدر ج‪٣‬ىسرجع‪ِ ،‬ـَِٗحز ؿّ ِد‪ْٜٜٗ‬سٖح ٍد٘ جٍظٖحز جٍِظرم‪ .......‬جٍغر‪ٜ‬د‪ٕ ٗ ،ٛ‬دم جٍيرع ٗ جٍلرع‬
‫ِْٔ ٗ جٍغِحْحز جٍِيدِر ٗ ِظحدر جٍشدجد ٗ ػر‪ٜ‬يسٔ‪َِ ٗ ،‬خط جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬جٍشْٗجز جٍص‪٤‬صر ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬رذ ٗ‬
‫جٍسـَ‪ٜ‬و ؿَ‪ٖٜ‬ح ٍَسٗظ‪ٜ‬حز دضإّ جٍيرع ٗ دْحء ؿَ‪ٕ ٙ‬ذٓ جٍِذٌرذ ‪ٜ‬سُ جٍِٗجنير ؿَ‪ِْ ٙ‬غ جٍيرع ِّ جٍشَػر‬
‫ج‪٣‬ثسِحْ‪ٜ‬ر جٍِخسظر‪.‬‬
‫‪-0‬كؼف اهلؼل‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ضسرػ ٍد٘ جشسخدجُ جٍيرع سٗى‪ٜ‬ؾ جٍِيسرع ؿَ‪ ٙ‬جسهحى‪ٜ‬ر جٍيرع ٌذًٍ سيد‪ٍَ ِٜٔ‬غِحْحز جٍِػَٗدر ٗ‬
‫جشس‪ٜ‬هحء جٍسـٖدجز ٗ ج‪ٍ٣‬سزجِحز جٍس‪ْٜ ٛ‬ط ؿَ‪ٖٜ‬ح جسهحو جٍيرع‪.‬‬
‫‪-6‬يخبتًج اهلؼل ّ اهيلخؼل‪:‬‬
‫جٍٖدم ِّ ٕذٓ جٍِسحدـر ٕٗ ج‪٣‬ػِثْحّ ؿَ‪ ٙ‬ػشّ ش‪ٜ‬ر جٍِْضإذ ٗ ؿدُ ػدٗش ؤ‪ ٚ‬سل‪ٜ‬رجز ن‪ِٗ ٛ‬جؿ‪ٜ‬د‬
‫جٍشدجد جٍِػددذ‪ ٗ ،‬سؼٖر ِّ خ‪٤‬ل جٍِسحدـر ؤ‪ٜ‬غح دـع جٍسظرنحز ِّ جٍِيسرع ٗ جٍس‪ ٛ‬سسػَخ جسخحذ‬

‫‪ِ -‬ػِد ظحٍغ جٍػْحٗ‪ِ،ٚ‬رظؾ شدو ذٌرٓ‪ ،‬ط ‪.057‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪34‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ج‪١‬ظرجءجز جٍيحْْٗ‪ٜ‬ر ٍِٗجظٖسٖح ٍَػهحؼ ؿَ‪ ٙ‬ػيٗو جٍدًْ ؤٗ سسػَخ سإظ‪ٜ‬ل جٍشدجد ؤٗ سظد‪ٜ‬د جٍيرع ٍهسرذ‬
‫ؤخر٘‪.‬‬
‫‪-0‬خضكٖل اهلؼل‪:‬‬
‫‪ٜ‬يُٗ جٍدًْ دسػظ‪ٜ‬ل ِشسػيحسٔ ػشخ جٍْؼحُ جٍِسهو ؿَ‪ ٗ ،ٜٔ‬ذًٍ اذج ٍُ سيحدَٔ ؤ‪ ِّ ٚ‬جٍؼرٗم ؿْد‬
‫جٍِسحدـر ٕ‪ ٛ‬ج‪١‬ظرجءجز جٍيحْْٗ‪ٜ‬ر ؤٗ سإظ‪ٜ‬ل جٍشدجد ؤٗ سظد‪ٜ‬د جٍيرع ِرذ ؤخر٘‪.‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬يعبنؼ اهلؼّل اهيكؼفٖج ّ نؼق اهّكبٖج يٌِب‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬يعبنؼ اهلؼّل اهيكؼفٖج‪:‬‬


‫‪-1‬يفِّى اهيعبنؼث‪:‬‬
‫اّ درجشر جٍِخحػرذ ؤِر ُِٖ دحٍْشدر ٌٍل ِضحٌل جٍسش‪ٜٜ‬ر ػ‪ٜ‬ش سٌّٗ دـع جٍِسل‪ٜ‬رجز خحرظر ؿّ‬
‫ش‪ٜ‬ػرسْح ٗ ٕدم ٕذٓ جٍدرجشر ٕٗ سػَ‪ٜ‬ل ؤِْحػ جسخحذ جٍيرجر ن‪ ٛ‬ػحٍر جٍسإٌد‪ ،‬نحٍِظرم ‪ٜ‬خض‪ ٙ‬ؤّ ‪ٜ‬سخَم‬
‫ِد‪ ْٜٔ‬ؿّ جٍي‪ٜ‬حُ دحٍسزجِحسٔ ن‪ ٛ‬جٍِدذ جٍِػددذ ٗ ٕذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍِخحػرذ ن‪ ٛ‬جٍيرٗع جٍِظرن‪ٜ‬ر ْحظِر ؿّ‬
‫جػسِحل ؿدُ جشسػحؿر جٍِيسرع سشد‪ٜ‬د ِدَق جٍيرع‪ ،‬خحظر ٗ ؤّ ج‪٣‬ىسرجع ‪ٜ‬سغِّ سإظ‪ٜ‬ل جٍدنؾ ٗ جٍٗد‪ٜ‬ـر‬
‫دٔ ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل‪ ٌِّٜ ٗ ،‬سيد‪ِ ُٜ‬هُٖٗ جٍِخحػرذ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫"جٍسزجُ ‪ٜ‬ػِل ن‪ ٛ‬ػ‪ٜ‬حسٔ جرس‪ٜ‬حخ ِرنو دحػسِحل ردغ ؤٗ غرر شٗجء ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر سدٕٗر ؤٗ خشحرذ"‪.‬‬
‫سِصل جٍِخحػرذ دحٍْشدر ٍَدـع جٍخشحرذ جٍيظٗ٘ ٗ ٍَدـع ج‪ٝ‬خر سضسز جٍْسحثط‪ٜ ،‬شسػحؽ سيد‪ٜ‬رٓ دِـحِل‬
‫‪1‬‬
‫جٍسضسز – ج‪ْ٣‬ػرجم جٍِـ‪ٜ‬حر‪ْٕ ٗ ،"– ٚ‬حً ِّ ‪ٜ‬ر٘ سش‪ٜٜ‬ر جٌٍٗجرش‪.‬‬
‫ٗ ىد ؿرم ‪ J- Ferrière‬جٍخػر "ن‪ ٛ‬جٍػي‪ٜ‬ير ‪ٜٗ ٣‬ظد ىرع ِـه‪ ِّ ٛ‬جٍخػر ِِٖح ٌحْز جٍغِحْحز‬
‫جٍِسـَير دٔ‪ ،‬نبّ ٗظد جٍيرع ػسِح ٗظد جٍخػر جٍِرجنو ٍٔ" ‪.Risque‬‬
‫ؤخذز ٌَِر – ‪ ِّ - Risque‬جٌٍَِر جٍ‪٤‬س‪ْٜٜ‬ر– ‪ " -Rescecare‬جٍِخحػرذ ِهِٖٖٗح ٗ جٍِـدر ؿْٖح‬
‫ج‪ْ٣‬يػحؽ دحٍْشدر ٍػحٍر ِْسؼرذ ٗ ٕٗ جْػرجم ؿّ جٍِسٗىؾ"‪.‬‬
‫نِّ خ‪٤‬ل ٕذٓ جٍسـحر‪ٜ‬م ‪ ٌِّٜ‬ؤّ ْرظؾ جٍخػر اٍ‪ ٙ‬ؤػد ج‪ٟ‬شدحخ جٌٍِِْر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ ‬سي‪ ُٜٜ‬جٍغِحْحز دحٍضٌل ج‪ٌٟ‬صر ِّ جٍ‪٤‬زُ‪.‬‬
‫‪ ‬سخػ‪ ٛ‬ىٗجؿد ِْغ جٍيرٗع جٍِـِٗل دٖح ن‪ ٛ‬جٍدًْ‪.‬‬
‫‪ ‬سظد‪ٜ‬د جٍيرٗع ؤٗسِٗحس‪ٌٜٜ‬ح دِدَق ؤٌدر دّٗ ِرجظـر جٍغِحْحز‪.‬‬
‫‪ ‬ؿدُ سػَ‪ٜ‬ل جٍسدنو جٍْيد‪ٍَ ٚ‬ـِ‪ٜ‬ل ؤٗ ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬جٍدنؾ دضٌل ظػ‪ٜ‬غ‪.‬‬
‫‪ ‬ؿدُ جشسخدجُ جٍـِ‪ٜ‬ل ٍَيرع ٍ‪٠‬كرجع جٍِِْٗع ِّ ؤظَٖح‪.‬‬
‫‪ ‬ؿدُ جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ىٗجثُ ِحٍ‪ٜ‬ر سِصل جٍِرٌز جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍػي‪ٜ‬ي‪ٍَ ٛ‬يرع‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪–Naullau get Rouchi N. Le control De Gestion Bancaire et Financier, Revue Bancaire 1999,P, 310‬‬
‫‪35‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪ ‬ؿدُ اسدحؽ جٍـحَِ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍدًْ ٍش‪ٜ‬حشحز جٍـِحٍر ن‪ ٛ‬جٍدًْ‪.‬‬


‫‪ ‬إِحل جٍسل‪ٜ‬رجز جٍظل‪ٜ‬رذ ن‪ ٛ‬ػرٌر ْضحػ جٍـِ‪ٜ‬ل‪.‬‬
‫‪ ‬ج‪٣‬ؿسِحد جٍِػَو ؿَ‪ ٙ‬جٍد‪ٜ‬حْحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَـِ‪ٜ‬ل دّٗ سدى‪ٜ‬و‪.‬‬
‫‪ ‬ج‪٣‬ؿسِحد ؿَ‪ِ ٙ‬ظدر ٗجػد ٍَد‪ٜ‬حْحز ؿّ جٍـِ‪ٜ‬ل دّٗ اظرجء جشسـ‪ ُ٤‬ػي‪ٜ‬ي‪.ٛ‬‬
‫ٗ ن‪ ٛ‬ظِ‪ٜ‬ؾ جٍػح‪٣‬ز ْظد ؤّ جٍدًْ ِظدر ٍِـحٍظر ؤٗغحؽ جٍد‪ ّٜٗ‬جٍس‪ ٛ‬سددؤ ن‪ ٛ‬جٍسـصر ٍ‪ٜ‬سٌِّ ِّ جٍػظٗل‬
‫ؿَ‪ ٙ‬ػيٗىٔ ‪.‬‬
‫‪-4‬ؤٌّاو اهيعبنؼ اهيكؼفٖج‪:‬‬
‫ٍ‪٠‬خػحر ِظحدر ِخسَهر‪ ،‬نِْٖح ِح ٕٗ ِرسدػ دحٍؼرٗم ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ ،‬ج‪٣‬ظسِحؿ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍش‪ٜ‬حش‪ٜ‬ر‪ِْٖ ٗ ،‬ح ِح‬
‫ٍٔ ؿ‪٤‬ىر ِدحضرذ دحٍِئششر جٍػحٍدر ٍَيرع ٗ ِْٖح ٌذًٍ ِح ٕٗ دـَِ‪ٜ‬ر سش‪ٜٜ‬ر جٍدًْ ٗ ْٗؽ جٍيرع جٍِػَٗخ‪.‬‬
‫‪-1 ‬عنؼ ؿًؼ اهفبئغث‪Les risques de taux d’intérêt :‬‬
‫ٕٗجٍخػر جٍذ‪ٜ ٚ‬سػَِٔ جٍدًْ ِّ ظرجء ِْػٔ ىرٗغح دِـد‪٣‬ز نحثدذ صحدسر‪ْ ٗ ،‬ؼرج ٍَسػٗرجز جٍ‪٤‬ػير‬
‫دٖذٓ جٍِـد‪٣‬ز ‪ْٜ‬ـٌس ج‪ِٟ‬ر ؿَ‪ٗ ٙ‬غـ‪ٜ‬ر جٍدًْ ٗ ‪ٜ‬ضٌل ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍِخحػرذ خػٗرذ ٌد‪ٜ‬رذ دحٍْشدر ٍَدًْ‬
‫ٌّٗ ؤّ ِـؼُ جٍسػٗ‪٤ٜ‬ز جٍِِْٗػر ػٗ‪َٜ‬ر ؤٗ ِسٗشػر جٍِد٘ نحٍهحرو د‪ِ ّٜ‬ـد‪٣‬ز جٍهحثدذ ِّ شْر اٍ‪ ٙ‬ؤخر٘‬
‫‪ٜ‬ئصر ؿَ‪ِ ٙ‬رد ٗد‪ٜ‬ر جٍدًْ ػ‪ٜ‬ش ‪ ٌِّٜ‬ؤّ ‪ٜ‬رسهؾ ِـدل ج‪١‬ىرجع ٗ دحٍسحٍ‪ ٛ‬سػدش خشحرذ‪٣ ٗ ،‬دد ِّ جٍدًْ ؤّ‬
‫‪1‬‬
‫‪ٜ‬ػظل ؿَ‪ِٗ ٙ‬جرد دإىل جٍسٌحٍ‪ٜ‬م جٌٍِِْر شٗجء ن‪ ٛ‬اػحر ؿ‪٤‬ىحسٔ ِؾ جٍدًْٗ ج‪ٟ‬خر٘ ؤٗ دًْ جٍظزجثر‪.‬‬
‫‪-2 ‬عنؼ ؿًؼ اهكؼف‪Le risqué de change :‬‬
‫ٕذج جٍخػر ْحظُ ؿّ جٍخشحرذ جٌٍِِّ ؤّ سػدش خ‪٤‬ل جٍسل‪ٜ‬رجز جٍِخسَهر ٍشـر جٍظرم ٍَـِ‪٤‬ز ْشدر‬
‫اٍ‪ ٙ‬جٍـَِر ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر جٍِرظـ‪ٜ‬ر ٍَدًْ ٍذج ‪ٜ‬ظخ جٍسِ‪ٜٜ‬ز د‪:ّٜ‬‬
‫ؤ‪-‬اهّمًٖج اهنوٖج هؿًؼ اهكؼف‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـدر ؿْٖح دحٍهرو د‪ ّٜ‬جٍػيٗو دحٍـِ‪٤‬ز ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ٗ جٍد‪ٌ ّٜٗ‬ذًٍ دحٍـِ‪٤‬ز ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ٗ ٕٗ ِح ‪ٜ‬شِ‪ ٙ‬دـ‪:‬‬
‫"جٍرظ‪ٜ‬د جٍظحن‪."ٛ‬‬
‫ة‪ّ-‬مًٖج ؿًؼ اهكؼف‪:‬‬
‫ٕٗ‪ ٛ‬سػد‪ٜ‬د جٍد‪ ٗ ّٜٗ‬جٍػيٗو دحٍـِ‪٤‬ز ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر‪ ،‬نـْدِح سٌّٗ جٍػيٗو دحٍـَِر ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ؤىل ِّ جٍد‪ّٜٗ‬‬
‫دْهس سًَ جٍـَِر‪ ،‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ ٌّٜٗ‬جٍدًْ ن‪ٗ ٛ‬غـ‪ٜ‬ر ىظ‪ٜ‬رذ ‪ٜ‬ئد‪ ٚ‬اٍ‪:ٙ‬‬
‫‪ّ -‬مًٖج ؿٖئج‪ :‬اذج جرسهؾ شـر ظرم جٍـَِر‪.‬‬
‫‪ّ -‬مًٖج ضؿٌج‪ :‬اذج جْخهع شـر ظرم جٍـَِر‪.‬‬

‫‪ –1‬جٍظُ‪ ،‬ؤػِد‪ ،‬ادجرذ جٍيرٗع جٍِظرن‪ٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل جٍسػٌُ ن‪ ٛ‬خػر جٍسشد‪ٜ‬د‪ ،‬رشحٍر ِحظشس‪ٜ‬ر‪،‬نرؽ ادجرذ ج‪ٟ‬ؿِحل ‪ٌَٜ ،‬ر‬
‫ؿَُٗ جىسظحد‪ٜ‬ر ٗ ؿَُٗ جٍسش‪ٜٜ‬ر‪ ،‬ظحِـر جٍظزجثر‪ ،‬شْر ‪ ،0220‬ط ‪.52‬‬
‫‪36‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ؿَ‪ ٙ‬جٍـٌس اذج ٌحْز جٍػيٗو ؤٌدر ِّ جٍد‪ ّٜٗ‬دحٍـَِر ذجسٖح ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر جٍدًْ ن‪ ٛ‬ػحٍر ػٗ‪َٜ‬ر ‪ٜ‬ئد‪ٕ ٚ‬ذج‬
‫اٍ‪:ٙ‬‬
‫‪ّ ‬مًٖج ضؿٌج‪ :‬اذج جرسهؾ شـر جٍـَِر‪.‬‬
‫‪ّ ‬مًٖج ؿٖئج‪ :‬اذج جْخهع شـر جٍـَِر‪.‬‬
‫‪-3 ‬عنؼ اهؿّٖهج‪Le risque de liquidité :‬‬
‫‪ٜ‬سػيو خػر جٍش‪ٍٜٗ‬ر ن‪ ٛ‬ػحٍر ؿدُ جشسػحؿر جٍدًْ ن‪ٗ ٛ‬ىز ِـ‪ْ ِّ ّٜ‬ضحػحسٔ ؤّ ‪ٜ‬يحدل جٍسزجِٔ ؤٗ‬
‫آظحل دنؾ ىرٗع جشسَهسٖح ِّ جٍشٗو جٍْيد‪ٜ‬ر ؤٗ جٍِحٍ‪ٜ‬ر دش‪ٍٜٗ‬ر ػحٍ‪ٜ‬ر ا‪ ٣‬دـد جٍي‪ٜ‬حُ دـَِ‪ٜ‬ر جٍد‪ٜ‬ؾ ؤ‪ ٚ‬سػيو‬
‫‪ٟ‬ظٍٗٔ‪.‬‬
‫ِّ خ‪٤‬ل ٕذج ج‪٣‬شسـرجع ‪ٌِْْٜ‬ح جشسْسحض ؤّ خػر جٍش‪ٍٜٗ‬ر ‪ٜ‬رسدػ جرسدحػح ٗص‪ٜ‬يح دحٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍخحظر دحٍدًْ ؤ‪ٚ‬‬
‫جٍػحٍر جٍظحن‪ٜ‬ر ٍٔ ٗ ِّ ظٖر ؤخر٘ دحٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍخحرظ‪ٜ‬ر ٍ‪٠‬شٗجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ اٌِحْ‪ٜ‬ر ػدٗش ٕذج جٍخػر ‪ٜ‬سػيو‬
‫ن‪ ٛ‬جٍػح‪٣‬ز جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ -‬شػخ ٌد‪ٜ‬ر ٍَٗدجثؾ ِّ ػرم جٍِٗدؿ‪.ّٜ‬‬
‫‪ -‬سذدذخ ظٗرذ جٍدًْ‪ ،‬ؿدُ ٗغؾ جٍصير ن‪ ِّ ٜٔ‬ػرم ِػِل ِْضػ‪ ٛ‬جٍشحػر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ -‬ػدٗش ؤزِر ش‪ٍٜٗ‬ر خحْير سئد‪ ٚ‬اٍ‪ ٙ‬سدٕٗر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَدًْ‪.‬‬
‫نه‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر‪-‬خػر جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪ٜ-‬ظد جٍدًْ ْهشٔ ِركِح اٍ‪ ٙ‬سسٗظٔ اٍ‪ ٙ‬جٍشٗو جٍْيد‪ٜ‬ر ِّ ؤظل اؿحدذ خظُ‬
‫ؤٗرجىٔ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٕٗذج ‪ٜ‬ئد‪ ٚ‬دحٍدًْ دسػِل ِـد‪٣‬ز نحثدذ ِرسهـر ؤِح ن‪ ٛ‬ػحٍر ؿدُ اٌِحْ‪ٜ‬ر اؿحدذ جٍخظُ نبْٔ‬
‫‪َٜ‬ظإ ا‪ ٣‬دًْ جٍظزجثر ٍػَخ ىرع‪ٜ ٕٗٗ،‬ػدو ؿَ‪ِ ٜٔ‬ـدل نحثدذ ؤٌدر ِّ جٍذ‪ٜ ٚ‬ػدو ؿَ‪ ٙ‬جٍيرٗع جٍِِْٗػر‬
‫‪1‬‬
‫ٍزدحثْٔ‪.‬‬
‫‪-4 ‬عنؼ اهلؼل‪Le risque de crédit :‬‬
‫ٕٗ ؿظز جٍزدحثّ ؿّ ارظحؽ جٍيرٗع جٍِِْٗػر ٍُٖ ن‪ ٛ‬ج‪ٟٗ‬ىحز جٍِسهو ؿَ‪ٖٜ‬ح ن‪ ٛ‬جٍـيد ٕٗٗ ؤشدحخ‬
‫ان‪٤‬س ِـؼُ جٍدًْٗ‪.‬‬
‫‪-5 ‬عنؼ يغى اهخؿغٖغ‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍخػر ج‪ٟ‬شٗؤ ِّ ج‪ٟ‬خػحر ج‪ٟ‬خر٘ ؿّ ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د جٌٍَ‪ ٛ‬ؤٗ جٍظزث‪ ِّ ٛ‬ػرم‬
‫جٍِئششر ٍد‪ْٖٜٗ‬ح ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِػدد‪ٜ ٗ،‬ػدد جٍخػر ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر دحٍْشدر ٍَدًْ دػشخ جٍٗدجثؾ جٍِد‪ْٜ‬ر‬
‫جٍِٗغٗؿر ٌغِحّ ٍَدًْ ػ ‪ٜ‬ش ‪ ٌِْٜٔ ٣‬جشسردجد سًَ ج‪ِٟٗ‬جل‪ٜٗ ،‬رسدػ ٕذج جٍخػر ؤشحشح دْضحػ‬
‫جٍِئششر‪،‬اْضحثٖح ٗ ٌ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر سش‪ٜٜ‬رٕح ٌٗذج زدحثّ جٍِئششر ٗجٍشٗو جٍذ‪ْ ٚ‬سػرً ن‪.ٜٔ‬‬

‫‪ -‬جٍظُ ؤػِد‪ِ ، ،‬رظؾ شدو ذٌرٓ‪ ،‬ط ‪.50 ،52‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪37‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-6 ‬عنؼ اهخسيٖغ‪:‬‬


‫‪ٜ‬يظد دٔ ؿدُ سشد‪ٜ‬د جٍزدّٗ جٍد‪ ّٜٗ‬جٍِيرٗغر ٍٔ ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِػدد ؤ‪ ٚ‬ؿدُ جٍسٗجنو د‪ ّٜ‬سٗجر‪ٜ‬خ‬
‫ج‪٣‬شسػيحو ٗ سٗجر‪ٜ‬خ جٍسشد‪ٜ‬د‪ْٜ ٗ،‬ـٌس ؿَ‪ ٙ‬جٍدًْ اذ ؤّ ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر ‪ٜ‬ضسلل دٗدجثؾ ؿِ‪٤‬ثٔ‪.‬نـْدِح ‪ٜٗ‬جنو ؿَ‪ٙ‬‬
‫ِْغ ىرع ٍَل‪ٜ‬ر ؤ‪ ٚ‬سـدثسُٖ دحٍِٗجرد جٍس‪ٍٜ ٛ‬شز ٌَِح ٍُٖ‪،‬ن‪ ٛ‬ػ‪ ّٜ‬اّ ؤظػحخ ٕذٓ ج‪ِٟٗ‬جل ىد ‪ٜ‬شػدٗج ِّ‬
‫ػشحدحسُٖ ؤِٗج‪ ٣‬ن‪ ٛ‬ؤ‪ٗ ٚ‬ىز‪،‬نحٍخػر جٍذ‪ ٌِّٜ ٚ‬اّ ‪ٜٗ‬جظٖٔ جٍدًْ ِّ ػرم جٍِٗدؿ‪ ّٜ‬دحؿسدحر ؤّ سًَ‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ِْ ٛ‬ػز ن‪ ٛ‬ضٌل ىرٗع ٍَل‪ٜ‬ر ٍُ سشدد ن‪ِٜ ٛ‬ـحد جشسػيحىٖح ٗ دحٍسحٍ‪ ٛ‬سـسدر ؤِٗج‪ِ ٣‬ظِدذ‪.‬‬
‫‪ -7 ‬عنؼ اهؿّق‪Le risque de marche:‬‬
‫ٗ ٕ‪ِ ٛ‬خحػرذ سْسـط ؿّ جٍسل‪ٜ‬ر جٍـٌشـ‪ ٛ‬ؤٗ ؿدُ ج‪٣‬شسيرجر ٍـٗجِل جٍشٗو جٍِسِصَر ن‪ ٛ‬شـر جٍهحثدذ ٗ‬
‫شـر جٍظرم‪.‬‬
‫‪-8 ‬عنؼ اهلغؼث يوٓ اهّفبء تبهغًٖ‪Le risque de solvabilité :‬‬
‫ٕٗ ذًٍ جٍخػر جٍذ‪ ٚ‬ن‪ ٜٔ‬رؤس جٍِحل جٍخحط ك‪ٜ‬ر ٌحم ‪ِ٣‬سظحط جٍخشحثر جٍِػسَِر ٗ جٍػذر ِّ ٕذج‬
‫‪1‬‬
‫جٍخػر ‪ٜ‬ظخ جٍسْؼ‪ ُٜ‬جٍِػٌُ ٍ‪٠‬رظدذ ج‪ٟ‬دْ‪ٍ ٙ‬رؤس جٍِحل‪.‬‬
‫اهسغّل (‪ :)12‬يوعق هيعبنؼ اهلؼّل اهتٌنٖج‬
‫اهيعبنــؼ‬ ‫اؿـى اهلؼل‬ ‫ٌّو‬
‫اهلؼل‬
‫ؤٌصر جٍيرٗع جٍِـرغر ٍَِخحػر‬
‫جٍِخحػر جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ ِخحػر ؿدُ جٍشدجد ٗ ظـٗدر سسدـٖح‬ ‫سشٖ‪٤ٜ‬ز جٍظْدٗو‬
‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د ج‪ٟ‬شٗجو‬
‫ِـرغر ٍَِخحػر دضٌل ٌد‪ٜ‬ر‬
‫جٍشػخ ؿَ‪ ٙ‬جٌٍضٗم‬
‫ىــرع ج‪٣‬شسلـ‪٤‬ل‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍشدجد ٗ ظـٗدر سسدـٖح‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د ن‪ ٛ‬جظل ج‪٣‬شسػيحو جٍْحظُ ؿّ ِخزْٗحز ك‪ٜ‬ر‬
‫ِدحؿر ن‪ٗ ٛ‬ىسٖح جٍ‪٤‬زُ‬ ‫ىرع جٍِٗشُ‬

‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د ج‪ِٟٗ‬جل‬


‫خػر ؿدُ سػيو جٍـَِ‪ٜ‬ر ٍ‪ٍ٤‬لحثٖح ؤٗ اؿحدذ جٍْؼر ن‪ٖٜ‬ح ؤٗ ‪ٟ‬شدحخ‬ ‫ىرٗع جٍردػ‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍشدجد غـ‪ٜ‬هر‬
‫ؤخر٘‬
‫سشد‪ٜ‬يحز ؿَ‪ ٙ‬جٍدغحثؾ‬
‫ن‪ ٛ‬ك‪ٜ‬ر‬ ‫‪ٟ‬كرجعديحثٖح‬
‫ؤخر٘‬ ‫جٍدغحثؾ ٗ‬ ‫ؿدُ د‪ٜ‬ؾ‬
‫جٍـَِ‪ٜ‬ر‬ ‫جٍِدجخ‪ٜ‬لْحسط ؿّ‬
‫جٍْحظِر ؿّ‬ ‫جشسـِحل ج‪ِٟٗ‬جل‬
‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د‬
‫خػر‬
‫جشسـِحٍٖح ن‪ ٛ‬شدجد جٍيرع‬

‫–جٍظُ ؤػِد ‪ْ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو ‪،‬ط‪.51‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪38‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫جٍِخزّ‬

‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د ج‪ِٟٗ‬جل ؿْد جْسٖحء جْظحز ج‪ٟ‬ضلحل‬ ‫سشد‪ٜ‬يحز ؿَ‪ ٙ‬جٍظهيحز‬
‫ِخحػر جٍش‪ٍٜٗ‬ر اذج ٌحْز ج‪ٟ‬ضلحل سشسلرو ٗىسح ػٗ‪٤ٜ‬‬ ‫جٍـِِٗ‪ٜ‬ر‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍشدجد‬
‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د ج‪ِٟٗ‬جل‬ ‫جٍخظُ جٍسظحر‪ٚ‬‬
‫ِخحػر جٍشػخ ج‪ٟ‬ظَ‪ٛ‬‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍشدجد ػ‪ٜ‬ش سيؾ جٍسشٗ‪ٜ‬ر ِؾ ؿحسو جٍدًْ‬ ‫جٍيرٗع دح‪ٍ١‬زجُ‬
‫ِخحػر سظِ‪ٜ‬د ج‪ِٟٗ‬جل دضٌل ٌد‪ٜ‬ر‬
‫ىرٗع ِسٗشػر ج‪ٟ‬ظل‬

‫ج‪٣‬شسصِـحر‬
‫ىـرٗع‬
‫ؼٖٗر ِخحػر جٍش‪ٍٜٗ‬ر‬
‫ِخحػر ؿدُ جٍشدجد‬ ‫ىرٗع ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‬
‫ِخحػر ِرسدػر دٌَِ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل جٍِـْ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬جٍِشسإظر‬ ‫جٍيرع ج‪ٜ٣‬ظحر‪ٚ‬‬
‫جٍِخحػــر‬ ‫جشـُ جٍيرع‬ ‫ْٗؽ جٍيرع‬
‫ِخحػر ِرسدٌر دٗغؾ جٍِشسٗرد ٗ ِد٘ ىدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬جٍشدجد‬

‫ىـرٗع جٍسظـحرذ جٍخحرظ‪ٜ‬ـر‬


‫جٍِخحػر جٍْحظِر ؿّ سيَدحز ؤشـحرٕح‬ ‫ج‪٣‬ؿسِحد جٍِشسدْ‪ٛ‬‬

‫ِـؾ جٍِشـسٗدؽ‬
‫جٍخػر جٍسظحر‪ ٚ‬جٍِرسدػ دحٍظهير جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍِدرِر‬ ‫ىرٗع جٍِضسر‪ٚ‬‬

‫جٍخػر جٍسظحر‪ ٗ ٚ‬جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِرسدػ دػر‪ٜ‬و جٍـَِ‪ٜ‬ر جٍسظحر‪ٜ‬ر‬ ‫ىرع جٍِٗرد‬

‫اهيكغؼ‪ :‬ىحشر زجٕرذ‪ ،‬در‪ٜٗ‬ص ٕد٘‪ "،‬جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ ِخحػرٕح" ِذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬نرؽ‬
‫ِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬دنـر ظٗجّ ‪ ،6776‬ظحِـر دِٗردجس‪.‬‬
‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬نٖفٖج اهخلوٖل يً يعبنؼ اهلؼّل‪:‬‬
‫ن‪ ٛ‬ػحٍر اذج ٍُ ‪ٜ‬ش‪ٜ‬ر ِخحػرٓ دضٌل ِػٌُ خ‪٤‬ل ِِحرشسٔ ٍـَِ‪ٜ‬ر ؤٗ ٍِػر ِْغ جٍيرٗع‪ ،‬نحْٔ ش‪ٜٗ‬جظٔ‬
‫ِخحػر سخسَم ػدسٖح ػشخ ى‪ِٜ‬ر جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذ‪ ٚ‬ىدِٔ‪ ِّ ،‬جظل جٍسيَ‪ٜ‬ل ِّ ػدذ ٕذٓ جٍِخحػر نحْٔ ‪ٜ‬شسـ‪ّٜ‬‬
‫دحٍسش‪ٜٜ‬ر جٍذجس‪ٍَ ٛ‬ػٗجدش ٗ ضرٌحز جٍسحِ‪.ّٜ‬‬
‫‪-1‬اهؿٖؼ اهػاخٕ هوضّاغد‪:‬‬
‫اسؼاءاح اهخػنٖؼ‪ْ :‬سػدش ؿّ ج‪١‬ظرجءجز جٍس‪ٍٖ ٛ‬ح ؤٕدجم ِخسَهر ‪ٜ‬شسـِل ِّ ػرم جٍِئششحز جٍس‪ ٛ‬سـرغز‬
‫ٍسإخ‪ٜ‬رجز ن‪ ٛ‬جٍدنؾ ِّ ػرم جٍزدحثّ ٗ ٕذج دبرشحل رشحٍر سذٌ‪ٜ‬ر ٍَزدّٗ‪ٕ ٗ ،‬ذج ىدل ٗظٗل ٗىز ج‪٣‬شسػيحو‬

‫‪39‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫ٍَسذٌ‪ٜ‬ر دحّ ْٕحً نحسٗرذ دنؾ دسحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو ‪ٜ‬د‪ ّٜ‬جٍِظدر جٍٗجؿد ٗ جٍسـَ‪ِٜ‬حز جٍِٗظٗدذ‪ ،‬جٍهحسٗرذ‪ٕ ،‬ذج‬
‫جٍَِم ‪ٜ‬ظخ ؤّ ‪ٌٜ‬سخ دَلر جٍزدّٗ ٗ دـدحرجز ِخسحرذ دـع جٍزدحثّ ‪ٜ‬ػدّٗ ؤّ ‪ٜ‬سُ سذٌ‪ٜ‬رُٕ‪.‬‬
‫ٕذج جٍْٗؽ ِّ ج‪١‬ظرجءجز ٍٔ ضٌل ِلح‪ٜ‬ر ‪ٜ‬سـَو درشحٍر جٍسذٌ‪ٜ‬ر جٍس‪ٜ ٛ‬ظخ ؤّ ‪ٜ‬دنـٖح جٍِظدر دـد سحر‪ٜ‬خ‬
‫ج‪٣‬شسػيحو ؿْدِح ‪ٜ‬سشَُ جٍِظدر جٍِدَق ؤ‪ٜ ٣ ٚ‬سُ جٍدنؾ ؿدد ٕذٓ جٍرشحثل ص‪٤‬صر‪:‬‬

‫*اهؼؿبهج األّهٓ‪:‬‬
‫سذٌر ؤّ سحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو ىد نحز ٗ ؤّ جٍسشد‪ٜ‬د ٍُ ‪ٜ‬شظل‪ٜ :‬د‪ ّٜ‬ؤّ جٍزدّٗ ىد ْش‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو ٗ‬
‫ْؼٖر سحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو دسحر‪ٜ‬خ ‪٣‬ػو آخر‪.‬‬
‫*اهؼؿبهج اهذبٌٖج‪:‬‬
‫‪ٜ‬د‪ ّٜ‬ؿدُ جٍدنؾ ٗ ‪ٜ‬شسـِل ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ػر‪ٜ‬ير ِدحضرذ ‪ ٌِّٜ‬جٍسػدش ؿَ‪ ٙ‬ػـّ ِّ جٍْٗؽ جٍيحْْٗ‪ٛ‬‬
‫ن‪ ٛ‬ػحٍر ؿدُ ٗظٗد اظحدحز ؿْد جٍٗظٗل اٍ‪ٕ ٙ‬ذج جٍػد نـَ‪ ٙ‬جٍِظدر ا‪ٜ‬يحم ا‪ٜ‬ظحل جٍدغحثؾ ٍَزدّٗ ٗ ْٕح‬
‫‪ ٌِّٜ‬خػر جٍهيدجّ نحْٔ ِّ ج‪ٟ‬ظدر ج‪٣‬سظحل دحٍزدّٗ ‪ٍَ ،‬سهحُٕ ٗجٍسضحٗر ن‪ ٛ‬جٍيغ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫*اهؼؿبهج اهذبهذج‪:‬‬
‫سسِصل ن‪ ٛ‬جٍي‪ٜ‬حُ دػـّ ٌحِل ‪ٜ‬ظخ ارشحٍٖح ددرى‪ٜ‬ر ِؾ اضـحر ٗظٗل ؿْدِح سٌّٗ ِسدٗؿر دبػدجش‪ ،‬نـَ‪ٜٔ‬‬
‫‪ٜ‬ظخ جٍَظٗء اٍ‪ ٙ‬ػَٗل ؿي‪ْٜ٤‬ر‪ ،‬ن‪ٍَِ ٌِّٜ‬ظدر ج‪٣‬ؿسِحد ؿَ‪ ٙ‬دـع ػح‪٣‬ز جٍسهحُٕ ِْٖح جٍلرنر جٍسظحر‪ٜ‬ر‬
‫جٍظزجثر‪ٜ‬ر جٍخحرظ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٌٍِحسخ جٍِخسظر‪ ،‬جٍِػحٌُ‪.‬‬
‫‪ّ-6‬مى ّنبالح اهخبيًٖ يوٓ عنؼ اهلؼل ‪:‬‬
‫‪- 1 ‬االضخفبه تضلّق اهيإيً يوَٖ (ضيبٖخَ)‪:‬‬
‫ؿَ‪ ٙ‬جٍِظـدر اؿ‪ ّ٤‬ضرٌر جٍسحِ‪ ّٜ‬دحٍسإخر ن‪ ٛ‬دنؾ ؤٗ جْٖ‪ٜ‬حر ٌِحْر جٍِضسر‪ ٚ‬نبذج ٌحّ ْٕحً سإخ‪ٜ‬ر ن‪ٛ‬‬
‫جٍدنؾ دـ ‪ِٜٗ 67‬ح‪،‬ؿَ‪ ٜٔ‬ا‪ٜ‬يحم ٌل ارشحل جٍدغحثؾ ٕذٓ جٍـَِ‪ٜ‬حز ٕحِر ظدج ٍػِح‪ٜ‬ر ػيٗو جٍِظدر‪.‬‬
‫‪-2 ‬نوة اهخغعل ‪:‬‬
‫دٖذٓ جٍٗش‪َٜ‬ر ‪ٜ‬ػَخ جٍِظدر ٍضرٌر جٍسحِ‪ ّٜ‬جٍسدخل اٍ‪ ٙ‬ظحْخ جٍِضسر‪ ِّ ،ٚ‬جٌٍِِّ ارشحل‬
‫رشحٍر سذٌ‪ٜ‬ر ٍَػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍِدَق جٍِشسػو دْهشٔ‪ْٕ ِّٗ ،‬ح ‪ٜ‬ظخ جٍسذٌ‪ٜ‬ر ؤّ سحر‪ٜ‬خ جٍَِم (اظدجر َِم)‬
‫‪ٜ‬د‪ْ ّٜ‬يػر ج‪ْ٣‬ػ‪٤‬و ٗؤظحل جٍسإخ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ن‪ ٛ‬ػحٍر ػَخ جٍسدخل ِّ ػرم جٍِظدر ؿَ‪ٕ ٙ‬ذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر سيد‪ٌ ُٜ‬ل جٍَِهحز جٍخحظر دحٍـَِ‪ٜ‬ر (ؿرع‪،‬‬
‫ْيٗد‪ ،‬نحسٗرذ‪.)....‬‬

‫‪40‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫‪-3 ‬يخبتًج اهيوف‪:‬‬


‫ؿْد ؼٖٗر خػر جٍسإخ‪ٜ‬ر جٍدنؾ‪،‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِظدر جٍِئِّ ؿَ‪ ٜٔ‬سػغ‪ٜ‬ر جٍِػظٗزجز ٗجٍِخزْٗحز جٍ‪٤‬زِر‪.‬‬
‫* ؿْد ٗظٗل سحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو نحّ جٍِئِّ ‪ٜ‬سيرخ ِّ ضرٌر جٍسحِ‪ٍِ ّٜ‬سحدـر ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسشد‪ٜ‬د ‪ٕٗ ،‬ذج ‪ِْٜ ٣‬ؾ‬
‫جٍِظدر ِّ ِـرنر ‪ِٜٜٗ‬ح ٗغـ‪ٜ‬ر زدْٗٔ‪.‬‬
‫*ٗركُ دنؾ جٍسـٗ‪ٜ‬ع ؤٗ جٍدنؾ جٌٍحِل ٍَِدَق جٍِشسػو ‪ ٣‬سٌّٗ جٍيغ‪ٜ‬ر ِيهَر‪ ّ٣ ،‬جٍهٗجثد جٍس‪ ٛ‬سسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح‬
‫‪1‬‬
‫ضرٌر جٍسحِ‪ ّٜ‬سيشُ ِؾ جٍِظدر دحٍْؼر اٍ‪ ٙ‬ى‪ِٜ‬ر جٍِدَق جٍِشسػو ٗى‪ِٜ‬ر جٍِدَق جٍِـٗع‪.‬‬

‫‪ٍ -‬يظحر‪ ٚ‬ظدر‪ْٜ‬ر ‪ ،‬سش‪ٜٜ‬ر ِخحػر جٍيرٗع جٍدٌْ‪ٜ‬ر ‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض سدخل غِّ ِسػَدحز ْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ جٍدرجشحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‬ ‫‪1‬‬

‫‪،‬ط‪.46‬‬ ‫ٗجٍسػد‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍسظحرذ جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ‪،‬ظحِـر جػِد دٗىرذ دِٗردجس ‪ ،‬دنـر ‪0222‬‬

‫‪41‬‬
‫عَىٍياث حىه اىبْىك اىتجاريت واىقزوض‬ ‫اىفصو األوه‬

‫عالكج‬
‫جْػ‪٤‬ىح ِِح شدو ذٌرٓ ِّ ِـَِٗحز ػٗل جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗ جٍيرٗع‪ ٌِّٜ ٗ ،‬جٍخرٗض جشسْسحض ؿحُ‬
‫ِهحدٓ ؤّ جٍدًْٗ سـسدر ِئششحز ظٖٗ‪ٜ‬ـر جٍٗؼ‪ٜ‬هر ن‪ ٛ‬جٍظٖحز جٍِظرن‪ ِّ ،ٛ‬خ‪٤‬ل جٍِـحدٍر جٍص‪٤‬ص‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ػرجم‬
‫( جٍٗدجثؾ ٗج‪٣‬ثسِحْحز ٗخظُ ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحر‪ٜ‬ر) ٗ جٍس‪ ِّ ٛ‬خ‪ٍٖ٤‬ح سِحرس ٕذٓ جٍِئششحز جٍِظرن‪ٜ‬ر ٗؼ‪ٜ‬هسٖح‬
‫جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗجٍػد‪ٜ‬ش ؿّ جٍيرع ‪ٜ‬سػَخ ٗ ‪٣‬ضً ِظح‪ٗ ٣‬جشـح ِّ جٍدػش‪ ،‬ندـد سشَ‪ٜ‬ػْح جٍغٗء ؿَ‪ِ ٙ‬هُٖٗ‬
‫جٍيرٗع ٗ غدػٔ سـرغْح اٍ‪ِ ٙ‬خسَم ج‪ٟ‬شحٍ‪ٜ‬خ جٍِـسِدذ ِّ ػرم جٍدًْٗ ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع‪ ،‬سػرىْح اٍ‪ٙ‬‬
‫ِهُٖٗ جٍيرٗع ٗ اظرجءجز ِْػٖح ٗ ػرو جٍٗىح‪ٜ‬ر ِّ ِخحػرٕح‪ٍْٜ ،‬سٖ‪ ٛ‬دْح ج‪ِٟ‬ر اٍ‪ ٙ‬ؤّ ش‪ٜ‬حشر ج‪١‬ىرجع‬
‫ٕ‪ ٛ‬جٍـِٗد جٍهير‪ٍَ ٚ‬دًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سـسِد ج‪٣‬ثسِحّ ٍسػي‪ٜ‬و اردحع ِخسَهر‪.‬‬
‫ٗاذج ٌحْز جٍٗد‪ٜ‬ـر سـسدر ِٗردج ْيد‪ٜ‬ح دحٍْشدر ٍَدًْ ٗ ػرنح ِّ ج‪ٟ‬ػرجم جٍس‪ٜ ٛ‬دْ‪ ٙ‬ؿَ‪ٖٜ‬ح ج‪ٟ‬شحس‬
‫جٍدٌْ‪ ،ٛ‬نح‪٣‬ثسِحّ ؤ‪ٜ‬غح ؿْظرج ِِٖح ن‪ ٛ‬سهـ‪ٜ‬ل دٗر جٍدًْٗ ِّ خ‪٤‬ل ِِحرشسٔ ٍش‪ٜ‬حشر ج‪١‬ىرجع جٍس‪ ٛ‬ددٗرٕح‬
‫سسِسؾ د ِػحل درجشر ٗجشـر ٗ ؤِٕ‪ٜ‬ر ىظٗ٘ ن‪ ٛ‬سٗؼ‪ٜ‬م ؤدٗجسٖح ِّ جظل دَٗف ج‪ٕٟ‬دجم جٍِشػرذ ِّ ػرم‬
‫جٍدًْ‪.‬‬
‫ٗجْػ‪٤‬ىح ِّ ٕذٓ جٍهٌرذ ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬رذ‪ ،‬سَظإ جٍدًْٗ اٍ‪ ٙ‬ا‪ٜ‬ظحد ٗش‪َٜ‬ر ظٕٗر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬اسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع ٗ‬
‫ذًٍ جشسـِحل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬شْػحٗل سشَ‪ٜ‬ػ جٍغٗء ؿَ‪ ِّ ٜٔ‬خ‪٤‬ل جٍهظل جٍصحْ‪ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬شْسػرو اٍ‪.ٜٔ‬‬

‫‪42‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫تَهيذ‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬هرؽ ِّ جٍهرٗؽ جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ٕٗ ٛ‬ذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر ‪ٜ‬ـسدر ذجز ؤِٕ‪ٜ‬ر دحٍلر ن‪ ٛ‬سشٖ‪ٜ‬ل‬
‫ِٗـرنر جٍِشحرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر دحٍِئششر ٗجٍِْضأز ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬نبّ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٜ ٛ‬ػسل ْهس جٍدرظر ِّ ج‪ِٜٕٟ‬ر‬
‫ٕٗذج ِح ‪ٜ‬ظـَٔ ٗظٖر دـع ج‪ٟ‬ػرجم جٍِٖسِر دٔ دحٍِـرنر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ِـسِدذ ؿَ‪ ٙ‬جٍِػَل جٍِحٍ‪ ٛ‬ددٗرٓ‬
‫‪ٜ‬سدؾ ؿدذ خػٗجز ٗؤشحٍ‪ٜ‬خ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬اغحنر اٍ‪ ٙ‬جؿسِحدٓ ؿَ‪ِ ٙ‬ـَِٗحز ٗؤدٗجز خحظر ٍَٗظٗل اٍ‪ٙ‬‬
‫سػي‪ٜ‬و ؤٕدجم ج‪ٟ‬ػرجم جٍِـْ‪ٜ‬ر ٗشْػحٗل ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍهظل جٍسػرو اٍ‪ِ ٙ‬حٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬ؤُٕ جٍٗصحثو‬
‫جٍِػحشد‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهيتضد األّل‪ :‬يفبُٖى ضّل اهخضوٖل اهيبهٕ‬
‫‪ٜ‬ـسدر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬سضخ‪ٜ‬ظح ٍػحٍر ؤٗ ٍٗؼ‪ٜ‬هر ِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِئششر خ‪٤‬ل دٗرذ اْسحظ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر ؤٗ خ‪٤‬ل‬
‫دٗرجز‪ٕٗ ،‬ذج ٍِّ ٍُٖ ؿ‪٤‬ىر دحٍِئششر ٌرظحل ج‪ٟ‬ؿِحل‪ ،‬دًْٗ‪ِ ،‬شسصِر‪ ّٜ‬دٖدم اؼٖحر ٌل جٍسل‪ٜ‬رجز جٍػحٍر‬
‫جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬جٍػٌُ ؿَ‪ ٙ‬جٍش‪ٜ‬حشر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِسدـر ٗجسخحذ ج‪١‬ظرجءجز جٍسظػ‪ٜ‬ػ‪ٜ‬ر جٍ‪٤‬زِر‪.‬‬

‫اهينوة األّل‪ :‬خًؼٖف اهخضوٖل اهيبهٕ‪ ،‬ؤُيٖخَ‪ ،‬ؤُغافَ‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬خًؼٖف اهخضوٖل اهيبهٕ‬


‫ٍيد ٗردز ؿدذ ِهحٕ‪ٍَ ُٜ‬سػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِْٖ ٛ‬ح‪:‬‬
‫" ‪ٜ‬ـسدر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ِّ ٛ‬جٍِٗجغؾ جٍٖحِر ن‪ ٛ‬جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗغرٗرذ ىظٗ٘ ن‪ ٛ‬جٍسخػ‪ٜ‬ػ جٍشَ‪ٜٗ ُٜ‬ـسدر سضخ‪ٜ‬ظح‬
‫‪1‬‬
‫ٍَػحٍر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ٍهسرذ ِـ‪ْٜ‬ر دحشسـِحل ٗشحثل سخسَم دحخس‪٤‬م جٍػرو ٗج‪ٕٟ‬دجم ِّ ٕذج جٍسػَ‪ٜ‬ل "‪.‬‬
‫" جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬ش‪َٜ‬ر ؤشحش‪ٜ‬ر ٍَِئششر ٗذًٍ جٍِسػحٗر ِػ‪ٜ‬ػ دِح ٍ‪ٜ‬س ِحٍ‪ٜ‬ح نيػ‪ ،‬دل ٌذًٍ ظْحؿ‪ٜ‬ح‬
‫‪2‬‬
‫ٗسظحر‪ٜ‬ح"‪.‬‬
‫" ؿَِ‪ٜ‬ر سسُ ِّ خ‪ٍٖ٤‬ح جشسٌضحم ؤٗ جضسيحو ِظِٗؿر ِّ جٍِئضرجز جٌٍِ‪ٜ‬ر ٗجٍْٗؿ‪ٜ‬ر ػٗل ْضحػ جٍِضرٗؽ‬
‫ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬شحُٕ ن‪ ٛ‬سػد‪ٜ‬د ؤِٕ‪ٜ‬ر ٗخٗجط ج‪ْٟ‬ضػر جٍسضل‪َٜٜ‬ر ٗجٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِضرٗؽ ٗذًٍ ِّ خ‪٤‬ل ِـَِٗحز‬
‫سشسخرض ِّ جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِٗظحدر ؤخر٘‪ ،‬ذًٍ ٌٍ‪ٜ ٛ‬سُ جشسخدجُ ٕذٓ جٍِئضرجز دـد ذًٍ ن‪ ٛ‬سي‪ ُٜٜ‬ؤدجء‬
‫‪3‬‬
‫جٍِْضإذ ديظد جسخحذ جٍيرجر "‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬ؤُيٖج اهخضوٖل اهيبهٕ‬


‫ْٕحً ؿٗجِل شحِٕز ن‪ ٛ‬ز‪ٜ‬حدذ ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِْٖ ٛ‬ح ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ 1‬ـ اهخنّؼ اهكٌبيٕ اهنتٖؼ‪ٍ :‬يد ؤد٘ ٕذج اٍ‪ ٙ‬جٍػحظر اٍ‪ ٙ‬رؤس جٍِحل غخُ ِّ ؤظل اْضحء جٍظْحؿر‬
‫ٗسظٖ‪ٜ‬زٕ ح‪ٕٗ ،‬ذج ‪ٜ‬سػَخ ؼٖٗر ضرٌحز ِشحِٕر ٍَسلَخ ؿَ‪ٕ ٙ‬ذج جٍِضٌل ِّٗ صُ جٍهظل د‪ ّٜ‬ج‪١‬دجرذ‬
‫ٗجٌٍَِ‪ٜ‬ر‪ ِّ ،‬ػ‪ٜ‬ش ج‪٣‬ؿسِحد ؿَ‪ ٙ‬ػدير ِْٖ‪ٜ‬ر ِّ جٍِد‪ٜ‬ر‪ ّٜ‬سد‪ٜ‬ر جٍٗػدجز ْ‪ٜ‬حدر ؿّ جٍِشحِٕ‪ِ ّٜ‬ؾ غرٗرذ‬
‫سي‪ ُٜٜ‬خحظر دإدجثُٖ جٍِحٍ‪.ٛ‬‬

‫‪ِ -6‬ػِد ظحٍغ جٍػْحٗ‪" ،ٚ‬جٍِدجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر" جٍظحِـر جٍِظر‪ٜ‬ر‪ ،‬ػ‪ -6‬جٍيحٕرذ – ‪ – 6773‬ط ‪.06‬‬
‫‪ -0‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬دٗرٓ سي‪ ُٜ‬ؤدجء جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬نرؽ‪ْ :‬يٗد ِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ٗدًْٗ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ – ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ – ‪ ،0227 – 0226‬ط ‪.12‬‬
‫‪ْ -1‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ِ ،‬رجىدر جٍسش‪ٜٜ‬ر ٗجٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ،ٛ‬دجر جٍِػِد‪ٜ‬ر‪ ،‬ض‪ ،0222 ،0‬ط ‪.62‬‬
‫‪44‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 4‬ـ االئخيبً‪ ٕٗ :‬جٍصير جٍس‪ٍٖٜٜٗ ٛ‬ح جٍِظرم جٍسظحر‪ٍ ٚ‬ضخط ِح ػ‪ٜ ّٜ‬ظدغ سػز سظرنٔ ِدَلح ِّ جٍْيٗد‬
‫ؤٗ ‪ٌٜ‬هَٔ ن‪ٍ ٜٔ‬هسرذ ِػددذ ‪ٜ‬سهو ؿَ‪ٖٜ‬ح د‪ ّٜ‬جٍػرن‪ٜٗ ،ّٜ‬يُٗ جٍِيسرع ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬سٖح دحٍٗنحء دحٍسزجِحسٔ ٍيحء ؿحثد‬
‫ِـ‪ٜ ّٜ‬ػظل ؿَ‪ ٜٔ‬جٍِظرم ِّ جٍِيسرع ٗ‪ٜ‬سِصل ن‪ ٛ‬جٍهٗجثد ٗجٍـِٗ‪٣‬ز ٗجٍِظحرم‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ ؤؿّاق األّؼاق اهيبهٖج‪ :‬سـرم ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح ْؼحُ ‪ٜ‬سُ دِٗظدٔ جٍظِؾ د‪ ّٜ‬جٍدحثـ‪ٗ ّٜ‬جٍِضسر‪ٍْٗ ّٜ‬ؽ ِـ‪ِّ ّٜ‬‬
‫ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤٗ ؤظل ِـ‪ ،ّٜ‬ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سٌِّ دذًٍ جٍِشسصِر‪ ِّ ّٜ‬د‪ٜ‬ؾ ٗضرجء ؿدد ج‪ٟ‬شُٖ ٗجٍشْدجز دجخل‬
‫جٍشٗو اِح ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍشِحشرذ ؤٗ جٍضرٌحز جٍـحَِر ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍِظحل‪ِ ٌٍّٗ ،‬ؾ ِْٗ ضدٌحز ٗٗشحثل ج‪٣‬سظحل‬
‫نيد ؤد٘ ذًٍ اٍ‪ ٙ‬جٍسيَ‪ٜ‬ل ِّ ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسٗجظد ن‪ِ ٛ‬ير شٗو ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِرٌز‪ٗ ،ٚ‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬شِػز‬
‫دحٍسـحِل‪ ...‬جٍخحرض ِّ خ‪٤‬ل ضرٌحز جٍشِشرذ جٍِْسضرذ ن‪ِ ٛ‬خسَم جٍدٗل‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ خغعل اهضنّيبح فٕ نؼٖلج يؼل اهتٖبٌبح تبهلّائى اهيبهٖج‪ :‬اّ ْظحع ضرٌحز جٍِشحِٕر ن‪ ٛ‬جشسصِحر‬
‫جٍِدخرجز‪ٜ ،‬سٗىم ؿَ‪ ٙ‬ػِح‪ٜ‬ر جٍِشسصِر ِّ س‪٤‬ؿخ جٍِدرجء ٍذج نيد جٕسِز جٍػٌِٗر دبظدجر ىٗجْ‪ٍَ ّٜ‬ػِح‪ٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫خحظر ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬سـَو دْضر جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ِّ ٕذٓ جٍـٗجِل ‪ٌِْْٜ‬ح ؤّ ْشسخَط ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ِ ‬ـرنر جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪.‬‬
‫‪ ‬سػد‪ٜ‬د جٍِرٌز ج‪٣‬ثسِحْ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪.‬‬
‫‪ ‬سػد‪ٜ‬د جٍي‪ِٜ‬ر ج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر ٍَِضرٗؽ‪.‬‬
‫‪ ‬سػد‪ٜ‬د ِد٘ ٌهحءذ جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِخسَهر‪.‬‬
‫‪ ‬سػد‪ٜ‬د ِرٌز جٍضرٌر ن‪ ٛ‬ىػحؿٖح‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬سخػ‪ٜ‬ػ جٍش‪ٜ‬حشحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششحز‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬ؤُغافَ‬


‫سْيشُ ج‪ٕٟ‬دجم اٍ‪ِ ٙ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ )1‬تبهٌؿتج هويئؿؿج‪ :‬اّ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬سيُٗ دٔ جٍِئشس ٕٗ سػَ‪ٜ‬ل ِحٍ‪ ٛ‬دجخَ‪ٗ ٛ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬ـسدر ؤشحش‪ٛ‬‬
‫ٗغرٗر‪٣ ٚ‬سخحذ جٍيرجرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤِح ؤٕدجنٔ نٖ‪:ٛ‬‬
‫‪ ‬اؿػحء ػٌُ ٍَسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬هسرذ سػز جٍسػَ‪ٜ‬ل‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ‬ج‪٣‬ػ‪٤‬ؽ ؿَ‪ِ ٙ‬د٘ ظ‪٤‬ػ‪ٜ‬ر جٍش‪ٜ‬حشحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗج‪ْ١‬سحظ‪ٜ‬ر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ـ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ -6‬شْ‪ٜ‬ر ضحٌر‪ " ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِ ٛ‬دخل ظْحؿر جٍيرجرجز‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر – جٍػدـر جٍصحْ‪ٜ‬ر – ؿِحّ‪ ،0223 ،‬ط‪ ،‬ط ‪.7 ،6‬‬
‫‪ -0‬ؤشحسذذ ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗجٍسظحر‪ٜ‬ر ٗؿَُٗ جٍسش‪ٜٜ‬ر‪ِ ،‬هُٖٗ ؤشٗجو ج‪ٟٗ‬رجو جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ www.ung dz.com‬ن‪-22-01 ٛ‬‬
‫‪.0266‬‬
‫‪ -1‬ىٗدذ ظحدو ٗآخرّٗ‪ِ " ،‬ذٌرذ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ٍِ ،‬حٍ‪ٜ‬ر جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗؿَُٗ‬
‫جٍسش‪ٜٜ‬ر‪ ،‬ظحِـر ىشْػ‪ْٜ‬ر‪ ،0223 ،0222 ،‬ط ‪.15‬‬
‫‪45‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ِ ‬ػحٍٗر سظػ‪ٜ‬غ ج‪ْ٣‬ػرجنحز ٗاؿحدذ جٍسٗجزْحز اٍ‪ ٙ‬ػحٍسٖح ج‪ٟ‬ظَ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ِ ‬يحرْر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ِؾ جٍِئششحز ج‪ٟ‬خر٘ ن‪ْ ٛ‬هس جٍيػحؽ‪.‬‬
‫‪ )6‬تبهٌؿتج هويخًبيوًٖ يى اهيئؿؿج‪ّ :‬خخيذل فٖيب ٖوٕ‪:‬‬
‫‪٤ِ ‬ػؼحز ػٗل ج‪ٟ‬ؿِحل جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍِئششر ن‪ ٛ‬جٍِ‪ٜ‬دجّ جٍِحٍ‪.ٛ‬‬
‫‪ ‬سي‪ ُٜٜ‬جٍْسحثط جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗدٗجشػسٖح سػد‪ٜ‬د ج‪ٟ‬رىحُ جٍخحغؾ ٍَغرجثخ‪.‬‬
‫‪ ‬سي‪ ُٜٜ‬جٍٗغـ‪ ٛ‬جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِٗد٘ جشسػحؿر جٍِئششر سػِل ْسحثط جٍيرٗع‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬جٍِٗجنير ؤٗ جٍرنع ؿْد سيد‪ ُٜ‬جٍِئششر ٍػَخ ىرع‪.‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬ؤٌّاو يؼاضل اهخضوٖل اهيبهٕ‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬ؤٌّاو اهخضوٖل اهيبهٕ‬


‫دِح ؤّ ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؤِٕ‪ٜ‬ر ٌد‪ٜ‬رذ نيد ظْم اٍ‪ ٙ‬ؿدّذ ؤْٗجؽ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ )1‬يً ضٖد اهٌنبق‪ْٜ :‬يشُ اٍ‪:ٙ‬‬
‫ؤ ـ اهخضوٖل اهيبهٕ يوٓ اهيؿخّْ اهلّيٕ‪ٜ :‬يظد دٔ سي‪ْ ُٜٜ‬ضحػ جٍدٍٗر ِّ جٍْحػ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر دبؿسدحرٕح ٗػدذ‬
‫جىسظحد‪ٜ‬ر خ‪٤‬ل ِد ِـ‪ْٜ‬ر‪ٗ ،‬سدخل غِّ ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسي‪ٌٍ ُٜٜ‬ل جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍدجخَ‪ٜ‬ر ن‪ٌ ٛ‬ل جٍِيح‪ٜٜ‬س‬
‫‪3‬‬
‫ج‪٣‬ىسظحد جٍٗػْ‪ٌٌ ٛ‬ل‪ٜٗ ،‬ـسدر جٍسػَ‪ٜ‬ل ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬دخل غِّ ِظحل ج‪٣‬ىسظحد جٍش‪ٜ‬حش‪.ٛ‬‬
‫ة ـ اهخضوٖل اهيبهٕ يوٓ يؿخّْ اهيئؿؿج‪ٜٗ :‬يظد دٔ سي‪ْ ُٜٜ‬ضحػ جٍِئششر خ‪٤‬ل نسرذ زِْ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر‬
‫شٗجء ٌحْز سٖدم اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و جٍردغ ؤٗ سػي‪ٜ‬و ؿحثد جظسِحؿ‪ِِ ِّ ٛ‬حرشر ْضحػٖح‪.‬‬
‫‪ )6‬يً ضٖد اهفيّهٖج‪ْٜٗ :‬يشُ اٍ‪ْٗ ٙ‬ؿ‪:ّٜ‬‬
‫ؤ ـ اهخضوٖل اهيبهٕ اهفبيل‪ٜ :‬يظد دٔ سي‪ْ ُٜٜ‬ضحػ جٍِئششر ِٗرٌزٕح جٍِحٍ‪ٌٌ ٛ‬ل خ‪٤‬ل نسرذ زِْ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر‪.‬‬
‫ة ـ اهخضوٖل اهيبهٕ اهسؽئٕ‪ٜٗ :‬يظد دٔ سي‪ ُٜٜ‬ظزء ِـ‪ْ ِّ ّٜ‬ضحػ جٍِئششر خ‪٤‬ل نسرذ زِْ‪ٜ‬ر ِصل سػَ‪ٜ‬ل‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل‪ ،‬سػَ‪ٜ‬ل ِظحدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظل ٗك‪ٜ‬رٕح‪.‬‬
‫‪ )6‬يً ضٖد اهفنل‪ْٜٗ :‬يشُ ؤ‪ٜ‬غح اٍ‪ْٗ ٙ‬ؿ‪:ّٜ‬‬

‫‪ -1‬ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍـرد‪ٗ ٛ‬آخرّٗ‪ " ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬سي‪ ُٜٜ‬ج‪ٟ‬دجء جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر "‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‬
‫ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪ ،‬سخظط‪ِ :‬حٍ‪ٜ‬ر ظحِؾ دِٗردجس‪ ،0222-0221 ،‬ط ‪.3‬‬
‫‪ -2‬ػذن‪ ٛ‬ؿدد جٍلهحر‪ ،‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ :‬جٌٍِسخ جٍـرد‪ ٛ‬جٍػد‪ٜ‬ش‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪ ،‬شّ ‪ ،6767‬ط‪ ،‬ط ‪.42 ،35‬‬
‫‪ -3‬ػِزذ جٍضِخ‪ " ٛ‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍػد‪ٜ‬صر "‪ ،‬دجر جٍظهحء‪ ،‬ؿِحّ‪ ،‬ج‪ٟ‬ردّ – ‪ ،6765‬ط ‪.1‬‬
‫‪46‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ؤ ـ اهخضوٖل اهًيّغٔ‪ٜ :‬رسٌز ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍسػَ‪ٜ‬ل ؿَ‪ ٙ‬درجشر نيرجز جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر دحشسخرجض جٍْشخ جٍس‪ٛ‬‬
‫سضٌل ٌل نيرذ ِيحشر دبػد٘ جٍهيرجز جٍس‪ٜ ٛ‬سُ جؿسِحدٕح ٌإشحس ‪٣‬شسخ‪٤‬ط جٍْشخ ج‪ٟ‬خر٘‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬ؤْٔ ‪ٖٜ‬سُ‬
‫‪1‬‬
‫ددرجشر جٍيحثِر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬نبّ ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍسػَ‪ٜ‬ل ‪ِٜ‬صل درجشر ٕ‪ٌَٜ‬ر نيرجز جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ة ـ اهخضوٖل األفلٕ‪ْٗ :‬ـْ‪ ٛ‬دٔ ِيحرْر ج‪ٟ‬رىحُ ٗجٍد‪ٜ‬حْحز جٍٗجردذ ن‪ ٛ‬جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍِضرٗؽ ِح ِؾ دـغٖح‬
‫جٍدـع ٍٗـدد ِّ جٍهسرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِسسحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬دػظر ٗسػد‪ٜ‬د جٍهرٗو ٗجٍسل‪ٜ‬رجز جٍس‪ ٛ‬سػرؤ ؿَ‪ ٙ‬سًَ ج‪ٟ‬رىحُ‬
‫ٗجٍد‪ٜ‬حْحز ِّ نسرذ ِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٟ‬خر٘‪٤ٍ ،‬شسهحدذ ِّ جٍِئضرجز جٍس‪ ٛ‬سسغغ دـد جٍِيحرْر ن‪ ٛ‬جسخحذ جٍيرجر‪.‬‬
‫‪ )6‬يً ضٖد ّمًٖج اهيضول‪ٌٖ :‬لؿى اهٓ ٌّيًٖ‪:‬‬
‫ؤ ـ اهخضوٖل اهيبهٕ اهغاعوٕ‪ٜ :‬يظد دٔ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬سُ دٗجشػر ِٗؼم ؤٗ ىشُ ؤٗ ادجرذ ؤٗ آ‪ٜ‬ر ٗػدذ‬
‫سْؼ‪ِٜٜ‬ر ؤخر٘ سيؾ غِّ جٍٖ‪ٌٜ‬ل جٍسْؼ‪ٍَِْ ِٜٛ‬ضإذ‪ِ ،‬صل ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬ىشُ جٍِػحشدر‪ ،‬جٍسدى‪ٜ‬و جٍدجخَ‪...ٛ‬جٍخ‪.‬‬
‫ٗؿحدذ ِح ‪ٖٜ‬دم ٕذج جٍسػَ‪ٜ‬ل اٍ‪ ٙ‬خدِر ادجرذ جٍِْضإذ ن‪ِ ٛ‬شسٗ‪ٜ‬حسٖح ج‪١‬دجر‪ٜ‬ر جٍِخسَهر‪.‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬ػؼ‪ ٙ‬جٍِػَل جٍدجخَ‪ ٛ‬دبٌِحْ‪ٜ‬حز ؤٌدر ِّ ك‪ٜ‬رٓ ٍِـرنسٔ دحٍش‪ٜ‬حشحز ج‪١‬دجر‪ٜ‬ر ٗجٍػرو جٍِػحشد‪ٜ‬ر جٍِسدـر ن‪ٛ‬‬
‫جٍِْضإذ‪ ،‬اغحنر اٍ‪ِ ٙ‬يدرسٔ ؿَ‪ ٙ‬جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍد‪ٜ‬حْحز جٍ‪٤‬زِر ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ددىر ؤٌدر ٗدسهحظ‪ٜ‬ل ؤدو‪،‬‬
‫ٍٗد‪ ٜٔ‬جٍهرظر ٍ‪٤‬ػ‪٤‬ؽ ؿَ‪ِ ٙ‬ظحدر جٍد‪ٜ‬حْحز دضٌل ِدحضر ؤٗ ك‪ٜ‬ر ِدحضر‪ٗ ،‬ج‪ ِّ ُٕٟ‬ذًٍ ٍد‪ ٜٔ‬نرظر ػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر‬
‫‪2‬‬
‫ٍَػظٗل ؿَ‪ِ ٙ‬شحؿدذ ٌحنر جٍِـْ‪ ّٜٜ‬ن‪ ٛ‬جٍِْضإذ‪ٗ ،‬دضٌل خحط ِرٌز جٍػحشٗخ‪ٗ ،‬ج‪١‬ػظحث‪...ّٜٗ‬جٍخ‪.‬‬
‫ة ـ اهخضوٖل اهيبهٕ اهعبؼسٕ‪ٜ :‬يظد دٔ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬سيُٗ دٔ ظٖحز ِّ خحرض جٍِئششر‪ٖٜٗ ،‬دم ٕذج‬
‫جٍسػَ‪ٜ‬ل اٍ‪ ٙ‬خدِر ٕذٓ جٍظٖحز جٍخحرظ‪ٜ‬ر ٗسػي‪ٜ‬و ؤٕدجنٖح‪ ِّٗ ،‬ؤِصَر ٕذٓ جٍظٖحز‪ ،‬جٍيحثِّٗ دإؿِحل جٍسشٖ‪٤ٜ‬ز‬
‫جٍِظرن‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ‪ٗ ،‬جٍدًْٗ جٍِرٌز‪ٜ‬ر ٗجٍلرم جٍظْحؿ‪ٜ‬ر ٗجٍلرم جٍسظحر‪ٜ‬ر ِٗدنو جٍػشحدحز جٍخحرظ‪ٛ‬‬
‫‪3‬‬
‫ىَ‪ٜ‬ل ن‪ ٛ‬جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬د‪ٜ‬حْحز دى‪ٜ‬ير ٗضحَِر‪ٜٗ ،‬ظـخ جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍسـحّٗ ن‪ ٛ‬جٍِْضأز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬يؼاضل اهخضوٖل اهيبهٕ‬


‫‪ِٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دِظِٗؿر ِّ جٍِرجػل‪ٕٗ،‬ذج ‪ٜ‬ـسِد ؿَ‪ْٗ ٙ‬ؽ جٍسػَ‪ٜ‬ل ٗؤِٕ‪ٜ‬سٔ ٗدرظر جٍسهظ‪ٜ‬ل‬
‫جٍِػَٗدر ن‪ٜٗ ،ٜٔ‬سهو ِـؼُ جٍدحػص‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬ؤّ ِرجػَٔ ٕ‪: ٛ‬‬
‫‪ )1‬خضغٖغ ُغف اهخضوٖل تغكج‪ ِّ :‬جٍغرٗر‪ ٚ‬ظدج ؤّ ‪ٜ‬ػدد جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍٖدم جٍذ‪ْٜ ٚ‬دل‪ ٛ‬جٍٗظٗل اٍ‪ِٗ ،ٜٔ‬د٘‬
‫ؤِٕ‪ٜ‬ر ٕذج جٍٖدم ٗسإص‪ٜ‬رٓ‪٤ٜ ٗ ،‬ػؼ ؤّ ؤٕدجم جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬سسهحٗز ِّ نثر اٍ‪ ٙ‬ؤخر٘‪ْٕ ِّٗ ،‬ح ْظد ؤّ‬
‫ْظحع جٍـَِ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪َٜٜ‬ر ‪ٜ‬ـسِد ؿَ‪ ٙ‬سػد‪ٜ‬د جٍٖدم ددىر‪.‬‬

‫‪ -1‬ظهحع شٖحُ‪ " :‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬ؤِٕ‪ٜ‬ر سػَ‪ٜ‬ل جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر" ‪ِ ،‬ذٌرذ ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس ؿَُٗ جىسظحد‪ٜ‬ر‪ ،‬نرؽ‬
‫ِحٍ‪ٜ‬ر ٗدًْٗ‪ ،‬جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ – ‪ ،0227-0226‬ط ‪.4‬‬
‫‪ -2‬ػِزذ ِػِٗد جٍزد‪ٜ‬د‪ " – ٚ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِ، " ٛ‬ئششر جٍٗرجو ٍَْضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ‪ ،‬ؿِحّ‪ ، 0222 ،‬ط ‪.16‬‬
‫‪ٍٜٗ -3‬د ْحظ‪ ٛ‬جٍػ‪ٜ‬حٍ‪ " :ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ " ٛ‬رث‪ٜ‬س ؤٌحد‪ِٜٜ‬ر جٍـرد‪ٜ‬ر ِهسٗػر ن‪ ٛ‬جٍدجِْحرً‪ ،0225 ،‬ط ‪.16‬‬
‫‪47‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ )6‬خضغٖغ اهفخؼث اهؽيٌٖج هوخضوٖل اهيبهٕ‪ :‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍِرػَر ‪ٜ‬سُ سػد‪ٜ‬د جٍدـد جٍزِْ‪ٍَ ٛ‬سػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ،ٛ‬دِـْ‪ٙ‬‬
‫ؤٗغغ سػد‪ٜ‬د ؿدد جٍشْٗجز جٍس‪ ٛ‬ش‪ٜ‬سُ سػَ‪ٜ‬ل د‪ٜ‬حْحسٖح‪.‬‬
‫‪ )6‬اعخٖبؼ ؤؿوّة اهخضوٖل اهيٌبؿة‪ :‬سسـدد ؤشحٍ‪ٜ‬خ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِسحػر ؤِحُ جٍِػَل‪ِْٖٗ ،‬ح جشسخدجُ ؤشَٗخ‬
‫جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٌٗذًٍ ج‪ٟ‬شحٍ‪ٜ‬خ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗك‪ٜ‬رٕح‪ ،‬اذ ‪ٜ‬يم جٍِػَل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍِرػَر ؤِحُ ِظِٗؿر ِّ‬
‫جٍدحثل ٗؿَ‪ ٜٔ‬ؤّ ‪ٜ‬سخذ جٍدد‪ٜ‬ل جٍِْحشخ‪.‬‬
‫‪ )6‬ايبغث ختّٖة اهلّائى اهيبهٖج هخالءى ؤؿوّة اهخضوٖل اهيعخبؼ‪ :‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍِرػَر ‪ٜ‬سُ جٍسدٗ‪ٜ‬خ جٍشَ‪ٍَ ُٜ‬يٗجثُ‬
‫ج ٍِحٍ‪ٜ‬ر ِّ زجٗ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍس‪ ٛ‬سشٖل ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل‪ٌٗ ،‬ل ٕذج ‪ٜ‬ـسِد ؿَ‪ ٙ‬خدرذ جٍِػَل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬درج‪ٜ‬سٔ‬
‫جٍس‪ ِّ ٛ‬خ‪ٍٖ٤‬ح ‪ٜ‬شسػ‪ٜ‬ؾ سٗن‪ٜ‬ر جٍدىر ٗجٍٗغٗع ٗجٍدشحػر ن‪ ٛ‬جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬سػي‪ٜ‬و ٕدم جٍسػَ‪ٜ‬ل‬
‫جٍِحٍ‪.ٛ‬‬
‫‪ )6‬جٍسٗظل اٍ‪ ٙ‬ج‪٣‬شسْسحظحز‪ :‬سسُ ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسْسحض ِّ ىدل جٍِػَل جٍِحٍ‪ ،ٛ‬ن‪ ٛ‬اددجء رؤ‪ ٚ‬ن‪ِ ٛ‬ػح‪ٜ‬د‪ ،‬دـ‪ٜ‬د ؿّ‬
‫جٍسػ‪ٜ‬ز دٌحنر ظٗجْدٔ ٗج‪ٍ٣‬سزجُ دحٍِٗغٗؿ‪ٜ‬ر دإٌدر ىدر ٌِِّ‪.‬‬
‫‪ )5‬ظ‪ٜ‬حكر جٍسير‪ٜ‬ر‪ :‬جٍسير‪ٜ‬ر ٕٗ ٗش‪َٜ‬ر ٍْيل ْسحثط جٍـَِ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪َٜٜ‬ر ِؾ ذٌر ج‪٣‬ىسرجػحز جٍس‪ ٛ‬سسْحشخ ِؾ جٍْسحثط‬
‫‪1‬‬
‫جٍِسٗظل اٍ‪ٖٜ‬ح‪.‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬تٖبٌبح اهخضوٖل اهيبهٕ‪ ،‬اؿخًيبالخَ ّاألنؼاف اهيِخيج تَ‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬تٖبٌبح اهخضوٖل اهيبهٕ‬


‫سخسَم د‪ٜ‬حْحز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دحخس‪٤‬م ْٗؿ‪ٜ‬سٖح ِٗظحدرٕح‪ ،‬نيد سٌّٗ د‪ٜ‬حْحز دجخَ‪ٜ‬ر ِضسير ِّ‬
‫شظ‪٤‬ز جٍِضرٗؽ‪ٗ ،‬ىد سٌّٗ د‪ٜ‬حْحز خحرظ‪ٜ‬ر سسـَو دحٍد‪ٜ‬ثر جٍخحرظ‪ٜ‬ر ٍَِضرٗؽ ٍَِٗضحر‪ٜ‬ؾ ج‪ٟ‬خر٘ جٍِِحصَر‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ اهتٖبٌبح اهغاعوٖج‪ ٕٛ :‬سًَ جٍد‪ٜ‬حْحز جٍس‪ٜ ٛ‬سُ جٍػظٗل ؿَ‪ٖٜ‬ح ِدحضرذ ِّ جٍِئششر ٗجٍِسِصَر خحظر ن‪ٛ‬‬
‫جٍٗصحثو جٍِػحشد‪ٜ‬ر ٗذٌر ِْٖح‪:‬‬
‫ؤ ـ اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج‪ :‬سـسدر جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر ِّ ؤُٕ جٍٗصحثو جٍس‪ٜ ٛ‬ػسحض اٍ‪ٖٜ‬ح جٍِػَل جٍِحٍ‪ ،ٛ‬نٖ‪ٛ‬‬
‫سـػ‪ْٜ‬ح ظٗرذ ٗجغغ ؿّ ٌل جٍِِسٌَحز ( ؤظٗل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ) ٍَِئششر ِٗح ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ جٍد‪ ( ّٜٗ‬خظُٗ‬
‫جٍِئششر)‪.‬‬
‫ة ـ سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‪ :‬اّ ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط ؿدحرذ ؿّ ٗص‪ٜ‬ير ِػحشد‪ٜ‬ر صحْ‪ٜ‬ر ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬اذ‬
‫‪ٜ‬ػسل‪ ،‬ؤِٕ‪ٜ‬ر دحٍلر ن‪ ٛ‬سػد‪ٜ‬د ِظحِ‪ٜ‬ؾ ؤشحش‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬درجشر ْضحػ ِٗردٗد‪ٜ‬ر جٍِئششر‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش ؤْٔ سظِؾ د‪ّٜ‬‬
‫ِخسَم جٍـْحظر جٍِئد‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و ْسحثط ٕٗذج دِيحدَر ج‪ٟ‬ؿدحء‪.‬‬
‫ر ـ يٖؽاً اهيؼاسًج‪ٜ :‬ـسدر ِرظـح دجخَ‪ٜ‬ح‪ ٌِّٜ ،‬جٍَظٗء اٍ‪ ،ٜٔ‬نٖٗ ‪ٜ‬د‪ ّٜ‬جٍدنو جٍػي‪ٜ‬ي‪ ٛ‬جٍخحُ‪.‬‬

‫‪ -6‬ؤػِد سٗن‪ٜ‬و ظِ‪ٜ‬ل " ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر " دجر جٍْٖغر جٍـرد‪ٜ‬ر ٍَػدحؿر ٗجٍْضر‪ ،‬د‪ٜ‬رٗز‪ ،‬شّ ‪ ،6762‬ط ‪.2‬‬
‫‪48‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 4‬ـ اهتٖبٌبح اهعبؼسٖج‪ ٣ :‬سٌسه‪ ٛ‬جٍِئششر دحٍد‪ٜ‬حْحز جٍدجخَ‪ٜ‬ر‪ ،‬نٖ‪ ٛ‬ك‪ٜ‬ر ٌحن‪ٜ‬ر ٍَي‪ٜ‬حُ دحٍسػَ‪ٜ‬ل جٍضحِل ٍْضحػ‬
‫جٍ ِئششر‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬سَظإ اٍ‪ ٙ‬د‪ٜ‬حْحز خحرظ‪ٜ‬ر ِشسِدذ ِّ ِػ‪ٜ‬ػ جٍِئششر ٕٗ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ِئضرجز ِٗـػ‪ٜ‬حز‬
‫‪1‬‬
‫ِشسخَظر ِّ د‪ٜ‬حْحز ِيدِر ِّ ػرم جٍِئششحز ؤخر٘ سضسرً ِـٖح ن‪ْ ٛ‬هس جٍيػحؽ ؤٗ جٍِٗغٗؽ‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬اؿخًيبالح اهخضوٖل اهيبهٕ‪:‬‬


‫‪ٜ‬شسـِل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٍَ ٛ‬سـرم ٗجٍػٌُ ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ ؤدجء جٍِْضأز ٗجسخحذ جٍيرجرجز جٍخحظر ٗ‪ٌِّٜ‬‬
‫جشسـِحل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬كرجع جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ اهخضوٖل االئخيبٌٕ‪:‬‬
‫جٍذ‪ٜ ٚ‬يُٗ دٖذج جٍسػَ‪ٜ‬ل ُٕ جٍِيرغ‪ٗ ّٜ‬ذًٍ ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬خػحر جٍس‪ ٛ‬ىد ‪ٜ‬سـرغّٗ ٍٖح ن‪ ٛ‬ػحل ؿدُ ىدرذ‬
‫جٍِْضأز ؿَ‪ ٙ‬شدجد جٍسزجِحسٖح ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِػدد ٍٖح‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ اهخضوٖل االؿخذيبؼٔ‪:‬‬
‫جٍذ‪ٜ ٚ‬يُٗ دٖذج جٍسػَ‪ٜ‬ل ُٕ جٍِشسصِرّٗ ِّ ؤنرجد ٗضرٌحز ػ‪ٜ‬ش ‪ْٜ‬ظخ جٕسِحُ ؿَ‪ ٙ‬ش‪ِ٤‬ر‬
‫جشسصِحرجسُٖ ِٗيدجر جٍـٗجثد ؿَ‪ٖٜ‬ح‪ٌِ ،‬ح ؤّ ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍسػَ‪ٜ‬ل ‪ٜ‬شسخدُ ن‪ ٛ‬سي‪ٌ ُٜٜ‬هحءذ ج‪١‬دجرذ ن‪ ٛ‬خَو‬
‫ِظح‪٣‬ز جشسصِحر ظد‪ٜ‬دذ دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬اىحِر ردػ‪ٜ‬ر ٗش‪ٍٜٗ‬ر جٍِْضإذ‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ اهخضوٖل االٌغيبر ّاهفؼاء‪:‬‬
‫‪ٜ‬شسخدُ ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍسػَ‪ٜ‬ل ؤصْحء ؿَِ‪ٜ‬حز ج‪ْ٣‬دِحض د‪ ّٜ‬ضرٌس‪ ،ّٜ‬نسسُ ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسي‪ٍَ ُٜٜ‬ي‪ِٜ‬ر جٍػحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ٍَضرٌر جٍِْ‪ ٛ‬ضرجئٕح ٌِح ‪ٜ‬ـدد ى‪ ُٜ‬ج‪ٟ‬دجء جٍِشسيدل جٍِسٗىؾ ٍَضرٌر دـد ج‪ْ٣‬دِحض ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ اهخعنٖن اهيبهٕ‪:‬‬
‫‪ٜ‬ـسدر جٍسخػ ‪ٜ‬ػ جٍِحٍ‪ ِّ ٛ‬ؤُٕ جٍٗؼحثم ٍ‪٢‬رجدجز ٗسسِصل ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسخػ‪ٜ‬ػ دٗغؾ سظٗر دإدجء جٍِْضإ‬
‫جٍِسٗىـر ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل ْٕٗح سَـخ ؤدٗجر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دٗرًج ٕحِح ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر ِّ ػ‪ٜ‬ش سي‪ ُٜٜ‬ج‪ٟ‬دجء جٍشحدو‬
‫ٗسيد‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬دجء جٍِسٗىؾ ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ اهؼكبتج اهيبهٖج‪:‬‬
‫سـرم جٍرىحدر جٍِ حٍ‪ٜ‬ر دإّْٖح سي‪ِٗ ُٜٜ‬رجظؾ ٍ‪٠‬ؿِحل ٍَسإٌد ِّ ؤّ سْه‪ٜ‬ذٕح ‪ٜ‬ش‪ٜ‬ر ٗنيح ٍَِـح‪ٜٜ‬ر ٗج‪ٟ‬شس‬
‫‪2‬‬
‫جٍِٗغٗؿ‪ٜ‬ر ٗذًٍ ‪ٌ٣‬سضحم ج‪ٟ‬خػحء ٗج‪ْ٣‬ػرجنحز ْٗيحػ جٍغـم ِٗـحٍظسٖح ن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍِْحشخ‪.‬‬

‫‪ 6‬ـ خضوٖل خلٖٖى األغاء‪:‬‬

‫‪ -1‬نرجف نغ‪ٜ‬ل‪ ،‬ر‪ٜ‬حل اشِحؿ‪ٜ‬ل‪ " ،‬دٗر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ادرجز جٍِرٌز جٍِحٍ‪...ٗ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر " ِذٌرذ ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪،‬‬
‫ظحِـر جٍظزجثر‪ ،0226 /0222 ،‬ط‪ .‬ط ‪.60-66‬‬
‫‪ -2‬جٍِػحشخ ج‪ٟٗ‬ل‪ ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ almohasbi.blogspot.com ،ٛ‬ن‪.0266 -2 -2 ٛ‬‬
‫‪49‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ٜ‬ـسدر سي‪ ُٜٜ‬ج‪ٟ‬دجء ن‪ ٛ‬جٍِْضإذ ِّ ؤُٕ جشسـِح‪٣‬ز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ٜ‬سُ ِّ خ‪٤‬ل ؿَِ‪ٜ‬ر اؿحدذ جٍسي‪ُٜٜ‬‬
‫جٍػٌُ ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ ج‪ٟ‬ردحع ٗىدرذ جٍِْضإذ ؿَ‪ ٙ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٗشدجد ج‪ٍ٣‬سزجِحز ٗىدرسٖح ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬ثسِحّ دح‪١‬غحنر اٍ‪ٙ‬‬
‫‪1‬‬
‫سي‪ ُٜٜ‬جٍِٗظٗدجز‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬األنؼف اهيِخى تَ‬


‫‪ٜ‬شسـِل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ِّ ؿدذ ؤػرجم شٗجء دجخَ‪ٜ‬ح ؤٗ خحرظ‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫ؤّال‪ :‬عبؼسٖب‪ :‬ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬شسـِل ِّ ػرم جٍِظرن‪ ( ّٜٜ‬جٍدًْٗ ) ػ‪ٜ‬ش ‪ْٜ‬ؼرّٗ اٍ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٍٗنحء ؤٗ اٍ‪ ٙ‬رؤس‬
‫جٍِحل جٍـحِل ٗؤِٕ‪ٜ‬ر جػس‪ٜ‬حظحز جٍرؤس جٍِحل جٍـحِل ٌِئضرجز ٍِشسيدل جٍِئششر‪.‬‬
‫ؤِح جٍِيرغ‪ٍَِ ّٜ‬د٘ جٍيظ‪ٜ‬ر ‪ْٜ‬ؼرّٗ اٍ‪ ٙ‬ىدرذ جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ٌٗ ٛ‬ذًٍ رظحل ج‪ٟ‬ؿِحل ٗجٍِشحِٕ‪ّٜ‬‬
‫ػ‪ٜ‬ش ‪ٖٜ‬س ِّٗ دحٍِردٗد‪ٜ‬ر جٍهٗر‪ٜ‬ر ؤ‪ ٚ‬جٍردغ ٍَشُٖ ٗجٍِد‪ْٜٜٗ‬ر ِٗئضرجز ىدرذ جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ٗ ٛ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬شِغ ٍُٖ‬
‫دإخذ ىرجرجز ج‪٣‬شسصِحر‪.‬‬
‫ٌِٗح ْظد ؤ‪ٜ‬غح ِظَػر جٍغرجثخ ؤٗ جٍظٖر جٍٗظ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ( ٗزجرذ‪ٜ٣ٗ ،‬ر‪.)...‬‬
‫ذبٌٖب‪ :‬غاعوٖب‪ :‬ج‪٣‬شسـِحل جٍدجخَ‪ٜ ٛ‬ـسدر ج‪ٗ ُٕٟ‬ج‪ٟ‬شحش‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جسخحذ جٍيرجرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سخط‬
‫جٍِئششر‪ٕٗ ،‬ذج ِّ ػرم جٍِد‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬جٍِش‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬سٖسُ ؤ‪ٜ‬غح ادجرذ جٍِئشس دحٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬دحٍسحٍ‪ٛ‬‬
‫سسٌِّ ِّ ِسحدؾ جٍسػٗر جٍػحظل دجخل جٍِئششر ٗجٍٗىٗم ؿَ‪ْ ٙ‬يحػ جٍغـم ٍسػش‪ ّٜ‬جٍٗغـ‪ٜ‬ر ٗجسخحذ‬
‫‪2‬‬
‫جٍيرجرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬جٍسخػ‪ٜ‬ػ جٍِحٍ‪ٌٗ ٛ‬ذج جٍرىحدر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ :‬اهيًنٖبح اهيضبؿتٖج فٕ اهخضوٖل اهيبهٕ‬

‫ِٗيحرْسٖح ِؾ جٍْؼحُ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍظد‪ٜ‬د ‪ٜ‬رسٌز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِـَِٗحز جٍِػحشد‪ٜ‬ر جٍِشسخَظر‬
‫ِّ جٍٗصحثو جٍِػحشد‪ٜ‬ر‪ٕٗ ،‬ذج ٌَٔ ِّ ؤظل ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسي‪.ُٜٜ‬‬
‫ٗسسِصل جٍِـػ‪ٜ‬حز جٍِػحشد‪ٜ‬ر جٍِشسـَِر ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ؿْظر‪ِٕ ّٜ‬ح جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر ٗظدٗل‬
‫ػشحدحز جٍْسحثط‪ٕٗ ،‬ذج ِح سُ جٍسػرو اٍ‪ ٜٔ‬ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍِدػش دظهر ِهظَر‪.‬‬

‫‪ -1‬ظهحع شٖحُ‪ ،‬ػ‪ّٜ‬خ ؤِ‪ٜ‬رذ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.45‬‬


‫‪ -2‬ؿدددٗ ٌر‪ِٜ‬ر‪ ،‬ظح‪ٜ‬ز ٌر‪ِٜ‬ر – جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬إدجذ ٍَسش‪ٜٜ‬ر ٗجسخحذ جٍيرجر‪ِ :‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ جٍدرجشحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر –‬
‫ظحِـر جٍسٌٗ‪ ّٜ‬جٍِسٗجظل – جٍدٗ‪ٜ‬رذ – ‪ – 0220 – 0226‬ط ‪.6‬‬
‫‪50‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهينوة األّل‪ :‬اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج ّيلبؼٌخِب يى اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهسغٖغ‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج‬

‫ؤّال‪ :‬خًؼٖفِب‬
‫ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ظرد سيُٗ دٔ جٍِئششر ن‪ٗ ٛ‬ىز ِـ‪ ( ّٜ‬خ‪٤‬ل جٍدٗرذ جٍِػحشد‪ٜ‬ر ) ٍِح سٌَِٔ جٍِئششر‬
‫ِّ ج‪ٟ‬ظٗل ِٗح ؿَ‪ٖٜ‬ح ِّ جٍخظُٗ‪ ،‬نٖ‪ " ٛ‬ظدٗل ‪ٜٗ‬غغ ِخسَم ى‪ِِ ُٜ‬سٌَحز جٍِئششر ٗجٍسزجِحسٖح ن‪ٛ‬‬
‫‪1‬‬
‫سحر‪ٜ‬خ ِـ‪ٗ ،ّٜ‬ؿحدذ ِح سٌّٗ ن‪ ٛ‬ددج‪ٜ‬ر جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤٗ ؤخ‪ٜ‬رٕح " ‪.‬‬
‫ٌٗسـر‪ٜ‬م ؤخر ‪ ٌِّٜ‬جٍيٗل ؤْٖح ظٗرذ نٗسٗكرجن‪ٜ‬ر ٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍذِر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ِـ‪ ،ّٜ‬نسؼٖر‬
‫ن‪ ٛ‬جٍظحْخ ج‪ِ ِّٜٟ‬ظِٗؿر ِّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسٌْٗر ِّ ج‪٣‬شسصِحرجز جٍِخزْٗحز ٗجٍػيٗو‪ٗ ،‬ن‪ ٛ‬جٍظحْخ ج‪ٜٟ‬شر‬
‫ِظِٗؿر جٍخظُٗ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ؤٗ ٕ‪ " ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ٗص‪ٜ‬ير ِػحشد‪ٜ‬ر سـػ‪ ٛ‬ظٗرذ ضحَِر ٍِِسٌَحز جٍِئششر ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ِـ‪." ّٜ‬‬
‫ِّٗ ٌل ٕذٓ جٍسـحرم ‪ ٌِّٜ‬سـر‪ٜ‬م دش‪ٜ‬ػ ِٗهُٖٗ ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر‪ٌ ٕٛٗ ،‬ل ٌضم ؤٗ ظدٗل ؤٗ‬
‫ىحثِر سؼٖر ن‪ٖٜ‬ح ِِسٌَحز جٍِئششر ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ِـ‪ ،ّٜ‬نه‪ ٛ‬جٍظحْخ ج‪ ِّٜٟ‬سؼٖر ج‪ٟ‬ظٗل ٗن‪ ٛ‬جٍظحْخ ج‪ٜٟ‬شر‬
‫سشظل جٍخظُٗ‪.‬‬

‫ذبٌٖب‪ :‬يٌبكؼ اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج‪:‬‬


‫‪ 1‬ـ سبٌة األكّل‪ِ ٕٛٗ :‬ظِل جٍِِسٌَحز جٍس‪ ٛ‬سـسدر ٌَِح ٍَِئششر ن‪ٍ ٛ‬ػؼر زِْ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر ؤٗ ج‪٣‬شسخدجِحز‬
‫جٍس‪ ٛ‬سِز ِّ خ‪٤‬ل جٍِٗجرد جٍِذٌٗرذ ؤٗ جٍِٗظٗدذ ن‪ ٛ‬جٍخظُٗ‪.‬‬
‫ٗسرسخ ج‪ٟ‬ظٗل ن‪ ٛ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ درظر ش‪ٍٜٗ‬سٖح‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬ػشخ جٍِدذ جٍس‪ ٛ‬سػسحظٖح ٍَٗظٗل اٍ‪ ٙ‬ش‪ٍٜٗ‬ر‪،‬‬
‫ٗسضِل ص‪٤‬صر ؿْحظر رث‪ٜ‬شر‪.‬‬
‫ؤ ـ االؿخذيبؼاح‪ٜ :‬ضِل ٕذج جٍظْم ِظِٗؿر ِّ ج‪ٗ ً٤ِٟ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍدجثِر جٍس‪ ٛ‬جضسرسٖح جٍِئششر ؤٗ ؤْضإسٖح‪.‬‬
‫ٗػشخ جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ ،ٛ‬ج‪٣‬شسصِحرجز ؿدحرذ ؿّ ؤظٗل صحدر ِحد‪ٜ‬ر ِٗـْٗ‪ٜ‬ر جىسْسٖح جٍِئششر ؤٗ‬
‫ؤْضإسٖح دٗشحثَٖح جٍخحظر ٗذًٍ ‪٣‬شسـِحٍٖح دظٗرذ دجثِر ٍٗ‪ٜ‬س ٍلرع د‪ٜ‬ـٖح ٕٗ‪ ٣ ٛ‬سشسًَٖ ؿْد ؤٗل‬
‫جشسـِحل‪ٗ ،‬ػس‪ٜ ٙ‬ـسدر ؤظل جشسصِحرج ‪٣‬دد ؤّ سسٗنر ن‪ ٜٔ‬جٍضرٗػ جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫اهيونٖج‪ :‬ؤّ ‪ٍَِ ًَِ ٌّٜٗ‬ئششر ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍػ‪ٜ‬حزذ ؤٗ ج‪ْ٣‬ظحز ٍٗ‪ٜ‬س دػر‪ٜ‬ير ج‪ٜ١‬ظحر‪.‬‬
‫اهغؼل‪ :‬اْضحثٔ ِّ ؤظل ج‪٣‬شسـِحل ٍٗ‪ٜ‬س جٍد‪ٜ‬ؾ‪.‬‬
‫اهًيؼ اإلٌخبسٕ‪ :‬ؤّ ‪ ٌّٜٗ‬ؿِرٓ ج‪ْ١‬سحظ‪ ٛ‬ؿّ ج‪ٟ‬ىل شْر‪.‬‬

‫‪ -6‬ادرجٕ‪ ُٜ‬ج‪ٟ‬ؿِص‪ ،‬ؤشس جٍِػحشدر جٍـحِر‪ ،‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍظزجثر‪ ،‬شْر ‪ ،6776‬ط ‪.4‬‬
‫‪ -0‬ػٗجس ظحٍغ‪ " ،‬جٍِػحشدر جٍـحِر ٗنو جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ِ ،" ٛ‬ػدـر دجر ِّٕٗر‪ ،‬شْر ‪ ،0224‬ط ‪.5‬‬
‫‪51‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهلٖيج‪ :‬ؤّ سٌّٗ ى‪ِٜ‬سٔ ِـسدرذ ْشد‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫ٗسؼُ ج‪٣‬شسصِحرجز جٍػشحدحز جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ـ يكبؼٖف ايغاغٖج (ش‪ ٕٛ :)41/‬جٍِظحر‪ٜ‬م جٍس‪ ٛ‬ؤْهيّ ؿْد اْضحء جٍِئششر ٍضرجء ٗشحثل ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪،‬‬
‫ٗؤ‪ٜ‬غح جٍِظحر‪ٜ‬م جٍِسـَير دسػٗ‪ٜ‬ر ْضحػٖح‪.‬‬
‫ـ كٖى يًٌّٖج (ش‪ٗ :)41/‬سؼُ ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ٍٜ ٛ‬س ٍٖح ٗظٗد ِحد‪ٍٖٗ ٚ‬ح ى‪ِٜ‬ر سظحر‪ٜ‬ر ٗشـر سدحؽ ٗسضسر‪ ٚ‬دٔ‪،‬‬
‫ِصل ضٖرذ جٍِػل ٗدرجءذ ج‪٣‬خسرجؽ‪.‬‬
‫ـ األؼامٕ (ش‪ :)44/‬سـسدر ج‪ٟ‬رجغ‪ ِّ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر جٍِحد‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سدخل ِدحضرذ ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ٕٛٗ ،‬‬
‫ك‪ٜ‬ر ىحدَر ٍ‪٤‬شسٖ‪ٍ ً٤‬ػد‪ٜ‬ـسٖح جٍِـِرذ‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ِٟ‬د دحشسصْحء ج‪ٟ‬رجغ‪ ٛ‬جٍِْظِ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ خسِٖؽاح اإلٌخبر (ش‪ :)42/‬سضِل ظِ‪ٜ‬ؾ ؤٗ ِظِٗؽ جٍٗشحثل جٍِحد‪ٜ‬ر شٗجء ٌحْز ِْيٍٗر ؤٗ ك‪ٜ‬ر ِْيٍٗر‬
‫دحشسصْحء ج‪ٟ‬رجغ‪ ٛ‬جٍس‪ ٛ‬جضسرسٖح ٍلرع جشسل‪ٍٖ٤‬ح ن‪ ٛ‬جٍـِل‪ٗ ،‬سي‪ ُٜ‬سظٖ‪ٜ‬زجز ج‪ْ١‬سحض دسٌَهر ضرجثٖح ٗسٌَهر‬
‫اْسحظٖح‪.‬‬
‫ـ خسِٖؽاح اسخيبيٖج‪ٗ :‬سضِل ج‪ٌ ِّ ً٤ِٟ‬ل ْٗؽ ِْيٍٗر ؤٗ ك‪ٜ‬ر ِْيٍٗر دحشسصْحء ج‪ٟ‬رجغ‪ ٛ‬جٍس‪ ٛ‬جٌسشدسٖح‬
‫جٍِئششر ٗجٍِخظظر ٍَـَِ‪ٜ‬حز ك‪ٜ‬ر جٍِْٖ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ اؿخذيبؼاح كٖغ اهخٌفٖػ (ش‪ٜ :)40/‬ضِل ٕذج جٍػشحخ ظِ‪ٜ‬ؾ ج‪٣‬شسصِحرجز جٍس‪ْٜ ٍُ ٛ‬سٖ‪ ٛ‬سْه‪ٜ‬ذٕح ؿْد ْٖح‪ٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ة ـ اهيعؽٌّبح‪ ٕٛٗ :‬ؿدحرذ ؿّ ظِ‪ٜ‬ؾ جٍِِسٌَحز جٍِسدجٍٗر جٍِضسرجذ ؤٗ جٍِْسظر ن‪ ٛ‬جٍِئششر ٗجٍِٗظٖر اٍ‪ٙ‬‬
‫جٍد‪ٜ‬ؾ‪ ،‬ؤٗ سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ِْ ٙ‬سظحز ِظْـر‪ٗ ،‬سغُ جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ـ تمبئى (ش‪ :)01/‬ؿدحرذ ؿّ ِظِٗؽ جٍشَؾ ٗجٍِٗجد ٗجٍَٗجزُ جٍس‪ ٛ‬جضسرسٖح جٍِئششر دلرع د‪ٜ‬ـٖح ؿَ‪ٙ‬‬
‫ػحٍٖح دّٗ اظرجء ؤ‪ ٚ‬سل‪ٜٜ‬ر ؿَ‪ٖٜ‬ح‪.‬‬
‫ـ يّاغ ّهّاؽى (ش‪ِ ٕٛ :)01/‬ظِٗؽ جٍِٗجد جٍِضسرجذ ِّ ؤظل جشسٖ‪ٌٖ٤‬ح ؤٗ سٗظ‪ٖٖٜ‬ح اٍ‪ ٙ‬ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪ْ١‬سحض‪.‬‬
‫ـ يٌخسبح ٌكف يكًٌج (ش‪ ٕٛٗ :)00/‬جٍِْسظحز جٍس‪ ٛ‬ؤْسظسٖح جٍِئششر ٗجٍس‪ ٛ‬دَلز ِرػَر سظْ‪ٜ‬ؾ ِـ‪ْٜ‬ر‪،‬‬
‫ٗشسدخل ‪٣‬ػيح ِرػَر سػٗ‪ٜ‬ل سٌِ‪َٜٜ‬ر ٍَٗظٗل اٍ‪ ٙ‬جٍِرػَر جٍْٖحث‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ يٌخسبح كٖغ اهخٌفٖػ (ش‪ ٕٛٗ :)02/‬جٍِْسظحز جٍس‪ِ ٛ‬ح زجٍز ى‪ٜ‬د جٍسػٗ‪ٜ‬ل ؤٗ جٍسظْ‪ٜ‬ؾ ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍدٗرذ‪.‬‬
‫ـ يٌخسبح خبيج اهكٌى (ش‪ ٕٛٗ :)00/‬جٍِْسظحز جٍس‪ ٛ‬دَلز جٍِرػَر جٍْٖحث‪ٜ‬ر ِّ جٍسظْ‪ٜ‬ؾ ٗشسدخل ِرػَر‬
‫‪2‬‬
‫جٍد‪ٜ‬ؾ ؤٗ جٍسخز‪.ّٜ‬‬

‫‪ -6‬ادرجٕ‪ ُٜ‬شـدجّ‪ "،‬ؤشس جٍِػحشدر جٍـحِر "‪ ،‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍظزجثر‪ ،‬جٍػدـر جٍصحْ‪ٜ‬ر‪ ،‬شْر ‪ ،6753‬ط ‪.30‬‬
‫‪ -2‬ضدح‪ ٌٜٛ‬شـدجّ‪ ،‬سيْ‪ٜ‬حز جٍِػحشدر ػشخ جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ ،ٛ‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬شّ ‪ ،0222‬ط ‪.56‬‬
‫‪52‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ـ فمالح ّيِيالح (ش‪ ٕٛٗ :)06/‬جٍديح‪ٜ‬ح جٍْحسظر ِّ ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسػٗ‪ٜ‬ل ؤٗ جٍِـحٍظر ٍَِْسظحز جٍسحِر‪ ،‬ؤٗ‬
‫جٍْظم ِظْـر دػ‪ٜ‬ش ؤّ ٕذٓ جٍـْحظر ٍ‪ٜ‬شز ِٗظٖر ٍ‪٤‬شسـِحل جٍـحد‪ ،ٚ‬دل شٗم سظرم ؤٗ سشسـِل ػشخ‬
‫ػحظر جٍِئشس ٍٖح‪.‬‬
‫ـ يعؽًّ هغْ اهغٖؼ (ش‪ ٕٛٗ :)00/‬جٍِخزْٗحز جٍس‪ ًَِ ٕٛ ٛ‬جٍِئششر ٗجٍِخزْر ٍد٘ جٍل‪ٜ‬ر ( ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر‬
‫جٍدٗرذ )‪.‬‬
‫ر) اهضلّق‪ٗ :‬سِصل ِظِٗؽ جٍذُِ جٍس‪ ٛ‬ؤْضإسٖح دِيسغ‪ ٙ‬ؿ‪٤‬ىسٖح ِؾ جٍل‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤٗ ٕ‪ ٛ‬جٍػيٗو جٍس‪ ٛ‬سٌَِٖح‬
‫جٍِئششر ْس‪ٜ‬ظر ٍـ‪٤‬ىسٖح ِؾ جٍل‪ٜ‬ر ٗسغُ جٍػشحدحز جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ـ ضؿبتبح اهعكّى اهيغٌٖج (ش‪ٜٗ :)21/‬شسيدل ٕذج جٍػشحخ اذج جىسغ‪ ٙ‬ج‪ِٟ‬ر ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍشْر‪ ،‬ج‪ٟ‬رظدذ‬
‫جٍِد‪ْٜ‬ر ٍػشحدحز جٍِظِٗؿر جٍخحِشر‪ ،‬جٍس‪ ٛ‬سٌّٗ ن‪ ٛ‬جٍـحدذ دجثْر‪ ،‬ؤِح ؿْد نسغ ػشحدحز جٍشْر جٍِٗجٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬نسْسيل‬
‫جٍي‪ٜٗ‬د جٍس‪ ٛ‬شظَز ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍػشحخ دي‪ٜ‬د ؿٌش‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬جٍػشحدحز جٍِـْ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِظِٗؿر جٍخحِشر‪.‬‬
‫ـ ضلّق االؿخذيبؼ (ش‪ٜ :)24/‬غُ ٕذج جٍػشحخ ج‪ِٟٗ‬جل جٍِشسصِرذ خحرض جٍِئششر ٍد٘ جٍل‪ٜ‬ر‪ٌ ،‬ح‪٣‬ىسرجغحز‬
‫ٗجٍِشحِٕحز ٗجٍسٗؼ‪ٜ‬هحز‪ٗ ،‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ٍٖ ٛ‬ح ؿ‪٤‬ىر دح‪٣‬شسصِحرجز‪.‬‬
‫ـ ضلّق ؤّ يغٌّٖ اهيعؽٌّبح (ش‪ٜ :)22/‬غُ ٕذج جٍػشحخ ى‪ِٜ‬ر ػيٗو جٍِئششر ؿَ‪ ٙ‬جٍل‪ٜ‬ر شٗجء جٍضرٌحء‬
‫ؿْد ؿدُ اشٖحُِٖ دي‪ِٜ‬ر ِشحِٕسُٖ‪ ،‬ػ‪ ّٜ‬اْضحء جٍِئششر ؤٗ ؿَ‪ ٙ‬جٍضرٌحز جٍػَ‪ٜ‬هر‪.‬‬
‫ـ خؿتٖلبح يوٓ اهضؿبة (ش‪ٜٗ :)20/‬شسـِل ٕذج جٍػشحخ ٍسشظ‪ٜ‬ل جٍِدحٍق جٍِدنٗؿر ٍػشحخ ػرم آخر دّٗ‬
‫ِيحدل‪.‬‬
‫ـ خؿتٖلبح االؿخغالل (ش‪ٜ :)26/‬شظل ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍػشحخ جٍِدنٗؿحز ٍَل‪ٜ‬ر ٍسشد‪ٜ‬و ؤٗ ؤىشحػ ؿَ‪ِ ٙ‬ظحر‪ٜ‬م‬
‫ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬
‫ـ غًّٖ يوٓ اهؽتبئً (ش‪ ٕٛٗ :)20/‬ػشحدحز جٍـِ‪٤‬ء جٍذ‪ٜ ٍُ ّٜ‬شددٗج ْيدج ِدحٍق ِضسر‪ٜ‬حسُٖ ن‪ ٛ‬جٍظْدٗو ؤٗ‬
‫‪1‬‬
‫ن‪ ٛ‬جٍػشحدحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ؤٗ جٍدر‪ٜ‬د‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤٗ ٍد٘ جٍِئششحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِخسَهر‪.‬‬
‫‪ )6‬سبٌة اهعكّى‪ ٕٛٗ :‬جٍس‪ ٛ‬سِصل ن‪ٍ ٛ‬ػؼر زِْ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر سًَ جٍِٗجرد ٗرئٗس ج‪ِٟٗ‬جل جٍِٗغٗؿر سػز‬
‫سظرم جٍِئششر‪ٗ ،‬سرسخ ن‪ ٛ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ سحر‪ٜ‬خ جشسػيحىٖح ِّ ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل اٍ‪ ٙ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‪ٗ ،‬سغُ‬
‫جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ )1‬األيّال اهعبكج‪ ٕٛٗ :‬جٍس‪ٗ ٛ‬غـز سػز سظرم جٍِئششر ِّ ػرم نرد ؤٗ ِظِٗؿر ِّ ج‪ٟ‬ضخحط‬
‫دظهر دجثِر‪ ٕٛٗ ،‬سـسدر ِظدر ؤشحش‪ِ ِّ ٛ‬ظحدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٗسغُ جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫‪ -1‬شـ‪ٜ‬د ؤٌٗ‪ٜ‬ل‪ " ،‬سيْ‪ٜ‬حز جٍِػحشدر جٍـحِر"‪ ،‬دجر ج‪ٟ‬نحو جٍظزجثر‪ٜ‬ر‪ ،‬ددّٗ شْر‪ ،‬ط ‪.32‬‬
‫‪53‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ـ ؼؤؾ يبل اهفؼنج (األيّال اهسيبيٖج ) ش‪ٜ :14/‬شظل ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍػشحخ ِظِٗؿر جٍػظط جٍس‪ ٛ‬جػغرٕح‬
‫جٍضرٌحء ؿْد جٍسإش‪ٜ‬س‪ ،‬ػشخ ؿيد جٍسإش‪ٜ‬س جٍضرٌر‪ِٗ ،‬ظِٗؽ ٕذٓ ج‪ٟ‬شُٖ ٗجٍػظط ‪ٜ‬ضٌل ن‪ ٛ‬جٍْٖح‪ٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫رؤشِحل جٍضرٌر جٍذ‪ٜ ٣ ٚ‬سل‪ٜ‬ر ا‪ ٣‬دبْهحو جٍضرٌحء ٗدسل‪ٜ‬ر جٍـيد جٍسإش‪ٜ‬ش‪.ٛ‬‬
‫ـ يالّث اهيؿبُى ( يالّث يخًولج تؼؤؿيبل اهفؼنج ) ش‪ِٜ :14/‬صل جٍز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬ى‪ِٜ‬ر جٍِشحِٕحز ؿّ جٍي‪ِٜ‬ر‬
‫ج‪٣‬شِ‪ٜ‬ر ٍَشُٖ‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬نحثع جٍِشحِٕحز ؿّ جٍي‪ِٜ‬ر ج‪٣‬شِ‪ٜ‬ر ٍَشُٖ‪.‬‬
‫ـ االضخٖبنبح‪( :‬ش‪ :)10/‬سِصل ج‪ٟ‬ردحع جٍس‪ ٛ‬ؤديحٕح جٍضرٌحء سػز سظرم جٍِئششر‪ٗ ،‬جٍس‪ ٍُ ٛ‬سغُ اٍ‪ٙ‬‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍظِحؿ‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬ؤشدحخ اديحثٖح اِح ٍسدؿ‪ ُٜ‬جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪ ،‬ؤٗ سِٗ‪ٜ‬ل خػر سٗشـ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِشسيدل ؤٗ‬
‫ؤكرجع ؤخر٘‪.‬‬
‫ـ فؼق ايبغث اهخلغٖؼ (ش‪ٜ :)10/‬شسـِل ٍسشظ‪ٜ‬ل جٍهرو د‪ ّٜ‬جٍي‪ِٜ‬ر جٍظحن‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ٜ‬ر ٗدـد اؿحدذ جٍسيد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ ضؿبتبح يب تًٖ اهّضغاح (ش‪ٜ :)10/‬شسـِل ٕذج جٍػشحخ ؿْدِح سٌّٗ ْٕحً ؿَِ‪ٜ‬حز د‪ٗ ّٜ‬ػدجز سْسِ‪ ٛ‬اٍ‪ٙ‬‬
‫ْهس جٍِئششر‪.‬‬
‫ـ ٌخبئز كٖغ اهخعكٖق (ش‪ِٜ :)10/‬صل ْسحثط جٍشْٗجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍشحدير جٍس‪ٜ ٍُ ٛ‬يرر سخظ‪ٜ‬ظٖح دـد‪.‬‬
‫ـ يئٌّبح اهعؿبئؼ ّاهخنبهٖف (ش‪ :)10/‬سِصل جٍِئْٗحز ج‪ِٟٗ‬جل جٌٍِْٗر ىظد ِٗجظٖر ؤخػحر ِخسَهر‬
‫ِرسدػر دْضحػ جٍِئششر ( جٍِْحزؿحز‪ ،‬جٍغِحْحز جٍِـػحذ ٍَزدحثّ ) ؤ‪ٜ‬غح ج‪١‬ظ‪٤‬ػحز جٌٍدر٘ جٍس‪ٌِّٜ ٣ ٛ‬‬
‫ؤّ سسػَِٖح دٗرذ ٗجػد‪.‬‬
‫ة) اهغًّٖ‪ٗ :‬سِصل ج‪ٍ٣‬سزجِحز جٍس‪ ٛ‬سـحىدز ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍِئششر ٗجرسدػز دٖح دِيسغ‪ ٛ‬ؿ‪٤‬ىسٖح ِؾ جٍل‪ٜ‬ر‪ْٗ ،‬ظد‬
‫ن‪ ٛ‬جٍد‪:ّٜٗ‬‬
‫ـ ضؿبتبح األكّل اهغائٌج (ش‪ٜ :)01/‬شسـِل ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍشْر ٍسشٗ‪ٜ‬ر ؤرظدذ ػشحدحز ج‪ٟ‬ظٗل جٍدجثْر‪ ،‬ن‪ٜ‬ـسدر‬
‫‪2‬‬
‫ػشحخ سٗجزْ‪ ٛ‬د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬ظٗل ٗجٍخظُٗ‪.‬‬
‫ـ غًّٖ االؿخذيبؼ (ش‪ٜٗ :)04/‬ضِل ٕذج جٍػشحخ جٍد‪ ّٜٗ‬جٍس‪ ٛ‬سـحىدز ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍِئششر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ج‪٣‬شسصِحرجز‪.‬‬
‫ـ غًّٖ اهيعؽٌّبح (ش‪ِٜٗ :)00/‬صل ج‪ٍ٣‬سزجِحز جٍْحسظر ؿّ سـحِل جٍِئششر ِؾ جٍِٗرد‪ ّٜ‬ؤصْحء ى‪ٜ‬حُِٖ دسزٗ‪ٜ‬د‬
‫جٍغحثؾ ٗجٍِٗجرد ٗجٍَٗجزُ ٍَِئششر‪.‬‬
‫ـ يضسّؽاح هوغٖؼ (ش‪ِٜ :)02/‬صل ٕذج جٍػشحخ ٌل جٍِدحٍق جٍس‪ ٛ‬جىسػـسٖح جٍِئششر دظهسٖح ٗش‪ٜ‬ػح ٍظحٍغ‬
‫ؤػرجم ؤخر٘‪.‬‬
‫ـ غًّٖ اخسبٍ اهفؼنبء ّاهفؼنبح اهضوٖفج (ش‪ِٜ :)00/‬صل جٍِدحٍق جٍِشسػير ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ٍِحٌٍٖح (جٍضرٌحء)‪،‬‬
‫ؤٗ ٍِئششحز ؤخر٘ ٍٖح ؿ‪٤‬ىر ىحْْٗ‪ٜ‬ر ِـٖح‪.‬‬
‫ـ غًّٖ االؿخغالل (ش‪ِ ٕٛ :)06/‬دحٍق ِشسػير ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ٍَل‪ٜ‬ر‪ِ ،‬يحدل خدِحز ِيدُ‪.‬‬

‫‪ -6‬شـ‪ٜ‬د ؤٌٗ‪ٜ‬ل‪ " ،‬سيْ‪ٜ‬حز جٍِػحشدر جٍـحِر"‪ ،‬دجر ج‪ٟ‬نحو جٍظزجثر‪ٜ‬ر‪ ،‬ددّٗ شْر‪ ،‬ط ‪.32‬‬
‫‪ -0‬ضدح‪ ٌٜٛ‬شـدجّ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.73‬‬
‫‪54‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ـ خؿتٖلبح خسبؼٖج (ش‪ :)00/‬سِصل جٍِدحٍق جٍِيدٗغر ِّ ػرم جٍزدحثّ ٌسشد‪ٜ‬و ؿَ‪ ٙ‬جٍػَد‪ٜ‬حز ٍَسشَ‪ ،ُٜ‬ؤٗ‬
‫ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ضلحل ٍ‪ْ٢‬ظحز‪ ،‬ؤٗ ؿَ‪ ٙ‬جٍخدِحز ٍَسإٌد‪.‬‬

‫ـ غًّٖ يبهٖج (ش‪ٗ :)00/‬سضِل ج‪ٟٗ‬رجو جٍسظحر‪ٜ‬ر ٍَدنؾ ٗجٍشَه‪ٜ‬حز ٗجٍسشد‪ٜ‬يحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ر) اهٌخٖسج اهؿٌّٖج‪ :‬سػدد جٍْس‪ٜ‬ظر ٍَدٗرذ دحٍهرو د‪ ّٜ‬ؿْحظر ج‪ٟ‬ظٗل ٗؿْحظر جٍخظُٗ ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬ن‪ٛ‬‬
‫ػحٍر ىشُ ج‪ٟ‬ظٗل ؿّ جٍخظُٗ ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍهسرذ‪ ،‬نٖذج ‪ٜ‬دل ؿَ‪ ٙ‬ؤّ ْٕحً ؤظٗل اغحن‪ٜ‬ر سػييز دْهس جٍِٗجرد‬
‫ج‪ٍٜٟٗ‬ر‪ٕٗ ،‬ذٓ ج‪١‬غحنر سـسدر ؿّ ج‪ٟ‬ردحع‪ ،‬ن‪ٜ‬شظل ن‪ ٛ‬جٍخظُٗ ِٗظدح ٍسػي‪ٜ‬و جٍسٗجزّ‪ ،‬ؤٗ ‪ٜ‬شظل ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫شحٍدح‪ٗ ،‬ن‪ ٛ‬ػحٍر جٍـٌس‪ ،‬اذج ٌحّ جٍهرو د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬ظٗل ٗجٍخظُٗ ْسط ؿّ ْيط ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظٗل دحٍِيحردر ِؾ جٍس‪ٛ‬‬
‫سػز سظرم جٍِئششر ن‪ ٛ‬ددج‪ٜ‬ر جٍهسرذ‪ ،‬نٖذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍِئششر دْهس جٍخظُٗ ج‪٣‬دسدجث‪ٜ‬ر سِٗل ؤىل ِّ‬
‫ج‪ٟ‬ظٗل ج‪٣‬دسدجث‪ٜ‬ر‪ٕٗ ،‬ذج جٍهرو ‪ٜ‬ـدر ؿّ جٍخشحرذ‪ ،‬نإِح ‪ٜ‬شظل ن‪ ٛ‬ظحْخ ج‪ٟ‬ظٗل ِٗظدح ؤٗ ن‪ ٛ‬ظحْخ‬
‫‪1‬‬
‫جٍخظُٗ شحٍدح ٍسػي‪ٜ‬و جٍسٗجزّ جٍشحدو ؤٗ جٍظد‪ٜ‬د‪.‬‬

‫‪ -6‬ػٗجس ظحٍغ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ط‪.21 ،26 :‬‬


‫‪55‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ذبهذب‪:‬‬
‫اهفنل(‪ّٖ :)4‬مص اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج‬
‫يتوغ‬ ‫يٖوغ‬ ‫ؼكى‬ ‫اهيتوغ‬ ‫اهيتوغ‬ ‫اؿخِالم‬ ‫يتوغ‬
‫اهعكّى‬ ‫األكّل‬ ‫اهضؿبة‬
‫سؽئٕ‬ ‫اسيبهٕ‬ ‫اهضؿبة‬ ‫اهسؽئٕ‬ ‫اهكبفٕ‬ ‫ّيئٌّبح‬ ‫اسيبهٕ‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬ ‫‪71‬‬ ‫ج‪٣‬شسصِحرجز‬ ‫‪72‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪67‬‬
‫رؤس ِحل جٍضرٌر‬ ‫‪16‬‬ ‫ِظحر‪ٜ‬م اؿدجد‪ٜ‬ر‬ ‫‪61‬‬
‫ؿ‪ٗ٤‬ذ ِسـَير درؤس ِحل جٍضرٌر‬ ‫‪16‬‬ ‫ى‪ِ ُٜ‬ـْٗ‪ٜ‬ر‬ ‫‪66‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪66‬‬
‫جػس‪ٜ‬حػحز‬ ‫ج‪ٟ‬رجغ‪ٛ‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪66‬‬
‫نرو اؿحدذ جٍسيد‪ٜ‬ر‬ ‫‪10‬‬ ‫سظٖ‪ٜ‬زجز ج‪ٟ‬رجغ‪ٛ‬‬ ‫‪62‬‬
‫‪12‬‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ج‪ٟ‬خر٘‬ ‫سظٖ‪ٜ‬زجز جظسِحؿ‪ٜ‬ر‬
‫‪16‬‬
‫ػشحدحز ِح د‪ ّٜ‬جٍٗػدجز جٍِسـددذ‬ ‫ضٖحدجز ى‪ٜ‬د جٍسْه‪ٜ‬ذ‬
‫ْسحثط رّٕ جٍسخظ‪ٜ‬ط‬
‫ِئْٗحز جٍخشحثر ٗجٍسٌحٍ‪ٜ‬م‬

‫جٍِظِٗؽ ‪76‬‬
‫جٍِظِٗؽ ‪71‬‬ ‫‪76‬‬
‫جٍِخزْٗحز‬
‫جٍد‪ّٜٗ‬‬ ‫‪67‬‬
‫‪76‬‬ ‫جٍدغحثؾ‬ ‫‪61‬‬
‫جٍػشحدحز جٍدجثْر‬ ‫‪67‬‬
‫‪66‬‬ ‫ِٗجد ٍٗٗجزُ‬ ‫‪66‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬ج‪٣‬شسصِحر‬ ‫‪66‬‬
‫‪66‬‬ ‫ِْسظحز ْظم ِظْـر‬ ‫‪66‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬جٍِخزْٗحز‬ ‫‪66‬‬
‫ِْسظحز ى‪ٜ‬د جٍسْه‪ٜ‬ذ‬ ‫‪65‬‬
‫‪66‬‬
‫ِدحٍق ِػسهؼ دٖح ن‪ ٛ‬جٍػشحخ‬ ‫‪60‬‬
‫‪65‬‬ ‫ِْسظحز ِْظزذ‬
‫د‪ ّٜٗ‬جسظحٓ جٍضرٌحز جٍػَ‪ٜ‬هر‬ ‫‪60‬‬
‫نغ‪٤‬ز ِِٖٗ‪٤‬ز‬
‫د‪ ّٜٗ‬ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪62‬‬
‫ِخزّٗ ِٗظٗد ن‪ٛ‬‬
‫سشد‪ٜ‬يحز سظحر‪ٜ‬ر‬
‫جٍخحرض‬
‫د‪ِ ّٜٗ‬حٍ‪ٜ‬ر‬

‫جٍِظِٗؽ ‪76‬‬
‫جٍػيٗو‬ ‫‪76‬‬
‫ػشحدحز جٍخظُٗ‬ ‫‪67‬‬
‫جٍِد‪ْٜ‬ر‬
‫ػيٗو ج‪٣‬شسصِحرجز‬ ‫‪66‬‬
‫ػيٗو جٍِخزْٗحز‬ ‫‪66‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬جٍضرٌحء‬ ‫‪66‬‬
‫شَهحز ؿَ‪ ٙ‬جٍػشحخ‬ ‫‪66‬‬
‫شَهحز ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪65‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍزدحثّ‬ ‫‪60‬‬
‫ؤِٗجل رّٕ ج‪١‬ضحرذ‬ ‫‪62‬‬
‫جٍِظِٗؽ ‪76‬‬
‫ْس‪ٜ‬ظر جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬ ‫‪22‬‬ ‫جٍِظِٗؽ ‪76‬‬

‫جٍِظِٗؽ جٌٍَ‪ٛ‬‬
‫اهيكغؼ‪ :‬دٗ‪ٜ‬ـيٗخ ؿدد جٌٍر‪ ،ُٜ‬ؤظٗل جٍِػحشدر جٍـحِر ٗنو جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ ،ٛ‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز‬
‫جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬ػدـر ‪– 1666‬دّ ؿٌّْٗ – جٍظزجثر ‪ ،‬ط ط ‪660 ،665‬‬

‫‪56‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬هيضج يً اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهسغٖغ‬
‫ؿرم ىحّْٗ ‪ 70-11‬جٍظحدر دسحر‪ٜ‬خ ‪ْٗ 66‬نِدر ‪ ُ 6770‬جٍْؼحُ جٍِػحشد‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِحدذ ‪ِْٔ 76‬‬
‫ٗشِ‪ٜ‬سٔ دحٍِػحشدر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ :‬جٍِػحشدر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ْؼحُ ٍسْؼ‪ ُٜ‬جٍِـَِٗر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٜ‬شِغ دسخز‪ِ ّٜ‬ـػ‪ٜ‬حز ىحؿد‪ٜ‬ر‪،‬‬
‫ٗسْؼ‪ِٖٜ‬ح ٗسي‪ِٖٜٜ‬ح ٗسشظ‪َٖٜ‬ح ٗؿرع ٌضٗم سـٌس ظٗرذ ظحدىر ؿّ جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِِٗسٌَحز جٌٍ‪ٜ‬حّ‬
‫ْٗظحؿسٔ‪ٗٗ ،‬غـ‪ٜ‬ر خز‪ْٜ‬سٔ ن‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫االعخالفبح اهيّسّغث تًٖ اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ ّاهيعنن اهيضبؿتٕ اهّنٌٕ فٖيب ٖعق اهيٖؽاٌٖج‬
‫اهسغّل (‪ :)0‬اهيلبؼٌج تًٖ ف ى ى ّ ً ى ر فٖيب ٌق اهيٖؽاٌٖج‬
‫اهيعنن اهيضبؿتٕ اهّنٌٕ‬ ‫اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ‬
‫سسٌّٗ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ جٍِـح‪ٜٜ‬ر جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ِّ ‪ِ 6‬ظِٗؿحز سسٌّٗ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪ٛ‬‬
‫ِّ ‪ 6‬ؤظْحم‪:‬‬ ‫ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظٗل ْظد‪:‬‬

‫‪ ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍخحظر‬ ‫‪ ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍل‪ٜ‬ر ظحر‪ٜ‬ر‬

‫‪ ‬ج‪٣‬شسصِحرجز‬ ‫‪ ‬جٍخظُٗ جٍظحر‪ٜ‬ر‬


‫ن‪ ٛ‬جٍخظُٗ ْظد‪:‬‬
‫‪ ‬جٍِخزْٗحز‬
‫‪ ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍخحظر‬
‫‪ ‬جٍػيٗو‬
‫‪ ‬جٍخظُٗ ك‪ٜ‬ر جٍظحر‪ٜ‬ر‬
‫‪ ‬جٍد‪ّٜٗ‬‬
‫‪ ‬جٍخظُٗ جٍظحر‪ٜ‬ر‬
‫سـسِد جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ جٍِـح‪ٜٜ‬ر جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ؿَ‪ِ ٙ‬ـ‪ٜ‬حر‪ّٜ‬‬
‫سـسِد جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪ٛ‬‬
‫ِزدٗظ‪ٍَ ّٜ‬سظْ‪ٜ‬م‪:‬‬
‫ؤٗ‪ :٣‬جٍِـ‪ٜ‬حر جٍٗؼ‪ٜ‬ه‪ ٛ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬رسخ ؿْحظر جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ؿَ‪ِ ٙ‬ـ‪ٜ‬حر درظر جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍِسزج‪ٜ‬دذ (سظحؿد‪ٜ‬ح) ن‪ٛ‬‬
‫سرس‪ٜ‬خ ج‪ٟ‬ظٗل ِٗـ‪ٜ‬حر درظر ج‪٣‬شسػيحى‪ٜ‬ر جٍِسزج‪ٜ‬دذ‬ ‫ػشخ ٌْٖٗح سْسٖ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬ؤػد جٍدٗرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ن‪ ٛ‬سرس‪ٜ‬خ جٍخظُٗ ٌٍّ ٕذج جٍِـ‪ٜ‬حر ك‪ٜ‬ر ِػسرُ‬ ‫‪ ‬دٗرذ ج‪٣‬شسصِحر ؤظٗل ك‪ٜ‬ر ظحر‪ٜ‬ر‬
‫سِحِح‪ .‬نْٖحً ؿْحظر ك‪ٜ‬ر شحثَر ٍٖح ػد‪ٜ‬ـر جشسصِحر‪ٜ‬ر‬ ‫‪ ‬دٗرذ ج‪٣‬شسصِحر ؤظٗل ظحر‪ٜ‬ر جٍخظُٗ ظحر‪ٜ‬ر‬
‫‪ ‬دٗرذ جٍسِٗ‪ٜ‬ل ؤظٗل خحظر‪ ،‬خظُٗ ك‪ٜ‬ر ٌشْدجز جٍِشحِٕر‪.‬‬
‫جٍظحر‪ٜ‬ر‬
‫صحْ‪ٜ‬ح‪ :‬دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍِـ‪ٜ‬حر جٍشحدو ‪ٜ‬ػدو ؤ‪ٜ‬غح ِـ‪ٜ‬حر‬
‫جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪ ،‬نٌل ِح ٕٗ ىظ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل غِّ ج‪٣‬ىرجغحز ِص‪٤‬‬
‫ؤٗ ٌل ِح ٕٗ جٍشْدجز سٗؼ‪ٜ‬م ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ‪ٜ‬رسخ‬
‫غِّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍدٗر‪ٜ‬ر‪ٌٗ ،‬ل ِح ٕٗ ىرٗع دٌْ‪ٜ‬ر ِص‪٤‬‬
‫ِشسػير ن‪ ٛ‬ؤظل ِّ ‪ 16‬ضٖرج (جٍظزء جٍِشسػو) سٗغؾ‬
‫غِّ جٍخظُٗ جٍدٗر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ػٗجس ظ‪٤‬ع‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.616‬‬

‫‪57‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهسغّل (‪ :)16‬اهيلبؼٌج تًٖ ً ى ى ّ ً ى ر فٖيب ٖعق يلّغ اإلٖسبؼ‬
‫اهيعنن اهّنٌٕ اهيضبؿتٕ‬ ‫اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ‬
‫سيدُ ج‪ٟ‬ظٗل جٌٍَِِٗر ٌب‪ٜ‬ظحر سِٗ‪ ِّ َٜٛ‬ػرم ػشخ جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪ ٛ‬نبْٔ ‪ٍ ٌِّٜ ٣‬شَـر‬
‫ِح ؤّ سؼٖر ن‪ِ ٛ‬ػحشدر جٍسحظر ا‪ ٣‬اذج ٌحْز ٕذٓ‬ ‫جٍِشسإظر ٗسٌّٗ ػشخ ػد‪ٜ‬ـسٖح‪.‬‬
‫جٍشَـر غِّ ِِسٌَحسٔ‪.‬‬
‫سـسِد ِدذ ٗػرو ج‪ِ٣‬س‪ ً٤‬ؿَ‪ ٙ‬جٍـٗجِل ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ‪ٜٗ ٣‬ظد سشظ‪ٜ‬ل ِػحشد‪ ٛ‬اذّ ‪ٜٗ ٣‬ظد إس‪ ً٤‬ؿيد‬
‫ج‪ٜ١‬ظحر ٕٗ شحر‪ ٚ‬جٍِهـٗل‪ٜ ٍُ ٌٍّ ،‬إخذ دـ‪ّٜ‬‬ ‫نيػ‪.‬‬
‫سشظل ؿيٗد ج‪ٜ١‬ظحر جٍسِٗ‪َٜٜ‬ر ِػحشد‪ٜ‬ح ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظٗل ج‪٣‬ؿسدحر ِّ ػرم جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪.ٛ‬‬
‫ٗن‪ ٛ‬جٍد‪ ّٜٗ‬دِدَق ‪ٜ‬سـَو دبػد٘ جٍي‪ِٜ‬س‪ ّٜ‬جٍسحٍ‪ٜ‬س‪:ّٜ‬‬
‫‪ ‬جٍي‪ِٜ‬ر جٍـحد‪ٜ‬ر ٍَشَـر جٍِشسإظرذ‪.‬‬
‫‪ ‬جٍي‪ِٜ‬ر جٍػحٍ‪ٜ‬ر جٍدْ‪ٜ‬ح ٍ‪ٜ٢‬ظحرجز جٍِػشٗدر‬
‫ؿَ‪ ٙ‬ؤشحس ِـدل جٍهحثدذ جٍِسغِّ ج‪ٜ١‬ظحر‪.‬‬
‫اهيكغؼ‪ :‬جٍظِٖٗر‪ٜ‬ر جٍظزجثر‪ٜ‬ر جٍد‪ِٜ‬يرجػ‪ٜ‬ر جٍضـد‪ٜ‬ر‪ٗ ،‬زجرذ جٍِحٍ‪ ،ٛ‬جٍِظَس جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ ،ٛ‬جٍْؼحُ جٍِحٍ‪ٛ‬‬
‫جٍِػحشد‪ ،ٛ‬ط ‪.66‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬االٌخلبل يً اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج اهٓ اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج‬


‫سسُ ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪ْ٣‬سيحل ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر دِرجؿحذ ِددؤ‪ ّٜ‬ؤشحش‪:ّٜ‬‬
‫ـ ِددؤ درظر ج‪٣‬شسػيحو جٍِسزج‪ٜ‬د‪ ٌّٜٗٗ :‬ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٍخظُٗ ؤ‪ ٚ‬دد‪ٍ٣‬ر جٍزِّ نْظد ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬
‫دحٍدرظر ج‪ ،ٍٟٙٗ‬ػ‪ٜ‬ش ؤّ درظر جشسػيحىٖح ظهر‪ٜ‬ر ٗجٍدرظر جٍصحْ‪ٜ‬ر ْظدٕح دحٍسدر‪ٜ‬ط ػٗ‪َٜ‬ر صُ جٍِسٗشػر صُ‬
‫جٍيظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫ـ ِددؤ درظر جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍِسزج‪ٜ‬دذ‪ :‬ؤ‪ ٚ‬جٍِدذ جٍزِْ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سسػَدٖح ٌ‪ ٛ‬سسػٗل اٍ‪ ٙ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٕٗذج دحٍْشدر اٍ‪ٙ‬‬
‫ج‪ٟ‬ظٗل‪ ،‬نْظد ؤٗ‪ ٣‬جٍضـحرجز ‪ ّٟ‬سػٍٖٗح اٍ‪ ٙ‬ش‪ٍٜٗ‬ر ش‪ٜ‬شسلرو ِدذ ػٗ‪َٜ‬ر صُ ْظد جٍِخزْٗحز صُ ْظد‬
‫جٍػيٗو‪.‬‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬خضّٖل األكّل‬


‫‪ٜ‬شسـِل ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍهظل د‪ ّٜ‬ؿْحظر ج‪ٟ‬ظٗل ِددؤ ؤشحش‪ِ ٕٗ ٛ‬ددؤ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ٌِي‪ٜ‬حس ؤشحش‪ٍ ٛ‬سػد‪ٜ‬د‬
‫جٍـْحظر جٍس‪ٜ ٛ‬دي‪ ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ‪ٌٟ‬صر ِّ شْر ٗجٍـْحظر جٍس‪ ٛ‬سسػرً خ‪٤‬ل جٍشْر ؤٗ جٍدٗرذ ج‪٣‬شسل‪ٍٜ٤‬ر‬
‫ٗػشخ ٕذج جٍِددؤ نبّ ج‪ٟ‬ظٗل سسػٗل اٍ‪ ٙ‬ىشِ‪ ّٜ‬ؤشحش‪:ّٜ‬‬

‫‪58‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 1‬ـ األكّل اهذبتخج‪ ٕٛٗ :‬دإؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٕٗ‪ ٛ‬جٍـْحظر جٍس‪ ٛ‬سشسـَِٖح جٍِئششر ٗسدي‪ ٙ‬سػز سظرنٖح ٍِدذ‬
‫سز‪ٜ‬د ؿّ جٍشْر ٗسػسٗ‪ ٚ‬ؿَ‪ ٙ‬ىشِ‪:ّٜ‬‬
‫ؤ ـ اهلؿى اهذبتح‪ٗ :‬سغُ جٍي‪ ُٜ‬جٍِـْٗ‪ٜ‬ر ٗج‪٣‬شسصِحرجز‪.‬‬
‫ة ـ اهلٖى اهذبتخج األعؼْ‪ٗ :‬سضِل ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫يعؽًّ اهًيل‪ ٕٗ :‬ذًٍ جٍِخزّٗ ج‪ٟ‬دْ‪ ٙ‬جٍذ‪ٜ ٚ‬ظْـٔ ٍَِئششر ج‪٣‬شسِرجر‪ٜ‬ر ن‪ْ ٛ‬ضحػٖح جٍـحد‪ ٚ‬ركُ‬ ‫*‬

‫جٍسل‪ٜ‬رجز جٍس‪ ٛ‬ىد سػرؤ ؿَ‪ ٙ‬جٍشٗو‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ٜ ٛ‬ظخ ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ج‪٣‬ػسهحؼ دِخزّٗ جػس‪ٜ‬حػ‪ ٛ‬دحشسِرجر‪.‬‬
‫ؿٌغاح اهيؿبُيج‪ :‬سضٌل دػد‪ٜ‬ـسٖح ِشحِٕر جٍِئششر ن‪ ٛ‬رؤس ِحل ِئششحز ؤخر٘ ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬سدي‪ٍ ٙ‬د٘‬ ‫*‬
‫‪1‬‬
‫جٍل‪ٜ‬ر ٍِدذ سهٗو جٍشْر ٍٖٗذج سغُ اٍ‪ ٙ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر‪.‬‬
‫اهنفبالح اهيغفّيج‪ِ ٕٛٗ :‬ظِٗؽ جٍي‪ ُٜ‬جٍس‪ ٛ‬سدنـٖح جٍِئششر اٍ‪ ٙ‬جٍِظحٍغ جٍِـْ‪ٜ‬ر ٗسدي‪ٍ ٙ‬د‪ٖٜ‬ح ٍِدذ سز‪ٜ‬د‬ ‫*‬

‫ؿّ جٍشْر ٌغِحّ‪ ،‬نسغُ اٍ‪ ٙ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر ا‪ ّ٣‬اذج ٌحّ ْٕحً ن‪ٌ ٛ‬ضٗنحز جٍِئششر ِح ‪ٜ‬دل ؿَ‪ ٙ‬ك‪ٜ‬ر ذًٍ‪،‬‬
‫ٌحشسرظحؽ ظزء ؤٗ ٌل جٌٍهح‪٣‬ز جٍِدنٗؿر‪.‬‬
‫ْٕٗحً ِدحٍق ٍِخسَم ؿْحظر جٍِخزْٗحز ؤٗ جٍػيٗو ٗجٍس‪ ٛ‬سدي‪ ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ٍِدذ سز‪ٜ‬د ؿّ جٍشْر ٍٗذًٍ‬
‫‪2‬‬
‫سغُ اٍ‪ ٙ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر ِصل جٍسشد‪ٜ‬يحز‪ ،‬ؤىشحػ ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬شسصِحرجز‪ٗ ،‬ؤٗرجو ِحٍ‪ٜ‬ر سػز جٍسػظ‪ٜ‬ل‪...‬جٍخ‪.‬‬
‫ّيً نل يب ؿتق‪ :‬األكّل اهذبتخج = اهلٖى اهذبتخج ‪ +‬اهلٖى اهذبتخج األعؼْ‬
‫‪ 4‬ـ األكّل اهيخغاّهج‪ٗ :‬سغُ جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ؤ ـ كٖى االؿخغالل‪ ٕٛٗ :‬جٍظزء جٍِسدي‪ ِّ ٛ‬جٍِخزّٗ دـد ػرع ِخزّٗ جٍـِل جٍذ‪ٜ ٚ‬دي‪ ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر ٍِر‬
‫سسظحٗز جٍشْر‪.‬‬
‫ة ـ اهلٖى اهلبتوج هوخضلٖق‪ِ ٕٛٗ :‬ظِٗؿر جٍـْحظر ؤٗ جٍي‪ ُٜ‬جٍس‪ ٛ‬سْسط ؿّ سـحِل جٍِئششر ِؾ جٍل‪ٜ‬ر ٗسغُ‬
‫جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ـ جٍـِ‪٤‬ء ِح ؿدج جٍِضًٌٗ ن‪ ٛ‬سػظ‪َٖٜ‬ح‪.‬‬
‫ـ شْدجز جٍسٗؼ‪ٜ‬م جٍس‪ٜ ٛ‬شٌّ جٍسْحزل ؿْٖح ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظل جٍيظ‪ٜ‬ر ٗ‪ ٌِّٜ ٣‬خظِٖح‪.‬‬
‫ـ ؤٗرجو جٍيدع جٍس‪ ٛ‬سشسػو ن‪ ٛ‬جٍِد٘ جٍيظ‪ٜ‬ر ٗجٍل‪ٜ‬ر ىحدَر ٍَخظُ‪.‬‬
‫ـ ٌل ِح سدي‪ ِّ ٙ‬جٍِد‪ِ ّْٜٗ‬ح ؿد٘ جٍـْحظر جٍس‪ ٛ‬سدخل غِّ جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ‪.‬‬
‫ر ـ اهلٖى اهسبُؽث‪ٗ :‬سغُ ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫ـ ؤرظدذ جٍِئششر ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ ٗجٍػشحدحز جٍدر‪ٜ‬د‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ ؤرظدذ جٍظْدٗو‪.‬‬
‫ـ ؤٗرجو جٍيدع جٍيحدَر ٍَخظُ ن‪ ٛ‬ؤ‪ٍ ٚ‬ػؼر‪.‬‬
‫ـ شْدجز جٍسٗؼ‪ٜ‬م جٍس‪ ٌِّٜ ٛ‬جٍسْحزل ؿْٖح ن‪ ٛ‬ؤ‪ٍ ٚ‬ػؼر‪.‬‬

‫‪ْ -6‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ط‪.12 ،07 :‬‬
‫‪ -0‬ظهحع شٖحُ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.23‬‬
‫‪59‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫‪1‬‬
‫ِِٗح شدو‪ :‬األكّل اهيخغاّهج = كٖى االؿخغالل ‪ +‬اهلٖى اهلبتوج هوخضلٖق ‪ +‬اهلٖى اهسبُؽث‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬خضّٖل اهعكّى‬


‫دح‪١‬غحنر اٍ‪ِ ٙ‬ددؤ جٍشْٗ‪ٜ‬ر ْظد ِددؤ ج‪٣‬شسػيحو ٗدحٍسحٍ‪ْ ٛ‬ػظل ؿَ‪ ٙ‬ىشِ‪ ّٜ‬ؤشحش‪ِٕ ّٜ‬ح‪ :‬ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫جٍدجثِر ٗجٍس‪ ٛ‬سٌّٗ ِدسٖح جٍشْر‪ ،‬ؤِح جٍصحْ‪ٜ‬ر ن‪ ٤‬سهٗو جٍشْر ٕٗ‪ ٛ‬جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ األكّل اهغائيج‪ٗ :‬سرسخ ػشخ درظر ج‪٣‬شسػيحو‪ٗ ،‬سضِل ػشخ جٍسرس‪ٜ‬خ ِح ‪ :َٜٛ‬رؤس ِحٍٖح (ظِحؿ‪ٛ‬‬
‫ؤٗ ضخظ‪ ،)ٛ‬ج‪٣‬ػس‪ٜ‬ح ػحز‪ْ ،‬سحثط ى‪ٜ‬د جٍسخظ‪ٜ‬ط‪ ،‬اغحنر اٍ‪ ٙ‬جٍِئْٗحز ك‪ٜ‬ر جٍِدررذ دـد دنؾ ْشدر جٍغر‪ٜ‬در‬
‫ِْٖح ٌٗل ٕذٓ جٍػشحدحز سدنؾ ن‪ ٛ‬جٍيشُ ج‪ٟٗ‬ل ٕٗٗ ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‪ ،‬ؤِح جٍيشُ جٍصحْ‪ ٛ‬نٖٗ ‪ِٜ‬صل جٍِٗجرد جٍس‪ٛ‬‬
‫سسظحٗز جٍشْر ٕٗ‪ِ ٛ‬ح سشِ‪ ٙ‬دحٍد‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ِسٗشػر ج‪ٟ‬ظل ِْٖح‪ :‬د‪ ّٜٗ‬ج‪٣‬شسصِحر‪ ،‬ػشحدحز جٍضرٌحز جٍػٗ‪َٜ‬ر‬
‫ج‪ٟ‬ظل ‪...‬جٍخ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ اهغًّٖ ككٖؼث األسل‪ٗ :‬سسِصل ن‪ ٛ‬جٍِٗرد‪ٗ ّٜ‬جٍغرجثخ جٍٗجظدر جٍدنؾ ٗجٍسشد‪ٜ‬يحز ٗظزء ِّ جٍْس‪ٜ‬ظر‬
‫جٍِٗزؿر ؿَ‪ ٙ‬جٍـِحل ؤٗ جٍضرٌحء‪ٗ ،‬ؿَ‪ ٙ‬جٍـُِٗ نٖ‪ ٛ‬سِصل ِٗجرد جٍيشُ جٍصحْ‪ ِّ ٛ‬جٍخظُٗ ٕٗ‪ ٣ ٛ‬سسـد٘‬
‫جٍشْر ٗسْيشُ اٍ‪:ٙ‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل جٍخحظر ددٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ٕٛ :‬جٍس‪ ٛ‬ػظَز ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍِئششر دلرع سِٗ‪ٜ‬ل ْضحػٖح‬
‫جٍـحد‪ٗ ٚ‬سسِصل ن‪ :ٛ‬د‪ ّٜٗ‬جٍِخزْٗحز‪ ،‬ؤٗرجو جٍدنؾ‪.‬‬
‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ٜٗ :‬سظم ٕذج جٍْٗؽ ِّ جٍد‪ ّٜٗ‬دـدُ دٗرسٖح ٗسسِصل ن‪ ٛ‬جٍظزء ِّ‬
‫جٍد‪ ّٜٗ‬جٍػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل جٍِشسػو ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍِٗجٍ‪ٜ‬ر (ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل)‪ ،‬جٍْس‪ٜ‬ظر جٍِٗزؿر‪ ،‬جٍغر‪ٜ‬در ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ردحع‬
‫‪2‬‬
‫جٍضرٌحز‪ِ ،‬ئْٗحز ج‪ٟ‬ؿدحء ٗجٍخشحثر جٍٗجظدر جٍدنؾ ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍِٗجٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍػشحدحز جٍظحر‪ٜ‬ر ٍَضرٌحء‪.‬‬
‫يالضهبح‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ اهيكبؼٖف اإليغاغٖج‪ْ :‬ؼرج ٍػد‪ٜ‬ـسٖح ٌإؿدحء‪ٍٜٗ ،‬شح ِٗظٗدجز ِحد‪ٜ‬ر ؤٗ ِـْٗ‪ٜ‬ر‪ ،‬نبْٖح ‪ ٣‬سـدر ؿّ ى‪ِٜ‬ر‬
‫ػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر‪ٍ ،‬ذج نٖ‪ ٣ ٛ‬سؼٖر ن‪ ٛ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤٗ ن‪ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ اهيئٌّبح يوٓ األيتبء ّاهعؿبئؼ‪ِ ٕٛٗ :‬ئْٗحز ػددز دضٌل سيد‪ٜ‬ر‪ٍ ٚ‬سلػ‪ٜ‬ر خشحثر سٗىـٖح جػسِحٍ‪،ٛ‬‬
‫نه‪ْٖ ٛ‬ح‪ٜ‬ر جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر سػدد ٍٖح ص‪٤‬ش ػح‪٣‬ز‪:‬‬

‫‪ -6‬خػحخ ِٗش‪ ،ٙ‬در‪ٜ‬ش‪ِ ٛ‬ػِد ٍِ‪ " ،ّٜ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬دٗرٓ ن‪ ٛ‬سي‪ ُٜٜ‬ؤدجء جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر"‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ‬
‫ٍ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬ز‪ِ :‬حٍ‪ٗ ٜٗ‬دًْٗ – جٍِرٌز جٍظحِـ‪ ،ٛ‬جٍدٗ‪ٜ‬رذ‪ ،0227-0226 -‬ط ‪.36‬‬
‫‪ِ ٍٛٗ -0‬حظشس‪ٜ‬ر دجٍ‪ ٛ‬ادرجٕ‪ ُٜ‬جٍظزجثر – درْحِط جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍخحط دػَدر ‪ www.Djelfa.info LMD‬ن‪-22-22 ٛ‬‬
‫‪.0266‬‬
‫‪60‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ؤ ـ اهعؿبئؼ اهخٕ ّكًح فًال‪ :‬اذج سػييز جٍخشحثر‪ ،‬نبّ جٍِئششر شٗم سسػِل جٍـدت ن‪ْ ٛ‬هس جٍشْر‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ٛ‬‬
‫شٗم سدنؾ ى‪ِٜ‬ر جٍخشحثر‪ ،‬نسـسدر ٕذٓ جٍي‪ِٜ‬ر د‪ ُٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ذٗ ِدذ ىظ‪ٜ‬رذ‪.‬‬
‫ة ـ اهعؿبئؼ اهخٕ ٖضخيل ّكّيِب يؿخلتال‪ :‬ؤٗ دـد ِد٘ ػٗ‪ٜ‬ل‪ ،‬نسدنؾ جٍِئششر ِدَق ؤٗ ى‪ِٜ‬ر ٕذٓ جٍخشحثر‪،‬‬
‫نسـسدر د‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ػٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫ر ـ ضبهج يغى ّكّو ؤّ خضلق اهعؿبؼث‪ :‬نِيدجر جٍِئْٗر جٍِخظط ٍٖح ‪ٜ‬ظدغ ك‪ٜ‬ر ِدرر‪ ،‬ؤٗ ددّٗ ٕدم‬
‫ٗ‪ٜ‬سُ جؿسدحرٓ ردغ اظِحٍ‪ٗ ،ٛ‬سهرع ؿَ‪ ٜٔ‬غر‪ٜ‬در سدنؾ ؤخر شْر ن‪ِ ٛ‬دذ ؤىظحٕح ضٖٗر ِـ‪ْٜ‬ر‪ٗ ،‬جٍشْر جٍِسدي‪ٜ‬ر‬
‫دـد جٍغر‪ٜ‬در شٗم سغُ اٍ‪ ٙ‬جٍْسحثط ى‪ٜ‬د جٍسخظ‪ٜ‬ط ؤٗ اٍ‪ ٙ‬ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ اهٌخٖسج اهؿٌّٖج‪ :‬دـد اخغحؽ جٍْس‪ٜ‬ظر جٍشْٗ‪ٜ‬ر ٍَغر‪ٜ‬در ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ردحع‪ ،‬نبّ ِدَق جٍغر‪ٜ‬در ‪ٜ‬دنؾ خ‪٤‬ل‬
‫ضٖٗر ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٌٟ‬صر‪ ،‬ن‪ٜ‬ـسدر د‪ ّٜ‬ىظ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬ؤِح جٍظزء جٍصحْ‪ ِّ ٛ‬جٍْس‪ٜ‬ظر ن‪ٜ‬ظدغ ٌَِح ٍَِئششر‪ٜٗ ،‬خغؾ‬
‫ٍَش‪ٜ‬حش‪ٜ‬ر جٍِسدـر ِّ ػرم ِش‪ٜ‬رٕح‪ ،‬ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬خط جٍْسحثط‪ ٌِّٜٗ ،‬سٗز‪ٜ‬ـٖح اٍ‪ِ ٙ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫ؤ ـ ظزء ‪ٜٗ‬زؽ ؿَ‪ ٙ‬جٍـِحل ؤٗ جٍضرٌحء ٗ‪ٜ‬رسهؾ ٗ‪ْٜ‬خهع ػشخ ش‪ٜ‬حشر جٍِئششر‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫خ ـ جٍظزء جٍدحى‪ ٛ‬ك‪ٜ‬ر ِٗزؽ ‪ٜ‬دخل غِّ جٍْسحثط ى‪ٜ‬د جٍسخظ‪ٜ‬ط‪ٗ ،‬ىد ‪ٜ‬خهع ِدحضرذ اٍ‪ ٙ‬ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػحز‪.‬‬
‫ٗن‪ِٜ‬ح ‪: َٜٛ‬‬

‫اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج تفنوِب اهيفكل‬

‫‪ْ -1‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.30‬‬


‫‪61‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفنل (‪ّٖ :)10‬مص اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج اهيفكوج‬
‫اهيتبهغ‬ ‫اهعكّى‬ ‫اهيتبهغ‬ ‫األكّل‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر‬ ‫*‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‬ ‫*‬

‫‪ ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬ ‫‪ ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر‬


‫‪ ‬رؤس جٍِحل جٍضرٌر‬ ‫‪ ‬ى‪ِ ُٜ‬ـْٗ‪ٜ‬ر‬
‫‪ ‬جػس‪ٜ‬حػحز‬ ‫‪ ‬ؤرجغ‪ٛ‬‬
‫‪ ‬ظرم اؿحدذ جٍخظُ‬ ‫‪ِ ‬دحْ‪ٛ‬‬
‫‪ ‬سظٖ‪ٜ‬زجز‬
‫جٍد‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‬ ‫*‬ ‫جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر ج‪ٟ‬خر٘‬ ‫*‬

‫‪ ‬د‪ ّٜٗ‬ج‪٣‬شسصِحرجز‬ ‫‪ِ ‬خزّٗ ج‪ِٟ‬حّ‬


‫‪ ‬ىرٗع ِظرن‪ٜ‬ر‬ ‫‪ ‬شْدجز جٍِشحِٕر‬
‫‪ِ ‬ئْٗحز ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‬ ‫‪ٌ ‬هح‪٣‬ز ِدنٗؿر‬
‫‪ ‬زدحثّ ؤٌصر ِّ شْر‬
‫ِظِٗؽ ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر‬ ‫ِظِٗؽ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‬
‫جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‬
‫سحر‪ٜ‬خ‬ ‫جٍس‪ٛ‬‬ ‫جٍد‪ّٜٗ‬‬ ‫ِخسَم‬ ‫ى‪ ُٜ‬ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫*‬

‫جشسػيحىٖح ؤىل ِّ شْر‬ ‫‪ ‬دغحثؾ‬


‫‪ِٗ ‬جد ٍٗٗجزُ‬
‫‪ِْ ‬سظحز‬
‫ِظِٗؽ ى‪ ُٜ‬ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫ى‪ ُٜ‬ىحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‬ ‫*‬

‫‪ ‬سشد‪ٜ‬يحز ٍَسػي‪ٜ‬و‬
‫‪ ‬زدحثّ‬
‫‪ ‬ؤٗرجو جٍيدع‬
‫ِظِٗؽ جٍي‪ ُٜ‬جٍيحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‬
‫ى‪ ُٜ‬ظحٕزذ‬ ‫*‬

‫‪ ‬جٍض‪ًٜ‬‬
‫‪ ‬جٍظْدٗو‬
‫ِظِٗؽ جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ‬
‫ِظِٗؽ ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‬
‫ِظِٗؽ جٍخظُٗ‬ ‫ِظِٗؽ ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫اهيكغؼ‪ِ :‬ػِد دٗس‪ ،ّٜ‬جٍِػحشدر جٍـحِر ٍَِئششر‪ ،‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍػدـر جٍصحْ‪ٜ‬ر‪،1666 ،‬‬
‫ط‪.66‬‬

‫‪62‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ِِٗح شدو ‪ ٌِّٜ‬ضرع خػٗجز جٍسػٗ‪ٜ‬ل ؤٗ جٍسـد‪ٜ‬ل ٗنو جٍِخػػ جٍسحٍ‪:ٛ‬‬
‫اهفنل ؼكى (‪ :)12‬اهخًغٖل اهضبكل فٕ اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج هخضّٖوِب اهٓ يٖؽاٌٖج يبهٖج‬

‫االٌخلبل يً اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج اهٓ اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج‬ ‫األكّل‬


‫ج‪ِٟٗ‬جل‬ ‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬ ‫ؤِٗجل دجثِر‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل‬ ‫جٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر‬ ‫ج‪٣‬شسصِحرجز‬
‫جٍخحظر‬ ‫د‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر‬ ‫جٍصحدسر‬ ‫(ِظِٗؿر‪)6‬‬
‫ِٗسٗشػر ج‪ٟ‬ظل (جٍِظِٗؿر‪)1‬‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل‬ ‫جٍِخزْٗحز‬
‫جٍد‪ّٜٗ‬‬ ‫ىظ‪ٜ‬رذ د‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر‬ ‫د‪ّٜٗ‬‬ ‫جٍِسدجٍٗر‬ ‫ى‪ ُٜ‬جشسل‪٤‬ل‬ ‫(ِظِٗؿر‪)6‬‬
‫(جٍِظِٗؿر ‪)6‬‬ ‫ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ى‪ ُٜ‬ىحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‬ ‫جٍػيٗو‬
‫جٍْس‪ٜ‬ظر‬ ‫(ِظِٗؿر ‪ )6‬ى‪ ُٜ‬ظحٕزذ‬
‫‪Source : << LASARY, comment Faira L’analyse Financiére d’une entreprise >>,‬‬
‫‪Edition Es- SALEM, Alger,1998,pp, 30,31.‬‬

‫اىشنو رقٌ (‪ :)10‬خطىاث تعذيو األصىه‬

‫أصوي اٌمٍزاوٍت اٌماٌٍت‬ ‫أصوي اٌمٍزاوٍت اٌمحاسبٍت‬


‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‬ ‫ِح ؿدج جٍِظحر‪ٜ‬م ج‪١‬ؿدجد‪ٜ‬ر‬ ‫ج‪٣‬شسصِحرجز‬
‫ِخزّٗ ج‪ِٟ‬حّ‬ ‫جٍِخزْٗحز‬
‫ٌهح‪٣‬ز ِدنٗؿر ٗشْدجز جٍِشحِٕر‬

‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‬ ‫جٍػيٗو‬

‫اهفنل ؼكى (‪ :)6‬عنّاح خًغٖل اهعكّى‬

‫ؤكّل اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج‬ ‫ؤكّل اهيٖؽاٌٖج اهيضبؿتٖج‬


‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر‬ ‫ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬
‫د‪ِ ّٜٗ‬سٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‬
‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬ ‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬
‫اهيكغؼ‪ ِّ :‬جٍضٌل جٍِهظل ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪63‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج اهيعخكؼث ّخيذٖوِب‬
‫‪ 1‬ـ اهيٖؽاٌٖج اهيعخكؼث‪:‬‬
‫ٕ‪ ٛ‬جٍظدٗل جٍذ‪ٜ ٚ‬ؼٖر ٍْح جٍِظحِ‪ٜ‬ؾ جٌٍدر٘ ٍَِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ػشخ ِددؤ ج‪٣‬شسػيحى‪ٜ‬ر ٍَخظُٗ ٗجٍش‪ٍٜٗ‬ر‬
‫ٍ‪٠‬ظٗل‪ْٗ ،‬شسـِل ٕذٓ جٍِظحِ‪ٜ‬ؾ ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل ٗ‪ ٌِّٜ‬ؤّ ْشسـِل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِخسظرذ دإػد ج‪ٟ‬ضٌحل‬
‫جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫اهسغّل ؼكى (‪ُٖ :)10‬نوج اهيٖؽاٌٖج اهيبهٖج اهيعخكؼث‬

‫اهيّاؼغ‬ ‫االؿخعغايبح‬
‫جشسصِحرجز ظحن‪ٜ‬ر ‪ +‬ى‪ ُٜ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‪ +‬د‪ ّٜٗ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر جٍظحن‪ٜ‬ر‬
‫ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ِٗسٗشػر‬ ‫صحدسر ؤخر٘‬
‫ج‪ٟ‬ظل‬
‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ى‪ ُٜ‬جشسل‪٤‬ل ‪ +‬ى‪ ُٜ‬ىحدَر د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‬
‫ٍَسػي‪ٜ‬و‪+‬ى‪ ُٜ‬ظحٕزذ‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ ،‬ظِـّٗ ٗش‪َٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.51‬‬

‫‪ 4‬ـ اهخيذٖل اهتبٌٕ هويٖؽاٌٖج اهيعخكؼث‬


‫ؤ ـ اهخيذٖل تبهيؼتى‪ :‬جٍضٌل جٍِٗجٍ‪ ٌّٜٗ ٛ‬جٍسِص‪ٜ‬ل ؿَ‪ ٙ‬جٍِردؾ جٍي‪ِٜ‬س‪ ّٜ‬نيػ ٌٍل ِّ جٍخظُٗ ٌٗ‪ ٤‬جٍظحْد‪ّٜ‬‬
‫‪ِٜ‬ص‪ ّ٤‬ؿَ‪ْ ٙ‬هس جٍِردؾ نٌل غَـ‪ِ ّٜ‬سٗجز‪ٜ ّٜٜ‬خظظحّ ٍظحْخ ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهفنل (‪ :)10‬اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهيؼتى‬

‫أمواي دائمت‬ ‫أصوي ثابخت‬ ‫أمواي رخاصت‬ ‫أصوي ثابخت‬ ‫أمواي رخاصت‬ ‫أصوي ثابخت‬

‫مخزون‬ ‫دٌون طوٌٍت‬ ‫مخزون‬


‫األجً‬ ‫(لٍم اسخغالي)‬
‫دٌون لصٍرة‬ ‫لٍم غ جاهزة‬
‫األجً‬ ‫وجاهزة‬ ‫لٍم غٍر جاهزة دٌون لصٍرة‬ ‫أمواي أجىبٍت‬ ‫أمواي‬
‫األجً‬ ‫وجاهزة‬
‫اهيكغؼ‪ْ :‬حظر دجد‪ْ ،ٚ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.67‬‬

‫‪64‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫ة ـ اهخيذٖل تبهيذود‪:‬‬
‫ٗ‪ٜ‬سُ جٍسِص‪ٜ‬ل ن‪ِ ٛ‬صَش ِسشحٗ‪ ٚ‬ج‪ٟ‬غ‪٤‬ؽ ؤ‪ ٚ‬ج‪٣‬رسهحؿحز ِسشحٗ‪ٜ‬ر ٗسْظم جٍيٗجؿد‪ِ ،‬ظِٗؽ‬
‫ج‪٣‬رسهحؿحز جٍِيحِر ؿَ‪ ٙ‬جٍيٗجؿد ٗجٍِس‪٤‬زِر ن‪ ٛ‬ؤ‪ْ ٚ‬يػر دجخل ٕذج جٍِصَش‪ٍٗ ،‬سِص‪ٜ‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬جٍِصَش‬
‫‪ٜ‬يسظر نيػ ؿَ‪ ٙ‬ص‪٤‬ش ؿْحظر‪ٌ ،‬ل غَؾ = ‪ ِّ % 177‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ‪ِٜ‬صل ؿَ‪ ٜٔ‬ؿْظر ٗػ‪ٜ‬د‪.‬‬

‫اهفنل (‪ :)10‬اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهيذود‪:‬‬

‫ػيٗو‬ ‫ِخزّٗ‬

‫ؤظٗل صحدسر‬
‫اهيكغؼ‪ :‬خػحخ ِٗش‪ْ :ٙ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.65‬‬

‫ر ـ اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهيؿخنٖل‬


‫ٍسشٖ‪ٜ‬ل ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسِص‪ٜ‬ل ْػشخ جٍْشخ جٍِثٗ‪ٜ‬ر ٍـْحظر جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِخسظرذ دحشسـِحل جٍـ‪٤‬ىر جٍص‪٤‬ص‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ِظِٗؽ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر = ‪% 177‬‬
‫كٖيج اهًٌكؼ اهيًًٖ‬
‫‪111 X‬‬ ‫ؾ=‬ ‫كٖيج يٌبكؼ اهيًًٖ = ؾ ‪%‬‬
‫يسيّو اهيٖؽاٌٖج‬
‫اهفنل (‪ :)10‬اهخيذٖل اهتٖبٌٕ يوٓ اهيؿخنٖل‬
‫جٍي‪ُٜ‬‬

‫ؤِٗجل خحظر‬ ‫ى‪ ُٜ‬صحدسر‬

‫ِخزّٗ‬
‫ػيٗو‬
‫جٍشْٗجز‬
‫اهيكغؼ‪ْ :‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.61‬‬
‫‪65‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫‪ 0‬ـ اهخيذٖل اهتٖبٌٕ تّاؿنج اهغائؼث‬


‫ٗ‪ٜ‬سُ جٍسِص‪ٜ‬ل ؿَ‪ ٙ‬جٍدجثرذ ؤٗ ْظم دجثرذ ٍـدد ِّ ؿْحظر جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ‪ ٌِّٜ‬سخظ‪ٜ‬ط ْظم دجثرذ‬
‫ٍ‪٠‬ظٗل ٗجٍْظم جٍصحْ‪ٍَ ٛ‬خظُٗ‪ ،‬ؤٗ دجثرذ ٍ‪٠‬ظٗل ٗدجثرذ ٍَخظُٗ‪ ٌِّٜٗ ،‬ػشحخ ٌل ؿْظر ػشخ‬
‫جٍػر‪ٜ‬ير جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪° 127‬‬ ‫ِظِٗؽ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‬
‫س = (ى‪ِٜ‬ر جٍـْظر جٍِـ‪ /ّٜ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر) ‪°127 X‬‬
‫س‪°‬‬ ‫ى‪ِٜ‬ر جٍـْظر جٍِـ‪ّٜ‬‬
‫ٗن‪ ٛ‬ػحٍر جٍسِص‪ٜ‬ل ؿَ‪ْ ٙ‬ظم دجثرذ ‪ ٌّٜٗ‬جٍضٌل ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫اهفنل (‪ :)11‬اهخيذٖل يوٓ ٌكف غائؼث‬

‫ى‪ ُٜ‬صحدسر‬

‫ى‪ ُٜ‬جشسل‪٤‬ل‬

‫ى‪ ُٜ‬ىحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‬

‫ى‪ ُٜ‬ظحٕزذ‬

‫ؤِٗجل خحظر‬

‫د‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‬

‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬

‫اهيكغؼ‪ْ :‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ْ :‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.66،66 ،‬‬

‫‪66‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز ّيلبؼٌخَ يى اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهسغٖغ‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‬

‫‪ 1‬ـ خًؼٖفَ‪:‬‬
‫ٕٗ "ٗص‪ٜ‬ير" ِػحشد‪ٜ‬ر سػدد ِخسَم ِشسٗ‪ٜ‬حز جٍْسحثط ٍدٗرذ ِحٍ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش شظل ن‪ٖٜ‬ح ٌل جٍسٌحٍ‪ٜ‬م‬
‫‪1‬‬
‫ٗجٍْٗجسط جٍـحثدذ ٍَدٗرذ ٗك‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر (خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل)‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ اهِغف يً سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‬
‫ػش خ جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍِػحشد‪ْ ،ٛ‬س‪ٜ‬ظر ٗجػد ٗجٍِػدد ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍخسحِ‪ٜ‬ر ك‪ٜ‬ر‬
‫ٌحن‪ٜ‬ر ٍسػَ‪ٜ‬ل ٗغـ‪ٜ‬ر جٍِئششر‪ ِْٔٗ ،‬جىسرع ؿدذ ْسحثط‪ ،‬ػشخ غرٗرذ ٕذج جٍسػَ‪ٜ‬ل ٗ‪َٜ‬خط ن‪ ٛ‬ظدٗل‬
‫جٍْسحثط‪ ٕٛٗ ،‬جٍٖحِص ج‪١‬ظِحٍ‪ ،ٛ‬جٍي‪ِٜ‬ر جٍِغحم‪ْ ،‬س‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ْ ،‬س‪ٜ‬ظر خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬جٍْس‪ٜ‬ظر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ْٗس‪ٜ‬ظر جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ٕٗ ،‬ذج جٍسظْ‪ٜ‬م ٍَْسحثط ‪ٜ‬شِغ ٍَِئششر‪:‬‬
‫‪ ‬جٍسِ‪ٜٜ‬ز د‪ ّٜ‬جٍْضحػ جٍسظحر‪ٗ ٚ‬جٍْضحػ ج‪ْ١‬سحظ‪ٛ‬‬
‫‪ ‬جٍسِ‪ٜٜ‬ز د‪ ّٜ‬جٍْس‪ٜ‬ظر جٍـحد‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سْدصو ِّ جٍْضحػ جٍـحد‪ٗ ،ٚ‬سًَ جٍس‪ ٣ ٛ‬سرسدػ دح‪٣‬شسل‪٤‬ل جٍـحد‪ ٚ‬ؤٗ‬
‫دحٍشّ جٍظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ِ ‬يحرْر ِشسٗ٘ جٍِئششر ِؾ جٍِئششحز ج‪ٟ‬خر٘ جٍِْسِ‪ٜ‬ر ٍْهس جٍْضحػ ؿّ ػر‪ٜ‬و ِهُٖٗ جٍي‪ِٜ‬ر‬
‫جٍِغحم‪.‬‬
‫‪ ‬جشسـِحل دـع جٍْسحثط ن‪ ٛ‬جٍسي‪ ُٜٜ‬ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬جٍٗػْ‪ ٛ‬ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍِػحشدر جٍٗػْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ يٌبكؼ سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‬
‫ٗ‪ٜ‬غُ جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ )1‬ـ اهِبيـ اإلسيبهٕ (ش‪ ٕٗٗ :)01/‬ؿدحرذ ؿّ جٍْس‪ٜ‬ظر جٍسظحر‪ٜ‬ر ؤ‪ ٚ‬جٍهرو د‪ِ ّٜ‬د‪ٜ‬ـحز جٍدغحثؾ ٗجٍدغحثؾ‬
‫جٍِشسٌَٖر‪ ،‬ؤ‪ ٚ‬جٍهرو د‪ ّٜ‬شـر جٍد‪ٜ‬ؾ ٗسٌَهر جٍضرجء‪ ،‬جٍذ‪ٜ ٚ‬ـػ‪ِ ٛ‬ظِٗؽ ٕٗجِص ج‪ٟ‬ردحع‪ ٌّٜٗٗ ،‬ذٗ ؤِٕ‪ٜ‬ر‬
‫ن‪ ٛ‬جٍِئششر جٍسظحر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ )6‬ـ اهلٖى اهيمبفج (ش‪ :)01/‬ػشخ جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪ٜ ،ٛ‬يظد ِْٖح ج‪ْ١‬سحض ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬جٍذ‪ ٚ‬سػيئ‬
‫جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد ‪ٜ‬ر ن‪ِ ٛ‬دذ ِـ‪ْٜ‬ر ؿحد شْر‪ٜٗ ،‬يظد دح‪ْ١‬سحض ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬جٍسظحر‪ ِْٔ ٚ‬ؤٗ ج‪ْ١‬سحظ‪ ٛ‬ؤٗ‬
‫‪2‬‬
‫جٍخدِ‪.ٛ‬‬
‫ؤٗ ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ جٍهرو د‪ ّٜ‬ج‪ْ١‬سحض ج‪١‬ظِحٍ‪ِٗ ٛ‬ح شسٖسٌَٔ جٍِئششر‪.‬‬

‫‪ -6‬ػٗجس ظحٍغ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.62‬‬


‫‪ -2‬دّ رد‪ٜ‬ؾ ػْ‪ٜ‬هر‪" ،‬جٍٗجغغ ن‪ ٛ‬جٍِػحشدر جٍـحِر"‪ِ ،‬ػدـر دجر ِٕٗر ِػدـر‪ ،0222 ،‬ط‪ ،‬ط ‪.177 ،173‬‬
‫‪67‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ٗ‪ ٌِّٜ‬جٍيٗل‪ ،‬ؤْٖح جٍهرو د‪ ّٜ‬سٌَهر جٍِْسظحز جٍِظْؾ ٗجٍِدحؿر ٗى‪ِٜ‬ر جٍِْسظحز شٗجء جٍِدحؿر ؤٗ جٍدحى‪ٜ‬ر‬
‫دحٍِخحزّ‪ ،‬ؤٗ جٍِػٍٗر اٍ‪ ٙ‬ؤىشحُ ؤخر٘ دجخل جٍِئششر‪ ٕٛٗ ،‬سلػ‪ ٛ‬جٍِظحر‪ٜ‬م جٍخحظر دح‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ٗ ،‬ؤػشّ‬
‫ِـ‪ٜ‬حر ٍي‪ٜ‬حس ػظُ جٍِئششر‪ٗ ،‬ذٗ ؤِٕ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِئششر جٍظْحؿ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ 6‬ـ ٌخٖسج االؿخغالل (ش‪ ٕٗ :)00/‬جٍهرو د‪ ّٜ‬جٍي‪ِٜ‬ر جٍِغحنر ٗجٍْسحثط جٍـحد‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬خر٘ ِؾ ِظحر‪ٜ‬م جٍـِحل‬
‫ٗجٍغرجثخ ٗجٍِظحر‪ٜ‬م جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗجٍِخظظحز‪.‬‬

‫‪ 2‬ـ ٌخٖسج عبؼر االؿخغالل (ش‪ ٕٛ:)02/‬ؿدحرذ ؿّ جٍهرو د‪ ّٜ‬ج‪ٜ١‬رجدجز ج‪٣‬شسصْحث‪ٜ‬ر ٗج‪ٟ‬ؿدحء ج‪٣‬شسصْحث‪ٜ‬ر‬
‫ٍٗػشحدٖح ‪ ٣‬سدخل ْس‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ‪ْٖٟ‬ح سخط ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬

‫‪ 0‬ـ اهٌخٖسج اإلسيبهٖج هوؿٌج اهيبهٕ (ش‪ ٕٛ :)001/‬ؿدحرذ ؿّ جٍظِؾ ؤٗ جٍهرو د‪ْ ّٜ‬س‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ٗجٍْس‪ٜ‬ظر‬
‫خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬

‫‪ 5‬ـ اهمؼائة يوٓ األؼتبش ّاهٌخٖسج اهيبهٖج (ش‪ ،001/‬ش‪ٜٗ :)00/‬ػشخ ِيدجر جٍغر‪ٜ‬در ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ردحع ِّ‬
‫‪1‬‬
‫خ‪٤‬ل جٍْس‪ٜ‬ظر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهسغّل (‪ :)10‬فنل سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‬

‫اهغائً‬ ‫اهيغًٖ‬ ‫اؿى اهضؿبة‬ ‫اهضؿبة‬


‫ِد‪ٜ‬ـحز جٍدغحثؾ‬ ‫‪01‬‬
‫‪61‬‬
‫دغحثؾ ِشسٌَٖر‬
‫جٍٖحِص ج‪١‬ظِحٍ‪ٛ‬‬ ‫‪01‬‬
‫جٍٖحِص ج‪١‬ظِحٍ‪ٛ‬‬ ‫‪01‬‬
‫‪01‬‬
‫اْسحض ِدحؽ‬
‫اْسحض ِخزُٗ‬ ‫‪04‬‬
‫سػٗ‪ٜ‬ل سٌحٍ‪ٜ‬م ج‪ْ١‬سحض‬ ‫‪00‬‬
‫‪61‬‬
‫ِٗجد ٍٗٗجزُ ِشسٌَٖر‬
‫‪64‬‬
‫خدِحز‬
‫جٍي‪ِٜ‬ر جٍِغحنر‬ ‫‪01‬‬

‫جٍي‪ِٜ‬ر جٍِغحنر‬ ‫‪01‬‬


‫‪00‬‬
‫ْٗجسط ِسْٗؿر‬ ‫‪00‬‬
‫سػٗ‪ٜ‬ل سٌحٍ‪ٜ‬م ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪60‬‬
‫‪62‬‬

‫‪ -‬دّ رد‪ٜ‬ؾ ػْ‪ٜ‬هر ‪ ،‬جٍٗجغغ ن‪ ٛ‬جٍِػحشدر جٍـحِر ‪ِ ،‬ػدـر دجر ِٕٗر ‪ ،‬جٍػدـر (‪ ،0222 ، )6‬ط‪ ،‬ط ‪.177،173‬‬
‫‪1‬‬

‫‪68‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ِظحر‪ٜ‬م جٍِشسخدِ‪ّٜ‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪66‬‬
‫جٍغرجثخ ٗجٍرشُٗ‬ ‫‪60‬‬
‫ِظحر‪ٜ‬م ِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫ِظحر‪ٜ‬م ِسْٗؿر‬
‫ِخظظحز ج‪ِ٣‬س‪ً٤‬‬
‫جٍِظِٗؽ‬
‫ْس‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪00‬‬
‫‪00‬‬
‫ْٗجسط خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪60‬‬
‫سٌحٍ‪ٜ‬م خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫ْس‪ٜ‬ظر خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪02‬‬
‫ْس‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬ ‫‪00‬‬
‫‪02‬‬
‫ْس‪ٜ‬ظر خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫جٍْس‪ٜ‬ظر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر ٍَشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬ ‫‪001‬‬
‫غرجثخ ؿَ‪ ٙ‬ؤردحع جٍضرٌحز‬ ‫‪000‬‬
‫جٍْس‪ٜ‬ظر جٍـحِر‬ ‫‪00‬‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ؤدٗ ‪ٜ‬ـيٗخ ؿدد جٌٍر‪ْ ،ُٜ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.662‬‬

‫‪69‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬االعخالفبح تًٖ اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ ّاهيعنن اهيضبؿتٕ اهّنٌٕ فٖيب ٖعق‬
‫سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز‪.‬‬
‫اهسغّل (‪ :)10‬سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز تًٖ ً ى ر ًّ ى ّ‬

‫اهيعنن اهيضبؿتٕ اهّنٌٕ‬ ‫اهٌهبى اهيضبؿتٕ اهيبهٕ‬


‫ـ سظْم ج‪ٟ‬ؿدحء ٗج‪ٜ١‬رجدجز ػشخ ػد‪ٜ‬ـسٖح (ض ض سظْم ج‪ٟ‬ؿدحء ٗج‪ٜ١‬رجدجز ن‪ ٛ‬ظدٗل ػشحدحز‬
‫جٍْس‪ٜ‬ظر ػشخ جٍػد‪ٜ‬ـر) ٗسظْم ػشخ ٗؼ‪ٜ‬هسٖح (ض جٍْسحثط‪ ،‬ػشخ ػد‪ٜ‬ـسٖح نيػ ِؾ سشظ‪ٜ‬ل جٍْسحثط ن‪ٛ‬‬
‫ع جٍْس‪ٜ‬ظر ػشخ جٍٗؼ‪ٜ‬هر) ٗجٍْسحثط ‪ ٣‬سِر ؿَ‪ ٙ‬جٍظْم جٍصحِّ‪.‬‬
‫ظْم ِػحشد‪ ٛ‬خحط دٖح ٌِح ن‪ِ ٛ‬خػػ ِػحشد‪ ٛ‬ـ ْس‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ن‪ ٛ‬ػـ‪.26/‬‬
‫ٗػْ‪ ،ٛ‬دل سٗغؾ ِدحضرذ غِّ ػشحدحز ج‪ِٟٗ‬جل ـ ْس‪ٜ‬ظر خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ن‪ ٛ‬ػـ‪.26/‬‬
‫ـ جٍْس‪ٜ‬ظر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر (ىدل جٍغر‪ٜ‬در) ن‪ ٛ‬ػـ‪.227/‬‬ ‫جٍخحط‪ٕٗ ،‬ذج جٍِْؼٗر جٍِزدٗض ٍَْسحثط‪.‬‬
‫ـ ‪ِْٜ‬غ ٍَِئششر ْس‪ٜ‬ظر ؿحِر ْٗس‪ٜ‬ظر سػَ‪َٜٜ‬ر دـع ؤِح ْس‪ٜ‬ظر جٍدٗرذ جٍظحن‪ٜ‬ر (نسشظل ن‪ ٛ‬ػـ‪.)22/‬‬
‫جٍْهيحز ٗج‪ٜ١‬رجدجز ٗج‪ٟ‬ردحع ٗجٍخشحثر ‪ ٣‬سِر ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٜ‬ردجز ْٗهيحز خحرض ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬
‫ظْم جٍْهيحز ٗظْم ج‪ٜ١‬رجدجز دل سشظل ِدحضرذ (ػـ‪ ،06/‬ػـ‪ )56/‬سٌّٗ ؿْظر ِّ ؿْحظر‬
‫ن‪ ٛ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ٌز‪ٜ‬حدجز ؤٗ ْيظحّ ْٗس‪ٜ‬ظر جٍْسحثط‪.‬‬
‫سئخذ جٍغر‪ٜ‬در ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ردحع جٍِشسػير خ‪٤‬ل جٍدٗرذ‪.‬‬ ‫جٍدٗرذ سؼٖر ن‪ ٛ‬ػـ‪.16/‬‬
‫ـ ؿْحظر جٍْسحثط ج‪ٟ‬شحش‪ٜ‬ر ٕ‪ ٛ‬ؿْحظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫سغحم جٍـْحظر ج‪٣‬شسصْحث‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬شد‪ٜ‬ل جٍد‪ٜ‬حّ ن‪ٛ‬‬
‫ىحثِر جٍْسحثط‪.‬‬
‫ـ ْػشخ جٍغر‪ٜ‬در ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ردحع ٗؿَ‪ ٙ‬ؤشحس ْس‪ٜ‬ظر‬
‫جٍدٗرذ ٗسظػغ دـْحظر جٍغرجثخ جٍِئظَر‪.‬‬
‫اهيكغؼ‪ :‬دضٗضر ٍِٗٗد‪ ،‬ج‪ْ٣‬سيحل ِّ جٍِخػػ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍٗػْ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬جٍْؼحُ جٍِػحشد‪ ٛ‬جٍِحٍ‪ِ ،ٛ‬ذٌرذ ِيدِر‬
‫غِّ ِسػَدحز ْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ جٍَ‪ٜ‬شحْس ن‪ ٛ‬جٍـَُٗ ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر دنـر‪.6717-6776-‬‬

‫ؤِح دحٍْشدر اٍ‪ ٙ‬ظدٗل سدن يحز جٍخز‪ْٜ‬ر ٗظدٗل سل‪ٜ‬رجز رئٗس ج‪ِٟٗ‬جل نٖ‪ ٛ‬سـسدر ٌضٗم ظد‪ٜ‬دذ ٍُ‬
‫سٌّ ِٗظٗدذ ن‪ ٛ‬جٍِخػػ جٍٗػْ‪ ،ٛ‬دػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬شِغ جٍظدٗل رىُ(‪ )76‬دحٍسهرىر د‪ ّٜ‬سدنيحز ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬سدنيحز‬
‫ج‪٣‬شسصِحر‪ٗ ،‬سدنيحز جٍسِٗ‪ٜ‬ل‪ ،‬اغحنر ؤْٔ ‪ٜ‬شِغ ٍْح دحٍِيحرْر ِؾ جٍدٗرذ جٍشحدير ٍِح ‪ٜ‬ـسدر ِظدر ُِٖ ٍَسػَ‪ٜ‬ل‬
‫جٍِحٍ‪ .ٛ‬ؤِح جٍظدٗل جٍِحٍ‪ )75( ٛ‬نٖٗ ‪ٜ‬ـػ‪ ٛ‬سػَ‪ٍَ ٤ٜ‬ػرٌحز ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ ٛ‬ؤصرز ن‪ٌ ٛ‬ل نظل ِّ جٍهظٗل‬
‫‪1‬‬
‫جٍس‪ ٛ‬سضٌل ِْٖح رئٗس ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ٌٍَ‪ٜ‬حّ خ‪٤‬ل جٍشْر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ -6‬دضٗص ٍِٗٗد‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشح‪ٜ‬و‪ ،‬ط ‪.75‬‬


‫‪70‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬خضوٖل اهيٖؽاٌٖج تّاؿنج اهخّاؽٌبح اهيبهٖج‬


‫دـد ؤّ سِز جٍسـد‪٤ٜ‬ز ؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر دٗجشػر جٍِػحشدر ٗؤظدػز ىحدَر ٍَدرجشر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ْ ،‬يُٗ ن‪ٕ ٛ‬ذج‬
‫جٍِدػش ددرجشر ٗسػَ‪ٜ‬ل جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سـحٍط جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٗجٍس‪ ٛ‬دٗجشػسٖح سٖدم ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ٛ‬‬
‫جٍِئششر اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ ِّٗ ،ٛ‬د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ْذٌر رؤس جٍِحل جٍـحِل‪ ،‬جػس‪ٜ‬حظحز‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل‪ ،‬جٍخز‪ْٜ‬ر‪.‬‬
‫اهينوة األّل‪ :‬اهخضوٖل تّاؿنج يئفؼاح اهخّاؽً اهيبهٕ‬
‫اهفؼو األّل‪ :‬يفِّى ؼؤؾ اهيبل اهًبيل (‪)FR‬‬
‫ٕٗ ِئضر ِّ ِئضرجز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ٜٗ ٛ‬شِ‪ ٙ‬ؤ‪ٜ‬غح ٕحِص ج‪ِٟ‬حّ ٕٗٗ ظزء ِّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر‬
‫جٍس‪ ٛ‬سه‪ٜ‬ع ؿّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٍٗ جٍظزء ِّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر جٍِلػ‪ ٙ‬دإِٗجل دجثِر‪ ،‬نِس‪ ٣ ٙ‬سَظإ جٍِئششر‬
‫ٍسلػ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسصِحرجز دد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل سَظإ اٍ‪ ٙ‬ج‪ِٟٗ‬جل ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ِّٗ خ‪٤‬ل ٕذج جٍِهُٖٗ نبّ رؤس‬
‫‪1‬‬
‫جٍِحل جٍـحِل ‪ٜ‬ػشخ دػر‪ٜ‬يس‪:ّٜ‬‬
‫ـ جٍػشحخ ِّ ؤؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر = رؤس جٍِحل جٍـحِل‪ -‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‪.‬‬
‫ـ جٍػشحخ ؤشهل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر = رؤس جٍِحل جٍـحِل = ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر – د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ـرنٔ ‪PATRICE VIZZANOVO‬ؿَ‪ ٙ‬ؤْٔ ٕحِص ؤِحّ دحٍْشدر ٍَِئششر‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ؤٌّايَ‬
‫ؤ ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهعبق‪ِ ٕٗ:‬يدجر جٍهحثع ِّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر دـد سِٗ‪ٜ‬ل ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٗ‪ٜ‬ػشخ‬
‫ٗنو جٍـ‪٤‬ىر‪:‬‬

‫ؼ ى و ط = ؤيّال عبكج – ؤكّل‬


‫اهغًّٖ‬ ‫= األكّل اهيخغاّهج ‪-‬‬

‫ٗ‪ٜ‬ـسدر رؤس جٍِحل جٍخحط ؤدجذ ٍَػٌُ ؿَ‪ِ ٙ‬د٘ ج‪٣‬شسي‪ٍٜ٤‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ؤ‪ٗ ٚ‬ظٗدٓ ‪ٜ‬دل ؿَ‪ ٙ‬ؤّ‬
‫ظزء ِّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٍِِٗر دح‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‪ٌِ ،‬ح ؤْٔ ‪ٜ‬شحؿد ؿَ‪ ٙ‬ى‪ٜ‬حس ِرْٗر جٍِئششر ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬خط‬
‫‪3‬‬
‫جٍِد‪ْٜٜٗ‬ر‪.‬‬

‫‪ -6‬ؿَظ‪ ِٜٛ‬ػشّ خَم‪ ،‬جٍشَشَ ر جٍـَِ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍسيْ‪ٜ‬حز جٌٍِ‪ٜ‬ر ٍَض‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ،ٛ‬جٍظزء ج‪ٟٗ‬ل‪ ،6775 ،‬ط‬
‫‪.22‬‬
‫‪patrice vizzanova , gestion financier, printed in algeria, prierre adition 1995, p 292. -0‬‬
‫‪ -1‬ؿِر دٗخزجر‪ِ ،‬دحدة جٍِػحشدر جٍسػَ‪َٜٜ‬ر‪ِ ،‬ػدـر ِز‪ٜ‬حّ‪ ،‬جٍظزجثر‪ ،6746 ،‬ط ‪.11‬‬
‫‪71‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ة ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهكبفٕ (اهغائى)‪ٜ :‬ـرم ؿَ‪ ٙ‬ؤْٔ جٍهرو د‪ ّٜ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ٗد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬
‫ٗكحٍدح ِح ‪ ٌّٜٗ‬رىِح ِٗظدح ٗ‪ٜ‬ـسدر ِي‪ٜ‬حشح ِيدٗ‪ ٌِّٜٗ ٣‬ػشحدٔ دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهكبفٕ (اهغائى) = ؤكّل يخغاّهج – غًّٖ ككٖؼث األسل‬
‫= األيّال اهغائيج ‪ +‬ؤكّل ذبتخج‬

‫ٗ‪ٜ‬ظخ ؤّ ‪ ٌّٜٗ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل جٍدجثُ ذٗ ى‪ِٜ‬ر ؤٌدر ٌَِح ٌحْز ج‪ٟ‬خػحر ٕ‪ ٛ‬سئصر ؿَ‪ ٙ‬ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫جٍِسدجٍٗر ٌَِٗح ٌحْز ػرٌر ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ؤ‪ٜ‬غح‪ٗ ،‬دٖذج ‪ٜ‬ػدد رؤس جٍِحل جٍـحِل جٍدجثُ ٍدرجشر‪:‬‬
‫جٍسْحشخ د‪ ّٜ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍيحدَر ٗجٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ظٗل‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫درظر ش‪ٍٜٗ‬ر جٍِخزّٗ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍـ‪٤‬ىر ؤٗ جٍسْحشخ د‪ ّٜ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ٗجٍد‪.ّٜٗ‬‬ ‫‪‬‬
‫ر ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اإلسيبهٕ‪ٜ :‬يظد دبظِحٍ‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ِظِٗؽ ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ٕٗ‪ ٛ‬سًَ‬
‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍس‪ ٛ‬ؿحدذ ِح سسػٗل اٍ‪ْ ٙ‬يد‪ٜ‬ر خ‪٤‬ل جٍشْر‪ٗ ،‬سسغِّ ٕذٓ ج‪ٟ‬ظٗل دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍْيد‪ٜ‬ر ذجسٖح‬
‫‪2‬‬
‫ج‪٣‬شسصِحرجز جٍِئىسر ٗجٍذُِ ٗجٍِخزّٗ ِّ جٍشَؾ‪.‬‬
‫ٗ‪ ٌِّٜ‬ػشحدٔ دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫األكّل اهيخغاّهج‬ ‫ؼؤؾ اهيبل اهًبيل االسيبهٕ =‬
‫اهغًّٖ‬ ‫= األكّل اهذبتخج ‪-‬‬

‫غ ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل األسٌتٕ‪ٜ :‬د‪ ّٜ‬ى‪ِٜ‬ر جٍِٗجرد جٍِحٍ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظْد‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِئششر ٗجٍِسِصَر ن‪ ٛ‬اظِحٍ‪ ٛ‬جٍد‪،ّٜٗ‬‬
‫ْٕٗح ‪ ٣‬سْؼر اٍ‪ ٙ‬جٍد‪ ّٜٗ‬دحٍِهُٖٗ جٍشَد‪ ،ٛ‬دل ٌِٗجرد غرٗر‪ٜ‬ر ٍسْض‪ٜ‬ػ ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ٜٗ ،‬ػشخ دحٍـ‪٤‬ىر‬
‫جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ؼؤؾ اهيبل اهًبيل األسٌتٕ = يسيّو اهغًّٖ‬
‫= غًّٖ ككٖؼث األسل ‪ +‬غًّٖ يخّؿنج ّنّٖوج األسل‬
‫= ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اإلسيبهٕ – ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهعبق‬
‫= يسيّو اهعكّى – األيّال اهعبكج‬

‫‪ِ -6‬دحرً شَٗس‪ "،‬جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ "ٛ‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍظزجثر‪ ،6774 ،‬ط ‪.17‬‬
‫‪ِْٜ -0‬ر ادرجٕ‪ْٕ ُٜ‬د‪ " ،ٚ‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ِ ،‬دخل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِـحظر"‪ ،‬جٌٍِسخ جٍـرد‪ ٛ‬جٍػد‪ٜ‬ش‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍػدـر جٍرجدـر‪ ،‬ط ‪.027‬‬

‫‪72‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفنل (‪ :)11‬اهفنل اهتٖبٌٕ هيعخوف ؼئّؾ األيّال اهًبيوج‬

‫أصوي ثابخت‬
‫أمواي رخاصت‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل جٍخحط‬ ‫رؤس جٍِحل جٍـحِل جٍدجثُ‬
‫رؤ‬
‫دٌون طوٌٍت األجً‬ ‫أصوي‬ ‫رؤس جٍِحل‬
‫جٍـحِل ج‪١‬ظِحٍ‪ٛ‬‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل ج‪ٟ‬ظْد‪ٛ‬‬
‫دٌون لصٍرة األجً‬ ‫مخذاوٌت‬

‫اهيكغؼ‪ :‬اشِحؿ‪ٜ‬ل ؿردحظ‪" ،ٛ‬جىسظحد جٍِئششر"‪ ،‬د‪ٜٗ‬جّ جٍِػدٗؿحز جٍظحِـ‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍظزجثر‪ ،‬جٍػدـر جٍصحْ‪ٜ‬ر‪،‬‬
‫‪ ،1665‬ط ‪.661‬‬

‫ضبالح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل (‪)FR‬‬ ‫*‬

‫‪ٜ‬إخذ رجس جٍِحل جٍـحِل ص‪٤‬ش ػح‪٣‬ز سسِصل ن‪:ٛ‬‬


‫‪ 1‬ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل يّسة (‪ٕ :)FR >0‬ذٓ جٍٗغـ‪ٜ‬ر سدرر سـر‪ٜ‬م رؤس جٍِحل جٍـحِل ؤ‪ ٚ‬ؤّ ج‪ِٟٗ‬جل‬
‫‪1‬‬
‫جٍدجثِر سي‪ٜ‬ع ؿّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر اذ ‪ٜ‬ظخ سػي‪ٜ‬يٖح خحظر ن‪ ٛ‬جٍِئششر ج‪ْ١‬سحظ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل يًغّى (‪ :)FR =0‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر سٌّٗ جٍِٗجرد جٍدجثِر سشحٗ‪ ٚ‬ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٕٗذج‬
‫‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍِٗجرد جٍدجثِر سلػ‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز جٍِئششر جٍػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬نحٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ِ ٛ‬ػيو ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر‪،‬‬
‫ٌٍّٗ ‪ٜ ٣‬ػيو ؤ‪ ٚ‬نحثع ن‪ ٛ‬جٍِٗجرد جٍػٗ‪َٜ‬ر جٍِد٘ ِّ ؤظل سِٗ‪ٜ‬ل دٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ( ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حظحز جٍيظ‪ٜ‬رذ‬
‫‪2‬‬
‫جٍِدذ)‪.‬‬
‫‪ 0‬ـ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل ؿبهة (‪ :)FR < 0‬ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر سهحد‪ٕ ٚ‬ذٓ جٍػحٍر ٕٗذج ِّ ؤظل جٍػهحؼ ؿَ‪ٙ‬‬
‫سٗجزْٖح جٍِحٍ‪ٕٗ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر سـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ‪ ٣‬سـػ‪ ٛ‬دظهر ٌحَِر جٍِشسػيحز ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر‪.‬‬
‫جٍضٌل جٍِٗجٍ‪ِٜ ٛ‬صل ػح‪٣‬ز ِسـَير درؤس جٍِحل جٍـحِل‪.‬‬

‫‪ -1‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ ،‬ظِـّٗ ٗش‪َٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.53‬‬


‫‪ -2‬دَيحشُ نحػِر جٍزٕرجء‪ " ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬دٗرٓ ن‪ ٛ‬سي‪ ُٜٜ‬ؤدجء جٍِئششر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر"‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس ن‪ٛ‬‬
‫جٍـَُٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‪ ،‬سخظط ِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬ظحِـر ؤػِد دٗىرذ‪ ،‬دِٗردجس‪ ،0224-0223 ،‬ط‪ ،‬ط ‪.46-45‬‬
‫‪73‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفنل (‪ :)14‬ضبالح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‬

‫أمواي‬ ‫أظٗل‬ ‫أمواي‬ ‫ؤظٗل‬ ‫ؤظٗل صحدسر‬


‫دائمت‬ ‫ثابخت‬ ‫دائمت‬ ‫ثابخت‬ ‫ؤِٗجل دجثِر‬

‫دٌون‪.‬ق‬ ‫أصوي‬
‫دٌون‪.‬ق‬ ‫أصوي‬ ‫األجً‬ ‫مخذاوٌت‬ ‫د‪ ّٜٗ‬و‬ ‫ؤِٗجل‬
‫األجً‬ ‫مخذاوٌت‬ ‫األجً‬ ‫مخذاوٌت‬

‫‪source : jacky, mailler memillere,<< analyse financière de l’entrprise>>, 6 eme édition‬‬


‫‪dounad, paris, 1992, p 74.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬يفِّى اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل (‪)B.F.R‬‬


‫‪ ٌِّٜ‬سـر‪ٜ‬هٔ ؿَ‪ ٙ‬ؤْٔ رؤس جٍِحل جٍـحِل جٍذ‪ ٚ‬سػسحض اٍ‪ ٜٔ‬جٍِئششر نـ‪ٍَِٗ ٤‬جظٖر دظهر ػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر‬
‫جػس‪ٜ‬حظحز جٍش‪ٍٜٗ‬ر ؿْد ِٗؿد جشسػيحو د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ٗسسغِّ سش‪ٜٜ‬ر دٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل دظهر ؿحد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ندٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل سسرسخ ؿَ‪ ٙ‬جػس‪ٜ‬حظحز دٗر‪ٜ‬ر ِسظددذ ‪ٜ‬ظخ سلػ‪ٜ‬سٖح دِظحدر جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٍَدٗرذ ؤٌدر ِّ‬
‫جٍِٗجرد جٍِسٍّٗدذ ِّ ْهس جٍدٗرذ‪ْ ،‬يٗل ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ؤّ جٍِئششر دػحظر اٍ‪ ٙ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ٗسػشخ‬
‫‪1‬‬
‫جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل= اضخٖبسبح اهخيّٖل – يكبغؼ اهخيّٖل اهغّؼٖج‬

‫ػ‪ٜ‬ش ؤّ جػس‪ٜ‬حظحز جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍدٗر‪ٜ‬ر سرسدػ دشرؿر دٗرجّ ؿْحظر ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر نسِصل ن‪ ٛ‬جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ‬
‫ج‪ٟ‬ظل ؤٗ ِح ‪ٜ‬ـرم دخظُٗ جٍخز‪ْٜ‬ر جٍس‪ٜ ٍُ ٛ‬ظل دـد سحر‪ٜ‬خ جشسػيحىٖح ٗ‪ ٌِّٜ‬سػد‪ٜ‬د جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل‬
‫جٍـحِل دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = (كٖى االؿخغالل‪+‬كٖى سبُؽث) – (غًّٖ ككٖؼث األسل‪ +‬ؿوفبح يكؼفٖج)‬
‫غ ق ؤ – ؿوفبح يكؼفٖج‬ ‫ؤكّل اهيخغاّهج – كٖى سبُؽث) –‬ ‫=(‬

‫‪ -6‬زؿػٗػ ؤػِد‪ " ،‬ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر"‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍ‪ٜ‬شحْس‪ِ ،‬حٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬ظحِـر جٍظزجثر – ‪ – 0226‬ط ‪.15‬‬
‫‪74‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 1‬ـ خغٖؼاح اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‪ :‬اّ ػد‪ٜ‬ـر ِٗشسٗ٘ ْضحػ جٍِئششر ٗؤ‪ٜ‬غح جٍسػٌُ ن‪ ٛ‬سش‪ٜٜ‬ر دٗرذ‬
‫ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ‪ْٜ‬سط ؿْٔ سل‪ٜ‬ر ِشسِر ن‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حض رؤس جٍِحل جٍـحِل‪ْٗ ،‬ذٌر ِْٖح‪:‬‬
‫ؤّال‪ :‬اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل يّسة (ا ؼ ى و < ‪ :)1‬جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِح ؿدج جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر ‪٣‬‬
‫سلػ‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍدٍٗ‪ٜ‬ر ِْٗٔ ‪ٜ‬سٍٗد جػس‪ٜ‬حض رؤس جٍِحل جٍـحِل‪.‬‬
‫ذبٌٖب‪ :‬اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل يًغّى (ا ؼ ى و = ‪ :)1‬ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حظحز جٍدٗر‪ٜ‬ر سلػ‪ ٛ‬دِٗجرد جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍدٗر‪ٜ‬ر‬
‫ِْٗٔ ٍد٘ جٍِئششر رؤس جٍِح ؿحِل ٌحم ٕٗذج ‪ٜ‬ػيو سٗجزّ ٍَِئششر‪.‬‬
‫ذبهذب‪ :‬اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل ؿبهة (ا ؼ ى و > ‪ٍَِ :)1‬ئششر نحثع ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ٗذًٍ دـد‬
‫‪1‬‬
‫سلػ‪ٜ‬ر ٌل جػس‪ٜ‬حظحز جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍدٗر‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬اهعؽٌٖج‬


‫‪ 1‬ـ يفِّى اهعؽٌٖج‬
‫‪ ٌِّٜ‬سـر‪ٜ‬م خز‪ْٜ‬ر جٍِئششر دإْٖح ِظِٗؿر ِّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍس‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ػٗزسٖح ٍِدذ دٗرذ جشسل‪ٍٜ٤‬ر ٕٗ‪ٛ‬‬
‫‪2‬‬
‫سِصل ظحن‪ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ ؤ‪ْ ٚ‬شسػ‪ٜ‬ؾ جٍسظرم ن‪ ٜٔ‬نـ‪ِ ِّ ٤‬دحٍق شحثَر خ‪٤‬ل دٗرذ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬
‫جٍخز‪ْٜ‬ر ٕ‪ِ ٛ‬ظِٗؽ جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍس‪ ٕٛ ٛ‬سػز سظرم جٍِئششر‪.‬‬
‫ٗسـرم ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح ٌل جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍِئششر سئد‪ ٚ‬اٍ‪ ٙ‬دخٗل ؤٗ خرٗض ِّ ؤِٗجل جٍخز‪ْٜ‬ر شٗجء‬
‫‪3‬‬
‫ٌحْز ؿَِ‪ٜ‬حز ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬جٍسٗز‪ٜ‬ؾ ؤٗ ج‪٣‬شسصِحر ؤٗ جٍسػٗ‪ٜ‬ل‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ينٌّبح اهعؽٌٖج‬
‫جْػ‪٤‬ىح ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪ٌِْْٜ‬ح سػد‪ٜ‬د ٌِْٗحز جٍخز‪ْٜ‬ر ِّ ؤظٗل ٗخظُٗ‪.‬‬
‫ؤ ـ يٌبكؼ األكّل‪:‬‬
‫عكى األّؼاق اهخسبؼٖج‪ ٌّٜٗٗ :‬ذًٍ ؿّ ػر‪ٜ‬و جٍخظُ جٍِدحضر ٍسًَ ج‪ٟٗ‬رجو ؤِحُ جٍدًْٗ‪.‬‬ ‫*‬

‫* ؿٌغاح اهعؽٌٖج‪ :‬سيُٗ جٍِئششر دضرجء شْدجز ِّ جٍدًْٗ جٍس‪ٜ ٛ‬ػرػٖح ٍ‪ٌ٤‬سسحخ ٕٗذٓ جٍشْدجز سشدد ىدل‬
‫سحر‪ٜ‬خ ج‪٣‬شسػيحو جٍذ‪ٜ ٣ ّٜ‬ز‪ٜ‬د ؿّ ‪ 6‬ؤضٖر‪.‬‬
‫اهضؿبتبح اهسبؼٖج‪ ٕٛٗ :‬ؿدحرذ ؿّ سًَ ج‪ِٟٗ‬جل جٍظحٕزذ جٍس‪ ٛ‬سٌّٗ سػز سظرم جٍِئششر ن‪ ٛ‬ؤ‪ٗ ٚ‬ىز‪.‬‬ ‫*‬

‫ة ـ يٌبكؼ اهعكّى‪ٗ :‬سضِل ْٗؿحّ‬


‫خؿِٖالح اهكٌغّق‪ ٕٛٗ :‬سِصل ظِ‪ٜ‬ؾ جٍِشحؿدجز جٍدٌْ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍِئششر ِّ ىدل جٍدًْٗ‪،‬‬ ‫*‬

‫ٍهسرذ ىظ‪ٜ‬رذ ِّ جٍزِّ ؿْدِح ‪ ٌّٜٗ‬رظ‪ٜ‬دٕح شحٍدح‪.‬‬

‫‪ -6‬خػحخ ِٗش‪ ،ٙ‬در‪ٜ‬ش‪ِ ٛ‬ػِد ٍِ‪ْ ،ّٜ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.42‬‬
‫‪ -0‬ضٗ‪ٜ‬ر دٍ‪َٜ‬ر‪ ،‬دٗر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ِ ،‬حٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬دِٗردجس‪ ،0223 ،‬ط ‪.15‬‬
‫‪ -1‬خػحخ ِٗش‪ْ ،ٙ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.43‬‬
‫‪75‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهؿضة يوٓ اهينفّف‪ٜ :‬شِغ جٍدًْ ٍَِئششر دشػخ ؤِٗجل دّٗ ٗظٗد رظ‪ٜ‬د ٕٗذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر ‪ ٣‬سسػَخ‬ ‫*‬
‫‪1‬‬
‫نسرذ ػٗ‪َٜ‬ر ٍخػٗرسٖح‪.‬‬

‫ٗ‪ ٌِّٜ‬ػشحخ جٍخز‪ْٜ‬ر دحٍػر‪ٜ‬يس‪ ّٜ‬جٍسحٍ‪ٜ‬س‪:ّٜ‬‬

‫اهعؽٌٖج = كٖى سبُؽث – ؿوفبح يكؼفٖج‬


‫اهعؽٌٖج = ؼؤؾ اهيبل اهًبيل – اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‬

‫‪ 0‬ـ ؤُى اهضبالح اهيخًولج تبهعؽٌٖج‪:‬‬


‫‪ ٌِّٜ‬سٗغ‪ٜ‬غ ٗغـ‪ٜ‬ر جٍخز‪ْٜ‬ر جٍِسـَير ِّ خ‪٤‬ل جٍػح‪٣‬ز جٍص‪٤‬صر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫‪ BEF < FR‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ ٌّٜٗ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ؤٌدر ِّ‬ ‫‪TR > 0‬‬ ‫ؤ ـ اهعؽٌٖج يّستج ُٕ‬
‫جػس‪ٜ‬حظحسٔ‪ٗ ،‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٍَِ ٌِّٜ‬ئششر اديحء ظزء ِّ ؤِٗجٍٖح ٍسلػ‪ٜ‬ر دـع جٍسزجِحسٖح ؤٗ سٗؼ‪ٜ‬م ٕذٓ‬
‫ج‪ِٟٗ‬جل ن‪ِ ٛ‬ضحر‪ٜ‬ؾ ؤخر٘‪.‬‬
‫‪ BFR = FR‬فٕ ُػٍ اهضبهج ‪ ٌّٜٗ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل‬ ‫ة ـ اهعؽٌٖج يًغّيج ُٕ ‪TR =0‬‬
‫ٗجػس‪ٜ‬حظحسٔ ِسشحٗ‪ٜ‬حّ‪ِٜ ٕٗٗ ،‬صل جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍـحد‪ٍَِ ٚ‬ئششر نـَ‪ٖٜ‬ح جٍِػحنؼر ؿَ‪ٕ ٙ‬ذٓ جٍٗغـ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ٕ BFR > TR‬ذٓ جٍٗغـ‪ٜ‬ر سـدر ؿّ ػحٍر جٍـظز‪ٗ ،‬ذًٍ ‪ّٟ‬‬ ‫ر ـ اهعؽٌٖج ؿبهتج ؤٔ ‪TR<0‬‬
‫‪2‬‬
‫جٍِئششر ‪ ٣‬سلػ‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحسٖح ٌَ‪ٜ‬ر‪ٕٗ ،‬ذج ‪ٜ‬ضٌل خػر دحٍْشدر ٍَِئششر‪.‬‬

‫‪ -1‬ػدجد ‪ٜ‬حش‪ ،ّٜ‬درجشر جٍٖ‪ٌَٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر‪ِ"،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬دِٗردجس‪ ،0220 ،‬ط ‪.31‬‬
‫‪ٍ -2‬خَم ؿصِحّ‪ ،‬ػش‪َِ" ،ٍٖٜٛ ّٜ‬م ن‪ ٛ‬جٍسش‪ٜٜ‬ر ٗجٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ( "ٛ‬جٍشَشَر جٍـَِ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍسيْ‪ٜ‬حز جٌٍِ‪ٜ‬ر ٍَْضر)‪ ،‬ظحِـر جٍظزجثر‪،‬‬
‫‪ ،0226‬ط ‪.06‬‬
‫‪76‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫اهفنل ؼكى (‪ّٖ :)10‬مص ّمًٖج اهعؽٌٖج‬

‫‪FR <BER‬‬ ‫‪FR = BER‬‬

‫‪TR‬‬
‫‪FR‬‬

‫‪TR-‬‬

‫‪TR =0‬‬ ‫‪TR =0‬‬


‫‪TR+‬‬
‫‪FR >BFR‬‬ ‫‪FR >BFR‬‬

‫اهيكغؼ‪ :‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.21‬‬

‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬اهخضوٖل تّاؿنج اهٌؿة اهيبهٖج‬


‫سـسدر جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؤُٕ ج‪ٟ‬دٗجز جٍِشسـَِر ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٍ ٛ‬سي‪ ُٜٜ‬ؤدجء جٍِئششر ٗسضخ‪ٜ‬ط‬
‫ٗغـ‪ٜ‬سٖح جٍِحٍ‪ٜ‬ر جْػ‪٤‬ىح ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٗظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط‪.‬‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬خًؼٖف اهٌؿة اهيبهٖج ّيغْ ؤُيٖخِب‬


‫سـرم جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬ؤْٖح جٍـ‪٤‬ىر د‪ ّٜ‬ى‪ِٜ‬س‪ٕ ّٜ‬حِس‪ ّٜ‬جٍي‪ِٜ‬س‪ ّٜ‬سشسػ‪ٜ‬ـحّ جٌٍضم ؿّ ِـػ‪ٜ‬حز‬
‫خحظر ِصل جٍِخزْٗحز ؤٗ اػد٘ جٍِرجٌز ٌٗذًٍ جٍِـػ‪ٜ‬حز ج‪ٌٟ‬صر اؿدجدج ِصل رؤس جٍِحل جٍـحِل ؤٗ جٍي‪ِٜ‬ر‬
‫‪1‬‬
‫جٍِغحنر‪.‬‬
‫ؤٗ ٕ‪ْ ٛ‬شدر ِِ‪ٜ‬زذ دِيدجر‪ٜ ّٜ‬ـدرج ِح دٌشر ؤٗ ْشدر ِثٗ‪ٜ‬ر‪ ،‬جخسحرٕح ‪ ...‬دحٍِضٌل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍِػرٗع‬
‫ٗجٍِرجد ِـرنر شدخ ػدٗصٔ ٗؿ‪٤‬ظٔ‪ٌِ ،‬ح سٌِْْح ِّ جٍػٌُ ؿَ‪ ٙ‬جٍْسحثط جٍِػيير ٗذًٍ دِيحرْسٖح ِؾ جٍِئششحز‬
‫ن‪ْ ٛ‬هس جٍِظحل ٗسٌِّ ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫ـ سـػ‪ ٛ‬ا‪ٜ‬غحػحز ػٗل نـحٍ‪ٜ‬ر جٍِئششر ٗسٗجزْٖح جٍِحٍ‪.ٛ‬‬

‫‪ٌْ -‬ظٗ ؿددٗ‪ٌْ ،‬ظٗ ادرجٕ‪ ،ُٜ‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ ،‬دجر جٍِش‪ٜ‬ر ٍَْضر ‪ ،6775‬ط ‪.66‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪77‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ـ سه‪ٜ‬د دظهر ؿحِر ِـرنر ْيحػ جٍيٗذ ٗجٍغـم ٍَِئششر‪.‬‬
‫ـ سشِغ ‪ ....‬دحٍسػَ‪ٜ‬ل ِّ ِسحدـر سػٗر جٍِئششر ٗسيد‪ٜ‬ر جٍسٗجزّ د‪ ّٜ‬درظر ش‪ٍٜٗ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل ٗجشسػيحى‪ٜ‬ر‬
‫جٍخظُٗ‪.‬‬
‫ـ ٍٖح ؤِٕ‪ٜ‬ر خحظر ؿْد جٍِٖسِ‪ٌ ّٜ‬حٍدًْٗ ٗجٍِيرغ‪ ،ّٜ‬جٍزدحثّ ٗجٍِٗرد‪ ّٜ‬سػد‪ٜ‬د جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ـ سٌِّ ِّ ِيحرْر ؤٗغحؽ جٍِئششر ٍـدذ شْٗجز دػ‪ٜ‬ش ْشسخرض ج‪٣‬سظحٕحز جٍـحِر ٍسػٗ‪ٜ‬ر جٍِئششر‪.‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬ؤٌّاو اهٌؿة اهيبهٖج‬


‫ْٕحً ؿدد ‪ْٖ ٣‬حث‪ ِّ ٛ‬جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗ‪ ٌِّٜ‬دظهر ؿحِر سيش‪ِٖٜ‬ح اٍ‪ ٙ‬جٍِظِٗؿحز جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ؤّال‪ٌ :‬ؿة اهِٖنوج اهيبهٖج‬
‫سٗغغ ٕذٓ جٍْشخ ِد٘ جٍسٗجزّ د‪ ّٜ‬ش‪ٍٜٗ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل ٗجشسػيحى‪ٜ‬ر جٍخظُٗ ٗسػَ‪ٜ‬ل جٍش‪ٜ‬حش‪ٜ‬ر جٍِسدـر‬
‫ِّ ػرم جٍِئششر ٗ‪ ٌّٜٗ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل دٖذٓ جٍْشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ 1‬ـ اهخضوٖل األفلٕ‪:‬‬
‫ٌؿتج اهخيّٖل اهغائى‪ :‬سـدّر ٕذٓ جٍْشخ ؿّ ِد٘ سلػ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر دح‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر ٗ‪ٌِّٜ‬‬ ‫‪‬‬
‫ػشحدٖح دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪:ٛ‬‬
‫األيّال اهغائيج‬
‫ٌؿتج اهخيّٖل اهغائى =‬
‫األكّل اهذبتخج‬
‫ٗ‪ٜ‬شسػشّ ؤّ سٌّٗ ٕذٓ جٍْشدر ؤٌدر ِّ جٍٗجػد ػس‪ْ ٙ‬يٗل ؤّ جٍِئششر ٍٖح ٕحِص ؤِحّ ؤ‪ ٚ‬ؤّ رؤس جٍِحل‬
‫جٍـحِل ٍَِئششر ِٗظخ‬
‫ٌؿتج اهخيّٖل اهعبق‪ :‬سد‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍْشدر ِد٘ سلػ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر دٗجشػر ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬ ‫‪‬‬
‫ٌْٗسخ‪:‬‬
‫األيّال اهعبكج‬
‫ٌؿتج اهخيّٖل اهعبق =‬
‫األكّل اهذبتخج‬
‫ٗاذج ٌحْز ٕذٓ جٍْشدر ؤٌدر ِّ جٍٗجػد ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍِئششر سٌِْز ِّ سلػ‪ٜ‬ر ؤظٍٖٗح جٍصحدسر دٗجشػر ؤِٗجٍٖح‬
‫جٍخحظر‪ ،‬دّٗ جٍَظٗء اٍ‪ ٙ‬د‪ ّٜٗ‬خحرظ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٌؿتج االؿخلالهٖج اهيبهٖج‪ :‬سد‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍْشدر ِد٘ جشسي‪ٍٜ٤‬ر جٍِئششر ؿّ جٍل‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤ‪ِ ٚ‬يحرْر ج‪ِٟٗ‬جل‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫جٍخحظر دبظِحٍ‪ ٛ‬د‪ْٖٜٗ‬ح ٌْٗسخ‪:‬‬

‫‪ِ -‬ػِد ِػر‪ ،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ج‪ٟ‬شحٍ‪ٜ‬خ ج‪١‬دجرجز ٗج‪٣‬شسخدجِحز جٍـَِ‪ٜ‬ر‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر‪ ،‬ػدـر جٍصحْ‪ٜ‬ر‪ ،0224 ،‬ط ‪.22‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ْ -2‬حظر دجد‪ ٚ‬ؿدّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.27‬‬


‫‪78‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫األيّال اهعبكج‬
‫ٌؿتج االؿخلالهٖج اهيبهٖج =‬
‫اهغًّٖ‬
‫‪ٜ‬ظخ ؤّ سٌّٗ جٍْشدر ج‪ ٍٟٙٗ‬د‪ ،6ٗ 1 ّٜ‬نبذج سشحٗز ِؾ ‪ 6‬ؤٗ ؤٌصر نٖذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‬
‫سشحٗ‪ ٚ‬غـم جٍد‪ِِ ّٜٗ‬ح ‪ٜ‬ظـل ٍٖح جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬جٍسشد‪ٜ‬د‪ ،‬ؤِح اذج ٌحْز ؿْد جٍٗجػد ؤٗ ؤىل نٖذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬جٍسشحٗ‪ٚ‬‬
‫د‪ِْٖٜ‬ح‪ِِ ،‬ح ‪ٜ‬ظـل جٍِئششر ِضدـر دحٍد‪ ٣ٗ ّٜٗ‬سشسػ‪ٜ‬ؾ جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ىرٗع اغحن‪ٜ‬ر‪ ،‬ؤِح جٍصحْ‪ٜ‬ر ن‪ٜ‬ظخ ؤّ‬
‫سٌّٗ ؤٌدر ِّ ‪ٕٗ 0,5‬ذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ؤٌدر ِّ جٍد‪.ّٜٗ‬‬
‫ٌؿتج كبتوٖج اهؿغاغ‪ :‬سشِغ ٕذٓ جٍْشدر دِيحرْر ػظُ د‪ ّٜٗ‬جٍِئششر ِؾ ؤظٍٖٗح ٗسٌسخ دحٍـ‪٤‬ىر‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫اهغًّٖ‬
‫ٌؿتج كبتوٖج اهؿغاغ =‬
‫األكّل‬
‫ٌَِح ٌحْز ٕذٓ جٍْشدر ِْخهغر‪ٌ ،‬حّ ذًٍ ن‪ ٛ‬ظحٍغ جٍِئششر‪ ،‬دػ‪ٜ‬ش سـدر ؿّ غِحّ ؤٌدر ٍد‪ ّٜٗ‬جٍل‪ٜ‬ر‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ٗ‪ٜ‬شسػشّ ؤّ سيسرخ ِّ ‪ ّٟ 0,5‬ذًٍ ‪ْٜ‬سط ٍَِئششر ػؼح ؤٌدر ٍَػظٗل ؿَ‪ ٙ‬د‪ ّٜٗ‬ؤخر٘‪.‬‬

‫‪ 4‬ـ اهخضوٖل اهًيّغٔ‪:‬‬

‫‪ٌ ‬ؿتج ُٖنوج األكّل‪:‬‬


‫األكّل اهذبتخج‬
‫ٌؿتج األكّل اهذبتخج =‬
‫األكّل‬

‫األكّل اهيخغاّهج‬
‫ٌؿتج األكّل اهيخغاّهج =‬
‫يسيّو األكّل‬

‫كٖى االؿخغالل‬
‫ٌؿتج كٖى االؿخغالل =‬
‫األكّل‬

‫‪ -1‬ض‪٤‬د‪ٜٕ ٛ‬هحء‪ "،‬دٗر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جسخحذ جٍيرجر"‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬دنـر ظٗجّ – ‪ ،0222‬ظحِـر‬
‫دِٗردجس‪ ،‬ط ‪.56‬‬
‫‪79‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫كٖى سبُؽث‬
‫ٌؿتج كٖى سبُؽث =‬
‫األكّل‬

‫كٖى كبتوج هوخضلٖق‬


‫ٌؿتج كٖى اهلبتوج هوخضلٖق =‬
‫األكّل‬

‫‪ٌ ‬ؿة ُٖنوج اهعكّى‪:‬‬


‫األيّال اهغائيج‬
‫ٌؿتج األيّال اهغائيج =‬
‫األكّل‬

‫األيّال اهعبكج‬
‫ٌؿتج األيّال اهعبكج =‬
‫اهعكّى‬

‫اهغًّٖ نّٖوج األسل‬


‫ٌؿتج اهغًّٖ نّٖوج األسل =‬
‫اهعكّى‬

‫اهغًّٖ ككٖؼث األسل‬


‫ٌؿتج اهغًّٖ ككٖؼث األسل =‬
‫اهعكّى‬
‫ذبٌٖب‪ٌ :‬ؿة اهٌفبن‬

‫ٕٗ‪ ٛ‬جٍس‪ ٛ‬سـرم دْشخ جٍسش‪ٜٜ‬ر ٕٗ‪ٌَِِ ٛ‬ر ٍْشخ جٍٖ‪ٌَٜ‬ر ‪ْٖٟ‬ح سشِغ دبدخحل جٍدـد جٍزِْ‪ ٛ‬ن‪ٛ‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍسػَ‪ٜ‬ل ٗذًٍ دإخذ دـ‪ ّٜ‬ج‪٣‬ؿسدحر دٗرجّ دـع ؿْحظر جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪ -6‬خػحخ ِٗش‪ْ ،ٙ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.56‬‬


‫‪80‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 1‬ـ ٌؿتج غّؼاً اهيعؽٌّبح‪ :‬سشِغ ٕذٓ جٍْشدر دسيد‪ٜ‬ر ؿدد جٍِرجز جٍس‪ ٛ‬سسظدد ن‪ٖٜ‬ح جٍِخزْٗحز ِٗـرنر‬
‫جٍِدذ جٍس‪ٜ ٛ‬شسلرو سػٗ‪َٖٜ‬ح ِّ ِخزْٗحز اٍ‪ ٙ‬ػيٗو ن‪ ٛ‬ػحٍر جٍد‪ٜ‬ؾ ؿَ‪ ٙ‬جٍػشحخ‪ ،‬ؤٗ اٍ‪ ٙ‬ش‪ٍٜٗ‬ر ظحٕزذ ن‪ٛ‬‬
‫ػحٍر جٍد‪ٜ‬ؾ جٍْيد‪ ِّٗ ٚ‬د‪ٜ‬ؾ جٍِئضرجز جٍس‪ ٛ‬سشِغ دِـرنر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍظ‪ٜ‬دذ ٍَِخزْٗحز ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫ٌؿتج اهغّؼاً‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫خنوفج فؼاء اهتمبيج اهيتبيج‬


‫تبهٌؿتج هوتمبئى =‬
‫يخّؿن اهيعؽًّ‬

‫خنوفج فؼاء اهيّاغ األّهٖج ّاهوّاؽى اهيؿخِونج‬


‫تبهٌؿتج هويّاؼغ األّهٖج =‬
‫يخّؿن اهيعؽًّ‬

‫خنوفج اإلٌخبر اهيتبو‬


‫تبهٌؿتج هويٌخسبح =‬
‫يخّؿن اهيعؽًّ‬

‫يظ‪+1‬يظ‪4‬‬
‫ضٖد‪ :‬يخّؿن اهيعؽًّ =‬
‫‪4‬‬
‫يغث اهخكؼٖف‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ّٖ 061 X‬ى‬ ‫=‬
‫ٌؿتج اهغّؼاً‬
‫سد‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍْشدر جٍِدذ جٍٗش‪ٜ‬ػر جٍس‪ ٛ‬سدي‪ ٙ‬ن‪ٖٜ‬ح جٍدغحثؾ ٗجٍِْسٗظحز جٍسحِر ن‪ ٛ‬جٍِئششر ٗسػشخ دـدد ج‪ٜٟ‬حُ‬
‫ٗج‪ٟ‬ضٖر‪.‬‬
‫‪1‬ـ ٌؿتج غّؼاً اهؽتبئً‪ ٕٛ :‬جٍِدذ جٍس‪ ٛ‬سدي‪ ٙ‬ن‪ٖٜ‬ح جٍِد‪ٜ‬ـحز ىدل ؤّ سػٗل اٍ‪ ٙ‬ش‪ٍٜٗ‬ر ْٗشِ‪ٖٜ‬ح ِدذ جٍسػظ‪ٜ‬ل‬
‫‪1‬‬
‫ج‪ٝ‬ظَر ٗسػشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫‪Allain Vermellot << les ration et leurs utisation >> , les édition d’organisation 6751, p 57. -6‬‬
‫‪81‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهؽتبئً ‪ +‬ؤّؼاق كبتوج هوخضكٖل‬
‫‪061 X‬‬ ‫يغث غّؼاً اهؽتبئً =‬
‫ؼكى األييبل تيب فَٖ اهؼؿّى‬

‫‪-4‬يغغ غّؼاً اهؽتبئً = (ؼكى األييبل تيب فَٖ اهؼؿّى اهؽتبئً ‪ +‬ؤّؼاق اهلتل) ‪061 X‬‬
‫ٕذٓ جٍْشدر ‪ ٣‬دد ؤّ سهٗو ‪ 1‬ؤ‪ ٚ‬ؤْٖح ػييز ٕحِص ؤِحّ ج‪ٜ‬ظحد‪ ،ٛ‬ؤِح اذج ٌحّ جٍـٌس نبّ ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ؤّ‬
‫سرجظؾ ٕ‪ٌَٖٜ‬ح جٍِحٍ‪ ٛ‬دز‪ٜ‬حدذ شٗجء جٍد‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ؤٗ رؤشِحٍٖح جٍخحط ؤٗ سخه‪ٜ‬ع جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬
‫‪1‬‬
‫ؤٗ ز‪ٜ‬حدذ ؤِٗجٍٖح جٍـحِر‪.‬‬
‫ٌؿتج اهؿّٖهج اهيعخكؼث‪ :‬سـسدر ٕذٓ جٍْشدر ؤٌصر دىر ِّ ج‪ ٕٛٗ ٍٟٙٗ‬سـِل ؿَ‪ ٙ‬جٍسػيو ِّ سلػ‪ٜ‬ر جٍد‪ّٜٗ‬‬ ‫*‬

‫ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل دٗجشػر جٍػيٗو خحظر ن‪ ٛ‬جٍِئششحز ذجز جٍِخزّٗ جٍدػت جٍدٗرجّ ٗسػشخ دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫ُؿتج اهؿّٖهج اهيعخكؼث = ( ق ق ح‪ +‬ق ش) \ غًّٖ ككٖؼث األسل‬

‫‪ٜ ٣‬ظخ ؤّ سٌّٗ ٕذٓ جٍْشدر ٌد‪ٜ‬رذ نيد ػدد ٍٖح جٍػد ج‪ٟ‬دْ‪ٗ 0,3 ٙ‬جٍػد ج‪ٟ‬ىظ‪ ٕٗٗ ٙ‬ػد جٍغِحّ دـ ‪0,5‬‬
‫ؤ‪ ٚ‬سٌّٗ جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ ٗك‪ٜ‬ر جٍظحٕزذ سشحٗ‪ ٚ‬اٍ‪ ½ ٙ‬د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ؤٗ ؤىل (ن‪ِ ٛ‬ئششر ذجز دٗرجّ‬
‫ِخزّٗ جٍشر‪ٜ‬ؾ ؤٗ جٍـحد‪)ٚ‬‬
‫ٌؿتج اهؿّٖهج اهضبهٖج‪ :‬سدؿ‪ٌ ٙ‬ذًٍ دحٍْشدر جٍهٗر‪ٜ‬ر ػ‪ٜ‬ش سد‪ٍْ ّٜ‬ح ىدرذ جٍِئششر ؿَ‪ ٙ‬سشد‪ٜ‬د د‪ْٖٜٗ‬ح‬ ‫*‬

‫جٍيظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ن‪ ٛ‬ؤظحل ى‪ٜ‬حش‪ٜ‬ر ٕٗ‪ِ ٛ‬ػدٗدذ دـ ( ‪ٗ )0,3، 0,2‬سػشخ دحٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫ٌؿتج اهؿّٖهج اهضبهٖج (اٌٖٗج) = اهلٖى اهسبُؽث \ غًّٖ ككٖؼث األسل‬


‫اذج ٌحْز جٍْشدر ٌد‪ٜ‬رذ‪ ،‬نِّ جٍْحػ‪ٜ‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ‪ٜ‬ـسدر ٕذج سظِ‪ٜ‬د ٍي‪ْ ُٜ‬يد‪ٜ‬ر‪ ِّ ،‬جٌٍِِّ جشسل‪ٍٖ٤‬ح ن‪ ٛ‬دٗرذ‬
‫‪2‬‬
‫ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ْٕٗحً ِّ ‪ٜ‬ر٘ ِّ ج‪ٟ‬نغل ؤّ سْػظر ٕذٓ جٍْشدر د‪ 67 ّٜ‬اٍ‪.% 67 ٙ‬‬
‫‪ 0‬ـ ٌؿتج غّؼاً اهيّؼغًٖ‪ :‬سد‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍْشدر جٍـدد جٍِسٗشػ ِّ ؿدد ج‪٣‬ثسِحّ جٍِسػظل ؿَ‪ ِّ ٜٔ‬ىدل‬
‫جٍِٗرد‪ ٕٛٗ ّٜ‬جٍِدذ جٍس‪ ٛ‬سدي‪ ٙ‬ن‪ٖٜ‬ح جٍِئششر ػس‪ ٙ‬سدنؾ جٍسزجِحسٖح ْػٗ دجثْ‪ٖٜ‬ح ٗسػشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫يغث غّؼاً اهيّؼغًٖ = (اهيّؼغ ‪ +‬ؤّؼاق اهغفى \ اهيفخؼٖبح) ‪.061 x‬‬
‫يغغ غّؼاح اهيّؼغًٖ = ( اهيفخؼٖبح (‪ \ )t+1‬اهيّؼغًٖ ‪ +‬ؤّؼاق اهغفى)‪.‬‬

‫‪ِ -1‬دْ‪ ٛ‬ادرجٕ‪ ،ْٕٔ ُٜ‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪ٍِ ،‬دخل جٍسػر‪ٜ‬ر جٍخحط جٍِـحظر‪ٌِ ،‬سخ جٍـرد‪ ٛ‬جٍػد‪ٜ‬ش‪ ،‬ج‪١‬شٌْدر‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍػدـر جٍرجدـر‪،‬‬
‫‪ ،0222‬ط ‪.62‬‬
‫‪ -2‬دٗؿ‪ ُ٤‬دٗضحض‪ ،ٛ‬جٍِْ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٗ ٛ‬سػَ‪ٜ‬ل ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر ٗجٍسٗز‪ٜ‬ؾ‪ ،‬جٍظزجثر ‪ ،6775‬ط ‪.660‬‬
‫‪82‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ضٖد ‪ٌ : t‬ؿتج اهؼؿى يوٓ اهلٖيج اهيمبفج‪.‬‬
‫ْٗ‪٤‬ػؼ ؤّ جٍِئششر ؿَ‪ٖٜ‬ح ؤّ سػٗل ج‪٣‬شسهحدذ ؤٌصر ِّ جٍِٗرد‪ ّٜ‬ؤ‪ ٚ‬دز‪ٜ‬حدذ ِدّسٖح ٗسخه‪ٜ‬ع ِدذ جٍزدحثّ‬
‫‪1‬‬
‫ػس‪ ٙ‬سشسه‪ٜ‬د ِّ جٍهرو د‪ ّٜ‬جٍِدْ‪ ّٜ‬دحٍِدَق جٍذ‪ٜ ٚ‬ـسدر سِٗ‪ٜ‬ل خحرظ‪ ٛ‬اغحن‪ٗ ٛ‬ددّٗ نٗجثد ؿَ‪.ٜٔ‬‬

‫ذبهذب‪ٌ :‬ؿة اهؿّٖهج‬


‫ٕ‪ ٛ‬سًَ جٍْشخ جٍس‪ ٛ‬سي‪ٜ‬س ِيدرذ جٍِئششر ؿَ‪ ٙ‬جٍٗنحء دح‪ٍ٣‬سزجِحز ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِِح ٍد‪ٖٜ‬ح ِّ‬
‫ْيد‪ٜ‬ر ٗؤظٗل ؤخر٘ ‪ ٌِّٜ‬سػٗ‪َٖٜ‬ح اٍ‪ْ ٙ‬يد‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬نسرذ زِْ‪ٜ‬ر ىظ‪ٜ‬رذ ْشد‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫ٌؿتج ؿّٖهج األكّل‪ :‬سد‪ِ ّٜ‬د٘ ش‪ٍٜٗ‬ر ؤظٗل جٍِئششر‪ ،‬نٌَِح ٌحْز جٍْشدر < ‪ 0,5‬نٖ‪ ٛ‬ظ‪ٜ‬دذ دحٍْشدر‬ ‫*‬

‫ٍٖح ِٗـْ‪ٕ ٙ‬ذج ؤّ ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر < ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر ٗسػشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫ُؿتج ؿّٖهج األكّل = ؤكّل يخغاّهج\ يسيّو األكّل‬

‫ٌؿتج اهؿّٖهج اهًبيج‪ :‬سـػ‪ٍْ ٛ‬ح ٕذٓ جٍْشدر ِد٘ سلػ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر ٍَد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ٗ‪ٌِّٜ‬‬ ‫*‬

‫ٌسحدسٖح‪:‬‬
‫ٌؿتج اهؿّٖهج اهًبيج = األكّل اهيخغاّهج \ غًّٖ ككٖؼث األسل‬

‫ؼاتًب‪ٌ :‬ؿة اهيؼغّغٖج‬


‫اّ جٍٖدم ِّ ٕذٓ جٍْشدر ٕٗ سيد‪ٜ‬ر ىدرجز جٍِئششر ؿَ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و ج‪ٟ‬ردحع ٗج‪٣‬شسِرجر‪ٜ‬ر ٗسػٗ‪ٜ‬ر‬
‫جٍِئششر ٕٗ‪ ٛ‬سسِصل ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ 1‬ـ ٌؿتج يؼغّغٖج األكّل‪ :‬سـدر ؿّ ِيحرْر جٍْس‪ٜ‬ظر دإظٗل جٍِئششر ٗ‪ ٌِّٜ‬سػد‪ٜ‬دٕح دـدذ ػرو ْٗذٌر‬
‫جٍـ‪٤‬ىر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫ُؿتج يؼغّغٖج األكّل = اهٌخٖسج اإلسيبهٖج \ يسيّو األكّل ‪177 x‬‬

‫‪ 4‬ـ ٌؿتج يؼغّغٖج األيّال اهعبكج‪ :‬سـسدر ٕذٓ جٍْشدر جٍٗش‪َٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سٌِّ ِّ خ‪ٍٖ٤‬ح ؤّ ‪ٜ‬ػِثّ جٍِشحِّٕٗ‬
‫‪2‬‬
‫جٍذ‪ٗ ّٜ‬غـٗج ؤِٗجٍُٖ سػز سظرم جٍِئششر ‪ْٖٟ‬ح سشسصِر دػر‪ٜ‬ير ظ‪ٜ‬دذ ٌِح سـدر ؿّ ِدذ ِْٗ جٍِئششر‪.‬‬

‫ٌؿتج يؼغّغٖج األيّال اهعبكج = اهٌخٖسج اهكبفٖج \ األيّال اهعبكج ‪111x‬‬

‫‪ِْٜ -6‬ر ادرجٕ‪ْٕ ُٜ‬د‪ْ،ٚ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.75‬‬


‫‪ -0‬ػش‪ٍ ّٜ‬د‪ ،ٖٜٛ‬ؿصِحّ ‪ٜ‬خَم‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.12 ،07 ،‬‬
‫‪83‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫‪ 0‬ـ ٌؿتج يؼغّغٖج اهٌفبن‪ :‬سِصل جٍـحثد جٍْحسط ؿّ ؿَِ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬نٖ‪ ٛ‬سرٌز ؿَ‪ِ ٙ‬ح ‪ٜ‬يدِٔ رىُ ج‪ٟ‬ؿِحل‬
‫ِّ ْسحثط ٗسػشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪1‬‬
‫ٌؿتج يؼغّغٖج اهٌفبن = اهٌخٖسج \ ؼكى األييبل ‪111x‬‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬يًبٖٖؼ اؿخًيبل اهٌؿة اهيبهٖج‬


‫سـدد جٍْشخ ٌٗصرسٖح شٗجء ٌحْز ِحٍ‪ٜ‬ر ؤٗ ك‪ٜ‬رٕح ٗجٍِشسـَِر ن‪ِ ٛ‬ظحل جٍسش‪ٜٜ‬ر سددٗ ٌٗإْٖح ددّٗ‬
‫ِـْ‪،ٙ‬نٖ‪ ٣ ٛ‬سيسظر ؿَ‪ ٙ‬ىِس‪ ّٜ‬نيػ ٌٍّٗ ٕ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ػي‪ٜ‬ير ج‪ِٟ‬ر ػر‪ٜ‬ير ِهسٗػر‪ ٌِّٜ ،‬ؤّ ٌل ِػَل ‪ٜ‬غؾ‬
‫ػدٗدج ٍسًَ جٍْشخ جٍس‪ٜ ٛ‬رجٕح ِْحشدر ٍْهشٔ ( جْضلح‪٣‬سٔ ٗؤٕدجنٔ)‪ ،‬ؤٗ ٕٗ ِح ‪ٜ‬هشر سـدّد جٍْشخ ٗجخس‪٤‬نٖح‪،‬‬
‫ِْٗٔ ؤّ جٍْشخ ٗػد ٕح ‪ ٣‬سـػ‪ ٛ‬ؤ‪ِ ٚ‬ـْ‪ ٙ‬ا‪ ٣‬اذج ىٗرْز دي‪ِٜ‬ر ؤخر٘ ِّ ؤظل جٍػٌُ ؿَ‪ ٙ‬جٍْسحثط جٍِػشٗدر‬
‫‪2‬‬
‫ٗنو جٍِـح‪ٜٜ‬ر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫اهيًٖبؼ اهكٌبيٕ‪ٌِْْٜ :‬ح ٕذج جٍِـ‪ٜ‬حر ِّ ِيحرْر جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍخحظر دضرٌر ِـ‪ْٜ‬ر ِؾ ْشخ ؤخر٘ ِّ‬ ‫*‬

‫ْهس جٍػظُ ِْٗسِ‪ٜ‬ر ٍْهس جٍظْحؿر‪.‬‬


‫اهيًٖبؼ اهخبؼٖعٕ‪ٜ :‬شسخدُ ٕذج جٍِـ‪ٜ‬حر ٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِرٌز جٍِحٍ‪ٜٗ ٛ‬سِصل ن‪ ٛ‬جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَشْٗجز جٍِحغ‪ٜ‬ر‪.‬‬ ‫*‬

‫اهيًٖبؼ اهٌيّػسٕ‪ْٕٗ :‬ح ْيحرّ جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِؾ ِـح‪ٜٜ‬ر سٌّٗ ِٗغٗؿر ِّ ػرم جٍِشئٍٗ‪ ّٜ‬ن‪ ٛ‬جٍِئششر‬ ‫*‬

‫ٌإٕدجم ‪ْٜ‬دل‪ ٛ‬جٍٗظٗل اٍ‪ٖٜ‬ح ؤٗ ِيحرْسٖح‪.‬‬


‫اهيًٖبؼ اإلضكبئٕ‪ٖٜ :‬سُ دِيحرْر ؤُٕ جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ِؾ سًَ جٍِشسخرظر ِّ درجشحز اػظحث‪ٜ‬ر‬ ‫*‬
‫‪3‬‬
‫ٍِئششحز ن‪ْ ٛ‬هس جٍيػحؽ ٗسيُٗ دْهس جٍْضحػ‪.‬‬

‫اهينوة اهذبهد‪ :‬سغّل اهخيّٖل‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬خًؼٖف سغّل اهخيّٖل ُّٖنوَ‬


‫خًؼٖف سغّل اهخيّٖل‪ :‬سٗظد ؿدذ سـحر‪ٜ‬م ِْٖح‪:‬‬ ‫*‬

‫" ٕٗ ظدٗل جٍِٗجرد ٗج‪٣‬شسخدجِحز جٍس‪ ٛ‬سد‪ ّٜ‬جٍسل‪ٜ‬رجز جٍس‪ ٛ‬ػدصز ن‪ ٛ‬ذِر جٍِئششر ؤصْحء ْضحػٖح "‪.‬‬
‫" ٕٗ ظدٗل ‪ٜ‬سغِّ جٍِٗجرد جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر ٗجشسخدجِحسٖح ن‪ ٛ‬نسرذ زِْ‪ٜ‬ر ِػددذ ٌِح د‪ ّٜ‬جٍسل‪ٜ‬رجز ن‪ ٛ‬صٗرذ‬
‫جٍِئششر ٍْهس جٍهسرذ‪ْٕ ِّٗ ،‬ح ظحء ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٍ‪ٜ‬سظحٗز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍشحٌّ اٍ‪ ٙ‬سػَ‪ٜ‬ل ٗؼ‪ٜ‬ه‪ٗ ٛ‬ذًٍ ِّ خ‪٤‬ل‬
‫سػد‪ٜ‬د جٍسدنيحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر د‪ٌ ّٜ‬ل ِّ جٍِٗجرد ٗج‪٣‬شسخدجِحز "‪.‬‬

‫‪ِْٜ -6‬ر ادرجٕ‪ْٜٕ ُٜ‬د‪ْ ،ٚ‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.47-45 ،‬‬
‫‪ -0‬ظِ‪ٜ‬ل ؤػِد سٗن‪ٜ‬و‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪ ،‬ط‪.612 ،611 ،‬‬
‫‪ -1‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.72‬‬
‫‪84‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ِْٗٔ ‪ ٌِّٜ‬سـر‪ٜ‬م ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل دإْٔ ذًٍ جٍظدٗل جٍذ‪ٜٗ ٚ‬غغ جٍسل‪ٜ‬رجز ن‪ ٛ‬جٍِٗجرد جٍس‪ ٛ‬جشسهحدز ِْٖح‬
‫جٍِئششر خ‪٤‬ل ِدذ ِـ‪ْٜ‬ر ٌٗذًٍ سل‪ٜ‬رجز ج‪٣‬شسخدجِحز جٍس‪ ٛ‬ػييز خ‪٤‬ل ْهس جٍِدّذ ٗدذًٍ ‪ ٌِّٜ‬سشِ‪ٜ‬ر ٕذج‬
‫‪1‬‬
‫جٍظدٗل دظدٗل جٍِٗجرد ٗج‪٣‬شسخدجِحز‪.‬‬

‫ُٖنل سغّل اهخيّٖل‪ٜ :‬سٌّٗ ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ِّ ؿْحظر ػٗ‪َٜ‬ر جٍِد٘ ٗؤخر٘ ىظ‪ٜ‬رذ جٍِد٘‪.‬‬ ‫*‬

‫‪ 1‬ـ اهًٌبكؼ ػاح اهيغْ اهنّٖوج‪ ٕٛٗ :‬سضِل جٍسل‪ٜ‬رجز ن‪ ٛ‬جٍِٗجرد ٗج‪٣‬شسخدجِحز ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش ؤّ‬
‫رظ‪ٜ‬د جٍػرن‪ٜ ّٜ‬ـػ‪ ٛ‬جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل‪.‬‬

‫‪ D‬فٕ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = ‪ D‬فٕ اهيّاؼغ اهغائيج – ‪ D‬فٕ االضخٖبسبح‬


‫جٍدجثِر‬

‫ؤ ـ اهيّاؼغ اهغائيج اهسغٖغث‪ٗ :‬سضِل ؿَ‪ِٗ ٙ‬جرد دجخَ‪ٜ‬ر ِٗٗجرد خحرظ‪ٜ‬ر ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫ِٗجرد دجخَ‪ٜ‬ر‪ٗ :‬سسٌّٗ ِّ جٍِئْٗحز ذجز جٍػحدؾ ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حػ‪ٌٗ ٛ‬ذًٍ ْس‪ٜ‬ظر ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬دح‪١‬غحنر اٍ‪ٙ‬‬ ‫*‬

‫ج‪ٕ٣‬س‪ٌ٤‬حز جٍخحظر دحٍي‪ ُٜ‬جٍصحدسر ِح ؿدج جٍِظحر‪ٜ‬م جٍسظحؿد‪ٜ‬ر‪.‬‬


‫يّاؼغ عبؼسٖج‪ٗ :‬سسغِّ جٍسْحز‪٣‬ز ؿّ ج‪٣‬شسصِحرجز‪ ،‬ج‪٣‬رسهحؽ ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍز‪ٜ‬حدذ جٍِسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح ن‪ٛ‬‬ ‫*‬

‫جٍد‪ ّٜٗ‬جٍِسٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر جٍِد٘ دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬ػيٗو ج‪٣‬شسصِحرجز جٍِسٗشػر ٗجٍػٗ‪َٜ‬ر‪.‬‬
‫ة ـ االؿخعغايبح اهغائيج اهسغٖغث‪ٗ :‬سؼُ جشسخدجِحز دجثِر ٗجشسخدجِحز ْٖحث‪ٜ‬ر ٕٗ‪ٌِ ٛ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫اؿخعغايبح غائيج‪ٗ :‬سسٌّٗ ِّ جٍز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬جٍِظحر‪ٜ‬م ج‪١‬ؿدجد‪ٜ‬ر‪ ،‬جٍز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬ج‪٣‬شسصِحرجز ى‪ٜ‬د ج‪ْ٣‬ظحز‪،‬‬ ‫*‬

‫دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍػ‪ٜ‬حزذ ؿَ‪ ٙ‬جشسصِحرجز ظد‪ٜ‬دذ‪.‬‬


‫‪2‬‬
‫اؿخعغايبح ٌِبئٖج‪ٗ :‬سؼُ سٗز‪ٜ‬ؾ جٍْسحثط ٌٗذًٍ سشد‪ٜ‬د جٍد‪ ّٜٗ‬جٍِسٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬ ‫*‬

‫‪ 2‬ـ اهًٌبكؼ ػاح اهيغْ اهلكٖؼ‪ ٕٛ :‬سًَ جٍـْحظر جٍس‪ ٛ‬سسـَو دِٗرد ٗجشسخدجِحز جشسل‪ٍٜ٤‬ر ىظ‪ٜ‬رذ دِـْ‪ٙ‬‬
‫ؤْٖح سئصر ؿَ‪ ٙ‬جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل ٗجٍخز‪ْٜ‬ر‪ٗ ،‬رظ‪ٜ‬د جٍػرن‪ٜ ّٜ‬ـػ‪ْٜ‬ح جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز رؤس‬
‫جٍِحل جٍـحِل ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫‪ D‬اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = ‪ D‬اضخٖبسبح اهغّؼث – ‪ D‬يّاؼغ اهغّؼث‬

‫ؤـ يّاؼغ اهغّؼث اهسغٖغث‪ٗ :‬سؼُ ِح ‪:َٜٛ‬‬


‫ز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬جٍد‪ ّٜٗ‬جٍيظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِح ؿدج جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪ ،‬جْخهحع ن‪ ٛ‬ى‪ِٜ‬ر جٍِخزّٗ دح‪١‬غحنر اٍ‪ٙ‬‬
‫جْخهحع ن‪ ٛ‬ى‪ِٜ‬ر جٍزدحثّ‪.‬‬
‫ة ـ اهخغٖؼ فٕ االؿخعغايبح اهلكٖؼث‪ٗ :‬سسٌّٗ ِِح ‪:َٜٛ‬‬

‫‪ -6‬جٍ‪ٜ‬حس دّ شحش‪ "ٛ‬جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪" "ٛ‬ج‪١‬دجرذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر "‪ ،‬دجر ٗجثل ٍَْضر‪ ،0224 -‬جٍػدـر ج‪ ،ٍٟٙٗ‬ط ‪.625‬‬
‫‪ -0‬دَيحشُ نحػِر جٍزٕرجء‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط‪.62‬‬
‫‪85‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫جْخهحع ػشحدحز جٍد‪ ّٜٗ‬جٍيظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِح ؿدج جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪ ،‬جرسهحؽ ن‪ ٛ‬ى‪ِٜ‬ر جٍِخزْٗحز دح‪١‬غحنر‬
‫اٍ‪ ٙ‬جرسهحؽ ػشحدحز جٍزدحثّ‪.‬‬
‫ر ـ اهخغٖؼ فٕ يؿخّْ اهعؽٌٖج‪ٗ :‬سضِل ؿَ‪ ٙ‬جٍـْحظر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬
‫ز‪ٜ‬حدذ جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر ؤٗ سيظحْٖح‪ْ ،‬يظحّ جٍي‪ِٜ‬ر جٍظحٕزذ ؤٗ ز‪ٜ‬حدسٖح ٗدحٍسحٍ‪:ٛ‬‬

‫‪ D‬اهعؽٌٖج = ‪ D‬ؼؤؾ اهيبل اهًبيل – ‪ D‬اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل‬

‫‪1‬‬
‫اهًبيل‬
‫‪ D‬اهعؽٌٖج = ‪ D‬يّاؼغ اهعؽٌٖج – ‪ D‬اؿخعغايبح‬
‫اهعؽٌٖج‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬ؤُيٖج سغّل اهخيّٖل ّؤُغافَ‬

‫ؤُيٖج سغّل اهٌخبئز‬ ‫*‬

‫دِح ؤّ ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ن‪ ٛ‬سٗغ‪ٜ‬غ ش‪ٜ‬حشر جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍِسدـر دحٍِئششر ٗدحٍسحٍ‪ ٌِّٜ ٛ‬جؿسدحرٓ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ 1‬ـ ؤغاث هوخؿٖٖؼ‪ٜ :‬يُٗ دٗغؾ ؤٗ اؿػحء ظٗر ٍِخسَم جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ٌ ٛ‬حّ ٍٖح ؤصر ن‪ ٛ‬سل‪ٜ‬ر جٍٖ‪ٌٜ‬ل جٍِحٍ‪ٛ‬‬
‫ٗ‪ٜ‬د‪ٗ ّٜ‬شحثل جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍِشسـَِر ٍسلػ‪ٜ‬ر جػس‪ٜ‬حظحز جٍِئششر‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ ؤغاث هوخلغٖؼ‪ :‬جٍد‪ٜ‬حْحز جٍس‪ٜ ٛ‬ػسٗ‪ٖٜ‬ح ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ‪ ٌِّٜ‬ج‪٣‬شسـحْر دٖح ‪١‬ؿػحء ِخػػ ٍ‪٤‬شسصِحرجز‬
‫ٗجٍسِٗ‪ٜ‬ل ٗجٍِشحِٕر ن‪ ٛ‬جٍسْدئجز جٍِشسيدَ‪ٜ‬ر ٍَِئششر نٖٗ ‪ٜ‬ـدر ؿّ اشسرجس‪ٜ‬ظ‪ٜ‬سٖح ٌِٗحْسٖح‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ ؤغاث هوؼكبتج‪ :‬ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ‪ٜ‬شسـِل ٌإدجذ رىحد‪ٜ‬ر ‪ٗ ْٟٔ‬جغغ ٍ‪ْ٢‬ظحزجز جٍػحظَر ددٗرذ ِح ِٗيحرْسٖح‬
‫‪2‬‬
‫ِؾ ٕذٓ جٍِئششر جٍهـَ‪ٗ ٛ‬سد‪ٜ‬حّ ج‪ْ٣‬ػرجنحز جٍِٗظٗدذ د‪ ّٜ‬ج‪ْ٣‬ظحزجز جٍػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر جٍس‪ٌ ٛ‬حْز ِشػرذ‪.‬‬
‫ؤُغاف سغّل اهخيّٖل‪ ٌِّٜٗ :‬سَخ‪ٜ‬ظٖح ٌِح ‪:َٜٛ‬‬ ‫*‬

‫ـ جٍي‪ٜ‬حُ دبػظحء ج‪٣‬شسخدجِحز جٍظد‪ٜ‬دذ جٍس‪ ٛ‬جشسهحدز ِْٖح جٍِئششر خ‪٤‬ل شْر ِحٍ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل ِٗجرد‬
‫دجخَ‪ٜ‬ر ِٗٗجرد خحرظ‪ٜ‬ر ٍِٗجظٖر سشد‪ٜ‬د ج‪٣‬ػس‪ٜ‬حظحز جٍِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ ‪ٜ‬شِغ ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل دِـرنر جٍسل‪ٜ‬ر جٍذ‪ ٚ‬ػدش ن‪ِ ٛ‬ئضرجز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪.ٛ‬‬
‫ـ ‪ٜ‬د‪ ّٜ‬جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ج‪٣‬شسصِحرجز ن‪ ٛ‬ػحٍر جٍسْحزل ٗؤصحرٓ ؿَ‪ ٙ‬جٍْضحػ‪.‬‬
‫ـ ‪ ِّ ٌِّٜ‬ج‪٣‬ػ‪٤‬ؽ ؿَ‪ٌٜ ٙ‬ه‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسصِحر‪ ،‬نٖذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬سػٗر دجخَ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪ٗ ،‬اذج ٌحّ ك‪ٜ‬ر ِدحضر نٖذج‬
‫‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬سػٗر جٍخحرظ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪.‬‬
‫ـ ‪ٜٗ‬غغ ؿَِ‪ٜ‬ر سشد‪ٜ‬د جٍد‪ٌٗ ّٜٗ‬ذج سػٗر ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ٗسػٗر جٍد‪.ّٜٗ‬‬

‫‪ -‬ضٗ‪ٜ‬ر دٍ‪َٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.20‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -0‬ىحدُ اٍ‪ٜ‬حس ٗآخرّٗ "سضخ‪ٜ‬ط جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر""‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ جٍَ‪ٜ‬شحْس‪ ،‬ظحِـر دِٗردجس‪،0222 ،‬‬
‫ط ‪.44‬‬
‫‪86‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ـ ‪ٜ‬شِغ دِسحدـر سػٗر جٍد‪ ّٜٗ‬جٍِحٍ‪ٜ‬ر ْٗشخ جٍهحثدذ جٍِػدير ن‪ ٛ‬جٍِئششر‪ٌِ ،‬ح سه‪ٜ‬د ن‪ ٛ‬سػٗر ن‪ ٛ‬سٌٗ‪ّٜ‬‬
‫‪1‬‬
‫جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍسيد‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ سغّل اهخيّٖل‬
‫اهسغّل ؼكى(‪ :)11‬سغّل اهخيّٖل‬
‫اهيتبهغ‬ ‫اهيّاؼغ‬ ‫اهيتبهغ‬ ‫االؿخعغايبح‬
‫جٍِٗجرد جٍدجثِر‪:‬‬ ‫ج‪٣‬شسخدجِحز جٍدجثِر‪:‬‬
‫ـ جرسهحؽ رؤس ِحل جٍِئششر‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ِظحر‪ٜ‬م اؿدجد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ ز‪ٜ‬حدذ جٍد‪ ،ُ ّٜٗ‬ػ ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ جشسصِحرجز دَي‪ِٜ‬ر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ جْخهحع ج‪٣‬شسصِحرجز ج‪ٟ‬خر٘‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ جشسصِحرجز ؤخر٘‪.‬‬
‫ـ ز‪ٜ‬حدذ جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪:ٛ‬‬ ‫ـ سٗز‪ٜ‬ؾ جٍْسحثط‪.‬‬
‫جٕس‪ٌ٤‬حز‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫ـ جْخهحع جٍد‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ؤٗ ِسٗشػر ج‪ٟ‬ظل‪.‬‬
‫ْس‪ٜ‬ظر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ِئْٗر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ D‬ن‪ِٗ ٛ‬جرد دجثِر‬ ‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز دجثِر‬
‫‪ D‬فٕ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = ‪ D‬فٕ اهيّاؼغ اهغائيج – ‪ D‬فٕ االؿخعغايبح اهغائيج‬
‫جٍِٗجرد جٍِسدجٍٗر‬ ‫ج‪٣‬شسخدجِحز جٍِسدجٍٗر‬
‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬د‪.‬و‪.‬ؤ ِحؿدج جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ى‪ ُٜ‬ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬
‫ـ ْيط ن‪ ٛ‬ى‪ ُٜ‬ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ى‪ ُٜ‬و‪ٍَ .‬سػي‪ٜ‬و‬
‫ـ ْيط ن‪ ٛ‬ى‪ ُٜ‬ىحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‪.‬‬ ‫ـ ْيط ن‪ ٛ‬د‪.‬و‪.‬ؤ ِح ؿدج جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‬
‫جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‬
‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جٍِٗجرد جٍِسدجٍٗر‪.‬‬ ‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز ِسدجٍٗر‪.‬‬
‫ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز ِسدجٍٗر– ‪ D‬ن‪ِٗ ٛ‬جرد ِسدجٍٗر‬ ‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل = ‪. D‬‬
‫ِٗجرد جٍخز‪ْٜ‬ر‬ ‫جشسخدجِحز جٍخز‪ْٜ‬ر‬
‫ـ سشد‪ٜ‬د جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪.‬‬ ‫ـ ْيط ن‪ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ‪.‬‬
‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ‪.‬‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬جٍشَهحز جٍِظرن‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ D‬ن‪ِٗ ٛ‬جرد جٍخز‪ْٜ‬ر‬ ‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز جٍخز‪ْٜ‬ر‬
‫‪ D‬ن‪ ٛ‬جٍخز‪ْٜ‬ر = ‪ D‬ن‪ِٗ ٛ‬جرد جٍخز‪ْٜ‬ر – ‪ D‬ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز جٍخز‪ْٜ‬ر‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ىحدُ جٍ‪ٜ‬حس ٗآخرّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.43‬‬

‫‪ -6‬ضٗ‪ٜ‬ر دٍ‪َٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.44‬‬


‫‪87‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬يؼاضل ايغاغ سغّل اهخيّٖل‬

‫‪ 1‬ـ سغّل اهخغٖؼاح‪ ٕٗ :‬جٍظدٗل جٍذ‪ٜ ٚ‬ؼٖر جٍسػٗر جٍػحظل د‪ِٜ ّٜ‬زجْ‪ٜ‬س‪ِ ّٜ‬سسحٍ‪ٜ‬س‪ ٌّٜٗٗ ّٜ‬ػشخ جٍضٌل‬
‫اهخبهٕ‪ :‬جٍظدٗل رىُ (‪)25‬‬

‫اهسغّل (‪ :)11‬سغّل اهخغٖؼاح‬

‫اهخغٖؼ‬ ‫ً ً‪1+‬‬ ‫اهعكّى‬ ‫اهخغٖؼ‬ ‫ً ً‪1+‬‬ ‫األكّل‬


‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍدجثِر‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍصحدسر‬
‫ـ ؤِٗجل خحظر‬ ‫ـ ى‪ ُٜ‬صحدسر‬
‫ـ د‪ِ ّٜٗ‬سٗشػر ٗػٗ‪َٜ‬ر‬ ‫ـ ى‪ ُٜ‬صحدسر ؤخر٘‬
‫ج‪ٟ‬ظل‬
‫د‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل‬ ‫ج‪ٟ‬ظٗل جٍِسدجٍٗر‬
‫ـ ى‪ ُٜ‬جشسل‪٤‬ل‬
‫ـ ى‪ ُٜ‬و‪.‬ز‬
‫ـ ى‪ ُٜ‬ظحٕزذ‬
‫جٍِظِٗؽ‬ ‫جٍِظِٗؽ‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ىحدُ جٍ‪ٜ‬حس ٗآخرّٗ‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.42‬‬

‫‪ 2‬ـ سغّل اهيّاؼغ ّاالؿخعغايبح‪ :‬دـد جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬س‪ ّٜ‬جٍِحٍ‪ٜ‬س‪ٍ ّٜ‬شْس‪ِ ّٜ‬حٍ‪ٜ‬س‪ٍْ ّٜ‬هس جٍِئششر ‪ٜ‬سُ‬
‫اؿدجد ظدٗل ٕٗذج دإخذ جٍِظحِ‪ٜ‬ؾ جٍظزث‪ٜ‬ر ٍْهس جٍظدٗل‪ ،‬صُ ْيُٗ دٗغؾ ِيحرْر د‪ٕ ّٜ‬ذٓ جٍِدحٍق ن‪ ٛ‬ؿِٗد‬
‫ِْهظل ‪ٜ‬ؼٖر ٌل ِّ جٍِٗجرد ٗج‪٣‬شسخدجِحز ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫اهسغّل (‪ :)12‬سغّل اهيّاؼغ ّاالؿخعغايبح‬

‫يٖؽاٌٖج اهؿٌج اهخغٖؼاح‬ ‫يٖؽاٌٖج‬ ‫يٌبكؼ‬


‫اهيّاؼغ‬ ‫االؿخعغايبح‬ ‫ً‪1+‬‬ ‫اهؿٌج ً‬ ‫اهيٖؽاٌٖج‬
‫ـ ْيط ج‪ٟ‬ظٗل‬ ‫ـ ز‪ٜ‬حدذ ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫ـ ْيط جٍخظُٗ‬ ‫ـ ْيط جٍخظُٗ‬
‫اهيكغؼ‪ :‬ذٌٗحٗ‪ ٚ‬ؿدد جٍرػِحّ ٗآخرّٗ‪ ،‬جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍِحٍ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪ِ ،‬ذٌرذ سخرض ٍْ‪ٜ‬ل ضٖحدذ ٍ‪ٜ‬شحْس سش‪ٜٜ‬ر‪،‬‬
‫دِٗردجس‪ ،0221 ،‬ط ‪.40‬‬
‫‪88‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬

‫اهفؼو اهؼاتى‪ :‬خضوٖل سغّل اهخيّٖل‬


‫‪ ٌِّٜ‬ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ٗنيح ل ‪ِ 21‬ـح‪ٜٜ‬ر سسِصل ن‪:ٛ‬‬
‫ـ جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل‬
‫‪ D‬فٕ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‪ D :‬فٕ اهيّاؼغ اهغائيج – ‪ D‬فٕ االؿخعغايبح‬ ‫دِح ؤّ‬
‫اهغائيج‬

‫ن‪ ٌِّٜ‬ؤّ ‪ِٗ ٌّٜٗ‬ظخ ؤٗ شحٍخ‪.‬‬


‫ؤّال‪ :‬اهخغٖؼ فٕ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهيّسة‪ٕ :‬ذج ِـْحٓ ؤّ رؤس جٍِحل جٍـحِل ن‪ ٛ‬جٍشْر (ّ‪ِ ٕٗ )6+‬رسهؾ ؿّ‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل ٍشْر ّ ٗ‪ٜ‬ـٗد جٍشدخ ن‪ ٛ‬ذًٍ اٍ‪ ٙ‬ز‪ٜ‬حدذ ِٗجرد جٍِئششر دحٍِيحرْر ِؾ جشسخدجِحسٖح ن‪ٛ‬‬
‫جٍِد٘ جٍػٗ‪ٜ‬ل‪ٕٗ ،‬ذج دشدخ جٍز‪ٜ‬حدذ جٍس‪ ٛ‬سػدش ن‪ ٛ‬ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر‪ ،‬جٍد‪ ّٜٗ‬ػٗ‪َٜ‬ر ج‪ٟ‬ظل ٗجٍسْحزل ؿّ‬
‫ج‪٣‬شسصِحرجز‪ٗ ،‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر جٍِئششر ‪ٌِْٖٜ‬ح ِٗجظٖر جػس‪ٜ‬حظحسٖح‪.‬‬
‫ذبٌٖب‪ :‬اهخغٖؼ فٕ ؼؤؾ اهيبل اهًبيل اهؿبهة‪ :‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ ٌّٜٗ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ٍَشْر (ّ‪ِْ )6+‬خهع‬
‫ؿّ رؤس جٍِحل جٍـحِل ٍشْر (ّ) ٗجٍشدخ ن‪ ٛ‬ذًٍ ٕٗ ز‪ٜ‬حدذ ج‪٣‬شسصِحرجز‪ ،‬ػدٗش جنسرجغحز ظد‪ٜ‬دذ‪.‬‬
‫ْيظحّ ِّ ج‪ِٟٗ‬جل‪...‬جٍخ‪ٗ ،‬جٍِئششر ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٌِْٖٜ ٣‬ح ِٗجظٖر جػس‪ٜ‬حظحسٖح‪.‬‬
‫ـ اهخغٖؼ فٕ اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‬
‫ٍد‪ْٜ‬ح‪:‬‬
‫‪ D‬ؼؤؾ اهيبل اهًبيل= ‪D‬اؿخعغايبح اهغّؼث – ‪ D‬يّاؼغ اهغّؼث‬

‫ٗ‪ ٌِّٜ‬ؤّ ‪ ٌّٜٗ‬جٍسل‪ٜ‬ر اِح ِٗظدح ؤٗ شحٍدح‪.‬‬


‫ؤّال‪ :‬اهخغٖؼ فٕ اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل اهًبيل يّسة‪ :‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر جػس‪ٜ‬حظحز جٍدٗرذ ٍَشْر (ّ‪ )6+‬ؤٌدر ِّ‬
‫جػس‪ٜ‬حظحز جٍدٗرذ ٍَشْر (ّ) ٕٗذج ِـْحٓ ؤّ جٍسل‪ٜ‬ر دحٍز‪ٜ‬حدذ ؤ‪ ٚ‬جشسخدجِحز جٍدٗرذ ؤٌدر ِّ جٍسل‪ٜ‬ر جٍػحظل ن‪ٛ‬‬
‫ِٗجرد جٍدٗرذ (جٍِد٘ جٍيظ‪ٜ‬ر) ٕٗذج رجظؾ اٍ‪ ٙ‬جٍز‪ٜ‬حدذ ن‪ ٛ‬ى‪ ُٜ‬جشسل‪٤‬ل ؤٗ جٍي‪ ُٜ‬جٍيحدَر ٍَسػي‪ٜ‬و‪.‬‬
‫ٗجْخهحع جٍد‪ ّٜٗ‬ىظ‪ٜ‬رذ ج‪ٟ‬ظل ِح ؿدج جٍشَهحز ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٜ‬ظخ ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ؤّ سيُٗ دحسخحذ ج‪١‬ظرجءجز‬
‫جٍ‪٤‬زِر ٍسػي‪ٜ‬و جٍـٌس‪.‬‬
‫ذبٌٖب‪ :‬اهخغٖؼ فٕ اضخٖبسبح ؼؤؾ اهيبل ؿبهة‪ :‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل ٍشْر‬
‫(ّ‪ )6+‬ؤظلر ِّ جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل ٍَشْر (ّ) ٕٗذج ِـْحٓ ؤّ جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جشسخدجِحز جٍدٗرذ‬
‫دحٍْشدر ٍَِئششر ػ‪ٜ‬ش سشسػ‪ٜ‬ؾ جٍسيَ‪ٜ‬ط ِّ جػس‪ٜ‬حظحز ٗ‪ٜ‬شِغ ٍٖح ذًٍ دسػش‪ ّٜ‬جٍخز‪ْٜ‬ر‪.‬‬
‫ـ اهخغٖؼ فٕ اهعؽٌٖج‪:‬‬

‫اؿخعغايبح اهعؽٌٖج‪ D‬يّاؼغ اهعؽٌٖج – ‪ D‬اهعؽٌٖج =‪D‬‬ ‫ٍد‪ْٜ‬ح‪:‬‬

‫‪ D‬اهعؽٌٖج = ‪ D‬ؼؤؾ اهيبل اهًبيل – ‪ D‬اضخٖبسبح ؼؤؾ‬


‫‪89‬‬
‫جٍِحل جٍـحِل‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫ٗ‪ ٌِّٜ‬ؤّ ‪ٕ ٌّٜٗ‬ذج جٍسل‪ٜ‬ر ِٗظخ ؤٗ شحٍخ‪.‬‬
‫ؤّال‪ :‬اهخغٖؼ فٕ اهعؽٌٖج يّسة‪ٕ :‬ذج ْس‪ٜ‬ظر جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ؤٌدر ِّ جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز رؤس‬
‫جٍِحل جٍـحِل ٗجٍشدخ ن‪ ٛ‬ذًٍ رجظؾ اٍ‪:ٙ‬‬
‫ؤ ـ اهؽٖبغث فٕ اهلٖى اهسبُؽث‪.‬‬
‫ة ـ ٌلق اهؿوفبح اهيكؼفٖج‪.‬‬
‫ٗسـسدر ٕذٓ جٍػحٍر ظ‪ٜ‬دذ دحٍْشدر ٍَِئششر‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش سٌِْٖح ِّ جشسصِحر جٍهحثع جٍِػيو ن‪ ٛ‬جٍخز‪ْٜ‬ر ن‪ِ ٛ‬ضحر‪ٜ‬ؾ‬
‫سِْٗ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ذبٌٖب‪ :‬اهخغٖؼ فٕ اهعؽٌٖج ؿبهة‪ٕ :‬ذج ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬ؤّ جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل جٍـحِل ؤظلر ِّ جٍسل‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جػس‪ٜ‬حظحز‬
‫رؤس جٍِحل جٍـحِل ٕٗذج رجظؾ اٍ‪:ٙ‬‬

‫ؤ ـ ٌلق فٕ اهلٖى اهسبُؽث‪.‬‬


‫ة ـ اهؽٖبغث فٕ اهؿوفبح اهيكؼفٖج‪.‬‬
‫ٗسـسدر ٕذٓ جٍػحٍر ؿَ‪ ٙ‬ؤّ جٍِٗجرد جٍِسحػر دحٍِئششر ‪ ٣‬سٌه‪ٍ ٛ‬سلػ‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسخدجِحز ؿَ‪ ٙ‬ؤّ جٍِئششر سٗجظٔ‬
‫‪1‬‬
‫ظـٗدحز ن‪ ٛ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪.‬‬

‫‪ -‬ىػحم ٌر‪ِٜ‬ر‪ْ ،‬هس جٍِرظؾ جٍشحدو‪ ،‬ط ‪.77‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪90‬‬
‫عَىٍياث حىه اىتحييو اىَاىي‬ ‫اىفصو اىثاّي‬
‫عالكج‬
‫دـد ؤّ سػرىْح اٍ‪ِ ٙ‬هُٖٗ جٍسػَ‪ٜ‬ل ٌٗذًٍ ج‪ٟ‬دٗجز جٍِشسـَِر ن‪ِ ِّ ٜٔ‬ئضرجز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ٛ‬‬
‫ٗجٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٗظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل سد‪ٍْ ّٜ‬ح ِد٘ ؤِٕ‪ٜ‬سٖح‪ٗ ،‬سـسدر ِّ ج‪ٟ‬دٗجز ج‪ٌٟ‬صر جشسخدجِح ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٛ‬‬
‫ٌْٖٗح سـػ‪ ٛ‬ىرجءذ ظػ‪ٜ‬ػر ٍَِػَل جٍِحل ِّ ؤظل ِـرنر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬نٖ‪ ٛ‬سِْغ‬
‫ِظح‪ٗ ٣‬جشـح ٍ‪٠‬ػرجم جٍدجخَ‪ٜ‬ر ٗجٍخحرظ‪ٜ‬ر ‪٣‬سخحذ ىرجر ِْحشخ ن‪ ٛ‬جٍِئششر‪.‬‬

‫ٗسـسدر جٍٗصحثو جٍِػحشد‪ٜ‬ر ِّ ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬حز ٗظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط ٌبصدحسحز ِحٍ‪ٜ‬ر سدخل غِّ جسخحذ ىرجر‬
‫ِْغ جٍيرع ِّ ػرم جٍدًْ‪.‬‬

‫ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ِ ٛ‬رآذ ظٕٗر‪ٜ‬ر ‪ٜ‬شسخدِٖح جٍدًْ ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع‪.‬‬

‫‪91‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫خيِٖـغ‪:‬‬
‫دـد جشسـرجغْح ن‪ ٛ‬جٍْؼر‪ِ ٚ‬ـَِٗحز ػٗل جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗجٍيرٗع ِّ ػ‪ٜ‬ش جٍِهحٕ‪ِٗ ، ُٜ‬خسَم‬
‫جٍسـحر‪ٜ‬م جٍِسـَير دٖذج جٍِظػَغ جٍـِ‪ٜ‬و ٗجٍِظدد‪ٌِ ،‬ح شَػْح جٍغٗء ؿَ‪ ٙ‬ج‪١‬ظرجءجز جٍس‪ٜ ٛ‬ـسِد ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍدً‬
‫ن‪ ٛ‬سظر‪ٜ‬د ِْغ جٍيرع ٗجٍغِحْحز جٍس‪ٜ ٛ‬ظخ ِرجؿحسٖح ؿْد ِْغ جٍيرع ‪.‬‬
‫ٗدـد جشسـرجغْح ٍِخسَم جٍِهحٕ‪ ُٜ‬ػٗل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ‪ ،‬سػرىْح ٍِهُٖٗ جٍسػَ‪ٜ‬ل ؤدجذ نـحٍر ن‪ ٛ‬جسخحذ‬
‫ىرجر ِْغ جٍيرع ِّ ػرم جٍدًْ‪.‬‬
‫شْػحٗل ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍهظل جٍسػد‪ٜ‬ي‪ ،ٛ‬سٗغ‪ٜ‬غ ٕذٓ جٍـْحظر جٍس‪ ٛ‬شدو ذٌرٕح ددرجشر ٌحَِر‪ِْٗٗ ،‬ذض‬
‫سػد‪ٜ‬ي‪ٍَِ ٛ‬م ػَخ ىرع سحدؾ ٌٍٗحٍر دًْ جٍه‪٤‬ػر جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر دذرجؽ جٍدرض‪.‬‬
‫ٗشْػحٗل ِّ خ‪٤‬ل جٍدرجشر ٕذٓ جٍػحٍر ٗذًٍ دحشسيرجء ٌحنر جٍظٗجْخ جٍِسـَير دِْغ جٍيرع ٌٗذًٍ‬
‫شًَٗ جٍدًْ ن‪ِِ ٛ‬حرشر ٍٗؼ‪ٜ‬هسٔ جٍرث‪ٜ‬ش‪ٜ‬ر ٗؤشحٍ‪ٜ‬دٔ ن‪ ٛ‬غدػ جٍغِحْحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫‪92‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهيتضد األّل‪ :‬خلغٖى تٌم اهتغؼ اهفالضج ّاهخٌيٖج اهؼٖفٖج‪.‬‬


‫دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ِئششر سْسِ‪ ٛ‬اٍ‪ ٙ‬جٍيػحؽ جٍـِِٗ‪ ، ٛ‬سإششز شْر ‪ِِٖ 1626‬ر سػٗ‪ٜ‬ر‬
‫جٍه‪٤‬ػر ٗسرى‪ٜ‬ر جٍـحِل جٍر‪ٜ‬ه‪. ٛ‬‬
‫ن‪ ٛ‬ددج‪ٜ‬ر جٍِضٗجر سٌّٗ جٍدًْ ِّ ‪ٌٗ 167‬حٍر ِسْحزل ؿْٖح ِّ ػرم جٍدًْ جٍٗػْ‪ ٛ‬جٍظزجثر‪، ٚ‬‬
‫ٗؤظدغ ‪ٜ‬ػسغّ ن‪ 6771 ٛ‬ؤٌصر ِّ ‪ٌٗ 667‬حٍر ٗ ‪ِ 61‬د‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر ظٖٗ‪ٜ‬ر ٗ‪ٜ‬ضلل ؤٌصر ِّ ‪ 0777‬ؿحِل ِّ د‪ّٜ‬‬
‫اػحرجز ِٗٗؼه‪ٗ ، ّٜ‬ىد سُ سظْ‪ٜ‬م دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍِرٌز ج‪ٟٗ‬ل ن‪ ٛ‬سرس‪ٜ‬خ جٍدًْٗ‬
‫جٍظزجثر‪ٜ‬ر ٗجػسل ٌذًٍ جٍِرٌز ‪ 552‬ن‪ٍ ٛ‬سرس‪ٜ‬خ جٍـحٍِ‪ ٛ‬د‪6177 ّٜ‬دًْ ِظْم ِّ ػرم ِظَر ْؼرج ٌٍصحنر‬
‫ضدٌسٔ ٗؤِٕ‪ٜ‬ر سضٌ‪َٜ‬سٔ جٍدضر‪ٜ‬ر (‪)Bankers A/Manach‬ىحِٗس جٍدًْٗ ػدـر ‪. 6771‬‬
‫اهينوة األّل‪ :‬خًؼٖفَ ّخنّؼٍ‪.‬‬
‫ٕٗ دًْ ػد‪ٜ‬ش جٍْضإذ ٗىد سإشس دِٗظخ جٍِرشُٗ ‪ 675/26‬دسحر‪ٜ‬خ ‪ ٕٗٗ 1626/76/16‬ضرٌر‬
‫ِشحِٕر ذجز رؤس ِحل ىدرٓ (‪َِٜ 66‬حر دض) ٗدظهسٔ ِئششر دٌْ‪ٜ‬ر نحّ دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ‪ٜ‬خغؾ‬
‫‪ٟ‬ػٌحُ سضر‪ٜ‬ـ‪ٜ‬ر ٗسْؼ‪ِٜٜ‬ر ِػحدير ٍِئششحز ٗجٍْضحػ جٍدٌْ‪ ٛ‬سسِصل ن‪ ٛ‬ؤػٌحُ جٍيحّْٗ جٍسظحر‪ٌٗ ٚ‬ذج ؤػٌحُ‬
‫جٍِئششحز جٍـِِٗ‪ٜ‬ر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر ٗىد ِر جٍدً دحٍِرجػل جٍسحٍ‪ٜ‬ر ‪:‬‬
‫‪ :6777-6776 ‬ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍهسرذ سُ ظدٗر جٍيحّْٗ ‪ٗ 62/72‬جٍِسـَو دحٍْيد ٗجٍيرع ‪6772/22/62‬‬
‫ٗجٍذ‪ْٜ ٚ‬ط ؿَ‪ْٖ ٙ‬ح‪ٜ‬ر نسرذ سخظط جٍدًْٗ ٗدِٗظدٔ ٗشؾ دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جنئ اٍ‪ِ ٙ‬ظح‪٣‬ز‬
‫جٍِسٗشػر ٗجٍظل‪ٜ‬رذ دّٗ‬ ‫ؤخر٘ ِّ جٍْضحػ ج‪٣‬ىسظحد‪ ٚ‬خحظر ىػحؽ جٍِئششحز ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر‬
‫ج‪٣‬شسلْحء ؿّ جٍيػحؽ جٍه‪٤‬ػ‪ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬سردػٔ ِـٔ ؿ‪٤‬ىر ِِ‪ٜ‬زذ ن‪ ٛ‬جٍِظحل جٍسيْ‪. ٛ‬‬

‫ٌِح ؤّ ن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍِرػَر ضٖدز ِػحٍٗر ِٗجٌدر جٍسػٗر دبدخحل جٍسٌٍْٗٗظ‪ٜ‬ح ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬حز جٍدًْ دسزٗ‪ٜ‬د‬
‫ِخسَم ٌٗح‪٣‬سٖح دإظٖزذ ج‪١‬ؿ‪ ُ٤‬ج‪.ٍٛٝ‬‬
‫ٌِح سُ سضل‪ٜ‬ل دػحىر جٍسشد‪ٜ‬د ٗجٍشػخ ‪ ،‬جدخل ؿَِ‪ٜ‬ر جٍهػط جٍشٌَ‪ٍ ٛ‬هػط ٗجْظحز جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ؿّ دـد‬
‫ٗن‪ ٛ‬جٍٗىز جٍػي‪ٜ‬ي‪. ٛ‬‬

‫‪93‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫‪ 0222ِّ ‬اٍ‪ِْٜٗ ٙ‬ح ٕذج ‪ ٕٛ :‬جٍهسرذ جٍػحشِر ‪ْٖٟ‬ح سزجِْز ِؾ سػٗرجز جىسظحد‪ٜ‬ر ٕحِر ن‪ ٛ‬جٍد‪٤‬د‬
‫ٕٗذج ِح ٌرس غرٗرذ جٍدً ٗؤِٕ‪ٜ‬سٔ ن‪ ٛ‬ج‪٣‬ىسظحد جٍٗػْ‪ ٛ‬نٖٗ ِِٗل ؤٌصر ِّ ‪ ِّ %12‬جٍسظحرذ‬
‫جٍخحرظ‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫ٗ ‪ِٜٗ‬ل جٌدر ْشدر ِّ ِضحر‪ٜ‬ؾ ٍدرْحِط جٍدؿُ ؤٍه‪٤‬ػ‪ٌ ٗ ٛ‬ذجًٍ ‪ٜ‬شـ‪ ٙ‬جٍدًْ اٍ‪ ٙ‬سـِ‪ ُٜ‬درجِط جٍسٌٗ‪ّٜ‬‬
‫ٍهحثدذ ِٗؼه‪ ٜٔ‬دظهر دٗر‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬يِبيَ ّ ؤُغافَ‬
‫اّ دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ‪ٜ‬شـ‪ ٙ‬اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و ؤٕدجنٔ جٍِسِصَر ن‪ ٛ‬جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍه‪٤‬ػ‪ ٗ ٛ‬ذجًٍ ِّ خ‪٤‬ل‬
‫سػد‪ٜ‬د ِخسَم جٍِٖحُ جٍس‪ ٛ‬سشحؿدٓ ؿَ‪ ٙ‬سدؿ‪ٕ ُٜ‬ذج جٍيػحؽ جٍػ‪ٍٖ ٗ ٜٚٗ‬ذج نحْٔ ‪ ٌِّٜ‬سَخ‪ٜ‬ط ؤُٕ ِٖحُ دًْ‬
‫جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ٗ ‬غؾ ج‪ٌِ١‬حْ‪ٜ‬حز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِِْٗػر ِّ ىدل جٍدٍٗر جٍظزجثر‪ٜ‬ر ٍسدؿ‪ ُٜ‬سِْ‪ٜ‬ر جٍيػحؽ جٍه‪٤‬ػ‪ ،ٛ‬جٍر‪،ٚ‬‬
‫جٍظ‪ٜ‬د ٗ جٍْضحػحز جٍػرن‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ ‬جٍي‪ٜ‬حُ دِشحؿدجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍغرٗر‪ٜ‬ر ٍَْضحػحز جٍِسـَير دحٍِئششحز جٍخحظر‪ ٗ ،‬سشحُٕ ن‪ ٛ‬سِْ‪ٜ‬ر جٍـحٍُ‬
‫جٍر‪ٜ‬ه‪ٌ ٛ‬ح‪ٟ‬ػدحء‪ ،‬جٍظ‪ٜ‬دجٍ‪ ،ّٜٗ‬ؤػدحء ج‪ٟ‬شْحّ‪ ،‬جٍد‪ٜ‬ػر‪ ،ّٜٗ‬جٍػرن‪ ٗ ّٜٗ‬جٍظْحؿر جٍسيَ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر ٗ سظحر‬
‫جٍخٗجط‪.‬‬
‫‪ ‬جٍسػـٗر ج‪٣‬ىسظحد‪ٍَٗ ٚ‬ش‪ٜ‬ػ جٍهْ‪ٛ‬‬
‫‪ ‬جؿسدحرٓ ٌإدجذ ِّ ؤدٗجز جٍسخػ‪ٜ‬ػ جٍِحٍ‪ ٛ‬ىظد جٍِضحر‪ٜ‬ؾ جٍه‪٤‬ػ‪ٜ‬ر جٍِشػرذ ن‪ِ ٛ‬خسَم جٍِشسٗ‪ٜ‬حز‬
‫جٍسِْٗ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫جٍي‪ٜ‬حُ دحٍـَِ‪ٜ‬حز جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬


‫‪ِْ ‬غ جٍيرٗع ػٗ‪َٜ‬ر ٗ ِسٗشػر ج‪ٟ‬ظل‬
‫‪ِ ‬ـحٍظر ظِ‪ٜ‬ؾ جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍدٌْ‪ٜ‬ر (ىرٗع‪ ،‬ظرم‪ ،‬خز‪ْٜ‬ر)‬
‫‪ ‬سـحِل ِؾ ِئششحز جٍيرع جٍـِِٗ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬خر٘‬
‫‪ ‬سِٗ‪ٜ‬ل ِخسَم جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍِسـَير دحٍسظحرذ جٍخحرظ‪ٜ‬ر‬

‫‪94‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫ؤِح ؤٕدجم دًْ جٍه‪٤‬ػر دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر نسْػظر ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪ ‬جٍػهحؼ ؿَ‪ ٙ‬ػظسٔ ن‪ ٛ‬جٍشٗو ٗ جٍسإىَُ ِؾ ٕذٓ جٍسل‪ٜ‬رجز‬
‫‪ ‬ظَخ جٍزدحثّ ٍسػي‪ٜ‬و جٌدر ردغ ٌِِّ‬
‫‪ ‬سػٗ‪ٜ‬ر ظٗدذ جٍخدِر ٗ جٍـ‪٤‬ىحز ِؾ جٍزدحثّ‬
‫‪ ‬اديحء جٌدر دًْ ن‪ ٛ‬جٍدَد‬
‫‪ ‬جٍـِل ؿَ‪ ٙ‬سٗش‪ٜ‬ؾ ضدٌسٔ ٍسَد‪ٜ‬ر ٌل جٍِسػَدحز ؿدر جٍسرجخ جٍٗػْ‪ٛ‬‬
‫‪ ‬ضٖٗد ِْٗ شر‪ٜ‬ؾ ٗ سددل ظذر‪ ٚ‬ن‪ٌَٜٕ ٛ‬ر ٕذٓ جٍِرػَر ج‪ْ٣‬سيحٍ‪ٜ‬ر‬
‫‪ ‬سٗش‪ٜ‬ؾ ادخحل ج‪١‬ؿ‪ ُ٤‬ج‪ٌ ٗ ٍٛٝ‬ل جٍٗشحثل جٍسٌٍْٗٗظ‪ٜ‬ح جٍػد‪ٜ‬صر‬

‫اهينوة اهذبهد ‪ :‬اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هتٌم ‪BADR‬‬

‫‪95‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهفنل (‪ :)12‬اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هتٌم اهفالضج ّ اهخٌيٖج اهؼٖفٖج‬

‫‪96‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهيتضد اهذبٌٕ‪ :‬تنبكج فٌٖج ضّل ّنبهج ػؼاو اهتؼر "‪"264‬‬


‫سـسدر جٌٍٗحٍر خَ‪ٜ‬ر ٕحِر ن‪ ٛ‬سػر‪ْ ًٜ‬ضحػحز ج‪٣‬شسل‪٤‬ل جٍدٌْ‪ٕ ِّ ٗ ٛ‬ذج جٍٗػدجز جٍٗؼ‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ْظد‬
‫ٌٗحٍر سظد ٌٗحٍر ذرجؽ جٍدرض دحٍدٗ‪ٜ‬رذ‪.‬‬
‫اهينوة األّل‪ :‬هيضج يً اهّنبهج‬
‫ن‪ ٛ‬اػحر سٗش‪ٜ‬ؾ ْضحػحز دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ٗ ْؼرج ٍػظُ جٍػحظحز ٗ جٍػَدحز ذجز جٍػحدؾ‬
‫جٍه‪٤‬ػ‪ ٗ ٛ‬ج‪٣‬شسصِحر خحظر ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬خط ٗ‪ٜ٣‬ر جٍدٗ‪ٜ‬رذ ظحء ىرجر اْضحء ٗ سإش‪ٜ‬س جٌٍٗحٍر "‪ "656‬ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ‬
‫‪.1666/76/76‬‬
‫سـسدر جٌٍٗحٍر "‪ "656‬خَ‪ٜ‬ر ِّ جٍخ‪ٜ٤‬ح جٍيحؿد‪ٜ‬ر جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٍَِئششر جٍْيد‪ٜ‬ر جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر ؿحِر‪،‬‬
‫ٗ سدخل غِّ جٍٖ‪ٌَٜ‬ر جٍيحؿد‪ٜ‬ر ٍٖذٓ ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬رذ سػز ِح ‪ٜ‬شِ‪ ٙ‬دـ" جٌٍٗح‪٣‬ز جٍِػَ‪ٜ‬ر ٍ‪٤‬شسل‪٤‬ل ‪Agences‬‬
‫‪ ٗ Locales D’Exploitation‬جٍس‪ ٛ‬سـسدر جٍٗظَر جٍِدحضرذ ِؾ جٍزدحثّ‪.‬‬
‫ٗ ٌِـح ذٌرْح ِّ ىدل سإششز ٌٗحٍر ذرجؽ جٍدرض ذجز جٍِئضر جٍدٌْ‪ "656" ٛ‬دسحر‪ٜ‬خ ‪1666/76/76‬‬
‫ٗ نسػز ؤدٗجدٖح سػز ادجرذ ِد‪ٜ‬رٕـح جٍش‪ٜ‬ـد‪" :‬هٌّٖـؾ يضيـغ" دػغٗر اػـحرجز شحِ‪ٜ‬ر ِّ دًْ جٍه‪٤‬ػر‬
‫ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر دحٍظزجثر‪.‬‬
‫ٗ سيؾ جٌٍٗحٍر "‪ "656‬دػ‪ِ 627 ٛ‬شٌّ دذرجؽ جٍدرض ٗ‪ٜ٣‬ر جٍدٗ‪ٜ‬رذ‪ ،‬دـ‪ِٗ 16‬ؼم ‪ِٜ‬حرشّٗ ِخسَم‬
‫جٍْضحػحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ِّ ؿَِ‪ٜ‬حز جٍضدحً‪ ،‬جٍظْدٗو ٗ جٍِػهؼر جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ ٌذجًٍ ِظَػر جٍيرع ٗ ٌذج نسغ‬
‫جٍػشحدحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗ ْؼرج ٌٍّٗ ِردٗد‪ٜ‬ر جٌٍٗحٍر ذجز ِْشٗخ َِػٗؼ نٖ‪ ٛ‬دذجًٍ سـسدر جػد ؤُٕ جٌٍٗح‪٣‬ز جٍدٌْ‪ٜ‬ر دٗ‪ٜ٣‬ر‬
‫جٍدٗ‪ٜ‬رذ جٍس‪ ٛ‬سػيو ِٗجرد ِرسهـر ٗ دشِـر ْضحػحز ِضرنر‪.‬‬
‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬يعخوف يكبهص اهّنبهج‬
‫سسهرؽ ٌٗحٍر ذرجؽ جٍدرض "‪ "656‬ؿَ‪ٌَٖٜٕ ٙ‬ح جٍسْؼ‪ ِٜٛ‬ؿَ‪ْ ٙ‬ػٗ ‪ٜٗ‬زؽ جٍِٖحُ ٗنيح ٍػد‪ٜ‬ـر ٌل ِظَػر‬
‫ٗ سسِصل ِظحٍغ جٌٍٗحٍر ن‪:ٛ‬‬

‫‪97‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬يكوضج اهؽتبئً ‪:SEVICE CLIENTELE‬‬


‫سٖسُ ِظَػر جٍزدحثّ ن‪ٌٗ ٛ‬حٍر ذرجؽ جٍدرض "‪ "656‬دٌل ِح ‪ٜ‬ـْ‪ِ ٛ‬ضحٌل جٍزدحثّ ٗ ػحظحسُٖ ن‪ٛ‬‬
‫جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ سْيشُ ٕذٓ جٍِظَػر اٍ‪:ٙ‬‬
‫‪-‬اهيضفهج اهتٌنٖج ‪:PORTEFEUILLE‬‬

‫سـسدر جٍِػهؼر جٍدٌْ‪ٜ‬ر ؤُٕ ِظحٍغ جٌٍٗحٍر ٗ سـْ‪ ٛ‬دحٍـَِ‪ٜ‬حز جٍس‪ ٣ ٛ‬سِس جٍش‪ٍٜٗ‬ر جٍْيد‪ٜ‬ر (جٍْيد جٍَِِٗس)‬
‫ٗ سضسلل دٗصحثو رشِ‪ٜ‬ر ِْٖح جٍدجخَ‪ٜ‬ر (ؿَِ‪ٜ‬حز سخط زدحثّ جٌٍٗحٍر ) ٗ ِْٖح جٍخحرظ‪ٜ‬ر ( ؿَِ‪ٜ‬حز ِح د‪ّٜ‬‬
‫جٍدًْٗ ) ٗ ‪ ٌِّٜ‬سػد‪ٜ‬د ؿَِ‪ٜ‬حز جٍِػهؼر جٍدٌْ‪ٜ‬ر دضٌل ؿحُ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬
‫ج‪-‬هلتل ‪:L’ENCAISSEMENT‬‬

‫ٕـذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر سْػَو ؤشحشح ِّ ؿَِ‪ٜ‬ر سػٗ‪ٜ‬ل جٍي‪ ُٜ‬جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ٜ ٛ‬سيدُ دٖح جٍزدحثّ ن‪ ٛ‬ضٌل ضدٌحز ِشَِر‬
‫ِّ دًْٗ ؤخر٘ ِخسَهر (…‪.)BDL, BEA, BNA‬‬
‫‪-‬ييوٖبح اهخضّٖل ‪:TRANSPORT‬‬

‫جٍسػٗ‪ٜ‬ل ٕٗ جْسيحل ج‪ٟ‬رظدذ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِّ ػشحخ ن‪ ٛ‬جٌٍٗحٍر ْهشٖح ؤٗ ِّ ػشحخ اٍ‪ ٙ‬ػشحخ زدّٗ اٍ‪ٙ‬‬
‫ػشحخ زدّٗ ؤخر ٌٗحٍر ؤخر٘ ِّ ْهس جٍْٗؽ ؤٗ ِخسَم ؤْٗجؽ جٍدًْٗ ٗ سسُ ٕذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر جؿسِحدج ؿَ‪ٗ ٙ‬ص‪ٜ‬ير‬
‫ؿَِ‪ٜ‬ر دٌْ‪ٜ‬ر سشِ‪ٗ( ٙ‬ظحٍر جٌٍٗحٍر (‪.)LIAISON SIEGE‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬سُ جٍسػٗ‪ٜ‬ل دػَخ ِّ جٍزدّٗ دإِر سػٗ‪ٜ‬ل ٗ ٕٗ ٗص‪ٜ‬ير سِ‪ ِّ ٤‬ػرم جٍزدّٗ ٗ سِغ‪ ٛ‬ؤٗ ؿْدٕح‬
‫سسػِل جٌٍٗحٍر نحثغح ؤٗ ؿظزج ن‪ ٛ‬جٍش‪ٍٜٗ‬ر‪.‬‬
‫‪-‬اهفٖم اهيميًّ هوغفى ‪:CHAQUE CERTIFIE‬‬

‫ٕ‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬حز دٌْ‪ٜ‬ر دجخَ‪ٜ‬ر سشَُ ‪ٜ‬ظددٕح جٌٍٗحٍر ض‪ٌٜ‬ح دٌْ‪ٜ‬ح ٍَزدّٗ جٍذ‪ٜ ٚ‬شَِٔ ددٗرٓ ٍَظٖر جٍػحٍدر ٍَض‪ًٜ‬‬
‫جٍِغِّٗ‪ٕ ٗ ،‬ذج ِّ جظل اصدحز جٍِشسه‪ٜ‬د‪ ،‬جٍٗظٗد جٍهـَ‪ٍَ ٛ‬ي‪ِٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍرظ‪ٜ‬د ٗ جٍذ‪ٗ ٌِّٜ ٚ‬ىهٔ ٍَظٖر‬
‫جٍِشسه‪ٜ‬دذ اٍ‪ ٙ‬كح‪ٜ‬ر ج‪٣‬شسػيحو‪.‬‬

‫‪98‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫‪-‬اهكٌغّق ‪:Caisse‬‬

‫‪ٜ‬ـسدر جٍظْدٗو رثر ؤ‪ٌٗ ٚ‬حٍر دٌْ‪ٜ‬ر‪ْ ،‬ؼرج ٍخظٗظ‪ٜ‬سٔ جٍِسِصَر ؤشحشح ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬حز جٍدًْٗ‪ٜ ٗ ،‬ـسدر‬
‫جٍظْدٗو جػد ؤُٕ ؿْحظر جٍدًْ ٗ ‪ٜ‬ـِل دحٍسْش‪ٜ‬و جٍدجثُ ٗ جٍِشسِر ٗ جٍِدحضر ِؾ جٍِػهؼر جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ جٍضدحً‪.‬‬
‫ٗ ٕذج ج‪ٟ‬خ‪ٜ‬ر (جٍضدحً) ‪ٜ‬سُ ن‪ ٜٔ‬جٍسشظ‪ٜ‬ل جٍِػحشد‪ٍ ٛ‬ـَِ‪ٜ‬حز جٍشػخ ٗ ج‪ٜ١‬دجؽ جٍس‪ٜ ٛ‬يُٗ دٖح جٍزدحثّ‬
‫(‪ )Comptabilisation‬ن‪ ٛ‬جٍْؼحُ جٍدٌْ‪ ٛ‬جٍِـسِد (‪ )Sybu‬جؿسِحدج ؿَ‪ ٙ‬رِٗز جٍـَِ‪ٜ‬حز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ( ‪Codes‬‬
‫‪ ٗ )D’opération‬سسُ جٍـَِ‪ٜ‬حز ٌحٍسحٍ‪:ٛ‬‬
‫‪ ‬فٕ ضبهج اهؿضة‪ٜ :‬سُ ؤٗ‪ ٣‬جٍسشظ‪ٜ‬ل جٍِػحشد‪ ٛ‬ج‪ٍَ ٍٛٝ‬ـَِ‪ٜ‬ر صُ ‪ٜ‬يُٗ ؤِ‪ ّٜ‬جٍظْدٗو دحٍدنؾ‬
‫‪ ‬فٕ ضبهج اإلٖغاو‪ٜ :‬ػدش جٍـٌس ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬يُٗ ؤِ‪ ّٜ‬جٍظْدٗو ؤٗ‪ ٣‬دػشحخ جٍِدحٍق جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِرجد‬
‫ا‪ٜ‬دجؿٖح صُ دِـْ‪ ٙ‬جٍزدّٗ جشسِحرذ ج‪ٜ١‬دجؽ دـد ػَسٖح ٗ دـدٕح ‪ٜ‬سُ جٍسشظ‪ٜ‬ل جٍِػحشد‪ ٛ‬ج‪ٍَ ٍٛٝ‬ـَِ‪ٜ‬ر‬
‫ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٍضدحً‪.‬‬

‫يالضهـج‪:‬‬
‫‪ٜ‬يـُٗ جٍظْـدٗو ؤ‪ٜ‬غح دـدذ ؿَِ‪ٜ‬حز ؤخر٘ دحٍسْش‪ٜ‬و ِؾ جٍِظحٍغ ج‪ٟ‬خر٘ ِصل ؿَِ‪ٜ‬حز ؤٗرجو جٍخز‪ْٜ‬ر‬
‫ٗ ٌذج ؿَِ‪ٜ‬حز جٍظرم‪.‬‬
‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬يكوضج اهلؼل ‪:Service Crédit‬‬
‫ِظَػر جٍيرع ِظَػر ظٕٗر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍْضحػ جٍدٌْ‪ٌٗ ٟٚ ٛ‬حٍر ٌحْز ٗ سٖسُ ِظَػر جٍيرع ن‪ٌٗ ٛ‬حٍر‬
‫ذرجؽ جٍدرض "‪ "656‬ددرجشر ٌل ؤْٗجؽ جٍَِهحز جٍخحظر دػَدحز جٍيرٗع ٗ ِـحٍظسٖح ػ‪ٜ‬ش سرسٌز ؿَ‪ ٙ‬ؿدذ‬
‫ْيـحػ ِْٖـح خحظـر ِح ‪ٜ‬ـْ‪ ٛ‬دحٍِردٗد‪ٜ‬ر ٗ سيـُٗ دِسحدـر جٍَِهحز ػس‪ ٙ‬دـد ِْغ جٍيرع ِّ جظل جٍسلػ‪ٜ‬ر‬
‫ٗ جٍسػظ‪ٜ‬ل ٍػح‪٣‬ز ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د ٗ جٍـظز‪.‬‬
‫يِـبى ؤعـؼْ‪:‬‬
‫جٍِضحرٌر ن‪ ٛ‬ا‪ٜ‬دجؽ ظدجٗل ج‪١‬ػظحءجز جٍدٌْ‪ٜ‬ر شٗجء ِْٖح جٍضٖر‪ٜ‬ر ؤٗ جٍص‪٤‬ص‪ٜ‬ر (جٍهظَ‪ٜ‬ر) ؤٗ جٍشْٗ‪ٜ‬ر‬
‫جٍخحظر دحٌٍٗحٍر ٗ ٕذج ِّ جظل ج‪٣‬شسل‪٤‬ل جٍػشّ ٗ ج‪ِٟ‬صل ٍسدرض جٍشَػحز دجخل جٍٖرُ جٍدٌْ‪ٌٍَٗ ٛ‬حٍر‪.‬‬

‫‪99‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬اهعوٖج اهلمبئٖج ‪:CELLULE JURIDIQUE‬‬


‫جٍخَ‪ٜ‬ر جٍيغحث‪ٜ‬ر خَ‪ٜ‬ر ِسـَير جٍْضحػ ْشد‪ٜ‬ح ػ‪ٜ‬ش سِ‪ٜ‬ل ػد‪ٜ‬ـر ْضحػٖح ؿَ‪ٌْٖٗ ٙ‬ح ادجر‪ٜ‬ر ؤٌصر ِْٖح‬
‫ِػحشد‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬يـُٗ ؿَ‪ ٙ‬جٍخَ‪ٜ‬ـر جٍيغحث‪ٜ‬ر ٍظْر ادجر‪ٜ‬ر ِسخظظر ن‪ ٛ‬جٍضئّٗ جٍيغحث‪ٜ‬ر ٗ جٍػيٗو ٗ جٍْزجؿحز‬
‫ٗ ك‪ٜ‬رٕح ِّ جٍِشحثل جٍخحظر‪.‬‬
‫سشٖر جٍخَ‪ٜ‬ر جٍيغحث‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬اسِحُ ِح ‪:َٜٛ‬‬
‫‪-‬نسـغ جٍػشحدحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر ٗ جٍسإٌد ِّ ش‪ِ٤‬ر جٍٗصحثو ٗ ظػر جٍَِهحز جٍِيدِر ادجر‪ٜ‬ح ٗ ٌْٖٗح خحٍ‪ٜ‬ر ِّ‬
‫ج‪ٟ‬خػحء ج‪١‬دجر‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬سٗىؾ جٍزدّٗ ٗ جٍدًْ ِـح ن‪ِ ٛ‬ضحٌل ِشسيد‪.٤‬‬
‫‪-‬جٍشٖر ؿَ‪ ٙ‬جٍيغح‪ٜ‬ح ٗ جٍْزجؿحز جٍس‪ ٛ‬سخط جٍدًْ‪.‬‬
‫‪ِ-‬سحدـر َِهحز جٍػشحدحز جٍدٌْ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬ن‪ٖٜ‬ح ِضحٌل ٗ جٍـِل ؿَ‪ ٙ‬سػد‪ٜ‬و جٍيحّْٗ جٍدٌْ‪ ٛ‬دظرجِر دل‪ٜ‬ر‬
‫سظْخ ٌل ؤْٗجؽ جٍِضحٌل ٗ ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍظدد سِسًَ جٍخَ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ػحٍر صدٗز ٕذٓ جٍِضحٌل ؤػي‪ٜ‬ر سظِ‪ٜ‬د‬
‫جٍػشحدحز ٗ ا‪ٜ‬يحنٖح ِئىسح ٍلح‪ٜ‬ر ػَٖح‪.‬‬
‫‪-‬جٍي‪ٜ‬حُ دـَِ‪ٜ‬حز جٍسػظ‪ٜ‬ل جٍدٌْ‪.ٛ‬‬
‫‪-‬جٍسْش‪ٜ‬و ِؾ ِخسَم ِظحٍغ جٌٍٗحٍر جٍدٌْ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫األيبٌـج‪:‬‬
‫ٕـ‪ ِّ ٛ‬جٍِظحٍغ جٍٖحِر ؿَ‪ِ ٙ‬شسٗ٘ جٌٍٗحٍر ػ‪ٜ‬ش سـسدر ِٕزذ ٗظل د‪ ّٜ‬ج‪١‬دجرذ ٗ جٍـِحل ٗ‬
‫سْػظر ِٖحُ جٍِشسخدُ ن‪:ٛ‬‬
‫‪ ‬اؿ‪ ُ٤‬جٍِد‪ٜ‬ر دِخسَم جٌٍِحٍِحز جٍٖحسه‪ٜ‬ر‪.‬‬
‫‪ ‬سيُٗ دٌسحدر ِخسَم جٍٗصحثو ٗ جٍِػدٗؿحز جٍس‪ ٛ‬سٌّٗ سػز سظرم جٍزدحثّ جٗ ِخسَم جٍـَِ‪ٜ‬حز ػس‪ٙ‬‬
‫‪ٜ‬يُٗ دٖح جٍدًْ (ظدٗل جٍػشحدحز)‪.‬‬

‫‪100‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهينوة اهذبهد ‪ :‬اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هّنبهج ػؼاو اهتؼر ‪264‬‬


‫اهفنل (‪ )10‬اهِٖنل اهخٌهٖيٕ هّنبهج ػؼاو اهتؼر "‪"264‬‬

‫اهيغٖــؼ‬

‫األيبٌــج‬

‫يكوضج اهؽتبئً‬ ‫يكوضج اهلؼل‬ ‫اهعوٖج اهلمبئٖج‬

‫درجشر ٗ ِسحدـر‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ ‬نسغ جٍػشحدحز‬


‫َِهحز جٍيرٗع‬ ‫‪ ‬جٍسػظ‪ٜ‬ل‬
‫‪ ‬جٍيغح‪ٜ‬ح ٗ جٍْزجؿحز‬

‫اهكٌغّق‬ ‫اهيضفهج اهتٌنٖج‬

‫‪ ‬جٍيدع‬
‫اهفتبم‬ ‫‪ ‬جٍض‪ٌٜ‬حز جٍِغِْٗر‬
‫‪ ‬جٍسػٗ‪ٜ‬ل‬
‫‪ ‬جٍشػخ‬
‫‪ ‬ج‪ٜ١‬دجؽ‬
‫‪ ‬جٍِـح‪ْٜ‬ر‬

‫اهيكغؼ‪ٗ :‬صحثو خحظر دحٌٍٗحٍر‬

‫‪101‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهيتضد اهذبهد‪ :‬غؼاؿج ضبهج كؼل‬

‫درجشر جٍَِم جٍيرع ِّ ػرم جٌٍٗحٍر جٍسحدـر ٍدًْ جٍه‪٤‬ػر ٗ جٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر‬

‫‪ٜ‬ـسدر خػٗذ ٕحِر ن‪ِ ٛ‬ظ‪ٜ‬ر جسظحٓ جٍِضرٗؽ ٗ ذًٍ ددرجشر ٌل جٍِـَِٗحز جٍِسٗنرذ ؿّ جٍِضرٗؽ‬

‫اهينوة األّل‪ :‬غؼاؿج اهيئؿؿج نبهتج اهلؼل‪.‬‬

‫اهفؼو األّل‪ :‬يًوّيبح ضّل اهيئؿؿج‪.‬‬

‫ن‪ ٛ‬اػحر درْحِط جٍسْش‪ٜ‬و ِؾ جٍظْدٗو جٍٗػْ‪ٍَ ٛ‬سحِ‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍدػحٍر ‪ ،‬سحس‪ ٛ‬ػد‪ٜ‬ـر ٕذٓ جٍِئششر‬
‫ٍسدخل شٗو جٍِْحنشر جٍِػَ‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫جٍِئششر ذجز ػحدؾ اْسحظ‪ٜ ،ٛ‬إس‪ ٛ‬سخظظٖح ن‪ ٛ‬سرد‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ديحر جٍِْسظر ٍَػَ‪ٜ‬خ‪.‬‬

‫ِٗئششر سرد‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ديحر جٍِْسظر ٍَػَ‪ٜ‬خ سَـخ دٗرج ِِٖح ن‪ ٛ‬سػٗ‪ٜ‬ر ِ‪ٜ‬دجّ جٍه‪٤‬ػر ٗج‪ْ١‬سحض‪.‬‬

‫سػِل جٍِئششر جشُ ظحػدٖح جٌٍَ‪ِٗ ، ٛ‬يرٕح ج‪٣‬ظسِحؿ‪ٌ ٛ‬حثّ دٗ‪ٜ٣‬ر جٍدٗ‪ٜ‬رذ‬

‫ٗجٍْٗؽ جٍذ‪ ٚ‬سِحرشٔ جٍِئششر رجظؾ اٍ‪ ٙ‬سخظط ظحػدٖح ن‪ ٛ‬ذًٍ جٍِظحل‪.‬‬

‫جْدرظز ٕذٓ جٍِئششر ن‪ ٛ‬اػحر سػٗ‪ٜ‬ر ج‪ْ١‬سحظ‪ ٛ‬جٍه‪٤‬ػ‪ ،ٛ‬دـد ػظٗل ظحػدٖح ؿَ‪ ٙ‬ضٖحدذ جٍسإٕ‪ٜ‬ل‪ ،‬ن‪ٛ‬‬
‫اػحر درْحِط جٍسٌٗ‪. ّٜ‬‬

‫‪ٜ‬ـسدر جٍش‪ٜ‬ـد (ٕـ) جٍِِصل جٍيحْْٗ‪ٍَِ ٛ‬ئششر‪ٗ ،‬دٖذج ‪ٜ‬ػٗل ٍٔ جٍيحّْٗ ٌحنر ظ‪٤‬ػ‪ٜ‬حز جٍِش‪ٜ‬ر‪ ،‬شٗجء‬
‫سـَو ج‪ِٟ‬ر دحشسصِحر ج‪ِٟٗ‬جل ن‪ِ ٛ‬ظحل جٍه‪٤‬ػر ؤٗ جٍسش‪ٜٜ‬ر ج‪١‬دجر‪.ٚ‬‬

‫اهفؼو اهذبٌٕ‪ :‬يًوّيبح يبيج ضّل يؿٖؼ اهيئؿؿج (كبضة اهيفؼّو )‪.‬‬

‫جٍش‪ٜ‬ـد(ٕـ) ‪ٜ‬دَق ِّ جٍـِر ‪ 67‬شْر ‪ِ ،‬سزٗض ٕٗٗ ِّ خر‪ٜ‬ط ِـٖد جٍـَُٗ جٍزرجؿ‪ٜ‬ر‪ِ ،‬سػظل ؿَ‪ٙ‬‬
‫ضٖحدذ ِْٖدس دٍٗر ن‪ ٛ‬سخظط جٍه‪٤‬ػر ٗجٍر‪ٗ ٚ‬ػد‪ٜ‬ـر جٍضٖحدذ جٍِسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح ‪،‬سػٗل ٍٔ ِِحرشر ٕذج‬
‫جٍْٗؽ ِّ جٍْضحػ جٍِيسرع ن‪ ٛ‬ػَخ جٍيرع ‪ٗ ،‬ذًٍ ٍسظحْس جٍضٖحدذ ٗػد‪ٜ‬ر جٍْضحػ جٍِضرٗؽ ‪.‬‬

‫جٍش‪ٜ‬ـد (ٕـ) ‪ٜ ٣‬ـسدر ِرسدػح دإ‪ٜ‬ر ادجرذ ػٌِٗ‪ٜ‬ر ‪ِٜ ٣ٗ ،‬حرس ؤ‪ ٚ‬ض‪ٛ‬ء ِّٖ ؤخر‪.‬‬

‫ٕٗذج ِح سصدسٔ ضٖحدذ ج‪ْ٣‬سشحخ جٍِشسخرظر ِّ جٍظْدٗو جٍغِحّ ج‪٣‬ظسِحؿ‪ٍ ٛ‬ل‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬ظرجء‪.‬‬

‫ٌِح جْٔ ‪ٜ‬ػِل ظْش‪ٜ‬ر ظزجثر‪ٜ‬ر ‪ٜٗ ،‬يػّ دٗ‪ٜ٣‬ر جٍدٗ‪ٜ‬رذ ‪ْ ٕٛٗ ،‬هس ِير جٍِضرٗؽ جٍِيدُ ٌٍَٗحٍر ‪.‬‬

‫‪102‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهفؼو اهذبهد‪ :‬يًوّيبح ضّل اهلؼل‪.‬‬

‫ن‪ ٛ‬سحر‪ٜ‬خ ِػدد سيدُ جٍش‪ٜ‬ـد (ٕـ) اٍ‪ٌٗ ٙ‬حٍر "‪ "656‬دذرجؽ جٍدرض دحٍدٗ‪ٜ‬رذ دَِم ػَخ ىرع‪ ،‬دـد‬
‫ػظٍٗٔ ؿَ‪ِٗ ٙ‬جنير ِددث‪ٜ‬ر ِّ ػرم جٌٍٗحٍر جٍٗػْ‪ٜ‬ر ٍدؿُ سضل‪ٜ‬ل جٍضدحخ‪.‬‬

‫‪ْٜ‬درض جٍيرع غِّ ىرع ِسٗشػ ج‪ٟ‬ظل‪ِٗ ٕٗٗ ،‬زؽ دـد جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍِٗجنير جٍْٖحث‪ٜ‬ر ٍَدًْ ؿَ‪ ٙ‬جٍْػٗ‬
‫جٍسحٍ‪:ٛ‬‬

‫‪-‬سٌَهر جٍِضرٗؽ سيدر خ ‪0.166.672‬دض‬


‫‪-‬جٍِٗجرد جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِصدسر ؿَ‪ ٙ‬جٍضٌل جٍسحٍ‪: ٛ‬‬

‫*دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر = ‪ %07‬ؤ‪1.506.666 ٚ‬دض‬

‫*ػظر ج‪١‬ؿحْر جٍخحظر دحٍظْدٗو جٍٗػْ‪ٍ ٛ‬دؿُ جٍضدحخ ‪ %67‬ؤ‪ 100.002 ٚ‬دض‬

‫* جٍػظر جٍضخظ‪ٜ‬ر= ‪ %17‬ؤ‪ 662.226 ٚ‬دض‬

‫ٗ ِّ جظل سظش‪ٜ‬د ٕذج جٍِضرٗؽ سيدُ جٍش‪ٜ‬د(ٕـ) دَِم ىرع سػسٗ‪ ٚ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍٗصحثو جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫ػَخ خػ‪ ِّ ٛ‬ػرم جٍزدّٗ‬ ‫‪-‬‬


‫ْشخر ِّ دػحىر جٍسـر‪ٜ‬م جٍٗػْ‪ٜ‬ر ِظحدو ؿَ‪ٖٜ‬ح‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ اىحِر‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ ِ‪٤ٜ‬د‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ ؿدُ ِِحرشر ؤ‪ ٚ‬ؿِل ِّ جٍظْدٗو جٍٗػْ‪ٍَ ٛ‬سحِ‪ ّٜ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍدػحىر‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ سخظط جٍزدّٗ‬ ‫‪-‬‬
‫ْشخر ِّ جٍشظل جٍسظحر‪ٚ‬‬ ‫‪-‬‬
‫ِشسخرض غر‪ٜ‬د‪ٛ‬‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ جٍسإٕ‪ٜ‬ل‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖحدذ ج‪ْ٣‬سشحخ جٍِشسخرظر ِّ جٍظْدٗو جٍٗػْ‪ٍ ٛ‬ل‪ٜ‬ر ج‪١‬ظرجء‬ ‫‪-‬‬
‫نٗجس‪ٜ‬ر ضٌَ‪ٜ‬ر‬ ‫‪-‬‬
‫اصدحز نسغ جٍػشحخ ٍد٘ جٌٍٗحٍر‬ ‫‪-‬‬
‫ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ِػحشدر سيد‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر ٗ ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط ٗ ظدٗل جٍٖ‪ٌٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٗ ٛ‬ج‪ِ٣‬س‪ً٤‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪103‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهفؼو اهؼاتى‪ :‬اهميبٌبح‬

‫ن‪ ٛ‬اػحر سش‪ٜٜ‬ر ِخحػر ؿد ُ جٍسشد‪ٜ‬د ٗ جػسٗجء جػسِحل ؼٖٗر ْشخ جٍخػر‪ ٗ ،‬دـد جٍسير‪ٜ‬ر ج‪ٍٟٛٗ‬‬
‫جٍِرشل ِّ ٍظْر جٍيرع جٍسحدؾ ٌٍَٗحٍر اٍ‪ ٙ‬خَ‪ٜ‬ر جٍيرع جٍسحدـر ٍَِظِؾ جٍظٖٗ‪٣ ٚ‬شسل‪٤‬ل‪ ِّ ٗ ،‬جظل ىدٗل‬
‫ػَخ جٍيرع‪ ،‬سُ ىرع غِحْحز ؿَ‪ ٙ‬جٍزدّٗ ظحػخ جٌٍٗحٍر‪ ٗ ،‬سإس‪ ٛ‬ظَِر جٍغِحْحز جٍِػَٗدر ٌيحؿدذ‬
‫ِس‪ْٜ‬ر ‪٣‬سخحذ جٍيرجر ٗ ؤشَٗخ سش‪ٜٜ‬ر ِْػي‪ٍَْ ٛ‬ضحػ جٍدٌْ‪.ٛ‬‬

‫ٗ ْٕح ِظِل ؿْحظر جٍغِحْحز جٍس‪ ٛ‬جػسٗ٘ ؿَ‪ٖٜ‬ح َِم جٍزدّٗ (ٕـ) ظحػخ جٌٍٗحٍر ِؾ ضرع ٌل‬
‫ؿْظر ؿَ‪ ٙ‬ػد٘ ٍد‪ٜ‬حّ غرٗرسٔ ِؾ سٗص‪ٜ‬و نـحٍ‪ٜ‬سٔ دحٍْشدر ٍَدًْ‪.‬‬

‫*ّذٖلج اهؼًُ اهعبكج تبهيؿخّغو ّ كنًج األؼل اهخٕ ؿٖؼ يوِب ؼايٕ اهتلؼ اهيٌخسج هوضوٖة‪:‬‬

‫‪ٜ‬دخل ٕذج جٍغِحّ غِّ ِح ‪ٜ‬شِ‪ ٙ‬دحٍرّٕ جٍـيحر‪ ٗ ٚ‬جٍذ‪ ٚ‬دِٗظدٔ سرظؾ ى‪ِٜ‬ر جٍِػل جٍِرّٕٗ سحدـر‬
‫ٍَػرم جٍدجثُ (جٍذ‪ ٕٗ ٚ‬جٍدًْ)‪ٜ ٗ ،‬سُ جٍسإٌد دحّ جٍـيحر ‪ٜ‬شسٗن‪ ٛ‬جٍضرٗػ ٌْٗٔ ىحدل ٍَرّٕ‪ٌ ،‬ظ‪٤‬ػ‪ٜ‬ر جٍِزجد‬
‫جٍـحٍْ‪ ٗ ٛ‬غدػ ِشحػسٔ ىحْْٗح ٗ ِشحػر جٍيرع جٍس‪ ٕٗ ٛ‬ؿَ‪ٖٜ‬ح ٗ ٌذج ٌَِ‪ٜ‬سٔ ػس‪ٜ ٙ‬سُ سظْخ ؤ‪ْٗ ٚ‬ؽ ِّ‬
‫جٍِضحٌل ِؾ ؤػرجم ؤخر٘( ْزجؿحز)‪.‬‬

‫ٗ ن‪ٕ ٛ‬ذج ج‪١‬ػحر سيدُ جٍزدّٗ (ٓ) دٗص‪ٜ‬ير ؿيد ِّ جٍِٗصو ‪ٜ‬ظرع ن‪ٖٜ‬ح ٌخػٗذ ؤٍٗ‪ ٗ ٙ‬ؤػي‪ٜ‬سٔ جٍضرؿ‪ٜ‬ر‬
‫ن‪ٌَِٜ ٛ‬سٔ‪ ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬سٗنر ضرػ ج‪٣‬شسػيحو ٕذٓ ىػـر ج‪ٟ‬رع ٗ ىحدَ‪ٜ‬سٖح ٍَرّٕ‪ِ ٗ ،‬ؾ ٗص‪ٜ‬ير ظدٗل جٍسشظ‪ٜ‬ل‬
‫جٍرّٕ‪.‬‬

‫ٗ سسُ ؿَِ‪ٜ‬ر سشَ‪ٗ ُٜ‬ص‪ٜ‬ير جٍرّٕ ٌحٍسحٍ‪:ٛ‬‬

‫جٍٗص‪ٜ‬ير ػظ‪َٜ‬ر ْٖح‪ٜ‬ر ِح د‪ ّٜ‬جٍِٗصو ٗ جٍِػحنؼر جٍـيحر‪ٜ‬ر ٗ جٍدًْ‪ ،‬ػ‪ٜ‬ش دـد ؤّ ‪ٜ‬ػظل جٍزدّٗ ؿَ‪ٙ‬‬
‫ٌَِ‪ٜ‬ر ِغدٗػ ِّ ػرم ِٗصو‪ ،‬اغحنر اٍ‪ ٙ‬رشحٍر ىدٗل ِػررذ ِّ ػرم جٍدًْ‪ٜ ،‬غؾ جٍِٗصو جٍسزجُ جٍزدّٗ‬
‫درّٕ ىػـر ج‪ٟ‬رع ٗ دـد ؤّ ‪ٜ‬سيدُ جٍزدّٗ دٖحس‪ ّٜ‬جٍٗص‪ٜ‬يس‪( ّٜ‬ؿيد ا‪ٜ‬ظحر ٍيػـر ج‪ٟ‬رع‪+‬رشحٍر ىدٗل) ‪ٜ‬ػظل‬
‫ؿَ‪ ٙ‬ظدٗل سشظ‪ٜ‬ل ِّ جٍِػحنؼر جٍـيحر‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫*يلغ يونٖج األؼامٕ ّيلغ يونٖج اهيؿخّغو ‪:‬‬

‫سيدُ جٍزدّٗ دـيد ٌَِ‪ٜ‬ر جٍِشسٗدؽ ٗص‪ٜ‬ئ ِّ ؿْد جٍِٗصو ِغحنح اٍ‪ٖٜ‬ح ؿيد ٌَِ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬رجغ‪ ٛ‬جٍس‪ ٛ‬ش‪ٜ‬سُ‬
‫ن‪ٖٜ‬ح رؿ‪ ٛ‬ج‪ٟ‬ديحر‪.‬‬

‫‪104‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫*خًِغ يً اهيّذق تبنخخبة ّذٖلج خبيًٖ يخًغغ األعنبء يوٓ اهخسِٖؽاح (يّمّو اهلؼل "األتلبؼ" يمبفب‬
‫اهِٖب نل اهخسِٖؽاح اهعبكج تًيوٖج خؼتٖج األتلبؼ)‬

‫‪ٜ‬إس‪ٕ ٛ‬ذج جٍغِحّ ٌإػد ؤُٕ ؿْحظر جٍغِحْحز جٍس‪ ٛ‬دَق ؿَ‪ٖٜ‬ح جٍدًْ ‪ٜ ،‬هرع ؿَ‪ ٙ‬جٍزدّٗ ج‪ٍ٣‬سزجُ دٖح‬
‫ٍِح ٍٖح ؤِٕ‪ٜ‬ر سـٗد ٍَػد‪ٜ‬ـر جٍـ‪ْٜ‬ر جٍَِِٗشر ‪.‬‬

‫ٗسإس‪ٗ ٛ‬ص‪ٜ‬ير جٍسحِ‪ٕ ّٜ‬ذٓ ِرسدػر دٗص‪ٜ‬ير سهٗ‪ٜ‬ع ٍظحٍغ جٍدًْ ِّ جٍضرٌر جٍسحِ‪٣ ّٜ‬ػسٗجء ػح‪٣‬ز‬
‫جٍػٗجدش ٗجٌٍٗجرش دػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سظْخ جٍدًْ ن‪ِ ٛ‬صل ٕذٓ جٍػح‪٣‬ز غ‪ٜ‬حؽ ى‪ ُٜ‬جٍسظٖ‪ٜ‬زجز ن‪ ٛ‬ػَر جٍػٗجدش‬
‫‪،‬خظٗظح اذج ؿَِْح ؤّ جٍزدّٗ ىد ‪ِ ٌّٜٗ‬ئِْح ِّ ػرم ضرٌر جٍسحِ‪. ّٜ‬‬

‫ٗن‪ٕ ٛ‬ذج ج‪١‬ػحر سيدُ جٍش‪ٜ‬د (ٕـ) ظحػخ جٌٍٗحٍر دسـٖد ِغدٗػ ِّ جٍِٗصو ‪ٜ‬ئٌد ن‪ٕ ٜٔ‬ذج جٍسهٗ‪ٜ‬ع‬
‫جٍْحزل ٍظحٍغ جٍدًْ ٌغِحّ ؿَ‪ ٙ‬جٍيرع جٍِيدُ ‪.‬‬

‫*ّكل اٖغاو اهضكج اهفعكٖج يً اهٌؿة اهيعككج هيسيّو اهلؼل‪.‬‬

‫ٗػددز ٕذٓ جٍػظر ْشدر ‪ٌِ % 6‬ح جضرؽ اٍ‪ ٜٔ‬شحديح ‪ِ ،‬ح ‪ٜٗ‬جز‪ ٚ‬ى‪ِٜ‬ر (‪ ٕٗٗ )6777667‬سظر‪ٜ‬غ‬
‫ِحٍ‪ِ ٛ‬دحضر ِّ جٍزدّٗ دْشدر جٍسيدُ دػَخ جٍيرع دـد نسغ جٍػشحخ جٍدٌْ‪.ٛ‬‬

‫جٍظـحر‪ٍ ٚ‬د٘ جٌٍٗحٍـر "‪ ِّ "656‬ظٖر ٗ ِّ ظٖر ؤخر٘ جٍسزجِٔ دضرٗػ درْحِط جٍسِٗـ‪ٜ‬ل جٍص‪٤‬ص‪ٛ‬‬
‫ٗ ‪ٜ‬هرع جٍْؼحُ جٍص‪٤‬ص‪ ٛ‬جٍِدرِط ن‪ ٛ‬اػحر سضل‪ٜ‬ل جٍضدحخ ٕذٓ جٍػظر ِّ جٍِشحِٕر جٍضخظ‪ٜ‬ر سٗص‪ٜ‬و ٍْ‪ٜ‬ر‬
‫ػَخ جٍيرع ػ‪ٜ‬ش سدي‪ٕ ٙ‬ذٓ جٍْشدر (جٍي‪ِٜ‬ر) ن‪ ٛ‬رظ‪ٜ‬د جٍزدّٗ ٍلح‪ٜ‬ر سػر‪ٜ‬ر جٍَِم‪.‬‬

‫*ضكج كٌغّق ميبً اهلؼّل اهيكغؼث‪:‬‬

‫سـسدر ى‪ِٜ‬ر جٍغِحّ جٍِيدِر غِحّ جٍيرٗع جٍِظلرذ ٌي‪ِٜ‬ر ِدِظر ن‪ ٛ‬سٌَهر جٍِضرٗؽ ٗ ‪ٜ‬سُ‬
‫سػد‪ٜ‬دٕح ِشديح ن‪ ٛ‬جٍدرجشر جٍس‪ ٛ‬سيُٗ دٖح جٍَظْر ج‪٣‬ىسظحد‪ٜ‬ر جٍِسخظظر ن‪ِْ ٛ‬ؾ جٍِضحر‪ٜ‬ؾ ن‪ ٛ‬جٌٍٗحٍر جٍٗػْ‪ٜ‬ر‬
‫ٍدؿُ سضل‪ٜ‬ل جٍضدحخ ٗ ِػحردر جٍدػحٍر ٗ سـسدر ٕذٓ جٍي‪ِٜ‬ر دحٍْشدر ٍَدًْ ٍغِحّ ؤشحش‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِضحر‪ٜ‬ؾ ػس‪ٙ‬‬
‫‪ ٌّٜٗ‬ن‪ٖٜ‬ح جٍسـحِل ِضسرٌح ِؾ جٌٍٗحٍر جٍٗػْ‪ٜ‬ر ٍدؿُ جٍسضل‪ٜ‬ل ػ‪ٜ‬ش ‪ٜ‬سيدُ جٍزدّٗ اٍ‪ ٙ‬جٍظْدٗو غِحّ‬
‫جٍيرٗع جٍِظلرذ ٍدنؾ ٕذٓ جٍي‪ِٜ‬ر ٗ ‪ٜ‬دخل ٕذج ج‪١‬ظرجء غِّ ؿَِ‪ٜ‬حز جٍسْش‪ٜ‬و جٍس‪ ِّ ٌِّٜ ٛ‬جٍدرجشر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫جٍشَِ‪ٜ‬ر ٍََِم‪.‬‬

‫‪105‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫*ّذبئق ؤعؼْ خًختؼ نميبٌبح‪:‬‬

‫اذج جؿسدرْح جٍْيحػ جٍشحدير ٌغِحْحز ِحٍ‪ٜ‬ر دػسر ؤٗ ى‪َِِٗ ُٜ‬شر نحْٔ ْٕحً غِحْحز ؤخر٘ دبٌِحْْح‬
‫سظْ‪ٜ‬هٖح غِّ جٍغِحْحز ج‪١‬دجر‪ٜ‬ر جٍس‪ٜ ٛ‬هظَٖح ‪ٜ‬غِّ جٍدًْ جٍسزجُ جٍزدّٗ دشٌَٗٔ سظحٓ َِهٔ جٍِيدُ‪ٌ ٗ ،‬ذًٍ‬
‫سٗص‪ٜ‬و ركدسٔ ن‪ ٛ‬جٍيرع ٗ سإٌ‪ٜ‬د شـ‪ ٜٔ‬جٍػص‪ٜ‬ش اٍ‪ ٙ‬جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬ى‪ِٜ‬ر جٍيرع دل‪ٜ‬ر ِدحضرذ جٍِضرٗؽ‪.‬‬

‫ٌِح سـسدر ٕذٓ جٍٗصحثو ؤ‪ٜ‬غح ٌٗظ‪٤‬ز جٍسزجُ د‪ ّٜ‬جٍـْحظر جٍص‪٤‬صر (دًْ‪ ،‬زدّٗ‪ٌٗ ،‬حٍر دؿُ‬
‫جٍسضل‪ٜ‬ل)ِّ ظٖر ٗ ِّ ظٖر ؤخر٘ ٌغِحْحز ِؾ جٍظْحد‪ٜ‬و ج‪ٟ‬خر٘ ٍَسحِ‪ ٗ ّٜ‬جٍس‪ٍٖ ٛ‬ح ؿ‪٤‬ىر ِؾ ِٗغٗؽ‬
‫جٍِضرٗؽ ٗ ْظدذ ِص‪:٤‬‬

‫ضٖحدذ ج‪١‬خغحؽ جٍغر‪ٜ‬د‪ٛ‬‬ ‫‪-‬‬


‫اهينوة اهذبٌٕ‪ :‬ضؿبة يئفؼاح اهخّاؽً اهيبهٕ ّ اهٌؿة اهيبهٖج هويئؿؿج‪:‬‬

‫سـسدر جٍٗصحثو جٍِػحشدر جٍس‪ٜ ٛ‬سيدُ دٖح جٍزدّٗ (ٕـ) ٌٍَٗحٍر ٌبصدحسحز ِحٍ‪ٜ‬ر ِػحشدر سٌِّ ِّ اسِحُ‬
‫جٍدرجشر ؿَ‪ ٙ‬ؤٌِل ٗظٔ ِصل ارشحٍٖح ٍَظْر جٍخحظر دحٍيرٗع ن‪ِ ٛ‬ظِؾ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‪ ،‬ج‪٣‬سخحذ جٍيرجر جٍْٖحث‪ٛ‬‬

‫دحٍْشدر ٍظحػخ جٌٍٗحٍر جٍش‪ٜ‬د(ٓ) ظحء َِهٔ جٍِحٍ‪:ِّ ٌِّٗ ٛ‬‬

‫‪ .6‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍسيد‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر ٍَشْٗجز جٍخِشر جٍيحدِر‬


‫‪ .0‬ظدجٗل ٕ‪ٌَٜ‬ر ج‪٣‬شسصِحرجز ٗ جٍٖ‪ٌَٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫‪ .1‬ظدٗل ج‪٣‬شسٖ‪ً٤‬‬
‫‪ .2‬ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط جٍسيد‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر‬

‫ٗ شٗم ْيُٗ دحٍدرجشر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍٖذٓ جٍـْحظر ج‪١‬دجر‪ٜ‬ر دل‪ٜ‬ر ِـرنر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٌٍَٗحٍر ج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر ٗ‬
‫ٌذج ج‪٣‬شسيرجء ٍلر ج‪ٟ‬رىحُ جٍِسٗجظدذ ن‪ٖٜ‬ح ٗ ِْٔ ِػحٍٗر جٍخرٗض دْس‪ٜ‬ظر ؿّ درظر جٍخػر جٍِسٗجظدذ ن‪ ٛ‬جٍَِم‬
‫ٗ ٌذج ؤشَٗخ جٍدًْ ن‪ِ ٛ‬ـحٍظر ٕذج جٍـْظر ٗ ؤشَٗخ سػد‪ٜ‬و جٍغِحْحز ىدل جٍخرٗض دي‪ْٖ ُٜ‬حث‪ ٛ‬ػٗل‬
‫جٍِضرٗؽ جٌٍَ‪.ٛ‬‬

‫‪106‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫ؤّال‪ :‬اهيٖؽاٌٖج اهخلغٖؼٖج هؿٌّاح اهعيؿج اهلبغيج‬


‫اهيٖؽاٌٖـج اإلفخخبضٖـج ‪Bilan D’Ouverture‬‬
‫اهيتوغ اإلسيبهٕ‬ ‫ؿوتٕ اهعكّى‬ ‫اهيتوغ اهيبهٕ‬ ‫ؼؤؾ اهيبل(اٖسبؼ األكّل)‬
‫‪23.888,90‬‬ ‫‪ 0-1‬ؤيّال عبكج‬ ‫‪)4‬اؿخذيبؼاح‬
‫‪3.500,00‬‬ ‫يكبؼٖف ؤّهٖج‬
‫‪00‬‬ ‫خِٖئج‬
‫‪4.401,00‬‬ ‫يًغاح ّ ؤغّاح‬
‫‪17.1000,00‬‬ ‫كنٖى األغٌبى‬
‫‪00‬‬ ‫ؿٖبؼاح‬
‫‪00‬‬ ‫ايالى ؤهٕ‬
‫‪00‬‬ ‫ُبخف‪/‬فبنؾ‬
‫‪00‬‬ ‫ؤذبد ّ ؤعؼْ‬

‫‪-0‬غًّٖ االؿخذيبؼ‬ ‫‪)2‬غًّٖ يٌغ اهغٖؼ ّ اهخّفٖؼ‬

‫‪16.722,23‬‬ ‫كؼّل تٌنٖج‬ ‫‪1.490,00‬‬ ‫اهكٌغّق‬


‫‪47.777,80‬‬ ‫كؼّل اعؼْ‬ ‫‪17.558,00‬‬ ‫افخؼام ؤيّال اهنفبهج‬
‫‪37.232,00‬‬ ‫اهميبٌبح‬

‫‪23.888,90‬‬ ‫‪23.888,90‬‬ ‫اهيسيّو‬


‫اهيكغؼ‪ٗ :‬صحثو ِّ جٍدًْ جٍددر"‪"240‬‬

‫‪107‬‬
‫اهيٖؽاٌٖـج اهخلغٖؼٖـج هوؿٌـّاح اهعيؿـج اهلبغيـج‬
‫اهيٖؽاٌٖـج اهخلغٖؼٖـج يوـٓ ‪ 15‬ؿٌـّاح‬
‫جٍشْـر جٍخحِشـر‬ ‫جٍشْـر جٍرجدــر‬ ‫جٍشْـر جٍصحٍصـر‬ ‫جٍشْـر جٍصحْ‪ٜ‬ـر‬ ‫جٍشْـر ج‪ٍٗ٣‬ـ‪ٙ‬‬
‫ج‪٣‬ظٗل‬
‫جٍخحُ جٍخه‪ٜ‬م جٍظحن‪ٛ‬‬ ‫جٍظحن‪ٛ‬‬ ‫جٍخحُ جٍخه‪ٜ‬م‬ ‫جٍخحُ جٍخه‪ٜ‬م جٍظحن‪ٛ‬‬ ‫جٍخحُ جٍخه‪ٜ‬م جٍظحن‪ٛ‬‬ ‫جٍخه‪ٜ‬م جٍظحن‪ٛ‬‬ ‫جٍخحُ‬
‫االؿخذيبؼاح‬

‫يكبؼٖف ؤّهٓ‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪1 400,00‬‬ ‫‪1 400,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪2 100,00‬‬ ‫‪2 100,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪2 800,00‬‬ ‫‪2 800,00‬‬ ‫‪7 000,00‬‬ ‫‪3 500,00‬‬
‫اهخسِٖؽاح‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪8 600,40‬‬ ‫‪8 600,40‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪12 900,60‬‬ ‫‪12 900,60‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪17 200,80‬‬ ‫‪17 200,80‬‬ ‫‪4 300,20‬‬ ‫‪2 150,10‬‬
‫خِٖئج‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬
‫يًـغاح ّ اغّاح‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪176,40‬‬ ‫‪1 760,40‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪2 640,60‬‬ ‫‪2 640,60‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪3 520,80‬‬ ‫‪3 520,80‬‬ ‫‪880,20‬‬ ‫‪440,10‬‬

‫كنٖى األغٌبى‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪6 840,00‬‬ ‫‪6 840,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪1 026,00‬‬ ‫‪1 026,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪1 368,00‬‬ ‫‪1 368,00‬‬ ‫‪1 368,00‬‬ ‫‪3 420,00‬‬ ‫‪17 100,00‬‬
‫ؿٖبؼاح‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬
‫ايالى ؤهٕ‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬
‫ُبخف‪/‬فبنؾ‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬

‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫‪0,00‬‬ ‫ؤذبد ّ ؤعؼْ‬

‫‪-3‬اهيعؽٌّبح‬

‫يـّاؼغ ّ خيٌّٖبح‬

‫‪-4‬اهضلّق‬
‫‪1 589,45‬‬ ‫‪13 825,87‬‬ ‫‪125 292,50‬‬ ‫‪10 243,66‬‬ ‫‪9 096,57‬‬
‫اهتٌم‬
‫‪105 626,20‬‬ ‫‪9 678,11‬‬ ‫‪87 704,70‬‬ ‫‪717 056,00‬‬ ‫‪636 756,00‬‬
‫اهكٌغّق‬
‫‪45 268,40‬‬ ‫‪41 477,60‬‬ ‫‪37 587,70‬‬ ‫‪3 073,10‬‬ ‫‪27 289,50‬‬
‫اهيسيّو‬
‫‪150 894,50‬‬ ‫‪181 960,70‬‬ ‫‪212 696,50‬‬ ‫‪233 542,60‬‬ ‫‪265 753,10‬‬

‫‪108‬‬
‫اهؿٌـج اهعبيؿـج‬ ‫اهؿٌـج اهؼاتًـج‬ ‫اهؿٌـج اهذبهذـج‬ ‫اهؿٌـج اهذبٌٖـج‬ ‫اهؿٌـج االّهـٓ‬
‫االكّل‬
‫اهكبفٕ‬ ‫اهعفٖف‬ ‫اهعبى‬ ‫اهكبفٕ‬ ‫اهعفٖف‬ ‫اهعبى‬ ‫اهكبفٕ‬ ‫اهعفٖف‬ ‫اهعبى‬ ‫اهكبفٕ‬ ‫اهعفٖف‬ ‫اهعبى‬ ‫اهكبفٕ‬ ‫اهعفٖف‬ ‫اهعبى‬
‫اهعكّى‬

‫‪-1‬ؤيّال عبكج‬
‫‪23 888,90‬‬ ‫‪23 888,90‬‬ ‫‪23 888,90‬‬ ‫‪23 888,90‬‬ ‫‪23 888,90‬‬
‫ٌخٖسج اهؿٌج‬
‫‪37 367,10‬‬ ‫‪39 482,40‬‬ ‫‪34 658,40‬‬ ‫‪26 884,10‬‬
‫‪-5‬غًّٖ االؿخذيبؼ‬

‫كؼّل تٌنٖج‬
‫‪0,00‬‬ ‫‪43 444,50‬‬ ‫‪66 888,90‬‬ ‫‪10 033,40‬‬ ‫‪16 722,30‬‬
‫كؼّل ؤعؼْ(‪)CNAC‬‬
‫‪47 777,80‬‬ ‫‪47 777,80‬‬ ‫‪47 777,80‬‬ ‫‪67 777,80‬‬ ‫‪47 777,80‬‬

‫غًّٖ اهييّهًّ‬

‫غًّٖ ػاح اهيغْ اهلكٖؼ‬

‫اعختبؼ اهضؿبة‬

‫غًّٖ االؿخغالل‬

‫اهٌخٖسج‬
‫‪4 186,07‬‬ ‫‪37 367,10‬‬ ‫‪39 482,40‬‬ ‫‪34 658,40‬‬ ‫‪26 884,10‬‬
‫اهيسيّو‬
‫‪150 894,50‬‬ ‫‪181 960,50‬‬ ‫‪212 696,50‬‬ ‫‪233 542,60‬‬ ‫‪265 773,10‬‬

‫اهيكغؼ‪ٗ :‬صحثـو ِّ دًْ جٍددر"‪240‬‬

‫‪109‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫سغّل ضؿبتبح اهٌخبئز اهخلغٖؼٔ هوؿٌّاح اهعيؿج‬

‫جٍشْر ‪6‬‬ ‫جٍشْر ‪6‬‬ ‫جٍشْر ‪6‬‬ ‫جٍشْر‪6‬‬ ‫جٍشْر ‪1‬‬


‫دبْسحض ِدحؽ‬
‫‪1788 253‬‬ ‫‪1703 098‬‬ ‫‪1621 998 1544 998‬‬ ‫‪1471 200‬‬ ‫ِد‪ٜ‬ـحز خحظر‬
‫خدِحز ِيدِر(ِئد‪ٜ‬ر)‬
‫‪1788 253‬‬ ‫‪1703 098‬‬ ‫‪1621 998 1544 760‬‬ ‫‪1471 200‬‬ ‫رىُ ج‪ٟ‬ؿِحل‬
‫‪268 238‬‬ ‫‪255 465‬‬ ‫‪243 300‬‬ ‫‪231 714‬‬ ‫‪220 680‬‬ ‫جٍِٗجد ٗجٍَٗجزُ جٍِشسٌَٖر‬

‫‪123 904‬‬ ‫‪118 003‬‬ ‫‪113 465‬‬ ‫‪110 160‬‬ ‫‪108 000‬‬ ‫جشسٖ‪ٌ٤‬حز‬

‫‪168 794‬‬ ‫‪161 885‬‬ ‫‪156 403‬‬ ‫‪231 217‬‬ ‫‪149 232‬‬ ‫خدِحز خحرظ‪ٜ‬ر‬
‫‪1227 318‬‬ ‫‪1167 745‬‬ ‫‪1108 830 1050 670‬‬ ‫‪993 288‬‬ ‫جٍي‪ِٜ‬ر جٍِغحنر‬
‫‪66 153‬‬ ‫‪63 003‬‬ ‫‪60 002‬‬ ‫‪57 145‬‬ ‫‪54 24‬‬ ‫غرجثخ ٗرشُٗ‬
‫‪56 051‬‬ ‫‪59 224‬‬ ‫‪51 988‬‬ ‫‪40 326‬‬ ‫‪216 00‬‬ ‫جضسرجٌحز جظسِحؿ‪ٜ‬ر‬
‫ِظحر‪ٜ‬م جٍِشسخدِ‪( ّٜ‬ؤظٗر‬
‫‪151 200‬‬ ‫‪151 200‬‬ ‫‪151 200‬‬ ‫‪151 200‬‬ ‫‪151 200‬‬
‫ٗسٌحٍ‪ٜ‬م)‬
‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫ِخظظحز ج‪ٕ٣‬س‪ٌ٤‬حز‬
‫‪4599‬‬ ‫‪91 97‬‬ ‫‪91 97‬‬ ‫‪183 94‬‬ ‫‪22993‬‬ ‫ِظحر‪ٜ‬م ِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫‪1275957‬‬ ‫‪1254996‬‬ ‫‪1227174‬‬ ‫‪1198176‬‬ ‫‪1165149‬‬ ‫ِظِٗؽ سٌحٍ‪ٜ‬م ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫‪512 296‬‬ ‫‪448 102‬‬ ‫‪394824‬‬ ‫‪346584‬‬ ‫‪306051‬‬ ‫اظِحٍ‪ ٛ‬سرجٌُ ج‪٣‬شسل‪٤‬ل‬
‫‪93 689‬‬ ‫‪74 431‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪37 210‬‬ ‫غرجثخ ؿَ‪ ٙ‬جٍدخل ج‪١‬ظِحٍ‪ٛ‬‬
‫‪418 607‬‬ ‫‪373 671‬‬ ‫‪394 824‬‬ ‫‪346 584‬‬ ‫‪26 841‬‬ ‫ْس‪ٜ‬ظر جٍظحن‪ٜ‬ر ٍ‪٤‬شسل‪٤‬ل‬
‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫‪437 020‬‬ ‫ِخظظحز ج‪ٕ٣‬س‪ٌ٤‬حز‬
‫‪855 627‬‬ ‫‪810 691‬‬ ‫‪831 844‬‬ ‫‪783 604‬‬ ‫‪705 861‬‬ ‫جٍددنيحز جٍْيد‪ٜ‬ر ج‪١‬ظِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫‪334 445‬‬ ‫‪334 445‬‬ ‫‪334 445‬‬ ‫‪334 445‬‬ ‫‪334 445‬‬ ‫سشد‪ٜ‬د ٍَيرٗع‬
‫‪521 182‬‬ ‫‪476 247‬‬ ‫‪497 400‬‬ ‫‪449 159‬‬ ‫‪371 416‬‬ ‫جٍددنيحز جٍْيد‪ٜ‬ر جٍظحن‪ٜ‬ر‬
‫ْشدر جٍِٗجرد ٗجٍشَؾ جٍِشسـَِر‬

‫اهيكغؼ ٗصحثو دًْ جٍددر "‪"656‬‬

‫‪110‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫االُخالنــبح‬
‫اُخالم االؿخذيبؼاح‬
‫ى‪ِٜ‬ر ج‪ٕ٣‬س‪ٌ٤‬حز‬
‫جٍِدذ‬ ‫جٍِدَق ج‪١‬ظِحٍ‪ٛ‬‬
‫جٍشْر ‪6‬‬ ‫جٍشْر‪6‬‬ ‫جٍشْر‪6‬‬ ‫جٍشْر‪ 1‬جٍشْر‪6‬‬

‫‪0111‬‬ ‫‪0111‬‬ ‫‪0111‬‬ ‫‪0111‬‬ ‫‪0111‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪35 000‬‬ ‫ِظحر‪ٜ‬م ؤٍٗ‪ٜ‬ر‬
‫سٖ‪ٜ‬ثر‬

‫ِـدجز ٗ ؤدٗجز‬
‫‪10800‬‬ ‫‪10800‬‬ ‫‪10800‬‬ ‫‪108 00‬‬ ‫‪108 00‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪54 0000‬‬ ‫آٍر ػحشٗخ ٌِحّ ٗجػد‬
‫‪72540‬‬ ‫‪72540‬‬ ‫‪72540‬‬ ‫‪72540‬‬ ‫‪72540‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪362 700‬‬ ‫ػٗع جٍسدر‪ٜ‬د‬
‫‪4680‬‬ ‫‪4680‬‬ ‫‪4680‬‬ ‫‪4680‬‬ ‫‪4680‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪23400‬‬ ‫ِضرٗخ جٍ‪ٛ‬‬
‫ىػ‪ٜ‬ؾ ج‪ٟ‬كْحُ‬
‫‪342000 342000 342000 342000‬‬ ‫‪342000‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1710 000‬‬ ‫ؿظَر ظحٕزذ ٍَٗ‪٣‬دذ‬
‫ش‪ٜ‬حرجز‬

‫اؿ‪ ُ٤‬ؤٍ‪ٛ‬‬

‫ٕحسم‪/‬نحٌس‬

‫ؤصحش ؤخر٘‬

‫‪437020 437020 437020 437020‬‬ ‫‪437020‬‬ ‫جٍِظِٗؽ‬

‫جهيكغؼ‪ٗ :‬صحثو ِّ دًْ جٍددر "‪"656‬‬

‫‪111‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫(‪)1‬‬
‫اهيٖؽاٌٖـج اهخلغٖؼٖـج اهيبهٖـج‬
‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬
‫‪400‬‬ ‫‪404‬‬ ‫‪440‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪411‬‬ ‫ؤيّال اسخيبيٖج‬
‫ؤيّال فعكٖج‬
‫اضخٖبنبح‬
‫ٌخٖسج كٖغ اهخضكٖق‬
‫‪400‬‬ ‫‪404‬‬ ‫‪440‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪411‬‬ ‫ؼؤؾ اهيبل اهكبفٕ‬
‫‪210‬‬ ‫‪002‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪020‬‬ ‫‪460‬‬ ‫ٌخٖسج اهكبفٖج اهؿٌّٖج‬
‫‪11‬‬ ‫‪002‬‬ ‫‪660‬‬ ‫‪1110‬‬ ‫‪17604‬‬ ‫كؼّل تٌنٖج يضغغث‬
‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫كؼّل ؤعؼْ يضغغث‬
‫فؼنبء ذبتخًّ‬
‫‪1106‬‬ ‫‪1210‬‬ ‫‪1060‬‬ ‫‪4126‬‬ ‫‪4601‬‬ ‫يّاؼغ غائيج‬
‫‪201‬‬ ‫‪061‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1041‬‬ ‫‪4101‬‬ ‫اؿخذيبؼاح‬
‫اؿخذيبؼ عبؼر االؿخغالل‬
‫كٖيج يبيج هالؿخذيبؼ (‪)VTT‬‬
‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫اُخالم‬
‫‪11‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪061‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪17041‬‬ ‫اكّل ذبتخج‬
‫‪17106‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪010‬‬ ‫‪006‬‬ ‫‪011‬‬ ‫ؼاؾ اهيبل اهًبيل‬
‫‪STOCK‬اهيضؽٌّبح‬
‫اهضلّق‬
‫‪1010‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1142‬‬ ‫‪011‬‬ ‫اهعؽٌٖج‬
‫خؿتٖلبح تٌنٖج‬
‫‪000-‬‬ ‫‪000-‬‬ ‫‪026-‬‬ ‫‪460-‬‬ ‫‪11‬‬ ‫اضخٖبسبح ؼاؾ اهيبل اهًبيل‬
‫‪200‬‬ ‫‪012‬‬ ‫‪040‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪600‬‬ ‫كغؼث اهخيّٖل اهػاخٕ‬
‫عبؼر اكّل اهيٖؽاٌٖج‬

‫‪1010‬‬ ‫‪1041‬‬ ‫‪4140‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪4600‬‬ ‫يٖؽاٌٖج اهيبهٖج‬

‫جٍي‪ِ ُٜ‬إخٗذذ دحٍْؼحُ ‪1777/1‬‬ ‫اهيكغؼ ‪ٗ :‬صحثو ِّ دًْ ‪"656" BADR‬‬

‫‪112‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫ؤُى اهٌؿـة اهيبهٖـج‬


‫اهؿٌج اهذبهذج اهؿٌج اهؼاتًج اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬
‫ؼؤؾ اهيبل اهغائى‪/‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪07400‬‬ ‫‪47102‬‬ ‫‪17006‬‬ ‫‪17040‬‬ ‫اكّل ذبتخج‬
‫(كبفٕ االؿخذيبؼ)‬
‫ٌخٖسج‪/‬‬
‫‪17402‬‬ ‫‪17410‬‬ ‫‪17420‬‬ ‫‪17442‬‬ ‫‪17100‬‬ ‫ؼكى األييبل‬

‫ٌخٖسج ‪/‬‬
‫‪17000‬‬ ‫‪17614‬‬ ‫‪17000‬‬ ‫‪17001‬‬ ‫‪17402‬‬
‫ؤيّال عبكج‬
‫ؤيّال عبكج‪/‬‬
‫‪17100‬‬ ‫‪17140‬‬ ‫‪17110‬‬ ‫‪17100‬‬ ‫‪17100‬‬
‫يسيّو اهيٖؽاٌٖج‬

‫اهؿٌج اهذبهذج اهؿٌج اهؼاتًج اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬
‫ؤيّال عبكج (ؼؤؾ اهيبل‬
‫‪400‬‬ ‫‪404‬‬ ‫‪440‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪411‬‬
‫اهكبفٕ)‬
‫‪17106‬‬ ‫‪17210‬‬ ‫‪17060‬‬ ‫‪47126‬‬ ‫‪47601‬‬ ‫ؤيّال غائيج‬
‫‪11‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪061‬‬ ‫‪17401‬‬ ‫‪17041‬‬ ‫اكّل ذبتخج‬
‫‪17106‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪010‬‬ ‫‪006‬‬ ‫‪011‬‬ ‫ؼاؾ اهيبل اهًبيل‬
‫‪000-‬‬ ‫‪000-‬‬ ‫‪026-‬‬ ‫‪460-‬‬ ‫‪11‬‬ ‫اضخٖبسبح ؼاؾ اهيبل‬
‫اهًبيل‬
‫‪210‬‬ ‫‪002‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪020‬‬ ‫‪460‬‬ ‫اهٌخٖسج‬
‫‪849‬‬ ‫‪804‬‬ ‫‪825‬‬ ‫‪777‬‬ ‫‪699‬‬ ‫‪C.A.F‬نبكج اهخيّٖل‬
‫اهػاخٕ‬
‫‪17000‬‬ ‫‪17010‬‬ ‫‪17644‬‬ ‫‪17020‬‬ ‫‪17201‬‬ ‫ؼكى األييبل‬
‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫‪201‬‬ ‫االُخالم‬
‫‪47010‬‬ ‫‪1.280‬‬ ‫‪47140‬‬ ‫‪47000‬‬ ‫‪47600‬‬ ‫يسيّو اهيٖؽاٌٖج‬

‫(ج‪٣‬رىحُ ِئخٗذذ دحٍْؼحُ ‪)1777/1‬‬ ‫اهيكغؼ‪ٗ :‬صحثو ِّ دًْ جٍددر "‪"656‬‬

‫‪113‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫اهينوة اهذبهد‪ٌ :‬خبئز اهغؼاؿٖج اهينتلج‬

‫*اهلؼاءث اهخضوٖوٖج هوّمًٖج اهيبهٖج هويئؿؿج ‪:‬‬

‫جْػ‪٤‬ىح ِّ جٍٗصحثو جٍِػحشد‪ٜ‬ر جٍِيدِر (ِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬حز‪ ،‬ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط‪ٌَٜٕ ،‬ر ج‪٣‬شسصِحر)‪ٌِْْٜ ،‬ح‬
‫جٍخرٗض دحٍيرجءذ جٍسػَ‪َٜٜ‬ر جٍسحٍ‪ٜ‬ر‪:‬‬

‫*ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‪:‬‬

‫دحؿسدحر رؤس جٍِحل جٍـحِل ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ظزء ِّ ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر جٍس‪ ٛ‬سه‪ٜ‬ع ؿّ ج‪ٟ‬ظٗل‬
‫جٍصحدسر ٗ ‪ٜ‬ـرم ؤ‪ٜ‬غح دٖحِص ج‪ِٝ‬حّ ٗ ‪ٜ‬ػشخ‪:‬‬

‫ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = ؤيّال اهغائيج‪ -‬ؤكّل ذبتخج‬

‫ٗ ٕذج جٍظدٗل ػشحخ رؤس جٍِحل جٍـحِل خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِشر ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‬

‫اهؿٌج اهذبهذج اهؿٌج اهؼاتًج اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫‪1106‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪010‬‬ ‫‪006‬‬ ‫‪011‬‬ ‫ؼؤؾ اهيـبل اهًبيـل‬

‫جْػ‪٤‬ىح ِّ جٍْسحثط جٍِسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح‪٤ْ ،‬ػؼ ؤّ رؤس ِحل جٍـحِل ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر دػ‪ٜ‬ش ِّ (‪)617‬‬
‫ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪ ٍٟٙٗ‬اٍ‪ )065(ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحْ‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬ؤّ ٗظل (‪ )1165‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر‪ ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬نٖ‪ٛ‬‬
‫سػٗرجز ج‪ٜ‬ظحد‪ٜ‬ر ؤٗ ذجز ِئضر ج‪ٜ‬ظحد‪ٍَِ ٛ‬ئششر ٍسلػ‪ٜ‬ر جشسصِحرٕح‪.‬‬

‫*اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل‪:‬‬

‫ٕـٗ جٍـذ‪ ٚ‬سػسحض اٍ‪ ٜٔ‬جٍِئششر دظهر ػي‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر ٍِٗجظٖر جػس‪ٜ‬حظحسٖح ِّ جٍش‪ٍٜٗ‬ر ؿْد ِٗؿد جشسػيحىٖح‪،‬‬
‫ٗ ‪ ٌِّٜ‬ػشحدٔ ؿَ‪ ٙ‬جٍْػٗ جٍسحٍ‪:ٛ‬‬

‫اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل اهًبيل = (ق ا ‪ +‬ق ش )‪ ( -‬غ ق ؤ ‪ +‬ؿوفبح يكؼفٖج )‬

‫‪114‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫ٗ ٕذج جٍظدٗل ػشحخ جػس‪ٜ‬حض رؤس جٍِحل جٍـحِل خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِشر ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫اضخٖبر ؼؤؾ اهيبل‬


‫‪000-‬‬ ‫‪000-‬‬ ‫‪026-‬‬ ‫‪460-‬‬ ‫‪11‬‬
‫اهًبيل‬

‫ْ‪٤‬ػؼ ِّ خ‪٤‬ل جٍْسحثط جٍِسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح ؤّ جػس‪ٜ‬حض رؤس جٍِحل جٍـحِل ن‪ ٛ‬سْحىط ِشسِر دػ‪ٜ‬ش ن‪ٛ‬‬
‫جٍشْر ج‪ٌ ٍٟٙٗ‬حّ ‪ ٌِّٜ‬دِـْ‪ ٙ‬جٍِئششر ن‪ ٛ‬ػحٍر سٗجزّ ٗ دحٍسحٍ‪ٍ ٛ‬د٘ جٍِئششر رؤس جٍِحل جٍـحِل ٌحم‬
‫ٍسِٗ‪ٜ‬ل جػس‪ٜ‬حظحسٖح‪ ،‬ؤِح ن‪ ٛ‬جٍشْـر جٍصحْـ‪ٜ‬ر ددؤز ن‪ ٛ‬سْحىـط ٗظَز اٍ‪ )652-( ٙ‬صُ (‪ )665-‬ن‪ ٛ‬جٍشْـر‬
‫جٍصحٍصر صُ (‪ )666-‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍرجدـر صُ ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر (‪ ،)606-‬دِـْ‪ ٙ‬ؤّ ٍَِئششر نحثع ن‪ ٛ‬رؤس جٍِحل‬
‫جٍـحِل ٗ ذًٍ جٍِحل جٍـحِل ٗ ذًٍ سلػ‪ٜ‬ر ٌل جػس‪ٜ‬حظحسٖح‪.‬‬

‫*اهلغؼث يوٓ اهخيّٖل اهػاخٕ‪:‬‬

‫ٕ‪ ٛ‬ؿدحرذ ؿّ ْشدر سد‪ِ ّٜ‬د٘ جشسي‪ٍٜ٤‬ر جٍِئششر ؿّ جٍل‪ٜ‬ر ٗ سػشخ ٌِح ‪:َٜٛ‬‬

‫اط‬ ‫ًحػ=‬

‫‪ ‬اهغًّٖ‬

‫ٗ ٕذج ظدٗل ػشحخ جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ ٛ‬خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِشر ِّ جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫اهلـغؼث يوـٓ‬
‫‪0720‬‬ ‫‪0712‬‬ ‫‪040‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪600‬‬
‫اهخيّٖـل اهػاخـٕ‬

‫ِّ خـ‪٤‬ل جٍظدٗل ْ‪٤‬ػؼ ؤّ جٍيدرذ ؿَ‪ ٙ‬جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذ‪ ٚ‬ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر دػ‪ٜ‬ش ٌحّ ن‪ ٛ‬جٍشْـر‬
‫ج‪ )566 (ٍٟٙٗ‬صُ جْسيل اٍ‪ )000( ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحْ‪ٜ‬ر صُ (‪ )266‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحٍصر صُ (‪ 276‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍرجدـر اٍ‪ٙ‬‬
‫ؤّ ٗظل اٍ‪ )266( ٙ‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر ٗ دحٍسحٍ‪ِ ٕٗ ٛ‬ئضر ج‪ٜ‬ظحد‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جٍيرع‬

‫‪115‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫*ؼكـى األييـبل‪:‬‬

‫‪ٜ‬ـسدر ِظِٗؽ جٍسٌحٍ‪ٜ‬م جٍصحدسر ٗ جٍسٌحٍ‪ٜ‬م جٍِسل‪ٜ‬رذ‪:‬‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫‪17000‬‬ ‫‪17010‬‬ ‫‪17644‬‬ ‫‪17020‬‬ ‫‪17201‬‬ ‫ؼكى األييبل‬

‫ِّ خ‪٤‬ل جٍظدٗل ْ‪٤‬ػؼ ؤّ رىـُ ج‪ٟ‬ؿِحل ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ػ‪ٜ‬ش ٌحّ ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪)1.6111( ٍٟٙٗ‬‬
‫صُ ن‪ ٛ‬جٍشْـر جٍصحْ‪ٜ‬ـر (‪ ٗ )1.666‬ن‪ ٛ‬جٍشْـر جٍصحٍصـر (‪ ٗ )1.566‬ن‪ ٛ‬جٍشْـر جٍرجدــر (‪ )1.076‬صـُ‬
‫نـ‪ ٛ‬جٍشْـر جٍخحِشـر (‪. )1.022‬‬

‫*اهٌؿة اهيبهٖج‪:‬‬

‫ٕ‪ ٛ‬جٍـ‪٤‬ىر د‪ ّٜ‬جٍي‪ِٜ‬س‪ ّٜ‬جٍِسسحٍ‪ٜ‬س‪ ّٜ‬ذجز ِـْ‪ِ ٙ‬ؾ جٍٖ‪ٌٜ‬ل ج‪٣‬شسل‪ ٗ ٍٛ٤‬جٍِحٍ‪ٕ ٗ ٛ‬ذٓ جٍي‪ ُٜ‬سإخذ ِّ‬
‫جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ؤٗ ِّ ظدٗل ج‪٣‬شسل‪٤‬ل ؤٗ ِِْٖح ِـح ٍِدذ زِْ‪ٜ‬ر ِـ‪ْٜ‬ر‪.‬‬

‫ٗ ٕذج ظدٗل ػشحخ جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ِّ خ‪٤‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٗ ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫‪17402‬‬ ‫‪17410‬‬ ‫‪17420‬‬ ‫‪17442‬‬ ‫‪17100‬‬ ‫ٌؿتج يؼغّغٖج اهٌفبن‬

‫ٌؿتج يؼغّغٖج‬
‫‪17000‬‬ ‫‪17614‬‬ ‫‪17000‬‬ ‫‪17001‬‬ ‫‪17402‬‬
‫األكّل اهعبكج‬

‫‪17100‬‬ ‫‪17141‬‬ ‫‪17110‬‬ ‫‪17100‬‬ ‫‪17100‬‬ ‫ٌؿة األكّل اهعبكج‬

‫ْ‪٤‬ػؼ ِّ خ‪٤‬ل جٍظدٗل ؤّ‪:‬‬

‫‪ْ ‬شدر ِردٗد‪ٜ‬ر جٍْضحػ ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ػ‪ٜ‬ش جْسيل ِّ (‪ )2.661‬ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪ ٍٟٙٗ‬صُ (‪ )2.002‬ن‪ ٛ‬جٍشْر‬
‫جٍصحْ‪ٜ‬ر صُ (‪ )2.021‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحٍصر صُ ن‪ )2.067( ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍرجدـر صُ (‪ )2.012‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر‬
‫نٖ‪ ٛ‬سد‪ِ ّٜ‬ح ‪ٜ‬يدِٔ رىُ ج‪ٟ‬ؿِحل ِّ ْسحثط‪.‬‬
‫‪ْ ‬شدر ِردٗد‪ٜ‬ر ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ٕ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ػ‪ٜ‬ش جْسيَز ِّ (‪ )6.052‬ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪ ٍٟٙٗ‬صُ‬
‫(‪ )6.376‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحْ‪ٜ‬ر صُ (‪ )6.533‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحٍصر صُ (‪ )6.460‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍرجدـر اٍ‪ ٙ‬ؤّ ٗظَز ن‪ٛ‬‬
‫(‪ )6.531‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر نٖذج ‪ٜ‬ـدر ؿّ ِْٗ جٍِئششر‪.‬‬

‫‪116‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫‪ْ ‬شدر ج‪ِٟٗ‬جل جٍخحظر ؤ‪ٜ‬غح ٕ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ػ‪ٜ‬ش جْسيَز ِّ (‪ )2.257‬ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪ ٍٟٙٗ‬صُ‬
‫(‪ )2.271‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحْ‪ٜ‬ر صُ (‪ )2.623‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍصحٍصر صُ (‪ )2.605‬صّ (‪ )2.636‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر ‪.‬‬
‫ٗ ٕذج ‪ٜ‬ـسدر ْضحػ سيد‪ٜ‬ر‪ ٗ ٚ‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬سـسدر ظ‪ٜ‬دذ دحٍْشدر ٍَِئششر‪.‬‬

‫*اهٌخٖسج اهؿٌّٖج‪:‬‬

‫ِّ خ‪٤‬ل ٕذج جٍظدٗل ‪ ٌِّٜ‬ػشحخ جٍْس‪ٜ‬ظر ِّ خ‪٤‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٗ ظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط خ‪٤‬ل‬
‫جٍشْٗجز جٍخِشر‪.‬‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج اهذبٌٖج‬ ‫اهؿٌج األّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬

‫‪210‬‬ ‫‪002‬‬ ‫‪000‬‬ ‫‪020‬‬ ‫‪460‬‬ ‫اهٌخٖسج‬

‫ْ‪٤‬ػؼ ِّ خ‪٤‬ل جٍظدٗل ؤّ جٍْس‪ٜ‬ظر ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ػ‪ٜ‬ش جْسيَز ِّ (‪ )656‬ن‪ ٛ‬جٍشْر ج‪ ٍٟٙٗ‬اٍ‪ٙ‬‬
‫ؤّ ٗظَز (‪ )616‬ن‪ ٛ‬جٍشْر جٍخحِشر ٗ دحٍسحٍ‪ ٛ‬جٍِئششر سػيو ردغ خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِس ٗ ٕٗ ِئضر‬
‫ج‪ٜ‬ظحد‪ٍٖ ٛ‬ح‪.‬‬

‫*يئفؼ اهعؽٌٖج‪:‬‬

‫سـسدر ِظِٗؿر ِّ ج‪ِٗ٣‬جل جٍس‪ ٛ‬دػٗزذ جٍِئششر ٍِدذ دٗرذ جشسل‪ٍٜ٤‬ر ٕٗ‪ ٛ‬سِصل ظحن‪ ٛ‬جٍي‪ ُٜ‬جٍظحٕزذ ٗ‪ٌِّٜ‬‬
‫ػشحدٖح ٌِح‪: َٜٛ‬‬

‫اهعؽٌٖج= ؼاؾ اهيبل اهًبيل – اضخٖبر ؼاؾ اهيبل اهًبيل‬

‫ِّٗ خ‪٤‬ل ٕذج جٍظدٗل ‪ ٌِّٜ‬ػشحخ ِئضر ج ٍػز‪ْٜ‬ر خ‪٤‬ل جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر ٗظدٗل ػشحدحز جٍْسحثط خ‪٤‬ل جٍشْٗجز‬

‫جٍخِشر‪.‬‬

‫اهؿٌج اهعبيؿج‬ ‫اهؿٌج اهؼاتًج‬ ‫اهؿٌج اهذبهذج‬ ‫اهؿٌج االّهٓ‬ ‫اهتٖبً‬


‫‪1676‬‬ ‫‪1626‬‬ ‫‪1666‬‬ ‫‪1766‬‬ ‫‪617‬‬
‫ج‬

‫ْ‪٤‬ػؼ ِّ خ‪٤‬ل جٍظدٗل جّ جٍخز‪ْٜ‬ر ِٗظدر خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِشر ‪ٗ ،‬دحٍسحٍ‪ ٌّٜٗ ٛ‬رجس جٍِحل جٍـحِل جٌدر‬
‫ِّ جػس‪ٜ‬حظحسٔ ٗن‪ٕ ٛ‬ذٓ جٍػحٍر ‪ٍَِ ٌِّٜ‬ئششر جديحء ظزء ِّ جِٗجٍٖح ٍسلػ‪ٜ‬ر دـع جٍسزجِحسٖح جٗ سٗؼ‪ٜ‬م ٕذٓ‬
‫ج‪ِٗ٣‬جل ن‪ِ ٛ‬ضحر‪ٜ‬ؾ جخر٘‪.‬‬

‫‪117‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫*خلٖٖى ؤُيٖج اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اهتٌّم اهخسبؼٖج‪:‬‬

‫_ جْسٖ‪ْٜ‬ح ن‪ ٛ‬ؤخر جٍِػحم‪ ِّٗ ،‬خ‪٤‬ل جٍدرجشر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍس‪ ٛ‬د‪ ّٜ‬ؤ‪ٜ‬د‪ْٜ‬ح اٍ‪ٗ ٙ‬غؾ ىرجءذ ِهظَر‬
‫ٍِظِل جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِِٖر جٍس‪ ٛ‬سـسِدٕح جٌٍٗحٍر (‪ )656‬ن‪ ٛ‬سضخ‪ٜ‬ط جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍِئششر ِحٍ‪ٜ‬ر‬
‫جٍيرع ‪.‬‬

‫ِّٗ خ‪٤‬ل ٕذٓ جٍـَِ‪ٜ‬ر ‪ ٌِّٜ‬سيد‪ٜ‬ر ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬ـَِ‪ٜ‬ر ظٕٗر‪ٜ‬ر ٗؤدجذ ِِٖر ظدج ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر‬
‫جسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع ِّ ؿدِٔ‪.‬‬

‫_ جْٔ ِّ جٍُِٖ ظدج ج‪١‬ضحرذ اٍ‪ ٙ‬ؤّ جٍغِحّ جٍػي‪ٜ‬ي‪ٍِْ ٛ‬غ ؤٍٗ‪ ٙ‬ىرع ٌحّ ‪ٜ‬ددؤ ِّ ؿَِ‪ٜ‬ر جٍسضخ‪ٜ‬ط‬
‫جٍظ‪ٜ‬د ٍَٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٍَِئششر جٍس‪ ِّ ٛ‬خ‪ٍٖ٤‬ح ‪ٜ‬سُ جٍٗظٗل اٍ‪ ٙ‬جٍِـرنر ِـرنر ِد٘ ٕذٓ جٍِردٗد‪ٜ‬ر‬
‫جٍِضرٗؽ جٍِيدُ ٍَسِٗ‪ٜ‬ل‪ٌٗ ،‬ذج جٍِشسٗ٘ جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍذ‪ ٚ‬سٌّٗ ؿَ‪ ٜٔ‬جٍِئششر ػحٍدر جٍيرع ٗجٍذ‪ٜ ٚ‬ػٗل ٍٖح‬
‫اٌِحْ‪ٜ‬ر ِٗجظٖر ج‪ٟ‬خػحر جٍدجخَ‪ٜ‬ر ٗجٍخحرظ‪ٜ‬ر ؤ‪ٜ‬ح ٌحّ ْٗؿٖح ‪.‬‬

‫_ ٍيد شِغ ٍْح ج‪٣‬ػ‪٤‬ؽ ؿَ‪ ٙ‬جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍػحٍر جٍس‪ ٌِّٜ ٛ‬درجشسٖح ِّ جشسخ‪٤‬ط ْسحثط‬
‫ؿد‪ٜ‬دذ سض‪ٜ‬د اٍ‪ٌِ ٙ‬حْر ٗؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬إدجذ ر‪ٜ‬حغر ٗؿَِ‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٍسش‪ٜٜ‬ر جٍدٌْ‪ٍ ٛ‬ـَِ‪ٜ‬حز جٍسِٗ‪ٜ‬ل ‪.‬‬

‫_ اّ سشظ‪ٜ‬ل ى‪ِٗ ُٜ‬ظدر ٍرؤس جٍِحل جٍـحِل ‪ٜ ،‬ـْ‪ ٛ‬اٌِحْ‪ٜ‬ر سلػ‪ٜ‬ر ج‪ِٟٗ‬جل جٍدجثِر ٍظحن‪ٛ‬‬
‫ج‪٣‬شسصِحرجز‪ ،‬نسشظ‪ٜ‬ل ى‪ِ ُٜ‬حٍ‪ٜ‬ر ن‪ٕ ٛ‬ذج جٍِئضر ‪ٜ‬شحؿد جٌٍٗحٍر ن‪ ٛ‬سشظ‪ٜ‬ل ٗظٗد خػر ِّ خ‪٤‬ل ج‪٣‬خس‪٣٤‬ز‬
‫جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫ٌِح اّ سشظ‪ٜ‬ل ى‪ِ ُٜ‬ـسدرذ ٍَيدرذ جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍذجس‪ٜ ،ٛ‬ض‪ٜ‬ر اٍ‪ ٙ‬جٍيدرذ جٍِئششر ػحٍدر جٍيرع ؿَ‪ٙ‬‬
‫ج‪٣‬ػسهحؼ دِشسٗ٘ ِـ‪ ِّ ّٜ‬جٍسِٗ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٜ ٛ‬شِغ ٍٖح دِٗجظٖر ِضحٌل سيَدحز جٍشٗو ِص‪ٗ ٤‬ك‪ٜ‬رٕح ِّ‬
‫ج‪ٟ‬خػحر جٍدجخَ‪ٜ‬ر ٗجٍخحرظ‪ٜ‬ر‪.‬‬

‫_ اغحنر ٌٍل ٕذج سظسٖد جٌٍٗحٍر (‪ )656‬ن‪ ٛ‬جٍسرٌ‪ٜ‬ز ؿَ‪ ٙ‬جٍِئضرجز جٍِحٍ‪ٜ‬ر ج‪ٟ‬خر٘ ٌحػس‪ٜ‬حظحز رؤس‬
‫جٍِحل جٍـحِل ٗسػَ‪ٜ‬ل جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٌٗذج ؤرىحُ ج‪ٟ‬ؿِحل جٍِشظَر خ‪٤‬ل جٍدٗرجز جٍِػحشدر ٍَْضحػ جٍِِحرس‪.‬‬

‫_ سسظَ‪ ٙ‬ؤِٕ‪ٜ‬ر جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬إدجذ سش‪ٜٜ‬ر سؼٖر ؤ‪ٜ‬غح ن‪ ٌّٗ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٜ ٛ‬شحُٕ ن‪ ٛ‬سػد‪ٜ‬د ػد‪ٜ‬ـر‬
‫جٍغِحْحز جٍس‪ٜ ٛ‬سُ نرغٖح ِّ ػرم جٌٍٗحٍر ( جٍدًْ جٍسظحر‪ ) ٚ‬ؿَ‪ ٙ‬ػحٍخ جٍيرع ‪ِِ ،‬ح ‪ٜ‬شِغ دحػسٗجء‬
‫ٌحنر ؤْٗجؽ جٍخػر دِح ن‪ٖٜ‬ح خػر ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د جٍذ‪ٜ ٚ‬ـسدر جٍخػر ج‪ٌٟ‬صر سٌررج ٗرٗجظح ‪.‬‬

‫_ ٗاذج ٌحْز سيْ‪ٜ‬حز ِْغ جٍيرٗع سخسَم ِّ ػد‪ٜ‬ـر ىرع ‪ٟ‬خر نحّ ٌل جٍيرٗع ْسـرع ٍـ‪.‬‬

‫ؤْٗجؽ جٍخػر دِح ن‪ٖٜ‬ح خػر ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د جٍذ‪ٜ ٚ‬ـسدر جٍخػر ج‪ٌٟ‬صر سٌرجرج ٗرٗجظح ‪.‬‬

‫‪118‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫_ ٗ اذج ٌحْز سيْ‪ٜ‬حز ِْغ جٍيرٗع سخسَم ِّ ػد‪ٜ‬ـر ىرع ‪ٟ‬خر نحّ ٌل جٍيرٗع جٍِِْٗػر سضسرً‬
‫ن‪ٌْٖٗ ٛ‬ح سـسِد ظِ‪ٜ‬ـح ؿَ‪ ٙ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪.ٛ‬‬

‫_ ؤخ‪ٜ‬رج شِػز ٍْح جٍدرجشر جٍسػد‪ٜ‬ي‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جٌٍٗحٍر "‪ "656‬دِـرنر ِد٘ ػحظر جٍِئششحز اٍ‪ ٙ‬جٍسِٗ‪ٜ‬ل‪،‬‬
‫ِِح ‪ٜٗ‬صو دجثِح غرٗرذ جؿسِحد جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍـَِ‪ٜ‬حز ِْغ جٍيرٗع ٌخػٗذ ‪ ٌِّٜ ٣‬سظحٗزٕح‪.‬‬

‫‪119‬‬
‫دراست تطبيقيت ىبْل اىفالحت اىتَْيت اىزيفيت ‪BADR‬‬ ‫اىفصو اىثاىث‬

‫عالكــج‪:‬‬

‫جْػ‪٤‬ىح ِّ درجشسْح ٍٖذج جٍهظل ْشسْسط ؤّ ىرجر ِْغ جٍيرع ِّ ػرم دًْ جٍه‪٤‬ػر ٗجٍسِْ‪ٜ‬ر جٍر‪ٜ‬ه‪ٜ‬ر‬
‫نبِْح ‪ٜ‬سُ ؿّ ػر‪ٜ‬و سشَ‪ٜ‬ػ جٍغٗء ؿَ‪ ٙ‬جٌٍص‪ٜ‬ر ِّ جٍـْحظر دظهر ظ‪ٜ‬دذ دل‪ٜ‬ر جٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍيرجر شَ‪ُٜ‬‬
‫جٍْسحثط‬

‫ٗجّ ؤ‪َِ ٚ‬م ىرع ‪ْٜ‬دل‪ ٛ‬ؤّ ‪ٜ‬ػسٗ‪ ٚ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍـْحظر ِّ جظل درجشر دضٌل ٌحِل ِْٖح‪ٗ (..‬صحثو‬
‫ِػحشدر ٗظدجٗل ِحٍ‪ٜ‬ر ِٗ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬حز سيد‪ٜ‬ر‪ٜ‬ر ‪. )....‬‬

‫ٌِح ؤّ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٕٗ ٛ‬ج‪ٟ‬دجذ جٍظٕٗر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬ؿَِ‪ٜ‬ر جسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع ِّ ػرم جٍدًْ‪.‬‬

‫ٗسـسدر جٍغِحْحز جٍِيدِر ٕ‪ ِّ ٛ‬اظرجءجز جٍِسخذذ ِّ ػرم جٍدًْ ِّ جظل غِحّ جٍيرع ٗدحٍسحٍ‪ٛ‬‬
‫نٖٗ جٍذ‪ٜ ٚ‬خسحر جٍغِحْحز جٍس‪ْٜ ٛ‬دل‪ ٛ‬ؿَ‪ ٙ‬جٍزدّٗ ج‪ٍ٣‬سزجُ دٖح ‪.‬‬

‫ؤخ‪ٜ‬رج ‪ٌِْْٜ‬ح جٍيٗل ؿْظر ؤٗ خػر ؿدُ جٍسشد‪ٜ‬د ٕٗ جٍذ‪ٜ ٚ‬سخٗم ِْٔ جٍدًْ ٌْٗٔ ؿْظر ِرّ ٗ‪ٜ‬سخذ‬
‫ؿدذ ؤضٌحل ٗظٗر ٗن‪ٕ ٛ‬ذج جٍظدد سظسٖد ٌٗحٍر "‪ "656‬ؿَ‪ِ ٙ‬ػحردر ٕذج جٍـْظر دٌل ج‪ٟ‬شحٍ‪ٜ‬خ جٌٍِِْر ذًٍ‬
‫ِّ خ‪٤‬ل ىرغٖح ٍَغِحْحز جٍِسِحض‪ٜ‬ر ِؾ ٕذج جٍخػر ‪.‬‬

‫ِح جظل غِحّ ش‪ٜ‬ر ظ‪ٜ‬د ٍَيرع دح‪١‬غحنر اٍ‪ِ ٙ‬سحدـر ِشسِرذ ٍـَِ‪ٜ‬حز جٍسشد‪ٜ‬د جٍدٗر‪ٜ‬ر جٍِػددذ ٗجٍِضرٗػر‪.‬‬

‫‪120‬‬
‫‪ٜ‬ـد جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ذجز ؤِٕ‪ٜ‬ر دحٍلر ٍد٘ جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر ٗؤدجذ ظٕٗر‪ٜ‬ر ن‪ ٛ‬جسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع‪،‬‬
‫ٗسػد‪ٜ‬ئ دضٌل ‪ٜ‬ػيو ج‪ٕٟ‬دجم ٗ ج‪٣‬شسرجسظ‪ٜ‬حز جٍِشػرذ ‪ٗ ،‬ذًٍ دسػي‪ٜ‬و ِـدل جٍِر دٗد‪ٜ‬ر ظ‪ٜ‬د ٍَِضرٗؽ ‪.‬‬

‫اذّ جٍدًْ ‪ٜ‬شسـِل جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌٗ ٛ‬ش‪َٜ‬ر سْدئ‪ٜ‬ر ؤٍٗ‪ٜ‬ر ٍسِٗ‪ٜ‬ل ِضرٗؽ ِـ‪ٗ ّٜ‬دحٍسحٍ‪ ٛ‬نٖٗ خػٗذ‬
‫سِٖ‪ٜ‬د‪ٜ‬ر ٗغرٗر‪ٜ‬ر ٍسخػ‪ٜ‬ػ جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍشَ‪. ُٜ‬‬

‫ٌِٗح شدو ٗرؤ‪ْٜ‬ح نحّ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٜ ٛ‬ـسِد ؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر جٍِسػظل ؿَ‪ٖٜ‬ح دـد جٍي‪ٜ‬حُ دظَِر ِْح‬
‫جٍسـد‪٤ٜ‬ز ؿَ‪ ٙ‬جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر جٍِػحشد‪ٜ‬ر ‪ ،‬صُ ىِْح دِيحرْسٖح ِؾ جٍْؼحُ جٍسحٍ‪ ٛ‬جٍظد‪ٜ‬د دح‪١‬غحنر جٍ‪ ٙ‬ظدٗل ػشحدحز‬
‫جٍْسحثط ‪.‬‬

‫ٌِح ىِْح ددرجشر ؤُٕ ِئضرج ز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ ٛ‬دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬ظدٗل جٍسِٗ‪ٜ‬ل ػ‪ٜ‬ش سػرىْح اٍ‪ ٙ‬سػَ‪ٜ‬ل‬
‫جٍِ‪ٜ‬زجْ‪ٜ‬ر دٗجشػر رؤس جٍِحل جٍـحِل ‪ ،‬جػس‪ٜ‬حظحز رؤس جٍِحل جٍـحِل ٗجٍخز‪ْٜ‬ر دح‪١‬غحنر اٍ‪ ٙ‬جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ‪.‬‬

‫ٌٍٗ‪ٜ ٛ‬سشْ‪ٍَ ٙ‬دًْ جشسخدجُ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬دضٌل ظ‪ٜ‬د ٗشَ‪ ُٜ‬ن‪ِْ ٛ‬غ جٍيرٗع ٗذًٍ دبدرجز ؤِٕ‪ٜ‬ر‬
‫جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ِٜ‬ح ‪:َٜٛ‬‬

‫جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ظٕٗر جٍِئششر ن‪ ٛ‬رؤس ؤٕدجنٖح ٗاؿدجد جٍخػػ جٍشْٗ‪ٜ‬ر ٍِزجٍٗر ْضحػٖح ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جٌسضحم جٍيرع ج‪٣‬شسصِحر‪ٜ‬ر جٍظد‪ٜ‬دذ‬ ‫‪-‬‬
‫ِـرنر ْيحػ جٍيٗذ ٗجٍغـم ٍَِئششر ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ِد٘ ىدرذ جٍِئششر ؿَ‪ ٙ‬ج‪٣‬ىسرجع ٗجٍٗنحء دد‪ْٖٜٗ‬ح ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ؤُى اهٌخبئز اهيخّكل اهِٖب ‪:‬‬

‫ِّ خ‪٤‬ل ٕذٓ جٍدرجشر سٗظَْح اٍ‪ ٙ‬ؿدذ ْسحثط ن‪ِٜ‬ح ‪ٜ‬خط جٍظحْخ جٍْؼر‪. ٚ‬‬ ‫‪-‬‬
‫ج‪٣‬شسهحدذ ِّ سيْ‪ٜ‬حز جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬خحظر ؿَ‪ ٙ‬جٍِئششر ػحٍدر جٍيرع‬ ‫‪-‬‬
‫جٍِئششر ددّٗ جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬جٍشَ‪ ٌِّٜ ٣ ُٜ‬ؤّ سظل اٍ‪ ٙ‬سػي‪ٜ‬و جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ٍ ٛ‬ـْحظرٕح‬ ‫‪-‬‬
‫ٗدحٍسحٍ‪ ٛ‬ؿدُ جٍسػٌُ ن‪ْ ٛ‬ضحػٖح‪.‬‬
‫سٗظَْح ِّ خ‪٤‬ل جٍِهُٖٗ جٍـِ‪ٜ‬و ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬اٍ‪ٌٜ ٙ‬ه‪ٜ‬ر جٍسػٌُ ٗجٍسٗظل اٍ‪ ٙ‬ؤٕدجنٔ‬ ‫‪-‬‬
‫جٍِشػرذ‪.‬‬
‫ؤِح جٍظ حْخ جٍسػد‪ٜ‬ي‪ ٛ‬نِّ خ‪٤‬ل درجشسْح ٗسػَ‪َْٜ‬ح ٍَِْٖط جٍِسدؾ ن‪ ٛ‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬جٍدًْٗ جٍسظحر‪ٜ‬ر‬
‫ٗدـد جٍسردط جٍذ‪ ٚ‬ىِْح دٔ ػٗل درجشر ػحٍر ىرع جٍِئششر سٌِْح ِّ سػَ‪ٜ‬ل جٍيٗجثُ جٍِحٍ‪ٜ‬ر ٌِح سـرنْح ؿَ‪ٙ‬‬
‫ػرم جٍسش‪ٜٜ‬ر ٗجٍسْؼ‪ ُٜ‬سٗظَْح اٍ‪ ٙ‬دـع جٍْسحثط جٍسحٍ‪ٜ‬ر ٕٗ‪: ٛ‬‬

‫‪ -‬جٍسػَ‪ٜ‬ل دٗجشػر ِئضرجز جٍسٗجزّ جٍِحٍ‪ ٛ‬خ‪٤‬ل جٍشْٗجز جٍخِشر جٍِدرٗشر ‪.‬‬
‫‪ -‬ؤِح جٍسػَ‪ٜ‬ل دٗجشػر جٍْشخ جٍِحٍ‪ٜ‬ر نٖ‪ ٛ‬ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ٗذجز ػحدؾ ج‪ٜ‬ظحد‪ِِ ٛ‬ح ظـل‬
‫جٍِئششر ػحٍدر جٍيرع سسِسؾ دحشسي‪ٍٜ٤‬ر ِحٍ‪ٜ‬ر ٌد‪ٜ‬رذ جسظحٓ دج‪ْٖٜٜ‬ح ‪.‬‬
‫‪ -‬جٍِئششر ٍٖح ىدرذ ؿحٍ‪ٜ‬ر ؿَ‪ ٙ‬سشد‪ٜ‬د د‪ْٖٜٗ‬ح ٕٗذج ِح ‪ٜ‬شِغ ٍٖح دحٍػظٗل ؿَ‪ ٙ‬جٍيرع ن‪ٛ‬‬
‫ٗىز جٍػحظر‪.‬‬
‫رىُ ؤؿِحل جٍِئششر ن‪ ٛ‬سزج‪ٜ‬د ِشسِر ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫االكخؼاضبح ّاهخّكٖبح‪:‬‬

‫ِّ د‪ ّٜ‬ج‪٣‬ىسرجػحز ؤّ جٍدًْ ‪ٜ‬ظخ ؤّ ‪ٜ‬غؾ ؤِٕ‪ٜ‬ر دحٍلر ٍَسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪ٌ ٛ‬ذًٍ ؤ‪ٜ‬غح دحٍْشدر‬
‫ٍَِئششر ِّ جظل ِـرنر جٍٗغـ‪ٜ‬ر جٍِحٍ‪ٜ‬ر ددىر ٗدظهر ِشسِرذ ِّ جظل جٌسضحم ِرجّٕ جٍيٗذ ٗجٍغـم‬
‫ٍَِئششر ِّ جظل جسخحذ ىرجر ِْغ جٍيرع دظهر شَ‪ِٜ‬ر‪.‬‬

‫سػظ‪ٜ‬ل د‪ ّٜٗ‬جٍـِ‪٤‬ء جٍيد‪ِٜ‬ر‬ ‫‪-‬‬


‫جٍشٖر ؿَ‪ِ ٙ‬رجىدر ِردٗد‪ٜ‬ر جٍِئششر ٕٗذج ددنؾ ِشسٗ٘ جشسصِحرجز‬ ‫‪-‬‬
‫سٗن‪ٜ‬ر جٍسيْ‪ٜ‬حز جٍظد‪ٜ‬دذ ن‪ ٛ‬سيد‪ ُٜ‬جٍيرع‬ ‫‪-‬‬
‫غرٗرذ ِسحدـر جٍِضرٗؽ ِّ ػرم جٍدًْ ٍغِحّ جٕسِحِٔ دضٌل ظ‪ٜ‬د ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ .1‬اضيـغ ضؿٖـً يبغل‪" ،‬اكخكبغٖبح اهٌلّغ ّ اهتٌّم"‪ -‬تٖؼّح‪ -‬نوٖج االكخكبغ‪-‬ن‪.1996 ،3‬‬
‫‪ .2‬اضيـغ يضيـّغ ييـبؼث‪" ،‬اهتٌّم اهخسبؼٖج يً اهٌبضٖج اهًويٖج‪ -‬غاؼ اهٌِمج اهًؼيٖج‪ -‬ن‪-1‬‬
‫اهلبُؼث‪.2111 ،‬‬
‫‪ .3‬اهنبُـؼ هنـؼـ‪" ،‬خلٌٖبح اهتٌّم"‪ -‬غًّٖ اهينتّيبح اهسبيًٖج‪ -‬اهؿبضج اهيؼنؽٖج‪ -‬تً ينًٌّ‪-‬‬
‫ن‪ -3‬اهسؽائؼ‪.2114 ،‬‬
‫‪ .4‬اهنبُـؼ يتـغ اهوـَ‪" ،‬اهٌلّغ ّ اهتٌّم ّ اهيئؿؿبح اهيبهٖج"‪ -‬يؼنؽ ٖؽٖغ هوٌفؼ‪.2116-‬‬
‫‪ .5‬اهوهـى يضيـغ اهفلٖـؼٔ‪" ،‬اهٌلّغ ّ اهيكبغق"‪ -‬اهًؼاق غاؼ اهنخبة ّ اهنتبيج‪. 1995 -‬‬
‫‪ .6‬اتؼاُٖى االييــ‪" ،‬ؤؿؾ اهيضبؿتج اهًبيج"‪ -‬غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪ -‬اهسؽائؼ‪.1998 ،‬‬
‫‪ .7‬اضيـغ خّفٖـق سيٖـل‪" ،‬اإلغاؼث اهيبهٖج"‪ -‬غاؼ اهٌِمج اهًؼتٖج هونتبيج ّ اهٌفؼ‪ -‬تٖؼّح‪.1981 ،‬‬
‫‪ .8‬اتؼاُـى ؿًغاً‪" ،‬ؤؿؾ اهيضبؿتج اهيبهٖج"‪ -‬غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪ -‬اهسؽائؼ‪ -‬ن‪.1975 ،2‬‬
‫‪ .9‬ؤتّ ًٖلـّة يتغ اهنؼٖـى‪" ،‬ؤكّل اهيضبؿتج اهًبيج ّفق اهيعنن اهّنٌٕ اهيضبؿتٕ"‪ -‬غّٖاً‬
‫اهينتّيبح اهسبيًٖج‪.1999 ،‬‬
‫‪ .11‬اؿيبيٖل يؼتبسـٕ‪ " ،‬اكخكـبغ اهيئؿؿج"‪ -‬غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪ -‬ن‪ -2‬اهسؽائؼ‪.1996 ،‬‬
‫‪ .11‬اهٖبؾ اتً ؿبؿٕ‪" ،‬اهخؿٖٖؼ اهيبهٕ‪ ،‬اإلغاؼث اهيبهٖج‪ -‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‪.2116 ،‬‬
‫‪ .12‬اهيًنـٕ ؼمـب ّ يضفّه سّغث اضيغ‪ "،‬اغاؼث اإلئخيبً‪ -‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‪ -‬ييبً‪.1999 ،‬‬
‫‪ .13‬تعؼاؽ ًٖغل فؼٖغث‪ " ،‬خلٌٖبح ّ ؿٖبؿبح اهخؿٖٖؼ اهيكؼفٕ"‪ -‬غّٖاً اهؿبيج اهيؼنؽٖج‪ -‬تً ينًٌّ‪-‬‬
‫ن‪-3‬اهسؽائؼ‪.2115 ،‬‬
‫‪ .14‬تّيالى تّفبفٕ‪" ،‬اهيؿٖؼ فٕ اهخضوٖل اهيبهٕ" ّ خضوٖل االؿخغالل"‪ -‬غاؼ ّائل هوٌفؼ ّ اهخّؽٖى‪-‬‬
‫اهسؽائؼ‪.1997 ،‬‬
‫‪ .15‬تً ؼفٖى ضٌٖفج‪ " ،‬اهّامص فٕ اهيضبؿتج اهًبيج"‪ -‬ينتًج غاؼ ُّيج‪ -‬ن‪.2114 ،1‬‬
‫‪ .16‬ضيؽث يضيّغ اهؽتٖغٔ‪ " ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ يئؿؿج اهّاؼق هوٌفؼ ّ اهخّؽٖى‪ -‬ييبً‪.2114 ،‬‬
‫‪ .17‬ضغاغ ٖبؿًٖ‪ " ،‬غؼاؿج اهِٖنوج اهيبهٖج هويئؿؿج" – يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ‪-‬‬
‫تّيؼغاؾ‪.2112،‬‬
‫‪ .18‬ضػفٕ يتغ اهًلبؼ‪ " ،‬اإلغاؼث اهيبهٖج اهينخة اهًؼتٕ اهضغٖد"‪ -‬اإلؿنٌغؼٖج ‪.1989‬‬
‫‪ .19‬ضّاؾ كبهص‪ " ،‬اهيضبؿتج اهًبيج ّفق اهيعنن اهّنٌٕ‪ .‬ينتًج ُّيج‪.2116 ،‬‬
‫‪ .21‬عبهغ ؤيًٖ يتغ اهلل‪ " ،‬اهًيوٖبح اهيكؼفٖج"‪ -‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‪ -‬اإلؿنٌغؼٖج‪ ،‬يكؼ‪ -‬ن‪.2111 ،2‬‬
‫‪ .21‬ؽٖبغ ؼيمبً‪،‬‬
‫‪ .22‬ؽٖـبغ ؼيمـبً‪ ،‬يضفّه اهيغسّغث‪" ،‬االخسبُبح اهيًبكؼث فٕ اغاؼث اهتٌّم"‪ -‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‬
‫اهخّؽٖى ‪.2113-‬‬
‫‪.23‬ؽٌٖة يّل اهلل ضؿًٖ‪" ،‬اكخكبغٖبح اهٌلّغ ّ اهتٌّم"‪ -‬غاؼ اهسبيًج اهسغٖغث اإلؿنٌغؼٖج‪.2117-‬‬
‫‪.24‬ؽٖبغ ؼيمبً‪" ،‬اغاؼث اهتٌّم" – غاؼ اهتغاٖج‪ -‬ن‪.2118 -1‬‬
‫‪.25‬ؿوٖيبً تّػتٖبً‪" ،‬اكخكبغٖبح اهٌلّغ ّ اهتٌّم"‪ -‬اهيئؿؿج اهسبيًٖج هوغؼاؿبح ّ اهٌفؼ ّ اهخّؽٖى‪-‬‬
‫تٖؼّح‪.1996 ،‬‬
‫‪.26‬ؿّؽٔ يغهٕ ٌبؿم‪ "،‬يلغيج فٕ االكخكبغ اهٌلغٔ ّ اهيكؼفٕ"‪ -‬يٌفّؼاح اهضوتٕ اهضلّكٖج‪-‬ن‪-1‬‬
‫‪.2115‬‬
‫‪.27‬ؿًٖغ ؤّنٖل‪ "،‬خلٌٖبح اهيضبؿتج اهًبيج"‪ -‬غاؼ األفبق اهسؽائؼٖج‪-‬تغًّ ؿٌج‪.‬‬
‫‪.28‬ؿبيؼ تنّؾ سوغث‪ " ،‬اهٌلّغ ّ اهتٌّم"‪ -‬غاؼ اهتغاٖج‪-‬ن‪-1‬األؼغً‪.2118-‬‬
‫‪.29‬فبنؼ اهلؽٌّٖٕ‪ "،‬يضبمؼاح فٕ اكخكبغ اهٌلّغ ّ اهتٌّم" غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪ -‬اهسؽائؼ‪-‬‬
‫‪.1992‬‬
‫‪.31‬فتبٖنٕ ؿًغاً‪ "،‬خلٌٖبح اهيضبؿتج ضؿة اهيعنن اهّنٌٕ اهيضبؿٕ"‪-‬غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪-‬‬
‫‪2111‬‬
‫‪.01‬كبهص اهغًٖ اهؿٖؿٕ‪ "،‬اهضؿبتبح ّ اهعغيبح اهيكؼفٖج اهضغٖذج‪ -‬غاؼ اهّؿبى هونتبيج‪ -‬ن‪1000-1‬‬
‫‪.32‬يتغ اهضيٖغ يتغ اهينوة‪ "،‬اهتٌّم اهفبيوج ييوٖبخِب ّ اغاؼاخِب"‪-‬اهغاؼ اهسبيًٖج‪-‬اإلؿنٌغؼٖج تغًّ‬
‫خبؼٖظ ‪.‬‬
‫‪.33‬يتغ اهضق ؤتّ يخؼّؾ " اهّسٖؽ فٕ اهتٌّم اهخسبؼٖج "‪ -‬تِبء اهغًٖ هوٌفؼ ّ اهخّؽٖى‪ -‬اهسؽائؼ‪-‬‬
‫‪.2111‬‬
‫‪.34‬يتغ اهغفبؼ ضٌفٕ‪ "،‬األؿّاق ّ اهيئؿؿبح اهيبهٖج"‪ -‬اهغاؼ اهسبيًٖج – اإلؿنٌغؼٖج‪.2111-‬‬
‫‪ .35‬يوسبٌٕ ضؿً عوف‪ "،‬اهؿوؿوج اهًبهيٖج فٕ خلٌٖبح اهنيٖج هوخؿٖٖؼ اهيبهٕ ّ اهخضوٖل اهيبهٕ‪-‬ر‪-1‬‬
‫‪.1997‬‬
‫‪.36‬ييؼ تّعؽاؽ‪ "،‬يتبغة اهيضبؿتج اهخضوٖوٖج‪ -‬ينتًج يؽٖبً‪ -‬اهسؽائؼ ‪.1988-‬‬
‫‪.37‬نٌسّ يتغّ‪ ،‬نٌسّ اتؼاُٖى‪ "،‬اإلغاؼث اهيبهٖج"‪ -‬غاؼ اهيؿٖؼ هوٌفؼ‪.1997-‬‬
‫‪.38‬هعنف يذيبً‪ " ،‬ضؿًٖ هٖؿِٕ"‪ -‬يوف فٕ اهخؿٖٖؼ ّ اهخضوٖل اهيبهٕ‪ -‬اهؿوؿوج اهًبهيٖج فٕ خلٌٖبح‬
‫اهنيٖج هوٌفؼ‪ -‬سبيًج اهسؽائؼ‪.2111-‬‬
‫‪.39‬يضيغ اهكؼٖفٕ‪ " ،‬اغاؼث اهيكبؼف"‪ -‬غاؼ اهّفبء هغٌٖب اهنتبيج ّ اهٌفؼ‪-‬ن‪-1‬اإلؿنٌغؼٖج‪.2117-‬‬
‫‪.41‬يضيغ يتغ اهفخبش اهيكؼفٕ‪"،‬اغاؼث اهتٌّم"‪-‬غاؼ اهيٌبُز‪-‬ن‪-1‬ييبً‪.2117-‬‬
‫‪.41‬يضيغ ؿًٖغ ؤٌّؼ اهؿونبً‪" ،‬اغاؼث اهتٌّم"‪-‬غاؼ اهسبيًج اهسغٖغث‪ -‬اإلؿنٌغؼٖج‪ ،‬اهلبُؼث‪.2115-‬‬
‫‪.42‬يكنفٓ ييبً‪" ،‬اهلبًٌّ اهخسبؼٔ"‪ -‬اهًلّغ اهخسبؼٖج ّ ييوٖبح اهتٌّم‪-‬اإلؿنٌغؼٖج ‪.1999-‬‬
‫‪.43‬يضيّغ ضؿًٖ كّاً‪ "،‬ؤؿبؿٖبح اهًيل اهيكؼفٕ اإلؿاليٕ"‪-‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‪ -‬ن‪-2‬األؼغً‪.2118-‬‬
‫‪.44‬يكنفٓ ؼفٖغٔ فٖضج‪ "،‬االكخكبغ اهٌلغٔ ّ اهيكؼفٕ"‪ -‬اهغاؼ اهسبيًٖج‪ -‬اإلؿنٌغؼٖج ‪.1985-‬‬
‫‪.45‬يؼّاً يضيغ ؤتّ يؼاتٕ‪ " ،‬اهعغيبح اهيكؼفٖج فٕ اهتٌّم اإلؿاليٖج ّ اهخلوٖغٖج"‪-‬غاؼ اهٌؿٖى هوٌفؼ‬
‫ّ اهخّؽٖى‪-‬األؼغً ‪.2116-‬‬
‫‪.46‬يضيغ كبهص اهضٌبّٔ‪ "،‬اهيئؿؿبح اهيبهٖج‪ ،‬اهتّؼكج ّ اهتٌّم‪ ،‬اهغاؼ اهسبيًٖج هوٌفؼ ّ اهخّؽٖى‪-‬‬
‫اإلؿنٌغؼٖج ‪.2111-‬‬
‫‪.20‬يضيغ كبهص اهضٌبّٔ‪" ،‬اإلغاؼث اهيبهٖج "‪-‬اهسبيًج اهيكؼفٖج‪-‬ن‪-1‬اهلبُؼث ‪.1000-‬‬
‫‪.20‬يٌٖؼ اتؼاُٖى ٌُغٔ ‪ "،‬اإلغاؼث اهيبهٖج يغعل اهخضوٖل اهيًبكؼ" اهينخة اهًؼتٕ اهضغٖد اهؿنٌغؼٖج –ن‪.2‬‬
‫‪.20‬يضيغ تّخًٖ‪ "،‬اهيضبؿتج اهًبيج هويئؿؿج"‪-‬غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج‪-‬ن‪.1002-4‬‬
‫‪.01‬يضيغ ينؼ‪ "،‬اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ األؿبهٖة ّ اإلغاؼاح ّ االؿخعغايبح اهًويٖج"‪-‬غاؼ ّائل هوٌفؼ‪-‬ن‪-4‬‬
‫‪.4116‬‬
‫‪.01‬يغٌٕ اتؼاُٖى ٌُج‪ "،‬اإلغاؼث اهيبهٖج يغعل اهخضوٖل اهيًبكؼ" – اهينخة اهًؼتٕ اهضغٖد‪-‬اإلؿنٌغؼٖج‪-‬ن‪-2‬‬
‫‪.4111‬‬
‫‪ٌ.04‬بمؼ غاغٔ يغًّ‪ "،‬يؼاكتج اهخؿٖٖؼ ّ اهخضوٖل اهيبهٕ"*‪-‬غاؼ اهيضيغٖج‪-‬ر‪.4111-4‬‬
‫‪.00‬يٌٖؼ فبنؼ يضيغ ّآعؼًّ ‪ " ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ يغعل كٌبيج اهلؼاؼاح " – غاؼ ّائل هوٌفؼ –ن‪ -4‬ييبً‬
‫‪. 4110 -‬‬
‫‪.02‬يتبؼم ٌوّٖؾ ‪ "،‬اهخؿٖؼ اهيبهٕ " غّٖاً اهينتّيبح اهسبيًٖج" اهسؽائؼ ‪. 1006‬‬
‫‪ّ.00‬هٖغ اهٌبسٕ اهضٖبهٕ ‪ " ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ " ؼئٖؾ انبغيٖج اهًؼتٖج اهيفخّضج فٕ اهغاٌيؼم ‪.4110‬‬
‫‪ .1‬اهكى اضيغ ‪ " ،‬اغاؼث اهلؼّل اهيكؼفٖج يً عالل اهخضنى فٕ عنؼ اهخؿغٖغ " ‪-‬ؼؿبهج يبسؿخٖؼ‬
‫فؼو اغاؼث األييبل نوٖج اهًوّى االكخكبغٖج ّيوّى اهخؿٖٖؼ‪ -‬سبيًج اهسؽائؼ‪.2112 -‬‬
‫‪ .2‬ؤضيٖج اهًؼتٕ ّآعؼًّ ‪"،‬اهخضوٖل اهيبهٕ ّ خلؿٖى االغاء اهيبهٕ فٕ اهيئؿؿج االكخكبغٖج – يػنؼث‬
‫اهخعؼر هٌٖل اهٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى اهخسبؼٖج – ح‪ -‬اهيبهٖج –سبيًج تّيؼغاؾ ‪. 2114 ، 2113‬‬
‫‪ .3‬تٌبً ؿِٖبى ‪ ،‬يٌكّؼٔ نؼٖيج ‪ " ،‬خلٌٖبح ّاسؼاءاح يٌى اهلؼّل يً نؼف اهتٌّم اهخسبؼٖج "‪-‬‬
‫يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث اهٖؿبٌؾ فؼو يبهٖج ّتٌّم – اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث ‪. 2119،2118-‬‬
‫‪ .4‬تولب ؿى فبنيج اهؽُؼاء ‪" ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ ّغّؼٍ فٕ خلٖٖى ؤغاء اهيئؿؿج االكخكبغٖج "‪-‬يػنؼث هٌٖل‬
‫فِبغث اهٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى االكخكبغٖج –ح‪ -‬يبهٖج سبيًج اضيغ تّكؼث – تّيؼغاؾ ‪.2116،2115-‬‬
‫‪ .5‬عنبة يّؿٓ ‪ ،‬غؼٖؿٕ يضيغ هيًٖ ‪"،‬اهخضوٖل اهيبهٕ ّغّؼٍ فٕ خلٖٖى ؤغاث اهيئؿؿج االكخكبغٖج " –‬
‫يػنؼث ٌٖل فِبغث اهٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى االكخكبغٖج – ح‪ -‬يبهٖج ّتٌّم اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث ‪-‬‬
‫‪.2119،2118‬‬
‫‪ .6‬غّنبّٔ يتـغ اهؼضيـبً ّ آعؼًّ‪" ،‬اهخؿٖٖؼ اهيبهٕ هويئؿؿج "‪-‬يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبؾ(‬
‫خؿٖؼ)‪-‬تّيؼغاؾ ‪.2113-‬‬
‫‪ .7‬غفّفج يّهّغ‪" ،‬االٌخلبل يً اهيعنن اهيضبؿٕ اهّنٌٕ اهٓ اهٌهبى اهيضبؿٕ اهيبهٕ"‪-‬يػنؼث خعؼر‬
‫هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى ّ االكخكبغ‪-‬ح‪-‬يبهٖج ّ تٌّم‪ -‬اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث‪-‬‬
‫‪.2111،2119‬‬

‫‪.0‬ؽينّن اضيغ‪ "،‬ؤُيٖج اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اهيئؿؿج ‪ ،‬يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث اهٖؿبٌؾ يبهٖج –‬
‫تّيؼغاؾ ‪.4110-‬‬

‫‪.0‬فّٖج غهٖوج‪ " ،‬غّؼ اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اهيئؿؿج"‪ -‬يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ يبهٖج –‬
‫تّيؼغاؾ‪.4110-‬‬

‫‪.11‬فٖظ ؿًٖغث ‪ " ،‬غّؼ اهتٌّم فٕ خيّٖل اهخٌيٖج االكخكبغٖج" –يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ فٕ‬
‫اهًوّى االكخكبغٖج‪-‬ح‪ٌ-‬لّغ يبهٖج ّتٌّم‪-‬اهتّٖؼث ‪.2111،2119-‬‬
‫‪.11‬فوتٕ ُٖفبء‪" ،‬غّؼ اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اخعبػ كؼاؼ" يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ يبهٖج‪-‬غفًج‬
‫سّاً ‪ -2114‬سبيًج تّيؼغاؾ‪.‬‬
‫‪.12‬كفبش ؿِٖبى ‪" ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ ّ ؤُيٖج خضوٖل اهيئفؼاح اهيبهٖج هويئؿؿج"‪ -‬يػنؼث هٌٖل فِبغث‬
‫هٖؿبٌؾ يوّى اكخكبغٖج – فؼو يبهٖج ّ تٌّم‪ -‬اهيؼنؽ اهسبيًٕ –اهتّٖؼث ‪.2119،2118‬‬
‫‪.13‬يتؾ ٌبغٖج ‪ ،‬ضيالً ٖيٌٖج‪ "،‬اسؼاءاح يٌص اهلؼّل ّ نٖفٖج اهؼكبتج يوِٖب"‪-‬يػنؼث خعؼر هٌٖل‬
‫فِبغث اهغؼاؿبح اهخنتٖلٖج فٕ اهخسبؼث اهغّهٖج‪ -‬سبيًج اضيغ تّكؼث –تّيؼغاؾ‪.2114،2113-‬‬
‫‪.14‬يتغغّ نؼٖيج‪ ،‬كبٖح نؼٖيج‪ " ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ نإغاث هخؿٖٖؼ ّ اخسبٍ اهلؼاؼ‪ -‬يػنؼث خعؼر هٌٖل‬
‫فِبغث اهغؼاؿبح اهخنتٖلٖج اهسبيًٖج –سبيًج اهخنًّٖ اهيخّاكل –اهتّٖؼث*‪.2112،2111‬‬
‫‪.15‬كنبف نؼٖيج‪ " ،‬اهخضوٖل اهيبهٕ ّ غّؼٍ فٕ خلٖٖى ؤغاء اهيئؿؿج االكخكبغٖج" –يػنؼث خعؼر هٌٖل‬
‫فِبغث هٖؿبٌؾ –فؼو يبهٖج ّ تٌّم‪ -‬اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث ‪.2119،2118-‬‬
‫‪.16‬كؼغث كبغق ّ آعؼًّ‪ "،‬يػنؼث اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اهيئؿؿج" هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ نوٖج اهًوّى‬
‫االكخكبغٖج ّ يوّى اهخؿٖٖؼ – سبيًج كؿٌنٌٖج ‪.2115،2114-‬‬
‫‪.17‬كبؿج اهؽُؼث‪ ،‬غؼّٖـ ُغْ‪ " ،‬اهلؼّل اهتٌنٖج ّؽ يعبنؼُب"‪ -‬يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ‬
‫–فؼو يبهٖج –غفًج سّخً ‪-2113‬سبيًج تّيؼغاؾ‪.‬‬
‫‪ .18‬كبغى اهٖبؾ ّ آعؼًّ‪ " ،‬خفعٖكٕ هّمًٖج اهيبهٖج هويئؿؿج"‪ -‬يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ –‬
‫سبيًج تّيؼغاؾ‪.2114-‬‬
‫‪ .19‬هًؼاؽٔ ضؿٖتج‪ ،‬يبيبـ ضؿٌج‪ "،‬يعبنؼ اهلؼّل اهتٌنٖج ّّؿبئل اهضغ يٌِب"‪-‬يػنؼث خعؼر هٌٖل‬
‫فِبغث هٖؿبٌؾ هالكخكبغ‪-‬فؼو يبهٖج ّ تٌّم –اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث‪.2119،2118-‬‬
‫‪ .21‬هًؼٖتٕ ييؼ‪ُ ،‬بل يتغ اهوـَ ٖبؿًٖ‪ " ،‬اهلؼّل اهتٌنٖج ّ اسؼاءاح يٌِب فٕ اهسؽائؼ"‪ -‬يػنؼث‬
‫خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى االكخكبغٖج‪ ،‬فؼو ٌلّغ يبهٖج ّ تٌّم –اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث‪-‬‬
‫‪.2119،2118‬‬
‫‪ .21‬يضيغ فؼٖف اٖيبً‪ " ،‬غّؼ اهتٌّم اهخسبؼٖج فٕ خيًّٖ اهيئؿؿبح االكخكبغٖج"‪-‬يػنؼث خعؼر هٌٖل‬
‫فِبغث هٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى االكخكبغٖج‪-‬فؼو ٌلّغ يبهٖج ّ تٌّم‪ -‬اهيؼنؽ اهسبيًٕ اهتّٖؼث‪-‬‬
‫‪.2119،2118‬‬
‫‪ .22‬ككبؼٔ كتؼٌٖج‪" ،‬خؿٖٖؼ يعبنؼ اهلؼّل اهتٌنٖج "‪-‬يػنؼث هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ‪ -‬اهخكفٖج فٕ‬
‫اهخسبؼث اهغّهٖج –سبيًج اضيغ تّكؼث‪ -‬تّيؼغاؾ‪.2114-‬‬
‫‪ٌّ.40‬ال تغؼ اهغًٖ ‪،‬ؼئّف يتغ اهلل ‪" ،‬اهلؼّل اهتٌنٖج " – يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ فٕ‬
‫اهًوّى االكخكبغٖج ّيوّى اهخؿٖٖؼ – فؼو يبهٖج ‪- ،‬سبيًج اهسؽائؼ ‪.4110-‬‬

‫‪ٌ.24‬ؽاو فمٖل ‪،‬ؼٖبل اؿيبيٖل ‪ "،‬غّؼ اهخضوٖل اهيبهٕ فٕ اتؼاؽ اهيؼنؽ اهيبهٕ فٕ اتؼاؽ اهيؼنؽ اهيبهٕ‬
‫ّاإلئخيبً هويئؿؿج "‪-‬يػنؼث هٌٖل فِبغث هٖؿبٌؾ – سبيًج اهسؽائؼ ‪.2111 ،2111-‬‬
‫‪ُ.25‬الل نٌِٖج ‪"،‬اسؼاءاح يٌص اهلؼّل يً نؼف اهتٌّم اهخسبؼٖج " – يػنؼث خعؼر هٌٖل فِبغث‬
‫هٖؿبٌؾ فٕ اهًوّى االكخكبغٖج – فؼو يبهٖج ّتٌّم – اهيؼنؽ اهسبيًٕ – اهتّٖؼث ‪.2119،2118-‬‬

‫‪ ‬اهلبًٌّ اهيخًوق تبهٌلغ ّاهلؼل ‪.11-91‬‬


‫‪ ‬اهسيِّؼٖج اهسؽائؼٖج اهغٖيلؼانٖج اهفًتٖج ‪ّ ،‬ؽاؼث اهيبهٖج ‪ ،‬اهيسوؾ اهّنٌٕ هويضبؿتٕ ‪،‬‬
‫اهٌهبى اهيبهٕ هيضبؿتٕ‪.‬‬

‫‪ ‬يفؼف ٌبغٔ اهتٌّم ّ اهفؼنبح اهيبهٖج‪-‬يفِّى اهتٌم اهخسبؼٔ ث ؤييبهَ ّ ؤكؿبيَ‪-‬‬


‫‪ www.alppoeconomic.com‬فٕ ‪.2111/11/12‬‬
‫‪ ‬يوٕ اهؿبهّؾ‪ ،‬يًبيالح اهتٌّم‪ www.Microsoft.ac.com -‬فٕ ‪.2111/11/11‬‬
‫‪ -،Bokali‬اهتٌّم اهخسبؼٖج ّ خنّؼُب ‪ www.dront.dz.com‬فٕ ‪.2111/12/12‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬يٖمج تً ٖيٌٖج‪- ،‬خًؼٖف اهتٌم‪ www.ibtessam.com -‬فٕ ‪.2111/12/14‬‬
‫ن‪.2111/14/14 ٛ‬‬ ‫‪www.almohosbi.bligspot.com‬‬ ‫‪ ‬جٍِػحشخ ج‪ٗ٣‬ل‪ -،‬جٍسػَ‪ٜ‬ل جٍِحٍ‪-ٛ‬‬
‫‪ّ ‬هٕ يبسؿخٖؼ غاهٕ اتؼاُٖى اهسؽائؼ‪ -‬تؼٌبيز اهخؿٖٖؼ اهيبهٕ اهعبق تنوتج‬
‫‪ www.Djlfo.info.com –LMD‬فٕ ‪.2111/14/14‬‬
 Amme-mavie percice desert visque du control de fisque.ED/economica
1999.
 Allain vermalot « les notion et leurs utisation » les edition d’organisation
1973.
 Jacky, Mailler Menullere « Analyse Financière de l’entreprise 12344 »
6éme édition Ronad- Paris 1992.
 Lasury, comment faire L’analyse Financière d’une entreprise édition ES
Salem –Alger 1998.
 Pattice Vizzamova, gestion Financière, Printed in Algeria Prière action
1995.

You might also like