BUDOWA GAŁKI OCZNEJ

BUDOWA GAŁKI OCZNEJ

 BUDOWA GAŁKI OCZNEJ

Błona zewnętrzna
• twardówka
• rogówka

Błona środkowa
• naczyniówka
• ciało rzęskowe
• tęczówka

Błona wewnętrzna
• siatkówka
 BUDOWA GAŁKI OCZNEJ

Odcinek przedni
• komora przednia i tylna oka - płyn
komorowy

Odcinek tylny
• komora szklistki - ciało szkliste
DNO OKA
DNO OKA
DNO OKA
DNO OKA
DNO OKA
BUDOWA SIATKÓWKI
 BUDOWA SIATKÓWKI

• Fotoreceptory
• Komórki dwubiegunowe
• Komórki poziome (horyzontalne)
• Komórki amakrynowe
• Komórki miedzysplotowate
• Komorki zwojowe (X, Y, W)
FOTORECEPTORY
 FOTORECEPTORY

FOTORECEPCJA

FOTOTRANSDUKCJA

Pręciki
• Fotopigment składa się z retinalu i skotopsyny

Czopki
• Fotopigment składa się z retinalu i fotopsyny.
W siatkówce występują trzy fotopsyny o różnej
wrażliwości na światło:
I – porfiropsyna (czerwona)
II – jodopsyna (zielona)
III – cyjanopsyna (niebieska)
 FOTORECEPTORY

Rodopsyna Batorodopsyna

Lumirodopsyna

Metarodopsyna I

Skotopsyna Metarodopsyna II

cis-retinal trans-retinal
PRZENOSZENIE INFORMACJI WZROKOWEJ W
SIATKOWCE

Pręciki
• kontaktują się komórkami dwubiegunowymi tylko
typu włączeniowego (ON)
• komórki dwubiegunowe nie kontaktują się
bezpośrednio z komórkami zwojowymi

Czopki
• kontaktują się z komórkami dwubiegunowymi typu
ON
i OFF
• komórki dwubiegunowe kontaktują się
bezpośrednio z
komórkami zwojowymi
 KOMÓRKI ZWOJOWE

• Komórki X
55% wszystkich komórek; najmniejsze pola
recepcyjne;
szybkość przewodzenia 14m/s (widzenie
przedmiotów stacjonarnych lub wolno poruszających
się)

• Komórki Y
5% wszystkich komórek; szybkość przewodzenia
50m/s
(widzenie przedmiotów szybko poruszających się)

• Komórki W
mało poznana funkcja
 ADAPTACJA OKA DO RÓŻNYCH WARUNKÓW
OŚWIETLENIA

Procesy przystosowujące siatkówkę do odbioru bodźców

przy różnych natężeniach światła

• FOTOCHEMICZNA

• PROCESÓW NERWOWYCH

• PROCESÓW FOTOTRANSDUKCJI
 Widzenie skotopowe i fotopowe
Widzenie dzienne zapewnia największą czułość dla długości fali,
odpowiadającej kolorowi żółtemu (555 nm).
Maksimum widmowe dla widzenia nocnego przesuwa się w
kierunku fioletu (w okolice fal o długości 500 nm).
 Zjawisko Purkiniego
Zjawisko polegające na zaburzeniu percepcji jasności barw przy
słabym oświetleniu (przy tzw. widzeniu mezopowym).
Przy adaptacji oczu do zmierzchu światło o krótkiej długości fali
(np. niebieskie lub niebieskozielone) jest postrzegane jako
jaśniejsze niż światło o długiej fali (czerwień). Pochodnym
złudzeniem jest wrażenie, że w słabym oświetleniu ruchome
czerwone obiekty wydają się szybciej przybliżać niż takie same
obiekty o barwie niebieskiej.

Gdy spada ilość światła w otoczeniu stopniowo "wyłącza się”

widzenie fotopowe, a widzenie skotopowe jest aktywne nadal.
Najszybciej przestają reagować na światło czopki
odpowiedzialne za widzenie fal długich (czyli światła
czerwonego). W efekcie gdy mamy do czynienia ze światłem o
natężeniu od ok. 3 do 5 luksów barwa czerwona wydaje się nam
czarna i znacznie ciemniejsza niż barwa niebieska o obiektywnie
takiej samej jasności.
 WIDZENIE BARWNE

• czopki niebieskoczułe (dlugość fali 440-450

nm)

• czopki zielonoczułe (dlugość fali 530-540 nm)

• czopki czerwonoczułe (dlugość fali 660-680

nm)
WIDZENIE BARWNE
 ZABURZENIA ROZPOZNAWANIA BARW

• achromatopsja (wrodzone nierozpoznawanie barw, widzenie lepsze o zmroku,

obniżenie ostrości wzroku, światłowstręt, oczopląs)

• protanopia (ślepota na barwę czerwoną)

• deuteranopia (ślepota na barwę zieloną)

• tritanopia (ślepota na barwę niebieską)

Tritanopia dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący, natomiast protanopia i

deuteranopia – recesywny sprzężony z płcią
Test ślepoty na barwy
Ishihary
 DROGA WZROKOWA
• I neuron
Fotoreceptory
• II neuron
Komórki dwubiegunowe
• III neuron
Komórki zwojowe
• IV neuron
Komórka jądra ciała
kolankowatego bocznego

W tym miejscu rozpoczyna się

promienostość wzrokowa, która
dociera do kory wzrokowej
(bruzda ostrogowa, obszar
klinka
oraz zakręt językowaty).
 DROGA WZROKOWA

W konsekwencji częściowego skrzyżowania drogi wzrokowej

do każdej półkuli dociera informacja z obu siatkówek:
- z bocznej (skroniowej) połowy siatkówki oka tej samej strony
- z przyśrodkowej (nosowej) połowy siatkówki oka str.
przeciwnej

Te różne anatomicznie części obu siatkówek są czynnościowo

takie same, bowiem rejestrują bodźce świetlne z tej samej części
pola widzenia

Jedna półkula otrzymuje z obu oczu informacje o przeciwległej

połowie pola widzenia. Każda półkula obserwuje tylko jedną,
przeciwległą połowę pola widzenia.
 DROGA WZROKOWA-uszkodzenie

• Zniszczenie gałki ocznej/nerwu wzrokowego

Ślepota oka po stronie uszkodzenia

• Zniszczenie skrzyżowania wzrokowego

Niedowidzenie połowicze dwuskroniowe (różnoimienne)

• Zniszczenie pasma wzrokowego, tylnej części wzgórza,

promienistości wzrokowej, kory wzrokowej
Niedowidzenie połowicze jednoimienne
 OKOLICE WZROKOWE KORY MOZGOWEJ

• PROJEKCYJNA OKOLICA WZROKOWA

• OKOLICE ASOCJACYJNE

• OKOLICE INTERPRETACYJNE
OKOLICE WZROKOWE KORY MÓZGOWEJ
 AKOMODACJA
Akomodacja polega na dostosowaniu wypukłości
soczewki do odległości z jakiej oglądany jest
przedmiot.
Wypukłość soczewki zależy od napięcia więzadeł
między nią a naczyniówką.

Gdy m. rzęskowy, unerwiony przez układ przywspółczulny,

jest rozluźniony, więzadła silniej rozciągają soczewkę, a
jej siła łamiąca jest mniejsza.
Gdy m. rzęskowy się kurczy, soczewka jest słabiej
rozciągana, przyjmuje kształt bardziej kulisty a jej siła
łamiąca się zwiększa.

Z akomodacją związane jest zwężenie źrenic

Zakres akomodacji u młodego człowieka wynosi ok. 14
dioptrii.
AKOMODACJA
REAKCJA ŹRENIC NA ŚWIATŁO
REAKCJA ŹRENIC NA ŚWIATŁO
 REAKCJA ŹRENIC NA ŚWIATŁO

• Droga dośrodkowa
Włókna nerwu II przewodzące pobudzenia, od których zależy ten
odruch nie ulegają przełączeniu w ciele kolankowatym bocznym, lecz
podążają do wzgórków górnych i kończą się w polu przedpokrywowym

• Droga odśrodkowa
Rozpoczyna się w jądrze autonomicznym n.III. Pobudzenie poprzez
zwój rzęskowy i nn. rzęskowe krótkie dociera do m. zwieracza źrenicy

• Zniesienie odruchu
- procesy chorobowe uszkadzające drogę dośrodkową lub odśrodkową
- blokada farmakologiczna układu przywspółczulnego np. atropina

Mięsień rozwieracz źrenicy jest unerwiony przez włókna współczulne.

Ośrodek kierujący tym mięśniem znajduje się w odcinku piersiowym
rdzenia kręgowego.
 ODRUCH AKOMODACYJNO-KONWERGENCYJNY

Łuk odruchu biegnie z siatkówki do okolicy wzrokowej w płaci

potylicznym. Stąd do wzgórków pokrywy, prawego i lewego ją
n. III oraz zwoju rzęskowego.

Dochodzi do skurczu mm. prostych wewnętrznych obu oczu i

skurczu m. zwieracza źrenicy
 RUCHY GALEK OCZNYCH

• Ruch dowolny (skokowy) – np. przeniesienie punktu

fiksacji z jednej osoby na drugą

• Ruch podążania – np. w celu zachowania kontaktu

wzrokowego z osobą chodzącą po pokoju

• Ruch przedsionkowy (odruch przedsionkowo-oczny) –

pozwala utrzymać punkt fiksacji podczas poruszania głową
Podczas badania na obracającym się krześle odruch ten
występuje w postaci oczopląsu obrotowego. Po nagłym
zatrzymaniu krzesła pojawia się krótkotrwały oczopląs
porotacyjny.

• Ruch zbieżności – pozwala utrzymać punkt fiksacji, gdy

obserwowany przedmiot zbliża się do twarzy
RUCHY GALEK OCZNYCH
 RUCHY GALEK OCZNYCH
• Ośrodki regulacji:
- ruch dowolny – płat czołowy
W wyniku pobudzenia tego ośrodka gałki oczne zwracają
się w stronę przeciwną.
- ruch podążania – płat potyliczny
- ruch przedsionkowy – jądra przedsionkowe
- ruch zbieżności – śródmózgowie

W pniu mózgu dochodzi do integracji bodźców

docierających z płata potylicznego, czołowego oraz z jąder
przedsionkowych, której wynikiem jest skojarzony ruch obu
gałek ocznych.
Ważnymi strukturami są:
- ośrodek spojrzenia w bok znajdujący się w moście
- pęczek podłużny przyśrodkowy biegnący między
jądrami nerwów III, IV i VI
 RUCHY GALEK OCZNYCH
• nerw VI – m. prosty boczny
• nerw IV – m. skośny górny
• nerw III – pozostałe mięśnie
 OKO - UKŁAD OPTYCZNY

ROGÓWKA + SOCZEWKA

• siła refrakcji rogówki (zdolność łamiąca - 42

dioptrie)
• siła refrakcji soczewki (13-26 dioptrii)
 OKO MIAROWE (EMMETROPIA)
• układ optyczny skupia równoległą wiązkę światła z przestrzeni
otaczającej na siatkówce (właściwa proporcja między długością
gałki ocznej a zdolnością łamiącą jej układów optycznych)

AMMETRIOPIE
• układ optyczny nie jest w stanie skupić równoległej wiązki
światła na siatkówce. Obraz przedmiotu powstaje poza
siatkówką, jest zatem widziany nieostro

• krótkowzroczność (myopia)
• nadwzroczność (hipermetropia)
• niezborność (astigmatismus)

• Gdy siła łamiąca oka we wszystkich płaszczyznach jest

jednakowa, wadę można skorygować soczewkami
sferycznymi.
 TABLICE SNELLENA

Ostrość wzroku określa się wg wzoru:

V=d/D

Gdzie:
V – ostrość wzroku
d – odległość od tablicy
D – odległość z jakiej sprawne oko
widzi ostro dany rząd znaków
 KRÓTKOWZROCZNOŚĆ
• wiązka promieni równoległych jest skupiona przed
siatkówką

• osiowa
• refrakcyjna

• niska
• średnia
• wysoka
 KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

Wada ta jest wynikiem zbyt dużych rozmiarów przednio - tylnych

oka lub zbyt dużej siły łamiącej układu optycznego oka.
W celu poprawy ostrości widzenia krótkowidza stosuje się
okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki
rozpraszające.
Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak minus
(np. minus 3 dioptrie).

Przy wysokiej krótkowzroczności w późniejszym okresie życia

mogą wystąpić zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i
ciała szklistego.
 NADWZROCZNOŚĆ

• wiązka promieni równoległych wpadających do oka zostaje

skupiona przez układ łamiący oka za siatkówką

• refrakcyjna
• osiowa

• niska
• średnia
• wysoka
 NIEZBORNOŚĆ

• różne załamywanie promieni świetlnych przez dwie

główne płaszczyzny rogówki tj. płaszczyzna równikowa
załamuje odmiennie do południkowej

• krótkowzroczna
• nadwzroczna
• mieszana

Ponieważ siła łamiąca w dwóch różnych płaszczyznach nie

jest jednakowa, w celu skorygowania tej wady stosuje się
soczewki cylindryczne
 NIEZBORNOŚĆ

Bieg promieni świetlnych w

oku prawidłowym

Bieg promieni świetlnych w oku

z astygmatyzmem regularnym

Bieg promieni świetlnych w oku

z astygmatyzmem nieregularnym
 ANIZOMETRIA

• różnica w zdolności łamiącej układów optycznych obu ocz

• powstają różne co do wielkości obrazy siatkówkowe

(anizeikonia)

• fuzja korowa – możliwa, gdy różnica wielkości obrazów

siatkówkowych nie przekracza 15-18%
 POLE WIDZENIA

• wszystkie wrażenia wzrokowe, których doświadcza się p

pobudzeniu optyczno-sensorycznym calej siatkówki oka
patrzącego w jeden określony punkt

PERYMETRIA - badanie pola widzenia

Norma:
60 st. od nosa
90 st. od skroni
50 st. do góry
70 st. do dołu
 ZEZ (STRABISMUS)

• nieprawidłowe ustawienie oczu

• brak równowagi mięśniowej z jednoczesną nieprawidłową
korespondencją siatkówek lub brakiem widzenia
dwuocznego

• zez towarzyszący
• zez porażenny
KĄT TĘCZÓWKOWO-ROGÓWKOWY
 KRĄŻENIE PŁYNU W KOMORACH OKA

• ciśnienie śródgałkowe - 10-21 mmHg

• płyn komorowy - produkowany przez ciało rzęskowe

- odpływ do układu żylnego oka
- 1,5 ul/min w nocy i 2,5 ul/min w dzień
- odżywienie rogówki i soczewki
- utrzymanie ciśnienia śródgałkowego

• jaskra - wzrost ciśnienia śródgałkowego

 Struktura filmu łzowego

Trzy warstwy:
1. Tłuszczowa (gruczoły Meiboma, Molla, Zeissa)
2. Wodna (gruczoł łzowy)
3. Śluzowa (komórki kubkowe, gruczoły Manza i Henlego)

Próba Schirmera – ilościowa próba wydzielania łez

 ZŁUDZENIA OPTYCZNE

Złudzenie
Ponzo
ZŁUDZENIA OPTYCZNE
 ZŁUDZENIA OPTYCZNE

SIATKA
HERMANA
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
BYĆ MISTRZEM ZŁUDZEŃ OPTYCZNYCH
Julian Beever
DZIĘKUJĘ…