• BIOLOGICZNE PODSTAWY

ZACHOWAŃ - NOTATKI DO
EGZAMINU
SPIS TREŚCI
Wykład 1 – anatomia i histologia un ................................................................................... 2
Wykład 2 - mózg, rdzeń kręgowy, obwodowy UN ........................................................14
Wykład 3,4 – neuroobrazowanie ......................................................................................21
Wykład 5 – potencjały wywołane i neurony lustrzane ................................................ 29
Wykład 6..................................................................................................................................31
Wykład 7 ................................................................................................................................. 39

1
WYKŁAD 1 – ANATOMIA I HISTOLOGIA UN
CO ZNAJDUJE SIĘ W JAMIE CZASZKI?

• Nie mózg, a mózgowie ( mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony )

• Od mózgu odchodzą nerwy ruchowe i czuciowe

PRZEKRÓJ MÓZGU W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ

• Substancja szara - skupisko ciał

komórek nerwowych

• Substancja biała - Są to dobrze

unaczynione skupiska wypustek
neuronów (dendrytów i aksonów),

2
 ANATOMIA NEURONU
• Neuron różni się od zwykłej komórki tym
że:
• ma wypustki
o dendryty - krótkie
o aksony - długie
• ma właściwości elektryczne
• przetwarza informacje w mózgu
• kolce dendrytyczne ,, podłączają się tutaj
aksony " od innych neuronów ( kolec
dendrytyczny to taka listwa z kontaktami,
a aksony to kable które podłączamy )
•
• wzgórek aksonalny- tutaj zapada decyzja co się stanie z informacją
elektryczną
• szczelina synaptyczna - jest tam dużo białek

• w części presynaptycznej neuronu są pęcherzyki synaptyczne z

neuromediatorem ( np. dopamina, serotonina, adrenalina itp ).
Neuromediatory są magazynowane w pęcherzykach.
• 1. Pęcherzyki synaptyczne łączą się z błona
• 2. neuromediator ,, wychodzi " z pęcherzyka
• 3. wywołują dana reakcję

DEFINICJE ANATOMICZNE

• JĄDRO - skupiska istoty szarej

• ZWÓJ - skupisko komórek nerwowych, które leżą poza ośrodkowym układem
nerwowych
• BRUZDA - podłużne zagłębienie
• SZCZELINA - niezwykle głęboka bruzda
•

RODZAJE KOMÓREK
•

3
• KOMÓRKA DWUBIEGUNOWA - w siatkówce ( jedna wypustka zbiera
informacje, druga, wysyła informację do mózgu
• KOMÓRKA PSEUDOJEDNOBIEGUNOWA - akson wychodzi z komórki i
rozdziela się na 2 odnogi ( jedna biegnie do mózgu druga np do pięty ) →
odpowiadają za czucie

OSŁONKA MIELINOWA
• służy do prawidłowego przetwarzania informacji
• zawiera przewężenie rozbiera
• funkcje osłonki mielinowej
o ochrona mechanicznej
o izolatora elektrycznego aksonu ( jak taśma izolująca )

• tworzona przez:
o oligodendrocyty w ośrodkowym układzie nerwowym
o przez komórki Schwanna w obwodowym układzie nerwowym.

• Uszkodzenie osłonki - złe przewodzenie.

• sklerozis multiplex ( stwardnienie rozsiane )

KOMÓRKI GLEJOWE
• ASTROCYTY - przetwarzanie informacji, koordynacja pracy wielu komórek,
wyglądają tak jak gwiazdy
• OLIGODENDROCYTY - produkują osłonkę mielinową w ośrodkowym
układzie nerwowym
• EPENDOCYTY - wyściełają komory
• MIJROGLEJ- usuwanie umierających neuronów
• KOMÓRKI SHWANNA - produkują melinę obwodowym układzie
nerwowym
•
• POŁOŻENIA ANATOMICZNE

4
• grzbietowe - od strony pleców, wierzchnia część mózgu jest położona
grzbietowo
• brzuszny - od strony brzuszka
• tylny - w kierunku tylnym
• przedni - w kierunku przednim
• dolny - pod ,, czymś"
• górny - nad ,,czymś "
• boczny - z boku od ,,czegoś "
• przyśrodkowy - do środka od ,,czegoś "
• proksymalny - bliski ,,od czegoś"
• dystalny - odległy od początku
• ipsilateralny - leżący po tej samej stronie
• kontralateralny - po przeciwnej stronie
•

KAWAŁEK EMBRIOLOGII

• LISTKI ZARODKOWE - zespoły komórek powstające w czasie rozwoju

zarodkowego zwierząt w procesie gastrulacji. Występują trzy typy listków
zarodkowych: ektoderma, entoderma (nazywana też
endodermą),mezoderma.
5
• EKTODERMA - rozwija się z niej: • ENDODERMA - rozwija się z
niej:
• zewnętrzne pokrycie ciała
• nabłonek jelita przedniego i • nabłonek płuc
tylnego • gruczoły przewodu
• układ nerwowy pokarmowego
• narządy zmysłów. • niektóre gruczoły dokrewne
(tarczyca i przytarczyce)
• MEZODERMA - środkowa
• krtań, tchawica i płuca
warstwa komórek zarodka
• pęcherz moczowy, cewka
moczowa i gruczoł krokowy.

ROZWÓJ OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

• Ośrodkowy układ nerwowy, rozwija się z cewy nerwowej. Różnicuje się
tworząc:

HISTORIA
• mumifikacje
• Hipokrates - w mózgu lokalizował duszę
• Galen 2 w. - gas psychiczny
• Nemezjusz i ojciec Augustyn
• doktryna komorowa
• Wesaliusz - pierwsze rysunki mózgu (XVI w)
• Kartezjiusz - teoria dualistyczna ( substancja myśląca - dusza i ciało ) ta dusza jest w
szyszynce
• Franc Joseph Gall - frenologia Wysunął koncepcję, że poszczególne
czynności i części ciała mają na powierzchni mózgu swoje ośrodki, którym
odpowiadają różne wyniosłości i zagłębienia czaszki. Kraniostomia.

6
PRZEKROJE PRZEZ MÓZG - BUDOWA MÓZGU

7
 PROJEKCJA BOCZNA

OGRANICZENIA PŁATÓW:

PŁAT CZOŁOWY PŁAT CIEMIENIOWY

• od tyłu bruzdą środkową • od przodu bruzdą środkową
• od dołu bruzdą boczną półkuli • od dołu bruzdą boczną
mózgu. • od tyłu przez bruzdę
ciemieniowo-potyliczną półkuli
mózgu.

PŁAT SKRONIOWY POTYLICZNY

• oddzielony bruzdą boczną od • od przodu przez bruzdę
płatu czołowego. ciemieniowo-potyliczną .

8
MÓZG ,, OD DOŁU "

NERWY CZASZKOWE

9
• I – nerw węchowy • II – nerw wzrokowy

• węch • wzrok
• czuciowy • czuciowy
• Przebiega od siatkówki do
skrzyżowania wzrokowego.

• III – nerw okoruchowy • IV – nerw bloczkowy

• sterowanie ruchami gałek • sterowanie ruchami gałek

ocznych, zwężanie źrenic ocznych
• ruchowy - gałki ocznej • ruchowy, unerwia mięsień
• Unerwia ruchowo mięsień skośny górny w oczodole
dźwigacz powieki górnej oraz
wszystkie mięśnie zewnętrzne •
oka, z wyjątkiem mięśni
prostego bocznego i skośnego
górnego.

• V – nerw trójdzielny

• wrażenia dotykowe większości

powierzchni twarzy, sterowanie
mięśniami żuchwy podczas
żucia i przełykania
• czuciowo - ruchowy

• VI – nerw odwodzący • VII – nerw twarzowy

• sterowanie ruchami gałek • Wrażenia smakowe z przednich

ocznych 2/3 części języka, sterowanie
• ruchowy mimiką , płacz, ślinienie,
• Unerwia mięsień prosty boczny rozszerzanie naczyń
gałki ocznej. Jego porażenie • czuciowo - ruchowy
powoduje zeza zbieżnego
•
•
• VIII – nerw przedsionkowo- • IX – nerw językowo-gardłowy
ślimakowy
• wrażenia smakowe i czuciowe z
• zmysł słuchu gardła i tylnej częsci języka,

10
 • zmysł równowagi połykanie, ślinienie, ruchy
gardła podczas mówienia
•

• X – nerw błędny • XI – nerw dodatkowy

• jedyny który wychodzi poza • sterowanie mieśniami szyji i

głowę i szyję barków
• wrażenia czuciowe z szyji i klatki
piersiowej, sterowanie ruchami
mięśni gardła, przełyku i krtani, • XII – nerw podjęzykowy
unerwienie przywspółczulne
żołądka , jelit i innych narządów • sterowanie mięśniami języka
wewnętrznych

UKŁAD KOMOROWY ( POŁĄCZENIA )

• wyściełają je ependocyty
• w komorach bocznych - wytwarzany płyn mózgowo rdzeniowy z których
następnie wydostaje się on do przestrzeni podpajęczynówkowej, gdzie
krąży, otaczając cały ośrodkowy układ nerwowy.
• komora III połączona jest z komorą IV przez wodociąg

11
WĘDROWANIE PŁYNU MÓZGOWO - RDZENIOWEGO:

1. komory boczne
2. komora III
3. wodociąg Sylwiusza
4. komory IV
5. do rdzenia kręgowego lub do przestrzeni podpajęczynówkowej

• wodociąg mózgu - może się zatkać → wtedy może powstać wodogłowie

• punkcja płynu mózgowo – rdzeniowego

UKŁAD LIMBICZNY
• nastrój emocje

• zakręt obręczy
• hopipokamp
• ciało migałowate
• migotes akumbes?
• opuszka węchowe
• podwzgórze
• wzgórza
• wyspa ( aleksytymia,
nie umiemy ocenić
swoich emocji,
uszkodzenie wyspy

• zakręt przedśrodkowy - płat czołowy, bezpośrednio przylega do bruzdy

czołowej, kora ruchowa , korowy oś ruchu

• zakręt zaśrodkowy - korowy ośrodek czucia, głowa, twarz dłonie

12
 JĄDRA MÓZGOWIA

• jądro migdałowate
• ciała suteczkowate
• wzgórze
• jądra które tworzą prążkowia ( gałka biała i skorupa - razem tworzą
soczewkowate i ogoniaste)

• EGZAMIN!!!!

• dno bruzdy bocznej

• wyspa - część kory mózgowej, schowana w bruździe bocznej

13
 WYKŁAD 2 - MÓZG, RDZEŃ KRĘGOWY,
OBWODOWY UN
BUDOWA MÓZGU

• uszkodzenie lewej półkuli - afazja i hemipareza ( niedowład połowiczny )

prawostronny
• mózg jest pozbawiony receptorów bólowych
• wytwarzanie słów - pacjent do rzeczownika ma dobrać czasownik
• więcej osób jest praworęcznych ( tylko 10 % jest leworęcznych ), czyli lewa
półkula jest u nich dominująca → u większości osób jest w niej ośrodek
mowy
• Osobowość mnoga może wynikać z braku komunikacji między półkulami
• schizofrenia może wynikać z dyskoneksji ( braku połączenia ) między lewą
i prawą półkulą
• prawa półkula ma pewne zdolności którymi ,, przeważa " nad lewą półkulą
• osoby z afazją ( uszkodzoną lewą półkulą ) mogą śpiewać

• Zespół zaniedbywania
połowiczego (pomijanie stronne,
nieuwaga
połowicza, hemineglect syndrome)

• dotyczy nieświadomości istnienia

przestrzeni osobniczej i •
pozaosobniczej po stronie
przeciwległej do uszkodzonej półkuli.

• Lewa półkula • Prawa półkula

• ,, potrafi mówić "
• ,, potrafi śpiewać , ale nie potrafi
mówić "

14
15
 ROGER WOLCOTT SPERRY - NEUROPSYCHOLOG

• 1981 nagroda nobla

• nauczył kota rozróżniać kwadrat od koła lewym okiem
• zasłonił mu lewe oczko : dalej kotek umiał rozróżnić te kształty nawet nawet
prawym okiem
• przeciął spoidło wielkie : kotek już nie umiał rozróżnić kształtów

• Jest to dowód na to że spoidło wielkie przekazuje informacje z

jednej półkuli do drugiej
•
•
• SPOIDŁA WYSTĘPUJĄCE W MÓZGU
• U CZŁOWIEKA JEST 6 SPOIDEŁ !!!!! EGZAMIN!!!
• spoidło wielkie - łączy prawą i lewą półkulę
• spoidło przednie
• spoidło tylnie
• U CZŁOWIEKA
• spoidło hipokampów
JEST 6 SPOIDEŁ !!!!!
• spoidło uzdeczek
EGZAMIN!!!
• spoidło ciał czworaczych
• PRAWA STRONA SIATKÓWKI w
lewym i prawym oku, odprowadza info do lewej
• EGZAMIN !!!
półkuli.
• LEWA STRONA SIATKÓWKI w prawym i
lewym oku odprowadza info do prawej półkuli

RDZEŃ KRĘGOWY

• pośredniczy między mózgiem a resztą ciała

• znajduje się w kręgosłupie

BUDOWA KRĘGOSŁUPA

• około 32 kręgi w kręgosłupie

o 7 szyjnych
o 12 piersiowych

16
 o 5 lędźwiowych
o 5 krzyżowych - zrośnięte w kość krzyżową
o Ogonowych

• pomiędzy kręgami są nerwy rdzeniowe

o 31 par
o wychodzą na prawą i lewą stronę

ANATOMIA RDZENIA KRĘGOWEGO

• szare komórki znajdują się centralnie, białe obwodowo ( na odwrót niż w
mózgu !!!)
• rogi tylne - włókna czuciowe, aferentne ( czyli informacje czuciowe
wchodzą od tyłu )
• rogi przednie - włókna ruchowe, eferentne ( a informacje ruchowe
wychodzą z przodu )

• 100 mil neuronów

• składa się z 30 segmentów

17
• w rdzeniu są drogi

• od T1 do L2 na tych poziomach mamy układ współczulny

• s2-s3 krzyżowy - układ przywspółczólny ( unerwiana przez nerw błedny

• w odcinku piersiowym róg boczny

o mieszczą się w nim skupiska neuronów układu autonomicznego (

współczulnego i przywspółczulnego )

o funkcje wegetatywne

o róg boczny występuje w odcinku piersiowym (egzamin!!)

• w odcinku krzyżowym - zwoje nerwów przywspółczulne

• nerw błędny unerwia parasympatycznie klatkę

piersiową
•

• KOMÓRKI PSEUDOJEDNOBIEGUNOWE lezą w rdzeniach nerwowych.

Leżą poza OUN, akson dzieli się na 2 ( jedna idzie do narządów obwodowych
druga do rdzenia przez rogi tylne )
• funkcja - przewodzenie informacji

DROGI W RDZENIU KRĘGOWYM (EGZAMIN!!!!)

• np korowo rdzeniowa

• drogi zstępujące • drogi wstępujące

• kiedy pierwszy jest mózg • kiedy pierwszym członem jest
rdzeń

• Po przejściu przez splot barkowy splot barkowy —> nerwy rdzeniowe

zamieniają się w nerwy obwodowe.

18
DROGA CZUCIOWA ( JEST TO DROGA 4- NEURONOWA )
• np przewodzenie smaku
1) komórka pseudo jednobiegunowa
2) w zwojach nerwów czaszkowych
3) impuls smakowy do ośrodkowego układu nerwowego
4) Kończy się w komórce zwoju rdzenia kręgowego, ale nie kryzuje się!!! Jak po
lewej to po lewej
• Neuron daje wypustkę i po drugiej stronie rdzenia biegnie do kory
mózgowej

DROGI RUCHOWE ( MAJĄ MNIEJ NEURONÓW )

1. neuron z zakrętach przedśrodkowych, włókna krzyżują się na poziomie

rdzenia w skrzyżowaniu piramid
2. drogą . boczną biegną do rogów przednich ( motoneuron), wychodzi włókno
które unerwia dystalną cz. kończyn
3. akson wychodzi z mózgu biegnie w rdzeniu po tej same stronie, krzyżuje się
na poziomie rdzenia, nie dochodzi do motoneuronu ma jeszcze neuron
wstawowy ( droga 3 - neuronowa)

• Do motoneuronu dochodzą impulsy z móżdżku przedsionka, jąder

podkorowych po to żeby mięsnie miały odpowiednie napięcie.

DEFINICJE

• sztywność - siła konieczna do uzyskania jednostkowego przemieszczenia.

Odwrotność podatności.
• spastyczność - nieprawidłowe, nadmierne napięcie mięśni (hipertonia)
przejawiające się oporem przy biernym rozciąganiu mięśni,
• objaw koła zębatego - charakteryzuje się skokami, wynikającymi z
cyklicznego spadku natężenia oporu w czasie wykonywania biernego ruchu.
• hipotonia - zbyt niskie ciśnienie tętnicze

19
 • KAMPTOPMIA
jak pacjent leży to jest wyprostowany
ale jak wstanie to jego sylwetka
wygina się tak do przodu (niechęć do
pozycji baczność )

jest tak w parkinsonie ( uszkodzona

substancja szara dopaminowa)

zespół niespokojnych nóg

zaburzenia dopaminergiczne

• KURCZ PISARSKI
ruchy dystoniczne ( mimowolne,
powtarzające się według stałego
wzorca ruch różnych części ciała
względem siebie. obejmujące rękę
(zwykle dominującą) występują
podczas pisania. Częściej spotykana
u osób, które dużo piszą odręcznie.

20
 WYKŁAD 3,4 – NEUROOBRAZOWANIE
METODY RADIOLOGICZNE

PROMIENIOWANIE X

• Wilhelm Röntgen ( II poł XIX w )

• promieniowanie x przechodzi przez tkanki mięknie zatrzymuje się na
kościach

ZDJĘCIE RENTGENOWSKIE ( RTG )

• Wilhelm Röntgen ( II poł XIX w )

• nagroda nobla z fizyki
• zasadą jest to że promieniowanie
x jest różnie pochłaniane przez
różne tkanki
• dużo powietrza - słabe
pochłanianie ( np. płuca)
• tkanki miękkie - pochłaniają
promieniowanie tak ja woda
bardziej niż powietrze ( np. wątroba)
• tkanki twarde ( kości ) - widzimy je na biało bo zawierają metale np wapń
•

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA (TK)

• bada strukturę pod różnymi kątami ( tniemy mózg na plasterki jak ogórka
albo szyneczkę )
• może wykryć przewężenia naczyniowe
• wykonanie jest dłuższe niż RTG

KIEDY ROBIMY?
• obrzęk tarczy nerwu wzrokowego ( guz, wodogłowie )
• otępienie ( guz, zanik mózgu )
• generalnie najczęściej jak chcemy sprawdzić czy nie ma dodatkowej masy w
mózgowiu

21
REZONANS MAGNETYCZNY (MRI)

• II połowa XX w
• działa na podstawie rozmieszczenia atomów wodoru

• ZALETY:

• badanie nieinwazyjne
• bardzo dobrze odróżnia substancje szarą od substancji białej.
o może pokazać np. ubytki w osłonie mielinowej w stwardnieniu
rozsianym
o zawał mózgu
o obrzęk okołokomorowy
• bardziej dokładna rozdzielczość przestrzenna
• Rozróżnia struktury mózgu ( np rozróżnienie jąder )
• Rozróżnia krew od płynu mózgowo - rdzeniowego ( dlatego że krew ma w
sobie żelazo które jest metalem )
• tworzy się obraz przestrzenny i możemy ,, ciąć" mózg w różnych
przekrojach —> tak jakbyśmy mieli pomidorka i cieli go na plasterki

• WADY:
• Badanie trwa od 45 do 60 min
• Wyższy koszt niż TK

22
• Nie zbyt dobrze widzi zwapnienia ( wapń to jest metal, a rezonans nie
,,przechodzi" przez metale

fMRI - funkcjonalny rezonans magnetyczny EGZAMIN!!!

• aktywując daną cz. mózgu, zwiększamy przepływ krwii i złużycie tlenu

przez ten obszar. np. jak ktoś mówi, TO MA ZWIĘKSZONY PRZEPŁYW
KRWI PRZEZ OŚRODEK MOWY

• czyli podczas rezonansu pacjent musi mówić/śpiewać/ słuchać muzyki

pacjentowi i aktywują się obszary mózgu które lepiej pracują w danym
momencie ( są zaznaczone na pomarańczowo/czerwono )

Spektroskopia EGZAMIN !!!

• działa na podstawie rozmieszczenia atomów wodoru, fosforu, węgla, fluoru

sodu
• wskazać skład chemiczny mózgu i wyłapać patologiczne substancje ( np
mleczany które nie powinny się pojawiać w mózgu

Traktografia EGZAMIN !!!

• opisywanie dróg w OUN ( DROGA TO TAKIE AKSONY KTÓRE BIEGNĄ OD
JEDNEJ STRUKTURY DO DRUGIEJ STRUKTURY 🙂 )
• działa na podstawie przemieszczania się atomów wodoru, wzdłuż aksonu
• np. w przypadku schizofrenii

23
JAK SPRAWDZIĆ CO JEST PATOLOGIĄ A CO NIE?
• I sposób
• badamy grupę osób chorych
• badamy grubę osób zdrowych
• porównujemy
• II sposób
• bierzemy skan pacjenta x sprzed
5 lat i porównujemy do skanu
pacjenta x z dzisiaj

• •

SPECT -TOMOGRAFIA EMISYJNA POJEDYNCZYCH FOTONÓW

• podajemy substancje radioaktywną która nie jest pobierana przez tkankę
mózgową tylko przez nią przepływa - nie wchodzą z nią w reakcję
EGZAMIN!!!
o np. Ksenon 133 - wydziela promieniowanie gamma, gaz szlachetny
nie wchodzi w reakcje z tkanką mózgowa, wystarczy że pacjent
pooddycha mieszaniną
o Tal 201
o Jod 131
• mózg wtedy ,,świeci "

• ZALETY : • WADY:
• Badanie aktywności • radioaktywne substancje -
poszczególnych części mózgu technika inwazyjna bo
narażamy pacjenta na
• Badanie przepływu krwi przez promieniowanie !!!
struktury mózgowe
• wydzielimy i wydalimy pacjenta
•
muszą być utylizowane bo są
radioaktywne

POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA (PET)

• niezwykle precyzyjna rozdzielczość

• używa znakowanych substancji które są normalnie zużywane przez mózg -

znakowana glukoza - mózg jej używa jako paliwa

24
 • atom reaguje pozytony ( cz. mające masę podobną do elektorów ale
naładowane dodatnio. wychodzą z jądra atomowego) . Pozyton musi
napotkać elektron - dochodzi do anichilacji- znika materia i pojawiają się 2
kwanty promieniowania gamma ( jeden kwant leci w lewo drugi w prawo )
— > dlatego jest wysoka precyzja i rozdzielczość przestrzenna

• niezbyt inwazyjna - bo okres półtrwania jest krótki

• WADY:
• duży koszt - wymaga posiadania cyklotronu. Muszą być w tym samym
miejscu wytwarzane bo mają krótki okres półtrwania ( czyli proces rozkładu
tych cząsteczek )

NEUROFIZJIOLOGICZNE METODY OBRAZOWANIA

HISTORIA
• William Gilbert II połowa XVI w. ( ,,O magnesie, ciałach magnetycznych i o
wielkim magnesie" )
• Richard Caton II połowa XIX w. ( zarejestrował prądy z powierzchni mózgu
zwierząt )
• Hans Bergen XX w ( opisał pierwsze fale w EEG )
• ZASTOSOWANIE:
• Obrazowanie struktury czasowej ( a
• diagnostyka medyczna
nie przestrzennej !
• neurobiologia
• psychologia

EEG - ELEKTROENCEFALOGRAFIA

CO MUSIMY WIEDZIEĆ O EEG !!!!EGZAMIN!!!

• rejestruje prądy z powierzchni głowy
• zapis charakterystyczny dla danego człowieka
• zapis zmienia się wraz z wiekiem
• może być prawidłowy i nieprawidłowy
• może pokazywać zmiany o charakterze napadowym i nie napadowym
• nie każda zmiana napadowa to jest padaczka

25
 • zmiana warunków zewnętrznych może wpływać na zapis EEG
• odzwierciedla ogólny stan organizmu - stan narządów wewnętrznych
wpływa na EEK

CO REJESTRUJE EEG !!! EGZAMIN !!!!

• rejestruje wahania napięć ( kilka- kilkuset mikrowoltów - czyli niewielkie)

• częstotliwość wahań napięć ( od 0,5 Hz do 100 Hz - czyli od 0,5 do 100
wahnięć na sekundę )

INNE !!! EGZAMIN )

• stosujemy ok 25 elektrod ( rozkładamy w systemie 10:20 ) ale może być
więcej jak coś
• dzielimy głowę na dwie części (
DWA OBWODY )
• od nosa do tyłu głowy ( OD
NOSA DO GUZA
POTYLICZNEGO TYLNEGO )
• od jednego ucha do drugiego
ucha
• numery nieparzyste po lewej
• numery parzyste po prawej

•
• FP - frontalis - z przodu głowy ( CZ. CZOŁOWA )
• T - temporalis - obok ucha (CZ. SKRONIOWA)
• C - centralis - na środku głowy

• TRYB ALFA • RYTM BETA

• zamknięte oczy • otwarte oczy

• fizjologiczne ( czyli są ok ) • fizjologiczne ( czyli są ok )

• ok 10 Hz (8-13Hz) wahnięć na •
sek
• ok 20 Hz/wahnięć/fal na 1sek (14-
• amplituda w miarę wysoka ( 30 Hz)
wyraźna falista linia )
• • amplituda niewielka ( drobne fale )
•

26
 • mózg jest nastawiony na • pojawia się kiedy otwieramy oczy -
kontrolowanie środowiska czyli kiedy wprowadzamy do
wewnętrznego mózgu duuuużo informacji

• TETA • DELTA
• głównie kiedy śpimy • 0,5 - 3 Hz ( od 0,5 do 3 fal na sek )

• 4-7 Hz ( od 4-7 fal na 1 sek ) • tylko w czasie spanka a jak się

• pojawią jak nie śpimy to jest jakaś
patologia
• mogą być w czasie czuwania ( • duża amplituda
czyli kiedy nie śpimy ) ale nie • fale wolne gównie w czasie snu
może być ich dużo • jeśli pojawią się w stanie czuwanie
to nie za dobrze

ZESPOŁY NAPADOWE
• Zespół iglicy fali
• Zespół iglicy
• Fale ostre

Kiedy jest coś nie tak ? :

• kiedy zapis po stronie lewej nie jest taki sam jak po prawej (asymetryczność
zapisu )
• guzy, torbiele
• fale wolne w stanie czuwania

POLIGRAFICZNE BADANIE SNU

• początek lata 50 XX w
• EEK elektrookulogram ( zapis ruchu gałek ocznych ) elektromiogram ( zapis
ruchu mięśni)
• w zależności od fazy snu eeg zmienia się
• 2 fazy snu ( fazy delta i teta ) EGZAMIN !!!
o ren - fazy delta i tet
o nonnrem

27
 • wrzeciona senne ( istotne, bo w ich czasie konsoliduje sie pamięć ) i zespół
K

FAZA 3
o sen rem ( szybkie ruchy gał ocznych )
o zwiotczenie mięśni szkieletowych
o eeg przyspiesza jak rytm beta
o sny
o paraliże senne
o synnowóctwo (lunatykowanie)

WIDEO EEG

• diagnostyka padaczki
• rejestrujemy równocześnie zapis EEG i zachowanie chorego

REJESTRACJA AKTYWNOŚCI BIOELEKTRYCZNEJ

POJEDYNCZYCH NEURONÓW
• zewnątrzkomórkowa - przykładamy elektrodę nad konkretny neuron i
zbieramy prąd z niego płynący
• wewnątrzkomórkowa

STYMULACJA ELEKTRYCZNA STRUKTUR MÓZGOWYCH

• rejestrowanie prądów transwersalnych

• np. wykrywacze kłamstw

PNEUMOENCEFALOGRAFIA

• do komór mózgu wstrzyknięcie powietrzna

• spoko do uszkodzenia kośc czaszki - zobaczymy powietrz

28
WYKŁAD 5 – POTENCJAŁY WYWOŁANE I
NEURONY LUSTRZANE
DEFINICJA

• Potencjały wywołane - (ang. EVOKED POTENTIALS, EP; EVENT-

RELATED POTENTIALS, ERP) – potencjały elektryczne rejestrowane z
powierzchni głowy po zadziałaniu odpowiedniego bodźca.

• sposób neuroobrazowania badający bardzo dokładnie czas

• wywodzi się z doświadczeń pierwszych neurobiologów
• George Tauson ( XX w ) - pierwszy o tym pomyślał
• mamy do czynienia z habituacją ( dany bodziec będzie osłabiany z czasem )
np. Wchodzimy do obory - na początku pachnie bardzo źle, z czasem już nie
aż tak bardzo czujemy tego zapachu )

PODZIAŁ

• w zależności od miejsca rejestracji ( płat czołowy, potyliczny, ciemieniowy

skroniowy )

• w zależności na potencjały egzogenne ( fizyczne parametry bodźca ) i

endogenne (procesy poznawcze )
• w zależności od rodzaju bodźca ( wzrokowe, słuchowe, somatosensoryczne
- czuciowe np. ucisk i szczypanie

JAK BADAMY ?

• bodziec standardowy - tło do badania np. podajemy dźwięki o konkretnej

częstotliwości

29
 • jednocześnie stosujemy bodziec wyróżniony np. przerwy - badany ma je
liczyć
• bodziec wyróżniony - inny bodziec, o którym badany nie wie

DO CZEGO NAM SIĘ PRZYDAJĄ POTENCJAŁY

WYWOŁANE
• w audiologii ( badanie słuchu u noworodków ) Jak nie słyszą do w EEG nie
będzie żadnych zmian
• w okulistyce ( zapalenie nerwu wzrokowego - pierwszy objaw stwardnienia
rozsianego )
• w neurologii
• w psychiatrii
• w psychofarmakologii

NEURONY LUSTRZANE

• Empatia emocjonalna - zdolność odczuwania stanów psychicznych

innych osób
• Empatia poznawcza - umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia,
spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość

JAK BADAĆ EMPATIĘ?

• mierzenie napięci mięśni twarzy podczas oglądania drastycznych scen

• ankiety/testy
• reakcja cyrkularna - jedno dziecko płacze, wszystkie inne płaczą
• można badać metodami neuroobrazowania

DOWODY NA ISTNIENIE NEURONÓW ZWIERCIADLANYCH

• jak pokazujemy komuś zdjęcie z grymasem to osoba która ogląda ma

podobny grymas

KTO MA MAŁĄ EMPATIE?

• osoby autystyczne ( mają uszkodzone neurony lustrzane lub ich nie mają

30
 WYKŁAD 6
• NEUROPRZEKAŹNIKI - mediatory przekazujące informację
• Adrenalina - 1894r. Napoleon Cybulski odkrył adrenalinę. ,,Krew żylna
zawiera coś, co wywołuje podnoszenie ciśnienia “

ADRENALINA
• zawiera w sobie 1,2 - 2hydroksybenzen = dlatego nazywa się aminą
katecholową
• zwiększa siłę skurczu serca
• zwiększa ciśnienie krwi
• sympatykomimetyk
• działa na receptor alfa - skurcz
naczyń = wzrost ciśnienia
tętniczego
• beta - rozszerza naczynia wieńcowe , przyspieszenie akcji serca
• w mózgu jest mało adrenaliny, głównie występuje na obwodzie

MUSKARYNA
• występuje w grzybach, mandragora, lulek czarny, bieluń
• atropina, chioscamina, skopolamina - środki halucynogenne

MUSKARYNA ATROPINA NIKOTYNA ADRENALINA

↑ tętna ↓ tętna

↑ ciśnienia ↓ ciśnienia

Kurczy naczynia
krwionośne →||←

31
SERCE JEST UNERWIONE PRZEZ 2 TYPY NERWÓW

2 UKŁADY:
• WSPÓŁCZÓLNY : pień sympatyczny ( ma zwoje w odcinku piersiowym )
pobudzanie zwojów = przyspieszanie akcji
o adrenalina zachowuje się jak układ współczulny
o rec alfa i beta
o serce : przyspiesza przez beta 1
o naczynia rozszerzają się ←| |→
o płuca beta 2 – rozkurcz naczyń
o źrenica rozszerza się alfa
o przyspieszenie materii

• PRZYWSPÓŁCZULNY : nerw błędny ( zakończenia włókien są w sercu

zwalnia akcję )
o acetylocholina: działanie jak układ współczulny
o receptory muskarynowe i nikotynowe
o zwalnia serce
o naczynia : kurczą się
o źrenica kurczy się
o zwolnienie materii

32
 • z wiekiem rośnie liczba receptorów alfa które kurczą naczynia np. w
naczyniach wieńcowych = nadciśnienie
• chloropromazyna - pierwszy lek który może kontrolować psychozę w
schizofrenii
• imipramina - działa przeciwdepresyjnie, ale nie hamuje
monoaminooksydazy

W NEURONACH MÓZGU ZNAJDUJE SIĘ

o noradrenalina
o serotonina - uwalniana jest przez rezerpinę ( Garson i Pilarb )!!!!
EGZAMIN ) udowadniają że rezerpina uwalnia noradrenalinę z
nadnerczy
▪ rezerpiną można leczyć nadciśnienie, ale wywołuje depresję i
bardzo łatwo ją przedawkować i prowadzi do hipotonii
▪ rezerpina rozwala pęcherzyki z serotoniną dlatego ona
wypada i jest niszczona

▪ L doPa i 5 hydroksytryptofan odwracają działanie

rezerpiny `

33
• dopamina
o w mózgu parkinsoników brakuje dopaminy, Ldopa może Pomóc

DROGI SYNTEZY KATECHOLAMIN !!! EGZAMIN

CO TRZEBA UMIEĆ ?
• jaki jest prekursor, bezpośredni prekursor, co rozkłada daną aminę?

EGZAMIN!!!
• EGZAMIN Tyrozyna prekursor dla wszystkich amin ( dziadkowie )
• EGZAMIN bezpośredni prekursor - l dopa ( rodzice)
• 5 hydroksytryptamina =5HT=serotonina
• serotonina jest prekursorem melatoniny
• Enzymem rozkładającym KATECHOLAMINY i SERORONINE jest MAO
(monoaminooksydaza )

Drogi syntezy katecholamin

ACETYLOKOENZYM A ( z FENYLOALANINA ( z TRYPTOFAN (z
procesów metabolicznych ) + pożywienia ) pożywienia )
CHOLINA ( z procesów
metabolicznych lub pożywienia )

TYROZYNA 5 - HYDROKSYTRYPTOFAN

ACETYLOCHOLINA
SEROTONINA ( 5-
DOPA
hydroksytryptamina )

DOPAMINA

NORADRENALINA

ADRENALINA

34
 UKŁAD NORADRENERGICZNY

MIEJSCE SINAWE (łac. locus coeruleus )

• znajduje się w pniu mózgu i tworzy pęczek grzbietowy
• wysyła projekcje do większej części mózgu
• najważniejsze miejsce noradrenergiczne
• pęczek przyśrodkowy przodomózgowia ?
• inne jądra
• znajdują sie w pni
• znajdują się po brzusznej stronie, tworzą pęczek dobrzuszny
• daje głównie projekcje do podwzgórza
• pęczek przyśrodkowy przodomózgowia

ROLA NORADRENALINY W MÓZGU:

• kora czołowa (rec beta 1 ) - regulacja nastroju
• kora czołowa ( alfa 2 ) - uwaga
• limbiczny - poziom energii, emocje
• móżdżku - równowaga
• rdzeń przedłużony - ukłąd wegetatywny ( ciśnienie, częstość uderzeń serca,
oddechy itp)

UKŁAD DOPAMINERGICZNOWY

4 SZLAKI:

1. DROGA NIGROSTRAGIALNA ( od substancji czarnej - jądro w pniu -

projekcje idą do prążkowia czyli do striadu )
o uszkodzenie tej drogi prowadzi do choroby Parkinsona !!!
o toksyny, leki psychotropowe ( u osób ze schizofrenią ) - parkinsonizm
polekowy

35
 2. DROGA MEZOLIMBICZNA ( w bocznej nakrywce prowadzi projekcje do
jądra półleżącego przegrody. Nadmierna stymulacja tej drogi prowadzi do
urojeń, halucynacji — schizofrenia!!!)

3. DROGA MEZOKORTIDIALNA ( w bocznej nakrywce idzie szlak do kory

mózgowej przede wszystkim do kory czołowej. ) Schizofrenia, ta droga jest
o obniżonej aktywności - wycofanie,, apatia, niedbałość o siebie
4. DROGA PODWZGÓRZOWO - LEJKOWA. neurony dopaminowe leżące w
podwzgórzu kontrolują wydzielanie hormonów przysadki m.in
wydzielanie prolaktyny. zahamowanie przez neuroleptyki rec.
dopaminowych - rośnie prolaktyna - a kiedy rośnie poziom prolaktyny to u
kobiet pojawia się laktacja a u mężczyzn ginekomastia.

ROLA DOPAMINY W MÓZGU:

• uwaga - szlak mezokortikalny
• nadaktywnośc drogi mezolimbicznej – urojenia
• uzależnienia - motywacja

UKŁAD SEROTONINERGICZNY

• SEROTONINA zlokalizowana w kilku jądrach jądra szwu - jądra

serotoninergiczne, projekcje z tych jąder są serotoninergiczne
serotoninergiczne, projekcje oplatają cały mózg

ROLA UKŁADU SEROTONINERGICZNEGO

• regulacja nastroju
• dysfunkcja może prowadzić do natręctw
• regulacja emocji, apetytu, snu uwagi , związana z centrum wymiotnym(
stymulacja powoduje nudności i wymioty blokowanie rec 5ht3
zahamowanie wymiotów) , występuje w jelitach
• reguluje funkcje seksualne
• serotonina, noradrenalina i dopamina współdziałają między sobą

36
CO JEST REGULOWANIE PRZEZ SEROTONINA,
NORADRENALINA I DOPAMINA
• nastrój
• emocje
• funkcje poznawcze
• przyjemność
• napęd psychoruchowy
• uczenie się
• pozytywne emocje
• BARDZIEJ NIŻ NORADRENALINA ZAANGAŻOWANA W FUNKCJE
MOTORYCZNE DLATEGO PARKINSON JEST ZALEŻNY OD DOPAMINY !!!,
• reguluje sen i czuwanie

CO JEST REGULOWANIE PRZEZ SEROTONINĘ?

• Impulsywność
• Uczenie się
• Motywacja
• pozytywne emocje
• WZROST SYTOŚCI I HAMUJE GŁÓD
• stymulacja receptorów serotoninowych - spadek łaknienia

CO JEST REGULOWANIE PRZEZ NORADRENALINĘ?

• Uczenie się
• Zapamiętywanie
• pozytywne emocje
• analgetycznie
• ciśnienie tętnicze ( w mózgu spadek , na obwodzie wzrost )
• zwiększa łaknienie
• sen
• uwalnia hormony z podwzgórza

ZA CO ODPOWIADAJĄ NEUROPRZEKAŹNIKI
37
• noradrenalina - czujność
• dopamina i noradrenalina - motywacja
• dopamina i serotonina - agresja, apetyt, sex
• serotonina i noradrenalina - lęk, drażliwość

38
WYKŁAD 7

39