‫كورس تعليمى آگاهى از جندر‬

‫‪ ۲۵-۲۷‬جون ‪۲۰۰۶‬‬
‫بخش مديريت قواى بشرى‬
‫ترتيب و تسهيل كننده‪ :‬انجنير سلطانه‬
‫داكار‬
 ‫مقدمه‬

‫کورس ‪ ۳‬روزهء آگاهى از جندر براى كارمندان موسسۀ داکار که در همكارى با ادارات دولتى‬
‫جهت بلند بردن ظرفيت هاى اجتماعى مردم‪ ،‬رشد زيربن ْا روستائى و فراهم آورى سهولت ها در‬
‫ايجاد سيستم هاى آبرسانى‪ -‬كمك به سازماندهى اجتماعى و رشد منابع طبيعى و معيشت دومدار‬
‫براى افغانها در دهات كار ميكند‪ ،‬تهيه شده است تا کارمندان این موسسه را از مشكالت‪ ،‬مكلفيت‬
‫ها‪ ،‬مسؤليت ها‪ ،‬نقش ها و حقوق زن و مرد در جامعه افغانى آگاه سازند‪ .‬همچنان موقف خود را‬
‫در فاميل‪ ،‬اجتماع و موسسه بشناسد و با در نظر داشت حسن تفاهم‪ ،‬عاليق نيك‪ ،‬رعايت اصل‬
‫همزيستى مصالمت آميز بدون در نظرداشت تبعيض‪ ،‬تعصب و پايمال ساختن حقوق حقه انسانها‬
‫(حقوق كه شريعت و يا اجتماع براى آنها واگذار شده است) به احي ْا زندگى نوين‪ ،‬با رفاه و آسايش‬
‫دعوت مينمايند‪.‬‬

‫بنابر آن یک سلسله مسايل آموزشى جهت نيل به اهدف خاص ترتیب و در پروگرام كورس‬
‫آموزشی آگاهى از جندرگنجانیده شده است‪.‬‬

‫این کتاب درسی شامل چهار نوع مواد درسی ذیل میباشد‪:‬‬
‫‪ ‬مواد درسی که مداومين در مدت كورس به آن مراجعه و از آن استفاده خواهند کرد‪.‬‬
‫‪ ‬سالید های که در جريان درس نشان داده شده و درین رسالۀ تعليمى نيز موجود است تا در‬
‫وضاحت مفاهیم کمک نماید‬
‫‪ ‬فورمه های مشق و تمرين جهت اصالح روش و برخورد مداومين‬

‫مطالب و یادداشت های که شامل این رساله بوده از منابع مختلف مثل انترنت‪ ،‬کتب و تجارب‬
‫مسلکی منيجران داكار و موسسات مختلف جمع بندى و تدوین گردیده است‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫بخش اول‪:‬‬

‫‪ .1‬تاريخچه و دور نمائى جندر‬

‫‪ .2‬اساسات جندر‬

‫‪ .3‬تحليل جندر‬

‫شناخت جندر‬ ‫‪‬‬

‫ارتباطات جندر‪ ،‬ضرورت هاى ستراتيژيكى‬ ‫‪‬‬

‫تحليل و تجزيه جندر‬ ‫‪‬‬

‫تعهد نامه‬ ‫‪‬‬

‫‪ .4‬نقشهاى سه گانه‬

‫بخش دوم‪:‬‬

‫انكشاف ‪:‬‬

‫تاريخچه انكشاف‬ ‫‪‬‬

‫مشكالت در راه پيشرفت اقتصادى جامعه‬ ‫‪‬‬

‫عوامل عدم تداخل زنان در كارهاى انكشافى‬ ‫‪‬‬

‫جندر منجيث موضوع انكشافى‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬چرا جندر موضوع انكشافى است‬

‫‪ ‬جندر در انكشاف و زن در انكشاف‬

‫‪ ‬فرقهاى اساسى جندر در انكشاف و زن در انكشاف‬

‫‪ ‬چگونه از زن در انكشاف و جندر در انكشاف ميرسيم‬

‫بخش سوم ‪:‬‬

‫زنان در جهان‬

‫‪ .5‬مسائل زنان در افغانستان‬

‫‪ .6‬جدول دريافت توازن (عدالت و مساوات)‬

‫‪3‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ .7‬حقوق زن و مرد در اسالم‬

‫‪ .8‬طريقه هاى رسيدن به سعادت زناشوئى‬

‫اهدف كورس آگاهی از جندر‬

‫مقاصد‪:‬‬
‫‪ ‬جندر را تعریف کرده بتوانید‪.‬‬
‫‪ ‬اساسات و تاریخچه جندر را بدانید‪.‬‬
‫‪ ‬جندر را تحلیل کرده بتوانید‪.‬‬
‫‪ ‬نقشهای سه گانه جندر را بفهمید‪.‬‬
‫‪ ‬مفهوم انکشاف و تاریخچه انکشاف را بفهمید‪.‬‬
‫‪ ‬زن در انکشاف و جندردر انکشاف بدانید‪.‬‬
‫‪ ‬تاریخچه روز هشتم مارچ را بدانید‪.‬‬
‫‪ ‬موقف زنان در جهان و مسائل زنان در افغانستان بدانید‪.‬‬
‫‪ ‬حقوق زن و مرد در اسالم بفهمید‪.‬‬
‫‪ ‬طریقه های رسیدن به سعادت زناشوئی را بفهمید‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫بخش اول‬

‫تاریخچه جندر و دورنمای آن‬

‫جندر به عنوان یک مفهوم و انکشاف به مرور زمان تحول یافته است ‪ .‬با آغاز نهضتهای زنان‬
‫جهت دفاع ازحقوق زنان شروع شده و همگام با کمپنیهای که در برابر ظلم و به حاشیه راندن زنان‬
‫در انکشاف میشد ادامه یافته است ‪ .‬مبارزات منجر به دفاع از زنان در برابر تبعیضها شده است ‪.‬‬

‫چهار دورۀ زیر در تاریخ جندر مشاهده میشود ‪.‬‬

‫دهه ‪:۱۹۷۰‬‬
‫به عنوان برابری ‪ ،‬به ویژه درين دهه مسئله زنان – یک مسله (موضوع) انکشاف شد ‪ .‬تاکید‬
‫فراونی درباره شامل ساختن زنان در انکشاف بوده است ‪.‬‬

‫دهه ‪:۱۹۸۰‬‬
‫مسئله زن در توسعه کنار گذاشته شد ‪ .‬استفاده از كلمه جندر برای شامل ساختن نظریات و‬
‫نگرانیهای هر دو جنس زن در برنامه ها وفعالیتهای انکشافی شروع شد ‪.‬‬

‫دهه ‪:۱۹۹۰‬‬
‫برنامه های جندر شروع شد‪ .‬اما اصطالح جندر به دلیل رويكرد موضوع محورى قبلی "زن‬
‫درتوسعه" تنها معادل به زنان پنداشته شد ‪ .‬چرا که در آن موضوع محورى بیشتر در مورد‬
‫فعالیتهای زنان بوده است ‪.‬‬

‫دهه ‪:۲۰۰۰‬‬
‫تاکید بر زن و مرد است وطراحی پالیسی جندر که به موضوع و عوامل عدم توازن جندر در‬
‫انکشاف میپردازد وعدالت جندر و نهادینه شدن آن را حمایت و ترویج مینماید ‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫شناخت کلمه جندر‪:‬‬

‫به اساس علم لغت کلمه جندر یک کلمه استعاره میباشد که از زبان عربی از کلمه (جنین ) استعاره‬
‫شده و در زبان انگلیسی به حیث اسم عام استفاده میشود البته جنین آن طفل را میگوید که د ر شکم‬
‫مادر میباشد علم جنین علم است که از کیفیت طفل در شکم مادر بحث میکند این علم ثابت نموده که‬
‫چنین مرحله است که مذکر و مونث آن شناخته نمی شود بنابر این کلمه جندرکلمه است که به هر دو‬
‫مذکر و مونث داللت میکند‪.‬‬

‫پس منظر تاریخی کلمه جندر‪:‬‬

‫به اساس تاریخچه کلمه جندر این کلمه در قرن پانزده هم یک کلمه پر مفهوم که حتمال مفهوم لغوی‬
‫را افاده میکرد به شکل یک کلمه استعاره به معنای اسم عام به کار میرفت‪ .‬ولی در قرن هژده هم‬
‫هنگامیکه زبان انگلیسی به شکل یک زبان پیشرفته بروز کرد کلمات پر مفهوم در آن وقت احتما‬
‫الت زیاد را متحمل شدند‪ .‬در آن زمان زبانشناسان برای کلمه جندرمفهوم وسیع را قایل شدند ِو کلما‬
‫ت زیاد را از زبانهای دیگر اخذ نمودند ِزبانهای که دارای نفوذ باالی زبا ن انگلیسی داشته‬
‫‪-‬عبارت است از زبان جرمنی‪ ،‬فرانسوی‪ِ ،‬التینی و عربی‪ .‬در این مورد از زبانهای دیگر مثالهای‬
‫زیادی وجود دارند ولی از زبان عربی این کلمات که اصل ایشان عربی میباشد عبارت است‬
‫از(کاتن)که از قطن گرفته شده کیمل که از جمله گرفته شده کف که از کهف گرفته شده جینی که از‬
‫جن گرفته شده عده زیاد از کلمات استعاره از زبانهای دیگر درزبان انگلیسی وجود دارند که البته د‬
‫رغنی ساختن زبان انگلیسی نقش فعال دارند‪ .‬و منحیث کلمات انگلیسی بکار میروند‪.‬اگر در رابطه‬
‫به اصل کلمه تحقیق شود حتما" و اضح میگردد که هر کلمه داری مفهوم لغوی و اصطالحی میباشد‬
‫ولی بخاطر آسان ساختن زبان واجتنا ب از شکل مغموض آموزش آن زبانشناسان برای چنین تحقیق‬
‫مبادرت نمی ورزند‪.‬‬

‫تعریف علم لغت یا (لیکسکالوجی)‪:‬‬

‫علم لغت عبارت از علم است که در رابطه به اصل کلمه ِتاریخ ِمفهوم لغوی و مفهوم اصطالحی آن‬
‫بحث میکند‪.‬‬
‫نوت‪ :‬البته تنها آن کلمات که احتمال مفاهیم زیاد دارند توسط این علم تحقیق میشود‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫در انگلیسی معاصر به اسا س علم لغت کلمه جندر داری هر دو مفاهیم یعنی لغوی و اصطالحی‬
‫میباشند‪.‬‬

‫مفهوم لغوی کلمه جندر‪:‬‬

‫جندر در لغت اسم عام را گویند‪ (.‬كه به جنس اطالق شده)‬

‫مفهوم اصطالحی کلمه جندر‬

‫ِ‬
‫ِمکلفیتها صالحیتها ِامتیازات ِسهیم شدن در امورات زندگی‬ ‫جندر در اصطالح به حقوق ِمسولیتها‬
‫هر دو مردزن یکسان داللت میکند‪.‬‬
‫پس اين كلمه دو بحث دارد ‪ -‬از لحاظ لغوى بيولوژيكى و از لحاظ مفهوم اصطالحى خود به‬
‫موضوع اجتماعى ارتباط دارد‪.‬‬

‫اساسات جندر‬
‫(‪)Gender Basics‬‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫همه افراد بشر(چه زنها وچه مردها)یک زمان درازی روی همین زمین سکونت اختیارنموده و زنده‬
‫گی را بسرمیبرند‪ .‬ودر عین حال ضرورت دارند تا زندگی اجتماعی داشته و به شکل دسته جمعی‬
‫زیست نمایند تا حد امکان دست بدست هم داده به کار و کوشش اجتماعی پرداخته و از محصول‬
‫زحمات خویش بهره مند شوند ‪ .‬وهم ضرورت دارند تا در اجتماع عزت نفس شان احترام شده و هم‬
‫عزت نفس دیگران را احترام نمایند و برای این مقصد حق دارند تا شخصیت شانرا رشد داده رول‬
‫و نقشی در موارد مناسب کار های مربوط به خود و اجتماع داشته تصمیم بهتر اخذ نموده و باعث‬
‫انکشاف جامعه شان گردند ‪.‬‬

‫مفهوم جندر‪:‬‬
‫وقتیکه از کلمه جندر نام برده میشود هدف عبارت است از‪:‬‬
‫نقش و مسولیت های افراد جامعه (زنان و مردان‪ ،‬دختران و پسران ) درجامعه میباشد‪.‬‬

‫‪7‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ - ‬نقشی که از طرف روابط اجتماعی‪ ،‬کلتوری‪ ،‬مذهبی‪ ،‬سیاسی واقتصادی برای افراد جامعه‬
‫داده میشود عبارت از جندر است‪.‬‬
‫‪ ‬جندر عبارت از قواعد و اصولی است که از طرف جامعه تهداب گذاری شده که وظایف‪،‬‬
‫میولیت ها و نقشهای افراد جامعه (زن و مرد ) را تعین مینماید‪ .‬عوامل سازندۀ این ساختار‬
‫ملیت‪ ،‬مذهب‪ ،‬عمر‪ ،‬رسم‪ ،‬و رواجها‪،‬کلچر و عنعنات میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬جندر به شیوه عملکرد و طرز تفکر‪ ،‬سلوک و رفتار ارزشهای اجتماعی مربوط به زنان و‬
‫مردان ارتباط میگیرد که توسط اجتماع تعین میشود ‪.‬‬
‫‪ ‬جندر یک موضوع اجتماعی بوده و به نقش و مسولیت های زنان و مردان ارتباط میگیرد که از‬
‫نظر اجتماعی تعین میشود یعنی نقشها و روابط جندر فطری و ذاتی نبوده لذا قابل تغیر است ‪.‬‬
‫‪ ‬جندر ریشه میگیرد از شناخت ما (ماکی هستیم؟) که به عقاید فرهنگ و رسوم و عنعنات ما‬
‫مبنی میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬تحلیل جندر نشان میدهد که زندگی روزانه زنان و مردان به طرق مختلف تنظیم شده اند‪.‬‬

‫امتحان کوتاه‪:‬‬
‫طریقه اینست که شما نقشها و فعالیتهای زنان و مردان را طور سریع و محرمانه جواب بدهید‪ ،‬شما‬
‫فقط زن و یا مرد را نشانی نمایید‪.‬‬

‫فعاليت ها‪:‬‬
‫توسط مردان‬ ‫توسط زنان‬ ‫این فعاليت ها اکثرا"‬
‫انجام داده میشوند‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .1‬آشپز‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .2‬خانم خانه‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .3‬دهقان‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .4‬پرستار‬
‫‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .5‬خیاط‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .6‬رهبر محلی‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .7‬مادر‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .8‬داکتر‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪ .9‬رهبر سیاسی‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫رئیس فامیل‬ ‫‪.10‬‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫نان آور‬ ‫‪.11‬‬
‫‪.‬‬
‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫دادن شیر‬ ‫‪.12‬‬
‫‪.‬‬ ‫توسط پستان‬

‫صفاتی که به اساس رسوم و رواج به زنان و مردان در افغانستان و بعضی جوامع دیگر نسبت< میدهند‬
‫صفات زنان‬ ‫صفات مردان‬
‫لطیف‬ ‫سخت‬
‫ضعیف‬ ‫قوی‬
‫ترسو‬ ‫با جرْات‬
‫کمتر هوشمند‬ ‫بیشتر هوشمند‬

‫این بدین معنی است که ما همه در مورد اینکه مردان و زنان چه هستند طرز دید معین داریم‪ ،‬الکن‬
‫حقیقت نشان میدهد که زنان و مردان خیلی ها تغییر پذیر اند ‪.‬‬

‫نقش های قالبی زنان و مردان در افغانستان‪:‬‬

‫‪9‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫نقشهای زنان‬ ‫نقشهای مردان‬
‫نرس‬ ‫داکتر‬
‫نگهبانی طفل‬ ‫رئیس خانواده‬
‫خانم خانه‬ ‫پیداگر‬
‫کاال شوئی‬ ‫نویسنده‬
‫نامرئی‬ ‫رهبران سیاسی‬

‫به طور مثال‪ :‬کتابهای مکاتب و فلم های تربیوی نشان میدهد که در یک صحنه شفاخانه داکتران‬
‫مرد و تمام نرسها زنان اند‪ .‬در حالیکه در حقیقت زنان داکتر و مردان نرس نیز وجود دارند ‪ .‬پیام‬
‫اشاره شده باعث شده میتواند که دختران فکر کنندکه آنها میتوانند صرف نرس باشند ‪ .‬تحت‬
‫صالحیت و قدرت داکتران ذکور کار کنند‪ .‬پسران خورد سال شاید به این عقیده شوند که توجه‬
‫کردن و مواظبت از مریضان وظیفه زنان بوده و پسران نبایدآرزو کنند که نرس شوند ‪.‬‬

‫نقشهای جندر و نقشهای جنس‪:‬‬

‫تقسیمات زنان ومردان در رولهای مبنی برجنس‬

‫نقش جنس مونث‬ ‫نقش جنس مذکر‬

‫تولید تخمه‪ ،‬زایمان طفل‪ ،‬شیردادن توسط پستان‬ ‫تولید نطفه‬

‫اند ‪.‬‬ ‫(ج)‬

‫نقشهای جنسی توسط ساختار بیولوژیکی یا جسمی ما تعین شده اند ‪ .‬این نقشها خلقت خداوند‬
‫چندین نقش مختلف جنسی میان زنان و مردان وجود داردکه آنها قابل تغییر نیستند ‪.‬‬

‫تقسیمات زنان و مردان در نقشهای جندر‪:‬‬

‫نقش جندر مونث‬ ‫نقش جندر مذکر‬

‫مسولیت های خانه‬ ‫رئیس و یا آمر‬
‫آشپزخانه‬ ‫آشپز با مزد کار میکند (آشپزمسلکی)‬
‫کاال شویی‬ ‫ترمیمات خانه (آمر ترميمگاه)‬
‫آوردن آب‬ ‫تهیه آب‬

‫‪10‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫مسافر در موتر‬ ‫راننده موتر‬
‫مراقبت از حیوانات خانگی‬ ‫دهقان‬

‫‪11‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
‫‪12‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬
‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫عواملی که باالی نقش های جندر تاثیر دارند‪:‬‬

‫‪ ‬جندر کسبی است‪ ،‬فطری نیست ‪.‬‬

‫‪ ‬جندر نه دایمی است (به عین شکل)و نه ثابت (تغیر ناپذیر)‬
‫‪ ‬جندر در طرزعمل و ارزشها اظهار شده نظر به قضا از یک کشور‪ ،‬بین مناطق ‪ ،‬ولسوالی‬
‫ها و حتی بین قریه ها متفاوت اند ‪.‬‬
‫‪ ‬جندر نظر به زمان تغیر میکند ‪ ،‬اکثرا" زندگی والدین و پدرکالنها و مادر کالنهای ما با ما‬
‫تفاوت داشته اند وتقاضای نقشهای مختلف جندر را می نموده است ‪.‬عوامل زیادی نقشهای‬
‫جندر میسازد‪.‬‬

‫مذهب‪:‬‬
‫در اکثر مذاهب دنیا‪ ،‬مردها اند که نقش رهبران را به عهده دارند (مالها و راهبان کلیسایی)زنان‬
‫اجازه آنرا ندارند‪ .‬اکثرا"مذاهب از طرز لباس های زنانه و مردانه پیروان شان تشخیص میشود ‪،‬‬
‫مانند پوشایدن سر و یا طرزنگهداری ریش در جوامع مسلمان‪ ،‬یهودی وسکها‪ ،‬زنان مسلمان‬
‫اکثرا"سرهای شانرا میپوشانند‪.‬‬

‫سیاست‪:‬‬
‫در افغانستان در قرن بیستم‪ ،‬رهبران و احزاب سیاسی مسله جندر جهت پایداری قدرت خود و‬
‫تخریب دیگران استفاده نموده به طورمثال غیر مذهبی ها‪ ،‬تعلیم و تربیه دختران؛ حق کار به زنان؛‬
‫استعمال حجاب ‪ ،‬طویانه وجهیز‪ ،‬حق زنان به طالق وغیره بارها معرفی شده و از بین رفته اند ‪.‬‬
‫سیاستمدارن میتوانند قوانین را تشویق به مساوات و یا آنرا فراموش کنند‪.‬‬

‫اقتصاد‪:‬‬
‫برای اولین بار در تاریخ خانواده ها ‪،‬فقر ممکن است زنان را به استخدام تشویق نماید ‪.‬‬

‫سن‪:‬‬
‫نقشها و فعالیت ها در طول عمر تبدیل میشوند‪ ،‬به طورمثال کالن ساالن ساعت تیری نمیکنند‪ ،‬زنان‬
‫و مردان به سبب عمر شان به صورت آزاد معاشرت نمیتوانند الکن آنها زمانیکه طفل به انجام اند‬

‫‪13‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫قادر به انجام این فعالیت ها اند و زمانی که به مرحله سوم یعنی پیری میرسند ممکن دست به عین‬
‫اعمال دست بزنند‪.‬صفت قدرتمندی و کنترول اکثرا"به کهنساالن تعلق دارد‪.‬‬

‫موقعیت اجتماعی‪:‬‬
‫انسانها به حیث زنان و مردان رفتار و عمل خویش را مطابق شرایط اجتماع که درآن زندگی دارند‬
‫عیار مینمایند مانند طرز لباس پوشیدن‪ ،‬سخن زدن وعیار ساختن عادات داخل منزل و در محل‬
‫کار ‪.‬‬

‫‪14‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫اهدأ جامعه‬
‫‪.............................‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.............................‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.............................‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.............................‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.............................‬‬
‫اهدأ خداوند‬ ‫اظهار نظر در مورد مردان و‬
‫زنان‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪ .1‬زنان میتوانند طفل بیاورند‬
‫‪.‬‬ ‫مردان نمیتوانند‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪ .2‬دختران کوچک نفیس اند‬
‫‪.‬‬ ‫پسران کلفت اند‬
‫‪ .3‬در هندوستان به زنان کارگر‬
‫‪.............................‬‬ ‫در مزرعه ‪ ۴۰‬تا ‪%۶۰‬‬
‫‪.‬‬ ‫مزدی را که به مردان میدهند‪،‬‬
‫میپردازند‬
‫‪ .4‬زنان را توسط پستان غذا‬
‫‪.............................‬‬
‫میدهند‪ ،‬مردان توسط بوتل‬
‫‪.‬‬
‫(شیرچوشک)‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪ .5‬در انگلستان اکثریت کارمندان‬

‫‪.‬‬ ‫را مردان تشکیل میدهند‬

‫‪.‬‬
‫‪ .6‬در مصر باستان مردان به‬
‫خانه نشسته وکار بافندگی را‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬
‫انجام میدادند و زنان مسولیت‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫گردانندگی خانه را به دوش‬
‫داشتند‬
‫‪ .7‬زمانی که مرحله بلوغ شروع‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬
‫میشود صدای پسران تغیر‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫میکند الکن از دختران نه‬
‫‪ .8‬در حدود ‪ ۲۰۰‬جامعه متفاوت‪،‬‬
‫دریافت شد که در آن ‪%۵‬‬
‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬
‫مردان کار آشپزی رامینمودند‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫و در زنان تمام امور ساختمان‬
‫خانه را‬

‫‪15‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬

‫‪.............................‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ .9‬نظربه راپورملل متحد‪%۶۷‬‬
‫کارها انجام شده توسط زنان‬
‫‪.............................‬‬
‫انجام میشود و هنوز زنان فقط‬
‫‪.‬‬
‫‪ %۱۰‬مزدکار را در جهان‬
‫نصیب میشوند‬

‫فرق بین جندر و جنس‬

‫‪Different between Gender & Sex‬‬

‫‪Gender‬‬ ‫جندر‬ ‫‪Sex‬‬ ‫جنس‬

‫جامعه آنرا میسازد‬ ‫‪-‬‬ ‫یک امر طبیعی بوده‬ ‫‪-‬‬
‫بیولوژیکی نیست‬ ‫‪-‬‬ ‫بیولوژیکی است‬ ‫‪-‬‬
‫در زمان تولد ثابت نمیگردد از اینرو تغیر‬ ‫‪-‬‬ ‫در زمان تولد تثبیت میگردد از اینرو‬ ‫‪-‬‬
‫پذیری دارد‬ ‫تغیر پذیری ندارد‬

‫تحلیل جندر‬
‫‪Gender Analysis‬‬

‫تحلیل‪ :‬عبارت از حل کردن وگشودن طریقه را گویند به منظور بدست آوردن یک هدف‪.‬‬
‫تحلیل جندر یکی از پروسه های مهم افزای درک ما ازتقسیم کار‪ ،‬خوراک‪ ،‬پوشاک‪ ،‬دانش‪،‬‬
‫دسترسی و کنترول منابع و مشارکت در نهاد های اجتماعی بر مبنی جنسیت است ‪.‬‬

‫‪:Gender Blind‬‬
‫اشاره به اشخاصی است که از شناخت حقیقت نقش زنان و مردان در زندگی اجتماعی عاجز و نابینا‬
‫است‪.‬‬

‫چوکات تحلیل جندر‪:‬‬

‫‪16‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬کدام طرزالعمل ها در انکشاف باالی شما تاثیر میکند ؟‬
‫‪ ‬چه فعالیت های را زنان و مردان انجام میدهند ؟‬
‫‪ ‬کدام منابع را زنان و مردان در دست دارند که باهم کار میکنند ؟کی از منابع نفع میبرد؟کی‬
‫کنترول منابع را در دست دارد؟‬
‫‪ ‬چطور بهتر میتوانید تا هر دو مردان و زنان را در پروگرام انکشافی شامل سازید ؟‬
‫شناخت مسایل جندر‬
‫‪Understanding Gender Issue‬‬

‫مسایل زنان و مسایل جندر در افغانستان نسبتا"عناوین جدید اند‪ .‬هر کس میخواهد که در مورد‬
‫معلومات جدیدکسب نماید‪ .‬ویا سوالهای زیادی در زمینه خطورمینماید از قبیل اینکه آیا مسایل جندر‬
‫مسایل زنان است؟ و آیا جندر تنها به زنان اطالق میشود ؟ آیا در مسایل جندر زنان و مردان‬
‫مساویانه شامل اند ؟ شاید هر کس نظریات متفاوتی در مورد داشته باشند ‪.‬‬
‫در اینجا جوامعی را که مردها همه چیز را تحت کنترول خود دارند (جامعه پدرساالری ) راجع به‬
‫زن ها که در این جامعه مهم نبوده و مورد توجه قرار نگرفته اند بحث خود را آغاز نمائیم‪ ،‬و این‬
‫بخاطری که مسایل نصف نفوس جوامع را مورد توجه قرار داده باشیم مگر بخاطر باید داشت که‬
‫مسایل جندر مردها را نیز دربر میگیرد‪.‬‬
‫زمانیکه از مسایل جندر صحبت مینمائیم ما مطالب پیرامون ضروریات عمومی زنان‪ ،‬ضروریات‬
‫بخصوص زنان‪ ،‬ارتباطات جندر‪ ،‬مسایل جندر در جوامع که مردان همه چیز را تحت تسلط شان‬
‫دارند ‪.‬‬

‫ضروریات عمومی زنان ‪General Needs:‬‬

‫تمام مردم مردان و زنان‪ ،‬پسران و دختران مفاد مشترک در ضروریات اساسی که برای امرار‬
‫حیات ضروری است دارند‪ .‬اینها هوای صاف برای تنفس‪ ،‬غذا ‪،‬آب ‪ ،‬سرپناه‪ ،‬خدمات صحی و‬
‫غیره اند اینها را به حیث حقوق اساسی انسان مشخص نموده ایم‪ .‬این ها برای همه انسانها به‬
‫صورت مساویانه ضرورت اند و به جنس وجندر رابطه ندارند ‪.‬ضروریات عمومی زنان عبارت از‬
‫ضروریات نصف نفوس جامعه انسانی (طبقه اناث) میباشد‪.‬اینها مربوط به جندر نیستند‪.‬‬

‫ضروریات به خصوص زنان‪-- Special Needs‬‬

‫‪17‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
‫ضروریات به خصوص زنان عبارت از ضروریاتی اند که مطلقا"به زنان ارتباط میگیرند چون زنان‬
‫و مردان از نقطه نظرساختمان وخواص بیولوژیکی متفاوت اند‪ ،‬اینها مربوط به جندرنیستند‪.‬‬
‫به طور مثال‪ :‬مراقبت های صحی در دوران حاملگی‪ ،‬زمان والدت و بعد ازآن عبارت از‬
‫ضروریات به خصوص خانم ها میباشد وهمچنان موضوع تنظیم خانواده (کنترول تعداد اطفال) از‬
‫جمله ضروریات مخصوص خانم ها نسبت به مردان به حساب میآید‪ ،‬چون در اثر زایمان زیاد‬
‫تاثیرات منفی زیاد آن متوجه کسی است که طفل بدنیا میآورند ‪.‬‬
‫ارتباطات جندر‪Gender Relations:‬‬

‫ارتباطات جندر‪ ،‬ضروریات مختلف زنان و مردان را تشریح میکند که ناشی از نقشهای به‬
‫خصوص آنها در جامعه و تقسیم کار از نگاه جندر میباشد‪ .‬طورمثال‪ :‬زنان نقش مراقبت از امور‬
‫داخل خانه را دارند‬
‫لذا تهیه آب آشامیدنی برای خانواده بدوش خانم هاست‪ ،‬نقش آنها به حیث مراقبت کننده گان اطفال و‬
‫یا تعلیم وتربیه آنها و چیزیکه در مکتب به اطفال درس داده میشود دارند‪( .‬به خاطر باید داشت که‬
‫در افغانستان از اکثر این نقشها چشم پوشی شده ونظر زنان در مورد پرسیده نه شده است)‪.‬‬

‫ضرورت های عملی‪:‬‬

‫این ضرورتها از جمله نیاز های مهم و اساسی زندگی میباشد که در بعضی اوقات حقوق اساسی هم‬
‫گفته میشود‬
‫مثال"‪:‬‬
‫مراقبت از صحت اعضای فامیل زن‪ ،‬مرد‪ ،‬دختر‪ ،‬پسر‬
‫تهیه غذا برای فامیل‬ ‫‪-‬‬
‫تهیه آب‬ ‫‪-‬‬
‫تدارک عاید برای تهیه کردن ظروف پوشاک وغیره‬ ‫‪-‬‬

‫ضرورت های ستراتیژیکی‪:‬‬

‫این نوع ضرورت ها بعد از تحلیل ساختمان قدرت در یک جامعه هویدا میشود که همیشه فیصدی‬
‫زیاد نقش زن ها را در مقام دوم قرار میدهند بعدا"وقتیکه این ضرورت ها مشخص شدند در روبط‬
‫بین زن ها و مردان یک نوع مقابله رونما گردیده در صورت که موافقانه باشد آنها باید تقسیم بندی‬
‫فعلی جندر تغیر دهند تا به طرف مساوات جندر بروند‪.‬‬

‫‪18‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫مثالها برای ضرورت های ستراتیژیکی جندر‪:‬‬
‫ازبین بردن هر نوع تبعیض علیه زنها دادن حق انتخاب وقفه برای تعداد اطفال‬ ‫‪-‬‬
‫کاهش دادن کار های سنگین و مراقبت از اطفال‬ ‫‪-‬‬
‫اجازه دادن دسترسی به منابع‬ ‫‪-‬‬
‫محو خشونت و یا حد اقل کاهش خشونت علیه زنها‬ ‫‪-‬‬
‫داشتن حق نظریات در امور زندگی‬ ‫‪-‬‬
‫داشتن حق انتخاب که چه وقت و به چه تعداد اطفال به دنیا بیاورند‬ ‫‪-‬‬
‫بر چیدن یا لغو تبعیضی برای تعلیم و تربیه و کار‬ ‫‪-‬‬

‫تحلیل و تجزیه جندر‬

‫مسایل جندر میتواند در سه سطح تحلیل وتجزیه شوند‪ :‬تفاوت جندر‪ ،‬تبعیض جندر‪ .‬این بررسی به‬
‫ما کمک خواهد نمود تا اسباب مسایل جندر را بدانیم‪ ،‬و به صورت درست هرنوع تبعیض را طور‬
‫سیستماتیک مرد علیه زن ویا زن علیه مرد را بفهمیم ‪.‬‬

‫تفاوت جندر‪:‬‬
‫تفاوت جندر عبارت از یک تفاوت قابل اندازه در عوامل اجتماعی و اقتصادی بین زن و مرد‪ ،‬دختر‬
‫و پسر از این سبب تفاوتها در نقشهای جندرآنها به وجود میاید است ‪.‬‬
‫این یک تفاوت مذکر و مونث نیست‪ ،‬زیرا که ازین تفاوت یک مسله جندر وقتی به میان میآید که‬
‫تفاوت جندر واضح و روشن باشد‪ ،‬طوریکه زنان و مردان آگاه اند ‪(.‬آگاه میتوانند شوند ) که این‬
‫تفاوت در ارایه خدمات عامه برای زنان به مقایسه مردان وجود دارد‪.‬زنان در چنین موارد خوشنود‬
‫نیستند‪،‬آنها چنین احساس دارند که ارباب اختیار(مردها) از حقوق صحی آنها و در مقابل کار‬
‫ساختمانی سرک چشم پوشی نموده اند ‪.‬‬

‫تبعیض جندر‪:‬‬
‫تبعیض جندر یک منظم (سیستماتیک ) در رفتار و معامالت میباشد که به یک جندر به مقایسه جندر‬
‫دیگر داده میشود‪ .‬که البته بوجودآمدن این حالت ناگهانی و تصادفی نبوده عوامل و علت های دارد‬
‫تفاوت جندر در نتیجه تبعیض جندر بوجود میآید ‪.‬‬
‫مثال‪:‬‬

‫‪19‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬قانون رسم و رواج طویانه (قیمت عروس ) حال آنکه برای داماد قیمت پرداخته نمیشود ‪.‬‬
‫‪ ‬قوانین دولتی – که ضرورت به شقوق علیحده برای خانمها دارد(کارنکردن دردفاترعامه )‬
‫ویارفتار متفاوت به مقابل زن ومرد‪.‬‬
‫‪ ‬درسطح فامیل ‪:‬تصمیم گیری درباره تحصیالت عالی پسران ونگهداشتن دختران درخانه وکمک‬
‫درامورمنزل ‪.‬‬

‫ستم جندر‪:‬‬
‫ستم جندر عبارت از تبعیض منظم یک جنس باالی جنس دیگر جهت تاّمین امتیاز میباشد‪ .‬معموال"‬
‫این عمل در تحت تسلط مردان بوده که باالی زنان در خانه‪ ،‬اجتماع وحکومت در سراسر جهان‬
‫روا میدارند تا امتیاز شانرا نگهدارند‪.‬‬

‫به طورمثال‪ :‬مردها ممکن است ادعا بکنند تصامیم را که ایشان اتخاذ میکنند به مفاد خانواده میباشد‪،‬‬
‫الکن تاثیر عمده آن در نگهداری سلطه شان در مالکیت تمام منابع (جایداد‪ ،‬زمین‪ ،‬پول‪ ،‬مواشی‪،‬‬
‫اعضای خانواده‪ ،‬ترانسپورت‪ ،‬و تصمیم گیری ) میباشد‪.‬حال آنکه زنان در تهیه چنین منابع سهم‬
‫بزرگی را ایفا میکنند‪.‬‬
‫تعهد نامه دفع هر نوع تبعیض علیه زنان‬
‫‪""CEDAW‬‬

‫درسال ‪ ۱۹۷۹‬از طرف مجمع عمومی ملل متحد این سند آگاهی از حقوق زن قبول شد ‪.‬‬
‫این تعهد نامه شامل ‪ ۳۰‬ماده بود ‪.‬‬

‫نکات اساسی‪:‬‬

‫‪ ‬از بین بردن هر نوع برتری‪ ،‬ترجیح و تعصب به اساس جنس در عرصه آزادی بنیادی سیاست‬

‫‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬اجتماع‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬مدنیت وغیره‬

‫‪ ‬با قبول این تعهد نامه دول مختلف بصورت جدی در مورد توجه کند ‪.‬‬

‫‪ ‬مساوات اساسی زن و مرد در چوکات شرعی ‪.‬‬

‫‪20‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬تاسیس محکمات و سازمان های عامه جهت اطمینان زنان ‪.‬‬

‫‪21‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫نقشهای سه گانه جندر‬

‫فعالیتهای روزانه اشخاص میتوانند درسه بخش مهم تقسیم شوند که عبارت اند از نقشای تولیدی‪،‬‬
‫توالدی اجتماعی ‪.‬‬

‫کار تولدی (بی مزد )‪:‬‬

‫کارتولدی ارتباط به پیوستگی جامعه و اطفال دارد ‪.‬‬

‫زیرا شامل بارآوردن اطفال میگردد‪ .‬لیکن بیشتر از‬
‫کارهای فزیکی است‪ .‬این همچنان شامل تمام فعالیت‬
‫های مانند توجه و نگهداری امور خانه و اعضای‬
‫آن میگردد که در جوامع عنعنوی میتواند گسترده‬
‫بوده و اعضای فامیل مثل شوهر‪ ،‬خانم‪ ،‬اطفال‪،‬‬
‫خسر‪ ،‬خشو‪ ،‬و همچنان اعضای موقتی فامیل‬
‫(مهمانان )را دربر بگیرد‪.‬‬

‫‪ ‬وظایف عام شامل آماده ساختن غذا‪ ،‬پوشاک و مراقبت از صحت فامیل جمع آوری مواد سوخت‬
‫و آب‪ ،‬مراقبت از حیوانات خانگی‪ ،‬آشپزخانه و حویلی‪ ،‬تنظیم امورخانه و نظافت بوجود آوردن‬
‫و حفظ روابط با شبکه اناث میباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬کار توالدی زیربنای بقای بشر و انکشاف را تشکیل میدهد الکن زیادتر از زنها به مثابه مادر‬
‫اکثرا"در مقابل انکشاف جسمی‪ ،‬روانی‪ ،‬تعلیمی و اجتماعی اطفال خود مسؤلیت دارند ‪(.‬حد اقل‬
‫اگر کدام نقصی وجود داشته باشد مادران مسؤل قرارمیگیرند) در میان اکثر فامیلها در افغانستان‬
‫کامیابی در بدست آوردن اینها منجر به قرب و عزت فامیل در بین قوم میشود ‪.‬یک خانم موفق‬
‫میتواند که حد اقل از شهرت خوب بر خوردار شود تا موقف بلند را حاصل نماید ‪.‬‬
‫‪ ‬اینکار اکثرا" به حیث کار واقعی کمتر بررسی شده‪ ،‬مردها و زنها اکثرا" میگویند که زنها کار‬
‫نمیکنند و در خانه اقامت دارند‪ .‬به کار زنها مزد پرداخته نمیشود ما به آسانی نتیجه گرفته‬
‫میتوانیم که خانم های خانه – زنها کار نمیکنند لیکن اگر آنها را به جای آشپز‪ ،‬پاک کننده دایه‪،‬‬
‫خدمه‪ ،‬چوپان‪ ،‬باغبان‪ ،‬نرس که از خوردان و بزرگساالن مراقبت میکنند قرار دهیم و برای این‬
‫خدمات پول بپردازیم همه این ها اگر زن یا مرد هستند کار میکنند ‪.‬‬

‫‪22‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫کارتولیدی‪:‬‬
‫اینکار ارتباط میگیرد به تولید اموال خدمات قابل‬
‫استفاده خانه و تجارت که شامل باغبانی‪ ،‬ماهیگیری‪،‬‬
‫تجارت باجنس باشد بطورمثال‪ :‬حشر یک مثال از‬
‫خدمات عنعنوی است که پول برای یک دهقان غریب‬
‫که نمیتواند بپردازد تبادله میشود‪ .‬اگر عین حمایت‬
‫دوباره صورت نمیگیرد آن قرض باقی میماند‬

‫‪ ‬مردها و زنها هر دو در فعالیتهای تولیدی میتوانند شامل باشند‪ ،‬لیکن نقشهای شان اکثرا"به اساس‬
‫تقسیمات جندر خواهد بود‪ .‬بطورمثال‪ ،‬درجامعه شهری یک مرد به حیث یک افسر دولتی و‬
‫خانم آن به حیث یک معلم کار میکنند ‪ .‬معلمی به صورت گسترده به حیث یک وظیفه مناسب‬
‫برای خانم ها قبول شده است زیرا ارتباط به اطفال و شاید هم به حیث یک پست مسلکی و یا‬
‫یک نقش رسومی که توسط مادرها اجرا میشود بررسی شده است‪ .‬وقتیکه از مردم سوال شود‬
‫که آنها چه میکنند‪ ،‬اکثریت مردم به اساس کار تولیدی جواب میدهند یعنی آنچه را که انجام‬
‫میدهند عایداتی است‪ .‬اکثریت مسایل کار تولیدی توسط هر دو زنها و مردها انجام داده میشود؛‬
‫لیکن سهمگیری زنها اکثرا" شناسایی نمیشود و آنها در بدل کار خود پرداخت بدست نمیاورند‬
‫بطورمثال‪ :‬مرد ها شاید منحیث دهقان کار کنند مگر در بعضی از ساحات افغانستان زنها‪،‬‬
‫شوهرهای خود را خود را در مزرعه به خصوص در زمان نهال شانی‪ ،‬دروکردن گیاه های‬
‫ارزه و جمع آوری حاصالت کمک و معاونت مينمایند ولی تا به هنوزهم سهمگیری زنها به‬
‫مثابه کار تشریح نمی شود این ضمیمه وظایف امور خانه وی میباشد‪ .‬در اجتماعات روستایی‬
‫در ساختن ظروف‪ ،‬زنها نصف کار را اجرأ میکنند که هر دو کار به مردها نسبت داده میشود‬
‫وعاید را نیز مردها بدست میآورند‪.‬‬
‫‪ ‬اینکار تولیدی کم ارزش ونا قابل دید که توسط زنها انجام داده میشود زمانی میتواند وجود داشته‬
‫باشد که وظایف مردها و زنها یکسان باشد‪ .‬بطور مثال اگر یک مرد از تخم برای فروش چوچه‬
‫گیری میکند این یک کار تولیدی حساب میشود اما اگر یک زن عین کار را انجام میدهد این‬
‫ضمیمه از کارها یا وظایف امور خانه او شناخته میشود وبصورت عموم به شکل یک کار‬
‫تشریح نمیشود ‪(.‬این در اجتماعات عنعنوی است) و هیچ وقت محسوب نمیشود که به حیث آن‬
‫فامیل شناخته شود ‪.‬‬

‫‪23‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬کار تولید به صورت عموم به آن فعالیت های که شامل مسایل پولی‪ ،‬مسلکی و خارجی (بیرون‬
‫منزل) باشد اطالق میشود بدین لحاظ این کار اکثرا"به مردها محسوب شده است‬

‫کاراجتماعی‪:‬‬

‫اینکار به سازمان ها و گروپهای خدمات و‬

‫واقعات اجتماعی ارتباط میگیرد که به صورت‬
‫عموم در برگیرنده مجالس و بزرگداشت ها‬
‫میباشد همچنان شامل ساختن سعی و تالش در‬
‫ارتقا خدمات اجتماعی‪ ،‬امنیتی و یا حفاظت‬
‫(شوراهای قریه‪ ،‬جرگه) و اشتراک در گروپها و‬
‫فعالیت های سیاسی و منطقوی میباشند‪ .‬یکی از‬
‫مثال های عمده در افغانستان اجتماعی مسجد‬
‫است ‪.‬‬
‫‪ ‬کارهای اجتماعی بصورت عموم رایگان یا افتخاری است‪ .‬اکثرا" وقت زیاد را در بر میگیرد و‬
‫برای خوب بودن و ایل فرهنگی و مذهبی اجتماعات ضروری است‪ ،‬و همچنان میتواند یک راه‬
‫مثمر برای سازمان های اجتماعی‪ ،‬حفظ مشخصه اجتماعی و کار کردن جهت خود کفائی یک‬
‫اجتماع باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬زنها و مردها در فعالیتهای اجتماعی شامل اند با وجودیکه تقسیم کار از نگاه جندر وجود دارد و‬
‫اکثر نقشهای اجتماعی زنان حتی همکاری شان در بزرگداشت های زندگی شناسایی نشده است‪،‬‬
‫به این دلیل که نقش اجتماعی زنان اکثرا"محدود به فعالیت های اجتماعی است در حالیکه‬
‫نقشهای اجتماعی مردان نیز شامل مسایل مثل امنیت قوانین و اوامر و خدمات قریه میباشد ‪ .‬این‬
‫ها همه نقشهای تصمیمگیری میباشد و بصورت آشکار از زنها خارج از این مسایل اند ‪.‬‬
‫زنها ‪ ،‬مرد ها وپسرها عالقه دارند که در این ساحات کار اشتراک داشته باشند‪ .‬در اکثریت‬
‫جوامع زنها بصورت عموم اکثرا" در کارهای تولید سهم میگیرند که آن هم شناسائی نشده‬
‫است ‪.‬‬
‫کارهایکه توسط زنها انجام داده میشود اکثرا"به آن مزد پرداخته نمیشود و بدین لحاظ به حیث‬
‫کار شناخته نمیشود ‪.‬‬

‫‪24‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫شما هم با این حقیقت آشنا هستید که سوال میشود کدام کارها را انجام میدهند اکثرا" مردها‬
‫فعالیت های روزانه خود را به مثابه کار بیان میکنند (اگر پرداخت داشته باشد یا خیر) و اکثر‬
‫زنها به شکل اینکه کار نمیکنند و فقط خانم خانه میباشد معرفی میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬ازدیاد اشتراک زنان در کارهای تولیدی و تصمیم گیری های اجتماعی میتواند موفق باشد که‪:‬‬
‫شمولیت مردها در کارهای بدون مزد ازدیاد یافته باشد و در تمام امور بار کار مردها و زنها‬
‫در فامیل ها مساویانه تقسیم شود ‪.‬‬
‫این مسله نشاندهی مینماید که مردها زیادتر وقت را در مسایل تصمیم گیری های اجتماعی‬
‫مصروف خواهند بود‪ ،‬و فعال"مردها باید نظریات زنان را مد نظر بگیرند (این در جوامع مجزا‬
‫شده بینظیر است که زنها با مردها بینشینند و راجع به امور اجتماعی بحث کنند‪).‬‬
‫این نتیجه گرفته شده است که اجتماع مردان بدین لحاظ وقت با ارزش را برای کارهای تولیدی کم‬

‫میسازد ‪.‬‬

‫بخش دوم‬
‫انکشاف‬
‫‪Development‬‬
‫تعریف انکشاف‪:‬‬
‫انکشاف تغیر مثبت در وضع زندگی مردم میباشد‪.‬‬

‫انکشاف دارای مفاهیم ذیل میباشد ‪:‬‬

‫‪ ‬آوردن تغیرات مثبت‬
‫‪ ‬دادن قدرت به مردم‬
‫‪ ‬کلچر را در نظر گرفتن (اصالح رواجهای مردم )‬
‫‪ ‬بهتری در وضع اقتصادی و معیشت زندگی مردم‬
‫‪ ‬کم شدن فقر و غربت‬
‫‪ ‬متکی شدن مردم به خود (تداوم و خود اعتمادی)‬
‫‪ ‬اصالح و بهترشدن وضع کیفی مردم‬

‫فکتور های غربت‪:‬‬

‫‪ ‬عدم قدرت و صالحیت‬

‫‪25‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬ضعف جسمی و فزیکی‬
‫‪ ‬عدم سهمگیری (گوشه نشینی )‬
‫‪ ‬آسیب پذیری‬
‫‪ ‬عدم تعلیم و تربیه‬
‫‪ ‬عدم استفاده از منابع‬

‫فکتورهای مؤثر انکشاف‬

‫مشکالت در راه پیشرفت اقتصادی جامعه‬

‫عدم‬
‫‪ -1‬تقسیم سرمایه غیر عادالنه ‪.‬‬
‫صالحیت و‬ ‫غربت‬
‫قدرت‬ ‫‪ -2‬جنگ و جنایات‬
‫‪ -3‬عدم ثبات سیاسی‬
‫‪ -4‬پالن گذاری نا منظم‬
‫‪ -5‬بی عدالتی‬
‫عدم‬ ‫‪ -6‬عدم موجودیت تعلیم و تربیه‬
‫سهمگیری‬ ‫عدم استفاده‬ ‫عدم تعلیم و‬
‫از‬ ‫تربیه‬
‫های غربت‬ ‫فکتور‬
‫منابع‬

‫معیوبیت‬ ‫آسیب پذیری‬

‫‪26‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫فکتور های مؤثر انکشاف‬

‫ساحه و زمینه‬
‫برای‬
‫انکشاف‬

‫عالقه مندی‬ ‫ظرفیت‬

‫و سهمگیری‬ ‫وصالحیت‬
‫برای‬ ‫برای‬
‫انکشاف‬ ‫انکشاف‬

‫‪27‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫عواملیکه از سهمگیری زنان در کارهای اجتماعی و کار انکشافی جلوگیری مینماید‬

‫‪ ‬کمبود تعلیم و تربیه رسمی‬

‫‪ ‬سهمگیری محدود در مباحثات‪ ،‬داشتن صالحیت و تصمیم گیری‬
‫‪ ‬فقر و غربت‬
‫‪ ‬سؤتغذی‬
‫‪ ‬بارسنگین کار در داخل خانه‬
‫‪ ‬تحرک زنان ایجاب اجازه مردان در خانواده‬
‫‪ ‬عقاید مذهبی‬
‫‪ ‬عدم تساوی در قانون کشوری‬
‫‪ ‬تجارب منفی قبلی در مورد پروژه های انکشافی‬
‫‪ ‬مشکالت در استخدام کارمندان زنان در ساحه‬
‫‪ ‬مسولیت های تربیه اطفال‬
‫‪ ‬پروگرام های غیر دولتی زنان به نسبت کمبود پول و وقت کم‬

‫‪28‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬کلیه منابع که در تسلط نیروی انسانی باالی جامعه رول مثبت دارند‬

‫قدرت نامیده میشود‬

‫‪ ‬توانائی های انسان در ساختار و نوع ساختار جامعه قدرت است‬

‫‪ ‬قدرت عبارت از حاکمیت است‬

‫‪ ‬توانمندی در اجرای کار قدرت میباشد‬

‫‪29‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫اعتماد به‬
‫نفس‬

‫جديد‬ ‫مهارت شنيدن‬

‫ظرفيت حل‬
‫دانش‬ ‫مشكل‬

‫منابع قدرت‬ ‫سطح ثروت‬

‫معلومات‬

‫عنوان دادن‬ ‫ظرفيت تحليل‬

‫طبقه بندى‬

‫تجربه كار‬

‫‪30‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫عوامل مؤثر ضعف زنان‬

‫محدوديت هاى‬ ‫كمبود امكانات‬ ‫آموزش ناقص و‬ ‫عدم سهمگیری در‬

‫محيطى‬ ‫مادى‬ ‫ناكافى‬ ‫تصاميم‬

‫عوامل موثر جهت توانمندی زنان‬

‫آگاهى زنان از‬ ‫آموزش و تعليم‬ ‫احساس توانمندى و‬ ‫روحيه همكارى‬

‫مسوليت هاى‬ ‫و تربيه‬ ‫توقعات از خود‬ ‫مثبت‬
‫شان‬

‫‪31‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ -‬چه چیز درخت ما را از نمو باز میدارد؟‬
‫‪ -‬چه چیز درخت ما را برای نمو کمک میکند ؟‬

‫‪32‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫جندر منحیث یک موضوع انکشافی‬

‫تمام افراد جامعه (زن ومرد ) میتوانند در باز سازی جامعه رول مؤثری داشته باشند‪ ،‬رول و نقش‬
‫های جندری در هر جامعه نظر به قوانین و نورم های مربوطه جامعه چون حاالت اقتصادی‪،‬‬
‫ارزش های کلتوری‪ ،‬فعالیت تولیدی وغیره فرق میکند ‪.‬‬

‫پس بیائید که وظایف و مسولیت های زنان و مردان در جامعه خود تحت مطالعه قرار دهیم‪:‬‬

‫کدام کارها مربوط به زنان و کدام کارها مربوط به‬ ‫کی ها شامل اند‬
‫وظایف ومسولیت ها‬
‫مردان میشود ؟‬ ‫مرد‬ ‫زن‬

‫فعالیتهای تعلیمی‬

‫فعالیت های صنعتی‬

‫امورمالداری‬

‫امورزراعت‬

‫امور صحی (حفظ‬

‫الصحه شخصی‬
‫ومحیطی )‬

‫این موضوع هویداست که زن در سرسالمتی جامعه نسبت به مردان اثرات بیشتر دارد‪ .‬ولی اینکه‬
‫نسبت به مصروفیت های زیاد زنان که در ساحات مختلف زندگی (تولید‪ ،‬تولد و امور مربوطه به‬
‫هر دو) که دارند از یک طرف‪ ،‬ازجانب دیگر مشکالت صحی مربوط به زنان چون والدت ها و‬
‫حمل مکرر کم خونی ها‪ ،‬کمبود مواد چون آهن‪،‬کلسیم وغیره در وجود امراض میکروبی‪ ،‬تشوشات‪،‬‬
‫امراض معده وغیره که مشکالت صحی و تداخل و سهمگیری در یک بخش باعث متضرر ساختن‬

‫‪33‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫بخشهای دیگر میشود سبب آن شده که در فعالیت های تصمیم گیری و تبادل افکار در جامعه سهم‬
‫زیاد نداشته باشند ‪.‬‬
‫ازینرو ضرورت جدی محسوس میگردد تا درباره صحت زنان توجه جدی مبذول و جانب دیگر در‬
‫تقسیم کارها و مصروفیت های شان مردان جامعه سهیم گردد تا بشود که برای آنان موقع داده شود‬
‫تا استعداد های شانرا رشد و انکشاف دهند و زنان و مردان دست بدست هم داده زمینه انکشاف‬
‫جامعه را مساعد سازند‪ .‬زیرا انکشاف واقعی جامعه بدون تشریک مساعی زن و مرد مشکل و‬
‫جامعه خوش بخت شده نمیتواند‪.‬‬
‫انکشاف واقعی زمانی میسر است که در پهلوی هر زن خوب و دانسته یک مرد خوب دانسته و‬
‫پهلوی هر مرد خوب دانسته یک زن خوب و دانسته قرار داشته واضح است که در این صورت‬
‫جامعه به سوی انکشاف و ترقی گام خواهد برداشت‪.‬‬

‫چرا جندر یک مسلۀ انکشافی است؟‬

‫‪Why Gender is a Development Issue‬‬

‫احصائیه گیری ذیل میتوانیم برای طرز تفکر خویش در مورد جندر استفاده و تعقیب نمائیم‬

‫‪ ‬زنان ‪%۵۰‬نفوس جهان راتشکیل میدهد ‪.‬‬

‫‪ ‬زنان ‪ ۲/۳‬حصه کارهای جهان راانجام میدهند ‪.‬‬
‫‪ ‬زنان ‪ ۲/۳‬حصه بیسوادان جهان را تشکیل میدهد ‪.‬‬
‫‪ ‬درآمد زنان ‪ ۱/۱۰‬حصه نشاندهی شده است ‪.‬‬
‫‪ ‬زنان ‪ ۱/۱۰۰‬حصه درجهان مالکیت ویا دارائی دارند ‪.‬‬
‫‪ ۷۰% ‬زنان درجهان غریب اند ‪،‬که عاید روزانه آنها کمتر از ‪ $۱‬تشکیل میدهد ‪.‬‬

‫درنتیجه امثال این گونه بی عدالتی ها به جمعیت بیشمار زنان باعث عدم دسترسی آنها‪ ،‬دادن‬
‫فرصتهای اقتصادی و دسترسی به منابع و زراعت‪ ،‬تکنالوژی و در آمد آنها گردیده است ‪.‬بر عالوه‬
‫این عدم دادن فرصت استخدام زنان نیز به مالحظه رسیده است‪ .‬بدین ترتیب نشاندهی های بی‬
‫عدالتی جندر تنها هدف انکشاف نیست انکشاف طوروسیع و دوامدارباقی میماند‪.‬‬

‫‪34‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫زن در انکشاف و جندر در انکشاف‬
‫‪From "Women in Development" (WID) to "Gender and‬‬
‫)‪Development" (GAD‬‬

‫جندردرانکشاف‬ ‫زن درانکشاف‬ ‫عناصر‬

‫توانمند ساختن زنان و گذر از ارتباط نا‬ ‫درگیر ساختن زنان در‬ ‫روش ‪ /‬رویکرد‬
‫متوازن‬ ‫انکشاف‬
‫ارتباط زن و مرد‬ ‫زنان‬ ‫توجه‬
‫ارتباط نا متوازن نقشها قدرت و مسولیت ها‬ ‫محرومیت و حذف از پروسه‬
‫میان زنان و مردان که باعث عدم انکشاف‬ ‫انکشاف‪ ،‬توجه به مشکالت‬
‫عادالنه و مشارکت کامل زنان و مردان‬ ‫نیازهای عملی زنان و غفلت‬
‫مشکالت‬
‫از پالیسی و سیستمی که باعث میشوند‬
‫حذف و محدودیت زنان‬
‫میشوند ‪.‬‬
‫انکشاف عادالنه و پایدار اشتراک زنان و‬ ‫کار آئی بیشتر‪ ،‬انکشاف‬
‫هدف‬
‫مردان در تصمیم گیری و قدرت‬ ‫عادالنه‬
‫پروژه های زنان افزایش بهره پاسخ های کوتاه مدت به مشکالتی که زنان‬
‫و مردان مشخص میسازند و حل آنها به‬ ‫وری و درآمد زنان افزایش‬
‫پیشرفت وضعیت شان کمک میرساند ‪.‬‬ ‫توانائی زنان برای تنظیم‬ ‫ستراتیژی‬
‫منافع استراتیژیک در ازمدت زنان و مردان‬ ‫امورخانه‬
‫در نظر گرفته شده است‬

‫‪35‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫فرقهای اساسی جندر در انکشاف و زن در انکشاف‬

‫زن در انکشاف‬ ‫جندر در انکشاف‬

‫انکشاف یکطرفه (زن)‬ ‫‪-‬‬ ‫انکشاف عادالنه‬ ‫‪-‬‬
‫انکشاف دوامدار نیست‬ ‫‪-‬‬ ‫انکشاف دوامدار‬ ‫‪-‬‬
‫زنان در تصامیم شریک نیستند‬ ‫‪-‬‬ ‫زنان در تصامیم شامل اند‬ ‫‪-‬‬
‫انکشاف غیر متوازن‬ ‫‪-‬‬ ‫انکشاف متوازن‬ ‫‪-‬‬
‫انکشاف غیر قابل دید‬ ‫‪-‬‬ ‫انکشاف قابل دید و محسوس است‬ ‫‪-‬‬

‫ستراتیژی و یا پروسه ها‬

‫پروژه زنان صرف سهم زنان بلند‬ ‫تشخیص ضرورت های مهم و واقعی زنان و مردان‬ ‫‪-‬‬
‫رفتن تولید و عاید زنان بلند رفتن‬ ‫غرض انکشاف‬
‫سویه زنها‬ ‫بیان واقعیت ها از طرف مردم بصورت دوامدار و‬ ‫‪-‬‬
‫عالقمندی اتباع کشور در انکشاف و پیشرفت جامعه‬
‫افغانی‬
‫همکاری همه جانبه تمام مردم (زن و مرد جوان و‬ ‫‪-‬‬
‫پیر) در امر پیشرفت افغانستان اسالمی و عزیز‬

‫‪36‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫چگونه از زن در انکشاف به جندر در انکشاف میرسیم‬

‫تحلیل از وضع جامعه‬

‫ستراتیژی پیشرفت‬

‫عملیات انکشافی‬

‫اهداف‬

‫‪37‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫بخش سوم‬
‫زنان در جهان‬
‫‪Women in the World‬‬

‫موقف زنان در جهان یک موضوع شمول و قابل اهمیت میباشد که از سالیان متمادی به این طرف‬
‫توجه جهانیان را به خود جلب نموده است ‪.‬‬
‫در مسیر تاریخ و ادوار مختلف آن این موضوع همیشه تحت شعاع تعصبات وتبیضات از لحاظ‬
‫نژاد‪ ،‬قومیت‪ ،‬عنعنات‪ ،‬عادات پوچ و غیره قرار گرفته است که فکتور ها و عوامل فوق در جوامع‬
‫و ممالک مختلف از هم متفاوت بوده و سبب عدم اعاده حقوق و متفاوت بودن موقف زنان از‬
‫مملکت تا مملکت دیگر و از یک جامعه تا جامعه دیگر میباشد ‪.‬‬
‫با اکتفأ به توضیحات مختصر فوق از مطالعه و بررسی موقف زنان جهان در ادوار مختلف‬
‫تاریخی صرف نظر نموده و در عوض موقف فعلی زنان جهان را که محتوای اصل موضوع ما را‬
‫تشکیل میدهد تحت مطالعه قرار میدهد ‪.‬برای توضیح این موضوع الزم میباشد تا به شکل نتیجه‬
‫گیری از ورکشاپ فعلی به روشنی تفاوت های جندرکه ارتباط مستقیم به موقف فعلی زنان در‬
‫جهان دارد و بعضی ازآنها زاده عوامل مندرجه پراگراف اول این مبحث (تعصبات بی جا و عادات‬
‫پوچ عنعنوی)که داری ریشه های عمیق تاریخی بوده و برخی دیگران که از نظر جهانیان توضیح‬
‫گردیده میپردازیم ‪.‬‬

‫تفاوت های جندر‪:‬‬

‫نسل مشتمل بر دو جنس يعنی زن و مرد میباشد که از جمله آن نیمی از باشندگان زمین ما را‬
‫تشکیل میدهد و برای بقای نسل بشر موجودیت هر دو ضرور است‪ .‬زیرا که برای به دنیا آمدن‬
‫نوزاد حجرات هر دو جنس الزمی پنداشته میشود ‪ .‬در ایجاد یک جامعه سازکار و طبیعی نقش هر‬
‫دو جنس درخور اهمیت است ‪.‬‬
‫باوجود اینکه زن و مرد در بسا جهات باهم مشابهت های دارند ‪ .‬ولی تفاوت های نیز میان شان‬
‫موجود است ‪.‬تفاوت های آن قرار ذیل میباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬تفاوت های بیالوژیکی از قبیل به دنیا آوردن نوزادان و تغذی آن ها توسط شیر مادرکه تنها‬
‫زنان آنرا ميتواند ‪.‬‬
‫‪ ‬تفاوت های خاص تقسیم کار بین زن و مرد در اکثر کشورهای جهان ‪.‬‬
‫‪ ‬تغذی بهتر و مورد توجه قرار دادن پسران از طرف والدین ‪.‬‬

‫‪38‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ ‬در اکثرکشورها دختران‪ ،‬نسبت به پسران باید بیشتر کار کنند ‪.‬‬
‫‪ ‬پسران وقت اضافی بیشتر برای سرگرمی دارند‪ .‬آنها همچنان تمایل دارند تا نسبت به دختران‬
‫علم بیشتر بیاموزند‪ ،‬حتی در خانواده های که تعلیم و تربیه مهم تلقی میشود اکثرا" به طور‬
‫مشهود چنین در نظراست که پسران باید اولتر تعلیم یافته شوند ‪.‬‬
‫‪ ‬قوانین اخالقی اجتماع در برابر زنان نسبت به مردان شدیدتر است ‪.‬‬
‫‪ ‬زنان باید کارهای بیشتر خاصتا" کارهای بدون مزد در خانواده و مزرعه آنهم بی ارزش تلقی‬
‫میشود‪-‬انجام دهند‪ .‬حتی اگر کار مشابه به کار مردان را انجام دهند دستمزد برای شان داده‬
‫میشود‬
‫‪ ‬به زنان اجازه تصمیم گیری داده نمیشود و ازگروه تصمیم گیرنده مستثتی قرار داده شده اند ‪.‬‬
‫‪ ‬ارزش زنان با ارزش مردان همسان نیست و تمایل برین که نباید به سخنان زنان گوش داد و به‬
‫وی باور کرد آنطوریکه به گفتار مردان گوش داده میشود ‪.‬‬
‫‪ ‬زنان بی اهمیت تلقی میشوند یعنی در اکثر گروه ها و حاالت متعدد زنان کم ارزش شمرده‬
‫میشوند‬
‫‪ ‬بطورمثال‪ :‬در محل کار‪ ،‬امورتجارتی‪ ،‬مسلکی و سیاسی‪ ،‬مساعی شان بی اهمیت محسوب‬
‫وحتی مورد استهزا قرار میگیرند‬
‫به همین علت است که برخی از ممالک جهان جهت از بین بردن تفاوت های جندر خاصتا" اعاده‬
‫حقوق و موقف زنان در همه ساحات زندگی شان نه تنها به مبارزه پرداخته بلکه در زمینه قدم های‬
‫عملی برداشته و آنرا در پرتو دیموکراسی اعاده نموده اند ‪.‬‬

‫دادن موقف منفى گرانه به زنان در ممالك غير اسالمى‪:‬‬

‫‪ ‬موقفی که در جامعه غرب به زنان داده شده این است که زن را به خاطر جلب توجه مشتریان‬
‫در کنار جاده ها‪ ،‬مغازه ها و فروشگاه ها به عنوان عروسک در صحنه ها وسریالها درآورده‬
‫که بدینترتیب کانون گرم خانواده را از هم پاشیده وظیفه مقدس مادری را از او گرفته اند که این‬
‫موضوع سبب از هم پاشی نظام اخالقی‪ ،‬از هم گسیختگی نظام خانواده باال رفتن تعداد اطفال نا‬
‫مشروع‪ ،‬شیوع امراض مزمن انتحار و هزاران مشکل دیگر در جامعه غرب گردیده است ‪.‬‬

‫‪ ‬زنان غرب از موقف فوقیکه به آنها داده شده به ستوه آمده و خواستار بازگشت به کانون گرم‬
‫خانواده هستند چناچه یکی از انستیتوت های تحقیقاتی امریکا در نتیجه تحقیق که باالی وضع‬

‫‪39‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫فعلی زنان نموده به این نتیجه رسیده است که ‪ %۶۵‬زنان امریکا خواستار بازگشت به آغوش‬
‫فامیل هستند‪.‬‬

‫تاثیرات موقف زنان غرب باالی جامعه‪:‬‬

‫‪ .1‬ازهم پاشیدگی نظام اخالقی‬

‫‪ .2‬از هم گسیختگی نظام خانواده‬
‫‪ .3‬بر قراری روابط نا مشروع‬
‫‪ .4‬باالرفتن تعداد اطفال نامشروع‬
‫‪ .5‬شیوع امراض مزمن و خطرناک‬

‫‪40‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫تاریخچه هشتم مارچ‬

‫روزهشتم مارچ را چرا روز زن قرار داده اند ؟‬

‫‪ ‬این روز یاد آور مبارزه طوالنی زنان اروپا و امریکا به خاطر رسیدن به یک سلسله آزادی‬
‫های قانونی است که تا اوایل قرن بیستم زنان از آن محروم بودند ‪.‬‬
‫‪ ‬تاریخ نشان میدهد که دادن حقوق به زنان در اروپا و امریکا ناشی از احساس انسانی مردان‬
‫نسبت به زنان نبوده بلکه نظربه ضرورت اقتصادی بود ‪.‬‬
‫‪ ‬زن اروپائی برای آزادی و حق مالکیت خود‪ ،‬از ماشین باید تشکر کند نه ازانسان ‪.‬‬
‫‪ ‬دورانت ویل اشاره میکند‪ ،‬تا قبل ازانقالب صنعتی و ماشینی شدن تولید‪ ،‬صنعت به شکل دستی‬
‫بود که در خانه ها بیشتر بوسیله زنان صورت میگرفت‪ ،‬و زنان درکنار کار درکارگاه های‬
‫صنایع دستی‪ ،‬مواظبت از اطفال را نیز به عهده داشتند‪ .‬این کارگاه ها درخانه ها بودند وزن‬
‫حق کار بیرون از خانه را نداشتند‪.‬‬
‫با بمیان آمدن انقالب صنعتی ماشین قدم به میدان تولید نهاد ‪،‬کارگاه خانگی به کارخانه های‬ ‫‪‬‬
‫بیرون از خانه مبدل گردید‪ .‬تولید صنایع دستی را به ورشکستگی کشاند‪ ،‬دیگر زن نمیتوانست‬
‫در تولید سهم داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬صاحبان صنایع که از طبقه جدید بورژوازی بودند به فکر باال بردن سرمایه و تولید بودند و‬
‫برای رسیدن به این هدف فشار زیادی به طبقه کارگر آوردند این مسله باعث بوجودآمدن جنبش‬
‫در اروپا شد ‪.‬‬
‫‪ ‬در دهه ‪۱۸۴۰‬زنان المانی یک سلسله اعتراضات را برپا کردند ‪۱۹.‬مارچ را روز زن قرار‬
‫دادند ولی اعتراضات بی سر و صدا بود ‪.‬‬
‫‪ ‬نخستین قدم برای آزادی زنان قانون ‪۱۸۲۲‬بود زنان بریتانیائی امتیازيی سابقه بر خوردار شدن‪،‬‬
‫این قانون عالی را کارخانه داران مجلس عوام وضع کردند تا بتوانند زنان انگلستان را به‬
‫کارخانه ها بکشانند‪ .‬تا قبل از این قانون زنان حق مالکیت مزد خویش را نداشتند‪.‬‬
‫‪ ‬یک قرن قبل در انگلستان یافتن کار برای مردان مشکل شد اما کارخانه داران زیادتر زنان و‬
‫اطفال را استخدام میکردند‪.‬‬
‫‪ ‬در هشتم مارچ ‪ ۱۹۰۶‬زنان کارگر نیویارک وشیکاگو که همچون سالهای پیش به برگذاری‬
‫تظاهرات آرام دست زده بودند با مخالفت پولیس مواجه شدند‪ .‬این زنان که عمدتا" از کارگران‬

‫‪41‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫صنعت نساجی بودند که پس از پایان کار در صالونی اجتماع کردند در این حمله تعداد زیادی‬
‫از زنان کشته و زخمی و دستگیر وعده زیادی هم از کار اخراج شدند‪.‬‬
‫‪ ‬با وجود این هم سال بعد در سالگرد حمله پولیس نیویارک به زنان‪ ،‬تظاهرات وسیعی در‬
‫نیویارک انجام شد که طی آن زنان کارگر ضمن یاد بود آن روز به زیادی ساعات کار‪ ،‬بهره‬
‫کشی از کودکان و نبودن حق رای زنان اعتراض کردند‪ .‬که این بارهم سرکوب شدند‪ .‬این‬
‫حرکت در سالهای بعد تداوم یافت‪ .‬و از مرزهای امریکا به اروپا رفت‪.‬‬
‫‪ ‬در سال ‪ ۱۹۱۰‬کالرازتکین یکی از فعاالن حقوق زن در آلمان در کنگره بین المللی زنان‬
‫پیشنهاد نمود تا روز هشتم مارچ به یاد بود کشته های نیویارک و شیکاگو روز جهانی زن‬
‫خوانده شود ‪.‬‬
‫‪ ‬این پیشنهاد در سال ‪ ۱۹۱۱‬مورد تائید قرار گرفت زنان جهان این روز را به عنوان یادگار‬
‫مبارزه بخاطرحقوق خویش تجلیل میکنند‪.‬‬

‫‪42‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫مسائل زنان در افغانستان‬

‫زنان کشور ما از نقطه نظر اعاده حقوق حقه آنها که در پرتو دین مقدس اسالم مستحق آن میباشد در‬
‫بعضی از ساحات زندگی بنابر یک سلسله رسم و رواج ها و عادات پوچ غیر اسالمی و غیر شرعی‬
‫در حالت بدی قرار دارند که برویت مطالعه دقیق آن به این نتیجه خواهیم رسید که زنان جامعه ما از‬
‫حقوق مکمل شان برخوردار نبوده و این حالت منجر به جریحه دار ساختن موقف ایشان گردیده است‬
‫‪.‬‬

‫قابل تذکر است که تعداد زیادی از این رسم و رواجها و عادات پوچ در همه جوامع‪ ،‬مملکت ما‬
‫یکسان بوده وتنها برخی محدود آن به شکل اختصاصی به جوامع خاص ارتباط میگیرند که ذیال به‬
‫شرح آن میپردازیم‪:‬‬

‫‪ -۱‬عادات و رسم و رواجهای مربوط ازدواج‪:‬‬

‫درین قسمت آن عده از رسم و رواج هاى را که حقوق ازدواج طبقه اناث را متضرر میسازد تحت‬
‫مطالعه قرار میدهیم ‪.‬‬

‫الف – ولور‪:‬‬
‫گرفتن پول گزاف در بدل ازدواج دختر توسط پدر‪ ،‬برادر ویا دیگر اقارب شان از داماد و یا فامیل‬
‫آن بنام ولور یاد میگردد که امروز اکثرا" مردم جامعه ما به این اعمال نا مشروع مبادرت میورزند‬
‫که این کار به ذات خود یک نوع خرید و فروش زنان وتوهین به موقف آنها میباشد ‪.‬‬

‫ب‪ -‬خرید و فروش زنان ازدواج شده‪:‬‬

‫در بعضی از جوامع مملکت ما خرید و فروش زنان ازدواج شده در مابل پول جزعرف وتعامل آنها‬
‫میباشد که این هم عمل غیر اسالمی وضربه دیگری به موقف زنان تلقی میگردد ‪.‬‬

‫ج‪ -‬در بد دادن دختران‪:‬‬

‫در بد دادن دختران بدون رضایت آنها یکی دیگر از جمله رسم ورواجهای مردم ما میباشند‪.‬که سبب‬
‫تلف شدن حقوق و پائین آمدن زنان جامعه ما گردیده است ‪.‬‬

‫‪43‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫د‪ -‬عدم مشوره درنامزدی‪:‬‬
‫نامزدی دختران که به سن بلوغ رسیده باشند باید به اجازه و رضایت آنها صورت گیرند در حالیکه‬
‫در رسم و رواج ما پرسیدن از دختران وکسب معلومات راجع بع رضایت شان عیب و عار پنداشته‬
‫میشوند و اکثرا"بدون در نظر داشت این اصل اسالمی در قسمت نامزدی دختران اقدام میگردد‪.‬‬

‫‪44‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫ه – ازدواج اجباری بیوه ها‪:‬‬
‫درقسمت ازدواج بیوه عرف وتعامل که دراکثر مناظق مملکت ماحکم فرماست عبارت ازاین است‬
‫که اگر بیوه خواسته باشد ازدواج نماید حتمی است که بایکی از اعضای خانواده شوهرش ولو که‬
‫سننا" صغیر ویااینکه به سن پدر کالن وی هم باشد ازدواج وزضایت اوکه درشریعت اسالم برایش‬
‫داده است مجبور به ازدواج گردد‪.‬‬

‫‪ -۲‬عدم توجه به حقوق مالکیت زنان‪:‬‬

‫در این قسمت درباره دو موضوع که عبارت از مهر ومیراث میباشند بحث خواهیم نمود ‪.‬‬

‫الف – محرومیت از میراث‪:‬‬

‫میراث نیز مانند مهر ازجمله حقوق شرعی زنان میباشند که هم در ملکیت و جایداد پدری و هم در‬
‫ملکیت وجایداد شوهران طبق حدود تعین شده اسالمی مستحق آن هستند اما تعامل در قسمت میراث‬
‫طبقه اناث در جامعه ما موجود بوده این است ‪.‬‬
‫نخست اینکه ایشان از جانب دیگر ورثه (مرد) حین توزیع میراث اساسا" در نظر گرفته نمیشوند‬
‫یعنی موضوع به حدی معمول شده که زنها نیز آنرا تلف شده تلقی نموده ویا خود رامستحق دانسته‬
‫و به کسب آن بپردازد در آن صورت نیز به نحوی از آنها سعی بعمل میاید تا از حقوق خویش‬
‫منصرف شده ویا محروم گردند ‪.‬‬

‫‪ -۳‬تحمل کارهای شاقه‪:‬‬

‫تحمل نمودن اجرای کار های شاقه باالی طبقه اناث از قبیل چیندن وآوردن چوب سوخت از فاصله‬
‫دور دست وحتی در بغضی از جوامع ازکوه ها ‪ ،‬دره های صعب العبور‪ -‬خیشاوه و نباتات در‬
‫مزرعه ها وآوردن حاصالت زراعتی و مواقع حاصل برداری وغیره عنعنات ورسم ورواجهای‬
‫هستند که سبب تخلف از حقوق زنان و تاثیرات منفی باالی موقف آنها میگردند ‪.‬‬

‫‪45‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ -۴‬کم ارزش نمودن زنان در امورات فامیلی‪:‬‬
‫عدم مشوره در امورات فامیلی جاروجنجال بیجا – لت وکوب نمودن بی موجب زنان همچنان گوش‬
‫ندادن به نظریات معقول شان و بی اهمیت تلقی نمودن شخصیت وموقف آنها زاده آن عده ازعنعناتی‬
‫میباشند که مردها خود را با تمسک آندر قوم و قبیل خویش از در برابر دیگران با غیرت ‪ ،‬شجاع‬
‫وبا شخصیت قلم داد و به آن فخر و مباهات مینمایند درحالیکه انجام همچو اعمال از جمله اعمال‬
‫غیر اسالمی وغیر انسانی بوده که سبب پایمال شدن حقوق زنان وباالخره برهم خوردن ارتباطات‬
‫فامیلی میگردد‪.‬‬

‫‪46‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫دريافت توازن‬
‫‪Finding the Balance‬‬
‫رول يا نقش‬ ‫سهم زن و مرد در كارهاى اجتماعى و‬
‫داليل‬
‫مرد‬ ‫زن‬ ‫انكشافى‬
‫تصاميم در‪:‬‬
‫‪ .۱‬موضوع مالى خانه‬
‫‪ .۲‬تعليم و تربيه اطفال‬
‫‪ .۳‬پالن رهنمايى خانواده‬
‫بيالنس‬ ‫سهمگيرى در‪:‬‬
‫‪ .۱‬تهيه محصوالت مالدارى‬
‫‪ .۲‬مالدارى و امور مربوط آن‬
‫‪ .۳‬صحت اطفال‬
‫‪ .۴‬تهيه غذا در بدل پول نقد‬
‫‪ .۵‬تهيه غذا براى مصرف فاميل‬
‫بيالنس‬ ‫اشتراك در مبحثات اجتماعى‪:‬‬
‫‪ .۱‬زراعت‬
‫‪ .۲‬آب و حفظ الصحه‬
‫‪ .۳‬مكتب‪ -‬تعليم و تربيه‬
‫‪ .۴‬ساختار و روابط همسايگى‬
‫‪ .۵‬سهمگيرى در كارهاى ساختمانى قريه‬
‫بيالنس‬ ‫استخدام و ماموريت بيرون از‬
‫خانه‪:‬‬
‫ادارات دولتى‬
‫تجارت‬
‫طبابت \ پرستارى‬
‫قانون سازى‬
‫خدمات صنعتى‬
‫دخالت سياسى‬
‫بيالنس‬ ‫بيالنس عمومى‬

‫‪47‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫مساوات یا برابری‬
‫تساوی جندر زمانی ظاهر میگردد که زنان و مردان به شکل مساوی‪ ،‬دسترسی مساوی به وسایل‬
‫ومنابع و امکانات مساوی در کنترول آنرا داشته باشند ‪.‬‬

‫انصاف و عدالت‬
‫انصاف‪ ،‬عدالت نمایندگی مساویانه از حقوق زن و مرد را الزم میداند به عباره دیگر جهت پیشرفت‬
‫و ارتقا عدالت الزم است منافع زن ومرد به طور مساویانه در نظرگرفته شود ‪.‬‬

‫دين مقدس اسالم كه تقريباً چهارده قرن قبل از امروز عدالت را جاگزين بى عدالتى ها كرد و‬
‫حقوق انسان و حقوق زن و طفل را روشن كرد و بر برده ها و اسراصله رحمى و نكو كارى را‬
‫ارزانى نمود‪ ،‬آزادى انسان را اعالم كرد و حدود آنرا نيز به پيروان خويش يادهانى و ارشاد‬
‫فرمود‪.‬‬

‫عدالت و مساوات در اسالم‪:‬‬

‫(ج)‬
‫عدالت و مساوات در اسالم عزیز قرار داد نیست بلکه یک اصل الهی و یکی ازصفات خداوند‬
‫است‪ .‬خداوند (ج) بنده گانش را به پیروی از عدالت و تحقق آن امر کرده است چنانچه میفرماید ‪.‬‬

‫"لقد ارسلنا بلبینات انزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط " سوره آیته بیست و پنجم ترجمه‪:‬‬
‫"هرآینه رسوالن خویشرا همرا بیانات فرستادیم و همراه آنان کتاب وترازو را نازل کردیم تا مردم‬
‫برای استقرار عدالت قیام کنند‪".‬‬

‫روایات است که‪:‬‬

‫زن به جرم دزدی مورد محاکمه قرارگرفت یکی از اعضای فامیل آن زن‬ ‫(ص)‬
‫درعصر پیغمبر اکرام‬
‫به خاطر حفظ آبروی فاميل خویش پسرخوانده حضرت محمد(ص)را نزد آن حضرت فرستادن تا‬
‫واسطه شده و از جرم آن مجرمه بگذرند آن حضرت فرمودند اگر فاطمه به چنین کاری دست میزد‬
‫بخدا قسم برایش جزا تعین میکردم ‪.‬‬

‫همینطور خلیفه دوم اسالم حضرت عمر فاروق (رض) پسرشان ابو شحمه را به جرم شراب خوری‪.‬‬
‫به زیر دره ازبین بردند که مثال های فوق نماینگر عدالت در اسالم است ‪.‬‬

‫‪48‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫حقوق زن و مرد در اسالم‬

‫قمسیکه به همگان هویدا است که قبل از ظهور اسالم جنس زن تمام وحشت و بربریت زمان‬
‫جاهلیت را با دوش ناتوان خود حمل و در آتش آن میسوخت که با ارشادات حیات بخش اسالم نه‬
‫تنها بدان خاتمه داده شد بلکه انسانیت راه سعادت‪ ،‬فالح و نیک بختی را در این مسیر به حرکت‬
‫افتاد‪ .‬عالوه برآنکه همه جهات و پهلوی مختلف زندگی را تنظیم و رونق بخشید روابط زن و مرد‬
‫که مبدأ دوام‪ ،‬بقا و انکشاف بشریت میباشد نیز با در نظر داشت همه کیفیت خلقت از وضاحت و‬
‫صراحت الزم بر خوردارگردید‪.‬‬
‫قبل از آنکه بر پهلو های مختلف حقوق زن و مرد صحبت نمایم الزم میافتد تا نخست به وضاحت‬
‫در این مورد چنین میفرماید‪.‬‬ ‫(ج)‬
‫در مورد سرشت و خلقت مرد و زن بپردازیم‪ .‬چناچه اهلل‬

‫یایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفواان اکرمکم عنداهلل اتقکم‬
‫(االیه ‪ -۱۳‬سوره حجرات )‬

‫ترجمه‪ :‬ای مردم بیشک ما پیدا کردیم شما را از یک مرد (آدم ) و یک زن (حوا) و گردانیدیم شما‬
‫متقی‬ ‫(ج)‬
‫را شعبه و قبیله قبیله تا با یک دیگر بشناسید؛ هر آئینه خیلی معزز و مکرم شما نزد خداوند‬
‫ترین شما است‬

‫به اساس وضاحت آیه مبارکه فوق چنین برمیاید که مرد و زن از لحاظ منبع خلقت باهم تفاوت‬
‫نداشته هردو اوالد آدم و حوا اند ‪ .‬نه تنها از لحاظ خلقت بلکه از لحاظ با هم برابر و یکسان حایز‬
‫اهمیت اند چنانچه به مصداق آیه ‪:‬‬
‫مبارکه‪ :‬هن لباس لکم وانتم لباس لهن (االیه ‪ -۱۸۷‬سوره بقره )‬

‫ترجمه‪( :‬آنها برای شما و شما برای ایشان لباس هستید)‬

‫میتوان گفت هردو با هم الزم و ملزوم یکدیگر بوده و از ارزش مساوی برخوردار اند چنانچه زن‬
‫بدون مرد و مرد بدون زن هیچکدام نه میتوانند به تنهائی خود به تولد تناسل و زندگی خوشگوار‬
‫بپردازند ‪ .‬و یا گفته نه شده که تنها مرد برای زن و یا تنها زن برای مرد لباس آفریده شده بلکه هر‬
‫دو جنس لباس یکدیگر خوانده شده اند‪ .‬اگر در برخی موارد با هم تفاوت دارند آنهم جهت بقای‬

‫‪49‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫بشریت و ضرورت های به خصوصی که هر کدام از جهات مختلف ساختمان فزیکی و بیولوژیکی‬
‫طور طبیعی از شروع خلقت دارند بدان مربوط میشود‪.‬‬
‫اکنون جهات مختلف حقوق و وجایب زن و مرد از دیدگاه اسالم تحت مطالعه قرار میدهیم‪.‬‬

‫‪50‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫عبادات‪:‬‬
‫در زمینه باید خاطر نشان ساخت که در ادای عبادات فرایض و واجبات مرد و زن جهت ادای‬
‫نماز‪ ،‬روزه‪ ،‬زکات و حج یکسان بوده حتی در بعضی موارد ازادای فرایض مانند قتال و ادآ نماز‬
‫(در اوقات مریضی های حیض و نفاس ) زنان نظر به ساختمان بیولوژیکی شان سبکدوش شناخته‬
‫شده اند‪.‬‬

‫جرایم ومجازات‪:‬‬
‫در این مور د اعم از زن و مرد به هر دو در صورت ارتکاب جرم یکنوع مجازات در نظر گرفته‬
‫شده است که هیچ تفاوت در آن به مالحظه نه میرسد‪ .‬جهت وضاحت موضوع صرف دو مثال از‬
‫آیات قرآن عظیم الشان در مورد جرم زنا‪:‬‬
‫الزانیه والزانی فاجلدوکل واحد منهما مائه جلده (االیه ‪ -۲‬سوره نور) ( بزنید زانی و زانیه را صد‬
‫دره )و جرم سرقت‪:‬‬
‫والسارق و السارقه فاقطعوایدیهما (االیه ‪ -۳۸‬سوره مائده ) (دست سارق را قطع کنید) اکتفا مینمایم‪.‬‬

‫معامالت‪:‬‬

‫الف‪ :‬ازدواج‪:‬‬
‫در این مورد عالوه برمرد به زن نیز جهت عقد نکاح حق ایجاب و قبول داده شده تابا در نظر‬
‫فرموده است‪:‬‬ ‫(ع)‬
‫داشت رضایت و رغبت ایشان بنیاد فامیل آغاز گردد چنانچه پیامبر‬
‫(نکاح بیوه صورت نه میگیرد مگر به آمر وی و نکاح بکر صورت نه میکیرد مگر به اجازه وی)‬

‫ب‪ :‬طالق‪ :‬این حق غرض تداوم و عدم از هم پاشی کانون خانواده تنها به مردها داده شده مگر با‬
‫آنرا تقبیح کرده در زمینه چنین میفرماید که‪( :‬بدترین عمل مجاز طالق است)‬ ‫(ع)‬
‫آنهم پیامبر‬
‫(جبرائیل آنقدر از زنان طرفداری کرد که من فکر کردم طالق داده میتوانند)‬

‫بر عکس زنها ازین حق برخوردار نیستند مگر در عوض اگر خیلی ضرورت پیش آید میتوانند در‬
‫صورت حکم محکمه و در نتیجه استرداد مهر به عنوان خلع جدائی حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪51‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫ج‪ :‬ملکیت‪ :‬باال تفریق زنها میتوانند باکرسن هر نوع تصرفات ما لکانه را انجام داده به انعقاد عقود‬
‫بپردازند یکی از امتیازاتی که در این مورد همانا حد کبرسن که (‪)۱۴‬سالگی تعین شده در حالیکه‬
‫پسران در(‪)۱۸‬سالگی کبیر میشوند‪.‬‬
‫نکته قابل ذکر این است که استعمال و استفاده (برتن کردن و جهت تزئین آنرا به کار بردن) دو‬
‫چیز(طال و ابریشم) تنها امتیاز زن بوده که مردها ازآن حق استفاده را ندارند‪.‬‬

‫د‪ :‬میراث‪ :‬زن و مرد هر دو میتوانند از حق میراث بهره ببرند مگر با تفاوت اینکه پسر دو برابر‬
‫دختر از ملکیت پدر میراث میبرد‪ .‬مگر پسر چون مکلفیت پرداخت مهر زن را حین عقد نکاح به‬
‫عهده داشته و دختر عالوه برآنکه از پرداخت این مصارف سبکدوش بوده در مال شوهر مستحق‬
‫مهر و میراث نیز میباشد که به این ترتیب کمبود یک حصه آن جبران میگردد‪.‬‬

‫ه‪ :‬قمومیت‪ :‬ازآنجائیکه زندگی اجتماعی ایجاب نظم و نسق به خصوص را مینماید غرض رعایت‬
‫نظم فامیلی که اساس و بنیاد اجتماع از آن آغاز میگردد ضرورت میافتد تا حاکم و امیر خانواده‬
‫در زمینه چنین میفرماید ‪.‬‬ ‫(ج)‬
‫معین و مشخص باشد بدین منظور اهلل‬
‫الرجال قوامون علی النسابمافضل اهلل بعضهم علی بعض وبما انفقوامن اموالهم ( االیه ‪ -۳۴‬سوره )‬

‫فضیلت داده بعضی را بر بعضی و به‬ ‫(ج)‬

‫ترجمه‪ :‬مردان حاکمان اند بر زنان به سبب اینکه اهلل‬
‫سبب آنکه نفقه میکند ایشان زنان را از مال های خود‪.‬‬
‫فضیلت مرد بر زن در بعضی موارد از قبیل وحی‪ ،‬نبوت‪ ،‬امامت‪ ،‬آذان‪ ،‬امارت‪ ،‬خالفت و جهاد‬
‫داده شده است‪.‬‬

‫‪52‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫حقوق زن ومرد باالی یکدیگر‪:‬‬

‫حقوقی را که مرد و زن مشترکا" باالی همدیگر دارند در آیه و حدیث مبارکه ذیل چنین توضیح‬
‫گردیده است‪.‬‬
‫ولهن مثل الذی علیهن بالمعروف وللرجال علیهن درجه (االیه ‪ -۲۲۸‬سوره بقره )‬
‫مانند همان (حقوقی ) که مرد ها بر زنان دارند زنان نیز به نحو معروفی بر مرد ها دارند‪.‬‬
‫ترجمه‪ :‬ای مردم زنان شما بر شما حقی دارند و شما نیز برایشان حقی دارید‪(.‬الحدیث)‬

‫‪ -۱‬حقوق زن باالی مرد ‪:‬‬

‫درین مورد آیات و احادیث بی شماری که یک تعداد محدود آن ذیال" ارایه میگردد توجه را به خود‬
‫جلب مینماید ‪.‬‬
‫و زنان از شما میثاقی گرفته اند محکم‪ ،‬باآنان به نیکی رفتار کنید (االیه ‪-۲۱،۱۹‬سوره النسأ)‬ ‫‪-‬‬
‫به زنان مهر ایشان را به عنوان هدیه تقدیم کنید‪(.‬االیه ‪-۴‬سوره النسأ)‬ ‫‪-‬‬
‫بترسید ‪(.‬الحدیث )‬ ‫(ج)‬
‫از بابت زنان از خدا‬ ‫‪-‬‬
‫جوابده است‬ ‫(ج)‬
‫مرد نگهبان اهل و عیال خویش است و از عمل خود در مقابل آنها نزد خداوند‬ ‫‪-‬‬
‫(الحدیث)‬
‫آمد وگفت‪( :‬مرتکب گناه شده ام‪ ،‬میتوانم توبه کنم (توبه ام قبول شود )؟‬ ‫(ص)‬
‫شخصی نزد پیامبر‬ ‫‪-‬‬
‫آن حضرت فرمودند‪ :‬مادر داری؟ گفت نه‪ ،‬فرمودند‪ :‬خاله داری؟ گفت بلی‪ ،‬فرمودند باوی‬
‫نیکی کن‪.‬‬
‫بهترین دیناری که مرد مصرف میکند دیناری است که بر خانواده اش صرف کند (الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫دوست داشتن زنان از خصلت پيامبران است ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫بهترین شما کسانی اند که با زن پیش آمد خوب مینماید ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫کسانیکه به زن احترام نه میگذارد خودش محترم نیست ‪(.‬الحدیث)‬ ‫‪-‬‬
‫کسانیکه به زنان بی احترامی میکند خود اش را در معرض بی احترامی قرارمیدهد ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫من گنهگار میدانم کسی را که حق زن و یتیم را پامال کند ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫آگاقه باشید در مورد زنان وصیت به خیر نمائید ‪(.‬الحدیث)‬ ‫‪-‬‬
‫زنان مانند شیشه نازک هستند و بنأبرآن باید با آنها به نرمی رفتارکنید ‪(.‬الحدیث)‬ ‫‪-‬‬
‫دنیا همه اش متاع است و بهترین متاع دنیا زن است ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬
‫بهشت زیرگام های مادران اند ‪(.‬الحدیث )‬ ‫‪-‬‬

‫‪53‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ -۲‬حقوق مرد باالی زن‪:‬‬
‫درزمینه به آیت و احادیث ذیل توجه نمائید‪:‬‬
‫فالصلحت قنتت حفظت للغیب بماحفظ اهلل ( االیه ‪ -۳۴‬سوره النسا)‬

‫‪54‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
‫ترجمه‪ :‬پس زنان نیکو کار فرمانبردار و نگهدارنده مال و ابروی شوهر در غیاب وی به سبب حکم‬
‫میباشد ‪.‬‬ ‫(ج)‬
‫حفاظت خدا‬
‫جوابده است ‪.‬‬ ‫(ج)‬
‫زن نگهبان خانه شوهر خود است و از عمل خود در مقابل آن نزد خداوند‬ ‫‪-‬‬
‫(الحدیث)‬
‫فرمود‪ :‬زنها صدقه دهید و از شوهران خود اطاعت کنید ‪(.‬الحدیث)‬ ‫(ص)‬
‫پیامبر‬ ‫‪-‬‬
‫فرمودند‪ :‬چهار چیز کمر شکن است ‪. :‬زنی که شوهر او را محافظت کند و او به‬ ‫(ص)‬
‫پیامبر‬ ‫‪-‬‬
‫شوهر خیانت کند ‪.‬‬
‫فرمودند‪ :‬هر زنی که با شوهرش نا سازگاری کند و بیش از توانائی و قدرتش بروی‬ ‫(ص)‬
‫پیامبر‬ ‫‪-‬‬
‫تحمیل کند‪ ،‬هیچ کار نیکی از وی پذیرفته نخواهد شد و خدا (ج) درحالی مالقات میکند که بروی‬
‫غضبناک است‪.‬‬
‫فرمودند‪ :‬هر زنی در خانه شوهر بمنظور خدمت چیزی را جابجا کند‪ ،‬خداوند‬ ‫(ص)‬
‫پیامیر اکرم‬ ‫‪-‬‬
‫بر او رحمت کند‪.‬‬
‫در امان است‪.‬‬ ‫(ج)‬
‫کسی که منظور حق‪ ،‬از عذاب خداوند‬ ‫‪-‬‬
‫در حدیث دیگر است که‪ :‬یک زن شایسته بهتر از هزار مرد ناشایسته بهتر است‪ .‬هر زنی‬
‫هفت روز در بهبودی زندگی شوهر کوشش کند‪ ،‬خدا هفت در جهنم را برویش ببندد و هشت‬
‫در بهشت را برویش بگشاید که از هر یک خواست وارد شود ‪.‬‬
‫فرمودند‪ :‬هر زنی غذائی گوارا برای شوهرش تهیه کند‪ ،‬خداوند در بهشت خوراک‬ ‫(ص)‬
‫پیامبر‬
‫های گوناگون برای او خلق میکند و ميفرماید‪ :‬بخور و بنوش در مقابل آن زحمت هاى که در‬
‫دوران گذشته انجام داده ای‪.‬‬
‫فرمودند‪ :‬هر زنی که در سختی و رفاه با شوهرش بسازد و از وی اطاعت نماید‬ ‫(ص)‬
‫‪ -‬پیامبر‬
‫محشور میگرداند‪ ،‬و هر زنی که گفتار زننده شوهر را تحمل‬ ‫(ع)‬
‫خداوند او را با همسر ایوب‬
‫کند‪ ،‬خداوند برای هر کلمه اجر روزه دار مجاهد راه حق را به او عنایت میفرماید‪.‬‬
‫می فرماید‪ :‬زنان را از زیورکردن برای غیر شوهر (مرد بیگانه) منع فرمودند‪.‬‬ ‫(ص)‬
‫‪ -‬پیامبر‬
‫ممنوع کردند که زن خارج از منزل خود لباس شهرت (یعنی لباسی که همه توجه‬ ‫(ص)‬
‫‪ -‬پیامبر‬
‫ها را بخود جلب کند) بپوشد و یا زیوری صدا دار برتن کند‪.‬‬

‫‪55‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫راه های رسیدن به سعادت زناشوئی‬

‫همان گونه که میدانیم اسالم به زندگی زناشوئی بسیار عنایت و توجه کرده و پیوند دو همسر را‬
‫میفرماید‪ :‬بی تردید بزرگ ترین چیزی که دو‬ ‫(ج)‬
‫پیمانی غلیظ و محکم نهاده است‪ ،‬چنانکه خداوند‬
‫همسر در زندگی زناشوئی بدان نیاز دارند سعادت و نیکبختی است‪(.‬سوره الروم – آیه ‪)21‬‬

‫حضرت ابراهیم (ع) میفرماید‪" :‬پروردگارا از همسران و فرزندان مایه روشنائی چشم ما قرار ده"‬
‫(سوره الفرقان آیه ‪)74‬‬

‫هدف ازروشنائی چشم دراینجا یک زنده گی آرام ومطمئین است ‪ .‬زنده گی که دوستی ‪، ،‬الفت‬
‫همکاری ورحمت برآن فرمان میراند مهمترین طرق سعادت وخوشبختی درحیات زناشوهری‬
‫امورزیرینه است ‪.‬‬

‫‪ -1‬انتخاب خوب‪:‬‬
‫دنیا متاع است و بهترین متاع همسر نیکوکار با عفت است نیکبخت کسی است که همسر نیک‬
‫سیرت و يا اخالق نصیبش گردد‪ ،‬و نگون بخت کسی که همسر بدخلق و زشت کار سر دچارش‬
‫شود‪ .‬پیامبر گرامی اسالم ویژگی و خصوصیات زنی را که باید به نکاح گرفته شود‪ ،‬چنین وانمود‬
‫مینماید‪.‬‬
‫"در انتخاب زن چهار چیز را مد نظر گیرید‪ :‬دارائی‪ ،‬نسب‪ ،‬زیبائی‪ ،‬و دین داری زن" (حدیث‬
‫شریف )‬
‫‪ -2‬فرمان برداری زن و شوهر از خداوند و اجتناب از گناه‬
‫‪ -3‬اطاعت از شوهر‬
‫‪ -4‬عدم تحمیل مخارج طاقت فرسا به شوهر‬
‫‪ -5‬تنظیم وقت و توجه به نظافت خانه‬
‫‪ -6‬فروبستن چشم از غیر محرم‬
‫‪ -7‬همکاری متقابل در وقت مشکالت‬
‫‪ -8‬افشا نکردن اسرار یکدیگر‬
‫‪ -9‬تعاون در تربیت اوالد‬
‫‪ -10‬احترام متقابل و ادای حقوق‬

‫‪56‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
 ‫‪ -11‬از غبار مشکالت که بعضا" سعادت زنا شوهری را تهدید میکنید‪ ،‬بی اوالدی است‪ ،‬بهترین‬
‫میباشد‪ .‬صبرثواب الهی است‪(.‬سوره‬ ‫(ج)‬
‫روش مبارزه به این مشکل ایمان و قناعت به حکم خدا‬
‫الشورأ آیه ‪) 50‬‬

‫در فرجام از خداوند بزرگ مسالت دارم که میان هر زن و شوهرش پیوند نیکبختی و دوستی و‬
‫رحمت و آرامش برقرار بسازید‪ ،‬و از نیکوئی های دنیا و آخرت هیچ مسلمانی را بی نصیب‬
‫نفرماید‪.‬‬

‫‪57‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬

‫بخش مديريت قواى بشرى‬
‫‪58‬‬ ‫كورس ‪ ۳‬روزۀ آگاهى جندر براى كارمندان داكار‬
‫بخش مديريت قواى بشرى‬