‫مفاهیم عمومی ترویج زراعتی‬

‫تعریف ترویج زراعتی‬

‫اگر ترویج زراعتی را از نگاه تاریخی بررسی نمایم معلوم خواهد شد که ترویج زراعتی به معنی آموزش‬
‫و پرورش در بخش زراعت و اقتصاد خانواده برای مردم روستایی بوده است‪ .‬از مشخصات این آموزش‬
‫بکارگیری علم و دانش در زندگی واقعی مردم است که در سالهای اخیر گسترش زیاد یافته است‪ .‬اشتراک‬
‫مردم در این آموزش راز موفقیت ترویج زراعتی محسوب میشود‪.‬‬

‫ترویج در لغت به معنی رواج دادن یک شی‪ ،‬گسترش دادن و عام ساختن یک شی میباشد‪ .‬ولی در اصطالح‬
‫دانشمندان ترویج تعریفهای گوناگونی بسته به نحوه نگرش آنها به ترویج زراعتی از آن ارئه کرده است‪ ،‬که‬
‫در ذیل از یکتعداد این تعاریف یادآوری به عمل می آید‪.‬‬

‫ترویج به مفهوم وسیعتر آن عبارت از خدمت و یا سیستم است که بوسیله آن ثمره تعلیمات مؤسسات تعلیمی‬
‫به مردمیکه آنرا طور نورمال کسب کرده نمیتواند‪ ،‬در جائیکه کسب و کار میکند رسانیده میشود‪ .‬بنابر این‬
‫تعریف‪ ،‬ترویج و آموزش و پرورش زراعتی[‪ ]2[]2‬با هم مترادف هستند‪ .‬ترویج زراعتی آندسته از آموزش‬
‫را که بوسیله آن روستائیان بتواند مشکالت خود را حل نمایند‪ ،‬افاده میکند‪.‬‬

‫موشر (‪ )Mosher‬ترویج زراعتی را فرایندی میداند که طی آن یک سلسله فعالیتها از طریق آموزش‬

‫غیرکالسیک به منظور ارتقای سطح زندگی روستائیان و زارعین؛ و اصالح وضع زندگی فزیکی خانواده‬
‫های آنها و تسریع در امر رفاه جوامع روستایی انجام میگردد‪.‬‬

‫پال فریر (‪ )Paul Freir‬ترویج زراعتی را وسیله هجوم فرهنگی به قلمرو روستاها و استثمار اقتصادی‬
‫روستائیان تلقی میکند‪.‬‬

‫بندیک ستویس (‪ )Bandic Stavis‬ترویج زراعتی را وسیله دولتی به شمار می آورد که تشویق کننده و‬
‫انتشار دهندهای فنون و روشهای است که هدف آن بهبود کیفی و افزایش کمی محصوالت زراعتی جهت تأمین‬
‫مواد غذایی مورد نیاز مردم در سطح ملی و یا صادرات و بهبود و اصالح وضع زندگی زارعین میباشد‪.‬‬

‫ایدسن اچ ماندر ترویج زراعتی را یک خدمت یا سیستم میداند که از طریق طرزالعمل های تربیوی در‬
‫اصالح میتودها و تخنیک های زراعتی‪ ،‬ازدیاد حاصالت و عواید؛ و بلندبردن سطح زندگی دهاقین و ارتقای‬
‫ستندردهای اجتماعی و تربیوی زندگی روستایی سهم میگیرد‪.‬‬

‫تعریف فوق بسیار وسیع است و تمامی ابعاد محیط کی زارع در آن زندگی میکند در بر دارد‪.‬‬

‫تعریف جامع ترویج زراعتی چنین ارائه شده است‪:‬‬

‫ترویج زراعتی یک مکتب آموزش غیر کالسیک است که غالبا در دست دولتها بعنوان وسیله دخالت آگاهانه‬
‫و استادانه قرار میگیرد که با استفاده از وسایل ارتباطی و آموزشی در جهت ایجاد تغیرات مثبت و داوطلبانه‬
‫ارباب رجوع مربوطه (زارعین و روستائیان) به منظور دست یابی به اهداف مختلف در عرصه سکتور‬
‫زراعت و روستاها بکار گرفته میشود‪.‬‬
 ‫مفهومترویجدربرخیکشورها‪:‬‬

‫آمریکا‪ :‬کمک به مردم جهت رفع مسایل و مشکالت شان‪.‬‬

‫انگلستان‪ :‬ارائه خدمات مشاوره ای به مردم در زمینه زراعت‪.‬‬

‫فرانسه‪ :‬ساده کردن پیام به نحوی که برای مردم قابل فهم باشد‪.‬‬

‫هالند‪ :‬ترویج یعنی روشن کردن راه برای مردم‪.‬‬

‫استرالیا‪ :‬ترویج عملی است که پیشرفت در جهت مطلوب را تحریک می کند‪.‬‬

‫بهترین تعریف ترویج کمک به مردم برای رفع مسائل و مشکالت شان است که توسط آمریکا ارائه شده‬
‫است‪ .‬بنابراین می توان گفت ترویج فرایند مستمر در جهت ارائه اطالعات ثمر بخش به مردم و سپس کمک‬
‫به آنان در جهت کسب معلومات‪ ،‬مهارتها و نگرشهای الزم برای استفاده موثر از این معلومات میباشد‪.‬‬

‫چون گفته شد که ترویج زراعتی یک نوع آموزش است بنا جهت درک خوبتر موضوع بهتر است که آموزش‬
‫و اقسام آنرا بشناسیم‪.‬‬

‫تعریف تعلیم و تربیه (‪:)Education‬‬

‫تعلیم و تربیه عبارت از مجموع تمامی فعالیتهای است که مسؤل بوجود آوردن تغیر مطلوب در رویه انسانها‬
‫میباشد‪.‬‬

‫انواع تعلیم و تربیه‬

‫بصورت عموم سه نوع تعلیم و تربیه شناخته شده است‪:‬‬

‫‪ .1‬تعلیم و تربیه رسمی ()‪Formal Education‬‬

‫‪ .2‬تعلیم و تربیه غیر رسمی ()‪Informal Education‬‬

‫‪ .3‬تعلیم و تربیه خصوصی ()‪Non-Formal Education‬‬

‫‪)1‬تعلیم و تربیه رسمی (‪)Formal Education‬‬

‫تعلیم و تربیه رسمی یک ساختار و یا سیستم درجه بندی شده است که از مکتب تا پوهنتون در مؤسسات‬
‫تعلیمی به راه انداخته میشود‪ .‬و یا به عبارت دیگر تعلیم و تربیه که در داخل چهار دیواری یک مؤسسه‬
‫تعلیمی صورت میگیرد‪ .‬مانند‪ :‬مکتب‪ ،‬کالج‪ ،‬پوهنتون و غیره‪.‬‬

‫خصوصیات تعلیم و تربیه رسمی‬

 ‫‪ .1‬حاضر بودن در صنف حتمی است؛‬

‫‪ .2‬یک تقسیم اوقات جدی تعقیب میگردد؛‬

‫‪ .3‬جریان یک طرفه معلومات از استاد به شاگرد؛‬

‫‪ .4‬یک برنامه درسی از قبل تعین شده تعقیب میگردد؛‬

‫‪ .5‬جهت حصول درجه تحصیلی‪ ،‬اخذ تصدیق نامه و دیپلوم به پیش برده میشود؛‬

‫‪ .6‬داخله و امتحانات حتمی است؛‬

‫‪ .7‬متعلمین عمدتا ً از لحاظ سن و تفکر اختالف زیاد ندارد‪.‬‬

‫‪ )2‬تعلیم و تربیه غیر رسمی (‪)Informal Education‬‬

‫تعلیم و تربیه غیر رسمی یک سیستم منظم سیستماتیک است که بیرون از سیستم آموزش رسمی برای گروه‬
‫از افراد دارای نیازمندیهای معین به راه انداخته میشود‪ .‬مانند‪ :‬ترویج زراعتی‪ ،‬کمپاین سواد آموزی‬
‫بزرگساالن‪ ،‬تعلیمات صحی و تغذیوی و غیره‪.‬‬

‫خصوصیات تعلیم و تربیه غیر رسمی‬

‫‪ )1‬حاضر بودن در صنف داوطلبانه است؛‬

‫‪ ) 2‬تعلیم و تربیه غیر رسمی خارج از چهاردیواری مکتب یا پوهنتون به راه انداخته میشود‪ .‬بطور مثال در‬
‫توسعه زراعتی مزرعه دهقان به عنوان صنف‪ ،‬کارمند توسعه به عنوان استاد و دهاقین و عالقمندان به‬
‫عنوان شاگردان محسوب میشوند؛‬

‫‪ )3‬پرابلم زارع موضوع درس را تشکیل میدهد؛‬

‫‪ )4‬تقسیم اوقات ثابت نمیباشد و نظر به شرایط تغیر پذیر میباشد؛‬

‫‪ )5‬متعلمین معموالً از نگاه سن و تفکر اختالف زیاد دارند؛‬

‫‪ )6‬داخله و امتحان وجود ندارد؛‬

‫‪ )7‬جهت حصول درجه تحصیلی‪ ،‬تصدیق نامه و دیپلوم به پیش برده نمیشود؛‬

‫‪ )3‬تعلیم و تربیه خصوصی (‪)Non-Formal Education‬‬

‫تعلیم و تربیه خصوصی یک پروسه دوامدار آموزش در طول زندگی میباشد‪ .‬که طی آن فرد معلومات‪،‬‬
‫مهارتها‪ ،‬طرز برخوردها و بصیرت را از تجارب روزمره و محیط ماحول خویش می آموزد و بدست می‬
‫آورد‪.‬‬

‫خصوصیات تعلیم و تربیه خصوصی‬

‫‪ )1‬عملیه های علم جامعه شناسی را در بر میگیرد؛‬

‫‪ )2‬در برگیرنده انتقال معلومات اجداد از نسل به نسل میباشد؛‬

‫‪ )3‬بصورت عمدی و یا غیرعمدی تقلید صورت میگیرد؛‬

‫‪ )4‬تربیه کردن اطفال دریک فامیل و خصوصیات که اطفال از والدین و فامیل شان حاصل میکند نیز شامل‬
‫تعلیم و تربیه غیر رسمی است‪.‬‬

‫سیر تکامل ترویج زراعتی‬

‫اگرچه تا اکنون به درستی مشخص نشد است که ترویج زراعتی را کدام ملت‪ ،‬چه وقت و در کدام قسمت از‬
‫کرهای زمین بکار گرفت و منظور آنها از ترویج زراعتی چه بود و چه تعریف از آن داشتند‪ .‬ولی این نکته‬
‫واضح است که ترویج زراعتی ریشه اصلی و فلسفهای واقعی خود را از عصر رنسانس به این طرف باز‬
‫یافته است‪ ،‬عصر که در طی آن بکارگیری علوم در جریان عمل و مرتبط ساختن آموزش با نیازهای مادی‬
‫انسانی مورد توجه قرار گرفت و حل مشکالت بشر با استفاده از نیروی عقل و علم انسانی و در پرتو‬
‫تحقیقات علمی گسترش یافت‪.‬‬

‫اصطالح ترویج زراعتی برای اولین بار به مثابه یک نوآوری تعلیمی در سال ‪1873‬م از طرف پوهنتون‬
‫کمبرج انگلستان بمیان آمد‪ .‬و منظور از آن فعالیتهای آموزشی پوهنتونی بود که خارج از محیط پوهنتون و‬
‫مقرارت معمولی پوهنتونی صورت میگرفت‪ .‬تا از این طریق ثمره تعلیمات پوهنتونی را به مردم عوام در‬
‫جاهایکه کار و زندگی میکند برساند‪ .‬از این رو گفته میتوانیم که اصطالح ترویج برای اولین بار در انگلستان‬
‫بوجود آمده نه در ایاالت متحده امریکا که بعضی اوقات فکر آن میشود‪ .‬این اصطالح در مدت تقریبا ً یک‬
‫دهه به مؤسسات دیگر در انگلستان‪ ،‬ایاالت متحده امریکا و دیگر مناطق گسترش یافت‪ .‬نهضت ترویج در‬
‫ایاالت متحده امریکا مانند انگلستان از پوهنتون ها و کتابخانه های عامه آغاز یافت‪.‬‬

‫ترویج زراعتی امروزی به مقایسه پروگرامهای قبلی ترویجی بسیار دیر بمیان آمده و لی ترویج زراعتی در‬
‫قسمت تعلیمات زراعتی‪ ،‬مشوره ها و نمایشات مزرعوی مانند زراعت پیشینه تاریخی دراز دارد‪ .‬از جمله‬
‫خدمات مشورتی سکاتلندی از قدیمترین خدمات ترویجی در جهان محسوب میگردد‪ .‬داکترسیمن ناپ ( ‪Dr.‬‬
‫)‪Seaman Knapp‬در سال ‪1902‬م در ایالت های جنوبی امریکا نمایشات مزرعوی و فامیلی را آغاز کرد‬
‫که از طریق وزارت زراعت ایاالت متحده امریکا ()‪ USDA‬تمویل میشد و بعدأ در تمویل آن حکومتهای‬
‫ایالتی و محلی نیز سهم گرفتند و آهسته آهسته به یک پروژه کوپراتیفی تبدیل شد‪.‬‬

‫بعد از جنگ جهانی دوم دو برنامه مهم جهت عمران روستاها از طرف آمریکائیها تهیه و تدین شد و به‬
‫کشورهای جهان سوم صادر گردید‪ .‬این دو برنامه شامل توسعه یا ترویج زراعتی ( ‪Agricultural‬‬
‫)‪development‬و انکشاف جامعه ( )‪Community development‬بود‪ .‬از اینرو ترویج زراعتی بعد از‬
‫جنگ جهانی دوم مورد توجه خاص دولت ها‪ ،‬سازمان ها و مؤسسات کمک دهنده بین المللی قرار گرفت و‬
‫به عنوان وسیله جهت دستیابی به اهداف خاص در عرصه انکشاف دهات و توسعه زراعتی بکار گرفته شد‪.‬‬
‫چون ترویج زراعتی در چوکات تیوریهای توسعه فعالیت مینمود‪ ،‬با تغیرات و دگرگونیهای که در‬
‫فلسفه‪،‬اهداف و ستراتیژیهای توسعه در اواخر دهه ‪1970‬م رخ داد‪ ،‬ترویج زراعتی نیز دستخوش تغیرات‬
‫زیاد شد و در ابعاد مختلف آن بازنگری بعمل آمد‪ .‬قابل یاد آوری است که خدمات ترویج زراعتی جهت‬
‫ش‬
‫انکشاف اقتصادی و اجتماعی دهاقین و روستائیان و رشد محصوالت زراعتی و حیوانی در سال ‪1337‬ه‬
‫در چوکات وزارت زراعت شروع به فعالیت نمود‪ .‬این اداره تحت نامهای مختلف و به سطوح مختلف تا‬
‫حال فعالیت نموده و خدمات شایان را برای جوامع روستایی و دهقانی انجام داده است‪.‬‬

‫فلسفه ترویج‬

‫فلسفه اساسی ترویج کمک و خدمت به مردم در هر جا و هر سطح دانش که قرار دارند‪ ،‬میباشد‪ .‬هدف اصلی‬
‫همکاری با مردم به خصوص دهاقین‪ ،‬در این است که آنها با دانش و مهارتهای فنی زراعت مجهز شوند تا‬
‫با استفاده از آن بتواند حاصالت خویش را بلند ببرد‪ ،‬اقتصاد خود را خویش تقویت نماید‪ ،‬و نیز در تقویت‬
‫اقتصاد ملی سهم فعال گیرند‪.‬‬

‫اهداف ترویج زراعتی‬

‫قبل از آنکه به اهداف ترویج زراعتی بصورت مشخص به پردازیم الزم دیده میشود خود اهداف را تعریف‪،‬‬
‫خصوصیات و انواع آنرا برجسته سازیم‪.‬‬

‫هدف‪ :‬هدف عبارت از انجام است که تمامی فعالیتهای ما به طرف آن رهنمایی میشود‪ .‬یا به عبارت دیگر‬
‫هدف سمت حرکت یک فعالیت را نشان میدهد‪.‬‬

‫خصوصیات اهداف‬

‫یک هدف خوب باید ‪ SMART‬باشد که هر حرف این مخفف نمایندگی از یک خاصیت هدف مینماید که‬
‫هر کدام آن قرار ذیل میباشد‪:‬‬

‫‪.1‬هدف باید مشخص باشد ‪(Specific)=S‬‬

‫‪.2‬هدف باید قابل اندازه گیری باشد =‪(Measurable)M‬‬

‫‪.3‬هدف باید قابل حصول باشد =‪(Attainable)A‬‬

‫‪.4‬هدف باید مناسب باشد =‪(Relevant)R‬‬

‫‪.5‬در وقت تعین شده بدست آمده بتواند =‪(Track able)T‬‬

‫اقسام اهداف ترویج زراعتی‬

 ‫اهداف در اکثر ساحات به شمول ترویج به سه قسم ذیل میباشد‪:‬‬

‫‪.1‬اهداف بنیادی‪ /‬اساسی ()‪Fundamental Objectives‬‬

‫‪.2‬اهداف عمومی ()‪General Objectives‬‬

‫‪.3‬اهداف مشخص‪ /‬کاری ()‪Specific or Working Objectives‬‬

‫‪ )1‬اهداف بنیادی‪ /‬اساسی (‪)Fundamental Objectives‬‬

‫اهداف اساسی عبارت از اهداف کلی یک جامعه میباشد که بنام اهداف دراز مدت‪ ،‬اساسی و کلی نیز یاد‬
‫میشود‪ .‬مانند‪ :‬انکشاف افراد یک جامعه‪ ،‬زندگی بهتر‪ ،‬انکشاف اقتصادی جامعه و غیره‪.‬‬

‫‪ )2‬اهداف عمومی (‪)General Objectives‬‬

‫اهداف عمومی نسبت به اهداف اساسی مشخصتر میباشد‪ .‬اهداف عمومی عبارت از اهداف درازمدت یک‬
‫پروگرام میباشد‪ .‬مانند‪ :‬بلندبردن عواید دهاقین‪ ،‬بلندبردن ستندردهای زندگی دهاقین و روستائیان و غیره‪.‬‬

‫‪ )3‬اهداف مشخص‪ /‬کاری (‪)Specific or working objectives‬‬

‫شامل اهداف میان مدت و کوتاه مدت است که توسط زارع و یا کارمند توسعه تعین میشود‪ .‬مانند‪ :‬بلندبردن‬
‫حاصالت گندم‪ ،‬کنترول گیاهان هرزه گندم‪ ،‬آموزش دادن به زارعین در رابطه طروق کشت گندم و غیره‪.‬‬

‫بخاطر درک خوبتر موضوع در ذیل هر سه نوع اهداف ترویج زراعتی را در یک مثال ارئه میکنیم‪:‬‬

‫‪ )1‬هدف اساسی ترویج زراعتی‪ :‬انکشاف زراعت و بلندبردن سطح زندگی دهاقین‪.‬‬

‫‪ )2‬اهداف عمومی‪ :‬بلندبردن حاصالت گندم در فی واحد زمین‪.‬‬

‫‪ )3‬اهداف مشخص و یا کاری‬

‫‪.1‬معرفی ورایتی های جدید گندم به دهاقین؛‬

‫‪.2‬تشویق دهاقین جهت استعمال مقدار تعین شده تخمریز؛‬

‫‪.3‬قانع ساختن دهاقین تا یک تناسب را بین تعداد نباتات و اندازه زمین رعایت نماید؛‬

‫‪.4‬تشویق دهاقین جهت استفاده از کودهای کیمیاوی؛‬

‫‪.5‬تشویق دهاقین جهت کنترول گیاهان هرزه؛‬

‫‪.6‬تشویق دهاقین جهت تطبیق تعداد معین دفعات آبیاری؛‬

 ‫‪.7‬تشویق دهاقین جهت استفاده از مواد کیمیاوی در صورت ضرورت‪.‬‬

‫بخاطر دست یافتن به اهداف ترویج زراعتی کارمند ترویج باید بکوشد تا در دانش‪ ،‬مهارت و ذهنیت‬
‫( )‪Knowledge, Skills and Attitude‬دهاقین جهت دست یافتن به اهداف پروگرام خود تغیرات مثبت‬
‫بوجود بیاورد‪ ،‬و آنها را به پذیرش تکنالوژی جدید متقاعد سازند‪.‬‬

‫اهداف مشخص ترویج زراعتی‬

‫هدف اساسی ترویج‪ ،‬آموزش‪ ،‬ایجاد انگیزه و تغییر رفتار مردم است و هدف بنیادی ترویج زراعتی تسهیل‬
‫بخشیدن پروسه انکشاف زراعت از طریق معرفی تکنالوژی جدید و معلومات فنی و تخنیکی برای دهاقین‬
‫و مالداران و تشویق و آشنا کردن آنها جهت استفاده از تکنالوژی و معلومات در پروسه تولید محصوالت‬
‫زراعتی و مالداری میباشد‪ .‬ترویج زراعتی دارای اهداف متعدد و متنوع است و نظر به انکشاف اقتصادی‬
‫و اجتماعی جوامع فرق میکند‪ .‬که به برخی از آنها اشاره میشود‪:‬‬

‫‪.1‬کمک به دهاقین در تشخیص مشکالت شان و دریافت راه حل های عملی برای آنها؛‬

‫‪.2‬آموزش دهاقین پیرامون دانش فنی و روشهای علمی و فنی زراعت؛‬

‫‪.3‬انتقال تکنال ِوژی مناسب به جوامع دهقانی؛‬

‫‪.4‬جمع آوری و انتقال مشکالت دهاقین به مراکز تحقیقاتی؛‬

‫‪.5‬آگاه ساختن دهاقین از موجودیت فرصتها و محدودیتهای محیط ماحول شان؛‬

‫‪.6‬کمک به زارعین در تصمیم گیری؛‬

‫‪.7‬تغیر در رویه زارعین؛‬

‫‪.8‬کمک به زارعین جهت دستیابی به اهداف خویش؛‬

‫ساحات فعالیت خدمات ترویجی‬

‫خدمات ترویجی ساحات مشخص فعالیت دارند‪ ،‬که در ذیل از آن یاد آوری میشود‪:‬‬

‫‪ )1‬افزایش حاصلدهی محصوالت زراعتی و دامی؛‬

‫‪ )2‬مدیریت بازاریابی محصوالت زراعتی و دامی؛‬

‫‪ )3‬حفاظت‪ ،‬توسعه‪ ،‬احیا و استفاده از منابع طبیعی؛‬

‫‪ )4‬مدیریت بهتر مزرعه و منزل؛‬

 ‫‪ )5‬بهبود ستندردهای زندگی خانواده های روستایی؛‬

‫‪ )6‬توانمند سازی و آموزش جوانان روستایی؛‬

‫‪ )7‬انکشاف مهارتهای رهبری‪،‬‬

‫‪ )8‬انکشاف روستاها؛ و‬

‫‪ )9‬بهبود امور عمومی برای توسعه همه جانبه‪.‬‬

‫برای درک بهتر‪ ،‬ساحات متذکره را هریک بصورت بسیار خلص به معرفی میگیریم‪.‬‬

‫‪ )1‬افزایش حاصلدهی محصوالت زراعتی و دامی‬

‫از آنجا که میدانیم یکی از اهداف اساسی زراعت تولید غذا برای نفوس در حال رشد جوامع انسانی و تأمین‬
‫مصؤنیت غذایی میباشد‪ .‬زراعت و دامپروری معموال در روستاها صورت می پذیرد و روستائیان مؤلدین‬
‫مواد غذایی موردنیاز جوامع میباشد‪ .‬زراعت بسیاری کشورهای روبه انکشاف به شمول کشور ما شکل‬
‫سنتی و معیشتی دارد‪ .‬حاصل فی واحد زمین و فی رأس حیوان در سطح بسیار پائین قرار دارد‪ .‬در ضمن‬
‫فرصتهای شغلی بیرون از سکتور زراعت و مالداری تا اندازه زیاد محدود است‪ .‬از اینرو ضروری پنداشته‬
‫میشود تا سکتور زراعت و مالداری کشورهای روبه انکشاف توسعه یابد‪ .‬تا از یک طرف مواد غذایی مورد‬
‫نیاز جوامع روستایی و شهری تهیه شده بتواند و مصؤنیت غذایی تامین شود و از طرف دیگر وضع زندگی‬
‫دهاقین و مالدارن بهبود یابد‪.‬‬

‫اقتصاد کشورهای پیشرفته در زمینه به کفایت سکتور زراعت و مالداری تأکید مینمودند‪ .‬به این مفهوم که‬
‫عوامل تولید محصوالت زراعتی و مالداری طوری ترکیب و تنظیم شوند تا در نتیجه محصوالت بیشتر به‬
‫مصارف اندک بدست آمده بتواند‪ .‬همچنان استفاده از ورایتی ها پرحاصل و مقاوم در برابر امراض و آفت‪،‬‬
‫استفاده از نسل های اصالح شده و حاصلده حیوانات و بکار گیری پرکتس های علمی زراعتی و مالداری‬
‫باعث افزایش حاصلدهی محصوالت زراعتی و دامی شده میتواند‪.‬‬

‫افزایش سریع نفوس‪ ،‬سیاستهای دولتها‪ ،‬تغیر در طرز مصرف خانواده ها و تهیه مواد خام صنعت عوامل‬
‫است که سکتور زراعت و مالداری را تحت فشار قرار داده و سبب تغیرات گوناگونی در آن میگردد‪ .‬ترویج‬
‫زراعتی دهاقین را برای مقابله به این تغیرات و استفاده مطلوب از آنها آماده میسازد‪.‬‬

‫‪)2‬مدیریت بازاریابی محصوالت زراعتی و دامی‬

‫مارکتنگ محصوالت زراعتی بخش مهم مدیریت محصوالت زراعتی بعد از رفع حاصل میباشد‪ .‬سالها قبل‬
‫دهاقین و مالداران مارکتنگ محصوالت شان را خود انجام میدادند ولی اکنون به صدها هزار واسطه های‬
‫مارکیتی میان مؤلدین و مصرف کنندها فعالیت دارند و امور مارکتنگ را به پیش میبرد‪ .‬انکشاف مارکتنگ‬
‫جهت رشد و انکشاف جوامع بشری یک امر ضروری پنداشته میشود‪.‬‬
‫دهاقین و مالداران نمیدانند که چه تولید کنند؟ برای کی‪/‬کیها تولید کنند؟ چقدر تولید کنند؟ تولید خود را به‬
‫کدام مارکیت و چه وقت عرضه کنند؟ و امثالهم‪ .‬اکثر آنها به مارکیت عوامل تولید و محصوالت رابطه‬
‫ضعیف دارد و یک تعداد آنها صرف تولید محور هستند‪ .‬ترویج زراعتی دهاقین و مالداران را به اهمیت‬
‫مارکتنگ آشنا میسازند‪ .‬به آنها می آموزد که چطور میتواند جواب سواالت اقتصادی اینکه چه تولید کنند؟‬
‫برای کی‪/‬کیها تولید کنند؟ کجا تولید کنند؟ چقدر تولید کنند؟ چه وقت تولید کنند؟ تولید خود را به کدام مارکیت‬
‫و چه وقت عرضه کنند؟ را در یابد‪ .‬همچنان ترویج زراعتی مؤلدین محصوالت زراعتی و دامی را در‬
‫موارد ذیل همکاری میکند‪:‬‬

‫‪.1‬پائین آوردن مصارف تولید؛‬

‫‪.2‬بازار یابی تولید؛‬

‫‪.3‬فهماندن مؤلدین به سیستم مارکتنگ‪.‬‬

‫‪ )3‬حفاظت‪ ،‬توسعه‪ ،‬احیا و استفاده از منابع طبیعی‬

‫منابع طبیعی ثروتهای االهی هستند که خداوندج برای بشر ارزانی فرموده تا با استفاده از آن سطح زندگی‬
‫خویش را بلند ببرد‪ .‬موجودیت منابع طبیعی یکی از فکتورهای اساسی پیشرفت اقتصادی جوامع بشری‬
‫محسوب میگردد‪ .‬حجم ذخایر منابع طبیعی تجدید نشوند در یکتعداد کشورها روبه کاهش است و منابع طبیعی‬
‫تجدید شونده در بسیاری کشورها تخریب و یا آلوده گردیده است‪ .‬از اینرو ضروری است که منابع طبیعی‬
‫در پهلوی استفاده حفاظت و احیا شود‪ ،‬تا در آینده به کمبود منابع طبیعی تجدید نشوند و خراب شدن کیفیت‬
‫منابع تجدید شونده مواجه نشویم و از این امانت نیاکان و پدران خویش بصورت معقول و مطلوب استفاده‬
‫نمایم و آنرا برای نسل های آینده به یک حالت خوب نگهداری نمایم‪ .‬برای رسیدن به این هدف باید میان‬
‫استفاده و احیای منابع طبیعی یک تناسب موجود باشد‪ .‬در زمینه ترویج به مردم در موارد ذیل همکاری‬
‫میکند‪:‬‬

‫‪.1‬آگاه ساختن مردم از ارزش منابع طبیعی؛‬

‫‪.2‬فهماندن مردم به طروق استفاده از منابع طبیعی و حفاظت و احیای آنها؛‬

‫‪.3‬همکاری به مردم جهت استفاده اعظمی و مطلوب از منابع طبیعی‪.‬‬

‫‪ )4‬مدیریت بهتر مزرعه و منزل‬

‫مدیریت یک فکتور مهم در تمامی بخش های تولیدی و خدماتی میباشد و در موفقیت و انکشاف آنها رول‬
‫عمده را بازی میکند‪ .‬برآوردن اکثریت خواسته های بشری فعالیت های دوامدار را ایجاب میکند و فرد باید‬
‫تعداد زیاد تصامیم را جهت برآوردن خواسته های خویش بگیرد‪ .‬چون تصمیم به اساس منابع اتخاذ میگردد‪،‬‬
‫بنأ در جهان منابع محدود فرد مجبور است حد اقل منابع که در دسترس دارد طوری بکار گیرد تا بتواند تعداد‬
‫بیشتر از خواست های نامحدود خویش را مرفوع سازد‪ ،‬که همین مفهوم اساسی مدیریت میباشد‪.‬‬
‫ترویج برای روستائیان اهمیت و ضرورت مدیریت در زندگی فامیلی و کاری را روشن میسازد‪ .‬و به آنها‬
‫اصول و مهارتهای مدیریت را می آموزد تا با استفاده از آن منابع محدود خویش را جهت بدست آوردن‬
‫اهداف خویش بصورت درست تنظیم و ترکیب نماید و همچنان از طریق عملی ساختن تصامیم آگاهانه و‬
‫علمی خویش سطح زندگی‪ ،‬عواید و حاصالت خویش را بلند ببرد‪.‬‬

‫‪)5‬بهبود ستندردهای زندگی خانواده های روستایی‬

‫اکثریت جمعیت فقیر جهان در روستاهای کشورهای روبه انکشاف زندگی میکند و آنها از ستندردهای بسیار‬
‫پائین زندگی برخور دار هستند‪ .‬ریشه تمامی مشکالت (فقر‪ ،‬بیسوادی‪ ،‬مریضی و غیره) در جوامع روستایی‬
‫موجود میباشد و خال میان شهر و ده بسیار بزرگ میباشد‪ .‬بنأ باید به انکشاف جوامع روستایی توجه جدی‬
‫صورت گیرد‪ .‬به این منظور در آغاز قرن بیستم در آیاالت متحده امریکا یکتعداد مؤسسات که راجع به‬
‫زندگی فامیلی معلومات تهیه میکردند‪ ،‬بمیان آمدند‪ .‬پیشرفتهای تکنال ِوژی و تغیرات سریع اقتصادی باالی‬
‫زندگی خانواده ها تاثیر فوق العاده وارد میکند و در نتیجه از خدمات ترویجی تقاضاهای ارائه خدمات‬
‫گوناگون صورت میگیرد‪ .‬اقتصاد فامیلی‪ ،‬مدیریت فامیلی‪ ،‬خرید برای فامیل‪ ،‬روابط بشری‪ ،‬غذا و تغذیه‪،‬‬
‫لباس‪ ،‬ذخیره و پروسس مواد غذایی بخش های است که خدمات ترویجی در محوطه زندگی فامیل به آن‬
‫سروکار دارد‪.‬‬

‫‪ )6‬توانمند سازی و آموزش جوانان روستایی‬

‫پروگرام توانمند سازی جوانان روستایی بخش مهم تعلیمات ترویجی را تشکیل میدهد‪ .‬این پروگرام در تعلیم‬
‫و تربیه جوانان خورد سال نقش بارز داشته در انکشاف ذهنی‪ ،‬کسب صفات نیکو‪ ،‬رشد مهارتهای رهبری‪،‬‬
‫قبول مسؤلیت‪ ،‬تبارز استعدادها و مهارتهای مسلکی و بودن عضو مفید جامعه مؤثر میباشد‪ .‬این پروگرامها‬
‫زمینه را به عمل گروهی جوانان روستایی فراهم میکند‪ .‬پروگرامهای انکشاف جوانان روستایی با تأسیس‬
‫کلب های‪ H4‬جوانان روستایی در ایاالت متحده امریکا از چندین دهه به اینسو به هدف انکشاف جوانان‬
‫روستایی آغاز گردیده و یک میتود موفق در زمینه میباشد‪ .‬ابتدا تنها جوانان دهقان بچه در این کلب ها‬
‫اشتراک کرده میتوانست ولی به مرور زمان به تمامی روستائیان فرصت این خدمت فراهم گردید‪ .‬عموما‬
‫جوانان که سن شان از ‪12‬الی ‪ 22‬سال میباشد و بنا بر مشکالت از تکمیل دوران مکتب باز مانده اند در این‬
‫کلب ها منسجم میشوند‪.‬‬

‫‪ H4‬یک اختصار چهار کلمه است که هر کلمه آن به حرف اچ زبان انگلیسی آغاز میگردد که این کلمات‬
‫قرار ذیل میباشد‪:‬‬

‫‪ H1 = Hand)1‬که به مفهوم دست میباشد‪.‬‬

‫‪ H2 = Head)2‬که به مفهوم سر و مغز میباشد‪.‬‬

‫‪ H3 = Hearth)3‬که به مفهوم قلب میباشد‪.‬‬

‫‪ H4 = Health)4‬که به مفهوم صحت میباشد‪.‬‬

‫به صورت کلی مفهوم کلب های ‪ H4‬اینست که با استفاده از نیروی دست و دماغ؛ و دل پاک و بهره برداری‬
‫از نعمت صحت برای اعمار جامعه نوین همه با هم دست به کار میشوند‪.‬‬

‫‪ )7‬انکشاف مهارتهای رهبری‬

‫رهبری یک پدیده اجتماعی است که در مراحل مختلف تکامل جوامع بشری به شکل از اشکال موجود بوده‬
‫ولی رهبری نسبت به گذشته در عصر امروزی اهمیت خاص پیدا کرده است و مردم درک کرده اند که بدون‬
‫رهبر و پیشوا نمیتواند به اهداف گروهی نایل آیند و هیچ کشور بدون رهبر وفادار‪ ،‬صادق و دلسوز به مدارج‬
‫باالی رشد و انکشاف نرسیده است‪ .‬رهبر عامل تحرک عمل گروهی است و عمل گروهی عامل است که‬
‫توسط آن تصامیم گروهی به اجرا در می آید‪.‬‬

‫برآوردن ضرورتهای مشترک جامعه و حفظ ارزشهای آن فقط در صورت موجودیت رهبر وفادار‪ ،‬صادق‬
‫و دلسوز تحقق یافته میتواند‪ .‬رهبران در سطوح مختلف میکوشند تا افراد که از آنها نمایندگی میکند‪ ،‬بسوی‬
‫انکشاف اقتصادی و اجتماعی سوق دهد و رفاه و آسایش آنها را تامین نماید‪ .‬ترویج به روستائیان اهمیت و‬
‫ضرورت رهبری را روشن میسازد و به آنها مهارتها و اصول رهبری را می آموزد تا باشد موقع به منسجم‬
‫ساختن و عمل گروهی آنها مساعد گردد‪.‬‬

‫‪ )8‬انکشاف روستاها‬

‫انکشاف روستاها یک بخش مهم انکشاف ملی کشورها دانسته شده است‪ .‬چرا که اکثریت مطلق نفوس‬
‫کشورهای روبه انکشاف در روستاها زندگی میکند‪ ،‬ریشه بسیاری مشکالت در روستاها دیده میشود و خال‬
‫بین شهر و ده بسیار کالن میباشد‪ .‬یک جامعه کوچک روستایی معموالً وحدت جغرافیایی مستحکم دارد و‬
‫هر فرد آن میخواهد در مسایل عام مربوط به منطقه خویش سهم گیرد‪ .‬روستائیان منابع فراوانی برای رشد‬
‫و انکشاف جامعه خود در اختیار دارند که در ذیل از آن یاد آوری میشود‪:‬‬

‫‪.1‬منابع طبیعی‪ :‬زمین‪ ،‬آب‪ ،‬معدن‪ ،‬جنگالت‪ ،‬علفچر و غیره‬

‫‪.2‬منابع انسانی‪ :‬نیروی انسانی ماهر و مستعد‬

‫‪.3‬منابع مؤسسوی‪ :‬مکتب‪ ،‬کلینک‪ ،‬مارکیت‪ ،‬نهاد های حکومتی و غیره‬

‫ترویج از طریق به راه انداختن پروگرامهای مختلف زمینه استفاده از این منابع در جهت رشد و انکشاف‬
‫جوامع روستایی را مساعد میکند‪.‬‬

‫‪ )9‬بهبود امور عمومی برای توسعه همه جانبه‬

‫انکشاف پروسه دوامدار است که تمامی جانبه های اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی جامعه را در بر‬
‫میگیرد‪ .‬از اینرو انکشاف جامعه به موجودیت منابع‪ ،‬زیربناها‪ ،‬پالیسی ها و ستراتیژیهای جهت رسیدن به‬
‫اهداف متعدد و متنوع ضرورت دارد‪ .‬دولت و سکتور خصوصی به کمک مردم میتواند در فراهم کردن این‬
‫منابع در انکشاف جامعه سهم گیرد و آنرا تحقق بخشد‪.‬‬
 ‫اساسات ترویج‬

‫یک سلسله اساسات وجود دارد که باید هنگام طرح و تطبیق پروگرامهای ترویجی حتما ً در نظر گرفته شود‬
‫که ذیالٔ از آن تذکر بعمل می آید‪:‬‬

‫‪)1‬پروگرام ترویج باید بر اساس رسوم و عنعنات مردم استوار باشد؛‬

‫‪)2‬پروگرام ترویج باید به رشد و تکامل جامعه همنوایی داشته و انعطاف پذیر باشد؛‬

‫‪)3‬پروگرام ترویج باید به شرایط اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی جامعه موافق بوده و در حل مشکالت و رفع‬
‫نیازمندیهای مردم موثر واقع شود؛‬

‫‪ )4‬پروگرام ترویج باید پالیسیهای مربوطه را در نظر گیرد و در همکاری به سایر شعبات مربوطه عمل‬
‫نماید؛‬

‫‪)5‬پروگرام ترویج باید نیازمندی و دلچسبی مردم را در نظر گیرد؛‬

‫‪)6‬سهیم ساختن مردم در طرح و تطبیق پروگرامهای ترویجی یک امر الزمی میباشد؛‬

‫‪)7‬روشهای آموزش ترویجی باید مطابق سویه مردم باشد؛‬

‫‪)8‬در پیشبرد امور ترویجی باید از رهبران محلی استفاده بعمل آید؛‬

‫‪)9‬در پیشبرد پروگرامهای ترویجی باید از متخصصین شقوق اختصاصی استفاده شود؛‬

‫‪)10‬فعالیتهای ترویجی باید قناعت مردم را فراهم ساخته بتواند‬

‫‪)11‬پروگرام ترویج باید تربیه و رهنمایی تمام فامیل دهقان را در نظر گیرد؛‬

‫‪)12‬کار ترویج باید بر اساس روحیه دیموکراتیک استوار باشد؛‬

‫‪)13‬کار ترویج باید طوری دوامدار بررسی و ارزیابی گردد‪.‬‬