Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ 1

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ
ΟΙ ΑΠΑΡΥΔ΢ ΓΙΑΜΟΡΦΩ΢Η΢ ΣΟΤ ΝΔΟΣΔΡΟΤ ΚΟ΢ΜΟΤ

ΔΝΟΣΗΣΑ 1
Η εποσή ηος Γιαθωηιζμού
Γιδακηικοί ΢ηόσοι
1. Μεηαβνιέο πνπ δηακόξθσζαλ επλντθέο ζπλζήθεο γηα ηελ εθβηνκεράληζε ζηα
κέζα ηνπ 18νπ αη.
2. Σξόπνη εθδήισζεο ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο.
3. Κνηλσληθή θαη πνιηηηθή πξαγκαηηθόηεηα – Ιδενινγηθή αηκόζθαηξα ζηε
δπηηθή Δπξώπε ηνπ 18νπ αη.
4. Γηαθσηηζκόο.
5. Υαξαθηεξηζηηθά θαη θύξηνη εθπξόζσπνη ηνπ Γηαθσηηζκνύ.
6. Απόςεηο δηαθσηηζηώλ γηα ηελ πνιηηηθή, ηε ζξεζθεία, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ
νηθνλνκία.
7. Αμηνιόγεζε ηνπ θηλήκαηνο ηνπ Γηαθσηηζκνύ ζηα πιαίζηα ησλ γεληθόηεξσλ
κεηαβνιώλ θαηά ην 18ν αη.

Δξελίξειρ ζηην Δςπώπη καηά ηον 17ο και 18ο αιώνα

17νο-18νο αη.→ ζεακαηηθή αύμεζε ηνπ πιεζπζκνύ ζηελ Δπξώπε.
Αγποηική επανάζηαζη→ δεκηνπξγία κεγάισλ αγξνθηεκάησλ, εθαξκνγή λέσλ
κεζόδσλ θαιιηέξγεηαο, ρξήζε κεραλεκάησλ.
Αλάπηπμε ηνπ εκπνξίνπ κεηαμύ Δπξώπεο-Αθξηθήο-Ακεξηθήο θαη ζην εζσηεξηθό ηεο
Δπξώπεο→ ζπγθέληξσζε θεθαιαίσλ ζηα ρέξηα Δπξσπαίσλ επηρεηξεκαηηώλ.
Βιομησανική Δπανάζηαζη (Μεγάιε Βξεηαλία, 1750-1780): Η αύμεζε ηεο δήηεζεο
πξντόλησλ→ ρξήζε λέσλ κεραλώλ γηα ηελ παξαγσγή κεηαπνηεκέλσλ πξντόλησλ.
Παξνπζία επηρεηξεκαηηώλ κε ζεκαληηθά θεθάιαηα + κεηαθίλεζε αγξνηώλ ζηηο πόιεηο
γηα αλαδήηεζε εξγαζίαο + παξνπζία ηζρπξώλ κεραλώλ→ δεκηνπξγία κεγάισλ
εξγνζηαζίσλ = εθβηνκεράληζε.
Κοινωνικέρ μεηαβολέρ: Οκάδεο ηεο αζηηθήο ηάμεο (βηνκήραλνη, ηξαπεδίηεο,
κεγαιέκπνξνη)→ ελίζρπζε ηεο ζέζεο ηνπο.
Αξηζηνθξάηεο→ πξνζπάζεηα δηαηήξεζεο ησλ πξνλνκίσλ ηνπο. ΢ηε Μ. Βξεηαλία→
ελαζρόιεζε κε λέεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηόηεηεο.
Αγξόηεο→ πιεηνλόηεηα πιεζπζκνύ, αζζελέζηεξα ζηξώκαηα ησλ πόιεσλ, δηαβίσζε
ζε άζρεκεο ζπλζήθεο.

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢
Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ 2

Πολιηική καηάζηαζη: ΢ε όια ζρεδόλ ηα επξσπατθά θξάηε→ απόιπηε κνλαξρία.

΢ηε Μ. Βξεηαλία→ αλαγλώξηζε νξηζκέλσλ πνιηηηθώλ δηθαησκάησλ ζηα κέιε ησλ
νηθνλνκηθά ηζρπξόηεξσλ ηάμεσλ ζηα ηέιε ηνπ 17νπ αη.
Δπιζηήμερ: Η πξόνδνο ησλ θπζηθώλ επηζηεκώλ→ απειεπζέξσζε από ηηο πξνιήςεηο
ηνπ Μεζαίσλα. Πξνζπάζεηα αλαθάιπςεο, κε βάζε ηε ινγηθή, ησλ θπζηθώλ λόκσλ
πνπ δηέπνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ θόζκνπ.
Βάθσλ→ θάζε επηζηεκνληθή ζέζε γηα λα γίλεη απνδεθηή πξέπεη λα επαιεζεύεηαη κε
πείξακα.
Νηεθάξη→ Η ζπζηεκαηηθή ακθηβνιία νδεγεί ζηελ αιεζηλή γλώζε.
Σδνλ Λνθ→ Οη άλζξσπνη έρνπλ απαξαβίαζηα θπζηθά δηθαηώκαηα (δσή, ειεπζεξία,
πεξηνπζία).
Νεύησλ→ Νόκνο ηεο παγθόζκηαο έιμεο. Σν ζύκπαλ ιεηηνπξγεί κε βάζε θπζηθνύο
λόκνπο.

Σο κίνημα ηος Γιαθωηιζμού

Αξρέο Γηαθσηηζκνύ:
 Απόξξηςε θάζε απζεληίαο
 Κξηηηθή θάζε πθηζηάκελεο γλώζεο
 Η ινγηθή κνλαδηθόο ηξόπνο εξκελείαο ηνπ θόζκνπ
 Γπλαηόηεηα ζπλερνύο πξνόδνπ ηνπ αλζξώπνπ
Δκθάληζε→ Αγγιία ζηα ηέιε ηνπ 17νπ αη.
Κνξύθσζε→ Γαιιία ηνλ 18ν αη. Δμάπισζε ηνπ θηλήκαηνο ζε όιε ηελ Δπξώπε.
Δθπξόζσπνη→ Ρνπζό, Βνιηέξνο, Νηηληεξό, Μνληεζθηέ, Νη’ Αιακπέξ.
Γιαθωηιζμόρ και πολιηική: Μέζσ ηνπ Γηαθσηηζκνύ ε αζηηθή ηάμε δηακόξθσζε
πνιηηηθά επηρεηξήκαηα γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ζηε ιήςε απνθάζεσλ.
Φπζηθά δηθαηώκαηα→ Όινη νη άλζξσπνη έρνπλ από ηε γέλλεζή ηνπο νξηζκέλα
δηθαηώκαηα (δσήο, ηδηνθηεζίαο, ηζόηεηαο απέλαληη ζην λόκν, ειεπζεξίαο ζθέςεο θαη
έθθξαζεο) πνπ δελ κπνξεί λα θαηαξγήζεη θακία εμνπζία.
Θεσξία θνηλσληθνύ ζπκβνιαίνπ→ Σδνλ Λνθ→ Σα άηνκα δέρηεθαλ λα
παξαρσξήζνπλ νξηζκέλεο ειεπζεξίεο ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα ζπκβηώζνπλ, θαη ην
θξάηνο εγγπήζεθε απηή ηε ζπκθσλία. Αλ ην θξάηνο παξαβεί ην θνηλσληθό
ζπκβόιαην→ δηθαίσκα αληίζηαζεο ησλ αλζξώπσλ.

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢
Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ 3

Ρνπζό→ Η πνιηηηθή εμνπζία πξέπεη λα βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ηνπ ιανύ. Γεληθή
βνύιεζε = ζύλζεζε ησλ αηνκηθώλ βνπιήζεσλ→ δεκόζην ζπκθέξνλ / ζπκκεηνρή
ηνπ ιανύ ζηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ.
Μνληεζθηέ→ Γηάθξηζε ησλ εμνπζηώλ γηα ηελ απνθπγή θαηαρξήζεσλ:
 Δθηειεζηηθή → εθαξκνγή ησλ λόκσλ (θπβέξλεζε)
 Ννκνζεηηθή → ζέζπηζε ησλ λόκσλ (βνπιή)
 Γηθαζηηθή → ηήξεζε ησλ λόκσλ (δηθαζηέο)
Φσηηζκέλε δεζπνηεία→ Παξαιιαγή ηεο απόιπηεο κνλαξρίαο→ Δθαξκνγή
θάπνησλ ηδεώλ ηνπ Γηαθσηηζκνύ (πεξηνξηζκόο πξνλνκίσλ ησλ αλώηεξσλ ηάμεσλ,
κέηξα θνηλσληθήο πξόλνηαο, ελίζρπζε ησλ Γξακκάησλ θαη ησλ Σερλώλ),
πξνθεηκέλνπ θάπνηνη κνλάξρεο λα ηζρπξνπνηήζνπλ ηελ εμνπζία ηνπο.
Δθπξόζσπνη→ Φξεηδεξίθνο Β’ ηεο Πξσζίαο, Μαξία Θεξεζία ηεο Απζηξίαο,
Αηθαηεξίλε Β’ ηεο Ρσζίαο.
Οη ηδέεο ηνπ Γηαθσηηζκνύ επεξέαζαλ ηε Γαιιηθή θαη ηελ Ακεξηθαληθή
Δπαλάζηαζε. Γιαθωηιζμόρ και θπηζκεία: Τηνζέηεζε ηεο αζεΐαο ή ηνπ
ληετζκνύ = ν ζεόο δεκηνπξγόο ηνπ θόζκνπ ρσξίο λα παξεκβαίλεη ζηηο
αλζξώπηλεο ππνζέζεηο. Κξηηηθή ζηελ θαζνιηθή εθθιεζία. Καζηέξσζε ηεο
αλεμηζξεζθίαο→ απαιιαγή ησλ αλζξώπσλ από ηε κηζαιινδνμία.
Γιαθωηιζμόρ και εκπαίδεςζη: Η εθπαίδεπζε→ ζπλερήο πξόνδνο ηνπ αλζξώπνπ.
Ρνπζό (Αιμίλιος)→ ε εθπαίδεπζε λα βαζίδεηαη ζηελ πξνζσπηθή αλαδήηεζε
ηνπ δηδαζθόκελνπ. Ο δάζθαινο λα νδεγεί ην καζεηή ζηελ αλαθάιπςε απαληήζεσλ.
Γιαθωηιζμόρ και οικονομικόρ θιλελεςθεπιζμόρ: Φπζηνθξαηία→ ιεηηνπξγία
ηεο νηθνλνκίαο ρσξίο ηηο θξαηηθέο παξεκβάζεηο ηνπ κεξθαληηιηζκνύ =
παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο γηα ηελ αύμεζε ησλ εμαγσγώλ θαη ηε κείσζε ησλ
εηζαγσγώλ. Αλάπηπμε ηεο θπζηνθξαηίαο ζηε Γαιιία κε εθπξόζσπν ηνλ Κελέ.
Αγγιία→ Άληακ ΢κηζ (Έρεσνες για τη υύση και τα αίτια τοσ πλούτοσ των
εθνών)→ νηθνλνκηθόο θηιειεπζεξηζκόο = ειάρηζηε παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ζηελ
νηθνλνκηθή δσή.
Δγκςκλοπαίδεια: ΢πιινγηθό έξγν 33 ηόκσλ→ αληηιήςεηο ησλ δηαθσηηζηώλ γηα
θνηλσληθά, πνιηηηθά, νηθνλνκηθά ζέκαηα. Πξσηεξγάηεο→ Νηηληεξό, Νη’ Αιακπέξ.
Γιάδοζη ηων ιδεών ηος Γιαθωηιζμού: Γηάδνζε ησλ ηδεώλ ζηα αλώηεξα
θνηλσληθά ζηξώκαηα. Κπθινθνξία εθιατθεπηηθώλ βηβιίσλ→ δηάδνζε ηδεώλ ζε

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢
Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ 4

επξύηεξα ζηξώκαηα. Οη ηδέεο ηνπ δηαθσηηζκνύ δηαδόζεθαλ ζε όιε ηελ Δπξώπε

θαη έμσ από απηήλ.

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢