PANGKAT ISA
MGA HAKBANG SA PAGBUBUOD
Batis ng Impormasyon
- Ito ay pinagkukuhanan ng isang impormasyon
ng isang tao o isang mananaliksik.
1. Primaryang Batis – Naglalaman ng mga impormasyon
na galling mismo sa bagay o taong pinag-uusapan sa
kasaysayan.
2. Secondaryang Batis – Batayang ang impormasyon ay
mula sa pangunahing batis ng kasaysayan.
3. Pasalitang kasaysayan – kasaysayan na sinasabi ng
bibig.
4. Nationalistic Perspective – pagtingin o perspektiba
na naaayon o mas pabor sa isang bansa.
5. Kasaysayang Lokal – kasaysayan na nagmula sa ating
lugar.
6. History from below – naglalayong kumuha ng
kaalaman batay sa sa mga ordinaryong tao at
binibigyang pansin nito ang kanilang mga karanasan at
pananaw.
7. Pantayong Pananaw – isang metodo ng
pagpapakilala sa kasaysayan at kalinang Pilipino na
ipinapahayag sa pamamagitan ng isang wika.
IBA’T IBANG URI NG PAGBASA
1. Iskaning- Uri ng pagbasa kung saan ang nagbabasa ay
nagsasagawa ng paggalugad sa materyal na hawak tulad
ng pagbasa sa mga susi na salita o key word.
2. Iskiming- Ito ay pagsaklaw o mabilisang pagbasa
upang makuha ang pangkalahatang ideya.
3. Previewing- ang mambabasa ay hindi kaagad sa aklat
o chapter. Sinusuri muna ang kabuuan at ang estilo at
register ng wika ng sumulat.
4. Kaswal- Pagbasa ng pansamantala o d-palagian.
5. Pagbasang Pang- Impormasyon – ito’y pagbabasang
may layunin malaman ang impormasyon.
6. Matiim na Pagbasa- Nangangailangan ito ng maingat
na pagbasa na may layuning maunawaang ganap ang
binabasa.
7. Re- reading o Muling Pagbasa- paulit na binabasa
kung ang binabasa ay mahirap unawain.
8. Pagtatala- Ito’y pagbasang may kasamang pagtatala
ng mga mahalagang kaisipan o ideya bilang pag-imbak
ng impormasyon.
Lagom
- Pinakasimple at maikling bersiyon ng isang
sulatin o akda.
- Makakatulong sa pagpapayaman ng
bokabolaryo.
- Nahuhubog ang kasanayan sa tamang
paghahabi ng mga pangungusap sa talata.
1. Basahin, panoorin, o pakinggan muna nang pahapyaw
ang teksto.
2. Sa mga nakasulat o episode o ng isang pinanood o
pinakinggan, tukuyin ang paksang pangungusap o
pinkatema.
3. Pag-ugnay-ugnayin ang mga ideyang ito upang
mabuo ang pinakapunto o tesis.
4. Huwag gumamit ng mga salita o pangungusap mula
sa teksto.
5. Huwag maglalagay ng mga detalye, halimbawa, at
ebidensiya.
6. Makakatulong ang paggamit ng mga signal word o
mga salitang nagbibigay transisyon sa mga ideya.
7. Huwag magsisingit ng mga opinyon.
8. Sundin ang dayagram sa ibaba.
- Pangunahing ideya.
- Paksang Pangungusap
- Konklusyon
URI NG LAGOM
Lagom o Sinopsis- ito ay pagpapaikli ng mga
pangunahing punto, kadalasan ng piksyon.
Presi- galing ang salitang presi(precis) sa lumang
Pranses na ibig sabihin pinaikli.
Sintesis – uri ng lagom na ginagamit sa mga teksto,
kuwento, sanaysay, nobela, dula, atbp. Isang talata, o
higit pa, o maging ng ilang pangungusap lamang.
Abstrak – isa itong maikling buod ng pananaliksik,
artikulo, tesis, disertasyon, rebyu, proceedings, at papel
pananaliksik na naisumite sa komperensiya at iba pang
gawain na may kaugnay sa disiplina upang mabilis na
matukoy ang layunin ng teksto.
PAGSASALIN, PARAPHRASING
AT ITBP.
Pagsasalin- Ang pagsasalin ay isang gawaing binubuo ng
pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na mensahe
sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika.
Dalawang Wikang kasangkot sa Pagsasalin
1. Simulaang Legguwahe- (SL, source language) na
ginagamit sa teksto ng orihinal.
2. Tanguhang lengguwahe- (TL, target language) na
ginagamit ng tagasalin.
KAHALAGAHAN NG PAGSASALIN
- Mahalagang maisalin ang iba’t ibang saliksik ng
mga Pilipinong Siyentipiko tungo sa wikang
Pambansa upang maging aksesibol ang
kaalaman sa bawat saliksik sa lahat ng Pilipino.
KATANGIAN NG ISANG TAGASALIN
 Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa Pagsasalin.
 Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
 Sapat na kaalaman sa kultura at dalawang
bansang sangkot sa pagsasalin.
MGA PARAAN NG PAGSASALIN
- Mga Paraang maaaring gamitin ng isang
tagapagsalin upang maging mabunga at
matagumpay ang kaniyang pagsalin.
1. Pagsasaling Salita-sa-Salita
Hal. Orihinal: John gave me an apple.
Salin: Juan nagbigay sa akin mansanas
2. Naturalisasyon
Hal. Coup de’etat - kudeta- nagkudeta
Radio- Radyo- nagraradyo
3. Leksikal na Kasingkahulugan
Hal. Orihinal : Your servant is already here.
Salin: Narito na ang iyong lingkod.
Mabuting Salin: Narito na ang iyong
tagapaglinkod/katulong/utusan.
4. Kultural na Katumbas
Hal. Orihinal: Her heart is as white as snow.
Salin: Busilak sa kaputian ang kaniyang puso.
5. Adaptasyon o Paghihiram
Hal. Spaghetti ( Italyano )
Pizza ( Italyano )
Bon apetit ( Frances )
Modus operandi ( Latin )
6. Malaya
Hal. Orihinal: I bought a new car
Salin: Bumili ako ng bagong kotse.
7. Idyomatiko
Hal. Bread and Butter - hanapbuhay, trabaho
Dressed to kill - bihis na bihis, nakapamburol
HAWIG
tinatawag itong paraphrase sa Ingles. Galing sa
salintang Griyego (Latin) na paraphrasis na ang ibig
sabihin ay dagdag o ibang paraan ng pagpapahayag.
Katulad ito ng buod kung saan ipinapahayag sa
sariling pangungusap ang mga pangunahing ideya
ngunit nagkakaiba ito sa pinipiling pahayag.
Orihinal na teksto
Kung ang lugar ay nakakaapekto sa varayti ng
paggamit ng wika sa pagsalita o pagsulat ng isang
komunidad, gayundin ang katangiang personal ng bawat
nakikipag komunikeyt.
Parapreys
Ang varayti ng pagsulat at pasalitang wika ay
natutukoy ayon sa kapagligiran at personalidad ng
taong
gumagamit nito.
GUMAGAWA NG PAGPAPARAPREYS KAPAG:
- nais umiwas sa panggagaya
- nais iwasan ang masiyadong paggamit ng
direktang sipi.
- nais gamitin ang sariling boses sa paglalahad ng
impormasyon.
PAGPILI NG PAKSA NG PANANALISIK
PANANALIKSIK- Sistematiko at siyentipikong proseso ng
pangangalap, pagsusuri, pag-aayos, pag-oorganisa at
pagpapakahulugan ng mga datos sa paglutas ng
suliranin, pagpapatotoong prediksyon at pagpapatunay
sa imbensyong nagawa ng tao.
Pagpili ng Paksa at Paggawa ng Epektibong
Pamagat sa Pananaliksik
Ang paksa ay ang pangunahing ideya sa gagawing pag-
aaral. Sa pipiliing paksa iikot ang nilalaman ng ating
pamanahong papel/term paper/research, at ito ang
magigingbatayan sa pagkuha ng mga ilalagay nating
datos.
DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGPILI NG
PAKSA
1. Kasapatan ng datos- sapat na impormasyon
2. Limitasyon ng pag-aaral- deadline o ang oras kung
hanggang kailan lamangpweding gawin
3. Kakayahang Pinansyal- dapat isaalang-alang ang
iyong kakayahang pinansyal.May mga paksang
masyadong magastos at mabigat sa bulsa.
4. Kabuluhan ng paksa- makakatulong din sa iba pang
mananaliksik at ibang tao.
5. Interes ng mananaliksik- mas mapapadali ang iyong
gawain kung ang iyong paksaay nakabatay sa iyong
interes.
MGA KONSIDERASYON SA PAGPILI NG PAKSA
1. Interes - Matutuwa ba akong pag-aralan ito?
2. Panahon- Sapat ba ang dalawang buwan para
maisagawa ang pag-aaral?
3. Hanguan ng datos- Mayroon bang mga aklat,
magasin at iba pang akademikong sanggunian
namaaaring magamit?
4. Inaasahang Output- Nangangailangan ba ang paksa
ng
malawak na pag-aaral?
5. Ambag sa larangan- May potensyal ba ang paksa na
magsulong ng makabuluhan at maka-Pilipinong
pananaliksik?
MGA HANGUAN NG PAKSA
 SARILI
 DYARYO O MAGAZINE
 RADYO AT TV
 MGA AWTORIDAD, GURO AT KAIBIGAN
 INTERNET
 AKLATAN
BATAYAN NG PAGLILIMITA NG PAKSA
 Panahon
 Kasarian
 Edad
 Tiyak na uri o anyo
 Lugar
 Propesyon o grupong kinabibilangan
PAGBABALANGKAS
- Ang Balangkas ay nakasulat na plano na
nagpapakita ng mga bahagi na bubuo sa isang
sulatin. Sa pamamagitan nito, nalalaman natin
kung ano ang mga pangunahing ideya at
suportang ideya.
- Ang pagbabalangkas ay tinatawag sa Ingles na
Formulating.
MGA LAYUNIN NG PAGBABALANGKAS
 Maorganisa ang mga ideya
 Matukoy ang mahalagang detalye
 Makita ang ugnayan sa isa’t isa ng mga ideya
 Malaman kung ano bahagi ng tatanggalin kung
kinakailangan.
 Mapabilis ang proseso ng pagsulat
 Hindi maligaw sa pagsusulat
TATLONG URI NG BALANGKAS
1. Ang Pamaksang balankas na binubuo ng salita o
parirala.
2. Ginagamit naman ang pangungusap.
3. May ilang gumagamit ng patalatang
balangkas upang matukoy hindi lamang ang mga
pangunahin at suportang ideya, kundi ang mga
pantulong na detalye.
MGA PARAAN SA PAG-AAYOS NG PAKSA
 Pag-organisa nito ayon sa panahon- maaring
ang ayos nito ay kronolohikal. Karaniwan itong
ginagamit kung ang paksa ay may kaugnayan sa
paglalahad ng kasaysayan.
 Paraang Lohikal- ang paksa ay nakaayos ayon sa
mga ugnayan ng mga ipinahahayag na ideya.
Ginagamit ito sa pagpapaliwanag ng konsepto.
 Ayon sa kahalagahan ng mga ideya- inuuna
dito ang mga mahahalagang ideya kaysa sa mga
di-gaanong mahalaga.
Mga Pormat sa Balangkas
A.
I. Pangunahing Ideya
II. Seksyon Pansuportang
III. Seksyon
Ideya
B.
I. Pangunahing Paksa
II. Pangunahing Paksa
III. Pangunahing Paksa
Depende sa pangangailangan ang pormat ng
balangkas ay maaaring magtaglay ng dalawa o tatlong
lebel. Angkop ang balangkas na may dalawang lebel
kapag kailangan lamang tukuyin ang pangkalahatang y
estruktura ng susulating teksto. Angkop naman ang
balangkas na may tatlong lebel kapag kailangan nang
matukoy ang mga detalyeng susuporta sa mga ideya.
MGA HAKBANG SA PAGBABALANGKAS
 Ayusin ang tesis na pangungusap
 Ayusin at ilista ang mga pangunahing ideya.
 Tiyakin ang kaayusan ng mga ideya.
 Desisyunan ang uri ng balangkas at lebel ng
balangkas
 Isaayos ang pormat.
PANGKAT DALAWA
FILIPINO SA HUMANIDADES AT AGHAM PANLIPUNAN
1. Antropolohiya - Pag-aaral ng mga tao sa iba‟t ibang
panahon ng pag-iral upang maunawaan ang
kompleksidad ng mga kultura.
2. Arkeyologo - Ito ay ang taong nag-aaral patungkol sa
kasaysayan ng mga lumipas
na kultura sa pamamagitan ng mga bagay na nahukay
mula sa lupa.
3. Kasaysayan - Ang kasaysayan ay ang record ng sa linggwisktikang ito ay ang mga teorya ng wika sa
magkakasunod at importanteng ibang larangan. Ang
pangyayari na nakaaapekto sa isang tao, bansa, o isang larangan ng edukasyon, sikolohiya, at computer science
institusyon na madalas na ay may kinalaman sa
may kaakibat na paliwanag sa mga sanhi nito. Ang linggwistikang nilalapat.
pagsusuri ng kasaysayan ay  Linggwistikang Kontekstuwal - Binabahala ng
magbibigay sa isang tao ng pagkaunawa sa linggwistikang kontekstuwal
kasalukuyang sitwasyon ng daigdig.At kung paano iangkop ang wika sa mundo, kung ano ang
ito rin ay nagbibigay ng pagkakataon sa isang tao upang kanyang tungkulin sa
makilala ang ibang lipunan, lipunan, paano ito nakuha at kung paano ito nilikha at
ibang kultura. Makakatulong sa atin ito upang namataan
maunawaan ang pananaw ng iba.  Malayang Linggwistikang - Dito sa linggwistikang ito
4. Wika at Linggwistika - Ang wika ay isang bahagi ng binabahala naman ang
pakikipagtalastasan. Ito ay wika para sa kanyang sariling kapakinabangan maliban
kalipunan ng mga simbolo, tunog at mga kaugnayan na sa panlabas na
batas upang maipahayag kaugnayan ng wika.
ang nais sabihin ng kaisipan. Linggiwistika naman ay ang 5. Batas at Politika - Ang batas ay anumang alituntunin o
masining na pag-aaral sa patakaran na ginagawa o
wika ng tao. Ang linggwistika ay gamit sa pagsalin ng binubuo ng mga nasa politikal na posisyon para sa
isang salita sa iba pang wika. ikabubuti ng mga mamamayan.
Ito rin ay basehan sa paggawa ng bagong salita o sa Ang politika ay tinukoy bilang ang aktibidad o proseso
pagpapalago ng isang wika at kung saan ang isa o isang
basehan sa tamang paggawa at paggamit ng mga bilang ng mga tao ay nagpapasya at nagpapatupad ng
pangungusap. isang desisyon sa isang
Ang mga sumusunod ay ang mga sangay linggwistika:
 Singkronikong Linggwistika - Ito ay tinatawag ring RIZALTECHNOLOGICALUNIVERSITY
descriptive linguistic sa Cities of Mandaluyong and Pasig
ingles. Ito ay sanggay sa linggwistika na naglalarawan sa
wika sa isang partikular buong pangkat. Ang mga ito ay mahalaga para sa
na panahon pagpapanatili ng kaayusan sa
 Ponolohiya - pag-aaral sa tunog ng wika isang lugar o bansa. Sa pamamagitan ng mga nito,
 Morpolohiya - pag-aaral sa morpema o ang nalalaman ng mga tao ang mga
pinakamaliit na yunit ng tunog na dapat gawin at hindi dapat gawin.
may kahulugan 6. Panitikan - Nanggaling ang salitang panitikan mula sa
 Sintaks - sangay ng balarila na tumatalakay sa „pang|titik|an‟ kung saan
masistemang pagkakaayos ng ikinabit ang unlaping pang at hulaping -an sa ugat na
mga salita sa isang pangugusap titik. Ang may-bahid
 Dayakronikong Linggwistika - Ang pag-aaral sa ng mga kanluraning salitang literatura ang isa pang katawagan
pagbabago sa isang para sa larangan ng
wika sa loob ng maraming taon ay ang paksa ng panitikan. Nagmula ang salitang literatura sa salitang
diachronic o historical Latin – littera na
linguistics. Samakatuwid, tinitingnan ng mga historical nangangahulugang titik.
linguist ang ebolusyon ng  Dalawang Uri ng Panitikan
isang wika. o Kathang-isip o piksyon (Ingles: fiction) - (Latin: fictum,
 Teoretikong Linggwistika - Ang sangay ng linggwistika “nilikha”) ay
na sumisiyasat sa likas anumang anyo ng salaysay na trato, sa bahagi o sa
na katangian ng wika o mga wika ng walang pagtatanggi kabuuan, na may mga
para sa mga praktikal pangyayari na hindi nakabatay sa katotohanan, ngunit
na paggamit. Binabahala nito ang pagbuo ng mga teorya sa halip, haka-haka at
ng wika o ng mga wika. imbento lamang ng may akda.
 Linggwistikang Nilalapat - Ito ay tinatawag na applied
linguistics. Ang nilalapat o Di-kathang-isip o di-piksyon (Ingles: non-fiction) -
Isang paglalahad,
pagsasalaysay o kinatawan ng isang paksa na inihaharap
ng isang may akda
bilang katotohanan. Bumabatay ang may akda sa mga
tunay na balita at iba
pang kaganapan, ayon sa kanyang mga kaalaman hinggil
sa paksa.
o Dalawang Anyo ng Panitikan - Patula o panulaan–
nahahati sa mga
taludtod, o saknong, at ginagamitan ng mga piling salita
na maaaring may
sukat, tugma, talinhaga, o maaari rin namang wala.
o Tuluyan o prosa – ito ay nabubuo sa pamamagitan ng
malayang pagsasama
sama ng mga salita sa pangungusap. Hindi limitado o
pigil ang panggamit ng
mga pangungusap ng may akda.
7. Pilosopiya - Nagmula ang salitang Pilosopiya sa mga
salitang griyego na "Philia" at
"Sophia". Ang "Philo" ay nangangahulugang
"Pagmamahal" at ang "Sophia" naman
ay "Karunungan". Kung pagsasamahin, ito ay
"Pagmamahal sa Karunungan".
8. Relihiyon - Pag-aaral ng organisadong koleksiyon ng
mga paniniwala, sistemang
kultural, at mga pananaw sa mundo kaugnay ng
sangkatauhan at sangkamunduhan
(uniberso) bilang nilikha ng isang superior at
superhuman na kaayusan.
RIZALTECHNOLOGICALUNIVERSITY
Cities of Mandaluyong and Pasig
9. Sining ng Pagtatanghal - Sa sining, ang sining ng
pagtatanghal, na tinatawag ding
sining ng pagganap o sining ng pagpapalabas, ay isang
pagtatanghal,
pagsasagawa, pagganap, pagsasakatuparan, o Ama ng Kasaysayan
pagpapalabas na inihaharap sa
madla o kapulungan ng mga tagapanood at takapakinig,
na nakaugaliang
interdisiplinaryo.
10.Teatro - Ito ay isang collaborative na anyo ng pinong
sining na gumagamit ng mga
live performer, karaniwang aktor o actress, upang
ipakita ang karanasan ng isang
tunay o naisip na kaganapan bago ang isang live na
madla sa isang partikular na
lugar, madalas na isang yugto.
11.Sayaw at Sining-biswal - Inilalarawan nito ilang mga
gawain o mga paglikhang na
may kahalagahan sa isipan ng tao, na patungkol sa isang
pagkaakit sa mga
pandama ng tao. Kung kaya, ang isang sining ay
nagagawa kapag ang isang tao ay
nagpapadama ng kanyang sarili.
Kaugnay rin nito ang Agham Panlipunan na may
kinalaman naman sa ugnayan ng
mga tao sa lipunan. Sakop din ang mga naitala sa
Humanidades, nakatuon ang paksa sa
mga sumusunod:
1. Sosyolohiya - Ang agham na nag aaral ng pag-unlad,
istraktura, gawi ng mga
pangkat ng tao sa lipunan. Ito ang sumusuri kung bakit
ganoon ang asal at gawi ng
tao batay sa kultura ng mga ito.
2. Sikolohiya - Pagaaral ng kilos, pag-iisip, at gawi ng tao.
Gumagamit din ito ng
emperikal na obserbasyon.
3. Ekonomiya - Pag-aaral sa mga gawaing kaugnay ng
mga proseso ng produksyon,
distribusyon, at paggamit ng mga serbisyo at produkto
sa ekonomiya ng isang
bansa.
4. Heyograpiya - Nagmula sa salitang Greek na geo o
“daigdig” at grapiya o
“paglalarawan”. Ito ang siyentipikong pag aaral ng
katangiang pisikal ng daidgig.
Ama ng Heograpiya
“ERATHOSTHENES”
RIZALTECHNOLOGICALUNIVERSITY
Cities of Mandaluyong and Pasig
5. Kasaysayan - Ang kasaysayan ang saksi ng panahon,
ilaw ng katotohanan, ang
buhay na paalala at nakapagdala ng balita mula sa
nakaraan.
HERODOTUS