FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA kakanyahan ng Pilipinas bilang pulitikal na
(INTERDISIPLINARYONG PAGTUGON) entidad
WIKA AT PULITIKA 11. Ang paggamit ng Filipino ay pagtutol sa
1. Ito ang opisyal na Wika ng Pilipinas pag domina at gamit ng Ingles sa Pilipinas simula 1946, kinumpirma ng 1973 at 1987 bilang pulitikal na komunidad na malaya at Konstitusyon ng Pilipinas. nagsasarili.
2. Wika ng mga transaksyong pulitikal sa 12. Ito ang magbibigay ng lakas,
bansa lalo na sa mga sitwasyong kasangkot kapangyarihan at pagkakaisang pulitikal ng ang mga ordinaryong taong iba-iba ang sambayanang Pilipino na sasandatahin sa katutubong wika. mga panahong may krisis na pulitikal ang mamamayan at ang buong bansa 3. Wika sa opisyal na kumunikasyon ng mga sangay ay ahensya ng gobyernong 13. Wika ng mga rali, demonstrasyon at Pilipino ayon sa konstitusyonal na anumang pulitikal na pag titipun-tipon kung probisyon. saan karaniwang nagsisilbing forum na tungkol sa mga pulitikal na sigalot, 4. Wika ng pagkakaunawaan at problema, kontradiksyon at aspirasyon. komunikasyon ng gobyerno kasama ang mga instrumentalidad nito at ng mga PAGSASALING-WIKA mamamayang Pilipino bilang mga pulitikal Ang pagkakaroon ng sapat na na nilalang. kaalaman sa pagsasaling wika ay maaaring magdulot ng lubos na 5. Instrumento sa pagpapalawak sa may pagkaunawa sa mga terminong may silbing pagkakaisa sa sambayanang Pilipino malalim na pagpapakahulugan. Ang bilang isang bansa para sa aktibong pagsasalin ay pagbibigay ng katumbas mobilisasyon sa kanila para sa pulitikal na na diwa o mensahe patungo sa ibang katatagan, katiwasayan at pagsulong. wika. Dahil dito magkakaroon ng ganap na pagkaunawa ang bawat isa kung 6. Tulay sa pagkakapantay-pantay sa ating mismong sariling wika ang gagamitin lipunan lalo na sa mga pulitikal na sa pagkatuto. oportunidad, posisyon at titulo. PAMANTAYAN SA PAGSASALING-WIKA 7. Ang paggamit nito ay pagpapalaya sa ating kamulatan na halos kasing halaga ng 1. Alamin ang paksa na isasalin- pagpapahalaga natin sa mga larangang magsaliksik ng mga kaugnay na pampulitika. impormasyon, upang magkaroon ng mas malawak na kaalaman hinggil sa 8. Isang pangangailangag pulitikal sa paksang isasalin. kasulukuyan pakikibaka natin para sa pambansang katuturan lalo na sa aspetong 2. Basahin ng ilang beses ang tekstong pulitikal. isasalin-paulit- ulit na basahin ang teksto upang maunawaan ang ideyang 9. Nakapagbibigay ito o paggamit nito ng nakapaloob dito, sapagkat kailangan mga kapangyarihang pulitikal sa pa rin na mapanatili ang diwa at sambayanan lalo na sa mga ordinaryong mensahe ng tekstong isasalin. mamamayan. 3. Tandaang ang isa salin ay ang 10. Saligang kasangkapan para sa paggigiit kahulugan o mensahe at hindi lang at pagpapanatili ng pambansang mga salita - iwasan ang literal na pagsasalin, 2. Sa panghihiram ng salita na may sapagkat maaari nitong mabago katumbas sa Ingles at sa Kastila, unang ang kahulugan ng tekstong isinasalin. preperensya ang hiram sa Kastila. Iniaayon Pagtuunan ang mensaheng sa bigkas ng salitang Kastila ang pagbaybay nakapaloob sa teksto dahil yun ang sa Filipino. bibigyan ng interpretasyon sa Halimbawa: pagsasalin. Ingles Kastila Filipino Check Cheque Tseke 4. Piliin ang mga salita at parirala ng Liter Litro Litro madaling maunawaan ng mambabasa Education Educacion Edukasyon maging mapili sa mga salitang Liquid Liquido Likido gagamitin sa pagsasalin, simpleng mga Nutrition Nutricion Nutrisyon salita na madaling maunawaan ng Telephone Telefono Teleono kahit na sinong mambabasa.. Vocabulary Vocabulario Bokabularyo Family Familia Pamilya 5. Ipabasa sa isang eksperto sa wika ng pinagsalinan o sa isang katutubong 3. Kung walang katumbas sa kastila o kung nagsasalita ng wika ang iyong isinalin mayroon man ay maaring hindi maunawaan mahalagang humingi ng gabay mula sa ng nakakarami ng tagagamit ng wika, mga taong eksperto sa wikang hiramin ng tuwiran ang katawagang Ingles pinagsasalinan, upang maituwid at at baybayin ito ayon sa mga sumusunod na walang mabawas na kaisipan mula sa paraan. Kung hindi nagbabago ang ispeling tekstong binibigyang salin. ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago. 6. Isaalang-alang ang iyong kaalaman sa Halimbawa: genre ng akdang isasalin-kailangang Ingles Filipino alamin ang genre na kinabibilangan ng infrared infrared tekstong isinasalin upang hindi maiba alto alto ang genre na kinapapalooban nito. memorandum memorandum soprano soprano 7. Isaalang-alang ang kultura at konstektong wikangisasalin at ng pagsasalinan-bigyan ng tuon ang 4. Kung hindi konsistent ang ispeling ng salita,hiramin ito at baybayin nang pagkakaayos ng akda, upang manatili pa rin ang paraan ng pagkakabuo sa konsistent sa pamamagitan ng paggamit ng 20 letrang dating Abakada. teksto. Halimbawa: Ingles Filipino MGA HAKBANG SA PANGHIHIRAM Control Kontrol Meeting Miting 1. Ang unang pinagkukunan ng mga salitang Leader Lider maaaring itumbas ay ang Teacher Titser leksikon/bokabularyo ng kasalukuyang Filipino. Sarbey – survey Halimbawa: Iskor – score Ingles Filipino Taksi – taxi Rule Tuntunin Drayber – driver Ability kakayahan Dyip – jeep Skill kasanayan Keyk – cake East Silangan Trapik – traffic PAGSASALIN → Ang pagsasalin ay hindi maiiwasan sa 3. May mga salitang pagsulat ng isang papel ng pananaliksik magkasingkahulugan. Alinman sa mga sa Filipino sapagkat may mga ito ay maaring gamitin subalit dapat na babasahin na nasusulat sa wikang nakaangkop sang salita sa isinasaling banyaga na kailangang isalin sa sariling teksto. wika. → Ang pagsasalin ay ang paglilipat ng 4. Maging matipid sa paggamit ng isang tekstong nakasulat sa isang wika mga salita. tungo sa ibang wika. 5. Sa pagsasalin, hindi maiiwasan → Ayon naman sa New Standard ang pagpapakahulugan , kung sakaling Dictionary ito ay pagbibigay ng diwa o magkaroon ng ibang pakahulugan sa kahulugan sa ibang wika.May itutumbas na salita, umisip ng ibang dalawang wika na kasangkot sa bawat maaaring ipalit dito. pagsasalin, ang simulang wika (source 6. Hanggat maari, iwasan ang language) at tunguhang wika (target paggamit ng panumbas na salita na language) may kaanyo sa ibang wika sa pilipinas, subalit hindi kakahulugan. → Nagbigay si Santiago (2005) sa kanyang aklat ng Sining ng Pagsasaling-Wika ng 7. Ang mga daglat at akronim an ilang mga tinanggap na o kinikilalang unibersal ay di na kailangang iayon sa baybay ng dapat isaalang-alang sa pagsasalin: katumbas sa filipino. 1. Higit na pahalagahan ang wikang kasalukuyang ginagamit ng bayan 8. Kapag ang pamagat ay may kaysa wikang nakasulat. Maaring ang kahirapang isalin , bigyan ito ng wikang nakasulat ay bahagi na ng kanumbas pakatapos maisalin ang nakaraan kaya’t hindi na ginagamit sa buong nilalaman ng isasalin. kasalukuyan. Piliin ang mga salitang higit na gamitin.
2. Isaalang- alang ang kaisahan sa
anyo ng mga salitang hinihiram sa ibang wika. ARALIN 8: Madaling makasabay sa pag-usbong ng MGA MILLENIAL NA SALITA makabagong teknolohiya ang mga millennials. Katunayan nito, lahat ng Ang mga taong ipinanganak sa pagitan uri ng social media ay mayroon silang ng 1981 hanggang 1996, ay tinatawag account, mahilig mag-selfie, at mag- na mga millennial . post ng kung ano-ano.
Samantalang ang mga ipinanganak sa
pagitan ng 1997-2012 ay tinatawag na MGA PARAAN UPANG MAUNAWAAN ANG Post Millenial. MGA MILENNIAL
At ang mga ipinanganak sa pagitan ng 1. Alamin ang kanilang mga ginagawa at
2013-2025 ay tinatawag na Generation kinahihiligan upang lubos na maunawaan Alpha. ang kanilang mga kagustuhan. 2. Maging mapagmasid sa mga 5. WALWALAN–ito ay maririnig sa mga pangyayaring na gaganap sa lipunan, inuman na ang ibig sabihin ay “walang sapagkat maaaring ito ang nagiging sanhi ng pangarap”, “walang pakialam” at “walang kanilang pagbabago. kinabukasan”. 6. TaraG!–kadasalang maririnig ito sa 3. Makinig sa bawat sitwasyong mga millennial na may napupusuang kinakaharap ng mga millennial. At ipakita puntahan, at gawin. Ang pagakakaalam ng ang sinseridad sa bawat salitang bibitawan, nakararami ay “Tara Let’s Go” pero ang na upang makuha ang kanilang loob. kahulugan nito ay “Tara Game”! 7. NINJA MOVES– ito naman ang 4. Magtanong kahit na alam mo na ikaw ay kadalasang tawag ng mga millennial sa tama. Laging tatandaan, ang relasyon sa mgataong mabilis kumilos, at dumiskarte ng mga millennial ay mahalaga. Maging hindi napapansin. matiyaga upang makuha ang kanilang 8. BAE-ito ang tawag sa mga lalaking tiwala. nagtataglay ng angking itsura o gwapo. 9. Eme-eme-ekspresyon ng mga 5. Hayaang makibahagi ang mga millennial millennial na ang ibig sabihin ay kung “ano- sa pagdedesisyon,mahalaga namarinig ang ano lang”. panig ng mga ito upang maramdaman nila na sila ay kabilang sa bawat pangyayari ng kanilang kinasasangkutan.
6. Hindi mahirap na pakisamahan ang mga WIKA AT MIDYA
millennial,ang kailangan lamang ay pagtitiwala at pag-unawa. MIDYA 7. Alamin ang kanilang mga ginagawa → ito ang isa sa mga instrumento na at kinahihiligan upang lubos na nagbibigay saksi sa unti-unting maunawaan ang kanilang mga kagustuhan. pagbabago, social networking sites, mga programa sa radio at palabas sa 8. Maging mapagmasid sa mga telebisyon, gayun rin sa mga pangyayaring nagaganap sa nakapahayag sa mga pahayagan. lipunan,sapagkat maaaring ito ang nagiging sanhi ng kanilang pagbabago. → Ang midya ang nagtuturo na maging malaya sa pagpapahayag, ang MGA PATOK NA SALITANG MILENNIAL pamamaraan sa pamamahayag sa wikang Filipino ay maayos at malinaw 1. BEASTMODE-kadalasan itong na sadyang naiintindihan ng lahat, nasasambit ng mga millennial upang dahil sa konsistent napaggamit nito. ipahiwatig na sila ay nagagalit o naiinis. 2. Edi Wow!–katagang ginagamit sa → Napakalaki ng impluwensya ng midya paghanga na may pagka-sarkastiko sa tao, At nasa tao rin kung paano nya 3. GALAWANG BREEZY o Hokage-ito ay tatanggapin ang mga bagay na naririnig nangangahulugang pagpapalipad- hangin, at nakikita sa midya, nasa tao ang pag- ng mga kalalakihang at pasimpleng unlad. dumidiskarte sa kanilang nagugustuhang babae. → Ang mga gumagawa nito ay sadyang 4. PABEBE-dalawa ang maaaring mga dalubhasa, gumagamit sila ng mga kahulugan nito, umaarte na parang baby o napag-aralang mga teknik upang bata, at nag-iinarte o maarte. mahuli o makuha ang kiliti ng masa. Narito ang mga halimbawa ng sa pagbuo ng komersyal gamit ang 21. “JUST DO IT” NIke makabagong teknolohiya sa midya. 22. PASALUBONG NG BAYAN Dunkin Donut MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA 23. YOU’RE IN GOOD HANDS Metrobank PAGBUO NG ISANG KOMERSYAL 24. CAN’T BEAT THE FEELING Coca Cola 25. IDUDUYAN KA SA SARAP Great Taste → Alamin kung sino ang market o ang 26. PINAKA- MABILIS NA PAMATAY mga consumer o mamimili, nang sa FUNGI Canesten gayon matukoy ang mga teknik na gagamitin sa pagbuo ng komersyal.
→ Gumamit ng mga motivation o
panghihikayat mula simula hanggang matapos ang komersyal.
→ Siguraduhing kapani-paniwala → Nagdudulot ng saya → Napapanahon
→ Nakapagpapakita ng mabuting kaasalan at gawi.
1. Love ko to! McDonald’s
2. Sarap to the bone Max’s Restaurant 3. Bida ang Saya! Jollibee 4. Batang may laban Bonakid NAKASISIGURONG Gamot ay laging bago Mercury 5. “We got it all for you!” SM 6. We find ways! BDO 7. UNLI ANG SARAP Mang Inasal 8. Hindi lang pampamilya, pang-isports pa! Family Rubbing Alcohol 9. Lakas ng sipa pero hindi wasak Redhorse 10. Huwag mahihiyang magtanong Ritemed 11. Isang patak, bisang katutak Joy 12. Tangkad sagad! Cherifer 13. Masarap kahit walang sauce! Chooks to Go 14. Galing ng Pilipino iwagayway…. Emperador 15. Ang sarap ng fILLING Mo! Rebisco 16. LIVER, LOVER, BOY Liveraid 17. PAMBANSANG LITSONG MANOK 18. HARI NG PADALA LBC 19. MAY LIWANAG ANG BUHAY Meralco 20. SAMAHANG WALANG KATULAD San Mig Light