LEYTE COLLEGES

Tacloban City

Modyul 5
sa
Masining na Pagpapahayag
Filipino 3

Inihanda ni:

JEFREY B. VERGINESA
Instructor
FB name: Jefrey B. Verginesa
Gmail account: jefreyvergin20@gmail.com
Mobile #: 09174417025
Panimula
ANG PAGSASALING-WIKA
Ayon kay Wilamowitz, isang kilalang teorista at praktisyuner ng pagsasaling wika,
ang pagsasaling-wika ay tulad ng paglilipat ng kaluluwa ng isang nilalang sa katawan ng
isang patay.
Ang ganyang pahayag ay isang simili at iperboli. Isa iyong eksaheradong paraan ng
paglalarawan ng hindi biru-birong gawain sa pagsasaling wika.
 Dahil nga masalimuot ang paksang ito, tatalakayin sa kabanatang ito ang ilan sa mga
batayang kaalaman at simulain sa pagsasaling-wika.
Katuturan
Maraming awtor ang nagbigay ng kanya-kanyang depinisyon tungkol sa bagay na ito.
Pansinin natin ang ilan sa mga depinisyong iyon:
Translation is a process by which a spoken or written utterance takes place in
one language which is intended and presumed to convey the same meaning as
previously existing utterance in another language. (C. Rahin, 1958)
Translation consists in producing in the receptor language the closest natural
equinolent of the message of the source language, first in meaning and secondly in
style. (Nida, 1950/1966)
Kung lalagumin natin ang isinasaad ng mga depinisyon sa itaas, ang maibibigay
nating depinisyon sa Filipino ay ganito: Ang pagsasaling-wika ay paglilipat sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas sa diwa at estilong nasa wikang
isinasalin.
Mahigpit na isinasaad dito na ang isinasalin ay diwa at hindi ang salita. Dangan kasi
ang kahulugang leksikal ng isang salita ay malimit na nagbabago kapag ito'y nagiging bahagi
na ng pangungusap o napasama sa idyomatikong pahayag.

Layunin

Ang mga mag-aaral ay inaasahang:

 Nalalaman ang katuturan ng pagsasaling-wika.
 Natutukoy ang mga katangiang dapat taglayin ng isang tagasaling-wika.
 Nasusuri ang kahinaan at kalakasan ng ilang saling teksto mula sa orihinal tungo sa
pinagsasalinang-wika.

Alamin
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Tagasaling-Wika
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
Ang kakarampot na kaalaman sa alinman sa dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin ay magiging mapanganib. Kailangang-kailangan dito ang kahusayan sa
gramatika, wastong paggamit ng mga salita, wastong pagbubuo. pagsusunud-sunod at iba
pa. Subalit hindi pa rin garantiya ang mga iyan upang siya'y makapagsalin nang maayos,
-2-
 lalo na kung ang isasalin ay mga malikhaing uri ng akda. Kailangan pa rin dito ang sapat
na kakayahan sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag.
2. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
Nakalalamang na ang tagapagsalin na higit na may kaalaman sa paksa sapagkat
siya ang higit na nakasasapol sa paksa at nakauunawa sa mga konseptong nakapaloob
dito. Halimbawa: Ang isang gurong hindi nagtuturo ng biology ay hindi magiging
kasinghusay na tagapagsalin ng akdang tungkol sa Biology kaysa gurong nagtuturo nito.
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin
Ang alinmang wika ay nakabubol sa kultura ng mga taong líkas na gumagamit
nito. Ang Ingles ay wikang kasangkapan ng mga Amerikano sa pagpapahayag ng
kanilang kultura: ang Filipino ay gayundin sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino. At
dahil sa pagkakaiba ng kultura ng dalawang bansang kasangkot sa pagsasalin, hindi tayo
dapat magtaka kung may mga pagkakataong hindi maisalin nang maayos ang isang
bahagi ng materyal na Ingles. Ang dahilan ay ang pagkakaiba sa kultura at hindi dahil sa
ang Filipino ay mahinang klase ng wika.

Ilang Simulain sa Pagsasalin

1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na gumagamit nito.
Kung isasalin sa Filipino ang pariralang as white as snow, ang magiging katumbas
kaya nito ay kasimputi ng nyebe? kasimputi ng yelo? kasimputing bulak? kasimputing
kinudkod na yelo? o busilak sa kaputian? Malamang na mas mainam ang dalawang huli
sapagkat ang tunay na layunin ng awtor sa paggamit ng as white as snow sa paglalarawan
kay Snow White ay upang ipahiwatig ang diwang immaculate, pure, kaya't inihalintulad
siya sa snow na bahagi ng kanilang kultura, ngunit hindi ng atin.
2. Bawat wika ay may kanya-kanyang natatanging kakanyahan.
Narito ang ilang halimbawa ng pagkakaiba sa mga kakanyahan ng Filipino at
Ingles na kalimitang "kinatitisuran ng mga bago pa lamang magsalin.
a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay lagi nang nauuna sa panaguri.
Samantalang sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng
pangungusap Halimbawa:

(Filipino)
Dinilig ni Jose ang mga halaman (Panaguri + Simuno)
Ang mga halaman ay dinilig ni dose (Simuno + Panaguri)

(English)
Jose watered the plants. (Subject + Predicate)
The plants were watered by Jose. (Subject + Predicate)
Sapagkat simuno at panaguri ang kayarian ng lahat ng normal na pangungusap sa
Ingles, malimit na nadadala ng ganitong balangkas ang nagsasalin sa Filipino. Ang salin

-3-
 ay lalabas na hindi natu ral na Filipino. Sapagkat karaniwan sa Filipino ang kayariang
panaguri + simuno.
b. Kailangang maging maingat ang tagapagsalin sa paggamit ng mga panlapi, tulad
ng um at mag. Karamihan sa mga nagkakamali rito ay ang mga di-Tagalog.
Malaki ang nagagawa ng panlapi sa kahulugan ng pangungusap.
Halimbawa:
Lilia bought a book.
Mali: Nagbili ng aklat si Lilia.
Tama: Bumili ng aklat si Lilia.
3. Hindi kailangang ilipat sa pinagsasalinang wika ang kakayahan ng wikang
isinasalin.
Isang katangian ng mga pangungusap sa Filipino ay ang pagiging flexible nito. Sa
madaling salita, maaari nating pagpalit-palitan ang mga salita sa loob ng pangungusap
nang hindi naaapektuhan ang kawastuhan at kahulugan nito.
Halimbawa:
Si Pedro ay nanood ng sine.
Nanood ng sine si Pedro.
Nanood si Pedro ng sine.
Sine ang pinanood ni Pedro.

Ang katangiang ito ng Filipino ay hindi maililipat sa Ingles. Pansinin ang salin ng
pangungusap:
Salin:
Pedro saw a movie.
Hindi maaari:
Pedro movie a saw.
Saw Pedro a movie.
Movie Pedro a saw
A movie saw Pedro.
Isa pang halimbawa ay ang kakayahan ng ating mga pangalan na maging pandiwa.
Pansinin na ang tsinelas ay maaaring gawing titsinelasin. Sa Ingles ay hindi ito ganoon
kadali. Pansinin na ang slippers ay hindi maaaring gawing slipperize.
Ang katangian din ng Ingles ay hindi nating maipagpipilitang ilipat sa Filipino
kung hindi pwede. Halimbawa nito ay ang pagpaparami ng mga pangalan. Sa Filipino,
ang flowers ay mga bulaklak. Hindi maaari ang bulaklaks.
Ang isang salin upang maituring na mabuting salin ay kailangang tanggapin ng
pinaguukulang pangkat na gagamit nito.
Iniuugnay dito ang mga tanong na maunawaan kaya ng mambabasa ang aking
salin? Angkop kaya ito sa kanilang antas?

-4-
4. Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Filipino ang angkop na gamitin sa
pagsasalin.
Maynila Filipino? U.P. Filipino? NSBD Filipino? Bulacan Filipino? Ilocano o
Bisaya Filipino?
5. Ang mga daglat, akronim, formula na masasabing establisado o uni versal na ang
gamit ay hindi na isinasalin.
Halimbawa:
DECS (sa halip na KEKI mula sa Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports)
cm (sa halip na sm mula sa sentimentro) H2O (sa halip na Tu mula sa Tubig)

6. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang matatanggap na panumbas sa isang

salita ng isinasaling teksto, gamitin ang alinman sa mga iyon at pagkatapos ay
maaaring ilagay sa talababa (footnote) ang iba bilang mga kakahulugan.
7. Laging isaisip ang pagtitipid ng mga salita.
Halimbawa:
Tell the children to return to their seats.
di-matipid: Sabihin mo sa mga bata na bumalik sila sa kanilang upuan.
matipid: Paupuin mo ang mga bata.

8. Nagkakaroon lamang ang tiyak na kahulugan ang isang salita kapag ito'y
nagiging bahagi ng pararila o pangungusap.
Halimbawa:
He ate a cup of rice, (kanin)
The farmers harvested rice (palay)
He bought a kilo of rice, (bigas)
Iba pang halimbawa:
Orihinal: lakas
Karaniwang Salin: strength

Iba pang Salin:

lakas ng loob = guts, courage
lakas ng katawan = health,
stamina lakas ng boses = volume,
loudness lakas-bisig = manpower,
labor lakas ng kapit = influence,
power lakas ng ulan = intensity

-5-
 Orihinal: old clothes old
acquaintances
old woman

Salin: mga lumang damit

mga dating kakilala
matandang babae

10. Isaalang-alang ang kaisahan ng mga magkakaugnay na salitang hiram sa

Ingles.
Halimbawa: solid and liquid
Mali: solido at likwid; solid at likido
Tama: solido at likido; solid at likwid

11. Mahalaga ang diksyunaryo sa pagsasaling-wika ngunit huwag paaalipin dito.

Mga Karagdagang Paalala Tungo sa Mabisang Pagsasalin

1. Kung magkakaroon ng ibang pakahulugan sa itutumbas na salita, humanap ng ibang
maaaring ipalit dito o di kaya linawin ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng
context clue.

Halimbawa:
Orihinal: His paper was soaked in water
Mahinang Salin: Basa ang kanyang papel
Mabuting Salin: Basa sa tubig ang kanyang papel.
Basa ang kanyang sulatang papel.

2. Hanggat magagawa ay iwasan ang paggamit ng panumbas na salita na may kaanyo sa

ibang wika sa Pilipinas ngunit hindi kakahulugan.
Halimbawa:
Orihinal: Your servant is already here.
Salin: Narito na ang iyong lingkod

Kung taga-Visaya ang pinagsabihan nito, tba ang magiging pakahulugan niya dito
dahil sa Visaya, ang lingkod ay nangangahulugang silya o upuan.
Mabuting salin: Narito na ang iyong tagapaglingkod/katulong/utusan.

-6-
 3. May mga pagkakataon na ang isang kaisipang ipinahahayag nang tahasan sa Ingles ay
kailangang gamitan ng eupemistikong salita sa Filipino upang hindi maging pangit sa
pandinig.
Halimbawa:
Sex = pakikipagtalik
Sperm = punlay, punla ng buhay
Penis = ari ng lalaki
vagina = ari ng babae

4. Ang isang magandang pamagat sa ingles ay hindi nangangahulugang magiging

maganda ring pamagat sa Filipino.
Halimbawa:
Broken Arrow = Sirang Palaso
Face Off = Tanggal Mukha
Speed = Bilis
The Exorcist = Ang Sinaniban

Mga Konsiderasyon Bago Magsalin

Maliban sa mga natalakay nang simulain at mga paalala na nararapat na isaalangalang
ng isang tagapagsalin, narito ang iba pang konsiderasyon bago magsalin:

1. Layunin
Kailangang malinaw ang layunin ng orihinal na teksto dahil hindi ito dapat
maiba sa layunin ng salin. Halimbawa, kung ang layunin ni Shakespeare sa Comedy
of Errors ay magpatawa, hindi maaaring magpaluha ang maging layunin natin sa
pagsasalin nito.
Kung gayon, maging ang reaksyon ng mambabasa ng orihinal ay kailangang
maging kapareho ng reaksyon ng mambabasa ng salin upang masabi na nagging tapat
sa layunin ang salin.

Orihinal na Teksto Saling Teksto

Reaksyon ng Reaksyon ng Mambabasa

Mambabasa ng ng Salin
Orihinal

-7-
 2. Mambabasa
Ang tanong dito ay Para kanino ang salin? Sino ang pinag-uukulan ng salin?
Iba kasi ang pagsasalin para sa mga bata kaysa sa mga matatanda. Kadalasan,
nagiging maingat tayo sa pagpili ng salita kung ang salin ay para sa mga bata dahil sa
pahat nilang kaisipan. Kung hindi kasimauunawaan ng pinag-uukulang pangkat ang
salin, mawawalang saysay ito. Maaari ring ikonsider kung ang babasa ng salin ay
Tagalog o hindi Tagalog, may pinag-aralan o wala, babae o lalaki, Pilipino o dayuhan
at iba pa.
3. Anyo
Ano ang isasalin? Halimbawa, kung tula ang isasalin, hindi maaaring maging
kwento ang salin. Ang kasunod na tanong ay kung may sukat at tugma ba ang orihinal
o malaya. Anu't ano man ang anyo ng isasalin, kailangang maging konsistent ang anyo
ng salin sa orihinal.
4. Paksa
Ano ang paksa ng isasalin? Kung hindi kasi alam ng tagapagsalin ang paksa
niyon, malamang na hindi magiging mabisa ang kanyang salin. Samakatwid, kung
hindi niya alam ang paksa ng isasalin, kailangang gawin niya ang alin sa mga
sumusunod:
a. Alamin muna ang paksa ng isasalin bago iyon isalin.
b. Huwag iyong isalin. Ipasalin na lamang iyon sa nakakaalam sa paksa ng isasalin.

5. Pangangailangan
Ang pagsasalin ay isang opsyon na hindi dapat abusuhin. Hindi tayo dapat salin
nang salin kung ang kailangan naman ay ang sumulat ng isang orihinal na akda. Kung
gayon, magsalin lamang kung kinakailangan.

Tuklasin
Mga Paraan ng Pagsasalin

1. Pagtutumbas (F - E; E - F)

a. Isa-sa-isang tumbasan (Panggalan)

-8-
 Ama Father
Kalapati Dove
Katwiran Reason

Anguish Hapis, dalamhati

Citizen Mamamayan
faith Pananalig,
pananampalataya

b. Isa-sa-isang tumbasan (Pandiwa)

Authorize Pahintulutan
Criticize Punahin
Ran Tumakbo

Pukawin Arouse
Kopyahin Copy
Magpahayag Express
c. Isa-sa-isang tumbasan (Pang-uri)

-9-
 Pretty Maganda
Rich Mayaman,
Good nakaririwasa
Mabait, Mabuti

Matamis
Payat Sweet
Sanay Thin, lean, petite
Expert
d. Isa-sa-isang tumbasan (parirala, sugnay, atbp.)
ability to apply knowledge kakayahang magamit ang kaalaman supervised
reading activities mga pinatnubayang gawain sa pagbasa
written activity pasulat na gawain

tumuklas ng mga bagong talion discover new talents mapang-aliw na

palabas entertaining show

matabang babae plump women

2. Panghihiram

a. Mula sa Kastila, binago ang baybay (SI)

Halimbawa:

Kusina Imprenta Kubyerta

Kuwelyo Kuwento Donya

b. Mula sa Ingles, binago ang baybay (E1)

Halimbawa:

Abstrak Record Diksyon

Lokomotor debelopment Kompyuter
c. Mula sa Ingles, orihinal na baybay (E2)
Halimbawa:
Cake Jogging Cute
Encode Type Disc
d. Adapsyon (Mula sa iba pang wikang dayuhan, walang pagbabago sa baybay. F)
Halimbawa:
Italyano Franses Latin

Intermezzo Aurevoir Habeas corpus

- 10 -
 Spaghetti Grand prix Ex oficio
Pizza Mardigras Modus operandi
Inamorato Bon apetit Ad hominem
Larghissimo Certiorari
3.

Pagsasaling Pa-idyomatiko
Halimbawa:
bread and butter to hanapbuhay, trabaho
magkaroon ng kinalaman,
have a hand/voice
magkaroon ng kaugnayan sa pagpapasya
dressed to kill bihis na bihis, nakapamburol
isputing
to give hand to have tumulong
one's hand full abala, maraming ginagawa
to go with to sumama magpatuloy
go on to go sumunod
after to go sumalungat,
against to lumaban tumawid
go across to umalis bumalik
go away to
go back to be crazy, to lose one's sanity
to have died very crowded
masiraan ng bait binawian penniless, without money
ng buhay hindi studying very hard, burning the midnight
mahulugang karayom oil
butas ang bulsa
nagsusunog ng kilay

4. Paglikha ng Salita (L)

dance, poem, song satulawit (sayaw, tula, awit)

pork loin, fried rice, Mga Posibleng Kahinaan ng

egg monument Salin
sperm rectangle
triangle seminar 1. May dagdag na diwa ang
underpass (in salin.
Manila) arrest cum Halimbawa:
hold-up
tapsilog (tapa, sinangag, itlog)
bantayog (bantay ng katayugan)

- 11 -
punlay (punla ng buhay) parihaba sa Maynilad) hulidap (huli at
(magkaparis ng haba) holdap)
tatsulok (tatlo ang sulok) binhisipan
(binhi sa isipan) lagusnilad (lagusan
Orthinal: John Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng sine kahapon.

2. Kulang ang diwa ng salin.

Halimbawa:
Orthinal: John Paul and I went to see a movie
yesterday. Salin: Si John Paul at ako ay nanood ng
sine.

3. Mali/Iba ang diwa ng salin.

Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng konsyerto.

4. May mga bahaging malabo ang kahulugan kayat nagkakaroon ng higit sa

isang kahulugan.
Halimbawa:
Orihinal: Ang pagpapalipad ng saranggola ay maaaring maging mapanganib.
Salin: Flying kites can be dangerous.
Maaari itong manggahulugang ang lumilipad ng saranggola ay
maaaring maging mapanganib,

5. Hindi nauunawaan ng pinag-uukulang mambabasa ang salin.

Halimbawa:
Orihinal: The croud sang in chorus.
Saling Pambata: Sabay-sabay na humugong sa pag-awit ang madla.

- 12 -
 Isagawa

Panuto: Basahin ang mga sumusunod na teksto at talakayin ang mga kalakasan at
kahinaan ng salin nito.

A HOME
SONG Herry
Van Dyke

I read within a poet's

book A word that
starred the page:
"Stone walls do not a prison
make. Nor Iron bars a cage."

Yes, that is true, and something more;

You'll find where'er you roam,
That marble floors and gilded
walls Can never make a home.

But every home where love abides-

And friendship is a guest
Is truly home, and home, sweet
home! For there the heart can
rest.

AWIT NG TAHANAN

Minsa'y nabasa ko, aklat ng

makata May salita doon, tila
isang tala:
Aniya'y "batong pader di
makagagawa Ng Isang
kulungan o haula kaya.

Iyan ay totoo, totoong talaga:

Matatagpuan mo saan man magpunta
Ang sahig na marmol at gintong pader
Mahirap ituring isa ngang bahay na.

Ngunit sa tahanang may pagmamahalan

Laging panauhin magandang tinginan

- 13 -
 Tunay ngang tahanang magiliw tirahan
Tahimik ang puso, walang alinlangan.
OF LOVE (From Kahlil
Gibran's The Prophet)

When love beckons to you. follow him.

Though his ways are hard and steep.
And when his wings enfold you, yield
to him, Though his voice may shatter
your dreams As the north wind lays
waste the garden.
For even as love crowns you, so shall he crucify you.
For as he is for your growth, so is he for your
pruning. Even as he ascends to your height
and caresses your tenderest branches that
quiver in the sun.
So shall he descend to your roots and shake
them in their clinging to the earth....

Salin ni Ruth S. Mabanglo

Kapag kumaway sa iyo ang pag-ibig, sumunod

ka Gaano man kahirap o katarik ang daraanan.
At kapag nilukuban ka ng kanyang bagwis, ikaw ay magpagahis.
Kahiman masugatan ka ng balaraw na
nakakubli sa kanyang pakpak.

At kapag nangusap siya sa iyo, manalig ka sa kanya.

Kahit mawasak ng kanyang tinig ang iyong mga
pangarap tulad ng pagwasak ng hardin sa bawat
pagdalaw ng habagat.
Sapagkat tulad ng pagkaluwalhati mo sa
pag-ibig ay ang pagdurusa mo rito.
Tulad ng pagkatig niya sa iyong pagyabong ay ang
pagpungos niya sa iyong mga duklay.

Tulad ng pagpapailanlang niya sa iyong

kataasan upang ipahaplos ang mga mumunting
sangang kumakatal sa halik ng araw

Ay ang pagpanaog niya sa iyong mga ugat upang

ligligin ang pagkakayakap nito sa lupa....

Sagot:

- 14 -
 Kalakasan:

1. Madaling naiintindihan ng mambabasa.

2. Malinaw ang pagkakasalin.
3. Mas Masami ang maaaliw na bumasa nito.

Kahinaan:

1. May dagdag na diwa ang salin.

2. Kulang ang diwa ng salin.
3. Mali/iba ang diwa ng salin.
4. May mga bahaging Malabo ang kahulugan kayat
nagkakaroon ng digit sa isang kahulugan.
5. Hindi nauunawaan ng pinaguukulang
mambabasa ang salin.

Tayahin

A. Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga katanungan.

1. Ano ang pagsasalin? Ipaliwanag ang kalikasan nito.

Ang pagsasalin ay ang paglilipat ng kahulugan ng pinagmulang wika sa target

na wika. Ito ay isang proseso ng ng paglilipat ng pinakamalapit na katumbas
ng diwa o mensaheng nakasaad sa wikang isasalin.

2. Anu-ano ang mga katangiang dapat taglayin ng isang tagasaling-wika? Bakit

kinakailangan niyang taglayin ang bawat isa?

Kailangan na ang tagasalin ay maalam sa dalwang wikang kaniyang

gagamitin. Dapat ay alam Niya kung ano ang mga wikang nais niyang
gamitin sa pagsalin. Kailnagn niya itong taglayin upang maayus ang
pagkakasalin at Tama ang mga salitang naisalin.

- 15 -
3. Anu-ano ang mga simulain sa pagsasalin? Magbigay ng halimbawa para sa
bawat isa.

1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na gumagamit

nito.
Halimbawa: Montrous as hellboy
Mukhang demonyo
Nakakatakot ang itsura
2. Bawat wika ay may kanya-kanyang natatanging kakanyahan.
Halimbawa: Inilagay ni Ana ang Libro sa lamest.
Ana put the book on the table.
3. Hindi kailangang ilipat sa pinagsasalinang wika ang kakayahan ng
wikang isinasalin.
Halimbawa: Si Eda ay naglaro sa parke.
Naglaro si Eda sa parke.
Sa Parke naglaro si Eda
Eda played in the park.
Played Eda in the park.

4. Ang isang salin upang maituring na mabuting salin ay kailangang

tanggapin ng pinaguukulang pangkat na gagamit nito.
Halimbawa: Ang isasaling akda galling sa Englis sa wikang Filipino
ay dapat na maiintindihan ng magbabasa nito.
5. Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Filipino ang angkop na gamitin
sa pagsasalin.

Halimbawa: Leyte Colleges

6. Ang mga daglat, akronim, formula na masasabing establisado o
universal na ang gamit ay Hindi na isinasalin.
Halimbawa: LC ( imbes na lk o kolehiyo mula sa colleges )

7. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang matatanggap na panumbas

sa isang salita ng isinasaling teksto, gamitin ang alinman sa mga iyon
at pagkatapos ay maaaring ilagay sa talababa (footnote) ang iba bilang
mga kakahulugan.
Halimbawa: Araw
Sun
Day
8. Laging isaisip ang pagtitipid ng mga salita.
Halimbawa: Let the guards know that there’s a missing item.
di-matipid: Pumunta ka sa mga gwardiya at sabihin mong may
nawawalang gamit.
Matipid: Sabihin mo sa mga gwardiya na may nawawalng gamit.
9. Nagkakaroon lamang ang tiyak na kahulugan ang isang salita kapag
ito'y nagiging bahagi ng pararila o pangungusap.
Halimbawa: Tibay ng loob – guts, courage

- 16 -
 10. Isaalang-alang ang kaisahan ng mga magkakaugnay na salitang hiram
sa Ingles.
Halimbawa : sun and moon
Araw at buwan
11. Mahalaga ang diksyunaryo sa pagsasaling-wika ngunit huwag
paaalipin dito.
Halimbawa: Pagtingin sa resources ng angkop na mga salita.

4. Anu-ano ang mga konsiderasyon bago magsalin? Bakit kailangang isaalang-

alang ang mga ito?

1. Layunin
2. Mambabasa
3. Anyo
4. Paksa
5. Pangangailangan
Ang mga ito ay dapat natkng isaalang alang upang hindi tayo
magkaprohlema sa acting isasalin. Dahil ang mga ito ang magsisilbing
gabay natin upang makapgsalin tayo ng Angkor at maihatid ng Tama
ang orihinal na mensahe ng isang akda sa makakabasa nito.
5. Anu-ano ang mga paraan ng pagsasalin? Magbigay ng mga halimbawa para
sa bawat paraan.

1. Pagtutumbas (F-E; E-F)

Halimbawa: Ina - Mother

2. Panghihiram

Halimbawa: Spaghetti

3. Pagsasaling Pa-idyomatiko

Halimbawa: To have and to hold – magkapit kamay sa lahat ng oras

4. Paglikha ng Salita (L)

Halimbawa: hulicam – huli sa camera

- 17 -
6. Anu-ano ang mga posibleng kahinaan ng salin? Magbigay ng iba pang
halimbawa para sa bawat isa.

1. May dagdag na diwa ang salin.

Halimbawa: The rain stops.
Tumila na ang ulan.
2. Kulang ang diwa ng salin.
Halimbawa: We plan to go on vacation this weekend.
May Plano kaming magbakasyon.
3. Mali/iba ang diwa ng salin.
Halimbawa: We bring the chocolate dessert.
Dinala naming ang pagkain.
4. May mga bahaging Malabo ang kahulugan kayat nagkakaroon ng digit
sa isang kahulugan.
Halimbawa: Delikado ang mga tambay sa madilim na Kanto.
The dark alley is dangerous.

5. Hindi nauunawaan ng pinaguukulang mambabasa ang salin.

Halimbawa: They watched their balloons fly.
Pinagmasdan nila ang mga lobo.

B. Panuto: Isalin sa Filipino ang mga sumusunod na tekstong Ingles.

a. Visiting relatives can be a nuisance

Ang pag bisita sa mga kamag-anak ay isang istorbo lamang.

b. He is an American history professor.

Siya ay isang propesor sa American history.

c. No one knows that we used to live a hand-to-mouth existence.

Walang nakakalam kung saan taco nanggaling.

d. It's raining cats and dogs.

Umuulan ng malaks
e. Who do you think you are, Imelda Marcos?
Sino ka sa tingin mo, si Imelda Marcus?

- 18 -
C. Panuto: Isalin sa Ingles ang mga sumusunod na tekstong Filipino.

a. Ano ang kapatid mo, babae o lalake?

What is your sibling, a girl or a boy?
b. Pang-ilang Presidente ng Pilipinas si Gloria Macapagal-Arroyo?
What’s the number of Presidents in Philippines does Gloria Macapagal-
Arroyo in?
c. Gugunitain natin ang kabayanihan ni Bonifacio sa Nobyembre.
We will be celebrating the heroism of Bonifacio on November.
d. Dumaan ang magnanakaw sa bintana.
The theif run through the window.
e. Ano ang hinahanap mo, sakit ng katawan?
What are you searching for, pain in the body?
D. Panuto: Isalin sa Filipino ang mga sumusunod na idyomang
Ingles.
Mamili sa mga
sumusunod:
Ilagay
ilabas
Ihanda magsiyasat
tumingin sa paligid
isagawa igalang
pangalagaan gunitain
ipatupad tumingala
ipaunaw
a
a. look about Tumingin sa paligid
________________________________
b. look after pangalagaan______________________________
__
c. look back igalang________________________________
d. look into magsiyasat_______________________________
_
e. look up to Tumingala_______________________________
_
f. put across ilagay________________________________
g. put forth ilabas________________________________
h. put in force isagawa________________________________
i. put in practice ihanda________________________________
j. put in shape ipatupad________________________________
Sanggunian

- 19 -
Arrogante, Jose A., “Retorika sa Mabisang Pagpapahayag”, National
Book store,
Manila, 2000
Arrogante, Jose A., “Retorika sa Mabisang Pagpapahayag” Binagong
Edisyon,
National Book Store, Manila, 2003

Bernales, Rolando A, et.al., “Mabisang Retorika sa Wikang Filipino”

Batayan at Sanayang-Aklat sa Filipio 3, Antas Tersyaryo, Mutya
Publishing House, Valenzuela City, 2002.

- 20 -