10.

Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül

Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Başabaş Noktasının Dinamik Analizi ve Bir Firma

Örneği
Dynamic Analysis of Break-Even Point of an Exporter Firm
Jel Kodu:C6, Alt Konu Başlığı:117. Karar Modelleri ve Optimizasyon
Öğr. Gör. Nigar KARAGÜL, Pamukkale Üniversitesi, Honaz MYO, ntokat@pau.edu.tr
Öğr. Gör. Kenan KARAGÜL, Pamukkale Üniversitesi, Honaz MYO, kkaragul@pau.edu.tr

Özet
Bu çalışmanın araştırma problemi, uygulama yapılan işletmenin beş
yıllık süreç içerisinde (2001/Ocak-2005/Aralık), başabaş noktası
(tutar) ile gerçekleşen satış tutarı ve başabaş noktası (miktar) ile
gerçekleşen satış miktarı arasındaki farkları analiz etmektir. Bu amaçla
havlu ve bornoz ihracatı yapan işletmeye, başabaş analizine dayanan
yönetsel süreç raporlanması aylık dönemler halinde uygulanmıştır.

Analiz sonucunda, işletmenin 2001/Ocak - 2005/Aralık dönemlerinde

başabaş noktasının üzerinde üretim ve satış miktarı gerçekleştirdiği,
dönemin son aylık döneminde ise başabaş noktası ile üretim ve satış
miktarının birbirine yaklaştığı görülmektedir. Kâr esnekliğinin giderek
düştüğü yani kârlılığın azaldığı belirlenmiştir.

İşletmeye, ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilmesi ve

güçlü konuma gelebilmesi için yeni politikalar ve stratejiler
geliştirmesi ve uygulaması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Başabaş Noktası Analizi, Maliyet, Kar, Karar Modeli

10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Abstract
The research problem of this study analyze the differences between
the company’s break-even point and occured selling revenue and also
the differences between the break-even point and occured selling
quantity within five years (2001/January-2005 December). To achieve
this aim, reports of administrative process that rely on break-even
point analyses is implemented under a monthly schedule to the
company that exports bathrobe and towel.

As a consequence of the analysis, it is seen that in the period

2001/January – 2005/December production and selling quantity has
occured over the break-even point. At the latest month of the related
period break-even point and production and selling quantity get closer.
It is determined that the elasticity of the profit is ever declining and
namely the profit is getting lower.

It’s recommended to the company that to be successful in the

competiton of national and international markets and to get stronger, it
is essential to develope and practise new strategies and politics.

Keywords :Breaken-Even Analysis, Cost, Profit, Decision-Making

Model
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Giriş
Bu çalışmada firmalar için JUKI Araştırma Geliştirme Laboratuarı
tarafından geliştirilen bir yönetsel rapor önerisinin işletme ortamında,
başabaş analizinin dinamik olarak nasıl kullanılabileceği ve işletmenin
hem ay hem de yıllar bazında genel durumunun değerlendirmesinin
sağlanabileceği gösterilmeye çalışılmıştır. Bu rapor tüm işletmeler için
her ay düzenlenebilir, düzenlendiği ay için firmanın performans raporu
olarak kullanılabilir. Ancak uzun dönemde bu raporların verileri ayrıca
birlikte analiz edilerek uzun dönem için firmanın dinamik performans
raporu olarak düşünülebilir.

Juki tarafından önerilen performans raporu, başabaş noktası (tutar),

başabaş noktası (miktar), karlı çalışma noktası (tutar), karlı çalışma
noktası (miktar), kişi başına üretim miktarı (tutar), birim üretim
zamanı maliyeti, birim işgücü, kişi başı günlük üretim (miktar), kar
esnekliği hesaplamalarını içermektedir.

Denizli’de tekstil sektöründe bir firma için bu rapor aylık performans

raporu ve uzun dönem dinamik performans raporu olarak
uygulanacaktır. Amaç uzun dönemde dinamik olarak bu raporun nasıl
kullanılabileceğinin araştırılmasıdır.

Kavramsal ve Kuramsal Çerçeve

"Karar Verme", hepimizin hayatının tabii bir parçasıdır ve hemen
herkes hayatının her döneminde gerek kişisel ve gerekse çalıştıkları
organizasyonların birer üyesi olarak, üstlendikleri görev ve
sorumlulukları gereği "karar verme" ile karşı karşıya kalır. Bu
gerçekten önemli bir problemdir. Zira verilecek kararın doğru olup
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

olmaması daha sonradan birbirini takip ederek ortaya çıkacak yeni

olayların ve problemlerin çözülmesini ya kolaylaştıracak, ya da
zorlaştıracaktır. O halde "karar verme" işlemi sonucu ortaya çıkacak
sonuç, yalnız şu anki durumu değil, daha sonraki tüm kararları
etkileyecektir.

Fakat "karar verme" kolay bir iş değildir. Günümüzün karmaşık ve

rekabetçi ortamında karar vericilerin karşısında, hızla gelişen işletme
çevresinin ortaya çıkardığı ve çıkaracağı pek çok karar problemi
vardır. "Herhangi bir karar" vermek, ortadaki problemi çözmek yerine
çok daha karmaşık hale getirebilir. Problemi çözmek ve sorunu
ortadan tamamen kaldırmak için verilecek karar alternatiflerinin iyi
analiz edilmesi gerekir. Bunun için de, karar alternatiflerinin son
derece iyi bir şekilde formüle edilerek ortaya konulması sağlanmalıdır.
"Doğru Karar Verme" ancak doğru ve iyi tanımlanmış karar
alternatiflerinin ortaya konulması ile mümkün olacaktır. Eğer,
alternatif kararları doğru tespit edersek, bunların içinden seçilecek
"karar"ın en doğru karar olması daha kuvvetli bir ihtimaldir.

“Doğru karar”dan kastedilen “amaca, hedefe ulaştıran karar”

olmasıdır.

Kararın İyiliği = f (Etkililik, Verimlilik, Uygulanabilirlik, Zamanlama)

fonksiyonu olarak ifade edilebilir. (İmrek, 2003:4)

İşletme yönetimi açısından, etkinlik, verimlilik, maliyetler, fiyat, arz

miktarı, kapasite kullanımına ilişkin problemlerin tamamı, birer karar
problemi olmuştur. Bu kararları alırken farklı bilimsel yöntemler
kullanılarak, karar alternatifleri üretilir, bu alternatifler içinde en
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

uygunu seçilir ve uygulamaya geçilir.

Yönetici üretim hacmi, satış ve maliyet fonksiyonu arasındaki analitik

bir bağıntı kuracaktır. Bu bağıntının temel aracı maliyetlerin minimum
noktada olmasını sağlayacak üretim hacmine varmaktır. Bu hacimde
iktisadilik en yüksek seviyede olacaktır. Zaten işletmenin temel amacı
bu fonksiyonu gerçekleştirmektir. O halde işletme üretim
faaliyetlerinde maliyet analiz ve kontrolü için belirli sistemler
geliştirmek ve uygulamak durumundadır. Maliyetler konusunda
edinilen bilgiler ve uygulanan metotlar üretim probleminin
çözülmesinde kullanılacaktır. (Tatar, 1973:122)

Toplam maliyet giderleri, değişmez ve değişir maliyet giderleri

toplamıdır. Satış büyüklüğüne karşılık olan toplam maliyet giderleri
doğrusunun satış gelirleri doğrusu ile kesişme noktası işletme bilim
literatüründe “Başabaş Noktası (BBN)”, “Ölü Nokta”, ya da “Kazanca
Geçiş Noktası” olarak tanımlanır. Başabaş noktası; toplam gelirlerden
toplam giderlerin çıkarıldıktan sonra, kazancın sıfır olduğu noktadır.
Toplam gelir ve toplam maliyet giderleri eğrileri doğrusal
olduklarında BBN ( eğer var ise ) bir tanedir. Bu noktadan daha küçük
satış büyüklüğü ise “Zarar” daha büyük satış büyüklüğü ise “Kazanç”
ile sonuçlanır. (Demir ve Gümüşoğlu, 2003:155)

Başabaş noktasının karar aracı olarak değeri, işletmenin kazanç

sağlayabilmesi için ne kadar ürün üretip, uygulandığı varsayılan
fiyatlarla ne kadar satması gerektiğini göstermesidir. BBN üzerindeki
üretim ve satış büyüklüklerinde, fiyat-üretim ve satış büyüklüğü-
kazanç arasındaki ilişkilerin ana hatlarını göstermektedir (Demir ve
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Gümüşoğlu, 2003:155)

Başabaş analizinin dayandığı varsayımların en önemlilerinden biri

işletme giderlerinin sabit maliyetler (fixed costs)ve değişken
maliyetler (variable costs) olarak iki grupta toplanmasıdır. Bu ayrıma
göre işletmelerde sabit giderler, belirli bir dönem içinde üretim
hacmine bağlı olarak değişiklik göstermeyen giderlerdir. Üretim
hacminin azalıp çoğalması ile genel anlamda değişen fakat birim
başına değişmeyen maliyet giderlerine değişir maliyet giderleri denir
(Tatar, 1973:122).

İşletmelerdeki değişken giderler, bir dönem içinde iş hacmine bağlı

olarak değişiklik gösteren giderlerdir. Üretim miktarının azalıp
çoğalması ile değişmeyen maliyet giderlerine değişmez maliyet
giderleri denir. Genel olarak üretim miktarı ile ilgili olmamakta yani
ister üretim artırılsın ister azaltılsın, işletmeye yüklenen değişmez
maliyet giderlerinin miktarı aynı kalmaktadır. Bununla beraber ünite
maliyeti bakımından durum incelendiğinde üretim arttıkça birim
başına değişmez giderlerin düşeceği, azalması halinde ise birim başına
değişmez gider miktarının yükseleceği görülür (Tatar, 1973:123).

Ağaoğlu (1983:14-16) tarafından sabit maliyetlerin saptanmasında

aşağıdaki özellikler göz önünde bulundurulması önerilmektedir:
Kontrol edilebilirlik özelliği, eylem ilişkisi özelliği, belirli iki kapasite
arasında sabit olma özelliği, yönetim kararlarından etkilenme özelliği,
toplam olarak sabit, birim başına değişken olma özelliği

Değişken maliyetlerin saptanmasında aşağıdaki özellikler göz önünde

bulundurulur: Kontrol edilebilirlik özelliği, üretimle orantılı olma
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

özelliği, yönetsel düzenlemelere konu olma özelliği, toplam olarak

değişken, birim başına sabit olma özelliği

Doğan (1987:295-298) tarafından üretim miktarlarındaki değişmelere

göre değişken maliyetlerin ortaya çıkış şekilleri şöyle ifade edilmiştir:
Orantılı (doğrusal) değişken maliyetler, progressif (artan oranlarda
yükselen) değişken maliyetler, degressif (azalan oranlarda yükselen)
değişken maliyetler, regressif (mutlak azalan) değişken maliyetler.

Yöntem
İşletmeler etkin ve verimli çalışabilmek için maliyetlerini en
küçüklemek, en iyi seviyede üretim yapmak ve kârlarını en
büyüklemek isterler.

Maliyet en küçüklemesi, en iyi üretim ve verimliliğin artırıldığı bir

işletme sistemi ile mümkündür. “Üretim sistemlerinde ne kadar
üretilecek? Maliyetler ne şekilde dağılıyor? Girdi ve satış
fiyatlarındaki değişmeler, üretimi ve kârlılığı ne şekilde etkiler?”
İşletmeler bu konularda mutlak hâkimiyet isterler.

Bu çalışma, işletme hâkimiyetine yönelik kullanılan, Yöneylem

Araştırması ve Finansal Analiz içinde de yer alan karar verme
tekniklerinden birisi olan Başabaş Analizi’nin, JUKİ Araştırma ve
Geliştirme Laboratuarı tarafından önerilen yönetsel amaçlı bir analiz
sürecinin, bir işletmeye uygulanmasıdır.

Bu çalışmada bir üretim sisteminin, başabaş analizini, dönemsel

yönetim raporlarını, sistemin geçmişine dönük performans analizini
ortaya koymaya yönelik olarak, girdi ve çıktı fiyatları ve diğer
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

parametrelerdeki değişmelerin sistem tarafından nasıl bir tepki verdiği

analiz edilecektir. Tüm bu analizler JUKI Araştırma ve Geliştirme
Laboratuarı tarafından geliştirilen bir başabaş analizi raporlama
sisteminin gerçek bir işletmeye uygulanmasını içermektedir.

Bu analizler için bir yazılım geliştirilmiştir. Bu yazılım ile birden fazla

işletme tanımlanabilir ve analize temel oluşturan, miktar ve tutarların
tanımlanabildiği, bir sistem yönetim ara yüzüne sahiptir. İşletme orta
ve tepe yönetiminin analizleri yapabildiği, raporları alabildiği stratejik
yönetim ara yüzü olarak düşünülebilir.

En önemli ve etkin kısıtlama ise tek bir ürün üretimi varsayımıdır.

Birden fazla üretim yapan işletmeler için bir toplulaştırma
(aggregation) yapılması gerekmektedir.

Bu çalışmada varsayımlarımız ve kısıtlarımız şunlardır:

• İşletme üretimin tamamını ihraç etmektedir.

( Satış Tutarı = İhracat Tutarı ) ve ( Satış Miktarı=Üretim Miktarı = İhracat Miktarı ) 

• Tek ürün üretilmektedir.(Havlu ve bornoz üreten fabrikanın,

toplulaştırılarak kg. ile tek ürün ürettiği varsayılmıştır.)

• Yarı değişken maliyetlerin olmadığı varsayılmıştır.

• Ayda 22 gün çalışılmaktadır.

• Günde 8 saat çalışılmaktadır.(Vardiya ve fazla mesai yoktur.)

• Başabaş ve diğer miktar hesapları kg. olarak yapılmıştır.

Tekstil ve konfeksiyon sektöründe satışlar adet veya kg. olarak
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

kullanılır.

İşletmeden elde edilen veriler aylar bazında toplanmıştır. Veriler

2001/Ocak ayından 2005/Aralık ayına kadar, toplam 60 ayı
kapsamaktadır. Toplanan veriler; İhracat Tutarı (satış tutarı)
(Amerikan Doları), İhracat Miktarı (üretim-satış miktarı) (Kg.), İşçi
Maaşları (TL), Yönetici Maaşları (TL), Hammadde Tutarı (iplik) (TL),
Yardımcı Malzemeler Tutarı (ara girdiler) (TL), Enerji Tutarı
(elektrik, su, yakıt, vb.) (TL), Boyahane Tutarı (fason üretim – A)
(TL), İşçi Sayısıdır.

Tüm analizler Amerikan Doları ile yapılmıştır. Bunun nedenleri;

işletme ihracatçı olduğu için gelirleri Amerikan Dolarıdır. TL‘deki
dalgalanmayı minimize etmektir.

TL ile elde edilen veriler nominal kur (ilgili dönemin ortalama değeri)
kullanılarak Amerikan Dolarına dönüştürülmüştür.

Sabit Maliyetler

• İşçi Maaşları

• Yönetici Maaşları

Değişken Maliyetler

• Hammadde Tutarı

• Yardımcı Malzemeler Tutarı

• Enerji Tutarı

• Boyahane Tutarı
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Toplam Maliyet: Sabit maliyetler ile değişken maliyetlerin

toplamıdır.

Kâr: Satış gelirlerinden toplam maliyetin çıkartılmasıyla bulunur.

Birim Üretim Maliyeti: Toplam değişken maliyetlerin, ihracat

(üretim) miktarına bölünmesiyle bulunur.

Bulgular ve Tartışma
Veriler geliştirilen yazılıma yukarıda verildiği şekilde girilmiştir.
Yazılımın çıktısı; 1, 2, … 9 olmak üzere aşağıdaki sonuçları birinci
dönemden altmışıncı döneme kadar üretmiştir. Dönemler 2001 yılı
için; 2001 – 1…2001 – 12 ve diğer yıllar için de benzer şekilde
gösterilmiştir.

1 - Başabaş Noktası ( Tutar ) : $/Ay

2 - Başabaş Noktası ( Miktar ) : Kg./Ay

3 - Kârlı Çalışma Noktası ( Tutar ) : $/Ay

4 - Kârlı Çalışma Noktası ( Miktar ) :Kg./Ay

5 - Kişi Başı Üretim Miktarı ( Tutar ) : $/Ay

6 - Birim Üretim Zamanı Maliyeti : $/Dakika

7 - Birim İşgücü: Saniye

8 - Kişi Başı Günlük Üretim ( Adet/Gün ) : Kg./Gün

9 - Kâr Esnekliği ( % ) : Boyutsuz

Yazılımından elde edilen sonuçların grafikleri çizilerek, işletmenin

durumu ortaya konulmuştur. Aşağıda ayrı ayrı yapılan hesaplamaların
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

grafikleri gösterilmiştir.

Grafik 1: Rapor maddesi 1, 2, 3 ve 4

Grafik 2: Rapor maddesi 5, 6, 7, 8 ve 9

İşletmenin hasılatı, başabaş noktasının üzerinde görülmektedir. İhracat

tutarı, ihracat maliyetini karşılamış ve kâr elde edilmiştir. Son altı ay
ise hasılat ile başabaş noktası birbirine yaklaşmaktadır. Bunun nedeni,
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

uluslararası satış fiyatı sabit kalıp, döviz kuru düşmüştür. Aynı

zamanda TL’nin değerlenmesine bağlı olarak, işletmenin TL
bazındaki maliyetleri oransal olarak artış göstermektedir. Kârlılık iyice
düşmüştür. Başabaş noktası, ilk başlangıç noktasından itibaren sürekli
bir artış göstermektedir. Bunun nedenleri, sabit maliyetlerin ve birim
üretim maliyetinin artmasıdır.

İşletmenin satış miktarı, başabaş noktasının üzerindedir. İşletme, kâr

elde edecek satış miktarını yapmıştır. Son altı ay ise satış miktarı ile
başabaş noktası birbirine yaklaşmıştır. Başabaş noktası sürekli bir artış
gösterirken, satış miktarı 18.aydan itibaren sabit seyretmiştir.
İşletmenin kârlılığını koruyabilmesi için, yükselen başabaş noktasına
karşılık satış miktarını arttırması gerekmektedir.

İşletmenin hâsılatı ile kârlı çalışma noktası üst üste çakışmaktadır ve

artan bir eğilim göstermektedir. Bunun nedeni, işletmenin hedef
kârının gerçekleşen kâr olmasıdır. Yani kârlı çalışma noktası, reel
kârdan hesaplanmıştır. Bu nedenle de hâsılata eşit olmaktadır.

İşletmenin satış miktarı, kârlı çalışma noktasının altındadır. Bunun

nedeni, kârlı çalışma noktasının birim üretim maliyetine göre
işletmenin yapması gereken satış miktarını göstermesidir. Son altı ay
satış miktarı ile kârlı çalışma noktası birbirine yaklaşmaktadır. Çünkü
birim üretim maliyetinde bir artış görülmektedir.

Kişi başı üretim miktarı (tutar), kişi başı katma değeri gösterir. Kişi
başı katma değer genelde sabit bir eğilim göstermektedir. Son altı
aylık dönemde aşağıya doğru bir eğilim kazanmıştır yani kişi başı
katma değer düşmüştür. Bunun nedeni, ortalama işçi sayısı sabit
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

seyrederken, sabit maliyetlerin artması fakat buna karşın kârlılığın

düşmesidir. Buradan anlaşılacağı üzere kâr ve sabit maliyetlerin
toplamı, önceki dönemlere göre azalmıştır. Bu yüzden kişi başı katma
değer düşmüştür.

Birim üretim zamanı maliyeti, dakikada üretilen kişi başı katma değeri
gösterir. Kişi başı üretim miktarı (tutar) ile aynı özellikleri gösterdiği
için, aynı hareket eğilimini izlemiştir.

Birim işgücü, 1 birim (kg) ürünün ne kadar sürede üretildiğini gösterir.

İşletme 1 kg. ürünü ortalama 30 saniyede üretmektedir. Birim işgücü
ilk başlangıç noktasından 30.aya kadar hafif bir azalma gösterirken, bu
aydan sonra hafif bir artma eğilimi göstererek yine bu artışla sabit
seyretmiştir. Son altı aylık dönemde hafif bir artış göstermektedir.
Bunun nedeni son altı aylık dönemde birim üretim zamanı maliyetinin
düşmesidir.

Fakat bir işletmede reel olarak birim işgücünde dönemsel olarak artma
ve azalmaların oluşmaması beklenir. Belli bir noktadan sonra
azalmanın olabilmesi için teknolojinin eskimesi ve yenilenmemesi ya
da artma olabilmesi için yeni bir teknoloji ile üretime devam edilmesi
gerekir. Bu gerekçelerle işletme için 60 aylık dönemde birim
işgücünün sabit seyrettiği söylenebilir.

Kişi başı günlük üretim, birim işgücü ile ters bir orantı göstermektedir.
Bu nedenle birim işgücündeki dalgalanmalar doğrudan kişi başı
günlük üretimi etkilemektedir(çünkü günlük çalışma süresi 480 dakika
ile sabittir). Birim işgücünün işletme için 60 ay boyunca ortalama
olarak sabit seyrettiğini göz önüne alırsak, kişi başı günlük üretim
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

miktarı da sabit seyretmektedir.

Kar esnekliği, satış hâsılatı içindeki kârın oranını göstermektedir. 60

ay boyunca sürekli azalan bir eğilim izlemiştir. İşletmenin kârlılığı
düşmektedir. Bu da işletmenin her geçen süre içinde rekabet açısından
daha sıkıntılı bir konuma geldiğini gösterir.

Sonuç ve Öneriler
İhracat işletmesinin 2001 – 2005 yıllarını kapsayan 60 aylık dönemde,
işletmeye ilişkin elde edilen sonuçlar aşağıda sıralanmıştır:

• 2005 yılının son altı aylık dönemi hariç, kârlı çalışmıştır.

• 2005 yılının son altı aylık dönemi hariç, başabaş noktası

(miktar) ile satış miktarı arasındaki farkı korumuştur

• Satış hâsılatı ile kârlı çalışma noktası çakışmıştır.

• Olması gereken kârlı çalışma noktası (miktar) ile gerçekleşen

satış miktarı arasında fark vardır. Gerçekleşen satış miktarı,
olması gereken kârlı çalışma noktasının altında seyretmiştir.

• Kişi başı üretim miktarı, 60 aylık dönemde ortalama olarak

sabit seyretmiştir.

• Birim üretim zamanı maliyeti, 60 aylık dönemde ortalama

olarak sabit seyretmiştir.

• Birim işgücü, 60 aylık dönemde ortalama olarak sabit

seyretmiştir.

• Kişi başı günlük üretim, 60 aylık dönemde ortalama olarak

sabit seyretmiştir.
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

• Kâr esnekliği, azalan bir eğilim göstermiştir. Kârlılık

düşmüştür.

Analiz yapılan işletme, ihracatçı bir işletme olması nedeniyle ulusal

düzeyde kendi sektöründeki üreticilerle ve satışlarını uluslararası
pazarlara yaptığı için diğer ülkelerdeki üreticilerle çok güçlü bir
rekabet ortamı içindedir. Bu durumda işletmenin uluslararası
pazarlarda daha etkin bir rekabet stratejisi izleyebilmesi için aşağıda
sıralanan politikalar önerilmektedir:

• Örgüt yapılandırmasını gözden geçirip, yeniden

yapılandırabilir.

• İşgücü eğitim seviyesini yükseltip, işbaşı eğitimine ağırlık

verebilir.

• Araştırma – Geliştirme faaliyetlerini arttırabilir.

• Yeni pazarlara açılmak üzere pazar araştırması yapılabilir.

• Bilişim teknolojilerinden daha fazla yararlanılabilir.

• Üretim teknolojisinin yenilenmesi gerekebilir.

• Kalite çalışmaları ile ürün kaybının ve firelerin azaltılmasına

yönelik çalışmalar yapılabilir.

• Verimliliği arttırıcı ölçme-değerlendirme ve geliştirme

tekniklerinden faydalanabilir.

• Farklı ve katma değeri yüksek ürünler geliştirilerek, bunlar

pazara sunulabilir.

Bu çalışma ile yönetimde karar alma açısından oldukça önemli bir

10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

yöntem olan Başabaş Analizine dayanan yönetsel süreç raporu ile

kârlılık, verimlilik ve maliyet açısından işletmeye ilişkin bilgiler elde
edildi. İncelenen dönemde verimliliğin sabit, maliyetlerin yükseldiği
ve kârlılığın düştüğü görülmüştür. İşletmenin devamlılığı ve rekabetin
sağlanabilmesi için kârlılık, verimlilik ve maliyetlerin iyileştirilmesine
yönelik çalışmaların yapılması gerekliliği belirlenmiştir.
10. Ulusal İşletmecilik Kongresi-5-7 Mayıs 2011, İzmir, Türkiye, Dokuz, Eylül
Üniversitesi, Kuşadası/AYDIN
Nigar Karagül, Kenan Karagül

Kaynakça
Ağaoğlu, E.(1983), Çoklu Regresyon Analizinin Üretim Maliyeti
Kontrolünde Kullanımı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir
Ayanoğlu, M.(2006), İşletmelerde Karar Modelleri, MBA Ders
Notları, Sakarya.
Demir, M.H., Gümüşoğlu, Ş.(2003), Üretim Yönetimi (6. Baskı),
BETA Basım A.Ş., İstanbul
Doğan, M.(1987), İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, İstiklâl Matbaası,
İzmir
İmrek, M.K.(2003), Yöneticiler İçin Karar Verme Teknikleri El
Kitabı, BETA Basım A.Ş., İstanbul
Juki Corporation, Konfeksiyonda Üretim Yönetimi Semineri,
Yönetici Eğitim Kursu El Kitabı.
Tatar, T.(1973), İşletmelerde Üretim Yönetimi ve Teknikleri, Doğuş
Matbaacılık , Ankara
Tokat, N.(2007), İhracat Yapan Bir Firmanın Başabaş Noktasının
Dinamik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya
Üniversitesi SBE, Sakarya