UNIVERSITETI I PRISHTINËS

FIEK Bazat e elektroteknikës

Nocionet themelore të elektricitetit

Struktura e materies
• Materia ndërtohët nga atomet, të cilët
kanë berthamën, rreth së cilës rrotullohën
elektronet.
• Atomi më i thjeshtë është ai i hidrogjenit – +
-

me berthamën prej një protoni rreth së cilit

rrotullohët një elektron.
• Protoni dhe elektroni kanë veti elektrike të njejta por
me ngarkesë me parashenjë të kundërt.
• Masa e elektronit është cca 2000 herë më e vogël
se masa e protonit
. 1
 UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FIEK Bazat e elektroteknikës

• Berthama e atomeve më të përbërë ka

strukturë më të përbërë: ndërtohet nga
më shumë protone e neutrone.

• Neutronet nuk kanë ngarkesë elektrike.

• Në natyrë, shpesh, më shumë atome, të llojit të
njejtë ose të ndryshëm, bashkohën në molekula.
• Shumësia e elektroneve në atome të veqanta,
molekula ose copë të materies emertohën si gasi
(vrushkull) elektronik ose “rea elektronike”.

2
 UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FIEK Bazat e elektroteknikës

Ngarkesa elektrike
• Teprica ose mangësia e gasit elektronik në pjesën
e materies paraqet ngarkesën elektrike të trupit.
• Gjatë fërkimit pjesë e resë elektronike mund të bartet
nga një pjesë e materies në tjetrën- ato bëhën të
elektrizuara.
• Elektronët kanë ngarkesë elektrike negative:
• trupi me tepricë elektronësh është me ngarkesë negative
• trupi me mangesë elektronësh është I ngarkuar pozitivisht.

• Ngarkesa elektrike zakonisht shënohet me simbol Q ose q.

3
 UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FIEK Bazat e elektroteknikës

• Njësia për ngarkesën elektrike është 1C (Lëxo:kulon):

1C = 1As
• Ngarkesa e një protoni / sa edhe një elektroni / është :

e0 = 1. 602110 C
19
-

• Ngarkesa elektrike e një tërësie të mbyllur është

konstante dhe nuk ndryshon me kohë.

4
 UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FIEK Bazat e elektroteknikës

Izolatorët dhe përquesit

• Gasi elektronik te materialet e ndryshëm mund të

jetë më shumë ose më pak i lëvizshëm.

• Gasi elektronik është lehtë i lëvizshëm tek përquesit

dhe vështirë i lëvizshëm tek izolatorët.
• Në kufirin në mes Izolatorëve dhe përquesve
ndodhën materialet e quajtura gjysëmperques.

5
 UNIVERSITETI I PRISHTINËS
FIEK Bazat e elektroteknikës

• Lëvizshmëria e gazit elektronik varët nga numri i

elektroneve të lira në ndonjë materie.

• Te përquesit një elektron I lirë bie, përafërsisht, në

çdo atom të materies.
• Te izolatoret një elektron I lirë bie, përafërsisht, në
1018 atome.
• Shpjegimi për këtë qëndron në vet strukturën e
atomeve dhe mund të arsyetohën në plotëni sipas
ligjeve të mekanikës kuantike.
6