Çelik Yapılar Dersi

Bağlantı Elemanı Uygulamaları – 2

Örnek 3.

Malzeme: St.37 Yükleme: EY

Yukarıdaki şekilde, küt kaynak dikişinde gerekli gerilme ve boyut tahkikleri
yapılmak istenmektedir.

Çözüm Metodu: Önce kaynak dikişinin kalınlığı ve boyu tespit edilecek, ardından da
verilen yükleme altındaki gerilme değeri hesaplanarak emniyet gerilmesi ile
kıyaslanacaktır.
Boyut değerleri: Kaynak kalınlığı = tmin = 6 mm
Kaynak boyu = 180mm – 2 X 6mm = 168 mm ≥ 15 x 6 = 90 mm
≤ 60 x 6 = 360 mm

Gerilme değerleri: k = 15000kg / (0,6cm X 16,8cm)=1488 kg/cm² ≥ kem=1100 kg/cm²

Kaynaktaki gerilme değeri emniyet gerilmesinin üstünde olduğundan bu birleşimin teşkili
küt kaynak ile yapılamaz.

1
Örnek 4.

Malzeme: St.37 Yükleme: EY

Yukarıdaki şekilde, köşe kaynak dikişlerinde eksantrisiteden dolayı oluşabilecek
ilave gerilmeleri önlemek için 3mm’lik kaynak dikişinin uzunluğu belirlenecek ve
kaynak dikişlerinin aktarabileceği maksimum P kuvveti hesaplanacaktır.

3mm’lik dikiş uzunluğunun belirlenmesi: Eksantrisite oluşmaması için her iki kaynak
dikişinin köşebent eksenine göre alan momentlerinin eşit olması gerekir.

a1 x l1 x 4,3 = a2 x l2 x 1,7 (dikkat: l = l’- 2a )

0,3cm x l1 x 4,3cm = 0,4cm x (12cm – 2 x 0,4cm) x 1,7cm
l1 = 7,62 / 1,29 = 5,9 cm
lmin = 15 x 0,4cm = 6cm, lmax = 60 x 0,4cm =24cm
seçilen kaynak dikişi boyu: 5,9cm + 2 x 0,3cm = 6,5 cm ≥ lmin
Maksimum P kuvvetinin belirlenmesi: P kuvveti her bir köşebente P/2 oranında
etkimektedir. Tahkik edilecek gerilme türü de kayma gerilmesi olduğuna göre;

Pmax / 2 = kem x (a1 x l1 + a2 x l2)

Pmax = 2 x [0,9t/cm² x (0,3cm x 5,9cm + 0,4cm x 11.2cm)]

Pmax = 11,250 ton

2
Örnek 5.
Örnek 3’de küt kaynak ile teşkili yapılamayan birleşim, ek levhası kullanılarak
oluşturulacaktır. (St.37 ve EY)
Çözüm Metodu: Birleşimin lama ile teşkili için önce gerekli köşe kaynak kalınlığı ve
uzunluğu kayma emniyet gerilmesi esas alınarak hesaplanacak ve neticeye göre uygun
lama boyutları seçilerek birleşim tasarımı yapılacaktır.
Kaynak kalınlığının tespiti: a= 0,7xt = 0,7x0,6cm = 0,42cm  a=4mm

Kaynak boyunun tespiti: = P / (kem x a) = 15t / (0,9t/cm² x 0,4cm) = 41,6  42 cm

Çekme çubuğunun her iki yanına birer ek laması teşkil edilecek ve her ek
lamasının iki kenarı kaynaklanacak olduğundan her bir kaynak dikişi için gereken
uzunluk 42/4=10,5 cm’dir. Böylelikle yapılması gereken kaynak uzunluğu:

’ =  + 2a = 105mm + 2 x 4mm = 113 mm  15 cm olarak seçildi.

(lmin = 15 x 0,4cm = 6cm, lmax = 60 x 0,4cm =24cm)
Ek lamasının enkesit boyutlarının tespiti: Kaynak kalınlığının 4mm olması nedeniyle
lamaların da minimum kalınlığı 4mm/0,7=5,7mm  6mm olur. Öte yandan lama
kesitlerinin toplam alanı çekme çubuğununkinden büyük olacağından:
Flama ≥ 18cm x 0,6cm = 10,8cm² olmalıdır.
Çekme çubuğunun her bir tarafındaki lamaya düşen alan 10,8/2=5,4cm² olur ve
gerekli minimum enkesit genişliği de; 5,4cm² / 0,6cm = 9cm olur. Bu örnekte
konstrüktif açıdan bu genişlik çekme çubuğunun kenarlarından 5a kadar içerde
olacak şekilde seçilmiştir (b=180-10a=180mm-10x4mm=140mm). Böylece ek
şekildeki hale gelir.

3
Örnek 6.

Örnek 5’deki birleşimde ek levhası kalınlığını ve genişliğini düşürmek için levha alın
tarafına da kaynak yapılması, kaynak kalınlığının da 3mm’ye düşürülmesi düşünülmekte
ve gerekli tahkiklerin yapılması istenmektedir.

Çözüm Metodu: Önce ek levhası kalınlığı tespit edilecek, daha sonra da 3mm’lik
kaynak dikişlerinin aktarabilecekleri emniyetli
Şekil 1 yüke göre levha boyutları
belirlenecektir.

Levha kalınlığı tespiti: tmin = a / 0,7 = 3mm / 0,7 = 4,28  4mm olarak seçildi.
Levha enkesiti tahkiki: Flevha = 0,4cm x 14cm = 5,6cm² ≥ 5,4cm² uygun.
Levha genişliğinin tespiti: Aranan kuvvete paralel yöndeki kaynak dikişlerinin boyudur.
min = 15 x 0,3cm = 4,5cm, max = 60 x 0,3cm =18cm
Gerekli kaynak alanı; Fk = (15t / 2) / 0,9t/cm² = 8,33cm²
Alın kısmı kaynaklarının alanı: Fka = 0,3cm x 14cm = 4,2cm²
(Kaynak alanının hesabında kuvvete dik yöndeki alın dikişlerinde köşenin
dönüldüğü kabul edilerek kaynak hesap uzunluğu ile kaynak uzunluğu aynı
alınmıştır.)
Yan dikişler için gerekli alan: 8,33 – 4,2 = 4,13 cm²
3mm kaynak dikişi için gerekli uzunluk: Fk / a = 4,13 / 0,3 = 13,77 cm
 İki adet yan dikiş olduğundan tek bir dikişin uzunluğu: 13,77 / 2 = 6,89cm
 seçilen 7 cm (krater payı eklenmeden)
Bu durumda levha boyutları: 140.140.4 olacaktır.

4
Örnek 7.

Şekilde ½I300 profilinin küt ve köşe kaynak dikişleri ile yapılmış birleşiminin tahkiki
yapılacaktır. Malzeme St.37, yükleme EY.
Birleşimde küt ve köşe kaynak dikişleri birlikte kullanıldığından, hesapta kayma gerilmesi
taşıyan köşe kaynak dikiş alanının yarısı küt kaynak dikiş alanına eklenerek, küt kaynak
çekme emniyet gerilmesine göre hesap yapılacaktır. Buradaki kabul yaklaşık olduğu için
ve geometrik uygunluk düşünülerek kaynakta ağırlık merkezi tahkiki yapılmayacaktır.
Toplam dikiş alanı: (12cm — 2 x 1,08cm) x 1,08cm + 4/2 x (16cm — 2 x 0,6cm) x 0,6cm
= 28,39cm²

Gerilme tahkiki: k = P /  (a . ) = 30t / 28,39cm² = 1,057 t/cm² < 1,1

5
Örnek 8.

Tek köşebentten oluşan çekme çubuğunun 10mm kalınlığındaki levhaya birleşiminin

tahkiki yapılacaktır. Malzeme St.37, yükleme EY.

Kaynak dikişindeki etkilerin tespiti: İki taraflı kaynak dikişindeki kuvvetler, P kuvveti ile
eksantrisiteden kaynaklanan M momentidir.
M = P x e = 12,5t x 1,8cm = 22,5 t.cm
Bu durumda dikişlerde kayma gerilmesinin yanında normal gerilmede bulunur (iki eksenli
gerilme hali).

Kaynak dikişi enkesit değerleri:

 = 170mm — 2 x 5mm = 160mm
Fk = 2 x 0,5cm x 16cm = 16cm²
Wk = 2 x (a . ² / 6) = 2 x (0,5 x 16² / 6) = 42,67cm³

Gerilme tahkikleri:
k = P / Fk = 12,5t / 16cm² = 0,781 t/cm² < 0,9
k = M / Wk = 22,5t.cm / 42,67cm³ = 0,527 t/cm²
h = ½ [k + (k² + 4 k²)1/2 ] = 1,088t/cm² < 1,1t/cm² = hem