УНИВЕРЗИТЕТ Св.

КИРИЛ И МЕТОДИЈ – СКОПЈЕ

ФАРМАЦЕВТСКИ ФАКУЛТЕТ

Ca/Mg – физиолошка улога со осврт на минерализација на коски

Скопје, 2020

СОДРЖИНА
Вовед..............................................................................................................................................................2
Калциум..........................................................................................................................................................3
-Општи карактеристики и физиолошка улога на калциумот.........................................................4
-Ресорпција на калциум во човековото тело.................................................................................4
-Калциум во храната........................................................................................................................5
-Дневни потреби од калциум..........................................................................................................6
-Хипокалцемија................................................................................................................................6
-Хиперкалцемија..............................................................................................................................7
-Калцификација................................................................................................................................7
-Што е калцификација........................................................................................................7
-Причини за појава на калцификација кај меките ткива..................................................7
-Симптоми...........................................................................................................................7
-Локација.............................................................................................................................7
Магнезиум.....................................................................................................................................................8
-Општи карактеристики и физиолошка улога на магнезиумот....................................................8
-Ресорпција на магнезиум во човековото тело............................................................................8
-Магнезиум во храната...................................................................................................................9
-Дневни потреби од магнезиум......................................................................................................9
Минерализација на коски...........................................................................................................................10
Остеопороза................................................................................................................................................10
-Што претставува остеопороза.....................................................................................................10
-Симптоми.......................................................................................................................................10
-Дијагноза........................................................................................................................................10
-Причини за појава на остеопороза..............................................................................................10
-Третман..........................................................................................................................................11
Заклучок.......................................................................................................................................................12
Користена литература.................................................................................................................................13

ВОВЕД

2
 Калциумот и магнезиумот играат важна улога во минерализацијата на коските како и за
нивното зајакнување и одржување. Но исто така имаат посебно дејство и врз кардиоваскуларниот
систем, дигестивниот систем, астмата, покачениот крвен притисок, за кои малку се знае. Тие
позитивно делуваат и на нервите, мускулите како и на метаболизмот. Магнезиумот го намалува
ризикот од дијабетес тип 2 исто така.
Со недоволен внес на калциум може да ги доведеме коските до остеопороза, а со тоа и до
зголемен ризик од фрактури, болки, неправилно држење на телото и кифоза.
Калциумот и магнезиумот освен што можеме да ги внесеме преку суплементи, можеме да ги
внесеме и преку исхраната, што е многу подобро отколку во суплементи. Со внесувањето на
брокула, лосос, сардини, месо, спанаќ, коприва, млеко и млечни производи, сусам, сончоглед, бел
грав, банани, авокадо како и смокви, портокали и чиа семе.

КАЛЦИУМ

ОПШТИ КАРАКТЕРИСТИКИ И ФИЗИОЛОШКА УЛОГА

3
 Калциумот (Ca) со реден број 20 во периодниот систем е земно-алкален метал со сребрено-
бела боја. Во природата можеме да го најдеме во Земјината кора и во морската вода.
Калциумот е всушност најзастапениот и најнеопходниот минерал во човековото тело и се наоѓа
облик на двовалентен катјон. Коскеното ткиво е активно ткиво, во него се вградуваат и разградуваат
околку 700mg калциум дневно. Калциумот е познат како градбен елемент за зајакнување на коските,
забите и ноктите, но помалку познато е дека делува позитивно и на нервите, мускулите,
дигестивните органи, крвотокот и метаболизмот. Калциумот исто така позитивно делува и во
бременоста, за време на доењето, ги ублажува тегобите за време на ПМС, како и при менопауза.
Улогата на калциумот кај следните проблеми, болести и тегоби е незаменлива:
акни, алергија, анксиозност ,астма, болни менструации, болки во мускулите, главоболки, гојазност,
депресија, неплодност, нервоза, остеопороза, покачен крвен притисок, губење на апетитот,
проблеми со косата, проблеми со органите за варење, пречки во развој на децата, стрес,
хипертиреоза и многу други.
Најновите истражувања воочиле дека калциумот исто така делува како активатор на ензимите
за развој на мозочните келии, го забрзува транспортот на биоелектричните импулси низ човечкото
тело, го забрзува дејствувањето на лековите и учествува во производство на хормони.

РЕСОРПЦИЈА НА КАЛЦИУМ ВО ЧОВЕКОВОТО ТЕЛО

Ресорпцијата на калциумот во човековото тело се одвива најголем дел во тенкото црево, но

и во дебелото црево исто така. Калциумот преку храната се внесува во облик на слабо растворливи
неоргански соли како калциум фосфат и калциум карбонат. Во допир со хлороводородната киселина
во желудочниот сок преминуваат во калциум хлорид кој лесно се раствора во вода. Респорпцијата ја
стимулираат и витаминот Д и фосфатите во храната.

КАЛЦИУМ ВО ХРАНАТА

Намирници кои ги внесуваме со исхраната и се богати со калциум:

4
 1. Сардини – економични се, имаат специфичен вкус, и најважно – содржат доволно
калциум. Полни се со меки коски кои може да се јадат и поради тоа би требало да се
најдат на дневното мени. Во просек, едно пакување на калциум содржи околу 320mg
калциум, исто така содржи и цинк и витамин Б12.
2. Млеко – во составот на млекото се наоѓаат врени нутриенти меѓу кои се и калциум и
витамин Д. Една чаша млеко содржи околу 300mg калциум. Постојат луѓе кои не
можат да консумираат млеко од посебни причини како неможност за варење на
лактозата односно млечен шеќер.
3. Јогурт – полн со калциум, одличен избор на протеини и витамин Б12. Во него се
наоѓаат и пробиотски бактерии кои му помагаат на дигестивниот систем за подобро
функционирање. Една чаша јогурт содржи околу 450mg калциум. При купувањето
одберете јогурт со помала млечна масленост.
4. Сирење – содржи млечни протеини и масти и исто така е добар извор на калциум.
Сирењето се смета за најхранливиот и најстариот млечен производ. 100gr полутврдо
сирење во просек содржи околу 800mg калциум.
5. Портокал – одличен извор на витамин Ц, Б и Е, антиоксидант, но и калциум, калиум и
фолна киселина. Сите овие нутриенти лесно се апсорбираат и распоредуваат во
човековото тело. 2,5dl свежо исцеден сок од портокал содржи околу 300mg калциум.
6. Суви смокви – содржат голема количина на лесно сварливи влакна и калциум. Една
порција суви смокви ќе ви обезбеди околу 240mg калциум.
7. Бадем – калциум, Витамин Е. Доколку внесете 100g бадеми дневно, вие ќе внесете
околу 260mg калциум.
8. Брокула
9. Бел грав
10. Чиа семе – многу корисни нутриенти со малку калории. Се сметаат за една од
најздравите оброци. Содржат протеин од висок квалитет и влакна кои овозможуваат
лесно варење. Околу 100g чиа семе содржи дури 630mg калциум.
11. Сончоглед
12. Сусам – добар извор на калциум, манган, бакар, фосфор, цинк, селен и витамин Б1

ДНЕВНИ ПОТРЕБИ ОД КАЛЦИУМ

Дневни потреби од калциум кај различни возрасти:

 Деца од 3 годишна возраст - 500mg дневно

5
  Деца од 4 до 8 годишна возраст – 800 mg дневно
 Деца од 9 до 18 години – 1300mg дневно
 Возрасни од 19 до 50 години – 1000mg дневно
 Бремени жени– 1300mg дневно
 Луѓе кои што боледуваат од остеопороза – 1500mg дневно

Многу е важно во младоста калциумот да се внесува во доволни колични преку исхраната,

во спротивно недостатокот на калциум ќе се одрази низ различни болести во текот на животот. На
организмот добро му делува комбинацијата од калциум, магнезиум, цинк и витамин Д, затоа што тие
делуваат заеднички, меѓусебно помагајќи си.

ХИПОКАЛЦЕМИЈА

Ниското ниво на калциум се нарекува хипокалцемија. Доколку низ крвта не поминува

доволно калциум и доколку не се апсорбира во дигестивниот тракт, тогаш организмот ги користи
резервите на калциум од забите и коските. Недоволниот внес на калциум во облик на храна ќе ги
истроши природните резерви на калциум во човековиот скелет и со тоа ќе го оштети истиот. Ниското
ниво на минералот калциум може да доведе до развој на болести како што е остеопорозата односно
слабеење на коските и да ги доведе до состојба на лесно кршливи коски. Исто така, дефицитот на
калциум или хипокалцемијата може да предизвика компликации како абнормален срцев ритам и
повреди на видот.
Превенција за дефицит на калциум во крвта се изведува со правилната исхрана и со
внесување на сите потребни нутриенти уште од најрана возраст, и со тоа ќе го намалиме ризикот за
развој на остеопороза и други заболувања предизвикани од хипокалцемија.

ХИПЕРКАЛЦЕМИЈА
Хиперкалцемија претставува високо ниво на калциум во крвта. Како што ниското ниво на
калциум може да ги ослабе коските, така и големите количини може да доведат до губење на
јачината на коските, да предизвикаат појава на камења во бубрег и да делуваат негативно на
функционирањето на кардиоваскуларниот систем и нервниот систем. Исто така може да дојде до

6
пореметување на дигестивниот тракт а со тоа и констипација, повраќање и болки во стомакот.
Доаѓа до создавање на плак во крвните садови, односно калцификација. Луѓето кои слабо се
движат, внесуваат малку течности а пијат силни суплементи во големи количини се изложени на
опасност од појава на хиперкалцемија.

КАЛЦИФИКАЦИЈА

 Што е калцификација?
Калцификација претставува создавање на соли на калциум во телесните ткива. Обично се
јавува за време на формирање на коските но може да се јави и во меките ткива при
абнормално депониран калциум.
 Причини за појава на калцификација кај меките ткива
Калцификација кај меките ткива ( артерии, р’скавици, срцеви залистоци) може да се појави
при недостаток на витаминот К2 или при лоша апсорпција на калциум или витамин Д.
При прекумерен внес на калциум низ цревата, пропратен со недостаток на витамин К може
да доведе до калцификација на артериите и другите меки ткива.
 Симптоми
Калцификацијата може да се манифестира на многу начини, почнувајќи од камен во бубрег,
артритис, забен камен, хетеротипични коски.
 Локација
Калцификацијата може да биде скелетна, екстраскелетна (калцифилаксис), мозочна
( Фахров синдром) и туморна калцификација ( пример калцификација на тумор на јајник).

МАГНЕЗИУМ

ОПШТИ КАРАКТЕРИСТИКИ И ФИЗИОЛОШКА УЛОГА

7
 Магнезиумот (Mg), со реден број 12 во периодниот систем, претставува земно-алкален
метал со сребрено бела боја. Магнезиумот има висока хемиска реактивност и силно реагира со
кислород и вода. Во природата можеме да го најдеме во Земјината кора, застапен како магнезит и
во морската вода.
Магнезиумот, исто како и калциумот има важна улога во контракцијата на мускулите. Му
овозможува на калциумот да влезе во мускулните клетки за време на контракција и да излезе од нив
при завршување на истата. Доколку нема доволно магнезиум, овој процес не може да се изведе
лесно па доаѓа до грчеви и слабости во мускулите. Магнезиумот го намалува ризикот од дијабетес
тип 2.
АТP (аденозин три-фосфат) е основен извор на енергија во клетките, но за тој да биде
активен мора да биде врзан за јон магнезиум. Магнезиумот ги активира ензимите кои му
овозможуваат на телото да ја разградува глукозата и да ја искористува за енергија, што значи дека
без магнезиумот процесот на производство на енергија не би можел да започне. Па затоа оние
поединци кои имаат дефицит од магнезиум се поспани и уморни.
Двата клучни хормони кои ги лачи штитната жлезда се тироксин (Т4) и тријодтиронин (Т3).
Тироксинот се лачи во поголеми количини но тријодтиронинот е потребен за здрав метаболизам на
мастите, јаглените хидрати и протеините. Магнезиумот овозможува премин на тироксинот во
тријодтиронин и тоа се случува во црниот дроб и на тој начин му овозможува на нашето тело
поефикасно да гисогорува мастите и да ги гради мускулите.
Магнезиумот се сместува во синапсата помеѓу невроните во мозокот и на тој начин ги
блокира рецепторите кои доведуваат до состојба на стрес. Стресот го оштетува делот од мозокот
кој е задолжен за меморија, што значи дека магнезиумот има улога во добро памтење.

РЕСОРПЦИЈА НА МАГНЕЗИУМ ВО ЧОВЕКОВОТО ТЕЛО

Коските, бубрезите и цревата се главните одговорни органи за одржување на рамнотежата
на магнезиум во човековото тело. Ресорпцијата на магнезиумот во човековото тело се одвива во
тенкото и мал ден во дебелото црево и тоа преку два механизми: пасивен парацелуларен транспорт
и трансцелуларен транспорт. Од 20 до 70 проценти од дневниот днес на магнезиум се ресорбира, а
останатиот дел се исфрла преку фецесот и урината.

МАГНЕЗИУМ ВО ХРАНАТА

8
 Богат извор на магнезиум претставуваат зеленчукот и растителните производи затоа што
содржат голема количина на хлорофил. Исто така извор на магнезиум се: јаткасти плодови, спанаќ,
банани, коприва, грав, чиа семе, овесни снегулки, лосос, месо и авокадо.

ДНЕВНИ ПОТРЕБИ ОД МАГНЕЗИУМ

Колкава количина на магнезиум треба да внесуваме дневно зависи од возраста и од полот.

Просечни дневни препорачани количини:
 Деца од 1 до 3 години – 80mg
 Деца од 4 до 8 години – 130mg
 Деца од 9 до 13 години – 240mg
 Тинејџери од 14 до 18 години – машки 410mg; женски 360mg
 Возрасни мажи – 400mg до 420mg
 Возрасни жени – 310mg до 320mg
 Бремени жени – 350mg до 360mg

Луѓето кои внесуваат дополнителни количини на магнезиум имаат многу помал ризик да
заболат од срцеви болести.

МИНЕРАЛИЗАЦИЈА НА КОСКИ

9
 Процесот на додавање минерали во матриксот на коската се нарекува минерализација на
коски. Зголемувањето на минерална маса претставува минерализација на коските во две околности:
лечење на болест на коските и завршување на секундарната минерализација.
Остеобластите се клетки кои го синтетизираат и минерализираат коскениот матрикс.

ОСТЕОПОРОЗА

 Што претставува остеопороза?

Остеопорозата е состојба која се карактеризира со намалување на густината на коскената
маса и предизвикува слабеење на коските со што ги доведува до зголемен ризик од
фрактури. Остеопорозата води кон абнормално порозни коски кои наликуваат на сунѓер. Таа
е типично заболување кај женскиот пол особено во периодот на менопауза, за разлика од
метаболната остеопороза која се јавува кај стари лица над 70 годишна возраст.
Остеопорозата е многу честа болест. Истражувањата покажале дека 1 до 5 лица над 50
годишна возраст имаат остеопороза, особено на колкот или коските на рбетот.
 Симптоми на остеопороза
Доколку остеопорозата е во рана фаза тогаш не се јавуваат никакви симптоми. Симптомите
се јавуваат подоцна и вклучуваат:
-осетливост и болки во коските
-неправилно држење на телото
-појава на кифоза
-болки во вратот предизвикани од промените на рбетните пршлени
-губење на телесната висина со тек на времето и
-полесни и потешки фрактури со или без трауми.
 Дијагноза
Остепорозата се дијагностицира најчесто со мерење на коскената густина (коскена
минерална густина) преку скрининг тест DEXA метода која се користи и за прецизно следење
и контролирање на промените на коските. Исто така коскената густина може да се измери и
со унтразвук или со квантитативна комјутеризирана томографија.
 Кои се причините за појава на остеопороза?
-Ниска телесна тежина
-Пушење цигари
-Алкохолизам
-Семејна историја на остеопороза
-Малигни заболувања
-Хормонска терапија
-Отсуство на менструација во подолг временски период
-Менопауза
-Недоволен внес на калциум со исхраната
-Долготрајна неактивност

10
 -Недостаток на витамин Д
-Секојдневна кортикостероидна терапија
-Примање на антиепилептици
-Хиперпаратироидизам
-Хроничен ревматоиден артрит
-Хронична болест на бубрезите
-Нарушување во исхраната
 Третман
Во денешно време има многу лекови кои можат да ја балансираат коскената ресорпција и да
помогнат во забавувањето на распаѓањето на коските и во одржување на коскената маса.
Лековите се поделени во неколку групи:

Биофосфонати се група на лекови кои може да спречат кршење на коските, да ја зачуваат

коскената маса и да ја зголемат густината на коските во рбетот и колковите.
Биофосфонатите осбено може да бидат добри за мажите, помладите луѓе и за оние кои
остеопорозата ја добиле како последица на долготрајна кортикостероидна терапија. Исто
така, овие лекови се користат и за превенирање на остеопорозата кај луѓе кои имаат
потреба од долготрајна терапија за некоја друга болест како астма или артрит.

Ралоксифен е лек кој припаѓа на селективни естрогени рецепторни модулатори. Има добар
ефект врз густината на коските кај жени во постменопауза. Засега не се препорачува кај
мажи иако има студии кои покажуваат дека влијае на одржување на густината на коските и
кај мажите.

Калцитонин е хормон произведен од тироидната жлезда кој ја намалува коскената

ресорпција и ја забавува загубата на коските. Тој може да спречи и фрактури на рбетот и да
ја намали болката.

Хормонска терапија – Естрогенот, особено по почетокот на менопаузата може да помогне во

одржување на густината на коските, но употребата на хормонска терапија може да го
зголеми ризикот од згрутчување на крвта, појава на карцином на слузницата на матката,
карцином на дојка како и болест на срцето.

Физикална терапија во комбинација со лековите и хормоните може да ви помогне да

изградите силни коски и да го подобрите држењето на телото, исто така може и да ја
избалансирате силата на мускулите и секогаш да внимавате на вашата рамнотежа.

Дополнителен внес на калциум и витамин Д.

ЗАКЛУЧОК

11
 Со оваа семинарска работа доаѓаме до неколку заклучоци:
Магнезиумот и калциумот се клучни за добро функционирање на метаболизмот, дигестивниот
систем, нервниот систем и кардиоваскуларниот систем.
Луѓето кои внесуваат поголемо количество на магнезиум имаат помал ризик да заболат од срцеви
болести.
Остеопорозата е болест која се јавува при недоволен внес на калциум и недостаток на витамин Д,
но исто така се јавува и при пушење цигари, алкохолизам и ниска телесна тежина. Можеме да ја
спречиме доколку престанеме со внесување на алкохол и користење на цигари, со физикална
терапија пропратена со лекови и внесување на повеќе калциум и витамин Д.
Луѓето кои имаат дефицит од магнезиум се уморни и поспани. Магнезиумот ги блокира рецепторите
кои доведуваат до стрес и тој е главен извор на енергија. Богат извор на магнезиум се главно
растителните производи кои имаат поголема количина на хлорофил.
Лошата апсорпција на калциум и витамин Д може да доведе до калцификација.

КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА
12
1. Parfitt AM, Han Z-H, Palnitkar S, Rao DS, Shih M-S, Nelson D 1997 Effects of ethnicity and age or
menopause on osteoblast function, bone mineralization and osteoid accumulation in iliac bone.
2. Meunier, Pierre (1998). Osteoporosis: Diagnosis and Management. London: Taylor and Francis
3. Nelson HD, Haney EM, Chou R, Dana T, Fu R, Bougatsos C (2010). "Screening for Osteoporosis:
Systematic Review to Update the 2002 U.S. Preventive Services Task Force Recommendation [Internet]".
Agency for Healthcare Research and Quality.
4. Institute of Medicine (US) Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D Calcium; Ross, A.
C.; Taylor, C. L.; Yaktine, A. L.; Del Valle, H. B. (2011)
5. „The magnesium miracle“ – Carolyn Dean
6. Rob PM; Dick K; Bley N; Seyfert T; Brinckmann C; Höllriegel V; et al. (1999). "Can one really measure
magnesium deficiency using the short-term magnesium loading test?
7. Teigen L, Boes CJ (2014). "An evidence-based review of oral magnesium supplementation in the preventive
treatment of migraine"

Студент:
Томева Ана
Диететика и диетотерапија
Број на индекс: 65

13