Persoonlijk werkstuk

---------------PPO---------------
WAARDECONFLICT ONDERZOEKSVRAAG

school / leerkracht leerlingen/ ouders

Wat is de evolutie van het zittenblijven beleid van een
De beslissing om het kind te laten blijven zitten wordt school de voorbije 20 jaar? -> beschrijvend
overlegd met verschillende actoren.
Waardeconflict: samenwerking onafhankelijkheid

REFLECTIE METHODOLOGIE

In het algemeen verliep het proces vrij vlot. Een interview
lijkt mij nog steeds de beste keuze om een antwoord te
vinden op mijn onderzoeksvraag.
• Vragen op voorhand gestuurd naar de
geïnterviewde
o Gevolg: snelle antwoorden
• Spontaan gereageerd op bepaalde antwoorden
o Gevolg: interessant gesprek over onderwijs
• Veel bijgeleerd over zittenblijven in de praktijk
• Goede persoon/ school gekozen om te interviewen
o Directrice reeds 18 jaar hoofd van de
school -> veel informatie
o School is 3 jaar geleden overgeschakeld
naar graadklassen, waardoor een
merkbare evolutie in het beleid ontstond
• Hoe: interview/ bevragen
• Wie: directrice R.B. school VBS De Klimtoren
• Waarom interview :
o Makkelijk inspelen op de verkregen antwoorden
o Kan overal plaatsvinden (online, face to face,…)
o Je verkrijgt snel een antwoord
o Opnemen met dictafoon -> meerdere malen
beluisteren
o Vooraf de vragen sturen , waardoor de persoon
meteen een antwoord zal kunnen geven
• Waarom deze school:
o Vertrouwde school voor mij
o Directrice is reeds voor een lange periode het
hoofd van de school -> kent veel over de
evolutie omtrent het zittenblijven beleid
o School is onlangs overgeschakeld naar
graadklassen -> mogelijke interessante evolutie

• Ik kreeg vaak geen volledig antwoord op mijn

gestelde vragen, waardoor het moeilijk was een
goede conclusie te trekken.
o Verdiepende- en specificerende
vragen stellen volgende keer
• Deze school heeft geen zittenblijven beleid, wel
een zorgbeleid
o School zoeken die dit wel heeft

RESULTAAT

(De uitgewerkte resultaten: bijlage 1)

Vraag 1: Ik heb gelezen dat elke school een beleid heeft omtrent zittenblijven. Hoe zit dit beleid in uw school in elkaar? Wat staat er
in dit beleid?

Wij hebben niet een expliciet beleid rond zittenblijven, want dat hoeft ook niet. Wij hebben wel een heel breed zorgbeleid. Onze missie
in onze school is : “Elk kind sterker maken op alle vlakken op zijn tempo en laten genieten van het leren.”

Vraag 2: Wat is er precies veranderd in het beleid doorheen al de jaren?

Vroeger hadden wij een heel rigide systeem, vond ik. Dat kwam door het jaarklassensysteem, want alle doelen moesten bereikt worden.
Alle kinderen moesten dezelfde leerstof oppikken en dezelfde oefeningen maken. Dit is totaal anders geworden bij ons. Nu kijken wij
naar het kind. Wat heeft het nodig en wij passen ons aan. Vroeger moest het kind zich aanpassen aan de school. Nu past de school zich
aan, aan het kind.
 CONCLUSIE

Binnen deze school is er geen expliciet beleid rond zittenblijven. De school verwerkt dit in hun breed zorgbeleid.
Uit de bevraging kan ik concluderen dat er binnen dit beleid een grote evolutie te zien is. De school is 20 jaar geleden gestart
met het jaarklassensysteem waarbij elk kind alle doelen moest behalen en dezelfde leerstof moest oppikken, waardoor dit
vaak het niveau van het kind niet evenaarde. Dit systeem stemde niet overeen met de missie van de school: “Elk kind sterker
maken op alle vlakken op zijn tempo en laten genieten van het leren.” Daarom heeft de school in 2017 beslist om
graadklassen/ leergroepen in te voeren. Binnen deze beslissing waren er ook leergroepen binnen de eerste graad. Al snel viel
op dat de “sterke” kinderen een anderhalf jaar over twee jaar deden, doordat ze met een half oor meeluisterden naar de
leerstof van het tweede jaar. Hierdoor ontstond het effect van springers (kinderen die een jaar overslaan), waardoor de
school in 2019 heeft beslist geen graadklassen meer in te voeren in de eerste graad. Vandaag de dag gebruikt de school zowel
zuivere klassen als graadklassen en kijkt het eerst naar alle mogelijke opties alvorens ze kinderen laten blijven zitten.
2017
jaarklassensysteem zuivere- en graadklassen

2000 invoering graadklassen 2019

De school kijkt elk jaar eerst naar de
kinderen en beslist dan de soorten groepen

WEERGAVE ANALYSEMETHODE
OVERZICHT GEBRUIKTE BRONNEN, INCL. GEANNOTEERDE BIBLIOGRAFIE

BRON THEMA TOELICHTING GEBRUIK

omzendbrief Ba0/2014/03 van
15/05/2014. (2014, 15 mei).
zittenblijven in het
basisonderwijs. https://data-
onderwijs.vlaanderen.be/edule
x/document.aspx?docid=14690
Pedagogische
begeleidingsdienst. (ter perse).
Standpunt zittenblijven in het
basisonderwijs. Onderwijs van
de Vlaamse Gemeenschap.
https://pro.g-
o.be/blog/Documents/2015040
1_Standpunt_zittenblijven_bao.
pdf
Deze bron gaat over het zittenblijven als
zittenblijven uitzondering op het principe van het Deze bron heb ik met mijn
ononderbroken leerproces en welke wijzigen er groep gebruik om enerzijds tot
inzake zittenblijven werden ingevoerd in 2014. In een bepaald onderwerp te
de bron worden enkele elementen opgesomd komen en anderzijds om
waarmee een school rekening moet houden/ onderzoeksvragen op te stellen.
respecteren.
Deze bron heb ik met mijn
In deze bron worden er argumenten pro en control groep gebruik om enerzijds tot
Zittenblijven zittenblijven gegeven. De effecten van zittenblijven een bepaald onderwerp te
en het percentage zittenblijvers worden ook komen en anderzijds om
aangehaald. onderzoeksvragen op te stellen.

Fastenau, K. (2020, 13 maart).

Trapklassen: leren in je eigen
tempo en nooit meer
zittenblijven. Klasse.
https://www.klasse.be/71890/t
rapklassen-nooit-meer-
zittenblijven/
In deze bron wordt het systeem van trapklassen Deze bron heb ik met mijn
Zittenblijven besproken. Dit werd ingevoerd in De Toverberg in groep gebruik om enerzijds tot
trappenklas Gent. De voordelen en nadelen bij dit systeem een bepaald onderwerp te
worden besproken komen en anderzijds om
onderzoeksvragen op te stellen.

OVSG. (2015 In de bron worden enkele onderwerpen

maart). Basisonderwijs
visieteskt zittenblijven.
Geraadpleegd op 15 november
2020, van
https://www.ovsg.be/ovsg/site
s/default/files/standpunten/15
0301%20visietekst%20zittenblij
ven%20in%20het%20basisonde
rwijs_0.pdf
aangehaald om in dialoog te treden bij het verder
uitwerken van een beleid over zittenblijven.
In de bron worden ‘tips’ gegeven om tot een goed Ik heb deze bron gebruikt om
Zittenblijven beleid te komen bv. heb een goed zicht op hoeveel mijn vragen voor mijn interview
beleid leerlingen hun jaar over doen op school, verwerf op te stellen.
een beeld van welke leerlingen er vooral blijven
zitten,…
Onderaan in de bron staat een bijlage met vragen
om tot een beleid over zittenblijven te komen.

BIBLIOGRAFIE

omzendbrief Ba0/2014/03 van 15/05/2014. (2014, 15 mei). zittenblijven in het basisonderwijs. https://data-
onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=14690

Pedagogische begeleidingsdienst. (ter perse). Standpunt zittenblijven in het basisonderwijs. Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.
https://pro.g-o.be/blog/Documents/20150401_Standpunt_zittenblijven_bao.pdf

Fastenau, K. (2020, 13 maart). Trapklassen: leren in je eigen tempo en nooit meer zittenblijven. Klasse.
https://www.klasse.be/71890/trapklassen-nooit-meer-zittenblijven/

OVSG. (2015 maart). Basisonderwijs visieteskt zittenblijven. Geraadpleegd op 15 november 2020, van
https://www.ovsg.be/ovsg/sites/default/files/standpunten/150301%20visietekst%20zittenblijven%20in%20het%20basisonderwijs_0.pd
f
 UITGESCHREVEN INTERVIEW

Ik: Hoe lang bent u al directrice van deze school?

R: Al 18 jaar. In 2002 ben ik gestart. In september 1990 ben ik in deze school begonnen als kleuterjuf

Ik: Blijven er vandaag de dag vooral jongens of meisjes zitten -> (Er staat in mijn laatste bron dat het belangrijk is te weten wie vooral blijft
zitten)

R: Er zijn daar geen statistieken over, dus ik denk niet dat dat een verschil maakt. Ik heb niet het gevoel dat het meer jongens of meisjes
zijn.

Ik: zijn de cijfers van het aantal zittenblijvers veranderd na de invoering van graadklassen in uw school?

R: 3 jaar geleden zijn we gestart met ons nieuwe project. Toen hadden we ook graadklassen eerste en tweede leerjaar. Die kinderen
waarbij je twijfelt of het rijpheid of een andere problematiek is, konden we onopvallend laten zitten en kijken waar we het tweede jaar
uitkwamen. Meestal komen we na twee jaar tot een diagnose van een leerprobleem. Dan heeft overzitten eigenlijk geen zin. We konden ze
laten overgaan naar het volgende jaar en zo ondersteunen met hulpmiddelen of hen op een aparte leerlijn zetten. Maar we hadden met
die graadklassen ondervonden dat die sterke kinderen een anderhalf jaar over twee jaar deden, omdat ze met een half oor meeluisteren
naar de leerstof van het tweede leerjaar. Daardoor hadden we te veel springers. We hebben dit twee jaar geprobeerd, maar we hebben
uiteindelijk in 2019 besloten geen graadklassen in te voeren in een eerste graad. Ook voor de leerkrachten waren graadklassen heel
moeilijk in een eerste graad. Ik ben er van overtuigd dat er minder zittenblijvers zouden zijn in een graadklas, omdat je hen meer tijd kunt
geven om de problematiek uit te filteren

Ik: Hoe komt het volgens u dat België heel hoge cijfers haalt omtrent aantal zittenblijvers?

R: Ik denk dat dat komt omdat België zich heel sterk vasthoudt aan dat jaarklassensysteem. Daar zijn ze nu wel een klein beetje van aan het
terugkomen met de nieuwe leerplandoelen ZILL. Vroeger moest iedereen van een bepaald geboortejaar alle doelen bereikt hebben.
Eigenlijk is dit geen eerlijk systeem. Dat is op zich een eerlijke manier om groepen te verdelen, maar om daar doelen aan te koppelen en
hetzelfde te verwachten, dat is niet fair. Je steekt ze in een vakje. Nu met de ZILL doelen splitsen ze de doelen op over 2 of 3 jaar, waardoor
kinderen meer tijd hebben om doelen te bereiken.

Ik: ik heb gelezen dat een school een beleid kan hebben omtrent zittenblijven, hoe zit dat in uw school precies in elkaar?

R: wij hebben niet een expliciet beleid rond zittenblijven, want dat hoeft ook niet. Wij verwerken dat in ons breed zorgbeleid. Onze missie
in onze school is: “Elk kind sterker maken op alle vlakken op zijn tempo en laten genieten van het leren.” Dat laten genieten van
het leren is een hele belangrijke. Als je nu heel vlot leert en je zit de hele dag in de klas maar je weet al alles, dan is dat saai en
geniet je niet meer van het leren. Dus dan zeggen wij: basisleerstof schrappen en vervangen door uitdagender werk. Bij de
kinderen waarbij het wat moeilijker gaat, passen wij ons aan en gaan we naar de basisleerstof. Is dat nog niet genoeg dan gaan
wij naar die zone van de naaste ontwikkeling en passen wij aan. Vaak is er een leerprobleem bij deze kinderen, maar laten wij
hen niet zitten en laten wij hen doorstromen.
Ik: Wat is er precies de evolutie van dit beleid? Je bent hier 18 jaar geleden gestart, maar waar staat u nu in dit beleid?

R: Vroeger hadden wij een heel rigide systeem door dat jaarklassensysteem, vond ik. Al die doelen moesten bereikt worden. Er werd heel
veel klassikaal lesgegeven, dus een langere klassikale instructie, de banken stonden allemaal op rijtjes. Alle kinderen moesten dezelfde
leerstof oppikken en moesten dezelfde oefeningen en toetsen maken. Dit is totaal anders geworden. Nu kijken we naar de noden van het
kind en wij passen ons aan, terwijl vroeger het kind zich moest aanpassen aan het kind. Dat vind ik het grootste verschil. Ook in de zuivere
klassen ga je verschillende niveaus zien. Het grootste verschil met 18 jaar geleden is dat wij nu gaan differentiëren binnen een klas door die
invoering van graadklassen. Zittenblijven is hier de laatste optie, zoals springen de allerlaatste optie is. Pas als alle differentiatie op is, kun
je niet anders.

(hier werd nu een privéverhaal van een leerling verteld)

Ik: wat is uw visie omtrent zittenblijven? -> Er staat in mijn laatste bron dat het belangrijk rekening te houden met je eigen visie)

R: Ik geloof dat zittenblijven positief kan zijn. Soms is het gewoon echt nodig. Ze mogen het niet te rap beslissen, daar ben ik van overtuigd.
Wanneer er een geval is met een leerprobleem, dan heeft dat niet zoveel zin. Dan moet je ze met hulpmiddelen erdoor helpen. Als het
rijpheid is dan laat je hen gewoon even zitten en zijn ze weer mee. Als je denkt dat het kindjes zijn voor een beroepsrichting dan is het vaak
beter om hen te laten zitten. Je moet het wel vroeg beslissen, anders komt het te zwaar binnen voor de kinderen.