ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΒΑΡΡΟΑ PDF

ΑΡΙ΢ΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΗΜΙΟ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢
΢ΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑ΢, ΔΑ΢ΟΛΟΓΙΑ΢ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢

ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑ΢
ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ
Αποτελεςματικότητα και μελιςςοτοξικότητα του

οξαλικοφ οξζοσ ςτη χρήςη ενάντια του ακάρεοσ
Varroa destructor Anderson & Trueman
Παπαδοποφλου Φωτεινή, Πτυχιοφχοσ

Γεωπονίασ Α.Π.Θ.
Επιβλζπουςα: Χρυςοφλα Σανανάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια
Μεταπτυχιακή Διατριβή
ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ 2016
ΑΡΙ΢ΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΗΜΙΟ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢
ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑ΢
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΩΝ ΢ΠΟΤΔΩΝΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΗ
ΕΙΔΙΚΕΤ΢Η: ΕΠΙ΢ΣΗΜΗ΢ ΣΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΤΣΙΚΩΝ
ΣΟΜΕΑ΢ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΤΣΙΚΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΤ
ΤΠΟΕΙΔΙΚΕΤ΢Η : ΜΕΛΙ΢΢ΟΚΟΜΙΑ
ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΜΕΛΙ΢΢ΟΣΟΞΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΟΞΑΛΙΚΟΤ

ΟΞΕΟ΢ ΢ΣΗ ΧΡΗ΢Η ΕΝΑΝΣΙΑ ΣΟΤ ΑΚΑΡΕΟ΢ Varroa destructor
(ANDERSON & TRUEMAN)
ΠΑΠΑΔΟΠΟΤΛΟΤ ΦΩΣΕΙΝΗ
Δκπονήθηκε στο Δπγαστήπιο Μελισσοκομίαρ - ΢ηποτπουίαρ τος Α.Π.Θ.,

ΣΡΙΜΔΛΗ΢ ΔΞΔΣΑ΢ΣΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ
Δπίκ.Καθηγήτπια ΥΡΤ΢ΟΤΛΑ ΣΑΝΑΝΑΚΗ – Δπιβλέποςσα Καθηγήτπια
Ομοτ.. Καθηγητήρ ΑΝΡΔΑ΢ ΘΡΑ΢ΤΒΟΤΛΟΤ - Μέλορ εξεταστικήρ επιτποπήρ
Αναπ. Καθηγητήρ ΗΛΙΑ΢ ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟ΢ - Μέλορ εξεταστικήρ επιτποπήρ
Περιεχόμενα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ....................................................................................................................... 7
ABSTRACT........................................................................................................................ 8
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ......................................................................................................................... 9
1.Σο άκαρι Varroa destructor ........................................................................................... 9
2. Βιολογία του ακάρεοσ .................................................................................................. 9
3. Η βαρροϊκή ακαρίαςη και τα προβλήματα που δημιουργεί ........................................ 10
4. Σρόποι καταπολζμηςησ.............................................................................................. 11
4.1 Χημική καταπολζμηςη ...................................................................................................... 11
4.2 Καταπολζμηςη με βιοτεχνικά μζςα .................................................................................. 12
4.2.1 Αφαίρεςη κηφηνόγονου ........................................................................................ 12
4.2.2 Χρήςη υψηλϊν θερμοκραςιϊν .............................................................................. 12
4.2.3 Περιοριςμόσ τησ ωοτοκίασ τησ βαςίλιςςασ και αφαίρεςη γόνου ......................... 12
4.3 ¨Ήπια¨ ακαρεοκτόνα - οργανικά οξζα και αιθζρια ζλαια................................................. 13
5. Οξαλικό οξφ ............................................................................................................... 13
6. Φυςικζσ ιδιότητεσ ...................................................................................................... 14
7. Άνυδρο οξαλικό οξφ ................................................................................................... 15
8. Διζνυδρο οξαλικό οξφ ................................................................................................ 15
9. Χρήςεισ του οξαλικοφ οξζοσ ....................................................................................... 15
10. Σο οξαλικό οξφ ςτη μελιςςοκομία ............................................................................ 15
11. Σρόποσ δράςησ και διαςποράσ ςτην κυψζλη ............................................................ 16
12. Μζθοδοι εφαρμογήσ ................................................................................................ 16
12.1 Μζθοδοσ ενςτάλαξησ ...................................................................................................... 16
12.2 Μζθοδοσ ψεκαςμοφ ....................................................................................................... 17
12.3 Μζθοδοσ εξάχνωςησ ....................................................................................................... 17
13. ΢ταθερότητα διαλφματοσ οξαλικοφ οξζοσ ................................................................. 17
14. Δόςεισ και περιεκτικότητεσ διαλυμάτων ................................................................... 19
14.1 Ενςτάλαξη........................................................................................................................ 19
14.2 Ψεκαςμόσ ........................................................................................................................ 19
14.3 Εξάχνωςη ......................................................................................................................... 19
15. Αποτελεςματικότητα................................................................................................ 20
15.1 Ενςτάλαξη........................................................................................................................ 20
15.2 Ψεκαςμόσ ........................................................................................................................ 23
15.3 Εξάχνωςη ......................................................................................................................... 24
16. Μελιςςοτοξικότητα .................................................................................................. 24
16.1 Ενςτάλαξη........................................................................................................................ 24
16.2 Ψεκαςμόσ ........................................................................................................................ 27
17. Επιπτϊςεισ ςτο γόνο ................................................................................................ 28
18. Τπολείμματα ςτο μζλι .............................................................................................. 28
18.1 Ενςτάλαξη........................................................................................................................ 29
18.2 Ψεκαςμόσ ........................................................................................................................ 30
΢ΚΟΠΟ΢ ΣΗ΢ ΔΙΑΣΡΙΒΗ΢ ................................................................................................. 31
ΤΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ...................................................................................................... 32
19. Καλοκαιρινή καταπολζμηςη .................................................................................... 32
19.1 Βαθμόσ προςβολήσ από βαρρόα ςτισ μζλιςςεσ ............................................................. 32
19.2 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 33
19.3 Θνηςιμότητα μελιςςϊν ςτην είςοδο τησ κυψζλησ ......................................................... 34
19.4 Προετοιμαςία διαλυμάτων οξαλικοφ οξζοσ ................................................................... 35
19.5 Εφαρμογή του οξαλικοφ οξζοσ ςτα μελίςςια ................................................................. 36
19.6 Αποτελεςματικότητα οξαλικοφ οξζοσ ............................................................................. 36
19.7 Δυναμικότητα μελιςςιϊν ................................................................................................ 37
20. Φθινοπωρινή καταπολζμηςη ................................................................................... 38
20.2 Βαθμόσ προςβολήσ από βαρρόα ςτο γόνο ..................................................................... 38
20.3 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 39
20.5 Προετοιμαςία διαλυμάτων οξαλικοφ οξζοσ ................................................................... 40
20.8 Επίδραςη του οξαλικοφ οξζοσ ςτο γόνο ......................................................................... 41
21. Χειμερινή καταπολζμηςη ......................................................................................... 42
21.2 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 43
21.4 Προετοιμαςία διαλφματοσ .............................................................................................. 43
22. Επίδραςη του οξαλικοφ οξζοσ ςτισ μζλιςςεσ ............................................................. 45
(κλουβάκια παρατήρηςησ) ............................................................................................ 45
22.1 Επίδραςη του οξαλικοφ οξζοσ ςτην παραγωγικότητα των μελιςςιϊν (ταχφτητα
ςυλλογήσ) ................................................................................................................................ 45
22.1.2 ΢υλλογή νεοεκκολαπτόμενων μελιςςϊν ............................................................ 45
22.1.3 Προετοιμαςία κλουβιϊν παρατήρηςησ ............................................................... 46
22.1.4 Προετοιμαςία ςιροπιοφ, χορήγηςη και καταγραφή κατανάλωςησ .................... 46
22.2 Μελιςςοτοξικότητα διαφορετικϊν ςκευαςμάτων οξαλικοφ οξζοσ (χορήγηςη από του
ςτόματοσ) ................................................................................................................................ 47
22.2.1 ΢υλλογή νεοεκκολαπτόμενων μελιςςϊν ............................................................. 47
22.2.2 Προετοιμαςία κλουβιϊν ...................................................................................... 47
22.2.3 Επιλογή ςκευαςμάτων οξαλικοφ οξζοσ και περιεκτικοτήτων ............................. 48
22.2.4 Προετοιμαςία διαλυμάτων οξαλικοφ οξζοσ, χορήγηςη και καταγραφή
θνηςιμότητασ .................................................................................................................. 50
ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΑ ΚΑΙ ΢ΤΖΗΣΗ΢Η ..................................................................................... 51
23. Καλοκαιρινή καταπολζμηςη βαρρόα με οξαλικό οξφ ................................................ 51
23.1 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικοφ οξζοσ ............................................................................... 51
23.2 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 52
24. Φθινοπωρινή καταπολζμηςη βαρρόα με οξαλικό οξφ .............................................. 56
24.2 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 58
24.5 Επιπτϊςεισ του οξαλικοφ οξζοσ ςτο γόνο....................................................................... 64
25. Χειμερινή καταπολζμηςη βαρρόα με οξαλικό οξφ .................................................... 66
25.2 Πτϊςη βαρρόα ................................................................................................................ 67
26. ΢φγκριςη των επεμβάςεων με οξαλικό οξφ ςτισ τρεισ εποχζσ .................................... 71
26.1 ΢φγκριςη μελιςςοτοξικότητασ οξαλικοφ οξζοσ (3.5% και 4.7% w/v) μεταξφ μιασ
χειμερινήσ, μιασ φθινοπωρινήσ και μιασ καλοκαιρινήσ εφαρμογήσ. ..................................... 71
26.2 ΢φγκριςη τησ πτϊςησ βαρρόα μετά από μία εφαρμογή οξαλικοφ οξζοσ (3.5% και 4.7%
w/v) χειμϊνα, φθινόπωρο και καλοκαίρι. .............................................................................. 71
26.3 ΢φγκριςη τησ αποτελεςματικότητασ οξαλικοφ οξζοσ (3.5% και 4.7% w/v) μετά από μια
εφαρμογή χειμϊνα, φθινόπωρο και καλοκαίρι. .................................................................... 72
27. Επίδραςη του οξαλικοφ οξζοσ ςτισ μζλιςςεσ ............................................................. 74
(θινπβάθηα παξαηήξεζεο) ............................................................................................ 74
27.1 Μελιςςοτοξικότητα διαφορετικϊν ςκευαςμάτων οξαλικοφ οξζοσ ............................... 74
27.1.1 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικοφ οξζοσ βάςει ςκευάςματοσ (κωδικοί 1, 9, 13). ..... 74
27.1.2 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικοφ οξζοσ βάςει περιεκτικότητασ (3.5% και 4.7% w/v).
......................................................................................................................................... 75
27.2 Επίδραςη του οξαλικοφ οξζοσ ςτην παραγωγικότητα των μελιςςϊν (ταχφτητα
ςυλλογήσ) ................................................................................................................................ 76
΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ ........................................................................................................... 78
ΞΕΝΟΓΛΩ΢΢Η ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................................................... 80
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .............................................................................................. 91
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ................................................................................................................. 92
ΠΕΡΙΛΗΧΗ
Σν παξαζηηηθφ άθαξη Varroa destructor (Anderson and Trueman), ελνρνπνηείηαη γηα ηελ πξφθιεζε
κεγαιχηεξεο δεκηάο θαη πςειφηεξνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο απφ νπνηαδήπνηε άιιε γλσζηή
κειηζζνθνκηθή αζζέλεηα ζήκεξα. Σα κέζα ειέγρνπ ησλ πιεζπζκψλ ηνπ πνιιά, ε αλάγθε φκσο γηα
έλα θηιηθφ πξνο ηηο κέιηζζεο θαη ηα πξντφληα ηνπο κέζν, πνπ λα ζπλδπάδεη πςειή
απνηειεζκαηηθφηεηα, ρακειφ θφζηνο θαη γξήγνξε εθαξκνγή, θαζηέξσζε ην νμαιηθφ νμχ σο έλα απφ
ηα πην θνηλά ¨ήπηα αθαξενθηφλα¨.
΢ηελ παξνχζα κεηαπηπρηαθή δηαηξηβή, κειεηήζεθε ε απνηειεζκαηηθφηεηα δχν δηαθνξεηηθήο
πεξηεθηηθφηεηαο δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο, κεηά απφ κία ή πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο, ζε ηξεηο
επνρέο ηνπ έηνπο (ζε κειίζζηα κε ή ρσξίο γφλν), θαζψο θαη νη επηπηψζεηο ηνπο ζηηο κέιηζζεο.
Δηδηθφηεξα εμεηάζηεθε ε κειηζζνηνμηθφηεηά ηνπ, νη επηπηψζεηο ηνπ ζην γφλν θαη ζηελ
παξαγσγηθφηεηα ησλ κειηζζψλ. Δπηπιένλ δηαθνξεηηθά εκπνξηθά ζθεπάζκαηα νμαιηθνχ νμένο
δνθηκάζηεθαλ πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ε ηνμηθφηεηά ηνπο ζε ελήιηθεο κέιηζζεο.
΢ην πιαίζην ηεο παξνχζαο δηαηξηβήο ε πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα κεηαμχ ησλ επνρψλ,
ζεκεηψζεθε θαη γηα ηηο δχν πεξηεθηηθφηεηεο κεηά ηε ρεηκεξηλή εθαξκνγή, απνπζία γφλνπ (>80%).
Αληίζεηα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δνθηκψλ πνπ ηα κειίζζηα δηέζεηαλ γφλν (θαινθαίξη θαη θζηλφπσξν),
ην πνζνζηφ ησλ αθάξεσλ πνπ θαηακεηξήζεθε ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά ηε ζεξαπεία ήηαλ
ηδηαίηεξα ρακειφ (<20%) αθφκα θαη κεηά απφ ηξεηο εθαξκνγέο (<50%). Η αχμεζε ηεο
πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ δηαιχκαηνο νδήγεζε θαη ζε αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ελαληίνλ ηνπ
αθάξενο, ρσξίο σζηφζν ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο λα ππάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ
ησλ δχν πεξηεθηηθνηήησλ. Πξνβιήκαηα κειηζζνηνμηθφηεηαο δελ παξαηεξήζεθαλ θαζ’ φιε ηε
δηάξθεηα ηνπ πεηξάκαηνο. Δπηπξφζζεηα κηα ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή δελ θάλεθε λα επεξεάδεη
αξλεηηθά ην γφλν θαη ηελ παξαγσγηθφηεηα ησλ κειηζζψλ. Σα πεηξακαηηθά κειίζζηα εκθάληζαλ
εηθφλα μερεηκσληάζκαηνο παξφκνηα κε απηή ησλ καξηχξσλ εθηφο απφ ηελ πεξίπησζε ησλ ηξηψλ
δηαδνρηθψλ εθαξκνγψλ κε ην δηαιχκα ηεο πςειφηεξεο δνθηκαδφκελεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ νμένο.
Σέινο ζηηο εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο δελ αληρλεχηεθαλ δηαθνξέο σο πξνο ηε κειηζζνηνμηθφηεηα
δηαθνξεηηθψλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο, παξαηεξήζεθε φκσο κηα ηάζε αχμεζεο ηεο
ηνμηθφηεηαο κε ηε αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ δηαιχκαηνο αλεμαξηήησο ζθεπάζκαηνο.
7
ABSTRACT
The mite Varroa destructor (Anderson and Trueman), is the most destructive parasite of honey bees
worldwide, inflicting much greater damage and higher economic cost than all other known
apicultural diseases. Control of the mite can be carried out using several different methods
nowadays. However the necessity for a friendly for bees and their products treatment, that combines
high efficacy, low cost and fast implementation, established oxalic acid as one of the most common
soft acaricides.
The efficacy of two different concentrations of oxalic acid solutions was tested after one or
multiple applications during three seasons (colonies with or without brood combs), as well as its
impact on bees. Specifically, oxalic acid’ s tolerability by adult honeybees and its effects on brood
and bee productivity were investigated. Furthermore, different oxalic acid commercial preparations
were tested in order to study their toxicity in bees.
The highest efficacy was noted for both oxalic acid concentrations (>80%), after the winter
treatment on broodless colonies. On the contrary, during summer and autumn (broodright colonies),
the percentage of mite drop was very low (<20%) even after three applications (50%). The increase
of the concentration led to increased efficacy but without significant differences between the groups
in most cases. High toxicity was not observed in bees throughout the experiment. Additionally, a
single treatment did not seem to adversely affect the brood and the productivity of bees. All the
experimental colonies except those treated three times with oxalic acid 4,7% w/v, developed without
weakening the following spring. Finally different oxalic acid kinds did not appear to differ as their
toxicity in adult bees, however the highest concentration of oxalic acid solution proved to be more
toxic regardless of the samples that used.
8
ΕΙ΢ΑΓΨΓΗ
1.Σο ϊκαρι Varroa destructor
Σν άθαξη Varroa destructor (Anderson and Trueman, 2000), απνηειεί έλα παξάζηην ηεο Apis
mellifera, ζηελ νπνία κεηαπήδεζε απφ ηελ αλαηνιηθή κέιηζζα Apis cerana. Σν πηζαλφηεξν είλαη ε
κεηαθνξά απηή λα ζπλέβε φηαλ απνηθίεο ηεο Apis mellifera κεηαθέξζεθαλ ζηελ Αλαηνιηθή Ρσζία ή
ηελ Άπσ Αλαηνιή ζηηο αξρέο ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα (Oldroyd, 1999). Έθηνηε εμαπιψζεθε
ζρεδφλ παγθνζκίσο, απνηειψληαο κέρξη θαη ζήκεξα ηνλ θπξηφηεξν ερζξφ ηεο κειηζζνθνκίαο. ΢ηε
ρψξα καο εκθαλίζηεθε γηα πξψηε θνξά ην 1978 ζηελ Οξεζηηάδα θαη αξγφηεξα ζηελ Καβάια θαη ηε
Θάζν (Πειεθάζεο θαη ζπλεξγάηεο, 1978, Τθαληίδεο θαη Θξαζπβνχινπ, 1978).
2. Βιολογύα του ακϊρεοσ
Η βαξξφα είλαη πνιχ ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηνλ μεληζηή ηεο, απφ ηνλ νπνίνλ απνκπδά ζεκαληηθέο
πνζφηεηεο αηκνιέκθνπ. ΢ην βηνινγηθφ θχθιν ηνπ ελήιηθνπ ζειπθνχ δηαθξίλνληαη δχν ζηάδηα. ΢ην
πξψην, ην ζειπθφ άθαξη παξαζηηεί πξνζσξηλά (5-11 εκέξεο παξνπζία γφλνπ) ζε αθκαίεο κέιηζζεο,
ηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηεί γηα δηαζπνξά. ΢ην δεχηεξν ζηάδην, εηζέξρεηαη ζηα θειηά ηνπ γφλνπ ιίγν
πξηλ απηά ζθξαγηζηνχλ θαη αλαπαξάγεηαη. Αξρηθά ε βαξξφα παγηδεχεηαη ζηελ ηξνθή ηεο ιάξβαο
ζηνλ ππζκέλα ηνπ θειηνχ, πέληε φκσο πεξίπνπ ψξεο κεηά ην ζθξάγηζκα ηνπ θειηνχ φηαλ ε ιάξβα
έρεη θαηαλαιψζεη ηελ ηξνθή ηεο απειεπζεξψλεηαη (Ifantidis et al., 1988). Δμήληα ψξεο κεηά ην
ζθξάγηζκα ηνπ θειηνχ (Ifantidis, 1983), μεθηλά λα απνζέηεη κέρξη πέληε απγά ζηα εξγαηηθά θειηά θαη
κέρξη έμη ζηα θεθελνθέιηα (Garrido and Rosenkranz, 2003, Martin, 1994, 1995a). Απφ ην πξψην
απγφ πξνθχπηεη ζπλήζσο έλα αξζεληθφ άθαξη ην νπνίν ζπδεχγλπηαη κε ηα ζειπθά πνπ ζα
αθνινπζήζνπλ θαη πεζαίλεη. Σα λεαξά ζειπθά απφ ηελ άιιε, εμέξρνληαη απφ ην θειί καδί κε ηελ
λενεθθνιαπηφκελε κέιηζζα θαη ν θχθινο επαλαιακβάλεηαη. Κάζε ζειπθφ βαξξφα, κπνξεί λα
πξαγκαηνπνηήζεη ζηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ 2-3 αλαπαξαγσγηθνχο θχθινπο (Martin and Kemp,
1997).
Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε πξνηίκεζε ηνπ αθάξενο γηα ην γφλν ησλ θεθήλσλ ε νπνία είλαη 8-10
θνξέο κεγαιχηεξε απφ απηή γηα ηα εξγαηηθά θειηά (Boot et al., 1995b, Fuchs 1990). Αξθεηνί ιφγνη
γηα απηή ηελ άληζε θαηαλνκή έρνπλ ζπδεηεζεί.
΢πγθεθξηκέλα νη πξνλχκθεο ησλ εξγαηξηψλ πξνζβάιινληαη απφ ηα αθάξεα 15-20 ψξεο πξηλ ην
ζθξάγηζκα ηνπ θειηνχ ελψ απηέο ησλ θεθήλσλ 40-50 ψξεο πξηλ (Boot et al., 1992, Ifantidis et al.,
9
1988), πξάγκα πνπ δηθαηνινγεί ην πςειφηεξν πνζνζηφ εηζβνιήο ηνπο ζηα θεθελνθέιηα. Έλα αθφκε
γεγνλφο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ απμεκέλε πξνζβνιή ηνπ θεθελνγφλνπ είλαη ε ζπρλφηεξε θαη πην
εληαηηθή πεξηπνίεζε ηνπ, κε ζπλέπεηα ηα αθάξεα πνπ θέξνπλ νη παξακάλεο κέιηζζεο λα έρνπλ
πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο εηζβνιήο ζε έλα θεθελνθέιη παξά ζε έλα εξγαηηθφ θειί ζηελ θαηάιιειε
θάζε (Calderone and Kuenen, 2003, Fuchs, 1990). Δπηπιένλ ε απμεκέλε πεξηεθηηθφηεηα θαη
ηαπηφρξνλα ε έθιπζε γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα θάπνησλ εζηέξσλ (methyl palmitate, ethyl
palmitate, methyl linolenate) πνπ παξάγεη ν γφλνο ησλ θεθήλσλ ζε ζρέζε κε ηνλ εξγαηηθφ γφλν
απνηειεί έλαλ επηπιένλ ιφγν πνπ ππνζηεξίδεη ηελ πξνηίκεζε απηή ηνπ αθάξενο (Calderone and Lin,
2001, Le Conte et al., 1989).
3. Η βαρροώκό ακαρύαςη και τα προβλόματα που δημιουργεύ
Η αζζέλεηα δελ παξνπζηάδεη έλα γεληθφ ¨κνηίβν¨ θαζψο ηφζν ν βαζκφο πξνζβνιήο φζν θαη νη
δεπηεξνγελείο κνιχλζεηο πνπ πξνθαινχληαη ζηε ζπλέρεηα πξνζδηνξίδνπλ ηα ζπκπηψκαηα. Γεληθά ην
άθαξη είλαη νξαηφ κε γπκλφ κάηη πάλσ ζηηο ελήιηθεο κέιηζζεο θαζψο θαη ζηηο ιάξβεο ζηα θιεηζηά
θειηά ηνπ γφλνπ. ΢ε πξνρσξεκέλε πξνζβνιή παξαηεξνχληαη κέιηζζεο κε παξακνξθσκέλα θηεξά
θαη ζπξξηθλσκέλεο θνηιηέο, θαζψο θαη ζπκπηψκαηα ηψζεσλ ζην κειίζζη πνπ κνηάδνπλ αξθεηά κε
εθείλα άιισλ γλσζηψλ αζζελεηψλ. Η βαξξφα ελνρνπνηείηαη γηα ηε κεηαθνξά ηψλ κέζσ ηνπ ζηέινπ
ηεο θαηά ηελ απνκχδεζε ηεο αηκνιέκθνπ. Μέρξη ηψξα έρνπλ απνκνλσζεί απφ ηηο κέιηζζεο πεξίπνπ
18 δηαθνξεηηθνί ηνί (Chen and Siede, 2007) αξθεηνί απφ ηνπο νπνίνπο κεηαθέξνληαη απφ ηα αθάξεα.
Έρεη απνδεηρηεί φηη ε βαξξφα απνηειεί θνξέα 5 ζπγθεθξηκέλσλ ηψζεσλ, ηνπ ηνχ ησλ
παξακνξθσκέλσλ θηεξψλ (DWV), ηνπ ηνχ ησλ κειηζζψλ ηνπ Καζκίξ (KBV), ηνλ ηφ ηεο
ζαθθφκνξθεο ζήςεο ηνπ γφλνπ (SBV), ηνλ ηφ ηεο νμείαο παξάιπζεο ησλ κειηζζψλ (ABPV), ηνλ ηφ
ηεο νμείαο παξάιπζεο ηνπ Ιζξαήι (IAPV) (Boecking and Genersch, 2008). Απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε
ην γεγνλφο φηη ε θαηαζηξνθή μεθηλά ήδε απφ ηα θειηά ηνπ γφλνπ, κεηψλνληαο απφ ηελ αξρή ην
πξνζδφθηκν δσήο ηεο λενεθθνιαπηφκελεο κέιηζζαο (Amdam et al., 2004, Schneider and Drescher,
1987), δεκηνπξγεί ην θπξίσο πξφβιεκα ζε κηα απνηθία.
Απφ ηελ ζηηγκή ηεο εγθαηάζηαζεο ηεο βαξξφα ζε κηα πεξηνρή, ε εμάπισζή ηεο είλαη ηαρχηαηε.
Πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο ιεειαζίαο, ηεο παξαπιάλεζεο θαζψο θαη ησλ κειηζζνθνκηθψλ
ρεηξηζκψλ. Μεηά ηελ αξρηθή πξνζβνιή ελφο κειηζζηνχ, ν πιεζπζκφο ησλ βαξξφα κπνξεί λα
εθηνμεπζεί ζε ηεξάζηηνπο αξηζκνχο κέζα ζε κεξηθά ρξφληα (Fries et al., 2003). ΢χκθσλα κε ηνπο
Korpela et al., (1993), θάησ απφ ήπηεο ζπλζήθεο ρσξίο ζεξαπεπηηθέο επεκβάζεηο, κηα απνηθία κπνξεί
λα θαηαξξεχζεη 3-4 ρξφληα κεηά ηελ αξρηθή πξνζβνιή. Γίλεηαη ινηπφλ θαηαλνεηφ γηα πνην ιφγν ε
10
βαξξντθή αθαξίαζε πξνθαιεί ηε κεγαιχηεξε δεκηά θαη ην πςειφηεξν νηθνλνκηθφ θφζηνο απφ
νπνηαδήπνηε άιιε γλσζηή κειηζζνθνκηθή αζζέλεηα παγθνζκίσο.
4. Σρόποι καταπολϋμηςησ
΢ήκεξα νη κειηζζνθφκνη ρξεζηκνπνηνχλ έλα επξχ θάζκα δηαθνξεηηθψλ ρεκηθψλ νπζηψλ, ηερληθψλ
εθαξκνγήο θαη κεζφδσλ γηα λα θξαηήζνπλ ηνπο πιεζπζκνχο ηεο ππφ έιεγρν. Έηζη εθαξκφδνληαη
ρεκηθά, βηνηερληθά θαη βηνινγηθά κέζα γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηεο.
4.1 Φημικό καταπολϋμηςη
Σα εγθεθξηκέλα ζπκβαηηθά αθαξενθηφλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα ζηε ρψξα καο έλαληη ηεο
βαξξφα, είλαη ηα νξγαλνθσζθνξηθά Check mite θαη Perizin κε δξαζηηθή νπζία ην coumaphos, ην
Apistan κε δξαζηηθή νπζία ην tau-fluvalinate, ην Bayvarol κε δξαζηηθή νπζία ην flumethrin
(Θξαζπβνχινπ, 2012) θαη πξφζθαηα θαη ην Apitraz κε δξαζηηθή νπζία ην amitraz (ΦΔΚ
958/8/4/2016).
Σα πεξηζζφηεξα απφ απηά, είλαη ζρεηηθά νηθνλνκηθά, εχθνια ζηε ρξήζε θαη δελ απαηηνχλ
εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγία ηνπ αθάξενο. Λφγσ ηνπ ιηπφθηινπ ραξαθηήξα ηνπο,
δεζκεχνληαη θπξίσο ζην θεξί (Bogdanov et al., 1998, Wallner, 1999), είλαη φκσο ζηαζεξά θαη
κπνξεί λα κεηαθεξζνχλ ζην κέιη θαη ηα άιια πξντφληα ηεο κέιηζζαο (Lodesani et al., 2008, Wallner,
1999). ΢ρεηηθέο κειέηεο έδεημαλ φηη ηα ζθεπάζκαηα απηά κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ επηπιένλ
ηνμηθφηεηα ζηηο κέιηζζεο, κε ηελ ηαπηφρξνλε έθζεζή ηνπο ζε πνιιαπιέο νπζίεο πνπ έρνπλ
ζπζζσξεπηεί ζην θεξί (Chauzat et al., 2009, Johnson et al., 2009). Σν κεγαιχηεξν κεηνλέθηεκα ηνπο
είλαη ε απμεκέλε αλζεθηηθφηεηα πνπ έρεη απνθηήζεη ε βαξξφα ζε αξθεηέο απφ ηηο νπζίεο απηέο
(Milani, 1999).
Τπάξρνπλ επηπιένλ νξηζκέλα ζπλζεηηθά εγθεθξηκέλα ζθεπάζκαηα, πνπ κπνξνχλ λα
ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ζεξαπεία θαη ζηε βηνινγηθή κειηζζνθνκία. ΢ηε ρψξα καο ρξεζηκνπνηνχληαη
ην Apiguard θαη ην Thymovar πνπ πεξηέρνπλ ζπκφιε σο δξαζηηθή νπζία θαζψο θαη ην Apilifevar,
έλα κίγκα ζπκφιεο, ειαίνπ κελζφιεο, επθαιχπηνπ θαη θακθνξάο (Θξαζπβνχινπ, 2012).
11
4.2 Καταπολϋμηςη με βιοτεχνικϊ μϋςα
Οη βηνηερληθέο κέζνδνη βαζίδνληαη ζε ηδηαηηεξφηεηεο ηεο βηνινγίαο ηνπ αθάξενο θαη ηνπ μεληζηή ηνπ.
Μεγαιχηεξν πιενλέθηεκά ηνπο είλαη ε απνθπγή ρξήζεο νπνηαζδήπνηε κνξθήο ζθεπάζκαηνο ζην
εζσηεξηθφ ηεο θπςέιεο. Οη θχξηεο κέζνδνη πνπ εθαξκφδνληαη παξνπζηάδνληαη παξαθάησ.
4.2.1 Αφαύρεςη κηφηνόγονου
Η κέζνδνο απηή ζηεξίδεηαη ζηελ αλνκνηφκνξθε θαηαλνκή ησλ αθάξεσλ κεηαμχ ελήιηθσλ κειηζζψλ
θαη γφλνπ (Boot et al., 1993, Rosenkranz and Renz, 2003) αιιά θαη ζηελ πξνηίκεζή ησλ πξψησλ γηα
ην γφλν ησλ θεθήλσλ (Boot et al., 1995b, Calderone and Kuenen, 2001, Fuchs 1990). Έηζη κε ηελ
εηζαγσγή θαη ηελ αθαίξεζε κεηά ην ζθξάγηζκα, 3-4 πιαηζίσλ ζθξαγηζκέλνπ θεθελφγνλνπ ζηελ
αξρή ηεο κειηζζνθνκηθήο ρξνληάο, ην θνξηίν βαξξφα κπνξεί λα ειαηησζεί πεξίπνπ θαηά 50-70%
(Charriere et al., 2003), ρσξίο θακία αξλεηηθή επίπησζε ζηε δπλακηθφηεηα ησλ απνηθηψλ ή ηελ
παξαγσγή κειηνχ (Calderone, 2005).
4.2.2 Φρόςη υψηλών θερμοκραςιών
΢ηε κέζνδν απηή ε αληηκεηψπηζε ηεο βαξξφα γίλεηαη κέζσ εθαξκνγήο πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ.
Βαζίδεηαη ζηε κεγαιχηεξε αλνρή πνπ παξνπζηάδνπλ νη κέιηζζεο ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο ζε ζρέζε
κε ηε βαξξφα θαη απαηηεί αξθεηά εληαηηθή εξγαζία, (Goras et al., 2015, Hoppe and Ritter, 1987,
Rosenkranz, 1987). Απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνυπφζεζε θαηνρήο ηνπ θαηάιιεινπ εμνπιηζκνχ
έρεη σο απνηέιεζκα ηελ ζπάληα εθαξκνγή ηεο.
4.2.3 Περιοριςμόσ τησ ωοτοκύασ τησ βαςύλιςςασ και αφαύρεςη γόνου
Η κέζνδνο απηή απαηηεί αξρηθά πξνζσξηλφ πεξηνξηζκφ ηεο βαζίιηζζαο κε πιαηζηνδηάθξαγκα ζε

επηιεγκέλα πιαίζηα. Η βαζηθή αξρή αθνξά ηελ απνκάθξπλζε ηεο βαξξφα πνπ βξίζθεηαη
εγθισβηζκέλε κέζα ζηα θειηά ηνπ γφλνπ απφ ηελ θπςέιε. Έηζη κεηά ην ζθξάγηζκα ηνπ γφλνπ ηα
πιαίζηα απηά απνκαθξχλνληαη απφ ην κειίζζη, αθνινπζεί ζαλάησζε ησλ αθάξεσλ ζηνλ πιεζπζκφ
κε θνξκηθφ, γαιαθηηθφ νμχ ή νπνηνδήπνηε άιιν απνηειεζκαηηθφ κέζν θαη επηζηξνθή ζηελ αξρηθή
θπςέιε (Calis et al., 1993). Ωζηφζν ε κέζνδνο απηή δελ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ πξάμε απφ ηνπο
κειηζζνθφκνπο.
12
4.3 ¨Ήπια¨ ακαρεοκτόνα - οργανικϊ οξϋα και αιθϋρια ϋλαια
Οξγαληθά νμέα θαη αηζέξηα έιαηα θαη ζπγθεθξηκέλα θνξκηθφ, νμαιηθφ, γαιαθηηθφ νμχ θαη ζπκφιε,
αληηπξνζσπεχνπλ ηηο θπζηθέο ελψζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ έιεγρν ηεο βαξξντθήο
αθαξίαζεο. Μεγάινο αξηζκφο εξεπλψλ ζρεηηθά κε ζπγθεθξηκέλεο παξακέηξνπο, φπσο ε
πεξηεθηηθφηεηα, ε ζεξκνθξαζία, ν αξηζκφο ησλ ζεξαπεπηηθψλ επεκβάζεσλ, αιιά θαη ε κέζνδνο
εθαξκνγήο ηνπο θάησ απφ δηαθνξεηηθέο θιηκαηηθέο θαη κειηζζνθνκηθέο ζπλζήθεο έρεη δηεμαρζεί
(Calderone, 1999, Calderone and Nasr, 1999, Charriere and Imdorf, 2002, Kraus et al., 1994, Milani,
2001, Nanetti et al., 2003a, Rademacher and Harz, 2006).
Μεγάιν πιενλέθηεκα ηεο ρξήζεο ηνπο είλαη ην φηη νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο νπζίεο απηέο είλαη
πδαηνδηαιπηέο ή/ θαη πηεηηθέο ή αθφκε θαη θπζηθά ζπζηαηηθά ηνπ ίδηνπ ηνπ κειηνχ. Ωο εθ ηνχηνπ, ν
θίλδπλνο θαηαινίπσλ ζηα πξντφληα ηεο κέιηζζαο ειαρηζηνπνηείηαη (Bogdanov, 2006, Bogdanov et
al., 1998, 2002, Floris et al., 2004). Η κηθξφηεξε πηζαλφηεηα, λα πξνθαιέζνπλ αλζεθηηθφηεηα ηνπ
αθάξενο είλαη έλα αθφκε πξνηέξεκά ηνπο.
Η απνηειεζκαηηθφηεηα νξηζκέλσλ απφ ηηο νπζίεο απηέο, ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ ηθαλφηεηα
δηαζπνξάο ηνπο εληφο θπςέιεο. Δπνκέλσο νη ζπλζήθεο κέζα θαη έμσ απφ απηήλ, θαζψο θαη ε
κέζνδνο εθαξκνγήο πνπ ζα επηιερζεί, πξέπεη λα είλαη απφιπηα ζπληνληζκέλεο ψζηε λα επηηεπρζεί ην
βέιηηζην απνηέιεζκα, πξάγκα δσηηθήο ζεκαζίαο, θαζψο ην εχξνο κεηαμχ ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο
ηεο νπζίαο θαη ηεο ηνμηθφηεηαο γηα ηνλ μεληζηή είλαη ζηελφ θαη ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζνβαξά
ππφςε. ΢ε γεληθέο γξακκέο δειαδή, ηα απνηειέζκαηα ηεο ρξήζεο ησλ νξγαληθψλ νμέσλ θαη
αηζέξησλ ειαίσλ ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο βαξξφα είλαη πεξηζζφηεξν αζηαζή ζπγθξηηηθά κε ηα
εγθεθξηκέλα αθαξενθηφλα ζθεπάζκαηα (Rosenkranz et al., 2010) .
5. Οξαλικό οξύ
Σν νμαιηθφ ή αηζαλνδηηθφ νμχ (CAS # 144-62-7) είλαη έλα δηθαξβνμπιηθφ νμχ. Απαληάηαη ζε δχν
κνξθέο, ηελ άλπδξε (C2H2O4), (CAS # 144-62-7) θαη ηελ δηέλπδξε (C2H2O42Η2Ο), (CAS # 6153-56-
6).
Δηθόλα 1: ΢πληαθηηθφο ηχπνο ηεο άλπδξεο κνξθήο ηνπ νμαιηθνχ νμένο (C2H2O4).
13
Δίλαη επξέσο δηαδεδνκέλν ζην θπηηθφ θαη δσηθφ βαζίιεην, φπνπ ζπλαληάηαη θπξίσο κε ηε κνξθή
αιάησλ. Σαπηνπνηεκέλεο θαξκαθνινγηθέο ή ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο ηνπ νμαιηθνχ νμένο, δελ έρνπλ
θαηαγξαθεί ζηα ζειαζηηθά ελψ θαη ζηα θπηηθά είδε ν ξφινο ηνπ δελ είλαη πιήξσο θαηαλνεηφο.
Απνηειεί αθφκε θπζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ κειηνχ κε πεξηεθηηθφηεηα πνπ θπκαίλεηαη απφ 1 – 225 mg/kg
(Kary, 1987) φπσο αλαθέξεηαη ζηελ εξγαζία ησλ Bogdanov et al., 1999.
6. Υυςικϋσ ιδιότητεσ
Καη νη δχν κνξθέο νμαιηθνχ νμένο, ζρεκαηίδνπλ άρξσκνπο θαη άνζκνπο θξπζηάιινπο. To νμχ είλαη
εχθνια δηαιπηφ ζε πνιηθνχο δηαιχηεο, φπσο νη αιθνφιεο (αλ θαη παξνπζηάδεηαη κεξηθή
εζηεξνπνίεζε), ε αθεηφλε, ην δηνμάλην, ε θνπξθνπξάιε θαη ην ηεηξαυδξνθνπξθνπξάλην. Γηαιχεηαη
δχζθνια ζε βελδφιην, ρισξνθφξκην θαη πεηξειατθφ αηζέξα. Η δηαιπηφηεηά ηνπ νμαιηθνχ νμένο
(άλπδξεο κνξθήο) ζην λεξφ παξνπζηάδεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα.
Πίλαθαο 1: Γηαιπηφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζην λεξφ, ζε δηαθνξεηηθή ζεξκνθξαζία θαη ζηηο αληίζηνηρεο
ππθλφηεηεο.
Θεξκνθξαζία Γηαιπηόηεηα ΢ρεηηθή ππθλόηεηα

o
C g/100g * d4 17.5
0 3.5 1.016
10 5.5 1.025
17.5 8.5 1.038
20 9.5
30 14.5
40 22
50 32
60 46
80 85
90 120
(Riemenschneider and Tanifuji, 1991)
14
7. Ωνυδρο οξαλικό οξύ
Σν άλπδξν νμαιηθφ νμχ (C2H2O4), (CAS # 144-62-7), δελ βξίζθεηαη απηνχζην ζηε θχζε, αιιά
πξνθχπηεη απφ ην δηέλπδξν αθφκα θαη φηαλ παξάγεηαη βηνκεραληθά. Η δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη
αξρηθά αθπδάησζε ηνπ δηέλπδξνπ ηχπνπ κέζσ πξνζεθηηθήο ζέξκαλζεο ζηνπο 100ν C ή ελαιιαθηηθά
αδενηξνπηθή απφζηαμε κε βελδφιην ή ηνινπφιην. Αθνινπζεί εμάρλσζε ππφ μεξφ αέξα ζε
ν ν
ζεξκνθξαζίεο απφ 125 C κέρξη 157 C ρσξίο λα πξνθχςεη δηάζπαζε. H άλπδξε κνξθή ηνπ
νμαιηθνχ, είλαη ειαθξψο πγξνζθνπηθή θαη έρεη ηελ ηάζε λα δεζκεχεη πγξαζία απφ ηελ αηκφζθαηξα
ζρεκαηίδνληαο ηε δηέλπδξε κνξθή μαλά. Έρεη κνξηαθφ βάξνο 90,04 θαη ζεκείν ηήμεο 189,5ν C ή
182o C αλάινγα κε ηνλ ηχπν ησλ θξπζηάιισλ πνπ ζρεκαηίδεη (Riemenschneider and Tanifuji, 1991).
8. Διϋνυδρο οξαλικό οξύ
Σν δηέλπδξν νμαιηθφ νμχ (C2H2O42Η2Ο), (CAS # 6153-56-6), απνηειεί ηελ βηνκεραληθά

παξαγφκελε κνξθή νμαιηθνχ νμένο θαη είλαη ν ζπλεζηζκέλνο εκπνξηθφο ηχπνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη.
Η έλσζε έρεη πεξηεθηηθφηεηα 71,42 wt% νμαιηθφ νμχ θαη 25,58 wt% λεξφ. Έρεη κνξηαθφ βάξνο
126,07 θαη ζεκείν ηήμεο 101,5ν C (Riemenschneider and Tanifuji, 1991).
9. Φρόςεισ του οξαλικού οξϋοσ
Δθηφο απφ ηε ρξήζε ηνπ σο ήπην αθαξενθηφλν, ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο βαξξφα, ην νμαιηθφ νμχ
ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζε δηάθνξεο εθαξκνγέο βηνκεραληθνχ ηχπνπ. Βξίζθεη εθαξκνγή θπξίσο
ζηε κεηαρείξηζε δηαθφξσλ κεηάιισλ, σο θαζαξηζηηθφ θαη πξνζηαηεπηηθφ ζθνπξηάο, ζηελ
επεμεξγαζία δηαθφξσλ ηχπσλ πθάζκαηνο φπσο ην καιιί θαη ην βακβάθη, αιιά θαη σο ιεπθαληηθφο
θαη θαζαξηζηηθφο παξάγνληαο (Riemenschneider and Tanifuji, 1991).
10. Σο οξαλικό οξύ ςτη μελιςςοκομύα
Σν νμαιηθφ νμχ είλαη έλα απφ ηα πην θνηλά “ήπηα αθαξενθηφλα” πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηεο
βαξξφα ζηελ Δπξψπε. Η δξάζε ηνπ ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ αθάξενο είλαη γλσζηή απφ ηα ηέιε ηνπ
20νπ αηψλα (Popov et al., 1989). Έθηνηε ρξεζηκνπνηείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηνπο
κειηζζνθφκνπο ιφγσ ηνπ φηη είλαη απνηειεζκαηηθφ, έρεη κηθξφ θφζηνο, γξήγνξε θαη εχθνιε
εθαξκνγή θαη εκθαλίδεη ρακειφ ξίζθν γηα ππνιείκκαηα ζηα πξντφληα ηεο θπςέιεο. ΢ηελ
15
αλαζθφπεζε ησλ Rademacher and Harz, (2006) πεξηιακβάλνληαη αξθεηέο απφ ηηο έξεπλεο ζρεηηθά
κε ηε ρξήζε ηνπ σο αθαξενθηφλν ζε δηάθνξεο ρψξεο ηεο Δπξψπεο.
Γηα ην νμαιηθφ νμχ, ζχκθσλα κε ην Παξάξηεκα ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο κε
αξηζκφ 37/2010 δελ απαηηείηαη θαζνξηζκφο αλψηαηνπ νξίνπ θαηαινίπσλ ζηα πξντφληα δσηθήο
πξνέιεπζεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή.
11. Σρόποσ δρϊςησ και διαςπορϊσ ςτην κυψϋλη
O αθξηβήο ηξφπνο δξάζεο ηνπ νμαιηθνχ νμένο δελ είλαη απφιπηα θαηαλνεηφο. Οη Aliano et al.,
(2006) θαη Milani (2001) επηζήκαλαλ φηη ην νμαιηθφ νμχ εκθαλίδεη πςειή νμεία ηνμηθφηεηα ζηα
αθάξεα πνπ έξρνληαη ζε άκεζε επαθή κε ηα κφξηά ηνπ θαη ρακειή ζηηο κέιηζζεο ζε ζπλζήθεο
εξγαζηεξίνπ. Με βάζε ηα απνηειέζκαηά ηνπο απηά, νη Aliano et al., (2006), αλαθέξνπλ πσο
πηζαλφλ ε ζαλαηεθφξνο δξάζε ηνπ νμένο έλαληη ηεο βαξξφα, πξνθαιείηαη κέζσ ηεο επαθή ηεο κε
απηφ ρσξίο σζηφζν λα απνθιεηζηεί φηη θαηά έλα πνζνζηφ ζπκβάιεη θαη ε έθζεζε ηνπ αθάξενο
ζηνπο αηκνχο ηεο νπζίαο νη νπνίνη παξάγνληαη εληφο θπςέιεο.
Μεηά απφ δνθηκέο πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηεί ε θχξηα νδφο δηαζπνξάο ηνπ νμαιηθνχ νμένο κέζα
ζηελ θπςέιε νη Aliano θαη Ellis, (2008), θαηέιεμαλ ζηελ επαθή ησλ κειηζζψλ ζψκα κε ζψκα. Απφ
ηελ άιιε ε ηξνθάιιαμε κεηαμχ ησλ αηφκσλ ηεο θπςέιεο θαζψο θαη νη αηκνί ηνπ νμαιηθνχ δελ
ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ηε δηαζπνξά ηνπ.
12. Μϋθοδοι εφαρμογόσ
Σν νμαιηθφ νμχ εθαξκφδεηαη ζηα κειίζζηα κε ηξεηο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο.
12.1 Μϋθοδοσ ενςτϊλαξησ
΢χκθσλα κε ηελ επξσπατθή βηβιηνγξαθία πνπ ζπλνςίδεηαη ζηελ εξγαζία ησλ Rademacher and
Harz, (2006), θαίλεηαη πσο νη ηξεηο κέζνδνη εθαξκνγήο ηνπ νμαιηθνχ νμένο (ελζηάιαμε, ςεθαζκφο,
εμάρλσζε) εκθαλίδνπλ παξφκνηα απνηειεζκαηηθφηεηα ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο βαξξφα. Δπηπιένλ ε
ελζηάιαμε είλαη ε πην γξήγνξε αιιά θαη απηή ζηελ νπνία ν κειηζζνθφκνο έξρεηαη ζηε κηθξφηεξε
δπλαηή επαθή κε ηε δξαζηηθή νπζία ζπγθξηηηθά κε ηηο άιιεο δχν κεζφδνπο. Λφγσ ησλ
πιενλεθηεκάησλ ηεο ε κέζνδνο ηεο ελζηάιαμεο ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο
κειηζζνθφκνπο.
16
Η κέζνδνο απηή είλαη απιή, γξήγνξε (πεξίπνπ 1 min/ θπςέιε), απνηειεζκαηηθή θαη κε ρακειφ
θφζηνο θαζψο δελ απαηηείηαη εμεηδηθεπκέλνο εμνπιηζκφο. Υξεζηκνπνηψληαο κηα ζχξηγγα ή θάπνηνλ
δνρείν κε δνζνκεηξεηή ην νμαιηθφ νμχ δηαιπκέλν ζε ζηξφπη, ρνξεγείηαη απεπζείαο πάλσ ζηηο
κέιηζζεο πνπ βξίζθνληαη ζηα θελά κεηαμχ ησλ θεξεζξνθνξέσλ ζπλήζσο ζε πεξίνδν πνπ δελ
εθηξέθεηαη γφλνο (Rademacher and Harz, 2006).
12.2 Μϋθοδοσ ψεκαςμού
΢χκθσλα κε ηε κέζνδν απηή, δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο ζπλήζσο ζε λεξφ, ςεθάδεηαη απεπζείαο πάλσ
ζηηο κέιηζζεο πνπ βξίζθνληαη θαη ζηηο 2 πιεπξέο θάζε πιαηζίνπ ηεο θπςέιεο, ζηνλ ππζκέλα θαη ζηα
ηνηρψκαηα ηεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη θάζε πιαίζην πξέπεη λα αθαηξείηαη θαη κεηά ηελ εθαξκνγή λα
επαλαηνπνζεηείηαη ζηελ θπςέιε. Γηα ην ιφγν απηφ ν ςεθαζκφο απαηηεί πεξηζζφηεξν ρξφλν (4-5
min/θπςέιε) θαη εξγαζία ζπγθξηηηθά κε ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο (Rademacher and Harz, 2006).
12.3 Μϋθοδοσ εξϊχνωςησ
Ομαιηθφ νμχ κε ηελ θξπζηαιιηθή ηνπ κνξθή ή ζε κνξθή ηακπιέηαο, ηνπνζεηείηαη ζε εηδηθφ
εμαρλσηή, ν νπνίνο εθαξκφδεηαη ζηελ είζνδν ηεο θπςέιεο. Με ηε βνήζεηα πςειήο ζεξκνθξαζίαο
πνπ παξάγεη ε ζπζθεπή, ην ζηεξεφ νμαιηθφ νμχ εμαρλψλεηαη θαη δηαρέεηαη ζηελ θπςέιε
θαιχπηνληαο φιεο ηηο θεξήζξεο. Η εθαξκνγή απαηηεί πεξίπνπ 4 min/θπςέιε, απαηηεί εηδηθφ
εμνπιηζκφ (εηδηθή ζπζθεπή εμάρλσζεο) θαη απζηεξφηεξα κέηξα πξνθχιαμεο θαζψο ππάξρεη
απμεκέλνο θίλδπλνο εηζπλνήο αεξίσλ νμαιηθνχ θαη θνξκηθνχ νμένο ηα νπνία απειεπζεξψλνληαη
θαηά ηελ εμάρλσζε (Rademacher and Harz, 2006).
.
13. ΢ταθερότητα διαλύματοσ οξαλικού οξϋοσ
Οη Prandin et al., (2001), ζηελ έξεπλα ηνπο ζρεηηθά κε ηε ζηαζεξφηεηα ελφο δηαιχκαηνο νμαιηθνχ
νμένο ζε ζηξφπη ζε δηάθνξεο ζπλζήθεο δηαηήξεζεο παξαηήξεζαλ ηα εμήο:
17
Πίλαθαο 2 : ΢χζηαζε θξέζθσλ θαη 16μάκελεο δηαηήξεζεο δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο ζε ζηξφπη ζε
ζεξκνθξαζία δσκαηίνπ ζε ζπλζήθεο θσηφο θαη ζθφηνπο.
Φξέζθα Γηαιύκαηα 16κελεο δηαηήξεζεο

δηαιύκαηα
-20 o C -4 o C ζεξκ. ζεξκ.

δωκαηίνπ δωκαηίνπ
ζθόηνο θωο
Ομαιηθφ νμχ 0.467 0.433 0.444 0.389 0.389

(M)
Υξψκα (mm <5 <5 <5 100 100

Pfund scale)
PH 0-1 0-1 0-1 0-1 0.1
΢νπθξφδε(M) 0.552 0.406 0.009 0.006 0.006
Γιπθφδε (M) 1.422 1.455 1.827 1.833 1.877
Φξνπθηφδε 1.333 1.477 1.811 1.355 1.338

(M)
HMF (mg/L) 1.7 4.2 50.6 1945.1 2107.0
Πεγή : Prandin et al., 2001
΢πκπεξαζκαηηθά κπνξεί έλα δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο λα κελ ράζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ
έλαληη ηεο βαξξφα αθφκα θαη κεηά απφ πνιχκελε δηαηήξεζε θαζψο ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ νμένο
παξακέλεη ζρεηηθά ζηαζεξή, φκσο ε ηνμηθή γηα ηηο κέιηζζεο HMF (Jachimowicz and El Sherbiny,
1975) πνπ απμάλεηαη ζεκαληηθά ζε ζεξκνθξαζία δσκαηίνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο
ηνμηθφηεηαο ζηηο κέιηζζεο.
Σελ κεγάιε επίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο δηαηήξεζεο ηνπ δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο
παξαηήξεζαλ θαη νη Bogdanov et al., (2001). Σα απνηειέζκαηα ηνπο έδεημαλ κεγάιε αχμεζε ηεο
HMF ζε ζεξκνθξαζία δσκαηίνπ ελψ αληίζεηα ζεξκνθξαζίεο απφ 4ν C θαη θάησ απνδείρζεθαλ
ηθαλνπνηεηηθέο, θαζψο ζε απηέο ηηο ζπλζήθεο δελ παξαηεξήζεθε πεξεηαίξσ ζχλζεζε απηήο ηεο
νπζίαο. Όπσο θαη νη Prandin et al., (2001), έηζη θαη νη Bogdanov et al., (2001), δελ παξαηήξεζαλ
ζεκαληηθή κείσζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζην δηάιπκα θαζ’ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ
πεηξάκαηνο.
18
14. Δόςεισ και περιεκτικότητεσ διαλυμϊτων
΢ηελ αλαζθφπεζε ησλ Rademacher and Harz (2006) ζπλνςίδνληαη πάλσ απφ 50 πεγέο ζρεηηθά κε ηε
ρξήζε ηνπ νμένο ζηελ Δπξψπε, ηηο δηάθνξεο πνζφηεηεο (κέζνδνο εμάρλσζεο) ή πεξηεθηηθφηεηεο
δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο θαη ηηο δφζεηο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί, ηνλ αξηζκφ επεκβάζεσλ
θαζψο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη κειηζζνηνμηθφηεηά ηνπο ζε δηάθνξεο πεξηφδνπο ηνπ ρξφλνπ.
14.1 Ενςτϊλαξη
Γηα ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο, ζχκθσλα κε ηελ αλαζθφπεζε ησλ Rademacher θαη Harz (2006) νη
πεξηζζφηεξνη εξεπλεηέο εθάξκνζαλ δφζε, 5 ml δηαιχκαηνο αλά θελφ ρψξν κεηαμχ ησλ πιαηζίσλ ή
30 - 50 ml/ θπςέιε. Οη πεξηεθηηθφηεηεο δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο πνπ έρνπλ δνθηκαζηεί,
θπκαίλνληαη απφ 2,2% – 8% w/v, ελψ ν αξηζκφο ησλ εθαξκνγψλ απφ κία έσο ηέζζεξεηο. Η
ζπλεζέζηεξε βξίζθεηαη κεηαμχ 3,5% - 4,5% w/v κε κία κφλν εθαξκνγή. ΢ηηο πεξηζζφηεξεο έξεπλεο
ην νμαιηθφ νμχ δηαιχεηαη ζε ζηξφπη κε πεξηεθηηθφηεηα δάραξεο 50% w/v , ελψ ζπγθεληξψζεηο 15-
60% έρνπλ δνθηκαζηεί ζε δηάθνξα πεηξάκαηα.
14.2 Χεκαςμόσ
Με βάζε ηελ εξγαζία ησλ Rademacher θαη Harz (2006), νη δφζεηο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί
θπκαίλνληαη απφ 2,5 – 4 ml δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο ζπλήζσο ζε λεξφ αλά πιεπξά θεξήζξαο (5 -
8 ml/ πιαίζην). Δπηθξαηέζηεξε είλαη ε πεξηεθηηθφηεηα 3% w/v δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο κε κία
επαλάιεςε ηεο ζεξαπείαο.
14.3 Εξϊχνωςη
Όζν αθνξά ηε κέζνδν ηεο εμάρλσζεο 0,5 – 2 g δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε
δηάθνξεο πεξηνρέο, γηα ηνλ έιεγρν ηνπ αθάξενο Varroa destructor κε ηε ρξήζε δηαθφξσλ ηχπσλ
εμαρλσηψλ (ζπλήζσο Varrox). Οη πεξηζζφηεξνη εξεπλεηέο δελ επαλαιακβάλνπλ ηε ζεξαπεία φκσο
ππάξρνπλ εξγαζίεο φπνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ δχν ή ηξεηο επαλαιήςεηο εμάρλσζεο νμαιηθνχ νμένο
(Rademacher θαη Harz, 2006).
19
15. Αποτελεςματικότητα
Σν νμαιηθφ νμχ είλαη έλα ηδηαίηεξα ειθπζηηθφ ¨ήπην αθαξενθηφλν¨ θαζψο ζπλδπάδεη αξθεηά
πιενλεθηήκαηα. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα είλαη ε πςειή απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ ζηνλ έιεγρν ηεο
βαξξφα. Λφγσ ηνπ φηη δελ ζαλαηψλεη ηα αθάξεα πνπ βξίζθνληαη ζηα θιεηζηά θειηά ηνπ γφλνπ,
εκθαλίδεη θαιχηεξα απνηειέζκαηα, φηαλ εθαξκφδεηαη ζε πεξηφδνπο πνπ ηα κειίζζηα έρνπλ ειάρηζην
ή θαζφινπ γφλν (Rademacher and Harz 2006). Δπηπιένλ είλαη πξνηηκφηεξν λα εθαξκφδεηαη ζε
ζεξκνθξαζίεο κεγαιχηεξεο ηνπ 0ν C, θαζψο ζε ρακειφηεξεο ε θηλεηηθφηεηα ησλ κειηζζψλ
πεξηνξίδεηαη θαη ίζσο απηφ κεηψλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ (Bacandritsos and Papanastasiou,
2007).
Έρεη βξεζεί φηη κε ηελ πξνζζήθε δάραξεο ζε δηάιπκα δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο κε
πεξηεθηηθφηεηα 50-60%, ε απνηειεζκαηηθφηεηα απμάλεηαη ζπγθξηηηθά κε πεξηεθηηθφηεηα δάραξεο
0% ή 30% (Charriere and Imdorf, 2002, Nanetti et al., 2003a).
Οη πεξηζζφηεξνη εξεπλεηέο εθαξκφδνπλ ζηα πεηξάκαηά ηνπο ην νμαιηθφ νμχ κε ηε κέζνδν ηεο
ελζηάιαμεο ιφγσ ησλ πιενλεθηεκάησλ ηεο. Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ
νμένο αλάινγα κε ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ ζε δηάιπκα δάραξεο-λεξνχ, κεηά απφ κία ή πεξηζζφηεξεο
εθαξκνγέο ζε δηάθνξεο επνρέο ηνπ έηνπο, θαζψο θαη νη δφζεηο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην εθάζηνηε
πείξακα (Πίλαθαο 3).
20
Πίλαθαο 3: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο
Απνηει.
Πεξηεθ.
Πεξηθ.
δηέλπδξνπ
Αξηζ. Γόζε %
Πεγή Δπνρή δάραξεο Γόλνο
ΟΟ %
εθαξ. ml κ.ν
%
(w/v)
Nanetti et al.,
φθινόπωρο 1 6 60 5/θελφ πιαηζίνπ 95.6 και 99 όχι
2003a
Νanetti et al.,
θζηλφπσξν 1 6 30 5/θελφ πιαηζίνπ 90.3 -
2003a
Akyol and
φθινόπωρο 2 3 50 5/θελφ πιαηζίνπ 93,4 λαη
Yeninar, 2009
Rashid et al., 2012

θζηλφπσξν 3 2,1 50 5/θελφ πιαηζίνπ 46 λαη
Rashid et al., 2012

θζηλφπσξν 3 3,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 95 λαη
Sammataro et al.,
θζηλφπσξν 3 3.2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 70 λαη
2008
93,7 (1ε ρξνληά)

Girisgin and
θζηλφπσξν 3 4 50 5/θελφ πιαηζίνπ φρη
Aydin, 2010
96,9 (2ε ρξνληά)
Rashid et al., 2012

θζηλφπσξν 3 4.2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 81 λαη
Mutinelli et al,
1997
θζηλφπσξν 3 5 20 5/θελφ πιαηζίνπ 95+/-7.39 λαη
77,3
Βacandritsos et al., θζηλφπσξν –
1 4,2 60 50/θπςέιε φρη
2007 ρεηκψλαο
65.3
Βacandritsos et al., θζηλφπσξν –
3 4,2 60 50/θπςέιε λαη
Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 2,1 50 5/θελφ πιαηζίνπ 46 λαη
Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 3,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 95 λαη
Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 4,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 81,6 λαη
Mert and Yucel,

άλνημε 1 3,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 88,81+-4,39 λαη
2011
21
Απνηει.
Πεξηεθ.
Πεξηθ.
δηέλπδξνπ
Πεγή Δπνρή δάραξεο Γόλνο
ΟΟ %
εθαξ. ml κ.ν
%
(w/v)
Girisgin and
άλνημε 3 4 50 5/θελφ πιαηζίνπ 8,3 λαη
Aydin, 2010
3 (εθθξαζκέλν
Hatjina and
θαινθαίξη 2 ζε άλπδξν 50 5/θελφ πιαηζίνπ 60 (30% ν κάξηπξαο) λαη
Haristos, 2005
νμαιηθφ νμχ)
2,9 31,9
Skerl et al., 2011 καλοκαίρι 3 5/θελφ πιαηζίνπ 70,12 ναι
(w/w) (w/w)
Gregorc and
θαινθαίξη 3 2,9 w/w 39,1 w/w 50/θπςέιε 39,16 λαη
Planinc, 2001
Gregorc and
Planinc, 2001
Gregorc and
Planinc, 2001
Gregorc and
θαινθαίξη 3 2.97 31.95 w/w 10/θελφ πιαηζίνπ 24,1 λαη
Poklukar, 2003
2,9 31,9
Skerl et al., 2011 καλοκαίρι 4 5/θελφ πιαηζίνπ 24,13 ναι
(w/w) (w/w)
ηέινο
Adjane, 2013 θαινθαηξηνχ - 2 2,1 50 5/θελφ πιαηζίνπ 65 λαη
θζηλφπσξν
ηέινο
Adjane, 2013 θαινθαηξηνχ - 2 3,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 72,19 λαη
θζηλφπσξν
ηέινο
Adjane, 2013 θαινθαηξηνχ - 2 4,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 81 λαη
θζηλφπσξν
ηέινο 12-23 (θαινθαίξη)*

Gregorc and
θαινθαηξηνχ & 4-7 2,9 31,9 50/θπςέιε λαη
Planinc, 2004
θζηλφπσξν 51 (θζηλφπσξν)
ηέινο
Gregorc and
θαινθαηξηνχ - 4 2.9 31,95 50/θπςέιε 41 λαη
Planinc, 2012
θζηλφπσξν
* min-max
22
΢πκπεξαζκαηηθά κία ελζηάιαμε νμαιηθνχ νμένο πεξηεθηηθφηεηαο κέρξη 3,2% παξνπζηάδεη αζηαζή
απνηειεζκαηηθφηεηα (56,7-93%). Μηα αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο κέρξη 4,6%, ζηηο πεξηζζφηεξεο
ησλ πεξηπηψζεσλ θαη ηδηαίηεξα απνπζία γφλνπ, δίλεη απνηειεζκαηηθφηεηα γχξσ ζην 90%.
Πεξεηαίξσ αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο δελ νδεγεί ηαπηφρξνλα θαη ζε πςειφηεξε ζλεζηκφηεηα
αθάξεσλ. Αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ επαλαιήςεσλ ηεο ζεξαπεπηηθήο εθαξκνγήο πνπ
πξαγκαηνπνηνχληαη θπξίσο παξνπζία γφλνπ, παξνπζηάδνπλ απνηειεζκαηηθφηεηα κεγάινπ εχξνπο, ε
νπνία ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη <90%.
΢ηνλ Πίλαθα 4 ζπλνςίδνληαη ηα απνηειέζκαηα κηαο ή πεξηζζφηεξσλ εθαξκνγψλ δηαιχκαηνο

νμαιηθνχ νμένο πνηθίιεο πεξηεθηηθφηεηαο κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ ζε δηαθνξεηηθέο πεξηφδνπο
ηνπ έηνπο.
Πίλαθαο 4: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ
Απνηει.
Πεξ. δηέλπδξνπ
Πεγή Δπνρή ΟΟ % Γόλνο
εθαξκ. ml κ.ν
(w/v)
Toomemaa et al, 2010 θζηλφπσξν 1 0,5 25/πιαίζην 92,9 +-0,01 ειάρηζηνο
Toomemaa et al, 2010 θζηλφπσξν 2 0,5 25/πιαίζην 91,84 +-0,02 ειάρηζηνο
Higes et al., 1999

θζηλφπσξν 4 3 4/πιεπξά πιαηζίνπ 94 λαη
Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 0,5 25/πιαίζην 94,92 φρη
Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 1 25/πιαίζην 98,39 +- 0,01 φρη
Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 1,5 25/πιαίζην 98,28+-0,01 φρη
Higes et al., 1999 άλνημε 4 3 4/πιεπξά πιαηζίνπ 73 λαη
Βάζεη ησλ ζηνηρείσλ ηνπ Πίλαθα 4, έλαο ςεθαζκφο ζε κειίζζηα κε ειάρηζην γφλν θαη
πεξηεθηηθφηεηα 0,5% αληηκεησπίδεη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθά ηε βαξξφα ελψ αχμεζε ηεο
πεξηεθηηθφηεηαο θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ επαλαιήςεσλ δελ νδεγνχλ ζε ζεηηθφηεξα απνηειέζκαηα.
23
15.3 Εξϊχνωςη
΢ηνλ Πίλαθα 5 παξνπζηάδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα κηαο θαη δχν εθαξκνγψλ νμαιηθνχ νμένο
πνζφηεηαο 1 θαη 2g κε ηε κέζνδν ηεο εμάρλσζεο ζε κειίζζηα ρσξίο γφλν.
Πίλαθαο 5: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν ηεο εμάρλσζεο ζηελ πεξηνρή ηεο
θεληξηθήο Δπξψπεο.
Απνηειεζκαηηθόηεηα
Πόζόηεηα
Αξηζκόο* %
δηέλπδξνπ ΟΟ
Πεγή Δπνρή Γόλνο
εθαξκνγώλ κ.ν
(g)
Marinelli et al., θζηλφπσξν -

1 2 80,6 φρη
Marinelli et al., θζηλφπσξν -

2 1 85.3 φρη
* ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηήζεθε ε ζπζθεπή Varrox
΢πκπεξαζκαηηθά κία θαη δχν εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο δχν θαη ελφο γξακκαξίνπ αληίζηνηρα, ήηαλ
εμίζνπ απνηειεζκαηηθέο ζε κειίζζηα ρσξίο γφλν επηηπγράλνληαο απνηειεζκαηηθφηεηα >80%.
16. Μελιςςοτοξικότητα
Η κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ γηα ηνλ έιεγρν ηεο βαξξφα
έρεη κειεηεζεί απφ αξθεηνχο εξεπλεηέο ζε δηάθνξεο πεξηνρέο. ΢ηηο επφκελεο παξαγξάθνπο
παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηά ηνπο αλάινγα κε ηε κέζνδν, ηελ επνρή, ηνλ αξηζκφ εθαξκνγψλ,
ηελ παξνπζία ή φρη γφλνπ θαζψο θαη ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ δηαιχκαηνο θαη ηε δφζε πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθε αλά πεξίπησζε.
΢ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί ζπλνςίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηε

κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ππφ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο εθαξκνγήο κε ηε κέζνδν ηεο
ελζηάιαμεο θαζψο θαη ην μερεηκψληαζκα ησλ εθάζηνηε πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ
24
.Πίλαθαο 6: Μειηζζνηνμηθφηεηα θαη μερεηκψληαζκα ησλ απνηθηψλ φπνπ εθαξκφζηεθε νμαιηθφ νμχ κε ηε
κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο.
Πεξηεθ.
Πεξηεθ.
δηέλπδξνπ
Αξηζ. Γόζε
Πεγή Δπνρή δάραξεο Μειηζ/ηεηα Ξερεηκ/ζκα Γόλνο
ΟΟ %
εθαξκ. ml
%
(w/v)
Nanetti et al., 5/θελφ

θζηλφπσξν 1 3 60 - απνδπλάκσζε φρη
2003a πιαηζίνπ
Nanetti et al., 5/θελφ θαιχηεξν απφ ην 6%

θζηλφπσξν 1 3 30 - φρη
2003a πιαηζίνπ δηέλπδξν ΟΟ
Nanetti et al.,
2003a 5/θελφ θαιχηεξν απφ ην 6%
πιαηζίνπ δηέλπδξν ΟΟ
Charriere and 30-50

ηθαλνπνηεηηθφ
Imdorf, 2002 θζηλφπσξν 1 3 50 /θπςέιε - φρη
μερεηκψληαζκα
Charriere and 30-50

Imdorf, 2002 θζηλφπσξν 1 3,7 50 /θπςέιε - φρη
θαλνληθφ
Gregorc and 31.9-26.1 1.63+/-1.32
θζηλφπσξν 1 4,1-5,2 w/w 50/θπςέιε λαη
Planinc, 2001 w/w κέιηζζεο/κέξα
Charriere and 30-50

Imdorf, 2002 θζηλφπσξν 1 4,6 50 /θπςέιε - φρη
Charriere and 30-50

Imdorf, 2002 θζηλφπσξν 1 4.6 30 /θπςέιε - φρη
Nanetti et al., 5/θελφ

θζηλφπσξν 1 4,6 60 - απνδπλάκσζε φρη
Νanetti et al., 5/θελφ

θζηλφπσξν 1 6 60 - απνδπλάκσζε -
Nanetti et al.,
2003a 5/θελφ ρεηξφηεξν απφ ην 3%
πιαηζίνπ δηέλπδξν ΟΟ
25
Πεξηεθ.
Πεξηεθ.
δηέλπδξνπ
Αξηζ. Γόζε
ΟΟ %
εθαξκ. ml
%
(w/v)
ρεηξφηεξν απφ
5/θελφ
Nanetti et al., 2003a θζηλφπσξν 1 6 60 - ην 3% φρη
πιαηζίνπ
δηέλπδξν ΟΟ
Girisgin and Aydin, 5/θελφ θπζηθή φρη απψιεηεο

θζηλφπσξν 3 4 50 φρη
2010 πιαηζίνπ ζλεζηκφηεηα βαζηιηζζψλ
12,59
κέιηζζεο
Mutinelli et al, 1997
5/θελφ φρη απψιεηεο
θζηλφπσξν 3 5 20 λαη
πιαηζίνπ /θπςέιε βαζηιηζζψλ
(φρη ζ.ζ)
2,1
φρη αχμεζε
5/θελφ φρη απψιεηεο
Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 3,2 50 ηεο λαη
πιαηζίνπ βαζηιηζζψλ
ζλεζηκφηεηαο
4,2
φρη απψιεηεο
βαζηιηζζψλ, φρη
Βacandritsos et al., θζηλφπσξν – απνδπλάκσζε
4 4,2 60 50/θπςέιε - λαη /φρη
2007 ρεηκψλαο θαηά ηε
δηάξθεηα ηνπ
πεηξάκαηνο
Girisgin and Aydin, 5/θελφ θπζηθή φρη απψιεηεο

άλνημε 3 4 50 λαη
2010 πιαηζίνπ ζλεζηκφηεηα βαζηιηζζψλ
φρη
Hatjina and Haristos, 5/θελφ ζεκαληηθή
θαινθαίξη 2 3 50
2005 πιαηζίνπ αχμεζε
ζλεζηκφηεηαο
φρη
βαζηιηζζψλ
Gregorc and Planinc, ζεκαληηθή
θαινθαίξη 3 3.4 w/w 47.6 w/w 50/θπςέιε λαη
2001 ηνμηθφηεηα 5
ηθαλνπνηεηηθή
κέξεο κεηά
αλάπηπμε
φρη
θαινθαίξη 3 3,7 w/w 26,1 w/w 50/θπςέιε λαη
κέξεο κεηά
αλάπηπμε
φρη
θαινθαίξη 3 2,9 w/w 39,1 w/w 50/θπςέιε λαη
κέξεο κεηά
αλάπηπμε
26
Πεξηεθ.
Πεξηεθ.
δηέλπδξνπ
Αξηζ. Γόζε
ΟΟ %
εθαξκ. ml
%
(w/v)
2,1 κείσζε 10%

ηέινο
5/θελφ
Adjlane, 2013 θαινθαηξηνχ - 2 3,2 50 - κείσζε 15% λαη
πιαηζίνπ
θζηλφπσξν
4,2 κείσζε 25%
Υακειή κειηζζνηνμηθφηεηα ζεκεηψζεθε κεηά απφ ελζηάιαμε δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο πνηθίιεο
πεξηεθηηθφηεηαο αθφκα θαη κεηά απφ πεξηζζφηεξεο επαλαιήςεηο. ΢ηηο πεξηζζφηεξεο ησλ
πεξηπηψζεσλ δελ παξαηεξήζεθαλ απψιεηεο βαζηιηζζψλ θαη ηα κειίζζηα μερεηκψληαζαλ κε
ηθαλνπνηεηηθφ πιεζπζκφ. ΢χκθσλα κε ηνπο Adjlane, (2013) θαη Nanetti et al., (2003a) θαίλεηαη πσο
ε αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ δηαιχκαηνο νδεγεί θαη ζε αλάινγε απνδπλάκσζε (Πίλαθαο 6).
Σν μερεηκψληαζκα ησλ κειηζζηψλ ζηηο νπνίεο εθαξκφζηεθε ηέζζεξεηο θνξέο δηάιπκα νμαιηθνχ
νμένο κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ ζε κειίζζηα κε γφλν παξνπζηάδεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα.
Πίλαθαο 7: Μειηζζνηνμηθφηεηα θαη μερεηκψληαζκα ησλ απνηθηψλ φπνπ εθαξκφζηεθε νμαιηθφ νμχ κε ηε
κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ
Πεξηεθ..
δηέλπδξνπ
Αξηζ. Γόζε
Πεγή Δπνρή Μειηζζνηνμηθόηεηα Ξερεηκώληαζκα Γόλνο
ΟΟ %
εθαξκ. ml
(w/v)
1 απνηθία ράζεθε,
1 απνηθία έραζε ηε
4/πιεπξά βαζίιηζζα,
Higes et al., 1999 θζηλφπσξν 4 3 - λαη
πιαηζίνπ ιηγφηεξνο γφλνο
ηελ άλνημε
1 απνηθία ράζεθε,
4/πιεπξά
Higes et al., 1999 άλνημε 4 3 - κηθξφηεξε λαη
πιαηζίνπ
αλάπηπμε γφλνπ
ηελ άλνημε
27
΢πκπεξαζκαηηθά ηέζζεξεηο επαλαιήςεηο ηεο ζεξαπεπηηθήο εθαξκνγήο κε δηάιπκα πεξηεθηηθφηεηαο
3% w/v νδήγεζαλ ζε κεησκέλε αλάπηπμε ηελ άλνημε.
17. Επιπτώςεισ ςτο γόνο
΢χκθσλα κε ηνπο Higes et al., (1999), ηξεηο - ηέζζεξηο κήλεο κεηά ην ηέινο ηεζζάξσλ εθαξκνγψλ
δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο 3%, κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ, ζεκεηψζεθε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή
αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ αλάπηπμε ηνπ γφλνπ ζπγθξηηηθά κε ηνπο κάξηπξεο. Αξλεηηθέο επηπηψζεηο
ζην γφλν ζεκεηψζεθαλ θαη απφ ηνπο Hatjina and Haristos (2005), αθνχ εθηφο απφ ηελ κείσζε ηεο
έθηαζεο ηνπ πνπ επέκεηλε κέρξη θαη δχν κήλεο κεηά απφ δχν εθαξκνγέο, παξαηεξήζεθε θαη
απνκάθξπλζε κεγάινπ πνζνζηνχ λεαξψλ θαη κεγαιχηεξεο ειηθίαο πξνλπκθψλ απφ ηα θειηά ηνπο.
Αληίζεηα ζηελ εξγαζία ηνπο νη Gregorc and Skerl (2007), αλαθέξνπλ φηη ε απνκάθξπλζε
ζθξαγηζκέλνπ γφλνπ ζηα κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε νμαιηθφ νμχ δελ ήηαλ ζεκαληηθή.
Αμηνζεκείσηα είλαη θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ησλ Gregorc et al., (2004) φπνπ
παξαηεξήζεθε θπηηαξηθφο ζάλαηνο ζην επηζήιην πξνλπκθψλ κεηά απφ ςεθαζκφ κε δηάιπκα
νμαιηθνχ νμένο ζε ζηξφπη πεξηεθηηθφηεηαο νμαιηθνχ νμένο/δάραξεο 2,97%/31,95% w/w.
18. Τπολεύμματα ςτο μϋλι
Όπσο ήδε πξναλαθέξζεθε ην νμαιηθφ νμχ απνηειεί θπζηθφ ζπζηαηηθφ ηνπ κειηνχ κε πεξηεθηηθφηεηα
1-225 mg/kg (Kary, 1987). Πέξαλ ηνπ φηη δελ θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ζέζπηζε MRL γηα ηελ έλσζε
απηή ζχκθσλα κε ηελ ηνλ Καλνληζκφ 37/2010, ιφγσ ηνπ φηη ην εκεξήζην πνζνζηφ πξφζιεςεο
νμαιηθνχ νμένο πνπ νθείιεηαη ζην κέιη, ζεσξείηαη αζήκαλην ζπγθξηηηθά κε ην απηφ πνπ πξνέξρεηαη
απφ άιιεο πεγέο πξφζιεςεο, δελ θξίλεηαη απαξαίηεηε νχηε ε ζέζπηζε απνδεθηήο εκεξήζηαο
πξφζιεςεο (ADI) κφλν γηα ην κέιη. Δηδηθφηεξα αλακέλεηαη λα πξνζιεθζνχλ 0.02-16mg νμαιηθνχ
νμένο κεηά απφ θαηαλάισζε 20g κειηνχ ελψ ε πξφζιεςε ηεο νπζίαο ζηε δίαηηα ελφο Δπξσπαίνπ
θπκαίλεηαη απφ 5-500mg εκεξεζίσο (ΔΜΔΑ, 2003).
Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, έρεη απνδεηρζεί ζε αξθεηέο κειέηεο πσο ζεξαπεπηηθέο
επεκβάζεηο κε νμαιηθφ νμχ δελ απμάλνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ κειηνχ
ζπγθξηηηθά κε ηα κειίζζηα κάξηπξεο νπνηαδήπνηε επνρή (Πίλαθεο 8, 9). Ωζηφζν ζχκθσλα κε ηνλ
Bogdanov θαη ηνπο ζπλεξγάηεο ηνπ (1999) έρεη βξεζεί φηη ζπγθεληξψζεηο νμαιηθνχ νμένο απφ 300-
900 mg/kg αιινηψλνπλ ηε γεχζε ηνπ κειηνχ.
28
΢ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηα

ππνιείκκαηα νμαιηθνχ νμένο ζην κέιη κεηά απφ κία ή πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο κε ηε κέζνδν ηεο
ελζηάιαμεο ζπγθξηηηθά κε ηα κειίζζηα κάξηπξεο.
Πίλαθαο 8: Τπνιείκκαηα νμαιηθνχ νμένο ζην κέιη κεηά απφ εθαξκνγή κε ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο.
Μέζε πεξηεθ.. ΟΟ
Μέζε πεξηεθ.
Πεξηεθ.
ΟΟ
Αξηζ. Γόζε κεηά ηελ
Πεγή Δπνρή δηέλπδξνπ
καξηύξωλ
εθαξκ. ml εθαξκνγή
ΟΟ %
mg/kg
mg/kg
10-15
Moosbeckhofer et al. 2003 θζηλφπσξν 1 4.7 17 16,4 **(n.s)
/θπςέιε
Bogdanov et al.
θζηλφπσξν 2 6 50/θπςέιε 19 26 **(n.s)
2002
Moosbeckhofer et al. 2003 θζηλφπσξν 3 3,5 55/θπςέιε 26 26,2 **(n.s)
Mutinelli et al. 25-30

φρη ζεκαληηθή
θζηλφπσξν 3 7 239,79
αχμεζε *
1997 /θπςέιε
Brodsgaard
41,56 **
et al. άλνημε 1 6 3/θελφ πιαηζίνπ 19,5-35,8***
(n.s)
1999
* δείγκα απφ ηα απνζέκαηα ηνπ ρεηκψλα
** δείγκα απφ ην απνζεθεπκέλν κέιη ηελ άλνημε
*** min-max
n.s φρη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ
29
O Πίλαθαο 9 πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία ηεο πεξηεθηηθφηεηαο νμαιηθνχ νμένο ζε δείγκαηα κειηνχ
κεηά απφ κία ή πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο ηνπ ζεξαπεπηηθνχ δηαιχκαηνο κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ
ζε δηάθνξεο πεξηφδνπο ηνπ έηνπο.
Πίλαθαο 9 Τπνιείκκαηα νμαιηθνχ νμένο ζην κέιη κεηά απφ εθαξκνγή κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ.
Μέζε πεξηεθη. ΟΟ
Μέζε Πεξηεθη. κεηά ηελ
πεξηθ. Γόζε
Αξηζκόο ΟΟ καξηύξωλ
Πεγή Δπνρή δηέλπδξνπ ΟΟ
εθαξκνγώλ εθαξκνγή
% ml
mg/kg
mg/kg
Bogdanov et al., 3-4

θζηλφπσξν 1 3 19 19 **(n.s)
2002 /πιεπξά πιαηζίνπ
55.07 κg/g
max 80 (φρη ζεκαληηθή

Nozal et al.,2000 θζηλφπσξν 4 3 36.62 αχμεζε 14 εκέξεο
/θπςέιε κεηά)
62,8 αχμεζε (s) *

Brodsgaard 3-4
άλνημε 1 3 19,5-35,8*** 37,78 ppm (n.s)
et al.,1999 /πιεπξά πιαηζίνπ
Ινχληνο
* δείγκα απφ ηα απνζέκαηα ηνπ ρεηκψλα
** δείγκα απφ ην απνζεθεπκέλν κέιη ηελ άλνημε
*** min - max
n.s φρη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ
s ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφ
30
΢ΚΟΠΟ΢ ΣΗ΢ ΔΙΑΣΡΙΒΗ΢
Λφγσ ηεο απμαλφκελεο αλάγθεο γηα ηελ εχξεζε ελαιιαθηηθψλ κεζφδσλ αληηκεηψπηζεο ηνπ
κεγαιχηεξνπ ερζξνχ ηεο κειηζζνθνκίαο, ηνπ αθάξενο Varroa destructor, θαζψο θαη ησλ
πιενλεθηεκάησλ πνπ δηαζέηεη, ην νμαιηθφ νμχ θαηέρεη δίθαηα ηελ ζέζε ελφο απφ ηα πην θνηλά ¨ήπηα
αθαξενθηφλα¨ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα ζηελ Δπξψπε. Κχξην θαη ίζσο κνλαδηθφ κεηνλέθηεκά
ηνπ, ε αδπλακία αληηκεηψπηζεο ησλ αθάξεσλ πνπ πνιιαπιαζηάδνληαη εληφο ησλ θειηψλ ηνπ γφλνπ.
Σν γεγνλφο απηφ πεξηνξίδεη ην θάζκα δξάζεο ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κειηζζνθνκηθήο ρξνληάο,
θπξίσο ζε πεξηφδνπο απνπζίαο γφλνπ, ψζηε λα επηηεπρζεί πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα.
΢θνπφο ηεο εξγαζίαο ήηαλ ε κειέηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο δχν δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο
δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο, ζε ηξεηο επνρέο ηνπ ρξφλνπ (κειίζζηα κε ή ρσξίο γφλν), κεηά απφ κία
ή πεξηζζφηεξεο ζεξαπεπηηθέο εθαξκνγέο, θαζψο θαη νη επηπηψζεηο ηνπο ζηηο κέιηζζεο.
΢πγθεθξηκέλα κειεηήζεθε ε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμένο, νη επηπηψζεηο ηνπ ζην γφλν θαη ζηελ
παξαγσγηθφηεηα ησλ κειηζζψλ, θαζψο θαη ε αλάπηπμε ησλ πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ ζην μεθίλεκα
ηεο λέαο κειηζζνθνκηθήο ρξνληάο. Δπηπξφζζεηα δηεξεπλήζεθε θαη ε ηνμηθφηεηα δηαιπκάησλ
δηαθνξεηηθψλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο δχν πεξηεθηηθνηήησλ ζε ελήιηθεο κέιηζζεο.
31
ΤΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ
Σν πείξακα πξαγκαηνπνηήζεθε ζην κειηζζνθνκείν ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μειηζζνθνκίαο-΢εξνηξνθίαο

πνπ βξίζθεηαη ζην αγξφθηεκα ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο ζηελ πεξηνρή ηεο
Θέξκεο - Θεζζαινλίθε. θαη απνηεινχληαλ απφ ηέζζεξα μερσξηζηά ππνπεηξάκαηα.
19. Καλοκαιρινό καταπολϋμηςη
Σν πξψην πείξακα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο 30/06/2015 έσο θαη ηηο 02/09/2015. Η κέζε
ζεξκνθξαζία πνπ ζεκεηψζεθε ηνλ Ινχιην θαη ηνλ Αχγνπζην ήηαλ 27.5 ν C θαη 27.1 ν C αληίζηνηρα.
Η κέζε ζρεηηθή πγξαζία ηνπο κήλεο απηνχο ήηαλ απφ 63.1% έσο 64.5%. Όζν αθνξά ην κεληαίν
χςνο βξνρψλ ηελ πεξίνδν δηεμαγσγήο ηνπ πεηξάκαηνο, ηνλ Ινχιην έθηαζε ηα 8.2 mm ελψ ηνλ
Αχγνπζην ηα 33.4 mm.
Πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζε
κειίζζηα κε γφλν ηελ επνρή απηή (θαινθαίξη), ρξεζηκνπνηήζεθαλ δψδεθα κειίζζηα κειηζζψλ (Apis
mellifera macedonica) ζε αληίζηνηρν αξηζκφ θπςειψλ “επξσπατθνχ” ηχπνπ κε θηλεηή βάζε θαη
ζίηα.
Σα κειίζζηα θαηαλεκήζεθαλ ζε ηξεηο ηζνδχλακεο νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ θπςειψλ αθνχ πξψηα
κεηξήζεθε ε δπλακηθφηεηα ηνπο σο πξνο ηνλ πιεζπζκφ θαη ην γφλν θαη ππνινγίζηεθε ν βαζκφο
πξνζβνιήο βαξξφα ζηηο ελήιηθεο κέιηζζεο. Η κία νκάδα (Α) πεξηιάκβαλε ηα κειίζζηα κάξηπξεο
ελψ ζηηο άιιεο δχν δνθηκάζηεθαλ δχν δηαθνξεηηθέο πεξεηθηηθφηεηεο δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο: C
= 3,5 %, (νκάδα Β) θαη C = 4.7 % (νκάδα Γ).
19.1 Βαθμόσ προςβολόσ από βαρρόα ςτισ μϋλιςςεσ
Γηα λα ππνινγηζηεί ν βαζκφο πξνζβνιήο ησλ βαξξφα ζηηο αθκαίεο κέιηζζεο ζπιιέρζεθε απφ θάζε
κειίζζη έλα δείγκα εθαηφ πεξίπνπ κειηζζψλ απφ ηξία δηαθνξεηηθά πιαίζηα εθθνιαπηφκελνπ γφλνπ.
Απηφ είρε σο ζθνπφ λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην δείγκα θαη παξακάλεο κέιηζζεο νη νπνίεο απνηεινχλ
κέζν κεηαθνξάο ηνπ αθάξενο ζηνλ αλνηρηφ γφλν.
Οη κέιηζζεο ζπγθεληξψζεθαλ ζε γπάιηλα δνρεία ηα νπνία πεξηείραλ πνζφηεηα 300 ml δηαιχκαηνο
αιθνφιεο – λεξνχ 1:3 (De Jong et al., 1982). Σα δνρεία παξέκεηλαλ θιεηζηά γηα έλα 24σξν ψζηε λα
απνζπαζηνχλ ηα αθάξεα απφ ηηο κέιηζζεο θαη ζηε ζπλέρεηα αλαθηλήζεθαλ ειαθξψο. Έπεηηα ην
πεξηερφκελν ηνπ θάζε δνρείνπ κεηαθέξζεθε ζε ζίηα, αθνχ πξνεγνπκέλσο είρε ηνπνζεηεζεί απφ
θάησ πιαζηηθφ αλνηρηφρξσκν ζθεχνο. Μέζσ ηεο ξνήο ηνπ λεξνχ δηαρσξίζηεθαλ ηα βαξξφα απφ ηηο
32
κέιηζζεο θαη θαηακεηξήζεθαλ. Μεηξήζεθε αθφκε ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ κειηζζψλ θαη έγηλε
αλαγσγή ζε πνζνζηφ επί ηηο εθαηφ ζχκθσλα κε ηελ παξαθάησ καζεκαηηθή ζρέζε:
βαζκόο πξνζβνιήο % = (αξηζκφο αθάξεσλ /αξηζκφο ζπιιερζέλησλ κειηζζψλ) *100
Δηθόλα 2: Γείγκαηα αθκαίσλ κειηζζψλ θαη δηαρσξηζκφο ησλ αθάξεσλ απφ ηηο κέιηζζεο
19.2 Πτώςη βαρρόα
Καζεκεξηλά θαη γηα ηξεηο εκέξεο πξηλ ηελ ελζηάιαμε, πξαγκαηνπνηνχληαλ θαηαγξαθή ηεο θπζηθήο
πηψζεο ησλ βαξξφα ζηα κειίζζηα. Υξεζηκνπνηήζεθαλ ζαλίδεο παξαηήξεζεο, πνπ εθάξκνδαλ
ζπξηαξσηά ζηε βάζε ηεο θάζε θπςέιεο. Η επηθάλεηα θάζε ζαλίδαο είρε ρσξηζηεί ζε ηεηξάγσλα
πιαίζηα ( 6cm x 8cm) ηα νπνία ζρεδηάζηεθαλ πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζεί ε θαηακέηξεζε.
Η βάζε ηεο θπςέιεο φπσο πξναλαθέξζεθε απνηεινχληαλ απφ ζίηα. Η δηάκεηξφο ηεο ζίηαο ήηαλ
ηέηνηα ψζηε λα επηηξέπεη ηελ πηψζε ησλ αθάξεσλ ζηε ζαλίδα παξαηήξεζεο αιιά ηαπηφρξνλα λα
εκπνδίδεη ηηο κέιηζζεο λα έξζνπλ ζε επαθή κε απηά. Κάζε εκέξα θάζε ζαλίδα παξαηήξεζεο
αθαηξνχληαλ θαη ζηε ζέζε ηεο ηνπνζεηνχληαλ άιιε, ψζηε λα κεηψλνληαη νη απψιεηεο, θαηά ηε
δηάξθεηα ηεο θαηακέηξεζεο.
Η θαηακέηξεζε ζπλερίζηεθε γηα δχν πεξίπνπ εβδνκάδεο κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο,
θαζεκεξηλά ζηελ αξρή θαη θάζε ηξεηο εκέξεο ζηε ζπλέρεηα, πξνθεηκέλνπ λα θαηακεηξεζνχλ ηα
αθάξεα πνπ ζαλαηψζεθαλ απφ ην νμαιηθφ νμχ. Η ίδηα δηαδηθαζία πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ην
δηάζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ππνθαπληζηηθέο ηαηλίεο amitraz, ψζηε λα θαηακεηξεζεί ην ζχλνιν
βαξξφα πνπ απέκεηλε ζηα κειίζζηα.
33
Δηθόλα 3: Καηακέηξεζε βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο
19.3 Θνηςιμότητα μελιςςών ςτην εύςοδο τησ κυψϋλησ
Μπξνζηά απφ θάζε κειίζζη, ηνπνζεηήζεθε κία άδεηα θπςέιε σο παγίδα ζχιιεςεο λεθξψλ
κειηζζψλ. Κάζε κέξα γηα ηξεηο εκέξεο πξηλ ηε ζεξαπεπηηθή επέκβαζε κε νμαιηθφ νμχ, νη λεθξέο
κέιηζζεο θαηακεηξνχληαλ θαη ζηε ζπλέρεηα νη παγίδεο αδεηάδνληαλ.
Μεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα ζπλερίζηεθε ε θαηακέηξεζε
ησλ λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο θπςέιεο – παγίδεο ζχιιεςεο, ψζηε λα ζεκεησζεί ε κειηζζνηνμηθφηεηα
ηνπ νμαιηθνχ νμένο. Σηο πξψηεο νθηψ εκέξεο κεηά ηελ εθαξκνγή, ε θαηακέηξεζε γηλφηαλ
θαζεκεξηλά, ελψ ηηο ππφινηπεο ελλέα εκέξεο θάζε ηξίηε εκέξα. H ίδηα δηαδηθαζία
πξαγκαηνπνηήζεθε θαη κεηά ηελ ρξήζε ππνθαπληζηηθψλ ηαηληψλ amitraz.
34
Δηθόλα 4: Παγίδεο ζχιιεςεο
19.4 Προετοιμαςύα διαλυμϊτων οξαλικού οξϋοσ
Σελ εκέξα ηεο εθαξκνγήο ηνπ νμαιηθνχ νμένο, παξαζθεπάζζεθαλ ηξία δηαθνξεηηθά δηαιχκαηα έλα
γηα θάζε νκάδα κειηζζηψλ. Αξρηθά αλακίρζεθε θξπζηαιιηθή δάραξε θαη λεξφ ζε αλαινγία 1:1 θαη
αθνινχζεζε αλάδεπζε ησλ πιηθψλ κέρξη λα νκνγελνπνηεζνχλ. Γελ ρξεζηκνπνηήζεθε ζεξκφηεηα γηα
ηε δηεπθφιπλζε ηεο αλάκημεο πξνθεηκέλνπ λα κελ ζρεκαηηζηνχλ θνπξαληθά παξάγσγα, φπσο ε
HMF, ηα νπνία κπνξεί λα είλαη ηνμηθά γηα ηηο κέιηζζεο.
΢ηε ζπλέρεηα ην ζηξφπη δηαρσξίζηεθε ζε ηξία ίζα κέξε θαη κεηαθέξζεθε ζε γπάιηλα δνρεία. Σν
έλα δνρείν δηαηεξήζεθε ρσξίο ηελ πξνζζήθε νμαιηθνχ νμένο, ελψ ηα ζηα άιια δπν πξνζηέζεθε
θαηάιιειε πνζφηεηα δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο ψζηε λα επηηεπρζνχλ πεξηεθηηθφηεηεο δηαιπκάησλ
3,5% θαη 4,7% w/v. Σα δνρεία ηνπνζεηήζεθαλ ζε κεραληθφ αλαδεπηήξα ψζηε λα γίλεη πιήξεο
νκνγελνπνηήζε ησλ δηαιπκάησλ.
35
19.5 Εφαρμογό του οξαλικού οξϋοσ ςτα μελύςςια
Σν νμαιηθφ νμχ εθαξκφζηεθε κε ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο ζηηο ηξεηο πεηξακαηηθέο νκάδεο. Πην
ζπγθεθξηκέλα ζηελ νκάδα Β ρνξεγήζεθαλ 5 ml δηαιχκαηνο δηέλπδξνπ νμαιηθνχ νμένο 3,5% w/v, ζε
θάζε θελφ αλάκεζα ζηνπο θεξεζξνθνξείο κε ηε βνήζεηα πιαζηηθήο ζχξηγγαο 20 ml, ελψ ζηε νκάδα
Γ ρνξεγήζεθε κε ηνλ ίδην ηξφπν ην δηάιπκα κεγαιχηεξεο πεξηεθηηθφηεηαο (4,7%). ΢ηα κειίζζηα
κάξηπξεο (νκάδα Α) έγηλε ελζηάιαμε ίδηαο δφζεο κε ζηξφπη 1:1.
Δηθόλα 5: Δλζηάιαμε νμαιηθνχ νμένο
19.6 Αποτελεςματικότητα οξαλικού οξϋοσ
΢ην ηειηθφ ζηάδην ηνπ πεηξάκαηνο (30 Ινπιίνπ), ρξεζηκνπνηήζεθαλ ππνθαπληζηηθέο ηαηλίεο amitraz
ψζηε λα ζαλαησζεί ην ζχλνιν ησλ αθαξέσλ πνπ παξέκεηλαλ ζηα κειίζζηα. Πξηλ ηελ εθαξκνγή ηνπ
ζθεπάζκαηνο ζε θάζε έλα απφ ηα δψδεθα κειίζζηα, θιείλνληαλ νη αεξαγσγνί κε ηαηλία. ΢ηε
ζπλέρεηα αλά φξνθν, ηνπνζεηνχληαλ κία ππνθαπληζηηθή ηαηλία εκπνηηζκέλε κε 0.5ml πδαηηθνχ
δηαιχκαηνο amitraz, πεξηεθηηθφηεηαο 12,5%. Η ηαηλία ηνπνζεηνχληαλ ζε θάπνην απφ ηα κεζαία
πιαίζηα, ψζηε λα έρεη άκεζε δξάζε ζηηο παξακάλεο κέιηζζεο πνπ βξίζθνληαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ
γφλνπ. Ακέζσο κεηά ηελ ηνπνζέηεζε ηεο ηαηλίαο νη είζνδνη πεξηνξίδνληαλ. Μηζή ψξα κεηά
αλνίγνληαλ νη αεξαγσγνί θαη ειεπζεξψλνληαλ νη είζνδνη.
36
Η δηαδηθαζία επαλαιήθζεθε κέρξη λα κεδεληζηεί ε πηψζεο αηφκσλ βαξξφα ζηα κειίζζηα. Σν
δηάζηεκα απηφ πξαγκαηνπνηνχληαλ θαηακεηξήζεηο ηνπ αξηζκνχ βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο
φπσο πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.2.
Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ππνινγίζηεθε ζχκθσλα κε ηελ παξαθάησ
καζεκαηηθή ζρέζε:
Απνηειεζκαηηθόηεηα ΟΟ % (Δ) = (βαξξφα απφ ΟΟ * 100) / (ζχλνιν βαξξφα),
φπνπ βαξξφα απφ ΟΟ ελλνείηαη ην ζχλνιν ησλ βαξξφα πνπ έπεζε ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά
ηελ εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο ελψ ζχλνιν βαξξφα είλαη ην άζξνηζκα ησλ βαξξφα πνπ έπεζαλ ιφγσ
νμαιηθνχ νμένο θαη amitraz.
Αθνινχζεζε ππνινγηζκφο ηεο δηνξζσκέλεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαηά Abbott (Busvine, 1971),
ζχκθσλα κε ηνλ παξαθάησ ηχπν:
Γηνξζωκέλε απνηειεζκαηηθόηεηα % = ( ΔΟ - ΔΜ ) * 100/ (100 - ΔΜ ),
φπνπ ΔΟ: απνηειεζκαηηθφηεηα ΟΟ ζηα ππφ ζεξαπεία κειίζζηα θαη

ΔΜ: απνηειεζκαηηθφηεηα κάξηπξα
19.7 Δυναμικότητα μελιςςιών
Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ πεηξάκαηνο κειεηήζεθε θαη ε κεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηνπ γφλνπ ησλ
κειηζζηψλ (αξηζκφο πιαηζίσλ). Δηδηθφηεξα επηζεσξήζεηο κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν ηεο δπλακηθφηεηαο
ησλ κειηζζψλ, έγηλαλ πξηλ ηε ζεξαπεπηηθή επέκβαζε κε νμαιηθφ νμχ, δχν θαη ηξεηο κήλεο κεηά απφ
ηηο επεκβάζεηο κε amitraz θαζψο θαη ην Μάξηην ηεο επφκελεο ρξνληάο κεηά ην μερεηκψληαζκα.
37
20. Υθινοπωρινό καταπολϋμηςη
Σν δεχηεξν κέξνο ηνπ πεηξάκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο 10/09/2015 έσο θαη ηηο 01/12/2015. Η
κέζε ζεξκνθξαζία πνπ ζεκεηψζεθε ηνπο κήλεο ΢επηέκβξην, Οθηψβξην θαη Ννέκβξην ήηαλ 23.7 νC,
18.1 νC θαη 13.4 νC αληίζηνηρα. Η κέζε ζρεηηθή πγξαζία έθηαζε ην 76,5% ην ΢επηέκβξε, ην 86.2%
ηνλ Οθηψβξε θαη ην 79% ην Ννέκβξε. Όζν αθνξά ην κεληαίν χςνο βξνρψλ ηελ πεξίνδν
δηεμαγσγήο ηνπ πεηξάκαηνο, ε κέγηζηε ηηκή ηνλ πξψην κήλα ήηαλ 129.6 mm ελψ ηνπο δχν
επφκελνπο 112.2 θαη 42.6 mm αληίζηνηρα.
Πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη κειηζζνηνμηθφηεηα πνιιαπιψλ
εθαξκνγψλ νμαιηθνχ νμένο ηελ επνρή απηή (κειίζζηα κε γφλν), ρξεζηκνπνηήζεθαλ δέθα κειίζζηα
κειηζζψλ (Apis mellifera macedonica) ζε αληίζηνηρν αξηζκφ θπςειψλ “επξσπατθνχ” ηχπνπ κε
θηλεηή βάζε θαη ζίηα.
Μεηά απφ επηζεψξεζε ησλ κειηζζηψλ σο πξνο ηε δπλακηθφηεηά ηνπο αιιά θαη ηνλ έιεγρν ηνπ
βαζκνχ πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζηηο κέιηζζεο θαη ην γφλν ηα κειίζζηα θαηελεκήζεθαλ ζε ηξεηο
ηζνδχλακεο νκάδεο. Η κία νκάδα (Α) πεξηιάκβαλε ηα κειίζζηα κάξηπξεο ελψ ζηηο άιιεο δχν
δνθηκάζηεθαλ δχν δηαθνξεηηθέο ζπγθεληξψζεηο δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο: C = 3.5%, (νκάδα Β)
θαη C = 4.7% (νκάδα, Γ).
O ππνινγηζκφο ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο βαξξφα ζηηο ελήιηθεο κέιηζζεο έγηλε φπσο πεξηγξάθεηαη
ζηελ παξάγξαθν 19.1.
20.2 Βαθμόσ προςβολόσ από βαρρόα ςτο γόνο
Γηα λα ππνινγηζηεί ν βαζκφο πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζην γφλν αθαηξνχληαλ απφ θάζε κειίζζη ηξία
δηαθνξεηηθά πιαίζηα ζθξαγηζκέλνπ γφλνπ. Σα πιαίζηα κεηαθέξνληαλ ζην εξγαζηήξην φπνπ κε ηε
βνήζεηα κεηαιιηθήο ιαβίδαο αλνίγνληαλ 100 πεξίπνπ ηπραία θειηά ζην θαζέλα ζε κνξθή ¨ρηαζηή¨
πξνθεηκέλνπ ε δεηγκαηνιεςία λα είλαη φζν ην δπλαηφλ αληηπξνζσπεπηηθή (Pappas and
Thrasyvoulou, 1986). ΢ηε ζπλέρεηα ε θάζε πξνλχκθε αθαηξνχληαλ απφ ην θειί κε ηε ιαβίδα θαη
εμεηαδφηαλ πξνζεθηηθά, φπσο θαη ην θειί απφ ην νπνίν πξνεξρφηαλ, γηα ηελ παξνπζία ηνπ αθάξενο.
Σα πιαίζηα κεηά ηε θαηακέηξεζε επαλαηνπνζεηνχληαλ ζην κειίζζη, ζηηο ζέζεηο απφ ηηο νπνίεο είραλ
παξζεί θαη ην πνζνζηφ πξνζβνιήο ππνινγηδφηαλ γηα ηελ θάζε απνηθία κε ηε βνήζεηα ηεο παξαθάησ
ζρέζεο:
38
βαζκόο πξνζβνιήο% =(αξηζκφο αθάξεσλ/αξηζκφο αθαηξνχκελσλ πξνλπκθψλ)* 100.
Δηθόλα 6: Γεηγκαηνιεςία γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο

απφ βαξξφα ζην γφλν
Σξεηο εκέξεο πξηλ ηελ πξψηε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο, γηλφηαλ θαζεκεξηλή θαηακέηξεζε ησλ
αθάξεσλ ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.2.
Η θαηακέηξεζε ησλ βαξξφα ζπλερίζηεθε θαη κεηά απφ ηελ θάζε εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
Σηο δχν εκέξεο κεηά ηε ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή γηλφηαλ θαζεκεξηλή θαηακέηξεζε ησλ λεθξψλ
αθάξεσλ. Αθνινπζνχζαλ θαηακεηξήζεηο αλά δχν-ηξεηο εκέξεο γηα δχν εβδνκάδεο πεξίπνπ θάζε
θνξά.
Η ζλεζηκφηεηα ζηελ είζνδν ηεο θπςέιεο πξαγκαηνπνηήζεθε φπσο αθξηβψο πεξηγξάθεηαη ζηελ
παξάγξαθν 19.3. Η ίδηα δηαδηθαζία πξαγκαηνπνηνχληαλ γηα 16 εκέξεο κεηά απφ θάζε εθαξκνγή
νμαιηθνχ νμένο ψζηε λα θαηαγξαθεί ε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ. Σηο πξψηεο νθηψ εκέξεο κεηά ηελ
εθαξκνγή, ε θαηακέηξεζε γηλφηαλ θαζεκεξηλά, ελψ ηηο ππφινηπεο ελλέα εκέξεο θάζε ηξίηε εκέξα.
39
20.5 Προετοιμαςύα διαλυμϊτων οξαλικού οξϋοσ
Σηο εκέξεο ηεο εθαξκνγήο ηνπ νμαιηθνχ νμένο (έλαξμε 17 ΢επηεκβξίνπ 2015), παξαζθεπάδνληαλ ηα
ηξία δηαιχκαηα φπσο αθξηβψο πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.4.
Με ηνλ ίδην ηξφπν πνπ αλαιχζεθε ζηελ παξάγξαθν 19.5, πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ε ελζηάιαμε ηνπ
νμαιηθνχ νμένο ζηηο πεηξακαηηθέο απνηθίεο. ΢ηα κειίζζηα ηνπ πεηξάκαηνο απηνχ έγηλαλ ηξεηο
εθαξκνγέο ηνπ νμένο κε κεζνδηάζηεκα δεθαέμη έσο είθνζη ηξεηο εκέξεο.
Πξνθεηκέλνπ λα ππνινγηζηεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα κηαο, δχν θαη ηξηψλ εθαξκνγψλ δηέλπδξνπ

νμαιηθνχ νμένο αληίζηνηρα, πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλνιηθά ηέζζεξηο δεηγκαηνιεςίεο αθκαίσλ
κειηζζψλ απφ ηελ θάζε θπςέιε ζε δνρεία κε δηάιπκα αιθνφιεο – λεξνχ 1:3 (De Jong et al., 1982),
φπσο αθξηβψο πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.1. Μεηξήζεθε αληίζηνηρα ηέζζεξηο θνξέο θαη ν
βαζκφο πξνζβνιήο ζην γφλν κε ηνλ ηξφπν πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 20.2.
Πην ζπγθεθξηκέλα ε πξψηε δεηγκαηνιεςία ελήιηθσλ κειηζζψλ έγηλε κηα εβδνκάδα πξηλ ηελ
πξψηε ελζηάιαμε. ΢ηε ζπλέρεηα ιήθζεθαλ αθφκα ηξεηο θνξέο δείγκαηα, δεθαέμη κε δεθαελλέα
εκέξεο κεηά απφ θάζε εθαξκνγή ηνπ ζεξαπεπηηθνχ δηαιχκαηνο. Έηζη ζρεκαηίζζεθε ε εηθφλα γηα ηελ
κεηαβνιή ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο πξηλ, θαη κεηά ηηο εθαξκνγέο.
Όζν αθνξά ηα ηε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζην γφλν, ε
πξψηε κέηξεζε έγηλε ηξεηο εκέξεο πξηλ ηελ πξψηε ελζηάιαμε θαη αθνινχζεζαλ αθφκα ηξεηο (κεηά
απφ θάζε ζεξαπεία) ζηηο 5, 21 Οθησβξίνπ θαη 23 Ννεκβξίνπ 2015.
Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ππνινγίζζεθε σο πνζνζηφ % ηνπ αξηζκνχ βαξξφα
πνπ θαηακεηξήζεθαλ ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά απφ κία, δχν θαη ηξεηο ελζηαιάμεηο
αληίζηνηρα, επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ βαξξφα πνπ ππήξρε ζηηο κέιηζζεο θαη ην γφλν κεηά απφ ηηο
εθάζηνηε εθαξκνγέο.
Γηα λα πξνζδηνξηζηεί ν ζπλνιηθφο αξηζκφο βαξξφα κεηά απφ ηελ πξψηε εθαξκνγή, ππνινγίζηεθε
αξρηθά ην ζχλνιν κειηζζψλ θαη θειηψλ γφλνπ, ησλ ηξηψλ νκάδσλ ην δηάζηεκα κεηά απφ απηή, βάζεη
ηεο κεζφδνπ πνπ αλαθέξεηαη απφ ηελ Αξγελά (2013). ΢πγθεθξηκέλα ζηελ εξγαζία απηή βξέζεθε φηη
ν ζπλνιηθφο αξηζκφο κειηζζψλ/πιαίζην θαηά κέζν φξν είλαη πεξίπνπ 1582 κέιηζζεο, ελψ ε αλαινγία
θειηψλ/πιαίζην ππνινγίζηεθε θαηά κέζν φξν φηη είλαη 3250. ΢ηε ζπλέρεηα βάζεη ηνπ βαζκνχ
40
πξνζβνιήο % ζηηο κέιηζζεο θαη ην γφλν κεηά ηελ ελζηάιαμε, ππνινγίζηεθε ν αξηζκφο βαξξφα ζην
ζχλνιν ησλ κειηζζψλ θαη ηνπ γφλνπ αληίζηνηρα κε ηε βνήζεηα ησλ παξαθάησ ζρέζεσλ:
βαξξόα ζην ζύλνιν ηωλ κειηζζώλ =(βαζκφο πξνζβνιήο ζηηο κέιηζζεο * ζχλνιν κειηζζψλ)/100
βαξξόα ζην ζύλνιν ηνπ γόλνπ = (βαζκφο πξνζβνιήο ζην γφλν κεηά ην ΟΟ * ζχλνιν θειηψλ)/100
Σέινο ν ζπλνιηθφο αξηζκφο βαξξφα/κειίζζη κεηά ηελ εθαξκνγή ππνινγίζηεθε κε βάζε ηελ
καζεκαηηθή ζρέζε πνπ αθνινπζεί:
ζύλνιν βαξξόα = βαξξφα ζην ζχλνιν ησλ κειηζζψλ + βαξξφα ζην ζχλνιν ηνπ γφλνπ + βαξξφα
απφ ΟΟ
φπνπ βαξξφα απφ ΟΟ ελλνείηαη ην ζχλνιν βαξξφα πνπ έπεζε ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά ηελ
εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο.
Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμένο (θαη ε δηνξζσκέλε) ππνινγίζηεθε βάζεη ησλ ηχπσλ πνπ
αλαγξάθνληαη ζηελ παξάγξαθν 19.6.
Με ηνλ ίδην αθξηβψο ηξφπν ππνινγίζηεθε θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά απφ
δχν θαη ηξεηο ζπλνιηθά ελζηαιάμεηο.
20.8 Επύδραςη του οξαλικού οξϋοσ ςτο γόνο
Μηα εκέξα κεηά ηελ πξψηε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο (18 ΢επηεκβξίνπ 2015), έγηλε καξθάξηζκα
ησλ ζέζεσλ 65 απγψλ εκέξαο ζε έλα πιαίζην απφ θάζε πεηξακαηηθφ κειίζζη γηα λα κειεηεζεί ηπρφλ
αθαίξεζε ηνπο απφ ηηο κέιηζζεο.
Αξρηθά επηιέρζεθε έλα πιαίζην απφ θάζε πεηξακαηηθφ κειίζζη θαη κεηαθέξζεθε ζην εξγαζηήξην
φπνπ θαη ζηεξίρζεθε ζε απηνζρέδηα βάζε ζηήξημεο. Τπφ ςπρξφ θσηηζκφ θαη κε ηε βνήζεηα
πιαζηηθήο δηαθάλεηαο πνπ εθάξκνδε ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιαηζίνπ, ζεκαδεχηεθαλ κε αλεμίηειν
καξθαδφξν νη ζέζεηο ησλ απγψλ.
Σελ επφκελε εκέξα πξαγκαηνπνηήζεθε έιεγρνο ηνπ αξηζκνχ ησλ καξθαξηζκέλσλ απγψλ θάζε
πιαηζίνπ. Αθινχζεζαλ παξφκνηνη έιεγρνη ησλ πξνλπκθψλ ζηηο 21, 24, 26 ΢επηεκβξίνπ (ζθξάγηζκα
θειηψλ) θαη ηέινο ζηηο 1 Οθησβξίνπ 2015.
41
Δηθόλα 7: Παξαθνινχζεζε πνξείαο καξθαξηζκέλσλ απγψλ εκέξαο
Δπηζεσξήζεηο κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ πεηξακαηηθψλ θπςειψλ

πξαγκαηνπνηήζεθαλ πξηλ ηε ζεξαπεπηηθή επέκβαζε κε νμαιηθφ νμχ, πεξίπνπ είθνζη εκέξεο κεηά
απφ θάζε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο, θαζψο θαη ην Μάξηην κεηά ην μερεηκψληαζκα. Πην
ζπγθεθξηκέλα έγηλε θαηαγξαθή ησλ πιαηζίσλ ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηνπ γφλνπ ηεο θάζε θπςέιεο ζηα
επηκέξνπο ζηάδηα ηνπ πεηξάκαηνο.
21. Φειμερινό καταπολϋμηςη
Η ηειεπηαία θαηαπνιέκεζε πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο 03/12/2015 έσο θαη ηηο 22/12/2015. Η κέζε
ν
ζεξκνθξαζία πνπ ζεκεηψζεθε ηελ πεξίνδν απηή ήηαλ 7.5 C ελψ ε κέζε ζρεηηθή πγξαζία ζηελ
πεξηνρή έθηαζε ην 81.5%. Σν ζπλνιηθφ χςνο βξνρφπησζεο ην Γεθέκβξε ήηαλ κφιηο 2.4mm.
Πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε κειηζζνηνμηθφηεηα κίαο κφλν
εθαξκνγήο νμαιηθνχ νμένο ην ρεηκψλα ζε κειίζζηα ρσξίο γφλν, ρξεζηκνπνηήζεθαλ δψδεθα κειίζζηα
κειηζζψλ (Apis mellifera macedonica) ζε αληίζηνηρν αξηζκφ θπςειψλ “επξσπατθνχ” ηχπνπ κε
θηλεηή βάζε θαη ζίηα.
Σα κειίζζηα θαηαλεκήζεθαλ ζε ηξεηο ηζνδχλακεο νκάδεο αθνχ πξνεγήζεθε επηζεψξεζε σο πξνο
ηνλ πιεζπζκφ ηνπο θαη πξνζδηνξηζκφο ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζηηο κέιηζζεο. Η νκάδα
Α πεξηιάκβαλε ηα κειίζζηα κάξηπξεο ελψ ζηηο άιιεο δχν δνθηκάζηεθαλ δχν δηαθνξεηηθέο
ζπγθεληξψζεηο δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο: C = 3.5%, (νκάδα Β) θαη C = 4.7% (νκάδα, Γ).
42
O ππνινγηζκφο ηνπ βαζκνχ πξνζβνιήο βαξξφα ζηηο ελήιηθεο κέιηζζεο έγηλε φπσο πεξηγξάθεηαη
ζηελ παξάγξαθν 19.1.
Σξεηο εκέξεο πξηλ ηελ πξψηε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο, γηλφηαλ θαζεκεξηλή θαηακέηξεζε ησλ
αθάξεσλ ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.2.
Η θαηακέηξεζε ησλ βαξξφα ζπλερίζηεθε γηα δχν εβδνκάδεο κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ
νμένο. Σηο δχν πξψηεο εκέξεο κεηά ηελ ελζηάιαμε, νη ζαλίδεο παξαηήξεζεο αθαηξνχληαλ θαη
αληηθαζηζηνχληαλ θαζεκεξηλά κε λέεο ψζηε λα κεηξεζνχλ ηα αθάξεα πνπ βξίζθνληαλ ζε απηέο. ΢ηε
ζπλέρεηα νη θαηακεηξήζεηο πξαγκαηνπνηνχληαλ θάζε δεχηεξε ή ηξίηε εκέξα.
Η ζλεζηκφηεηα ζηελ είζνδν ηεο θπςέιεο κειεηήζεθε φπσο αθξηβψο πεξηγξάθεηαη ζηελ παξάγξαθν
19.3. Η θαηακέηξεζε ησλ λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο θπςέιεο - παγίδεο ζπλερίζηεθε γηα δχν εβδνκάδεο
ψζηε λα κειεηεζεί ε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο. Σηο δχν πξψηεο εκέξεο ε
θαηακέηξεζε γηλφηαλ θαζεκεξηλά ελψ ζηε ζπλέρεηα θάζε δχν-ηξεηο εκέξεο.
21.4 Προετοιμαςύα διαλύματοσ
Σελ εκέξα ηεο εθαξκνγήο ηνπ νμαιηθνχ νμένο (7 Γεθεκβξίνπ 2015), παξαζθεπάζηεθαλ ηα ηξία
δηαιχκαηα φπσο πεξηγξάθεηαη ζηελ παξάγξαθν 19.4.
Με ηνλ ίδην ηξφπν πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.5, πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ε ελζηάιαμε ηνπ
νμαιηθνχ νμένο ζηηο πεηξακαηηθέο απνηθίεο.
Μεηά ην πέξαο δχν εβδνκάδσλ απφ ηελ ελζηάιαμε, πξαγκαηνπνηήζεθε κία αθφκε δεηγκαηνιεςία
αθκαίσλ κειηζζψλ απφ ηελ θάζε απνηθία ζε δνρεία κε δηάιπκα αιθνφιεο – λεξνχ 1:3 (De Jong et
43
al., 1982), φπσο αθξηβψο πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.1. Απηφ έγηλε ψζηε κε βάζε ην βαζκφ
πξνζβνιήο βαξξφα κεηά ηε ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή λα ππνινγηζηεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ
νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν πνπ αλαιχεηαη ζηελ παξάγξαθν 20.7.
Καηαγξαθή ηνπ αξηζκνχ ησλ πιαηζίσλ πιεζπζκνχ θαη γφλνπ θάζε θπςέιεο, πξαγκαηνπνηήζεθε
πξηλ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζεξαπεπηηθνχ δηαιχκαηνο, αιιά θαη κεηά ην πέξαο ηνπ ρεηκψλα. Απηφ είρε
σο ζηφρν ηελ θαηαγξαθή ηεο πιεξνθνξίαο φζν αθνξά ηπρφλ δηαθνξέο κεηαμχ ησλ κειηζζηψλ ησλ
ηξηψλ νκάδσλ σο πξνο ηελ αλάπηπμε ηνπο ηελ άλνημε.
44
22. Επύδραςη του οξαλικού οξϋοσ ςτισ μϋλιςςεσ
(κλουβϊκια παρατόρηςησ)
22.1 Επύδραςη του οξαλικού οξϋοσ ςτην παραγωγικότητα των μελιςςιών

(ταχύτητα ςυλλογόσ)
Γεθαέμη εκέξεο κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο, ζπιιέρζεθαλ απφ ηελ θάζε
θπςέιε 30 λενεθθνιαπηφκελεο κέιηζζεο νη νπνίεο κεηαθέξζεθαλ ζε θινπβάθηα παξαηήξεζεο. Σα
θινπβάθηα δηαηεξήζεθαλ ζε ζεξκνζάιακν, ζε ζπλζήθεο παξφκνηεο κε απηέο ηεο θπςέιεο.
22.1.2 ΢υλλογό νεοεκκολαπτόμενων μελιςςών
Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη ε ζπιινγή ηνπο, επηιέρζεθε αξρηθά απφ ην θάζε κειίζζη έλα πιαίζην κε
εθθνιαπηφκελν γφλν απφ ην νπνίν απνκαθξχλζεθε ν πιεζπζκφο. ΢ηε ζπλέρεηα πάλσ ζε θάζε
θπςέιε ηνπνζεηήζεθε ζίηα αεξηζκνχ θαη πάλσ ζε απηή θελφο φξνθνο. ΢ηνλ φξνθν ηνπνζεηήζεθε ην
πιαίζην εθθνιαπηφκελνπ γφλνπ φπνπ θαη έγηλε ε εθθφιαςε αξθεηψλ κειηζζψλ. Αθνχ
κεηαθέξζεθαλ 30 κέιηζζεο ζε θάζε θινπβάθη παξαηήξεζεο ην πιαίζην επηζηξάθεθε ζηε
γνλνθσιηά.
Δηθόλα 8: Γηαδηθαζία ζπιινγήο λενεθθνιαπηφκελσλ κειηζζψλ
45
22.1.3 Προετοιμαςύα κλουβιών παρατόρηςησ
΢ηα μχιηλα θινπβάθηα παξαηήξεζεο είρε ήδε πξνζαξηεζεί έλα κηθξφ θνκκάηη άδεηαο ρηηζκέλεο
θεξήζξαο πξνθεηκέλνπ λα πξνζνκνηαζηνχλ νη ζπλζήθεο θπςέιεο θαη λα εληζρπζεί ην έλζηηθην ηεο
απνζήθεπζεο ησλ κειηζζψλ. ΢ην επάλσ κέξνο ηνπ θάζε θισβνχ ηνπνζεηήζεθε πιαζηηθφο
δηαβαζκηζκέλνο ζσιήλαο ψζηε λα γίλεηαη ε ηξνθνδνζία ησλ κειηζζψλ κε ζηξφπη.
22.1.4 Προετοιμαςύα ςιροπιού, χορόγηςη και καταγραφό κατανϊλωςησ
Καζεκεξηλά παξαζθεπαδφηαλ ζηξφπη 1:1 (ρσξίο θαζφινπ ζέξκαλζε) θαη γηλφηαλ εθνδηαζκφο ηνπ
θάζε ζσιήλα κε 5 ml. Σηο πξψηεο ηξεηο εκέξεο γηλφηαλ θαζεκεξηλφο έιεγρνο θαη θαηαγξαθή ηεο
θαηαλάισζεο ζηξνπηνχ αλά θινπβάθη ελψ νη ζσιήλεο αδεηάδνληαλ, θαζαξίδνληαλ θαη γεκίδνληαλ εθ
λένπ κε ην θξέζθν ζηξφπη. Μεηά ηηο ηξεηο πξψηεο εκέξεο ε δηαδηθαζία απηή γηλφηαλ θάζε δεχηεξε
κέξα κέρξη λα ζπκπιεξσζεί ζπλνιηθά κηα εβδνκάδα παξαηεξήζεσλ. .
Δηθόλα 9: Κινπβάθηα παξαηήξεζεο
46
22.2 Μελιςςοτοξικότητα διαφορετικών ςκευαςμϊτων οξαλικού οξϋοσ
(χορόγηςη από του ςτόματοσ)
22.2.1 ΢υλλογό νεοεκκολαπτόμενων μελιςςών
Γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ πεηξάκαηνο απηνχ αθαηξέζεθαλ απφ έλα κειίζζη ην νπνίν δελ είρε δερηεί
ζεξαπεπηηθή επέκβαζε κε νμαιηθφ νμχ, ηξία πιαίζηα εθθνιαπηφκελνπ γφλνπ. Σα πιαίζηα
κεηαθέξζεθαλ ζε ζεξκνζάιακν θαη κεηά απφ έλα εηθνζηηεηξάσξν, νη λεαξέο κέιηζζεο πνπ
εθθνιάθζεθαλ, κνηξάζηεθαλ ζε 28 θινπβάθηα παξαηήξεζεο (30 κέιηζζεο/θινπβάθη) ελψ ηα
πιαίζηα επηζηξάθεθαλ ζην αξρηθφ κειίζζη.
22.2.2 Προετοιμαςύα κλουβιών
Σα θινπβάθηα ήηαλ φκνηα κε απηά πνπ πεξηγξάθνληαη ζηελ παξάγξαθν 22.1. ΢ην εζσηεξηθφ ηνπο
πξνζαξηήζεθε έλα κηθξφ θνκκάηη άδεηαο ρηηζκέλεο θεξήζξαο θαη έλαο δηαβαζκηζκέλνο πιαζηηθφο
ζσιήλαο κε νπή φπσο αθξηβψο θαη ζηελ παξάγξαθν πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ.
Δηθόλα 10: Πιαίζηα εθθνιαπηφκελνπ γφλνπ ζην ζεξκνζάιακν
47
22.2.3 Επιλογό ςκευαςμϊτων οξαλικού οξϋοσ και περιεκτικοτότων
Πξνθεηκέλνπ λα εξεπλεζεί ε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κέζσ ηεο πεπηηθήο νδνχ,
επηιέρζεθαλ ηξία (θσδηθνί 1, 9 θαη 13) κεηαμχ δεθαηεζζάξσλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο απφ
θαηαζηήκαηα κειηζζνθνκηθνχ εμνπιηζκνχ ηεο ρψξαο. Σα ζθεπάζκαηα απηά επηιέρζεθαλ κεηά
πνηνηηθφ θαη πνζνηηθφ πξνζδηνξηζκφ κέζσ FAAS (θαζκαηνκεηξία αηνκηθήο απνξξφθεζεο) ησλ
κεηαιιηθψλ ζηνηρείσλ Ca, Cr θαη Fe (Πίλαθαο 10).
Δηδηθφηεξα ζην ζθεχαζκα κε θσδηθφ 1, δελ αληρλεχηεθαλ ίρλε Ca θαη Cr, βξέζεθε φκσο ζίδεξνο
15.3 mg/kg. Σν νμαιηθφ νμχ κε θσδηθφ 9 πεξηείρε 37.1 mg/kg Ca θαη 48.8 mg/kg Fe ελψ δελ
αληρλεχηεθε θαζφινπ Cr. Σέινο ζην ζθεχαζκα 13 βξέζεθε Cr θαη Fe πεξηεθηηθφηεηαο 5.48 θαη 28.7
mg/kg αληίζηνηρα θαη θαζφινπ Ca. Σα δείγκαηα κε θσδηθφ 1 θαη 9 αλαγξάθνληαλ σο δηέλπδξν
νμαιηθφ ζηελ εηηθέηα ηεο ζπζθεπαζίαο ελψ ην 13 σο άλπδξν.
Δπηπιένλ γηα θάζε έλα απφ ηα ηξία ζθεπάζκαηα δνθηκάζηεθαλ νη δχν ζπγθεληξψζεηο (3.5% θαη
4.7% w/v) πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη ζηα πεηξάκαηα πνπ πεξηγξάθεθαλ παξαπάλσ, ψζηε λα
εξεπλεζνχλ πηζαλέο δηαθνξέο ζηε κειηζζνηνμηθφηεηά ηνπο κεηά απφ θαηαλάισζε δηαιχκαηνο
νμαιηθνχ νμένο. Με βάζε ηα παξαπάλσ πξνέθπςαλ επηά νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ θινπβηψλ
παξαηήξεζεο· κία νκάδα κάξηπξαο φπνπ ρνξεγνχληαλ απιφ ζηξφπη 1:1 θαη κία νκάδα γηα θάζε
ζπλδπαζκφ πεξηεθηηθφηεηαο-ζθεπάζκαηνο.
48
Πίλαθαο 10: ΢πγθεληξσηηθφο πίλαθαο πξνζδηνξηζκνχ πεξηεθηηθφηεηαο Ca, Cr θαη Fe ζηα δηαθνξεηηθά
ζθεπάζκαηα νμαιηθνχ νμένο κέζσ θαζκαηνκεηξίαο αηνκηθήο απνξξφθεζεο (FAAS).
Κωδηθόο Πεξηεθηηθόηεηα Ca Πεξηεθηηθόηεηα Cr Πεξηεθηηθόηεηα Fe
ζθεπάζκαηνο mg/kg mg/kg mg/kg
1 - - 15,3
2 4,86 - 18,2
3 3,89 - 17,2
4 - 3,47 25,5
5 - 3,23 30,1
6 5,16 - 28,3
7 9,47 - 18,5
8 (άλπδξν)* - - 14,6
9 37,1 - 48,9
10 54,1 - 16
11 - - 13,4
12 3,15 - 31,2
13 (άλπδξν)* - 5,48 28,7
14 (ηακπιέηεο) - 4,33 45
* όπωσ αυτό αναφζρεται ςτην ετικζτα
49
22.2.4 Προετοιμαςύα διαλυμϊτων οξαλικού οξϋοσ, χορόγηςη και καταγραφό θνηςιμότητασ
Η παξαζθεπή ησλ δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο γηα θάζε ζπλδπαζκφ ζθεπάζκαηνο –

πεξηεθηηθφηεηαο, έγηλε ζχκθσλα κε ηε δηαδηθαζία πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 19.4. Σελ
πξψηε κφλν εκέξα ηνπ πεηξάκαηνο ρνξεγήζεθε ζε θάζε θινπβάθη πνζφηεηα 5ml ηνπ αληίζηνηρνπ
δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο (εθηφο απφ ηνπο κάξηπξεο πνπ ρνξεγήζεθε ζηξφπη 1:1). Σελ επφκελε
εκέξα θαη θαζεκεξηλά θαηαγξαθφηαλ ε ζλεζηκφηεηα. Οη λεθξέο κέιηζζεο δελ απνκαθξχλνληαλ.
Μεηά απφ θάζε θαηαγξαθή νη ζσιήλεο ηξνθνδφηεζεο αδεηάδνληαλ, θαζαξίδνληαλ θαη γεκίδνληαλ εθ
λένπ κε θξέζθν ζηξφπη 1:1 πνπ πξνεηνηκαδφηαλ θαζεκεξηλά. Υξεηάζηεθαλ ζπλνιηθά δεθανρηψ
εκέξεο ψζηε λα ζαλαησζεί ην ζχλνιν ησλ κειηζζψλ νπφηε θαη έιεμε ην πείξακα.
Δηθόλα 11: Κινπβάθηα παξαηήξεζεο θαη δηαθνξεηηθά δηαιχκαηα νμαιηθνχ νμένο
50
ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΑ ΚΑΙ ΢ΤΖΗΣΗ΢Η
23. Καλοκαιρινό καταπολϋμηςη βαρρόα με οξαλικό οξύ
23.1 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικού οξϋοσ
Ο κέζνο φξνο λεθξψλ κειηζζψλ αλά εκέξα πξηλ ηελ εθαξκνγή (1.7, 3.3 θαη 2.7) ήηαλ κεγαιχηεξνο -
αιιά ζρεηηθά κηθξφο- απφ απηφλ πνπ ζεκεηψζεθε κεηά (0.7, 0,9 θαη 1,4) θαη γηα ηηο ηξεηο
πεηξακαηηθέο νκάδεο, ελψ ε κέγηζηε ζλεζηκφηεηα έθηαζε ηηο 5 κέιηζζεο/εκέξα ηελ ηξίηε εκέξα
κεηά ηε ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή ζηελ νκάδα Γ (΢ρήκα 1). Γεδνκέλνπ ηνπ πιεζπζκνχ ησλ
κειηζζηψλ ηελ ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη ηνπ γεγνλφηνο φηη έλα πιαίζην θαιχπηεηαη απφ
1582 κέιηζζεο (Αξγελά, 2013), αλ ππνηεζεί φηη ε ζλεζηκφηεηα απηή ζεκεησλφηαλ γηα δχν εβδνκάδεο
κεηά ηελ εθαξκνγή, ε ζπλνιηθή απψιεηα ζηα κειίζζηα ζα ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 0.5%. Βάζεη ησλ
ζηνηρείσλ απηψλ ε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή
νμαιηθνχ νμένο ήηαλ αξθεηά ρακειή. Σα απνηειέζκαηα ηεο ζηαηηζηηθήο επεμεξγαζίαο έδεημαλ φηη
δελ ππήξραλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ νκάδσλ θακία απφ ηηο εκέξεο ηνπ
πεηξάκαηνο (α=0.05, p=0.116-1).
Υακειή ηνμηθφηεηα αλαθέξεηαη ζε αλάινγεο έξεπλεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ απφ ηνπο Gregorc
θαη Planinc (2001), Girisgin θαη Aydin (2010) θαη Hatjina θαη Haristos, (2005) κεηά απφ κία ή
πεξηζζφηεξεο ελζηαιάμεηο νμαιηθνχ νμένο ζε κειίζζηα κε γφλν.
51
6 35
αξηζκόο λεθξώλ κειηζζώλ
5 30
ζεξκνθξαζία ν C
25
4
20
3
15
2
10
1 5
0 0
11/7 12/7 13/7 14/7 15/7 16/7 17/7 18/7 19/7 20/7 21/7 24/7 27/7 30/7
πριν το ΟΟ μετά το ΟΟ
Α :0% Β :3.5% Γ: 4.7%
΢ρήκα 1: Αξηζκφο λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο παγίδεο ζχιιεςεο ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%) θαη ζηα κειίζζηα
πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο (Β:3.5%, Γ:4.7%), πξηλ θαη κεηά
ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
Μία ηάζε πηψζεο κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ αθάξεσλ είλαη εκθαλήο ηηο πξψηεο εκέξεο κεηά ηε ζεξαπεία
ελψ ζηε ζπλέρεηα απηή κεηψλεηαη (΢ρήκα 2). Ο κέζνο φξνο αθάξεσλ ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο γηα
ηηο νκάδεο Α (0%), Β (3,5%), Γ (4,7%) ήηαλ αληίζηνηρα 2.6, 0.8, 0.6 πξηλ θαη 3, 1.9 θαη 5.9 κεηά ηελ
ελζηάιαμε. Σε δεχηεξε εκέξα κεηά ηελ εθαξκνγή παξαηεξείηαη ε κέγηζηε πηψζε (54 βαξξφα) γηα
ηελ νκάδα ηελ Γ φπνπ δνθηκάζηεθε ε κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα νμαιηθνχ νμένο. Ωζηφζν
ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο δελ αληρλεχζεθαλ κεηαμχ ησλ νκάδσλ (α=0.05 θαη p=0,116-1)
πηζαλφλ ιφγσ κεγάιεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ (max CV:97.7%).
Μεγαιχηεξνο αξηζκφο βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά ηελ ελζηάιαμε ηνπ νμαιηθνχ
νμένο, παξαηεξήζεθε θαη απφ ηνπο Gregorc θαη Planinc (2001, 2004) θαη Skerl et al., (2010) κε
πεξηεθηηθφηεηα δηαιχκαηνο 2,9%, 3,4%, 3,9% w/w. Οη Gregorc θαη Planinc (2012) θαη νη Hatjina
θαη Haristos (2005) αλαθέξνπλ απμεκέλε πηψζε βαξξφα ηηο πξψηεο εκέξεο κεηά ηε ζεξαπεπηηθή
εθαξκνγή ε νπνία εκθαλίδεη ζηαδηαθή κείσζε ηηο επφκελεο εκέξεο. Παξφκνηα ήηαλ θαη ηα
απνηειέζκαηα ησλ Gregorc θαη Poklular (2003) θαη Gregorc θαη Planinc (2004) ζε αλάινγε έξεπλα
νη νπνία παξαηήξεζαλ αχμεζε ηεο ζλεζηκφηεηαο βαξξφα ζπγθεθξηκέλα ηηο πξψηεο 2-4 εκέξεο πνπ
αθνινχζεζαλ ηεο ελζηάιαμεο.
52
60 35
50 30
25
αριθμόσ βαρρόα
θερμοκραςία ο C
40
20
30
15
20
10
10 5
0 0
11/7 12/7 13/7 14/7 15/7 16/7 17/7 18/7 19/7 20/7 21/7 24/7 27/7 30/7
Α :0% Β :3.5% Γ :4.7%
΢ρήκα 2: Αξηζκφο βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%) θαη ζηα κειίζζηα πνπ
εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο (Β:3.5%, Γ:4.7%), πξηλ θαη κεηά ηελ
εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
H ρακειή απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ηελ επνρή απηή απνδίδεηαη ζηελ χπαξμε γφλνπ.
Η δηνξζσκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο έθηαζε ζην 5.4 % ζηελ νκάδα Β θαη ζην 8.4
% ζηελ Γ (΢ρήκα 3). ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο δελ παξαηεξήζεθαλ κεηαμχ ησλ νκάδσλ
(α=0.05, p=0.3).
Παξφκνηα ήηαλ θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ Girisgin θαη Aydin, (2010) ζε αλάινγε έξεπλα φπνπ ε
απνηειεζκαηηθφηεηα κηαο ελζηάιαμε δηαιχκαηνο κεγαιχηεξεο πεξεηθηηθφηεηαο (100g/l) πνπ
ζεκεηψζεθε ήηαλ 8.3%. Οη Gregorc θαη Planinc (2004), δνθηκάδνληαο νμαιηθφ νμχ πεξηεθηηθφηεηαο
2.9% ζε κειίζζηα κε γφλν παξαηήξεζαλ επίζεο απνηειεζκαηηθφηεηα γχξσ ζην 7.78% θαηά ηελ
πξψηε επαλάιεςε. Πεξίπνπ 20% ηνπ ζπλφινπ ησλ βαξξφα ¨έπεζε¨ θαηά ηελ πξψηε απφ ηηο ηξεηο
θαινθαηξηλέο ελζηαιάμεηο ησλ Skerl et. al., (2011) ελψ πνιιαπιέο θαινθαηξηλέο εθαξκνγέο
νμαιηθνχ νμένο πνπ δνθηκάζηεθαλ απφ ηνπο Gregorc θαη Planinc (2001, 2003, 2012) θαη Adjlane et
al., (2013) είραλ σο απνηέιεζκα λα επηηεπρζεί απνηειεζκαηηθφηεηα κηθξφηεξε ηνπ 50% ζηηο
πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ.
53
9,00
8,00
7,00
αποτελεςματικότητα %
6,00
5,00
a
4,00
3,00
a
2,00
1,00
0,00
Β:3,5% Γ:4,7%
΢ρήκα 3: Γηνξζσκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο πνπ δνθηκάζηεθαλ ζηηο νκάδεο
Β:3.5% θαη Γ:4.7% ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο. Μέζνη φξνη πνπ ζπλνδεχνληαη απφ δηαθνξεηηθφ γξάκκα
δηαθέξνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά (p<0.05).
Πξνβιήκαηα ζηελ αλάπηπμε ησλ κειηζζηψλ πνπ εθαξκφζηεθε νμαιηθφ νμχ δελ εληνπίζηεθαλ φζν
αθνξά ηνλ πιεζπζκφ θαη ην γφλν ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πεηξάκαηνο ζπγθξηηηθά κε ηα κειίζζηα
κάξηπξεο. Παξφκνηα ήηαλ θαη ε εηθφλα κεηά ην πέξαο ηνπ ρεηκψλα (΢ρήκα 4, ΢ρήκα 5). Οη
δηαθπκάλζεηο ην γφλνπ θαη ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ δηάξθεηα ησλ παξαηεξήζεσλ απνδίδνληαη ζηελ
θπζηθή επνρηαθή κεηαβνιή ηε δπλακηθφηεηαο ησλ κειηζζηψλ
Ιθαλνπνηεηηθφ μερεηκψληαζκα θαη αλάπηπμε παξαηεξήζεθε θαη απφ ηνπο Gregorc θαη Planinc,
(2001), νη νπνίνη πξαγκαηνπνίεζαλ ηξεηο θαινθαηξηλέο εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο γηα θάζε
πεξηεθηηθφηεηα (4,1%,4.8% θαη 5,2% w/w) ζε κειίζζηα κε γφλν.
54
16
14
12
αριθμόσ πλαιςίων
10
0
Α : 0% Β :3.5% Γ :4.7%
πριν το ΟΟ (30/6) μετά το ΟΟ (11/9) μετά το ΟΟ (2/10) ξεχειμϊνιαςμα (7/3)
΢ρήκα 4: Γπλακηθφηεηα ησλ κειηζζηψλ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (Α:0%, Β:3.5%, Γ:4.7%) σο πξνο ηνλ αξηζκφ
πιαηζίσλ πιεζπζκνχ πξηλ θαη κεηά ηε ζεξαπεία κε νμαιηθφ νμχ θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Α : 0% Β :3.5% Γ :4.7%
πριν το ΟΟ (30/6) μετά το ΟΟ (11/9) μετά το ΟΟ (2/10) ξεχειμϊνιαςμα (7/3)
΢ρήκα 5: Γπλακηθφηεηα ησλ κειηζζηψλ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (Α:0%, Β:3.5%, Γ:4.7%) σο πξνο ηνλ αξηζκφ
πιαηζίσλ γφλνπ πξηλ θαη κεηά ηε ζεξαπεία κε νμαιηθφ νμχ θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
55
24. Υθινοπωρινό καταπολϋμηςη βαρρόα με οξαλικό οξύ
Πξνβιήκαηα φζν αθνξά ηε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο δελ παξαηεξήζεθαλ θαηά ηε
δηάξθεηα ηεο θζηλνπσξηλήο θαηαπνιέκεζεο αθφκα θαη κεηά απφ ηξεηο ελζηαιάμεηο, θαζψο ε
εκεξήζηα ζλεζηκφηεηα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά απφ θάζε εθαξκνγή ήηαλ
παξφκνηα θαη γηα ηηο ηξεηο νκάδεο ρσξίο λα ππεξβαίλεη ηηο ηέζζεξεηο κέιηζζεο ζε θακία πεξίπησζε
(΢ρήκα 6). Η κέγηζηε ζλεζηκφηεηα θαηαγξάθεθε ην δηάζηεκα κεηά ηε δεχηεξε ελζηάιαμε (΢ρήκα
6). Όπσο αλαιχζεθε θαη ζηελ παξάγξαθν 23.1 , ε απψιεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ κειηζζψλ
ππνινγίδεηαη πεξίπνπ ζην 0.3% κε βάζε ηνλ πιεζπζκφ ησλ κειηζζηψλ ζηελ παξνχζα θάζε. Η κέζε
ζλεζηκφηεηα ην δηάζηεκα κεηά ηελ πξψηε ελζηάιαμε ζηηο νκάδεο Α, Β θαη Γ ήηαλ 0.4, 0.7 θαη 0.4
κέιηζζεο αληίζηνηρα. Μεηά ηε δεχηεξε επαλάιεςε ηεο ζεξαπείαο ε κέζε ζλεζηκφηεηα ήηαλ ίδηα θαη
γηα ηηο ηξεηο νκάδεο (0.7 κέιηζζεο). Σέινο νη κέζνη φξνη λεθξψλ κειηζζψλ πνπ θαηακεηξήζεθαλ
ζηηο παγίδεο ζχιιεςεο κεηά ηελ ηειεπηαία ελζηάιαμε ήηαλ 0.8, 0.9 θαη 0.5 γηα ηηο νκάδεο Α,Β θαη Γ
αληίζηνηρα.. Η ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ έδεημε δηαθνξέο κφλν ζηηο 2/11/2015 κεηαμχ
ηεο νκάδαο Β θαη Γ (α=0.05, p=0.015). Η κε ζηαηηζηηθή δηαθνξνπνίεζε κπνξεί λα απνδνζεί ζηε
κεγάιε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ (max CV=173,37%).
Υακειή κειηζζνηνμηθφηεηα αλαθέξεηαη απφ ηνπο Mutinelli et al., (1997), Akyol θαη Yeninar,
(2007) θαη Rashid et al., (2012) κεηά απφ δχν ή ηξεηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο ζε
κειίζζηα κε γφλν. Δηδηθφηεξα ζηελ εξγαζία ησλ Mutinelli et al., (1997) φπνπ ρξεζηκνπνηήζεθε
πεξηεθηηθφηεηα δηαιχκαηνο 5% w/v, ν αξηζκφο λεθξψλ κειηζζψλ/εκέξα ήηαλ ζε φια ηα κειίζζηα
πεξίπνπ δψδεθα κέιηζζεο, δηπιάζηνο δειαδή απφ απηφλ πνπ ζεκεηψζεθε ζην παξφλ πείξακα.
56
5 30
4,5
25
4
αριθμόσ νεκρϊν μελιςςϊν
3,5
20
3
2,5 15
2
10
1,5
1
5
0,5
0 0
15/9
16/9
17/9
18/9
19/9
21/9
24/9
26/9
28/9
1/10
3/10
5/10
6/10
7/10
8/10
9/10
12/10
14/10
16/10
19/10
21/10
23/10
27/10
29/10
31/10
1/11
2/11
4/11
6/11
7/11
9/11
11/11
13/11
16/11
πριν το ΟΟ μετά την 1η ΟΟ μετά την 2η ΟΟ μετά την 3η ΟΟ
Α :0% Β :3.5% Γ :4.7%
΢ρήκα 6: Αξηζκφο λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο παγίδεο ζχιιεςεο· ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%) θαη ζηα κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο
δχν δηαθνξεηηθψλ ζπγθεληξψζεσλ (Β:3.5%, Γ:4.7%), πξηλ θαη κεηά ηηο ηξεηο ζεξαπεπηηθέο εθαξκνγέο.
57
Μηα ηάζε γεληθήο αχμεζεο ηνπ αξηζκνχ βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο
παξαηεξείηαη ζε φια κειίζζηα αλεμαξηήησο ζεξαπείαο, ην δηάζηεκα κεηά απφ ηηο
εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο (΢ρήκα 7). Απηφ νθείιεηαη ζηε θπζηνινγηθή κείσζε ηεο
έθηαζεο ηνπ γφλνπ ιφγσ επνρήο, ε νπνία ζεκαίλεη θαη κεγαιχηεξν θνξηίν βαξξφα
ζηηο αθκαίεο κέιηζζεο. Σηο πξψηεο φκσο εκέξεο κεηά απφ θάζε εθαξκνγή ε πηψζε
βαξξφα ζηηο νκάδεο πνπ δέρηεθαλ ζεξαπεία, εκθαλίδεηαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξε
ζπγθξηηηθά κε απηή ηνπ κάξηπξα (΢ρήκα 7).
΢ρεηηθά κε ηελ πξψηε ελζηάιαμε, κέγηζην πηψζεο ζεκεηψζεθε ηελ πξψηε κέξα
(18/9/2015) γηα ηελ νκάδα Γ θαη ηε δεχηεξε εκέξα (19/9/2015) γηα ηελ νκάδα Β
(340.7 θαη 91 βαξξφα αληίζηνηρα). Ο κέζνο φξνο πηψζεο ηηο δχν απηέο εκέξεο γηα
ηνλ κάξηπξα ήηαλ 6 θαη 12 βαξξφα. ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο βξέζεθαλ
κεηαμχ ηνπ κάξηπξα θαη ηεο νκάδαο Γ (α=0.05, p=0,04) ζηηο 18/9/2015 ελψ ζηηο
19/9/2015 κεηαμχ κάξηπξα θαη νκάδαο Γ (α=0.05, p=0,012) θαη κεηαμχ ησλ νκάδσλ
Β θαη Γ (α=0.05, p=0,035). Σν φηη δελ βξέζεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο
κεηαμχ ηεο νκάδαο Β θαη ηνπ κάξηπξα πηζαλφλ νθείιεηαη ζηε κεγάιε δηαθχκαλζε
ησλ ηηκψλ (max CV=133.4%).
Σξεηο εκέξεο κεηά ηε δεχηεξε ελζηάιαμε θαηακεηξήζεθαλ ζηηο ζαλίδεο
παξαηήξεζεο ηα πεξηζζφηεξα αθάξεα θαη γηα ηηο δχν πεηξακαηηθέο νκάδεο (΢ρήκα
7). ΢πγθεθξηκέλα 89 βαξξφα ήηαλ ν κέζνο φξνο ηεο νκάδαο Β θαη 295.7 ηεο νκάδαο
Γ ηελ εκέξα απηή (9/10/2015). Σελ ίδηα εκέξα ε νκάδα Α ζεκείσζε πηψζε 81
βαξξφα. ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο πνπ αλακελφηαλ λα βξεζνχλ ηνπιάρηζηνλ
κεηαμχ Α θαη Γ νκάδαο ζηηο 8 θαη 9/10/2015 δελ εληνπίζηεθαλ φπσο θαη γηα θακία
άιιε εκέξα ηνπ δηαζηήκαηνο κεηά ηε δεχηεξε ζεξαπεπηηθή επέκβαζε απνηέιεζκα
πνπ κπνξεί λα απνδνζεί ζηε κεγάιε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ (max CV=173.2%).
Σν δηάζηεκα κεηά ηελ ηειεπηαία εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο κέγηζην πηψζεο
παξαηεξήζεθε ζχκθσλα κε ην δηάγξακκα ηε δεχηεξε κέξα (2/11/2015).
΢πγθεθξηκέλα ζηηο νκάδεο Β θαη Γ ζεκεηψζεθε πηψζε 115 θαη 471.3 αθάξεα, ελψ
ζηελ νκάδα ηνπ κάξηπξα 47.7. Παξφια απηά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο
ζεκεηψζεθαλ κφλν κεηαμχ ηνπ κάξηπξα θαη ηεο νκάδαο Γ (α=0.05, p=0.036) ηελ
εκέξα απηή πηζαλφλ γηα ηνλ ίδην ιφγν πνπ πξναλαθέξζεθε (max CV=173.2%).
58
Μεγαιχηεξε πηψζε αθάξεσλ κεηά απφ θζηλνπσξηλή ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή κε
δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο πνηθίιεο πεξηεθηηθφηεηαο αλαθέξεηαη απφ αξθεηνχο
εξεπλεηέο φπσο νη Gregorc θαη Poklular (2003), Stanghellini θαη Raybold (2004),
Gregorc θαη Planinc (2004, 2012), Bacandritsos et al., (2007), Sammataro et al.,
(2008) θαη Rashid et al., (2012) είηε απηή εθαξκφζηεθε κία ή πεξηζζφηεξεο θνξέο.
Παξφκνηα είλαη επίζεο ηα απνηειέζκαηα ησλ Gregorc θαη Planinc (2004), Gregorc
θαη Poklular (2003) θαη Bacandritsos et al., (2007), ζρεηηθά κε ηνλ εληνπηζκφ ηνπ
κέγηζηνπ αξηζκνχ εκεξήζηαο πηψζεο αθαξέσλ πνπ ζεκεηψλεηαη ηηο πξψηεο εκέξεο
κεηά ηελ ελζηάιαμε ελψ ζηε ζπλέρεηα θζίλεη ζηαδηαθά.
Μεηαμχ ησλ δχν ζπγθεληξψζεσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην παξφλ πείξακα, είλαη
εκθαλήο ε κεγαιχηεξε πηψζε αξηζκνχ βαξξφα ζηελ νκάδα Γ φπνπ εθαξκφζηεθε ην
δηάιπκα κε ηε κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα (4.7% w/v). ΢ε δηαθνξεηηθφ ζπκπέξαζκα
θαηέιεμαλ νη Rashid et al., (2012), νη νπνίνη παξαηήξεζαλ πςειφηεξε πηψζε βαξξφα
φηαλ ρξεζηκνπνηήζεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο πεξηεθηηθφηεηαο 3.2% ζπγθξηηηθά κε
απηή ησλ ζπγθεληξψζεσλ 4.2% θαη 2.1%.
59
500 30
450
25
400
350
20
300
250 15
200
10
150
100
5
50
0 0
15/9
16/9
17/9
18/9
19/9
21/9
24/9
26/9
28/9
1/10
3/10
5/10
6/10
7/10
8/10
9/10
1/11
2/11
4/11
6/11
7/11
9/11
12/10
14/10
16/10
19/10
21/10
23/10
27/10
29/10
31/10
11/11
13/11
16/11
πριν το ΟΟ μετά την 1η ΟΟ μετά την 2η ΟΟ μετά την 3η ΟΟ
Α :0% Β :3.5% Γ :4.7%
΢ρήκα 7: Αξηζκφο βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%) θαη ζηα κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο
δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο (Β:3.5%, Γ:4.7%) πξηλ θαη κεηά ηηο ηξεηο ζεξαπεπηηθέο εθαξκνγέο.
60
Η πεξηνξηζκέλε δξάζε ηνπ νμαιηθνχ νμένο έλαληη ηεο βαξξφα παξνπζία ηνπ
γφλνπ έρεη πξναλαθεξζεί (Gregorc and Planinc, 2001, 2012). Με βάζε ην ζηνηρείν
απηφ ε ρακειή απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμένο ζε κειίζζηα κε αξθεηά πιαίζηα γφλνπ,
ήηαλ αλακελφκελε.
Η πξψηε ελζηάιαμε δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηααο 3.5% δελ απνδείρζεθε
απνηειεζκαηηθή (-5%) θαζψο δελ θαηάθεξε λα ¨ξίμεη¨ πεξηζζφηεξα αθάξεα απφ απηά
πνπ θαηακεηξήζεθαλ ιφγσ θπζηθήο ζλεζηκφηεηαο ζηνλ κάξηπξα ελψ ε δηνξζσκέλε
απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νκάδαο Γ:4.7% έθηαζε ην 17.1% (΢ρήκα 7). Τςειφηεξε
αιιά αξθεηά ρακειή (25%) ήηαλ ε απνηειεζκαηηθφηεηα κηαο ελζηάιαμεο δηαιχκαηνο
νμαιηθνχ νμένο πεξηεθηηθφηεηαο 2.9% w/w ππφ παξφκνηεο ζπλζήθεο, πνπ
πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνπο Gregorc θαη Planinc (2002). Σν 51% ηνπ ζπλφινπ ησλ
αθαξέσλ ¨έπεζε¨ κεηά απφ κηα ελζηάιαμε κε ηελ ίδηα πεξηεθηηθφηεηα ζε λεφηεξε
έξεπλα ησλ Gregorc θαη Planinc (2004). Οη Howis et al., (2011), αλαθέξνπλ
απνηειεζκαηηθφηεηα 69% ελψ αθφκε πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα (84,5%)
παξαηεξήζεθε ζε αλάινγε έξεπλα ησλ Akyol θαη Yeninar (2007). Η απμεκέλε απηή
απνηειεζκαηηθφηεηα παξνπζία γφλνπ κπνξεί λα απνδνζεί ζηε κεησκέλε έθηαζε ηνπ.
Η δεχηεξε επαλάιεςε ηεο ζεξαπείαο είθνζη εκέξεο κεηά ηελ πξψηε, θαηφξζσζε
λα κεηψζεη αξθεηά ην αξρηθφ θνξηίν βαξξφα θαη ζηηο δπν νκάδεο ρσξίο φκσο πάιη λα
ζεκεησζεί απνηειεζκαηηθφηεηα >50%. ΢πγθεθξηκέλα νη δχν εθαξκνγέο δηαιχκαηνο
3.5% ¨έξημαλ¨ ην 11.3% ηνπ ζπλφινπ ησλ αθάξεσλ ελψ ην δηάιπκα κε ηε κεγαιχηεξε
πεξηεθηηθφηεηα ην 29.5% (΢ρήκα 8). Γηαθνξεηηθά ήηαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ
Adjlane et al., (2013), νη νπνίνη κεηά απφ δχν επαλαιήςεηο κε ζπγθεληξψζεηο 4.2%,
3,2%, 2,1% παξαηήξεζαλ απνηειεζκαηηθφηεηα 81%, 72.19%, 65% αληίζηνηρα ελψ νη
Akyol θαη Yeninar (2007), 93,41% πξάγκα πνπ δχλαηαη λα αηηηνινγεζεί απφ ηελ
χπαξμε ιηγφηεξσλ πιαηζίσλ γφλνπ ζηα κειίζζηα απηά.
Μεηά απφ ηξεηο ελζηαιάμεηο ε απνηειεζκαηηθφηεηα γηα ηηο δχν νκάδεο ήηαλ Β:
10.25% θαη Γ:46.15% (΢ρήκα 8). ΢ε πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα θαηέιεμαλ
αξθεηνί εξεπλεηέο. Οη Sammataro et al., (2008), Βacandritsos et al., (2007) θαη
Gregorc θαη Poklular (2003) αλαθέξνπλ απνηειεζκαηηθφηεηα 70%, 65,3% θαη
77,93% κεηά απφ ηξεηο ελζηαιάμεηο παξνπζία γφλνπ. Αθφκε πςειφηεξε κείσζε ηνπ
θνξηίνπ βαξξφα κεγαιχηεξε ηνπ 90% αλά πεξίπησζε βξέζεθε απφ ηνπο Mutinelli et
61
al., (1997), Stanghellini θαη Raybold (2004) θαη Rashid et al., (2012). Καη ζηελ
πεξίπησζε απηή ε πςειή απηή απνηειεζκαηηθφηεηα κπνξεί λα απνδνζεί ζηελ χπαξμε
ιίγνπ γφλνπ ζηα κειίζζηα.
Σα απνηειέζκαηα ηεο ζηαηηζηηθήο επεμεξγαζίαο εληφπηζαλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο
κεηαμχ ησλ νκάδσλ Β θαη Γ κφλν κεηά ηελ πξψηε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο (α=0.05,
p=0.004). ΢εκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ νκάδσλ κεηά απφ δχν θαη ηξεηο
εθαξκνγέο πηζαλφλ δελ αληρλεχζεθαλ ιφγσ κεγάιεο δηαθχκαλζεο ηηκψλ (p:0.078,
CV:121% θαη p:0.111, CV:273% αληίζηνηρα).
΢πκπεξαζκαηηθά ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμένο ζε κειίζζηα κε γφλν εκθάληζε
ηάζε αχμεζεο κε ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ επαλαιήςεσλ ηεο εθαξκνγήο, ελψ ε
πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα παξαηεξήζεθε κεηά απφ ηξεηο ελζηαιάμεηο ηνπ
δηαιχκαηνο κε ηε κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα. Μηθξή ήηαλ ε δηαθνξά ζην πνζνζηφ
πηψζεηο αηφκσλ βαξξφα πνπ πξνθάιεζε ε δεχηεξε θαη ε ηξίηε εθαξκνγή κε δηάιπκα
3.5% (΢ρήκα 8).
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
μετά από 1 ΟΟ μετά από 2 ΟΟ μετά από 3 ΟΟ
-10,00
Β:3.5% Γ:4.7%
΢ρήκα 8: Γηνξζσκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο πνπ δνθηκάζηεθαλ

ζηηο νκάδεο Β:3.5% θαη Γ:4.7 κεηά απφ κία, δχν θαη ηξεηο θζηλνπσξηλέο ζεξαπεπηηθέο
εθαξκνγέο αληίζηνηρα.
62
Tα κειίζζηα ηεο νκάδαο Β:3,5% θαζψο θαη ηα κειίζζηα ηεο νκάδαο ηνπ κάξηπξα
A:0%, αθνινχζεζαλ παξφκνηα πνξεία φζν αθνξά ηε κεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνχ ηνπο
ην δηάζηεκα κεηαμχ ησλ εθαξκνγψλ, ελψ μερεηκψληαζαλ κε ηθαλνπνηεηηθφ αξηζκφ
πιαηζίσλ (΢ρήκα 9). Παξφκνηα ήηαλ θαη ε εηθφλα αλάπηπμεο ηνπ γφλνπ ηελ άλνημε
(΢ρήκα 10). ΢ηελ νκάδα Γ:4.7% παξαηεξήζεθε κηα απφηνκε πηψζε πιεζπζκνχ
κεηά ηε δεχηεξε επαλάιεςε ηεο εθαξκνγήο ε νπνία πηζαλφλ νθείιεηαη ζε ρεηξηζκφ
ζχκπηπμεο ησλ κειηζζηψλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ιφγσ επνρήο (΢ρήκα 9). Δπηπιένλ
φκσο παξαηεξήζεθε κηα κηθξή θαζπζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε ησλ κειηζζηψλ ηεο
νκάδαο απηήο ζην μεθίλεκα ηεο λέαο κειηζζνθνκηθήο ρξνληάο (7/3/16) ζπγθξηηηθά κε
ηα ππφινηπα κειίζζηα. (΢ρήκα 10). Η απνδπλάκσζε απηή δελ κπνξεί παξά λα
απνδνζεί ζηε δξάζε ηνπ δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο κεγαιχηεξεο πεξηεθηηθφηεηαο
πνπ ρνξεγήζεθε ηξεηο θνξέο ζηελ νκάδα απηή.
΢ε αλάινγε έξεπλα νη Adjlane et al., (2013), αλαθέξνπλ κεγαιχηεξε
απνδπλάκσζε αλάινγε κε ηε πεξηεθηηθφηεηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θάζε θνξά. Δλψ
νη Bacandritsos et al., (2007) δελ παξαηήξεζαλ απνδπλάκσζε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
πεηξάκαηνο κεηά απφ πνιιαπιέο εθαξκνγέο δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο 4,2% w/v.
16
14
12
10
8
6
4
2
0
9/9 2/10 27/10 18/11 7/3
πριν το ΟΟ 1η ΟΟ 2η ΟΟ 3η ΟΟ ξεχειμϊνιαςμα
Α :0% Β :3.5% Γ :4.7%
΢ρήκα 9: Γπλακηθφηεηα ησλ κειηζζηψλ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (Α:0%, Β:3.5%, Γ:4.7%) σο πξνο
ηνλ αξηζκφ πιαηζίσλ πιεζπζκνχ πξηλ θαη κεηά ηηο ηξεηο εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο θαη κεηά
ην μερεηκψληαζκα.
63
6
αριθμόσ πλαιςίων 5
0
9/9 2/10 27/10 18/11 7/3
πριν το ΟΟ 1η ΟΟ 2η ΟΟ 3η ΟΟ ξεχειμϊνιαςμα
Α :0% Β :3.5% Γ :4.7%
΢ρήκα 10: Γπλακηθφηεηα ησλ κειηζζηψλ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (Α:0%, Β:3.5%, Γ:4.7%) σο
πξνο ηνλ αξηζκφ πιαηζίσλ γφλνπ πξηλ θαη κεηά ηηο ηξεηο εθαξκνγέο νμαιηθνχ νμένο θαη κεηά
ην μερεηκψληαζκα.
24.5 Επιπτώςεισ του οξαλικού οξϋοσ ςτο γόνο
Απνκάθξπλζε γφλνπ ζε κειίζζηα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ελζηάιαμε δηαιχκαηνο

νμαιηθνχ νμένο 3.5% θαη 4.7% δελ παξαηεξήζεθε (Πηλάθαο 11). Καηά ηελ
ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ δελ αληρλεχηεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο
δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (α=0.05, p=0.61-0.998).
Σα απνηειέζκαηα απηά ζπκθσλνχλ κε εθείλα ησλ Gregorc and Skerl (2007), νη
νπνία αλαθέξνπλ φηη κεηά απφ ζεξαπεία κε 3% w/v δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο, ε
απνκάθξπλζε ζθξαγηζκέλνπ γφλνπ δελ ήηαλ ζεκαληηθά κεγαιχηεξε απφ απηή πνπ
ζεκεηψζεθε ζηνπο κάξηπξεο.
64
Πίλαθαο 11: Αξηζκφο καξθαξηζκέλσλ απγψλ κία εκέξα κεηά ηε ζεξαπεπηηθή ε εθαξκνγή
νμαιηθνχ νμένο θαη ζθξαγηζκέλσλ θειηψλ κε πξνλχκθεο πνπ παξέκεηλαλ δχν εβδνκάδεο
κεηά.
Οκάδεο Αξηζκόο
καξθαξηζκέλωλ 14 εκέξεο κεηά ην Πνζνζηό
(C νμαιηθνύ απγώλ (1 εκέξα κεηά ΟΟ απνκάθξπλζεο %
νμένο) ην ΟΟ)
Α:0% 65 53,3 0,1
Β:3.5% 65 60 0,05
Γ:4.7% 65 55 0,1
65
25. Φειμερινό καταπολϋμηςη βαρρόα με οξαλικό οξύ
Σηο πεξηζζφηεξεο εκέξεο ηνπ δηαζηήκαηνο κεηά ηελ ελζηάιαμε παξαηεξήζεθε κηα
εηθφλα πςειφηεξεο ζλεζηκφηεηαο θαη γηα ηηο ηξεηο νκάδεο αλεμαξηήησο ζεξαπεπηηθήο
εθαξκνγήο (΢ρήκα 11). Οη κέζνη φξνη κειηζζψλ/εκέξα ζηηο παγίδεο ζχιιεςεο γηα
ηηο ηξεηο νκάδεο Α (0%), Β (3.5%), Γ (4.7%) ήηαλ 1.8, 3.8, θαη 2.5 ην δηάζηεκα πξηλ
θαη 2,5, 3,9, θαη 3,2 κεηά ηε ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή αληίζηνηρα.
Όζν αθνξά ηε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ηελ επνρή απηή,
πςειφηεξε ζλεζηκφηεηα παξαηεξήζεθε ζηηο νκάδεο πνπ εθαξκφζηεθε νμαιηθφ νμχ
ζπγθξηηηθά κε ηα κειίζζηα κάξηπξεο (΢ρήκα 11), ρσξίο φκσο λα ζεκεησζνχλ
ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο γηα θακία εκέξα κεηαμχ ησλ ηξηψλ νκάδσλ (α=0.05,
p=0.29-0.943). Μέγηζην ζλεζηκφηεηαο γηα ηηο νκάδεο Β θαη Γ ζεκεηψζεθε ηε δεχηεξε
εκέξα κεηά ηε ζεξαπεία, ελψ ζηε ζπλέρεηα παξαηεξήζεθε ζηαδηαθή κείσζε ηνπ
αξηζκνχ λεθξψλ κειηζζψλ. ΢ε θακία πεξίπησζε ε εκεξήζηα ζλεζηκφηεηα δελ
μεπέξαζε ηηο ελλέα κέιηζζεο. Βάζεη ηεο κεζφδνπ ππνινγηζκνχ ηνπ ζπλνιηθνχ θαηά
πξνζέγγηζε αξηζκνχ ησλ κειηζζηψλ πνπ πεξηγξάθεθε ζηελ παξάγξαθν 23.1, κηα
ζλεζηκφηεηα ηέηνηνπ κεγέζνπο γηα δηάζηεκα δέθα εκεξψλ ζα είρε σο απνηέιεζκα
απψιεηα 0.8% επί ηνπ ζπλφινπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, δειαδή αξθεηά
ρακειή.
Σα απνηειέζκαηα απηά ζπκθσλνχλ κε εθείλα ησλ Gregorc θαη Planinc (2001) γηα
ρακειή κειηζζνηνμηθφηεηα ρσξίο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε ηνπο κάξηπξεο
αθφκα θαη κεηά απφ δχν ελζηαιάμεηο πεξηεθηηθφηεηαο 3.7% w/v ζε κειίζζηα ρσξίο
γφλν. Δπίζεο νη Toufailia et al., (2016) πξαγκαηνπνηψληαο κία ρεηκεξηλή ελζηάιαμε
θαη δνθηκάδνληαο ηξεηο δηαθνξεηηθέο ζπγθεληξψζεηο νμαιηθνχ νμένο (8%, 1.6% θαη
3.2% w/w), παξαηήξεζαλ πςειφηεξε αιιά φρη ζεκαληηθά κεγαιχηεξε ζλεζηκφηεηα
ζπγθξηηηθά κε ηνπο κάξηπξεο ε νπνία δελ ππεξέβε ηηο 9.6 κέιηζζεο εκεξεζίσο.
66
12 12,0
αριθμόσ νεκρρϊν μελιςςϊν 10 10,0
8 8,0
6 6,0
4 4,0
2 2,0
0 0,0
5/12 6/12 7/12 8/12 9/12 11/12 14/12 16/12 18/12 21/12
Α : 0% Β :3.5% Γ : 4.7%
΢ρήκα 11: Αξηζκφο λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο παγίδεο ζχιιεςεο ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%)
θαη ζηα κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο
(Β:3.5%, Γ:4.7%), πξηλ θαη κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
Όζν αθνξά ηε δξάζε ηνπ νμαιηθνχ νμένο έλαληη ηεο βαξξφα, απμεκέλε ήηαλ ε
πηψζε πνπ θαηαγξάθεθε ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο ησλ νκάδσλ Β θαη Γ ην δηάζηεκα
κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ ζεξαπεπηηθνχ δηαιχκαηνο (΢ρήκα 12). ΢πγθεθξηκέλα ελψ νη
κέζνη φξνη πηψζεο βαξξφα/εκέξα πξηλ ηελ ελζηάιαμε ήηαλ ζε παξφκνην επίπεδν γηα
ηηο ηξεηο νκάδεο (Α=6.7, Β=5.5, Γ=8.3), κεηά απφ απηή παξαηεξήζεθε κεγάιε
αχμεζε πηψζεο κφλν ζηηο νκάδεο Β θαη Γ κε 67.1 θαη 48.1 βαξξφα/εκέξα. Αληίζεηα
ν αξηζκφο αθαξέσλ ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο παξέκεηλε ζηαζεξφο ζηα κειίζζηα
κάξηπξεο (5.7 βαξξφα/εκέξα).
Δκθαλήο είλαη ε πςειή εκεξήζηα πηψζε βαξξφα ηηο πξψηεο εκέξεο κεηά ηελ
εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο ε νπνία εκθαλίδεη κέγηζην ηε δεχηεξε εκέξα (΢ρήκα
12). Παξφια απηά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο δελ αληρλεχηεθαλ (α=0.05,
p=0,245-0,407) γηα θακία εκέξα κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμένο πηζαλφηαηα ιφγσ
κεγάιεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ (max CV:170%). Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο,
φηη παξφιε ηε κείσζε πνπ δηαθξίλεηαη κεηά ηηο πξψηεο εκέξεο απφ ηε ζεξαπεία ζηελ
67
πηψζε ηεο βαξξφα, απηή παξακέλεη αξθεηά πςειή κέρξη θαη κία εβδνκάδα κεηά
(14/12/2015 ζπγθξηηηθά κε ηα κειίζζηα κάξηπξεο.
Παξφκνηα ήηαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ Gregorc and Planinc (2001), (2004),
Toufailia et al., (2016) θαη Skerl et al., (2011) φπνπ δνθηκάζηεθαλ παξαπιήζηεο
ζπγθεληξψζεηο κε απηέο ηνπ παξφληνο πεηξάκαηνο ζε κειίζζηα ρσξίο γφλν. Η
απμεκέλε πηψζε βαξξφα εληνπίζηεθε θπξίσο ηηο πξψηεο εκέξεο, εκθαλίδνληαο
κέγηζην ηε δεχηεξε εκέξα κεηά ηελ εθαξκνγή (Gregorc and Planinc, 2004).
Τςειφηεξε πηψζε βαξξφα κεηά ηελ εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο βξέζεθε επίζεο απφ
ηνπο Girisgin θαη Aydin (2010) κεηά απφ δχν ρεηκεξηλέο ελζηαιάμεηο κε δηάιπκα
πεξηεθηηθφηεηαο 4% (100g ζε 1 l ιίηξν ζηξφπη 1:1). Καη νη Bacandritsos et al., (2007),
αλαθέξνπλ παξφκνηα απνηειέζκαηα γηα ηελ ίδηα επνρή κε ην κέγηζην πηψζεο
βαξξφα/εκέξα λα ζεκεηψλεηαη κεηαμχ δεχηεξεο θαη έβδνκεο εκέξαο.
350 12,0
300 10,0
250
8,0
200
6,0
150
4,0
100
50 2,0
0 0,0
5/12 6/12 7/12 8/12 9/12 11/12 14/12 16/12 18/12 21/12
Α : 0% Β :3.5% Γ : 4.7%
΢ρήκα 12: Αξηζκφο βαξξφα ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο ζηα κειίζζηα κάξηπξεο (Α:0%) θαη
ζηα κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο δηαθνξεηηθήο πεξηεθηηθφηεηαο
(Β:3.5%, Γ:4.7%), πξηλ θαη κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
Η πςειή απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζε κειίζζηα πνπ έρνπλ δηαθφςεη

ιφγσ επνρήο ηελ εθηξνθή γφλνπ είλαη απνδεδεηγκέλε ζε αξθεηέο έξεπλεο πνπ
68
ζπλνςίδνληαη ζηελ αλαζθφπεζε ησλ Rademacher and Harz (2006). ΢χκθσλα κε ηηο
έξεπλεο απηέο ήηαλ θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ παξφληνο πεηξάκαηνο σο πξνο ηελ
απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο (΢ρήκα 13).
Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο 3.5% w/v έθηαζε ην
80.43% ελψ απηνχ κε ηε κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα ην 96.31% (΢ρήκα 13). Η
ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία δελ αλίρλεπζε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο (α=0.05,
p=0.317) κεηαμχ ησλ νκάδσλ πνπ δέρηεθαλ ηηο ζεξαπείεο.
Τςειή απνηειεζκαηηθφηεηα (>90%), παξαηεξήζεθε απφ ηνπο Gregorc θαη
Planinc (2001), Charriere θαη Imdorf (2002), Gregorc θαη Poklular (2003), Girisgin
θαη Aydin (2010) θαη Toufailia et al (2016), κεηά απφ κία ρεηκεξηλή ζεξαπεπηηθή
εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν ηεο ελζηάιαμεο ζε κειίζζηα ρσξίο γφλν.
Απφ ηελ άιιε νη Gregorc θαη Planinc (2004), αλαθέξνπλ απνηειεζκαηηθφηεηα
89.21% ζε κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο 2.9% w/w. Αθφκε
ρακειφηεξε ήηαλ ε δξάζε ηνπ νμένο έλαληη ηεο βαξξφα ζηελ εξγαζία ησλ
Bacandritsos et al (2007), φπνπ ζαλαηψζεθε ην 77.3% ηνπ ζπλφινπ ησλ αθαξέσλ κε
κία ελζηάιαμε (4.2% w/v).
120,00
100,00
80,00
60,00
α
α
40,00
20,00
0,00
Β:3,5% Γ:4,7%
΢ρήκα 13: Γηνξζσκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα δηαιπκάησλ νμαιηθνχ νμένο πνπ δνθηκάζηεθαλ

ζηηο νκάδεο Β:3.5% θαη Γ:4.7% ην ρεηκψλα. Μέζνη φξνη πνπ ζπλνδεχνληαη απφ δηαθνξεηηθφ
γξάκκα δηαθέξνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά (p<0.05).
69
΢εκαληηθέο δηαθνξέο σο πξνο ηε δπλακηθφηεηα ησλ κειηζζηψλ κεηαμχ ησλ νκάδσλ

δελ παξαηεξήζεθαλ φζν αθνξά ηνλ πιεζπζκφ ηνπο κεηά ηε ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή
(21/12/2015). Δπηπιένλ φια ηα κειίζζηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην παξφλ πείξακα,
παξνπζίαζαλ ζεηηθή εηθφλα κεηά ην μερεηκψληαζκα ρσξίο πξνβιήκαηα αλάπηπμεο
(΢ρήκα 14).
Παξφκνηα απνηειέζκαηα αλαθέξνπλ θαη νη Gregorc θαη Planinc (2001) νη νπνίνη
ρξεζηκνπνίεζαλ πεξηεθηηθφηεηα νμαιηθνχ νμένο 3.7% w/v. ΢ηελ έξεπλα ησλ
Toufailia et al (2016), αλαθέξνληαη απψιεηεο πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ θαηά ηε
δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα ρσξίο σζηφζν ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε ηνπο κάξηπξεο.
Ληγφηεξνο γφλνο ηελ άλνημε ζηελ νκάδα κε ηε κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα
αλαθέξεηαη αθφκε απφ ηνπο παξαπάλσ ρσξίο φκσο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο
κεηαμχ ησλ νκάδσλ.
6
0
Α :0% Β : 3.5% Γ: 4.7% Α :0% Β : 3.5% Γ: 4.7%
πληθυςμόσ γόνοσ
πριν το ΟΟ (3/12/2015) μετά το ΟΟ (21/12/2015) ξεχειμϊνιαςμα (1/3/2016)
΢ρήκα 14: Γπλακηθφηεηα πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ σο πξνο ηνλ αξηζκφ πιαηζίσλ πιεζπζκνχ
θαη γφλνπ πξηλ θαη κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο
70
26. ΢ύγκριςη των επεμβϊςεων με οξαλικό οξύ ςτισ τρεισ εποχϋσ
26.1 ΢ύγκριςη μελιςςοτοξικότητασ οξαλικού οξϋοσ (3.5% και 4.7%

w/v) μεταξύ μιασ χειμερινόσ, μιασ φθινοπωρινόσ και μιασ
καλοκαιρινόσ εφαρμογόσ.
Η ζχγθξηζε ηεο κειηζζνηνμηθφηεηαο κηαο ελζηάιαμεο νμαιηθνχ νμένο ζε ηξεηο

δηαθνξεηηθέο επνρέο κε δνθηκή δχν ζπγθεληξψζεσλ θάζε θνξά, είρε σο απνηέιεζκα
ηελ θαηακέηξεζε ησλ πεξηζζφηεξσλ θαηά κέζν φξν λεθξψλ κειηζζψλ ζηηο παγίδεο
ζχιιεςεο ην ρεηκψλα θαη γηα ηηο δχν ζπγθεληξψζεηο. ΢πγθεθξηκέλα 3.9
κέιηζζεο/εκέξα ήηαλ ν κέζνο φξνο ηεο ρεηκεξηλήο ζλεζηκφηεηαο ην δηάζηεκα κεηά
ηελ ελζηάιαμε δηαιχκαηνο 3.5%, ελψ 0.6 θαη 0.9 κεηά ηε θζηλνπσξηλή θαη ηελ
θαινθαηξηλή ελζηάιαμε αληίζηνηρα. Παξφκνηα ήηαλ θαη ε εηθφλα κεηά ηελ εθαξκνγή
δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο 4.7%. Η κέζε εκεξήζηα ζλεζηκφηεηα ήηαλ 3 κέιηζζεο
ην ρεηκψλα, 0.4 ην θζηλφπσξν θαη 1.4 ην θαινθαίξη (Πίλαθαο 12). Η ρακειφηεξε
ζλεζηκφηεηα παξαηεξήζεθε ην θζηλφπσξν. ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο
εληνπίζηεθαλ κφλν κεηαμχ ηεο ρεηκεξηλήο κε ηηο άιιεο δχν επνρηαθέο ζεξαπεπηηθέο
εθαξκνγέο γηα πεξηεθηηθφηεηα δηαιχκαηνο 3.5% w/v (a=0.05, p=0.08-0.015), σζηφζν
ν αξηζκφο ησλ λεθξψλ κειηζζψλ/εκέξα παξέκεηλε ρακειφο ζε φιεο ηηο πεξηφδνπο.
26.2 ΢ύγκριςη τησ πτώςησ βαρρόα μετϊ από μύα εφαρμογό

οξαλικού οξϋοσ (3.5% και 4.7% w/v) χειμώνα, φθινόπωρο και
καλοκαύρι.
Η ελζηάιαμε δηαιχκαηνο νμαιηθνχ νμένο 3.5% w/v ζηηο ηξεηο επνρέο είρε σο
απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε ηεο πςειφηεξεο πηψζεο αθάξεσλ (67.1 βαξξφα/εκέξα)
θαηά ηε ρεηκεξηλή ζεξαπεία θαηά ηελ νπνία ηα κειίζζηα δελ δηέζεηαλ πιένλ γφλν. Σν
θζηλφπσξν ν κέζνο φξνο γηα ηελ ίδηα πεξηεθηηθφηεηα έθηαζε ηηο 17.8 βαξξφα/εκέξα
ελψ κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή κφιηο ηηο 1.9 (Πίλαθαο 12). Παξφια απηά δελ
βξέζεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ηξηψλ επνρψλ (a=0.05,
p=0.196-0.891) ίζσο ιφγσ κεγάιεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ (max CV:143.1%).
Παξφκνηα ήηαλ θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο θαηακέηξεζεο ησλ αθάξεσλ/εκέξα ζηηο
ζαλίδεο παξαηήξεζεο κεηά ηελ εθαξκνγή δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο 4.7%.
΢πγθεθξηκέλα νη κέζνη φξνη εκεξήζηαο πηψζεο βαξξφα ήηαλ 48.1 ην ρεηκψλα, 58.8 ην
θζηλφπσξν θαη 5.9 ην θαινθαίξη (Πίλαθαο 12). ΢εκαληηθέο δηαθνξέο δελ
71
εληνπίζηεθαλ κεηαμχ ησλ ηξηψλ επνρψλ θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε (a=0.05,
p=0.073-0.861), πηζαλφλ ιφγν κεγάιεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ (max CV:85,8%).
26.3 ΢ύγκριςη τησ αποτελεςματικότητασ οξαλικού οξϋοσ (3.5% και

4.7% w/v) μετϊ από μια εφαρμογό χειμώνα, φθινόπωρο και
καλοκαύρι.
Αλακελφκελε ήηαλ ε πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα πνπ ζεκεηψζεθε κεηά ηε

ρεηκεξηλή ελζηάιαμε ηνπ νμένο ζπγθξηηηθά κε ηηο άιιεο δχν επνρέο, θαζψο ηα
κειίζζηα δελ είραλ θαζφινπ γφλν. Δπηπιένλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο
απνηειεζκαηηθφηεξν θαηά ηεο βαξξφα απνδείρηεθε ην δηάιπκα 4.7% έλαληη ηνπ 3.5%
w/v. Μεηά ηε ρεηκεξηλή ελζηάιαμε κε ην δηάιπκα κηθξφηεξεο πεξηεθηηθφηεηαο ¨έξημε¨
ην 80.43% ηνπ ζπλφινπ ησλ αθάξεσλ. Η ίδηα πεξηεθηηθφηεηα φηαλ δνθηκάζηεθε
θζηλφπσξν ιφγσ χπαξμεο γφλνπ δελ ήηαλ θαζφινπ απνηειεζκαηηθή (-5%
δηνξζσκέλε) θαζψο ν κάξηπξαο παξνπζίαζε θαιχηεξε εηθφλα, ελψ θαη ην θαινθαίξη
γηα ηνλ ίδην ιφγν απνδείρζεθε αξθεηά ρακειή (5.4%). Αληίζηνηρα ηα κειίζζηα ηα
νπνία δέρηεθαλ ζεξαπεπηηθφ δηάιπκα 4.7% ην ρεηκψλα θαηφξζσζαλ λα απαιιαρηνχλ
απφ ην 96.3% ην ρεηκψλα ελψ κφλν ην 17.07% ησλ βαξξφα ¨έπεζε¨ ην θζηλφπσξν
ιφγσ παξνπζίαο γφλνπ. Σέινο ε θαινθαηξηλή επέκβαζε γηα ηελ ίδηα πεξηεθηηθφηεηα
ζεκείσζε αθφκα ρακειφηεξε (8.4%) απνηειεζκαηηθφηεηα (Πίλαθαο 12).
72
Πίλαθαο 12: ΢πγθεληξσηηθφο πίλαθαο ζηνηρείσλ γηα ηηο ηξεηο πεξηφδνπο εθαξκνγήο νμαιηθνχ
νμένο ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα.
Πιεζπζκ.** Γόλνο**
Πεξηεθ. ΟΟ Σνμηθόηεηα Πηώζε
Δπνρή Αξ. εθαξ. Απνηειεζκ.%
% (w/v) (κέιηζζεο/εκέξα) βαξξόα/εκέξα
2,9 πιαίζηα
3,5 1 80,4* 3,9 67,1 15,5 γφλνπ ηελ
άλνημε
2,9 πιαίζηα
Υεηκψλαο
4,7 1 96,3* 3 48,1 19,6 γφλνπ ηελ
άλνημε
2,6 πιαίζηα
0%
γφλνπ ηελ
1 2,5 5,8 23,7
άλνημε
κάξηπξαο
κάξηπξαο
-25 κεηά
12,9 κεηά
3,5 1 -5* 0,6 17,8 ηελ
ηελ εθαξκνγή
εθαξκνγή
Φζηλφπσξν
-25 κεηά
8 κεηά ηελ
4,7 1 17,1* 0,4 58,8 ηελ
εθαξκνγή
εθαξκνγή
0% -6.6 κεηά
8.6 κεηά ηελ
1 0,4 33,7 ηελ
εθαξκνγή
κάξηπξαο εθαξκνγή
3,5 1 5,4* 0,9 1,9 20,5 17,9
Καινθαίξη 4,7 1 8,4* 1,4 5,9 27,3 39,7
0%
41,5 42.1
1 0,7 3,0
κάξηπξαο κάξηπξαο
κάξηπξαο
* απνηειεζκαηηθφηεηα ππνινγηζκέλε σο πνζνζηφ % ηνπ αξηζκνχ ησλ βαξξφα πνπ θαηακεηξήζεθαλ

ζηηο ζαλίδεο παξαηήξεζεο ιφγσ νμαιηθνχ νμένο, επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ βαξξφα πνπ είρε ην
κειίζζηα αξρηθά θαη δηνξζσκέλε θαηά Abbott’s (Busvine, 1971)
** πνζνζηφ % κείσζεο ηελ άλνημε
73
27. Επύδραςη του οξαλικού οξϋοσ ςτισ μϋλιςςεσ
(θινπβάθηα παξαηήξεζεο)
27.1 Μελιςςοτοξικότητα διαφορετικών ςκευαςμϊτων οξαλικού

οξϋοσ
27.1.1 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικού οξϋοσ βϊςει ςκευϊςματοσ (κωδικού 1, 9, 13).
΢ηα θινπβάθηα παξαηήξεζεο ζηα νπνία ρνξεγήζεθε δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο

πεξηεθηηθφηεηαο 3.5% w/v, ε πςειφηεξε ηνμηθφηεηα παξαηεξήζεθε ζε απηά φπνπ
ρξεζηκνπνηήζεθε ην ζθεχαζκα κε θσδηθφ 1 (΢ρήκα 15). ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε
ρξεηάζηεθαλ θαηά κέζν φξν ηέζζεξεηο εκέξεο γηα λα πεζάλνπλ φιεο νη κέιηζζεο ζηα
θινπβάθηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ην ζθεχαζκα απηφ, έμη εκέξεο γηα ηηο νκάδεο πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ ην δείγκαηα 9 θαη 13 θαη ζρεδφλ δεθαέμη κέξεο γηα ηνπο κάξηπξεο.
Η ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία εληφπηζε δηαθνξέο κφλν κεηαμχ ηνπ ζθεπάζκαηνο 1 θαη
ηνπ κάξηπξα (α=0.05, p=0.026).
΢ηηο νκάδεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε δηάιπκα πεξηεθηηθφηεηαο 4.7% γηα θαζέλα απφ
ηα ηξία δηαθνξεηηθά ζθεπάζκαηα νμαιηθνχ νμένο, γξεγνξφηεξα πέζαλαλ φιεο νη
κέιηζζεο ζηηο νπνίεο ρνξεγήζεθε ην ζθεχαζκα 9 (΢ρήκα 15). ΢πγθεθξηκέλα
ρξεηάζηεθαλ κφιηο 1.5 εκέξεο γηα ηελ νκάδα απηή, 2 θαη 2.3 κέξεο γηα ηηο νκάδεο πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηα ζθεπάζκαηα 13 θαη 1 αληίζηνηρα θαη ζρεδφλ 16 εκέξεο γηα ηνπο
κάξηπξεο. ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο εληνπίζηεθαλ δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ
κάξηπξα θαη φισλ ησλ ζθεπαζκάησλ (α=0.05, p=0.00). Αληίζεηα ηα ηξία ζθεπάζκαηα
δελ δηέθεξαλ σο πξνο ηελ ηνμηθφηεηα ηνπο ζηηο κέιηζζεο (α=0.05, p=0.828-0.939). Η
πεξηεθηηθφηεηα ησλ ζθεπαζκάησλ ζε Ca, Cr θαη Fe παξνπζηάδεηαη ζηνλ Πίλαθα 13.
74
Πίλαθαο 13: Πεξηεθηηθφηεηα Ca, Cr θαη Fe (ppm) ησλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ.
Κωδηθόο Πεξηεθηηθόηεηα Ca Πεξηεθηηθόηεηα Cr Πεξηεθηηθόηεηα Fe
ζθεπάζκαηνο mg/kg mg/kg mg/kg
1 - - 15.3
9 37.1 - 48.8
13 - 5.48 28.7
27.1.2 Μελιςςοτοξικότητα οξαλικού οξϋοσ βϊςει περιεκτικότητασ (3.5% και

4.7% w/v).
Δκθαλήο είλαη κία ηάζε πςειφηεξεο ηνμηθφηεηαο θαη γηα ηα ηξία ζθεπάζκαηα
νμαιηθνχ νμένο (θσδηθνί 1, 9, 13) κεηά απφ ρνξήγεζε δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο
4.7% w/v (΢ρήκα 15). Πην ζπγθεθξηκέλα νη κέιηζζεο ηεο νκάδαο ηνπ ζθεπάζκαηνο
1, πέζαλαλ ζε ηέζζεξεηο εκέξεο φηαλ ηαΐζηεθαλ κε δηάιπκα 3.5% θαη ζε 2.3 εκέξεο
κε δηάιπκα 4.7%. Παξνκνίσο φιεο νη κέιηζζεο ηεο νκάδαο ηνπ ζθεπάζκαηνο 9,
πέζαλαλ ζε έμη εκέξεο κεηά απφ ρνξήγεζε δηαιχκαηνο 3.5% θαη κφιηο ζε κηάκηζε
εκέξα ζηελ άιιε πεξίπησζε. Όηαλ ρνξεγήζεθε ην δηάιπκα νμαιηθνχ νμένο κε
θσδηθφ 13, ρξεηάζηεθαλ δχν κέξεο γηα ηε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα θαη έμη γηα ηε
κηθξή. ΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο δελ εληνπίζηεθαλ κεηαμχ ησλ δχν
ζπγθεληξψζεσλ γηα θαλέλα απφ ηα ηξία ζθεπάζκαηα (α=0.05, p=0.319-0.389)
πηζαλφλ ιφγσ κεγάιεο δηαθχκαλζεο ησλ ηηκψλ (CV:45-116%), ελψ ε νκάδα ηνπ
κάξηπξα δηέθεξε ζεκαληηθά απφ ηηο άιιεο δχν νκάδεο (α=0.05, p=0.00-0.021) ζε
θάζε πεξίπησζε.
75
18
αξηζκόο εκεξώλ πνπ πέζαλε ην ζύλνιν

16
14
12
ηωλ κειηζζώλ
10
0
A :0% B(1) :3.5% Β(9 ):3,5% Β(13): 3,5% Γ(1) :4,7% Γ(9) :4,7% Γ(13): 4,7%
΢ρήκα 15: ΢χλνιν εκεξψλ πνπ πέζαλαλ φιεο νη κέιηζζεο ζηα θινπβάθηα κάξηπξεο (Α:0%)
θαη ζε απηά πνπ ρνξεγήζεθε δηάιπκα ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο κε
(θσδηθνί 1, 9 θαη 13), ζε δχν ζπγθεληξψζεηο 3.5% (νκάδα Β) θαη 4.7% w/v (νκάδα Γ).
27.2 Επύδραςη του οξαλικού οξϋοσ ςτην παραγωγικότητα των

μελιςςών (ταχύτητα ςυλλογόσ)
Σν πείξακα ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζηε κεηέπεηηα

παξαγσγηθφηεηα ησλ κειηζζψλ έδσζε ζεηηθά απνηειέζκαηα θαζψο δελ εληνπίζηεθε
θάπνηα αξλεηηθή επίπησζε ζηνλ παξάγνληα απηφ (΢ρήκα 16). Οη λενεθθνιαπηφκελεο
κέιηζζεο ησλ κειηζζηψλ πνπ δέρηεθαλ κηα ελζηάιαμε κε δηάιπκα πεξηεθηηθφηεηαο
3.5% θαηαλάισζαλ θαηά κέζν φξν 11.7 +/- 2,9 -ml ζηξφπη ελψ απηέο πνπ δέρηεθαλ
δηάιπκα πεξηεθηηθφηεηαο 4.7% w/v ζρεηηθά κηθξφηεξε (9.4 +/- 2,8 ml) άιια φρη
δηαθνξεηηθή απφ ηνλ κάξηπξα (8.3 +/- 1 ml) ζε δηάζηεκα κηαο εβδνκάδαο.
΢ηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ηξηψλ νκάδσλ δελ εληνπίζηεθαλ σο
πξνο ηελ παξαγσγηθφηεηα (α=0.05, p=0.155-0.791).
76
Κατανάλωςη ςιροπιοφ ςτα κλουβάκια παρατήρηςησ
14
12
10
ςφνολο ml
6
α
α
4
α
2
0
Α:0% Β:3.5% Γ:4.7%
΢ρήκα 16: ΢πλνιηθή πνζφηεηα ζηξνπηνχ (ml) πνπ θαηαλαιψζεθε ζε δηάζηεκα δχν
εβδνκάδσλ απφ λενεθθνιαπηφκελεο κέιηζζεο, πξνεξρφκελεο απφ ηηο πεηξακαηηθέο νκάδεο
κειηζζψλ πνπ δέρηεθαλ κία θαινθαηξηλή ελζηάιαμε νμαιηθνχ νμένο (Α:0%, Β:3.5%,
Γ:4.7%). Μέζνη φξνη πνπ αθνινπζνχληαη απφ δηαθνξεηηθφ γξάκκα δηαθέξνπλ ζηαηηζηηθά
ζεκαληηθά (p<0.05).
77
΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ
Μεηά ηελ δηεμαγσγή ησλ πεηξακάησλ θαη ηελ επεμεξγαζία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο
παξνχζαο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο πξνθχπηνπλ ηα αθφινπζα ζπκπεξάζκαηα φζν
αθνξά ηελ εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο ζηηο κέιηζζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ
αθάξενο βαξξφα:
 ε πςειφηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα (>80%) επηηεχρζεθε κεηά ηε ρεηκεξηλή
εθαξκνγή ηνπ νμένο, απνπζία γφλνπ, ρσξίο ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ
πεξηεθηηθνηήησλ 3,5 θαη 4,7% w/v.
 ηδηαίηεξα ρακειή ήηαλ ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ησλ δχν πεξηεθηηθνηήησλ
(<20%) κεηά απφ κία ελζηάιαμε (θαινθαίξη θαη θζηλφπσξν) ζε κειίζζηα κε
γφλν.
 κεηά απφ δχν θαη ηξεηο επαλαιήςεηο ηεο ζεξαπείαο παξνπζία γφλνπ
(θζηλφπσξν), ε απνηειεζκαηηθφηεηα απμήζεθε φκσο δελ μεπέξαζε ην 50% ζε
θακία πεξίπησζε
 ε αχμεζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ ζεξαπεπηηθνχ δηαιχκαηνο νδήγεζε ζε
πςειφηεξν πνζνζηφ πηψζεο αθάξεσλ, ρσξίο σζηφζν ζ.ζ δηαθνξέο κεηαμχ
ησλ νκάδσλ ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, ην νπνίν κπνξεί λα απνδνζεί
ζηε κεγάιε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ.
 πξνβιήκαηα φζν αθνξά ηε κειηζζνηνμηθφηεηα ηνπ νμένο δελ παξαηεξήζεθαλ

θαζ’ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ πεηξάκαηνο. ΢πγθεθξηκέλα ην πνζνζηφ % ηεο
απψιεηαο κειηζζψλ ιφγσ νμαιηθνχ νμένο, δελ ππεξέβε ζε θακία πεξίπησζε
ην 1% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, αλ ππνηεζεί, φηη
ε κέγηζηε ζλεζηκφηεηα παξαηεξήζεθε γηα δχν εβδνκάδεο κεηά απφ θάζε
ελζηάιαμε.
 αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην γφλν φζν αθνξά ηελ απνκάθξπλζε απγψλ ή

πξνλπκθψλ δελ παξαηεξήζεθαλ κεηά απφ ελζηάιαμε νμαιηθνχ νμένο θαη γηα
ηηο δχν δνθηκαδφκελεο ζπγθεληξψζεηο.
 κηα ζεξαπεπηηθή εθαξκνγή δελ θάλεθε λα επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ

παξαγσγηθφηεηα ησλ κειηζζψλ (ηαρχηεηα ζπιινγήο).
 κηα κηθξή θαζπζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε ηελ άλνημε, παξαηεξήζεθε ζηα

κειίζζηα πνπ εθαξκφζηεθαλ ηξεηο ελζηαιάμεηο δηαιχκαηνο πεξηεθηηθφηεηαο
4,7% w/v.
78
 ε κειηζζνηνμηθφηεηα δηαθνξεηηθψλ ζθεπαζκάησλ νμαιηθνχ νμένο δελ
εκθάληζε δηαθνξέο σζηφζν ην δηάιπκα πεξηεθηηθφηεηαο 4.7% βξέζεθε
ηνμηθφηεξν απφ εθείλν κε πεξηεθηηθφηεηα 3.5% αλεμαξηήησο ζθεπάζκαηνο
ρσξίο σζηφζν ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ πεξηεθηηθνηήησλ
πξάγκα πνπ κπνξεί λα απνδνζεί ζηε κεγάιε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ.
79
ΞΕΝΟΓΛΨ΢΢Η ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ
Adjlane N., Tarek EO., Haddad N. (2013). Evaluation of Oxalic Acid treatments
against the Mite Varroa destructor and Secondary Effects on Honey Bees Apis
mellifera. Journal of Arthropod-Borne Diseases.
Akyol, E., Yeninar, H. (2009). Use of oxalic acid to control Varroa destructor in
honeybee (Apis mellifera L.) colonies. Turkish Journal of Veterinary and Animal
Sciences. 33(4), 285-288. doi:10.3906/vet-0712-16
Aliano, N. P., Ellis, M. D. Siegfried, B. D., (2006). Acute contact toxicity of oxalic
acid to Varroa destructor (Acari: Varroidae) and their Apis mellifera (Hymenoptera:
Apidae) hosts in laboratory bioassays. Journal of Economic Entomology. 99(5), 1579-
1582.
Aliano, N., Ellis, M. (2008). Bee-to-bee contact drives oxalic acid distribution in
honey bee colonies. Apidologie 39, 481–487. doi: 10.1051/apido:2008030
Amdam, G.V., Hartfelder, K., Norberg, K., Hagen, A., Omholt, S.W. (2004). Altered
physiology in worker honey bees (Hymenoptera: Apidae) infested with the mite
Varroa destructor (Acari: Varroidae): a factor in colony loss during overwintering?
Journal of Economic Entomology. 97 (3), 741–747.
Anderson, D., and Trueman J.W.H. (2000). Varroa jacobsoni (Acari: Varroidae) is
more than one species. Experimental and Applied Acarology 24: 165-189.
Bacandritsos, N., Papanastasiou, I., Saitanis, C., Nanetti, A., Roinioti, E. (2007).
Efficacy of repeated trickle applications of oxalic acid in syrup for varroosis control
in Apis mellifera: Influence of meteorological conditions and presence of brood.
Veterinary Parasitology 148, 174–178. doi:10.1016/j.vetpar.2007.06.001
80
Boecking, O., Genersch, E. (2008). Varroosis – the ongoing crisis in bee keeping.
Journal für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit, 2(3), 221-228. doi:
10.1007/s00003-008-0331-y
Bogdanov, S., Imdorf, A., Kilchenmann, V. (1998). Residues in wax and honey after
Apilife VAR (R) treatment. Apidologie 29 (6), 513–524.
Bogdanov, S., Kilchenmann, V., Fluri, P., Bühler, U., & Lavanchy, P. (1999).
Influence of organic acids and components of essential oils on honey taste. American
Bee Journal, 139(1), 61-63.
Bogdanov, S., Kilchenmann, V., Charrière, J.D., Imdorf, A. (2001). Storage of Oxalic
Acid Sucrose Solution. Swiss Bee Research Centre.
Bogdanov, S., Charriere, J.D., Imdorf, A., Kilchenmann, V., Fluri, P. (2002).
Determination of residues in honey after treatments with formic and oxalic acid under
field conditions. Apidologie 33 (4), 399–409. doi: 10.1051/apido:2002029
Bogdanov, S. (2006). Contaminants of bee products. Apidologie 37 (1), 1–18. doi:

10.1051/apido:2005043
Boot, W.J., Calis, J.N.M., Beetsma, J. (1992). Differential periods of Varroa mite
invasion into worker and drone cells of honey bees. Experimental & applied
acarology, 16(4), 295-301.
Boot, W.J., Calis, J.N.M., Beetsma, J. (1993). Invasion of Varroa jacobsoni into
honey bee brood cells: a matter of chance or choice? Journal of Apicultural
Research, 32(3-4), 167-174.
Boot, W.J., Schoenmaker, J., Calis, J.N.M., Beetsma, J. (1995b). Invasion of Varroa
jacobsoni into drone brood cells of the honey bee, Apis mellifera. Apidologie 26,
109–118.
81
Brodsgaard, C. J., Jensen, S. E., Hansen, C. W., Hansen, H. (1999). Spring treatment
with oxalic acid in honeybee colonies as varroa control. DIAS Report, Horticulture, 6,
16.
Calderone, N. W. (1999). Evaluation of formic acid and a thymol-based blend of

natural products for the fall control of Varroa jacobsoni (Acari: Varroidae) in colonies
of Apis mellifera (Hymenoptera: Apidae). Journal of Economic Entomology, 92(2),
253-260.
Calderone, N. W., Nasr, M. E. (1999). Evaluation of a formic acid formulation for the
fall control of Varroa jacobsoni (Acari: Varroidae) in colonies of the honey bee Apis
mellifera (Hymenoptera: Apidae) in a temperate climate. Journal of Economic
Entomology, 92(3), 526-533.
Calderone, N.W., Lin, S. (2001). Behavioural responses of Varroa destructor

(Acari:Varroidae) to extracts of larvae, cocoons and broodfood of worker and drone
honey bees, Apis mellifera (Hymenoptera: Apidae). Physiological
Entomology, 26(4), 341-350.
Calderone, N.W., Kuenen, L.P.S. (2001). Effects of western honey bee

(Hymenoptera: Apidae) colony, cell, type, and larval sex on host acquisition by
female Varroa destructor (Acari: Varroidae). Journal of Economic Entomology, 94,
1022–1030.
Calderone, N.W., Kuenen, L.P.S. (2003). Differential tending of worker and drone
larvae of the honey bee, Apis mellifera, during the 60 hours prior to cell capping.
Apidologie 34, 543–552. doi: 10.1051/apido:2003054
Calderone, N.W. (2005). Evaluation of drone brood removal for management of

Varroa destructor (Acari: Varroidae) in colonies of Apis mellifera (Hymenoptera:
Apidae) in the northeastern United States. Journal of Economic Entomology, 98 (3),
645–650.
82
Calis, J., Beetsma, J., Boot, WJ., Eijnde, J., Ruijter, A. (1993). Control of the varroa
mite by treatment of sealed honeybee brood with formic acid. MJ Sommeijer J. van
der Blom Proceedings, Experimental Applications of Entomology (NEV) Netherlands
Entomol, 217-222.
Charrière, J.D., Imdorf A. (2002). Oxalic acid treatment by trickling against Varroa
destructor: recommendations for use in Central Europe and under temperate climate
conditions, Bee World 83, 51–60.
Charriere, J.D., Imdorf, A., Bachofen, B., Tschan, A. (2003). The removal of capped
drone brood: an effective means of reducing the infestation of Varroa in honey bee
colonies. Bee World 84 (3), 117–124. doi: 10.1080/0005772X.2003.11099587
Chauzat, M.P., Carpentier, P., Martel, A.C., Bougeard, S., Cougoule, N., Porta, P.,
Lachaize, J., Madec, F., Aubert, M., Faucon, J.P. (2009). Influence of pesticide
residues on honey bee (Hymenoptera: Apidae) colony health in France.
Environmental Entomology, 38(3), 514-523.
Chen, Y. P., Siede, R. (2007). Honey bee viruses. Advances in virus research, 70, 33-
80.
De Jong,, De Andrea Roma, L. S. Goncalves. (1982). A comparative analysis of

shaking solutions for the detection of Varroa jacobsoni on adult honeybees.
Apidologie. 13 (3), 297-306.
Fries, I., Hansen, H., Imdorf, A., Rosenkranz, P. (2003). Swarming in honey bees
(Apis mellifera) and Varroa destructor population development in Sweden.
Apidologie 34, 389–398. doi: 10.1051/apido:2003032
Fuchs, S. (1990). Preference for drone brood cells by Varroa jacobsoni Oud. in
colonies of Apis mellifera carnica. Apidologie 21, 193–196.
83
Garrido, C., Rosenkranz, P. (2003). The reproductive program of female Varroa
destructor mites is triggered by its host, Apis mellifera. Experimental & applied
acarology, 31(3-4), 269-273.
Girisgin, A., Aydin, L. (2010). Efficacies of formic, oxalic and lactic acids against
Varroa destructor in naturally infested honeybee (Apis mellifera L.) colonies in
Turkey. Kafkasuniv vet fakderg16 (6), 941-945.
Goras, G., Tananaki, C., Gounari, S., Dimou, M., Lazaridou, E., Karazafiris, E.,
Kanelis, D., Liolios, V., El Taj, H. F., Thrasyvouloy, A. (2015). Hyperthermia –a non-
chemical control strategy against varroa. Journal of the Hellenic Veterinary Medical
Society, 66(4), 249-256.
Gregorc A., Planinc I. (2001). Acaricidal effect of oxalic acid in honey bee (Apis
mellifera) colonies, Apidologie 32, 333–340.
Gregorc A., Planinc I. (2004). Dynamics of Falling Varroa Mites in Honeybee (Apis
mellifera) Colonies Following Oxalic Acid Treatments, Acta Veterinaria Brno, 73(3),
385-391.
Gregorc A., Planinc I. (2004). Using oxalic acid for Varroa mite control in honeybee
colonies during the beekeeping season, Apidologie 32, 41 (1), 35-9.
Gregorc, A., Pogacnik, A., Bowen, I. (2004). Cell death in honeybee (Apis mellifera)
larvae treated with oxalic or formic acid. Apidologie 35, 453-460. doi:
10.1051/apido:2004037
Gregorc, A., Planinc I. (2012). Use of thymol formulations, amitraz and oxalic acid
for the control of Varroa mite in honey (Apis mellifera carnica) colonies, Journal of
Apicultural Science 56(2), 61-69. doi: 10.2478/v10289-012-0024-8
84
Gregorc, A., Poklukar, J. (2003). Rotenone and oxalic acid as alternative acaricidal
treatments for Varroa destructor in honeybee colonies. Veterinary Parasitology 111,
351-360. doi:10.1016/S0304-4017(02)00408-9
Gregorc, Α., Skerl, MIS. (2007). Toxicological and immunohistochemical testing of

honeybees after oxalic acid and rotenone treatments. Apidologie 38, 296-305. doi:
10.1051/apido:2007014
Hatjina, F., Haristos, L. (2005). Indirect effects of oxalic acid administered by

trickling method on honey bee brood. Journal of apicultural research, 44(4), 172-174.
doi:10.1080/00218839.2005.11101174
Higes, M., Meana A., Suarez M., Llorente J. (1999). Negative long-tem effects on
bee colonies treated with oxalic acid against Varroa jacobsoni Oud., Apidologie 30,
289–292.
Hoppe, H., Ritter, W. (1987). Experiments using combined heat therapy to control
Varroa disease. Apidologie 18 (4), 383–384.
Howis, M., Janiszewska, K., Nowakowski, P. (2011). Efficacy of oxalic acid used in
honeybee colonies to remove Varroa destructor mites. Medycyna
Weterynaryjna, 67(11), 757-759.
Ifantidis, M.D. (1983). Ontogenesis of the mite Varroa jacobsoni in worker and drone
honeybee brood cells. Journal of Apicultural Research, 22(3), 200-206.
Ifantidis, M.D., Thrashyvoulou, A., Pappas, M. (1988). Some aspects of the process
of Varroa jacobsoni mite entrance into honey bee (Apis mellifera) brood cells.
Apidologie 19, 387–396.
Jachimowicz, T., El Sherbiny, G. (1975). Zur Problematik der Verwendung von

Invertzucker für die Bienenfütterung. Apidologie 6 (2), 121-143.
85
Johnson, R.M., Pollock, H.S., Berenbaum, M.R. (2009). Synergistic interactions
between in-hive miticides in Apis mellifera. Journal of economic entomology, 102(2),
474-479. doi: 10.1603/029.102.0202
Kary, I. (1987). Untersuchungen zur Rückstandsproblematik in Bienenhonig im

Rahmen der Varroatosebekämpfung, Dissertation, Justus-Liebig-Universität Giessen ,
Giessen, Deutschland.
Korpela, S., Aarhus, A., Fries, I., Hansen, H. (1993). Varroa jacobsoni Oud. in cold
climates: population growth, winter mortality and influence on survival of honey bee
colonies. Journal of Apicultural Research, 31(3-4), 157-164.
Kraus, B., & Berg, S. (1994). Effect of a lactic acid treatment during winter in
temperate climate upon Varroa jacobsoni Oud. and the bee (Apis mellifera L.)
colony. Experimental & Applied Acarology, 18(8), 459-468.
Le Conte, Y., Arnold, G., Trouiller, J., Masson, C., Chappe, B., Ourisson, G. (1989).
Attraction of the parasitic mite Varroa to the drone larvae of honeybees by simple
aliphatic esters. Science 245, 638–639.
Libert, B., and V.R. Franceschi. (1987). Oxalate in crop plants. Journal of Agriculture
and Food Chemistry 35: 926-938.
Lodesani, M., Costa, C., Serra, G., Colombo, R., Sabatini, A.G. (2008). Acaricide
residues in beeswax after conversion to organic beekeeping methods. Apidologie 39
(3), 324–333. doi: 10.1051/apido:2008012
Marinelli, E., Pulcini, P., Morgia, C., De Pace, F., Persano, OL. (2004). Oxalic
acid by Varrox® to varroa control in central Italy. Apiacta 39, 39-43.
Martin, S.J. (1994). Ontogenesis of the mite Varroa jacobsoni Oud. in worker brood
of the honeybee Apis mellifera L. under natural conditions. Experimental & applied
acarology, 18(2), 87-100.
86
Martin, S.J. (1995a). Ontogenesis of the mite Varroa jacobsoni Oud. in drone brood of
the honeybee Apis mellifera L. under natural conditions. Experimental & applied
acarology, 19(4), 199-210.
Martin SJ, Kemp D. (1997). Average number of reproductive cycles performed by

Varroa jacobsoni in honey bees (Apis mellifera) colonies. Journal of Apicultural
research, 36(3-4), 113-123.
Mert, G., Yucel, B. (2011). Efficacy levels of organic acids are used for controlling
Varroa (Varroa jacobsoni Oudmans) and their effects on colony development of
honey bees (Apis mellifera L.). Journal of Animal and Veterinary Advances 10 (9),
1006-1011.
Milani, N. (1999). The resistance of Varroa jacobsoni Oud. to acaricides. Apidologie

30, 229–234.
Milani, N. (2001). Activity of oxalic and citric acids on the mite Varroa destructor in
laboratory assays. Apidologie 32, 127-138.
Moosbeckhofer, R., Pechhacker, H., Unterweger, H., Bandion, F., Heinrich-Lenz, A.

(2003). Investigations on the oxalic acid content of honey from oxalic acid treated and
untreated bee colonies, European Food Research and Technology, 217(1), 49-52. doi:
10.1007/s00217-003-0698-z
Mutinelli, F., Baggio, A., Capolongo, F., Piro, R., Prandin L., Biasion, L. (1997) A
scientific note on oxalic acid by topical application for the control of varroosis,
Nanetti, A., Büchler, R., Charrière, J.D., Fries I., Helland, S., Imdorf, A., Korpela, S.,
Kristiansen, P. (2003a). Oxalic acid treatments for Varroa control (Review), Apiacta
38, 81–87.
87
Nanetti, A., Ghini, S., Gattavecchia, E., Bartolomei, P., Marcazzan, G.L., Massi, S.
(2003c). Pharmacodynamics of oxalic acid and treatment residues in honey, European
Group for Integrated Varroa Control, Rauischholzhausen, [online]
http://www.apis.admin.ch/host/varroa/rauisch.htm (accessed on 27 July 2005).
Nozal, M.J., Bernal, J.L., Diego, J.C., Gomez, L.A., Ruiz, J.M., Higes, M. (2000).
Determination of oxalate, sulfate and nitrate in honey and honeydew by
ionchromatography. Journal of Chromatography A, 881(1), 629-638.
Oldroyd, B.P. (1999). Coevolution while you wait: Varroa jacobsoni, a new parasite
of western honeybees. Trends in Ecology & Evolution, 14(8), 312-315.
Oxalic acid. Summary report. Committee for veterinary medicinal products. 2004.
The European Agency for the Evaluation of Medicinal Products Veterinary Medicines
and Inspections. EMEA 2004.
Popov, E.T., Melnik, V.N., Matchinev, A.N. (1989) Application of oxalic acid in
varroatosis. Proc. XXXII Int. Congr. Apimondia, Rio de Janeiro, Apimondia Publ.
House, Bucharest, 149.
Prandin, L., Dainese, N., Girardi, B., Damoli., O., Piro, R., Mutinelli, F. (2001). A
scientific note on long-term stability of a home-made oxalic acid water sugar solution
for controlling varroosis. Apidologie 32, 451–452.
Rademacher, E., Harz, M. (2006). Oxalic acid for the control of varroosis in honey
bee colonies - a review. Apidologie 37, 98–120. doi: 10.1051/apido:2005063
Rashid, M., Wagchoure, E., Moshin, A., Raja, E., Sarwar, G. (2012). Control of
ectoparasitic mite Varroa destructor in honeybee (Apis mellifera L.) colonies by using
different concentrations of oxalic acid. The Journal of Animal & Plant Sciences, 22
(1), 72-76.
88
Riemenschneider, W., Tanifuji, M., Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry,
Vol A18 Eds.: B. Elvers, et al.), Wiley-VCH, Weinheim, 1991, 247 – 254.
Rosenkranz, P. (1987). Thermobehandlung verdeckelter Arbeiterinnen-Brutwaben als

Möglichkeit der Varroa tose-Kontrolle. Apidologie 18, 385–388.
Rosenkranz, P., Renz, M. (2003). Varroa destructor infestation of adult bees, worker
brood and drone brood during the season and consequences for treatment concepts.
Rosenkranz, P., Aumeier, P., Ziegelmann, B. (2010). Biology and control of Varroa
destructor. Journal of Invertebrate Pathology 103, 96–119.
Sammataro, D., Finley, J., Underwood, R. (2008). Comparing oxalic acid and
sucrocide treatments for Varroa destructor (Acari: Varroidae) control under desert
conditions. Journal of Economic Entomology 101 (4), 1057-1061.
Schneider, P., Drescher, W. (1987). Einfluss der Parasitierung durch die Milbe Varroa
jacobsoni aus das Schlupfgewicht, die Gewichtsentwicklung, die Entwicklung der
Hypopharynxdrusen und die Lebensdauer von Apis mellifera. Apidologie 18, 101–
106.
Singh, P.P., L.K. Kothari, D.C. Sharma, and S.N. Saxena. (1972). Nutritional value of
foods in relation to their oxalic acid content. The American Journal of Clinical
Nutrition 25: 1147-1152.
Skerl, MIS., Nakrst, M., Zvokelj, L., Gregorc, A. (2011). The acaricidal effect of
flumethrin, oxalic acid and amitraz againstVarroa destructor in honey bee (Apis
mellifera carnica) colonies. Acta Veterinaria Brno, 80(1), 51-56.
doi:10.2754/avb201180010051
Stanghellini, MS., Raybold, P. (2004). Evaluation of selected biopesticides for the late
fall control of varroa mites in a northern temperate climate. American Bee Journal,
144 (6), 475.
89
Toomemaa, K., Martin, AJ., Mänd, M., Williams, IH. (2010). Using oxalic acid in
water solution in control of Varroa mites and its influence on honey bees. Agronomy
Research 8 (Special Issue II), 345–350
.
Al Toufailia, H., Scandian, L., & Ratnieks, F. L. (2015). Towards integrated control
of varroa: 2) comparing application methods and doses of oxalic acid on the mortality
of phoretic Varroa destructor mites and their honey bee hosts. Journal of Apicultural
Research, 54(2), 108-120. doi: 10.1080/00218839.2015.1106777
Wallner, K. (1999). Varroacides and their residues in bee products. Apidologie 30,
235–248.
90
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ
Αξγελά Ν, (2013). Πξνιεπηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ παξαζηηηθνχ αθάξενο Varroa

destructor Anderson κε απνκάθξπλζε γφλνπ θεθήλσλ κειηζζψλ. (Μεηαπηπρηαθή
εξγαζία). Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην, Θεζζαινλίθε.
Θξαζπβνχινπ, Α. Θ. (2012). Πρακτική Μελισσοκομία. Θεζζαινλίθε. Δθδφζεηο

Μειηζζνθνκηθή Δπηζεψξεζε, Δηξ. Παπά.
Πειεθάζεο Κ. ΢αληάο Λ. θαη Δκκαλνπήι Ν. (1978) Βαξξντθή Αθαξίαζε, κηα λέα γηα
ηελ Διιάδα ζνβαξή αζζέλεηα ησλ κειηζζψλ. Δηδηθή Έθδνζε Μέιηζζαο. Αζήλα.
Τθαληίδεο Μ. θαη Θξαζπβνχινπ Α. (1978) Βαξξνάηνζε ε λέα αθαξίαζε ηεο

κέιηζζαο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί ζηε κειηζζνθνκία καο. Γεσηερληθά
78(4): 31-41.
91
ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ
Πίλαθαο 14: Γπλακηθφηεηα πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ σο πξνο ηα πιαίζηα πιεζπζκνχ πξηλ

θαη κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
30/6 11/9 2/10 7/2**

ΠΔΡΗΔΚΣΗΚΟΣΖΣΑ ΠΛΖΘΤ΢ΜΟ΢
ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ
ΓΗΑΛΤΜΑΣΟ΢ ΟΟ %
0 Α 1 15 14 16 7
0 Α 2 14 13 10 8
0 Α 3 10 14 10 6,5
0 Α 4 10 18 10* 8
ΜΟ 12,3 14,8 13 7,2
3,5 Β 5 10 10 8 7
3,5 Β 6 14 18 16 10
3,5 Β 7 10 14 15 10
Β 8 10 10 10 8
ΜΟ 11 13 12,3 8,8
4,7 Γ 9 14 13 11 10
4,7 Γ 10 10 10 10 6
4,7 Γ 11 10 15 10 8
4,7 Γ 12 10 10 10 8
ΜΟ 11 12 10,3 8
ΟΟ: νμαιηθφ νμχ
* κεηαθέξζεθαλ θάπνηα πιαίζηα ζε άιιν κειίζζη
** ηεο επφκελεο ρξνληάο (2016)
92
Πίλαθαο 15: Γπλακηθφηεηα πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ σο πξνο ηα πιαίζηα γφλνπ πξηλ θαη κεηά
ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
30/6 11/9 2/10 7/2**

ΠΔΡΗΔΚΣΗΚΟΣΖΣΑ ΓΟΝΟ΢
ΓΗΑΛΤΜΑΣΟ΢ ΟΟ %
0 Α 1 8 5,5 6 5
0 Α 2 7 0 *** 2 4
0 Α 3 6,5 5 5,5 2,5
0 Α 4 7 6 5,5* 5
ΜΟ 7,1 5,5 4,5 4,1
3,5 Β 5 6 4 4,5 5
3,5 Β 6 8 6,5 6,5 7
3,5 Β 7 7 4,5 7 6
3,5 Β 8 7 4 3,5 5
ΜΟ 7 4,8 5,4 5,8
4,7 Γ 9 9 5,5 5,5 4,5
4,7 Γ 10 7 5 4,5 4
4,7 Γ 11 8 4 4 4,5
4,7 Γ 12 7,5 5 4 6
ΜΟ 7,9 4,9 4,5 4,8
* κεηαθέξζεθαλ θάπνηα πιαίζηα ζε άιιν κειίζζη
** ηελ επφκελε ρξνληά (2016)
*** πξνζζήθε βαζηιηθνχ θειηνχ
93
Πίλαθαο 16: Βαζκφο πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζηηο ελήιηθεο κέιηζζεο ησλ πεηξακαηηθψλ
κειηζζηψλ πξηλ ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ
30/6
ΠΔΡΗΔΚΣΗΚΟΣΖΣΑ ΒΑΘΜΟ΢
ΓΗΑΛΤΜΑΣΟ΢ ΟΟ % ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢ %
0 Α 1 4,5
0 Α 2 3,2
0 Α 3 0,97
0 Α 4 0,6
ΜΟ 2,3175
3,5 Β 5 4,9
3,5 Β 6 1,8
3,5 Β 7 1,6
3,5 Β 8 0,73
ΜΟ 2,2575
4,7 Γ 9 4,4
4,7 Γ 10 3,9
4,7 Γ 11 0,81
4,7 Γ 12 0,56
ΜΟ 2,4175
94
Πίλαθαο 17: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
11/7 12/7 13/7 14/7 15/7 16/7 17/7 18/7 19/7 20/7 21/7 24/7 27/7 30/7
ΠΔΡΗΔΚ.
ΝΔΚΡΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ
ΟΟ %
0 Α 1 0 0 4 1 0 2 1 1 1 0 0 2 3 2
0 Α 2 6 3 1 3 1 0 1 2 0 0 0 2 1 2
0 Α 3 0 3 0 1 0 1 0 0 2 2 0 0 0 2
0 Α 4 0 0 3 1 4 0 2 0 1 0 0 1 1 3
MO MO 1,5 2 1,5 1,3 0,8 1 0,8 1 0,5 0 1,3 1,3 2,3
3,5% Β 5 11 4 2 4 1 2 1 0 0 13 1 0 1 0
3,5% Β 6 0 1 4 4 1 1 1 2 0 1 3 0 3 1
3,5% Β 7 0 7 4 0 2 0 0 2 1 0 0 0 0 0
3,5% Β 8 0 2 5 0 0 1 0 4 2 3 1 3 2 2
MO MO 3,5 3,8 2 1 1 0,5 2 0,8 4,3 1,3 0,8 1,5 0,8
4,7% Γ 9 0 2 0 2 1 2 2 0 1 0 0 1 3 3
4,7% Γ 10 2 5 5 3 2 15 1 1 3 1 3 3 2 3
4,7% Γ 11 4 9 2 0 3 3 6 1 6 1 1 3 10 1
4,7% Γ 12 1 0 2 1 0 0 1 1 0 1 1 3 2 0
MO 1,8 4 2,3 1,5 1,5 5 2,5 0,8 2,5 0,8 1,3 2,5 4,3 1,8
95
Πίλαθαο 18: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα κεηά ηελ ρξήζε ππνθαπληζηηθψλ ηαηληψλ amitraz.
2ε 3ε
1ε* 4ε* 5ε* 6ε* 7ε* 8ε* 9ε* 10ε*
* *
31/7 1/8 3/8 4/8 5/8 7/8 8/8 10/8 11/8 12/8 14/8 15/8 17/8 18/8 20/8 21/8 24/8 25/8 27/8 28/8 31/8 1/9 2/9
ΠΔΡΗΔΚ.
ΝΔΚΡΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΟΟ %
0 Α 1 2 0 0 0 0 0 2 0 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 0 0
0 Α 2 1 1 1 5 1 1 0 0 0 2 0 9 1 0 0 0 0 1 0 1 0 3 0
0 Α 3 2 1 2 7 0 0 0 2 0 2 1 2 0 3 0 0 0 0 1 0 2 2 1
0 Α 4 0 0 1 3 0 1 0 0 0 1 0 1 2 1 0 0 0 0 0 0
MO 1,3 0,5 1 3,8 0,3 0,5 0,5 0,5 0 1,3 0,5 3 1 1,5 0 0 0 0,3 0,3 0,3 1 2,5 0,5
3,5% Β 5 0 1 1 1 0 0 2 0 1 2 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 3 0
3,5% Β 6 1 1 3 3 1 8 2 1 2 2 2 5 2 0 5 0 0 0 1 0 0 1 1
3,5% Β 7 1 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0
3,5% Β 8 0 0 2 10 0 0 2 0 0 2 0 3 0 1 0 0 0 0 0 2 0 1 1
MO 0,5 0,5 1,5 3,5 0,3 2,3 1,5 0,5 1 1,5 0,8 2,3 0,5 0,5 1,5 0 0 0 0,3 0,8 0,3 1,7 0,7
4,7% Γ 9 0 1 0 2 1 2 0 0 2 3 0 0 2 3 0 0 0 0 0 0 0 1 0
4,7% Γ 10 1 2 1 0 1 0 1 0 1 0 1 2 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0
4,7% Γ 11 1 1 0 0 1 0 0 2 1 2 0 2 1 2 0 0 1 1 0 0 1 0 0
4,7% Γ 12 2 1 2 0 0 0 0 0 0 1 0 3 1 1 0 1 0 0 0 1
MO 1 1,3 0,8 0,5 0,8 0,5 0,3 0,5 1 1,5 0,3 1,7 1,3 1,5 0 0,3 0,25 0,5 0 0,5 0,3 0,3 0
* εθαξκνγή amitraz
96
Πίλαθαο 19: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
11/7 12/7 13/7 14/7 15/7 16/7 17/7 18/7 19/7 20/7 21/7 24/7 27/7 30/7
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΣΩ΢Ζ ΒΑΡΡΟΑ
ΟΟ %
0 Α 1 6 3 7 9 12 0 2 0 2 2 5 4 0
0 Α 2 1 2 2 6 7 9 2 2 12 4 4 4 9
0 Α 3 2 2 6 4 10 3 9 17 26 12 9 0 2
0 Α 4 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0
MO 2,25 1,75 3,75 5 7,25 3 3,25 5 10 4,75 4,75 2 2,75
3,5% Β 5 0 2 0 11 11 6 5 2 3 5 9 2 2 0
3,5% Β 6 1 0 1 6 4 2 0 5 6 7 4 6 6 7
3,5% Β 7 0 0 0 2 2 0 1 0 0 0 1 1 0 1
3,5% Β 8 3 2 0 7 4 1 2 0 0 0 0 0 0 1
MO 1 1 0,25 6,5 5,25 2,25 2 1,75 2,25 3 3,5 2,25 2 2,25
4,7% Γ 9 2 1 0 19 73 9 3 0 9 5 2 1 0 3
4,7% Γ 10 1 1 1 28 118 28 7 6 6 7 3 8 8 0
4,7% Γ 11 0 0 0 1 0 5 0 0 2 0 1 1 1 0
4,7% Γ 12 0 1 0 9 24 2 3 2 3 1 0 0 2 3
MO 0,75 0,75 0,25 14,25 53,75 11 3,25 2 5 3,25 1,5 2,5 2,75 1,5
97
Πίλαθαο 20: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, κεηά ηελ ρξήζε ππνθαπληζηηθψλ ηαηληψλ amitraz.
1ε* 2ε* 3ε* 4ε* 5ε* 6ε* 7ε* 8ε* 9ε* 10ε*
31/7 1/8 3/8 4/8 5/8 7/8 8/8 10/8 11/8 12/8 14/8 15/8 17/8 18/8 20/8 21/8 24/8 25/8 27/8 28/8 31/8 1/9 2/9
ΠΣΩ΢Ζ ΒΑΡΡΟΑ
ΠΔΡΗΔΚ. ΓΗΑΛΤΜ. ΟΟ % ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ
0 Α 1 0 0 0 245 0 1 436 0 1 436 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4

0 Α 2 762 17 8 461 4 0 289 4 10 327 3 4 0 62 5 38 1 63 0 44 0 25 1
0 Α 3 0 1 0 548 0 16 657 0 2 314 2 0 0 10 0 1 0 203 1 46 1 34 0
0 Α 4 37 1 0 19 0 0 39 1 1 76 0 0 0 2 0 2 0 0 0 0
MO 199,8 4,8 2 318,3 1 4,3 355,3 1,3 3,5 288,3 1,3 1 0 18,5 1,25 10,3 0,3 66,5 0,3 23,5 0,5 29,5 0,5
3,5% Β 5 1 2 0 152 0 0 124 0 2 168 1 2 0 0 0 9 0 6 0 3 0 8 0
3,5% Β 6 241 10 2 90 14 7 165 5 7 405 3 0 0 19 1 24 0 37 1 33 0 7 1
3,5% Β 7 0 0 0 16 1 0 2 0 0 39 0 0 0 6 0 0 0 0 0 3
3,5% Β 8 0 0 0 32 0 0 48 0 0 64 0 0 0 1 0 0 1 9 0 0 0 0 1
MO 60,5 3 0,5 72,5 3,8 1,8 84,8 1,3 2,3 169 1 0,5 0 6,5 0,3 8,3 0,3 13 0,3 9,8 0 5 0,7
4,7% Γ 9 34 3 3 163 2 8 306 3 1 139 0 0 2 9 3 26 3 8 0 10 1 6 0
4,7% Γ 10 37 5 0 180 0 39 685 21 23 464 12 22 24 125 2 34 0 136 0 101 3 27 0
4,7% Γ 11 1 2 0 46 0 0 5 3 0 83 0 0 0 4 0 4 0 13 1 3 0 10 0
4,7% Γ 12 66 0 0 64 0 0 35 1 1 68 2 2 4 7 3 3 2 1 0 3
MO 34,5 2,5 0,8 113,3 0,5 11,8 257,8 7 6,25 188,5 3,5 6 7,5 36,3 2 16,8 1,3 39,5 0,3 29,3
* εθαξκνγή amitraz
98
Πίλαθαο 21: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά ηελ θαινθαηξηλή εθαξκνγή.
ΠΔΡΗΔΚ. ΓΗΟΡΘΩΜΔΝΖ
ΒΑΡΡΟΑ ΒΑΡΡΟΑ ΢ΤΝΟΛΟ
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΟ ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΑΠΟΣΔΛ. % ΜΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΑΠΌ ΟΟ ΑΠΟ ΑΜΗΣΡΑΕ ΒΑΡΡΟΑ
% (ABBOTT' S) %
0 Α 1 37 1123 1160 3,2
0 Α 2 71 2128 2199 3,2 3,5
0 Α 3 92 1836 1928 4,8
0 Α 4 5 178 183 2,7
3,5% Β 5 56 478 534 10,5
3,5% Β 6 53 1072 1125 4,7 8,7 5,4
3,5% Β 7 8 67 75 10,7
3,5% Β 8 15 156 171 8,8
4,7% Γ 9 124 730 854 14,5
4,7% Γ 10 219 1940 2159 10,1 11,6 8,4
4,7% Γ 11 11 175 186 5,9
4,7% Γ 12 49 262 311 15,8
99
Πίλαθαο 22: Καηαλάισζε ζηξνπηνχ (ml) ζηα θινπβάθηα παξαηήξεζεο κεηά ηελ θαινθαηξηλή
εθαξκνγή.
30/7 31/7 1/8 3/8 5/8 7/8
΢ΤΝΟΛΟ
ΠΔΡΗΔΚ.
ml
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΟ ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢/ΚΛΟΤΒΑΚΗ
%
0 Α 1 30 1 1 1,5 1 3 2 9,5
0 Α 2 30 0,5 0,5 1 2,5 1,5 1,5 7,5
0 Α 3 30 1 0,5 1 1 2 2 7,5
0 Α 4 30 0,5 1 1 2 2 2 8,5
MO 0,8 0,80 1,1 1,6 2,1 1,9 8,3
3,5% Β 5 30 2 2,5 1,5 3,5 3 1,5 14
3,5% Β 6 30 1 1 1 1,5 2,5 2 9
3,5% Β 7 30 0,5 2 2 1,5 1,5 2 9,5
3,5% Β 8 30 1 2 2 3,5 3,5 2,5 14,5
MO 1,2 1,9 1,6 2,5 2,6 2 11,7
4,7% Γ 9 30 1,5 1 1 2 2 1,5 9
4,7% Γ 10 30 1 1,5 2 3,5 3,5 2 13,5
4,7% Γ 11 30 0,5 0,5 1,5 1 2 2 7,5
4,7% Γ 12 30 1 1 1 1 1,5 2 7,5
ΜΟ 1 1 1,4 1,9 2,3 1,9 9,4
100
θαη κεηά ηηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΜΔΣΑ ΣΖΝ 1ε ΜΔΣΑ ΣΖΝ 2ε

ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 3ε ΟΟ ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
ΟΟ ΟΟ
9/9 2/10 27/10 18/11 7/3*
ΠΔΡΗΔΚ.
ΠΛΖΘΤ΢ΜΟ΢
ΟΟ %
0 Α 1 10 9,5 9 9+ 6
0 Α 2 12 10 10 9,5 8
0 Α 3 10 10 10 9,5 -
ΜΟ 10,7 9,8 10 9,5 7
3,5 Β 4 15 10+ 10 9,5 6
3,5 Β 5 16 14 14 13 3
3,5 Β 6 8 8 8 7 9,5
3,5 Β 7 10 10 10 10 10
ΜΟ 12,3 10, 7 10, 7 9,9 7,1
4,7 Γ 8 15 13 10+ 9,5 6
4,7 Γ 9 15 14 11+ 12 3
4,7 Γ 10 14 10+ 10 9,5 6
ΜΟ 14,7 13,5 10 10,3 5
* ηελ επφκελε ρξνληά (2016)
101
Πίλαθαο 24: Γπλακηθφηεηα πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ σο πξνο ηα πιαίζηα γφλνπ πξηλ θαη κεηά
ηηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΜΔΣΑ ΣΖΝ 1ε ΜΔΣΑ ΣΖΝ 2ε

ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 3ε ΟΟ ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
ΟΟ ΟΟ
9/9 2/10 27/10 18/11 7/3*

ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΓΟΝΟ΢
ΟΟ %
0 Α 1 5 2,5 0,5 3 5
0 Α 2 5,5 3 0 3 5,5
0 Α 3 5,5 4 0,5 - 5,5
ΜΟ 5,3 3,2 0,3 3 5,3
3,5 Β 4 4 4 4 0,5 2
3,5 Β 5 5,5 6,5 4 1,5 1
3,5 Β 6 3 4,5 3,5 0 6
3,5 Β 7 3,5 5 3,5 2,5 6
ΜΟ 4 5 3,8 1,1 3,8
4,7 Γ 8 3,5 5,5 4,5 0 3,5
4,7 Γ 9 4 4,5 4,5 2 1
4,7 Γ 10 4,5 5 4 0 3
ΜΟ 4 5 4,3 0,7 2,5
102
κειηζζηψλ πξηλ θαη κεηά ηηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 1ε ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 2ε ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 3ε ΟΟ

10/9 3/10 28/10 19/11
ΠΔΡΗΔΚ.
ΒΑΘΜΟ΢ ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢ ΢ΣΗ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ %
ΟΟ %
0 Α 1 2,9 8,7 23,9 25,9

0 Α 2 1,8 1,2 3,3 5,4
0 Α 3 2,3 7,7 14,5 33,3
ΜΟ 2,3 5,9 13, 21,5
3,5 Β 4 1,4 4,6 1,6 5
3,5 Β 5 2,8 4,8 10,7 21,4
3,5 Β 6 1 5,1 1,2 7,9
3,5 Β 7 2,3 1,7 1,7 2,1
ΜΟ 1,9 4,1 3,8 9,1
4,7 Γ 8 2 5,4 9,7 21,9
4,7 Γ 9 1 7,4 6,5 8,2
4,7 Γ 10 1 6,9 8,1 11,8
ΜΟ 1,3 6,6 8,1 14
103
Πίλαθαο 26: Βαζκφο πξνζβνιήο απφ βαξξφα ζηηο γφλν ησλ πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ πξηλ
θαη κεηά ηηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 1ε ΟΟ ΜΔΣΑ ΣΖΝ 2ε ΟΟ

10/9 3/10 28/10
ΠΔΡΗΔΚ.
ΒΑΘΜΟ΢ ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢ ΢ΣΟ ΓΟΝΟ %
ΟΟ %
0 Α 1 19,3 24 38,3
0 Α 2 1,3 2,7 7,3
0 Α 3 8,7 16,7 34,3
ΜΟ 9,8 14,7 26,6
3,5 Β 4 2,7 5,3 4
3,5 Β 5 4,7 34 16,3
3,5 Β 6 2 3,3 3
3,5 Β 7 4 2,7 1,3
ΜΟ 3,5 11,3 6,2
4,7 Γ 8 22 9,3 7,7
4,7 Γ 9 10,7 11,3 15
4,7 Γ 10 18,7 8,7 13,7
ΜΟ 17,1 9,8 12,1
104
Πίλαθαο 27: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηελ πξψηε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ
15/9 16/9 17/9 18/9 19/9 21/9 24/9 26/9 28/9 1/10 3/10 5/10 6/10 7/10
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΝΔΚΡΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΟΟ %
0 Α 1 0 2 3 0 4 0 1 1 1 1 0 2 0 0
0 Α 2 0 0 0 1 0 0 0 0 2 2 2 1 0 0
0 Α 3 1 1 3 0 1 0 2 0 0 0 1 1 1 0
ΜΟ 0,3 1 2 0,3 1,7 0 1 0,3 1 1 1 1,3 0,3 0
3,5 Β 4 0 0 1 2 1 0 0 1 1 4 2 1 1 0
3,5 Β 5 1 2 0 1 0 0 3 0 0 0 1 2 1 1
3,5 Β 6 1 1 5 1 0 1 0 1 0 2 2 1 3 0
3,5 Β 7 2 0 2 2 0 1 1 2 1 2 3 0 3 0
ΜΟ 1 0,8 2 1,5 0,3 0,5 1 1 0,5 2 2 1 2 0,3
4,7 Γ 8 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 2 0
4,7 Γ 9 0 0 0 2 0 3 0 0 2 1 1 0 1 0
4,7 Γ 10 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 2 3
ΜΟ 0,7 0,3 0 1 0 1 0,3 0 1,3 0,7 0,7 0,3 1,7 1
105
Πίλαθαο 28: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηε δεχηεξε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
8/10 9/10 12/10 14/10 16/10 19/10 21/10 23/10 27/10 29/10 31/10
ΠΔΡΗΔΚ.
ΟΟ %
0 Α 1 5 0 2 0 1 0 2 3 2 2 3
0 Α 2 4 0 1 2 1 1 0 0 0 0 2
0 Α 3 2 1 1 2 0 0 2 4 3 3 2
ΜΟ 3,7 0,3 1,3 1,3 0,7 0,3 1,3 2,3 1,7 1,7 2,3
3,5 Β 4 4 0 3 3 1 1 0 2 0 0 2
3,5 Β 5 2 1 2 0 0 2 1 2 0 3 3
3,5 Β 6 1 2 1 1 1 2 1 2 2 1 2
3,5 Β 7 2 1 3 2 3 1 1 0 0 1 3
ΜΟ 2,3 1,0 2,3 1,5 1,3 1,5 0,8 1,5 0,5 1,3 2,5
4,7 Γ 8 2 2 2 0 0 1 0 3 1 2 3
4,7 Γ 9 4 1 1 0 2 2 1 6 1 0 0
4,7 Γ 10 3 0 0 1 0 0 2 5 0 2 0
ΜΟ 3,0 1,0 1,0 0,3 0,7 1,0 1,0 4,7 0,7 1,3 1,0
106
Πίλαθαο 29: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηελ ηξίηε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
1/11 2/11 4/11 6/11 7/11 9/11 11/11 13/11 16/11

ΠΔΡΗΔΚ.
ΟΟ %
0 Α 1 4 1 2 1 2 3 2 1 2
0 Α 2 1 1 2 1 1 0 1 1 1
0 Α 3 0 4 5 0 0 3 0 1 0
ΜΟ 1,7 2,0 3,0 0,7 1,0 2,0 1,0 1,0 1,0
3,5 Β 4 3 5 4 1 0 0 1 0 1
3,5 Β 5 4 3 3 1 1 0 0 1 0
3,5 Β 6 4 3 1 2 1 1 1 2 1
3,5 Β 7 2 4 3 1 1 2 0 2 0
ΜΟ 3,3 3,8 2,8 1,3 0,8 0,8 0,5 1,3 0,5
4,7 Γ 8 0 0 2 0 0 1 0 0 1
4,7 Γ 9 1 1 0 2 2 1 1 1 1
4,7 Γ 10 0 0 1 1 1 1 1 2 2
ΜΟ 0,3 0,3 1,0 1,0 1,0 1,0 0,7 1,0 1,3
107
Πίλαθαο 30: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηελ πξψηε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ
15/9 16/9 17/9 18/9 19/9 21/9 24/9 26/9 28/9 1/10 3/10 5/10 6/10 7/10
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΠΣΩ΢Ζ ΒΑΡΡΟΑ
ΟΟ %
0 Α 1 17 9 8 15 5 11 141 108 93 184 157 166 112 58
0 Α 2 3 3 9 4 6 5 7 8 5 15 6 5 2 1
0 Α 3 1 1 19 17 7 29 64 46 93 181 149 143 59 117
ΜΟ 7,0 4,3 12,0 12,0 6,0 15,0 70,7 54,0 63,7 126,7 104,0 104,7 57,7 58,7
3,5 Β 4 0 0 1 20 12 3 2 0 14 6 6 5 2 4
3,5 Β 5 2 79 82 162 272 81 156 105 63 65 42 59 55 61
3,5 Β 6 1 1 3 27 38 16 6 1 3 4 6 4 1 3
3,5 Β 7 0 0 2 4 42 6 2 0 0 20 18 18 9 3
ΜΟ 0,8 20,0 22,0 53,3 91,0 26,5 41,5 26,5 20,0 23,8 18,0 21,5 16,8 17,8
4,7 Γ 8 13 22 19 206 273 7 14 18 43 105 41 37 44 39
4,7 Γ 9 4 5 11 389 271 155 162 92 53 89 51 42 27 29
4,7 Γ 10 24 22 18 437 478 95 37 26 27 81 71 31 22 33
ΜΟ 13,7 16,3 16,0 344,0 340,7 85,7 71,0 45,3 41,0 91,7 54,3 36,7 31,0 33,7
108
Πίλαθαο 30: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, κεηά ηε δεχηεξε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
8/10 9/10 12/10 14/10 16/10 19/10 21/10 23/10 27/10 29/10 31/10
ΠΔΡΗΔΚ.
ΟΟ %
0 Α 1 82 105 196 127 109 339 161 109 305 158 121
0 Α 2 2 7 12 5 6 18 4 5 13 7 18
0 Α 3 83 131 137 123 52 246 146 190 317 154 166
ΜΟ 55,7 81,0 115,0 85,0 55,7 201,0 103,7 101,3 211,7 106,3 101,7
3,5 Β 4 26 33 14 13 3 7 7 2 14 6 5
3,5 Β 5 236 256 173 53 113 187 115 119 147 97 11
3,5 Β 6 7 5 6 8 10 4 3 1 3 8 11
3,5 Β 7 66 62 12 8 7 11 5 8 11 8 12
ΜΟ 83,8 89,0 51,3 20,5 33,3 52,3 32,5 32,5 43,8 29,8 9,8
4,7 Γ 8 188 253 277 130 80 91 15 32 121 122 114
4,7 Γ 9 453 387 184 88 73 144 54 35 113 108 57
4,7 Γ 10 183 247 105 97 73 129 38 45 55 72 62
ΜΟ 274,7 295,7 188,7 105,0 75,3 121,3 35,7 37,3 96,3 100,7 77,7
109
Πίλαθαο 31: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, κεηά ηελ ηξίηε θζηλνπσξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
1/11 2/11 4/11 6/11 7/11 9/11 11/11 13/11 16/11

ΠΔΡΗΔΚ.
ΟΟ %
0 Α 1 67 65 185 141 101 133 126 106 112
0 Α 2 6 11 6 7 7 5 7 9 8
0 Α 3 78 67 187 125 110 258 189 150 163
ΜΟ 50,3 47,7 126,0 91,0 72,7 132,0 107,3 88,3 94,3
3,5 Β 4 35 56 47 22 9 29 16 19 23
3,5 Β 5 208 338 542 277 159 263 271 229 256
3,5 Β 6 16 10 32 17 6 13 10 12 11
3,5 Β 7 25 56 56 31 15 27 24 10 14
ΜΟ 71,0 115,0 169,3 86,8 47,3 83,0 80,3 67,5 76,0
4,7 Γ 8 308 376 481 237 123 157 87 97 102
4,7 Γ 9 673 744 414 122 42 73 71 117 89
4,7 Γ 10 185 294 343 132 49 89 74 76 72
ΜΟ 388,7 471,3 412,7 163,7 71,3 106,3 77,3 96,7 87,7
110
Πίλαθαο 32: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά απφ κηα θζηλνπσξηλή εθαξκνγή.
ΠΔΡΗΔΚ. ΒΑΘ. ΒΑΡΡΟΑ ΒΑΡΡΟΑ ΓΗΟΡΘ.

ΒΑΘ. ΠΡΟ΢Β. ΢ΤΝ. ΢ΤΝ. ΒΑΡΡΟΑ ΢ΤΝΟΛΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΛΖΘ. ΠΡΟ΢Β. ΓΟΝΟ΢ ΢ΣΗ΢ ΢ΣΟ ΜΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ % ΜΔΛΗ΢΢ΩΝ ΚΔΛΗΩΝ ΑΠΟ ΟΟ ΒΑΡΡΟΑ %
ΟΟ % ΓΟΝΟ΢ % ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ ΓΟΝΟ (ABBOTT' S) %
0 Α 1 8,7 9,5 15029 24 5 16250 1050 1307,5 3900 6257,5 16,8
0 Α 2 1,2 10 15820 2,7 5,5 17875 64 189,8 482,6 736,5 8,7 14,4
0 Α 3 7,7 10 15820 16,7 5,5 17875 905 1218,1 2985,1 5108,3 17,71
3,5 Β 4 4,6 10 15820 5,3 4 13000 74 727,7 689 1490,7 5
3,5 Β 5 4,8 14 22148 34 6,5 21125 1121 1063,1 7182,5 9366,6 12 10,1 -5
3,5 Β 6 5,1 8 12656 3,3 4,5 14625 109 645,5 482,6 1237,1 8,8
3,5 Β 7 1,7 10 15820 2,7 5 16250 122 268,9 438,8 829,7 14,7
4,7 Γ 8 5,4 13 20566 9,3 5,5 17875 827 1110,6 1662,4 3600 23
4,7 Γ 9 7,4 14 22148 11,3 4,5 14625 1360 1639 1652,6 4651,6 29,2 29 17,1
4,7 Γ 10 6,9 10 15820 8,7 5 16250 1338 1091,6 1413,8 3843,3 34,8
*ΟΟ: νμαιηθφ νμχ
111
Πίλαθαο 33: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά απφ δχν θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο.
ΠΔΡΗΔΚ. ΒΑΘ. ΒΑΡΡΟΑ ΒΑΡΡΟΑ ΓΗΟΡΘ.

ΒΑΘ. ΠΡΟ΢Β. ΢ΤΝ. ΢ΤΝ. ΒΑΡΡΟΑ ΢ΤΝΟΛΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΛΖΘ. ΠΡΟ΢Β. ΓΟΝΟ΢ ΢ΣΗ΢ ΢ΣΟ ΜΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ % ΜΔΛΗ΢΢ΩΝ ΚΔΛΗΩΝ ΑΠΟ ΟΟ ΒΑΡΡΟΑ %
ΟΟ % ΓΟΝΟ΢ % ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ ΓΟΝΟ (ABBOTT' S) %
0 Α 1 23,9 9 14238 38,3 2,5 8125 2862 3402,9 3111,9 9376,8 30,5
0 Α 2 3,3 10 15820 7,3 3 9750 161 522,1 711,8 1394,8 11,5 23,4
0 Α 3 14,5 10 15820 34,3 4 13000 2650 2293,9 4459 9402,9 28,2
3,5 Β 4 1,6 10 15820 4 4 13000 204 253,1 520 977,1 20,9
3,5 Β 5 10,7 14 22148 16,3 4 13000 2628 2369,8 2119 7116,8 36,9 32,1 11,3
3,5 Β 6 1,2 8 12656 3 3,5 11375 175 151,9 341,3 668,1 26,2
3,5 Β 7 1,7 10 15820 1,3 3,5 11375 332 268,9 147,9 748,8 44,3
4,7 Γ 8 9,7 10 15820 7,7 4,5 14625 2250 1534,5 1126,1 4910,7 45,8
4,7 Γ 9 6,5 11 17402 15 4,5 14625 3056 1131,1 2193,8 6380,9 47,9 46 29,5
4,7 Γ 10 8,1 10 15820 13,7 4 13000 2444 1281,4 1781 5506,4 44,4
*ΟΟ: νμαιηθφ νμχ
112
Πίλαθαο 34: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά απφ ηξεηο θζηλνπσξηλέο εθαξκνγέο.
ΠΔΡΗΔΚ. ΒΑΡΡΟΑ ΓΗΟΡΘ.

ΒΑΘ. ΠΡΟ΢Β. ΢ΤΝ. ΒΑΡΡΟΑ ΢ΤΝΟΛΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΛΖΘ. ΢ΣΗ΢ ΜΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ % ΜΔΛΗ΢΢ΩΝ ΑΠΟ ΟΟ ΒΑΡΡΟΑ %
ΟΟ % ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ (ABBOTT' S) %
0 Α 1 25,9 9 14238 3898 3687,6 7585,6 51,4
0 Α 2 5,4 9,5 15029 227 811,6 1038,6 21,9 39,2
0 Α 3 33,3 9,5 15029 3977 5004,7 8981,7 44,3
3,5 Β 4 5 9,5 15029 460 751,5 1211,5 38,0
3,5 Β 5 21,4 13 20566 5171 4401,1 9572,1 54,0 45,4 10,2
3,5 Β 6 7,9 7 11074 302 874,8 1176,8 25,7
3,5 Β 7 2,1 10 15820 590 332,2 922,2 64,0
4,7 Γ 8 21,9 9,5 15029 4218 3291,4 7509,4 56,2
4,7 Γ 9 8,2 12 18984 5401 1556,7 6957,7 77,6 67,2 46,1
4,7 Γ 10 11,8 9,5 15029 3758 1773,4 5531,4 67,9
113
Πίλαθαο 35: Μαξθαξηζκέλα απγά (πξνλχκθεο ζηε ζπλέρεηα) πνπ παξέκεηλαλ ζηα θειηά ηνπο
κεηά ηελ πξψηε εθαξκνγή νμαιηθνχ νμένο ην θζηλφπσξν.
18/9* 19/9 21/9 24/9 26/9 1/10

ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΑΡΗΘΜΟ΢ ΑΤΓΩΝ/ΠΡΟΝΤΜΦΩΝ
ΟΟ %
0 Α 1 65 65 64 52 49 49
0 Α 2 65 65 58 58 58 58
0 Α 3 65 64 60 59 59 59
3,5 ΜΟ 65 64,7 60,7 56,4 55,4 55,4
3,5 Γ 4 65 65 63 62 62 61
3,5 Γ 5 65 65 62 55 55 55
3,5 Γ 6 65 64 60 55 49 49
4,7 ΜΟ 65 64,7 61,7 57,4 55,4 55
4,7 Β 7 65 65 64 63 63 63
4,7 Β 8 65 65 65 65 65 65
3,5% Β 9 65 65 52 52 52 52
ΜΟ 65 65 60,3 60 60 60
* εκέξα καξθαξίζκαηνο 65 απγψλ
114
Πίλαθαο 36: Αξηζκφο δσληαλψλ κειηζζψλ/θινπβάθη κεηά απφ ρνξήγεζε δηαιχκαηνο ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ δεηγκάησλ νμαιηθνχ νμένο πεξηεθηηθφηεηαο 3,5
θαη 4,7% w/v κία θνξά θαη ζηε ζπλέρεηα ζηξνπηνχ .
΢ΗΡΟΠΗ
ΟΟ
13/11 14/11 15/11 16/11 17/11 18/11 19/11 20/11 21/11 23/11 24/11 25/11 26/11 27/11 28/11 29/11 30/11 1/11
ΠΔΡΗΔΚ.
ΕΩΝΣΑΝΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΓΗΑΛΤΜ ΢ΚΔΤΑ΢ΜΑ ΚΛΟΤΒΗΑ
. ΟΟ %
0 ΢ΗΡΟΠΗ 1 19 18 18 18 16 16 14 11 11 5 2 1 1 1 1 1 0 0
0 ΢ΗΡΟΠΗ 2 20 19 17 15 13 13 9 6 5 3 1 1 0 0 0 0 0 0
0 ΢ΗΡΟΠΗ 3 20 20 20 19 12 11 11 10 9 9 4 4 2 2 1 1 1 0
0 ΢ΗΡΟΠΗ 4 20 19 19 17 14 13 13 13 13 10 9 6 4 1 0 0 0 0
ΜΟ 19,8 19 18,5 17,3 13,8 13,3 11,8 10 9,5 6,8 4 3 1,8 1 0,5 0,5 0,3 0
3,5 1 1 20 20 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 1 2 18 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 1 3 20 19 9 3 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 1 4 20 20 16 11 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 19,5 17 9 3,5 0,8 0,3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 9 1 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 9 2 16 14 8 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 9 3 20 19 15 15 13 11 11 11 10 8 5 4 4 4 2 0 0 0
3,5 9 4 20 19 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 17,8 13 6 4,3 3,25 2,8 2,8 2,8 2,5 2 1,3 1 1 1 0,5 0 0 0
΢ΗΡΟΠΗ
ΟΟ
115
13/11 14/11 15/11 16/11 17/11 18/11 19/11 20/11 21/11 23/11 24/11 25/11 26/11 27/11 28/11 29/11 30/11 1/11
ΠΔΡΗΔΚ.
ΕΩΝΣΑΝΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΓΗΑΛΤΜ ΢ΚΔΤΑ΢ΜΑ ΚΛΟΤΒΗΑ
. ΟΟ %
3,5 13 1 20 10 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 13 2 20 19 11 8 5 4 4 4 4 2 2 1 1 1 1 0 0 0
3,5 13 3 20 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3,5 13 4 20 18 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 20 12,3 4,3 2 1,3 1 1 1 1 0,5 0,5 0,3 0,3 0,3 0,3 0 0 0
4,7 1 1 20 11 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 1 2 20 13 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 1 3 20 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 1 4 20 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 20 9,5 0,3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 9 1 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 9 2 20 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 9 3 20 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 9 4 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 20 3,3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 13 1 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 13 2 20 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 13 3 20 18 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4,7 13 4 20 14 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ΜΟ 20 10,3 1,3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
116
θαη κεηά ηε ρεηκεξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΠΡΗΝΣΟ ΜΔΣΑ ΣΟ
ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
ΟΟ ΟΟ
3/12 21/12 1/3*
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΟ ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΛΖΘΤ΢ΜΟ΢
%
0 Α 1 7 7 6,5
0 Α 2 5,5 5,5 4,5
0 Α 3 8 8 7
0 Α 4 7 7 3
ΜΟ 6,9 6,9 5,3
3,5 Β 5 7 7 6
3,5 Β 6 6 6 4,5
3,5 Β 7 7 7 6,5
3,5 Β 8 9 9 7,5
ΜΟ 7,3 7,3 6,1
4,7 Γ 9 6 6 5
4,7 Γ 10 7 7 4,5
4,7 Γ 11 10 10 7
4,7 Γ 12 5 5 6
ΜΟ 7,0 7,0 5,6
117
Πίλαθαο 38: Γπλακηθφηεηα πεηξακαηηθψλ κειηζζηψλ σο πξνο ηα πιαίζηα γφλνπ πξηλ ηε
ρεηκεξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο θαζψο θαη κεηά ην μερεηκψληαζκα.
ΠΡΗΝ ΣΟ
ΞΔΥΔΗΜΩΝΗΑ΢ΜΑ
ΟΟ
3/12 1/3*
ΠΔΡΗΔΚ.
ΜΔΛΗ΢΢
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΟ ΟΜΑΓΔ΢ ΓΟΝΟ΢
ΗΑ
%
0 Α 1 0 3,5
0 Α 2 0 1,5
0 Α 3 0 4
0 Α 4 0 1,5
ΜΟ 0 2,6
3,5 Β 5 0 3
3,5 Β 6 0 2
3,5 Β 7 0 3
3,5 Β 8 0 3,5
ΜΟ 0 2,9
4,7 Γ 9 0 2,5
4,7 Γ 10 0 2
4,7 Γ 11 0 4
4,7 Γ 12 0 3
ΜΟ 0 2,9
118
κειηζζηψλ πξηλ θαη κεηά ηε θαινθαηξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
4/12 22/12
ΠΔΡΗΔΚ.
ΒΑΘΜΟ΢ ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢
ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ %
ΟΟ %
0 Α 1 10,7 7,4
0 Α 2 1,3 1,1
0 Α 3 4,8 2
0 Α 4 27,5 13,2
ΜΟ 11,1 5,9
3,5 Β 5 3,6 0
3,5 Β 6 2,1 1,3
3,5 Β 7 10,7 0,8
3,5 Β 8 30 1,3
ΜΟ 11,6 0,9
4,7 Γ 9 4,7 0
4,7 Γ 10 32,5 0
4,7 Γ 11 2,2 0
4,7 Γ 12 7,6 1,3
ΜΟ 11,8 0,3
119
Πίλαθαο 40: Θλεζηκφηεηα κειηζζψλ ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηε ρεηκεξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ
8/12 9/12 11/12 14/12 16/12 18/12 21/12
5/12 6/12 7/12
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΝΔΚΡΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΟΟ %
0 Α 1 0 1 2 2 2 5 4 1 5 4
0 Α 2 1 0 1 0 1 0 0 1 2 3
0 Α 3 3 0 1 1 0 0 2 5 2 3
0 Α 4 5 5 2 15 8 5 22 25 15 9
ΜΟ 2,3 1,5 1,5 4,5 2,8 2,5 7 8 6 4,8
3,5 Β 5 2 3 2 13 15 16 1 6 4 5
3,5 Β 6 1 2 5 0 1 2 3 4 2 2
3,5 Β 7 4 5 4 9 12 11 16 9 2 15
3,5 Β 8 7 5 5 5 7 13 16 12 5 12
ΜΟ 3,5 3,8 4 6,8 8,8 10,5 9 7,8 3,3 8,5
4,7 Γ 9 1 1 1 4 4 4 1 3 1 5
4,7 Γ 10 6 4 7 7 15 21 24 6 3 4
4,7 Γ 11 3 2 2 12 9 4 5 4 5 3
Γ 12 1 1 1 1 0 2 6 8 3 5
ΜΟ 2,8 2 2,8 6 7 7,8 9 5,3 3 4,3
120
Πίλαθαο 41: Πηψζε βαξξφα ζηα πεηξακαηηθά κειίζζηα, πξηλ θαη κεηά ηε ρεηκεξηλή εθαξκνγή ηνπ νμαιηθνχ νμένο.
ΜΔΣΑ ΣΟ ΟΟ
ΠΡΗΝ ΣΟ ΟΟ
8/12 9/12 11/12 14/12 16/12 18/12 21/12

5/12 6/12 7/12
ΠΔΡΗΔΚ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΝΔΚΡΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢Δ΢
ΟΟ %
0 Α 1 4 2 7 12 4 11 12 6 3 3
0 Α 2 0 2 0 1 1 1 2 4 0 1
0 Α 3 8 1 2 6 4 1 3 3 1 1
0 Α 4 16 22 16 23 21 38 49 36 29 46
ΜΟ 7,0 6,8 6,3 10,5 7,5 12,8 16,5 12,3 8,3 12,8
3,5 Β 5 0 2 1 18 37 85 35 8 2 3
3,5 Β 6 1 3 7 4 26 28 24 6 5 5
3,5 Β 7 0 4 6 69 262 293 217 42 24 36
3,5 Β 8 14 18 10 107 527 910 682 164 82 58
ΜΟ 3,8 6,8 6,0 49,5 213 329 239,5 55,0 28,3 25,5
4,7 Γ 9 2 1 0 15 61 82 40 5 2 2
4,7 Γ 10 20 41 22 315 591 487 72 11 6 8
4,7 Γ 11 1 3 2 50 107 129 40 3 2 2
Γ 12 4 3 1 36 130 296 141 33 16 11
ΜΟ 6,8 12,0 6,3 104 222,3 248,5 73,3 13 6,5 5,8
121
Πίλαθαο 42: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κεηά ηε ρεηκεξηλή εθαξκνγή.
ΠΔΡΗΔΚ. ΒΑΘΜΟ΢ ΒΑΡΡΟΑ ΓΗΟΡΘ.

΢ΤΝΟΛΟ ΒΑΡΡΟΑ ΢ΤΝΟΛΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΓΗΑΛΤΜ. ΟΜΑΓΔ΢ ΜΔΛΗ΢΢ΗΑ ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢ ΠΛΖΘ. ΢ΣΗ΢ ΜΟ ΑΠΟΣΔΛ.
ΜΔΛΗ΢΢ΩΝ ΑΠΟ ΟΟ ΒΑΡΡΟΑ %
ΟΟ % ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ % ΜΔΛΗ΢΢Δ΢ (ABBOTT' S) %
0 Α 1 7,4 7 11074 51 819,5 870,5 5,9
0 Α 2 1,1 5,5 8701 10 95,7 105,7 9,5 9,1
0 Α 3 2 8 12656 19 253,1 272,1 7
9 Α 4 13,2 7 11074 242 1461,8 1703,8 14,2
3,5 Β 5 0 7 11074 188 0,0 188 100
3,5 Β 6 1,3 6 9492 98 123,4 221,4 44,3
3,5 Β 7 0,8 7 11074 943 88,6 1031,6 91,4 82,2 80,4
3,5 Β 8 1,3 9 14238 2530 185,1 2715,1 93,2
4,7 Γ 9 0 6 9492 207 0 207 100
4,7 Γ 10 0 7 11074 1490 0 1490 100 96,6 96,3
4,7 Γ 11 0 10 15820 333 0 333 100
4,7 Γ 12 1,3 5 7910 663 102,8 765,8 86,6
122
123

ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΒΑΡΡΟΑ PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΒΑΡΡΟΑ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΡΙ΢ΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΗΜΙΟ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢

΢ΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑ΢, ΔΑ΢ΟΛΟΓΙΑ΢ ΚΑΙ ΦΤ΢ΙΚΟΤ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢

Αποτελεςματικότητα και μελιςςοτοξικότητα του

Παπαδοποφλου Φωτεινή, Πτυχιοφχοσ

Επιβλζπουςα: Χρυςοφλα Σανανάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια

ΑΠΟΣΕΛΕ΢ΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΜΕΛΙ΢΢ΟΣΟΞΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΟΞΑΛΙΚΟΤ

Δκπονήθηκε στο Δπγαστήπιο Μελισσοκομίαρ - ΢ηποτπουίαρ τος Α.Π.Θ.,

1.Σο ϊκαρι Varroa destructor

2. Βιολογύα του ακϊρεοσ

3. Η βαρροώκό ακαρύαςη και τα προβλόματα που δημιουργεύ

4.1 Φημικό καταπολϋμηςη

4.2.1 Αφαύρεςη κηφηνόγονου

4.2.2 Φρόςη υψηλών θερμοκραςιών

4.2.3 Περιοριςμόσ τησ ωοτοκύασ τησ βαςύλιςςασ και αφαύρεςη γόνου

Η κέζνδνο απηή απαηηεί αξρηθά πξνζσξηλφ πεξηνξηζκφ ηεο βαζίιηζζαο κε πιαηζηνδηάθξαγκα ζε

Θεξκνθξαζία Γηαιπηόηεηα ΢ρεηηθή ππθλόηεηα

8. Διϋνυδρο οξαλικό οξύ

Σν δηέλπδξν νμαιηθφ νμχ (C2H2O42Η2Ο), (CAS # 6153-56-6), απνηειεί ηελ βηνκεραληθά

9. Φρόςεισ του οξαλικού οξϋοσ

10. Σο οξαλικό οξύ ςτη μελιςςοκομύα

11. Σρόποσ δρϊςησ και διαςπορϊσ ςτην κυψϋλη

12. Μϋθοδοι εφαρμογόσ

Σν νμαιηθφ νμχ εθαξκφδεηαη ζηα κειίζζηα κε ηξεηο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο.

12.1 Μϋθοδοσ ενςτϊλαξησ

12.2 Μϋθοδοσ ψεκαςμού

12.3 Μϋθοδοσ εξϊχνωςησ

Φξέζθα Γηαιύκαηα 16κελεο δηαηήξεζεο

-20 o C -4 o C ζεξκ. ζεξκ.

Ομαιηθφ νμχ 0.467 0.433 0.444 0.389 0.389

Υξψκα (mm <5 <5 <5 100 100

PH 0-1 0-1 0-1 0-1 0.1

΢νπθξφδε(M) 0.552 0.406 0.009 0.006 0.006

Γιπθφδε (M) 1.422 1.455 1.827 1.833 1.877

Φξνπθηφδε 1.333 1.477 1.811 1.355 1.338

HMF (mg/L) 1.7 4.2 50.6 1945.1 2107.0

Πεγή : Prandin et al., 2001

Rashid et al., 2012

Rashid et al., 2012

93,7 (1ε ρξνληά)

Rashid et al., 2012

Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 2,1 50 5/θελφ πιαηζίνπ 46 λαη

Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 3,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 95 λαη

Rashid et al., 2012 ρεηκψλαο 3 4,2 50 5/θελφ πιαηζίνπ 81,6 λαη

Mert and Yucel,

ηέινο 12-23 (θαινθαίξη)*

΢ηνλ Πίλαθα 4 ζπλνςίδνληαη ηα απνηειέζκαηα κηαο ή πεξηζζφηεξσλ εθαξκνγψλ δηαιχκαηνο

Πίλαθαο 4: Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νμαιηθνχ νμένο κε ηε κέζνδν ηνπ ςεθαζκνχ

Toomemaa et al, 2010 θζηλφπσξν 1 0,5 25/πιαίζην 92,9 +-0,01 ειάρηζηνο

Toomemaa et al, 2010 θζηλφπσξν 2 0,5 25/πιαίζην 91,84 +-0,02 ειάρηζηνο

Higes et al., 1999

Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 0,5 25/πιαίζην 94,92 φρη

Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 1 25/πιαίζην 98,39 +- 0,01 φρη

Toomemaa et al, 2010 άλνημε 4 1,5 25/πιαίζην 98,28+-0,01 φρη

Higes et al., 1999 άλνημε 4 3 4/πιεπξά πιαηζίνπ 73 λαη

Marinelli et al., θζηλφπσξν -

Marinelli et al., θζηλφπσξν -

* ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηήζεθε ε ζπζθεπή Varrox

΢ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί ζπλνςίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηε

Nanetti et al., 5/θελφ

Nanetti et al., 5/θελφ θαιχηεξν απφ ην 6%

Charriere and 30-50

Charriere and 30-50

Charriere and 30-50