Światłowód jednomodowy i wielomodowy – wprowadzenie

Jednym z podstawowych kryterium podziału urządzeń światłowodowych jest rodzaj

światłowodu z którym współpracują. Główne kryterium podziału uzależnione jest od rodzaju
transmisji światła w rdzeniu światłowodu i dzieli światłowody na jednodomowe
i wielomodowe.
Włókno światłowodowe zbudowane jest z 3 zasadniczych części, pełniących określone role:
 rdzenia,
 płaszcza,
 bufora.

Budowa włókna światłowodowego

1. rdzeń
2. płaszcz
3. bufor

Transmisja w włóknie światłowodowym opiera się na zjawisku całkowitego wewnętrznego

odbicia. Rdzeń jest ośrodkiem w którym biegnie światło i najczęściej wykonany jest
z domieszkowanego szkła (np. GeO2 + SiO2), natomiast płaszcz światłowodu wykonany jest z
czystego szkła (SiO2). Takie dobranie materiału podyktowane jest współczynnikami
załamania ośrodków. Aby wystąpiło całkowite wewnętrzne odbicie światła, współczynnik
załamania płaszcza (czystego szkła) musi być niższy od współczynnika załamania rdzenia
światłowodu (domieszkowanego szkła). Bufor otaczający płaszcz to warstwa ochronna
wykonana najczęściej z materiału termoplastycznego oraz specjalnych żelów mających na
celu chronienie włókna przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Główną różnicą między światłowodem jednomodowym i wielomodowym jest sposób
transmisji światła w rdzeniu światłowodowym. W włóknie wielomodowym transmitowanych
jest wiele modów (wiązek światła) o tej samej długości fali. Propagowanie wielu modów
przyczynia się do powstawania wewnątrz światłowodu dyspersji modowej, czyli rozmycia
sygnału, które przekłada się na znaczne ograniczenie zasięgu transmisji bądź jej szybkości.
Rozmycie sygnału spowodowane jest różną drogą między nadajnikiem i odbiornikiem, jaka
musi zostać pokonana przez każdy z modów. Wynika to z różnych kątów odbicia wiązki
światła od granicy rdzenia.
Zjawisko dyspersji modowej zostało wyeliminowane w włóknach jednomodowych,
w których rdzeniu transmitowany jest tylko jeden mod światła o określonej długości fali.
W przypadku światłowodu jednomodowego fala świetlna rozchodzi się praktycznie
równolegle do osi światłowodu. W przypadku światłowodu jednomodowego uwidacznia się

1
inny rodzaj dyspersji, dyspersja chromatyczna. Dyspersja chromatyczna składa się z dwóch
zjawisk: dyspersji materiałowej oraz falowej. Obydwa zjawiska mogą powodować rozmycia
sygnału. Dyspersja materiałowa związana jest z różnym współczynnikiem załamania światła
dla różnych długości fali (nie istnieje wiązka światła ściśle monochromatyczna!). Natomiast
dyspersja falowa powodowana jest przechodzeniem wiązki światła przez płaszcz
światłowodu. Obydwa zjawiska występujące w światłowodach jednomodowych nie wpływają
na rozmycie sygnału tak istotnie jak w przypadku światłowodów wielomodowych.
Dodatkowo produkowane są światłowody z tzw. przesuniętą dyspersją, dla których
wyeliminowana jest dyspersja falowa w trzecim oknie transmisyjnym.

Transmisja światła w światłowodzie:

1 – wielomodowym,
2 – jednomodowym.

Światłowód jednomodowy i wielomodowy różnią się średnicą rdzenia. Średnica rdzenia

włókna jednomodowego wynosi zwykle od 8 – 10 mikrometrów (standardowo 9 µm),
natomiast dla włókna wielomodowego rdzeń ma standardową średnicę 62,5 bądź
50 mikrometrów. Najczęściej spotykana znormalizowana średnica płaszcza wynosi 125
mikrometrów.
Pomiędzy okablowaniem jednomodowym czy wielomodowym nie ma widocznej różnicy
podczas instalacji optycznych. Urządzenia do łączenia światłowodów jak spawarki czy spawy
mechaniczne w większości przypadków przystosowane są do współpracy z obydwoma
włóknami światłowodowymi. Zostaje odpowiednie i konsekwentne dobranie urządzeń
aktywnych, kabla światłowodowego i osprzętu.
Zdecydowaną zaletą światłowodów jednomodowych jest możliwość transmisji sygnałów bez
regeneracji nawet do 120 kilometrów. W przypadku światłowodów wielomodowych,

2
maksymalny zasięg transmisji wynosi 2 kilometry. Oczywiście odległość transmisji
uwarunkowana jest od zastosowanego urządzenia optycznego i jego możliwości.

Transmisja sygnału – okna transmisyjne

Transmisja danych w światłowodzie odbywa się w oknie (oknach) transmisyjnym, wybranym

z trzech (a w systemach zaawansowanych czterech lub pięciu) pasm. Zostały one wyznaczone
w sposób nieprzypadkowy. Przy ich wyborze uwzględniono charakterystykę tłumienia ygnału
w tym medium transmisyjnym. Wyróżnić można trzy główne źródła tłumienia sygnału
przesyłanego w światłowodzie:

• straty falowodowe – wynikają z niejednorodnej budowy światłowodu, związanej

z niedoskonałościami procesu produkcji. Mowa tu głównie o geometrii rdzenia oraz
niejednorodności współczynnika refrakcji w rdzeniu oraz płaszczu.

• absorpcja - pochłanianie energii przez cząstki światłowodu - zależna jest od sposobu

domieszkowania rdzenia w procesie produkcji; problem stanowią głównie: chrom, miedź,
żelazo, a zwłaszcza jony OH – wytrącające się w rdzeniu na skutek działania wilgoci.

• rozproszenie Raileygha – polega na rozproszeniu impulsu światła we wszystkich

kierunkach, powstałym na skutek napotkania niejednorodności współczynnika załamania
światła w rdzeniu.

Poszczególne okna wykorzystywane są przy różnych technikach transmisji, np. technika

zwielokrotnienia falowego DWDM wykorzystuje głównie trzecie oraz czwarte okno.

3
Dodać należy, że dzięki postępowi technologicznemu w procesie produkcji światłowodów
Udało się zredukować wpływ jonów OH – na transmisję w okolicach długości fali 1400 nm
(włókna G. 652D). To z kolei doprowadziło do wyznaczenia kolejnego, piątego okna
transmisyjnego.

Metody łączenia włókien światłowodowych

.

Spawanie termiczne - to metoda polegająca na zgrzaniu ze sobą w wysokiej temperaturze

dwóch włókien z wykorzystaniem tzw. spawarki światłowodowej (łukowej).

(rysunek)

Wklejanie złącz - polega na przygotowaniu włókna (zdjęciu odpowiednich powłok),

naniesieniu kleju oraz nałożeniu na niego złącza. Po wyschnięciu kleju końcówkę włókna
wraz z ferrulą złącza należy spolerować.

(rysunek)

Spawy mechaniczne/złącza mechaniczne - mechaniczne łączenie światłowodów

to nowoczesna metoda pozwalająca zaoszczędzić czas i pieniądze. Polega na przygotowaniu
włókien, które następnie umieszcza się w specjalnej, odpowiednio skonstruowanej obudowie,
gdzie ich rdzeń zostaje precyzyjnie pozycjonowany względem siebie. Złącze mechaniczne
można traktować jako spaw mechaniczny, w którym zostało już wprowadzone jedno
z włókien Złącza mechaniczne są dedykowane do konkretnych rodzajów włókien. Spawy
mechaniczne są uniwersalne.

(rysunek)

Pomiary reflektometryczne włókna światłowodowego

4
Reflektometr – elektroniczny przyrząd pomiarowy służący głównie do pomiarów długości
i tłumienności przewodów miedzianych Oraz włókien światłowodowych, stosowanych
w torach telekomunikacyjnych.

Pomiary reflektometryczne - włókien światłowodowych Pomiary Reflektometryczne (lub

inaczej pomiary światłowodowe) wykonujemy za pomocą reflektometrów (OTDR Optical
Time – Domain Reflektometr). Reflektometry, używane przy budowie i eksploatacji sieci
światłowodowych, pozwalają dokonać: pomiaru tłumienności spojeń, współczynnika odbicia
(reflektanci złączek), wizualizacji rozkładu tłumienia wzdłuż kabla na ekranie reflektometru
lub na wydruku dokumentacji pomiaru . Analiza wykonanych pomiarów
telekomunikacyjnych pozwala również na dokładne określenie miejsca wystąpienia defektów
kabla – miejsca wystąpienia jego awarii. Dla uśrednienia wyników pomiarów dokonywany
jest pomiar dwukierunkowy.

Pomiar ODTR reflektometrem polega na porównaniu parametrów impulsu pomiarowego

wysyłanego w kierunku przewodu badanego z impulsem powrotnym odbitym od końca
Przewodu (lub od jego niejednorodności, występujących na przykład w punktach łączenia
Poszczególnych odcinków). Na podstawie pomiaru czasu potrzebnego na powrót sygnału
I charakteru jego zniekształceń można dość precyzyjnie ocenić długość przewodu, jego
budowę (stopień jego niejednorodności), tłumienność całkowitą i jednostkową (zwykle
Mierzoną w dB/km) i charakter uszkodzenia (to znaczy czy jest to przerwa, zwarcie,
Czy zmiana tłumienności spowodowana przykładowo dostaniem się do przewodu wody) .
Wysyłany impuls posiada odpowiednio dobieraną szerokość i ustaloną długości fali. Na
Podstawie zadanych parametrów OTDR rysuje wykres mocy optycznej (a dokładnie jej
spadku) w funkcji odległości. Całość podana jest w skali logarytmicznej. Podstawowymi
wielkościami, mierzonymi przez reflektometr to:

- dystans czyli odległość pomiędzy zdarzeniami

- straty na złączach
- tłumienność jednostkowa włókna
- odbicia (współczynnik odbicia)

5
Krzywa reflektometryczna

Pomiar dyspersji polaryzacyjnej i chromatycznej.

Istotnym parametrem transmisyjnym jest pasmo transmisji, którego wartość jest określona
Przez dyspersję. W światłowodach jednodomowych rozróżniamy dyspersje chromatyczną
i polaryzacyjną . Pomiary dyspersji polaryzacyjnej PMD oraz dyspersji chromatycznej
CD dokonuje się w celu przeprowadzenia badań kwalifikacyjnych linii światłowodowych
Przeznaczonych do pracy z systemami o przepływnościach od 10Gb/s.

Dyspersja – to zjawisko, występujące w chwili, gdy biegnące w falowodzie fale świetlne

nie mają takiej samej długości fali – różnią się one nieznacznie od siebie. W wyniku tych
różnic w prędkości poruszania się fal o różnych długościach, fale wysłane jednocześnie
nie docierają do odbiornika w tym samym czasie. W rezultacie na wyjściu pojawia się
szerszy impuls, który rośnie wraz ze wzrostem długości światłowodu.

6
Dyspersja chromatyczna – w skład dyspersji chromatycznej wchodzą dwa zjawiska:
dyspersja materiałowa i falowa. Dyspersja materiałowa powodowana jest zmianą
współczynnika załamania szkła kwarcowego w funkcji długości fali. Ponieważ nie istnieje
źródło światła ściśle monochromatyczne, gdyż impuls światła składa się z grupy
rozproszonych częstotliwości optycznych rozchodzących się z różną prędkością, docierający
po przebyciu fragmentu włókna mod charakteryzuje się rozmyciem w czasie.
Dyspersja falowodowa jest to zależność efektywnego współczynnika załamania od
częstotliwości. Dyspersja falowodowa częściowo powodowana jest wędrowaniem wiązki
przez płaszcz światłowodu. Szybkość rozchodzenia się zależy od właściwości materiałowych
płaszcza.

Dyspersja polaryzacyjna – jest efektem zjawiska, występującego w światłowodach

jednomodowych, polegającego na rozchodzeniu się dwóch spolaryzowanych modów
ortogonalnie względem siebie. Prędkości grupowe tych modów są różne (nie zachowują
symetrii kołowej światłowodu, profilu współczynnika załamania, naprężenia)

Pomiary mocy optycznej

Pomiary mocy optycznej światłowodów pozwalają określić czy spełnione są warunki

gwarantujące prawidłową pracę urządzeń teletransmisyjnych. Wykonywane są one w celu
Określenia poziomu sygnału optycznego oraz strat tego sygnału we włóknach traktów
światłowodowych. Pomiary mocy optycznej można podzielić na:

1) Pomiary parametrów urządzeń (moc nadajnika i czułość odbiornika).

2) Pomiary parametrów torów światłowodowych i ich elementów (tłumienność odcinków

torów światłowodowych, tłumienność złączy, tłumienność zmontowanej linii
światłowodowej)

3) Pomiary wynikowe linii światłowodowych współpracujących z urządzeniami (moc na

wyjściu toru).

7
 Złącza światłowodowe

FC

Złącza FC są zaprojektowane dla aplikacji telekomunikacyjnych, gdzie wymagane jest stałe i

pewne połączenie. Gwintowane zakończenie zapewnia niezawodność połączeń pomimo
wielokrotnego przełączania. Zastosowana w złączu ferrula typu PC (z kontaktem fizycznym
bez przerwy powietrznej) minimalizuje odbicie wsteczne. Ferule wykonywane są z dwutlenku
Cyrkonu lub stopów nierdzewnej stali. Gwintowany sposób mocowania zwiększa
bezpieczeństwo połączenia a zastosowanie klucza przeciwdziała niepożądanym obrotom
ferruli wewnątrz wtyku. Złącza są dostępne w wersji wielodomowej i jednodomowej.

(grafika)

ST

W złączu ST wykorzystano bagnetowy zamek obrotowy z ferrulą o średnicy 2,5mm

opracowane przez laboratoria AT&T. Złącza dostępne są w wersji jedno i wielomodowej,
Zapewniają solidność i trwałość wykonanych połączeń. Kształt konektora ST umożliwia
pewne mocowanie kabla wraz z Kevlarem® zapobiegając jego wysuwaniu się ze złącza.
Złącze cechuje prosty i szybki sposób mocowania, zgodność wtyku z gniazdem typu
Bayonet wyposażonym w metalową sprężynę, dostępne w wersji wielodomowej
i jednodomowej.

(grafika)

8
SC

Typ SC to złącze zatrzaskowe z ferrulą samocentrującą wykonaną z dwutlenku cyrkonu o

średnicy 2,5mm. Dostępne w wersjach pojedynczej (simplex) i podwójnej (duplex). Kształt
złącza umożliwia łączenie typu „push - pull”, dzięki czemu możliwy jest szybki i pewny
montaż w przełącznicach naściennych i standardu 19”. Plastikowy łącznik umożliwia
integracje dwóch złączy tworząc typ duplex . Cechy charakterystyczne to min.: niska waga
wtyku S.C., wygoda i pewność połączenia złączy światłowodowych dzięki zastosowaniu
mechanizmu zatrzaskowego, wymiary otworów w panelu identyczne jak dla standardu
E 2000, adaptery światłowodowe montowane w panelach na dwóch śrubach lub na zatrzask,
dostępne w wersji wielodomowej i jednodomowej.

(grafika)

LC

Zastosowany w nim system blokady zatrzaskowej zabezpiecza połączenie przed

przypadkowym wyciagnięciem złącza. Dzięki małym rozmiarom konektor ma zastosowanie
W miejscach dużego zagęszczenia pól przyłączeniowych. Dostępne w wersjach simplex i
duplex, zaopatrzone w ceramiczną ferrulę o średnicy 1,25mm. Główne własności złącza to:
wygoda i pewność połączenia złączy światłowodowych dzięki zastosowaniu mechanizmu
zatrzaskowego, małe wymiary złącza światłowodowego pozwalające na uzyskanie dużej
gęstości upakowania, koncepcja oparta na ferruli 1,25mm, dostępne w wersji wielomodowej
i jednodomowej.

(grafika)

9
E 2000

Złącze E 2000 do zaczepu wykorzystuje system blokady zatrzaskowej. Zaletą złącza jest
wyposażenie w zapadkę ochronną zapobiegającą rozłączeniu a jednocześnie umożliwiającą
Wygodny montaż i demontaż. Do głównych właściwości złącza możemy zaliczyć: łatwą
instalację złącza światłowodowego w panelu typu "push&pull" dająca gwarancje
symetryczności połączenia, adaptery światłowodowe montowane w panelach na dwóch
śrubach lub na zatrzask, automatyczne zamknięcie czoła złącza światłowodowego chroniące
wzrok oraz zapobiegające zabrudzeniu ferul, możliwość kodowania kolorem złączy
światłowodowych i ramek, długie prowadnice złącza światłowodowego w adapterze,
dostępne w wersji wielodomowej i jednodomowej.

(grafika)

10