TS 2025

ENISo0
TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 2025
Ekim 1983
ICS 27.060.30
Buhar kazanları işletme, muayene ve bakım genel

kuralları
General Rules for Operation Inspection and Maintenance of

Steam Boilers
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 25.04.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
UDK 621.18 TÜRK STANDARDI TS 2025/Ekim 1983
İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM ..................................................................................... 1
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TANIMLAR............................................................................................................... 1
0.2.1 - Kazan İşletme Kurallarõ.................................................................................................... 1
0.2.2-Kazan Muayene ve Bakõm Kurallarõ ...................................................................................... 1
0.2.3-Kazan Donanõmõ işletme Muayene ve Bakõm Kurallarõ................................................... 1
0.2.4 - Kimyasal Koşullan Sağlama Kurallarõ ........................................................................... 1
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
1 - KURALLAR .......................................................................................................... 1
1.1-KAZAN İŞLETME KURALLARI.................................................................................. 1
1.1.1-Genel ..................................................................................................................................... 1
1.1.2 - Yakõt Yakma Donanõmõ İşletme ve Bakõm Kurallarõ...................................................... 2
1.1.3 - Izgaralõ Ocaklarda, El veya Mekanik Bir Yolla Ateşlenen Katõ yakõt ................................... 2
1.1.4 - Toz Kömür Yakma Donanõmõ......................................................................................... 3
1.1.5- Yağyakõt Yakma Donanõmõ................................................................................................. 3
1.1.6 - Gaz Yakma Donanõmõ ......................................................................................................... 4
1.1.7-Kazanõn Çalõşmaya Hazõrlanmasõ ve İlk Ateşleme................................................................ 5
1.1.8 - Kazanõn Devreye Sokulmasõ ............................................................................................... 6
1.1.9-Yeni Bir Kazanõn İlk Çalõştõrõlmasõ ................................................................................... 7
1.1.10 - Devredeki Kazanõn İşletilmesi ........................................................................................... 8
1.1.11 - Kazanõn İşletmeden Çõkarõlmasõ ................................................................................. 11
1.1.12 – Olağan Üstü Durumlar .................................................................................................... 11
1.1.13 - Kazanõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ................................................................... 12
1.2 – KAZAN DONANIMI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM KURALLARI ........................13
1.2.1-Ölçü Aletleri ......................................................................................................................... 13
1.2.2 -Kontrol Sistemleri ............................................................................................................... 13
1.2.3 - Otomatik Kilitleme ve Koruma Donanõmõ .......................................................................... 14
1.2.4 - Seviye Gösterge Camlan................................................................................................... 14
1.2.5 - Blöf Donanõmõ.................................................................................................................... 15
1.2.6-Kurum Üfleyiciler ................................................................................................................. 15
1.2.7 -Yakõt Yakma Donanõmõ ................................................................................................... 15
1.2.8-Güvenlik Vaüfleri (TS 494)................................................................................................. 15
1.2.9 - Üfleyiciler (Vantilatörler) ve Klapeler ................................................................................ 16
1.2.10 - Ekonomizörler.................................................................................................................. 16
1.2.11 - Rejeneratif Hava Isõtõcõlarõ .............................................................................................. 16
1.2.12 -Kazan Besleme Pompalan ...................................................................................... 17
1.2.13 - Kuzan Aspiratörleri......................................................................................................... 17
1.3 – KAZAN MUAYENE VE BAKIM KURALLARI ..........................................................18
1.3.1 - Genel................................................................................................................................. 18
1.3.2 - Muayene ve Bakõm Hazõrlõğõ ............................................................................................. 19
1.3.3 - İç Yüzeylerin Muayene ve Bakõmõ ..................................................................................... 19
1.3.4 - Kazan Dõş Yüzeylerinin ve Diğer Kasõmlarõnõn Muayene ve Bakõmõ ................................ 20
1.4-KİMYASAL KOŞULLARI KONTROL FAKTÖRLERİ..................................................21
1.4.1-Kazan İç Yüzeylerinin Temizlenmesi ........................................................................... 21
1.4.2 - Kazanlarõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ................................................................ 22
1.4.3- Çökeltiler ............................................................................................................................. 22
1.4.4 - Korozyon.......................................................................................................................... 22
1.4.5-Kazanõn Çelik Kõsõmlarõnda Çatlama ve Kõrõlganlõk............................................................. 24
1.4.6 - Buhar Saflõğõnõn Bozulmasõ ............................................................................................ 24
1.4.7-Kazan Suyundan ve Buhardan Numune alma analizleri ................................................... 25
TÜLAY YALIM'A
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR.
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
BUHAR KAZANLARI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM

GENEL KURALLARI
0 - KONU, TANIM, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, buhar kazanlarõ ile bunlarõn yardõmcõ donanõmlarõnõn işletme, muayene ve bakõm
kurallarõna dairdir.
0.2 - TANIMLAR
0.2.1 - Kazan İşletme Kurallarõ

Kazan işletme kurallarõ, buhar kazanlarõnõn ilk işletmeye alõnmasõ, çalõşmasõ, işletmeden çõkarõlma-
sõ ve bekletilmesi ile ilgili esaslardõr.
0.2.2-Kazan Muayene ve Bakõm Kurallarõ

Kazan muayene ve bakõm kurallarõ, kazan arõza sebeplerinin saptanmasõ, bunlarõn giderilmesi için
gereken ve belli zamanlarda yapõlan muayene ve bakõm esaslarõdõr.
0.2.3-Kazan Donanõmõ işletme Muayene ve Bakõm Kurallarõ

Kazan donanõmõ işletme, muayene ve bakõm kurallarõ, kazanõn çalõşmasõnõ tamamlayan bütün do-
nanõmõn istenen işlevi sağlayabilmesi için gereken işletme, muayene ve bakõm esaslarõdõr.
0.2.4 - Kimyasal Koşullan Sağlama Kurallarõ

Kimyasal koşullarõ sağlama kurallarõ, kazanõn kusursuz çalõşmasõ için kazan suyu, kazan besleme
suyu, kazan temizliği, iç ve dõş yüzeylerin aşõnmasõ, buhar kirlenmesinin kimyasal durumu ile
uyulmasõ gereken esaslardõr.
0.3 - KAPSAM
Bu standard, katõ,sõvõ veya gaz yakõtlarõnõn yanmasõ sonucunda oluşan õsõ ile, en az 1 D= 10 Pa =
1,0972 (kgf/cm) manometrik basõnçta ve kazan dõşõnda kullanõlmak üzere buhar üreten sabit veya
taşõnabilen (paket) kazanlarõn ve kazanla arasõnda herhangi bir vana olmadan bağlanmõş kõzdõrõcõ
ekonomizör veya buna benzer donanõm ile üfleyici (vantilatör) hava õsõtõcõlarõ vb.
gibi kazan çalõşmasõnõ tamamlayõcõ başka donanõmõn güvenle çalõşmasõ kurallarõnõ kapsar.
Kazanlarõn verimli çalõşmasõna ait kurallar ile Lokomotif kazanlarõ, sõcak sulu ve alçak basõnçlõ
õsõtma kazanlarõ, kaynar su kazanlarõ ve gemi kazanlarõna ait kurallarõ kapsamaz.
1 - KURALLAR
1.1-KAZAN İŞLETME KURALLARI
1.1.1-Genel
Kazanõn işletmesi ile görevlendirilecek personel, ortaya çõkabilecek ivedi duruma müdahaleden so-
rumludur. Bunun için personel, herşeyden önce bütün donanõmõn görevleri, çalõşma özelikleri ça-
lõşma basõnç ve sõcaklõğõ ile akõş miktarlarõ hakkõnda tam bilgili olmalõ; sistemde bulunan bütün
kontrol devreleri ve ölçü aletleri ile elektrikli güvenlik donanõmõnõn görev ve çalõşmasõnõ iyi bilmelidir.
1
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1.2 - Yakõt Yakma Donanõmõ İşletme ve Bakõm Kurallarõ

Buhar kazanlarõ işletmesinde, her zaman, en önemli kõsõm yakõt yakma donanõmõdõr. Çeşitli yakõtlar
için değişik yakma donanõmlarõ bulunmaktadõr. Yakõt yakmada otomatik sistemler de kullanõlmaktadõr.
Otomatik yakõt yakmada, sistem herhangi bir nedenle her an arõzalanabildiğin-den, otomatik yanma
kontrollü kazanlarõn kazancõlarõ kazanõ gerektiğinde el ile de güvenle çalõştõracak şekilde eğitilmeli ve
otomatik çalõşma, kazancõlar tarafõndan sürekli olarak izlenmeli, olağanüstü durumda kontrol sistemi
hemen elle çalõşma durumuna alõnmalõdõr. Yakõt yakma donanõmlarõ hakkõnda, her tip kazan
yapõmcõnõn vereceği işletme yönergeleri aynen uygulanmalõ ve sistem otomatik olsun veya olmasõn
aşağõdaki kurallara uyulmalõdõr.
1.1.2.1 - Hangi tip yakõt ile olursa olsun bir yakma donanõmõ ateşleme yapõlmadan önce, Madde
1.1.7 deki kazanõn işletmeğe hazõrlanmasõ ile ilgili kurallar yerine getirilmiş olmalõdõr. Aynõ şekilde
bütün kazan yardõmcõ donanõmõnõn, Madde 1.2.1 de belirtilen şekilde bakõm ve kontrolleri yapõlmõş, iyi
ve çalõşõr durumda bulunmalarõ sağlanmõş olmalõdõr.
1.1.2.2 – Gaz yakõt veya toz kömür yakan bütün kazanlarda, kazan ilk ateşlendiğinde veya herhangi
bir nedenle sönen bir yakõcõ (brülör) yeniden yakõldõğõnda, ocakta ve baca gazõ kanallarõnda birikmesi
olasõ yanõcõ gaz karõşõmõnõn süpürülüp bacadan atõlmasõ için kazanõn en az 5 dakika süreyle
havalandõrõlmasõ gereklidir. Havalandõrma için verilecek hava, kazanõn tam yükte gerektirdiği yakma
havasõ miktarõnõn % 50 sinden az olmamalõdõr (TS 2192)
1.1.2.3 - Kazan hiçbir zaman yapõmcõsõnõn verdiği kullanma yönergesindeki yanma rejiminin altõnda
çalõştõrõlmamalõdõr. Tersi durumda hem alevin sönme tehlikesi vardõr, hem de yanma istenmeyen
miktarda dumanlõ ve randõmansõz olur.
Kazan yapõmcõsõnõn vereceği tam yük değerinin üstündeki yükle çalõştõrõlmamalõdõr; tersi durumda
yakma donanõmõ ile kazan ve kõzdõrõcõ borularõ gibi õsõnma yüzeylerinin zarar görmesine ve isten-
meyen miktarda duman ve kurum oluşur.
1.1.2.4 - Üstten yakma havasõ ile ateşin beslendiği katõ yakõtlõ kazanlarda, ocakta çok miktarda du-
man meydana gelmesini ve gazin yanmadan çõkmasõnõ önlemek için, üstten yakma havasõ veren
donanõm uygun şekilde kullanõlmalõdõr.
1.1.2.5 - Ana yakõtõn ilk ateşlenmesi için bütan, propan veya bunlarõn karõşõmõ (SPG) kullanõldõğõnda,
brülöre gaz ileten boru, özel 3 yollu elektrikli vanalarla donatõlarak ana yakõt ateşlenip ilk ateşleyici
gazõ kesildiğinde, boru içinde kalan gazõn dõş havaya atõlmasõ sağlanmalõdõr. Bu şekilde, kazan
çalõşmaz iken ocağa gaz sõzmasõ önlenmiş olur.
1.1.3 - Izgaralõ Ocaklarda, El veya Mekanik Bir Yolla Ateşlenen Katõ yakõt
Izgara üzerinde ateşlenen kok kömürü, linyit, odun, odun artõklarõ ve diğer çeşitli artõk maddeler
ateşlenmesinde, yakõt õzgara yüzüne ince ve eşit kalõnlõkta bir tabaka halinde serilmeli; odun vb. gibi
çabuk yanabilen bir madde veya kor halinde kömür ile tutuşturulmalõdõr. Ateşleme amacõ ile benzin
vb. gibi uçucu yakõtlar kullanõlmamalõdõr. Ocak içinde ateşleme yapan personelin gözlerini toz kömür,
kurum vb. den korumak için ateşleme sõrasõnda hava üfleyicileri (vantilatörler) çalõştõrõlmamalõ,
klapeler aralanarak az miktarda çekiş sağlanmalõdõr.Izgara yakma donanõmõ genellikle ağõr koşullarda
çalõştõklarõndan, bunlar aşõrõ sõcaklõk, kül ve kömür tozu gibi maddelerin etkilerinden az zarar görecek
şekilde bilgili ve bakõmlõ kullanõlmalõdõr.
Döner õzgaralarda, õzgaranõn dönmesini önleyen bir arõza ortaya çõktõğõnda, õzgaranõn zorlanmamasõ
için, güvenlik pimi, vb. bir güvenlik donanõmõ bulunmalõdõr. Böyle durumlarda õzgarayõ sõkõştõran
neden bulunup giderilmeli ve õzgara el ile dönebilir duruma getirilmeden õzgara motoruna yol
verilmemelidir. Alttan stoker ile beslenen õzgaralõ ocaklarda, ateşin yakõt besleme kanalõna kadar
inmemesine dikkat edilmeli; kõzgõn küller ho-men dõşarõ atõlarak õzgaraya değmesi önlenmelidir. Bu tip
bir õzgaralõ yakma donanõmõ devreden çõkarõlõrken stoker haznesi boşaltõlmalõ ve yerine kül
doldurularak besleme sürdürülmelidir. Öndeki yanmamõş kömür tümüyle yandõktan sonra besleme
durdurularak stoker aşõrõ õsõnmadan korunmalõdõr.
1)Bu standardda atõf yapõlan Türk Standardlarõnõn numaralarõ metnin sonunda verilmiştir
2
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
Döner õzgara tip yakma donanõmõnda, ince bir yakõt tabakasõ oluşturacak aşõrõ õzgara hõzlarõndan
kaçõnõlmalõdõr.
Bu tip ocaklarda, õzgara ve tuğlalarõn zarar görmemesi için ocak içinde pozitif bir basõnç oluşma-
masõna dikkat edilmelidir.
1.1.4 - Toz Kömür Yakma Donanõmõ
1.1.4.1-Toz (pulverize) kömür yakan kazanlar ilk ateşlemeden önce Madde 1.1.2.2 de belirtilen şekil-
de havalandõrõlmalõdõr.
Tozyakõt yakma donanõmõnda ateşlemeden önce, tozyakõt ve havanõn geçişini kõsõtlayacak şekilde
kanallara ve püskürtücü çeperlerine yapõşõp kümeleşmiş birikintiler temizlenmelidir. Toz kömür ka-
zan borularõna değerek geldiğinde, püskürtücü hücresinde borulara kömür tozlarõnõn yapõşmasõnõ
önleyen bloklarõn yerinde olup olmadõklarõ muayene edilmelidir. Ateşlemeden önce ocakta uygun çekiş
sağlanmõş olmalõ ve püskürtücü klapeleri ancak en küçük ateşin, sönmeden sürekli yanmasõna
yetecek kadar açõlmalõdõr.
1.1.4.2-Ateşleme sõrasõnda, ocağa en düşük yanma rejimini sağlayacak kadar toz kömür sevk edilir,
ateşlenir ve kömür güvenle yanabilecek miktara düşürülür. Kazanda rejeneratif hava õsõtõcõsõ
bulunduğunda, õsõtõcõda dengesiz õsõ dağõlõmõnõ önlemek için hava õsõtõcõsõ daha önceden
çalõştõrõlmõş olmalõdõr. Ateşleme, el tutuşturucusu ile veya kazanõn bünyesinde bulunan özel bir ilk
ateşleyici ile yapõlõr. Güvenle yakõlabilen en düşük kömür miktarõ, kazanõn en düşük yanma
rejiminin gerektirdiği miktardan yüksek olduğunda, kayõt daha çok azaltõlmamalõ, yakõp söndürme
yolu ile bu düzey sağlanmalõdõr.
1.1.4.3-İlk ateşlemede, toz kömür çabuk alev almadõğõnda toz kömür beslemesi kesilir ve kömür
öğütücü durdurulur. Üfleyici durdurularak ilk ateşleme el tutuşturucusu veya ilk ateşleyici sön-
dürülür. İkinci bir ateşleme denemesi yapõlmadan önce kazan Madde 1.1.2.2 de belirtildiği gibi
havalandõrõlmalõdõr. Kazanda ' birden çok kömür püskürtücü bulunduğunda. ateşleme
tutuşturucusu (veya ilk ateşleyici sistem) her kömür püskürtücünün ateşlenmesinde
kullanõlmalõdõr. Bir kömür püskürtücü devreye alõnõrken kömür borusunda birikmiş toz kömürün
ocağa birdenbire girmesini önlemek için toz kömür klapesi çok yavaş açõlmalõdõr.
1.1.5-Yağyakõt Yakma Donanõmõ

1.1.5.1-Yağyakõt yakõlarõ kazanlarda, ilk ateşlemeden önce yakõt devresine ait bütün tank, õsõtõcõ,
pompa, vana ve boru sistemi gözden geçirilerek iyi durumda olduklarõ ve normal çalõştõklarõ
saptanmalõdõr.
Bulun kaçaklar giderilmeli, kaçõran vanalar onarõlmalõ veya değiştirilmeli, yeni monte edilmiş boru
tesisatõ, buhar, basõnçlõ su veya basõnçlõ hava ile temizlenmiş olmalõdõr. Bununla birlikte kazan her
ateşlemeden önce, sistemdeki bütün filtreler ve brülör püskürtme memeleri iyice temizlenmelidir.
1.1.5.2-Ağõr ve h a f i f yağ yakõt, (mazot gibi) yakabilen ateşleme donanõmõnda, bu iki yak õta a i t de-
polama boru ve pompa sistemleri birbirinden tanõ ayrõlmalõ ve bu sistemler, iki yakõt hiçbir yerde
birbirine karõşmayacak yapõda olmalõdõr. Her ik i yakõt borusunun aynõ brülöre bağlandõğõ durumlarda
boru sistemi her yakõtõ ayrõ olarak brülöre verebilecek şekilde düzenlenmiş olmalõdõr. Her brülöre
giden yakõt borusundaki en son vana tam kapatõlmalõ ve sõzdõrma yapõp yapmadõğõ saptanmalõ:
gerektiğinde değiştirilmelidir.
1.1.5.3-Yağyakõt tankõ, yakõt pompasõndan daha düşük düzeyde ise, depo ile pompa arasõndaki
vana, flanş filtre gibi parçalar muayene edilerek emiş borusunda tam sõzdõrmazlõk sağlanmalõ;
böylece pompanõn hava çekerek kötü çalõşmasõ önlenmelidir. Yağyakõt olarak ağõr yağyakõt (fuel-
oil) kullanõldõğõnda, elektrikli veya buharla çalõşan bütün õsõtõcõlarõn iyi çalõşõr durumda olduğu
saptanmalõdõr. Buharlõ õsõtõcõlarda, buhar tarafõna ağõr yağyakõt kaçağõ olup olmadõğõ kontrol edil-
melidir. Bunu anlamak için, yağ pompasõ çalõştõrõlmalõ ve pompa emniyet valfi veya yağ borusunda,
õsõtõcõ çõkõşõndan sonraki ilk vana kullanõlarak õsõtõcõ ağõr yağ tarafõna buhar kapalõ iken
sistemdeki en yüksek basõnç 5 dakika uygulanmalõdõr. Bundan sonra, buhar girişi sonuna kadar
açõlmalõ ve yoğunlaşma (kondens) suyu içinde yağõ olup olmadõğõna bakõlmalõdõr.
1.1.5.4-Yağyakõt yakan kazanlarda bozuk yanmanõn en önemli nedeni yakõtõn tam atomize
edilmemesidir. Tam atomizeyi sağlamak için yapõmcõnõn önereceği tip atomizasyon uygulanmalõdõr.
Ağõr yağyakõt için mümkün olduğu kadar mekanik atomizasyondan kaçõnõlmalõ ve atomize edici
ortam olarak basõnçlõ havadan ziyade buhar kullanõlmalõdõr. Mekanik atomizasyon veya basõnçlõ
hava atomizasyonu mazot gibi h a f i f yağyakõt için kullanõlmalõdõr.
3
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1 5 5-Yağyakõt, tankõ dibinde çökelmiş olan su boşaltõlmalõdõr. Yağyakõt yakõlõyorsa, ateşlemeden
ön yağ õsõtõcõlarõ devreye alõnarak yağ yakõtõnõn pompa girişine kadar akmasõ sağlanmalõdõr.
Sistemde buhar õsõtma borularõ varsa, bunlara buhar verilerek boru içindeki ağõr yağyakõt akõşkan
hale getirilmelidir.
1.1.5.6 - Borular içindeki ağõr yağyakõtõn akõşkanlõğõ sağlandõktan sonra, yakõt pompasõ çalõştõrõlarak
yakõt dolaşõmõ sağlanmalõdõr. Ağõr yağyakõt kullanõlõyorsa, brülör onu ağõr yağyakõt kolektöründeki
yakõt sõcaklõğõ, atomizasyon için en uygun yakõt viskozitesini sağlayacak değere ulaşmadan ateşleme
yapõlmamalõdõr. Bütün yağyakõt donanõmõnõn havasõ alõnmõş olmalõdõr.
1.1.5.7 – Brülörde kalan önünde ve özellikle ocak tabanõnda birikmiş yakõt artõklarõ, ateşlemeden ön-
ce temizlenmelidir. Hava üfleyicileri damperler ve bunlarla ilgili parçalar muayene edilip iyi çalõşõr
durumda okluklarõ saptanmalõdõr ve bundan sonra, Madde 1.1.2.2 de belirtilen şekilde kazan
havalandõrõlmalõdõr. Brülör uçlarõna gereken memeler takõlmõş olmalõ, brülörler ve brülör hava
klapeleri ilk ateşlemeye hazõr duruma getirilmelidir. Atomize sistemi var ise bu sistem muayene
edilmeli ve istenen basõnçta atomize buharõ veya havasõ sağlanmõş olmalõdõr.
1.1.5.8 - Ateşleme için Madde 1.1.7 de belirtilen koşullar yerine getirildikten sonra, ilk ateşleyici
olarak kullanõlan bir el tutuşturucusu veya varsa kazandaki özel bir ilk ateşleme donanõmõ
ateşlenmelidir. Ana yakõt vanasõ ve eğer varsa atomize ortam vanasõ açõlarak ana yakõt yakõlmalõdõr.
Eğer brülör memesinden püskürtülen yakõt, 5 - 6 saniye kadar bir süre içinde alev almazsa veya alev
meydana gelmeden tutuşturucu alevi sönerse, hemen yakõt vanasõ kapatõlmalõdõr. İlk ateşleyiciler
dõşarõ alõnmalõ ve kazan Madde 1.1.2.2 de anlatõlan şekilde havalandõrõldõktan sonra yeniden
ateşleme yapõlmalõdõr. Birden çok brülörü olan kazanlarda, her yeni brülör ateşlendiğinde o brülör
için ayrõ bir ateşleme tutuşturucusu kullanõlmalõdõr. Yeni yakõlacak brülör hiçbir zaman yanmakta olan
diğer bir brülörün alevinden tutuşturulmamalõdõr. Her brülörün ateşlenmesinde, hava miktarõ da yeteri
kadar arttõrõlmõş olmalõdõr.
1.1.5.9-Kazan çalõşõrken yük düşürmek gerektiğinde, yanmakta olan brülörler teker teker devreden
çõkarõlmalõ ve hiçbir zaman yanan brülörlerin alevi kõsõlarak gerekli en az yakõt miktarõnõn altõna
inilmemeli, dolayõsõyla alevin sürekliliği tehlikeye düşürülmemelidir.
1.1.6 - Gaz Yakma Donanõmõ

Gaz yakma donanõmõnda ateşlemeden önce gaz borusundaki vanalar flanşlar vb. gibi bütün ekleme
noktalarõnda gaz kaçağõ olup olmadõğõ kontrol edilmeli, bulunacak kaçaklar zamanõnda giderilmelidir.
Vanalarõn sõzõntõ yapõp yapmadõğõ kolayca anlaşõlmadõğõndan tehlikeli durumlar meydana gelebilir.
Bu vanalar bulunup sõzõntõ önlenmelidir. Ateşlemeden önce gaz borusu içindeki hava ilk yanmada
parlamaya neden olabileceğinden dõşarõ atõlmalõ, boru tam doldurulmalõdõr. Gaz borusu üzerinde
onarõm ve bakõm yapõlõrken yakõnda hiçbir alev bulunmamalõ, el feneri veya uygun bir elektrik lambasõ
kullanõlmalõdõr.
1.1.6.1-Ateşleme yapõlmadan önce, bütün yakma donanõmõ brülörler, kontrol el vanalarõ gibi dona-
nõm muayene edilmeli ve Madde 1.1.7 de belirtilen koşullar yerine getirilmiş olmalõdõr. Çekiş sistemi
muayene edildikten sonra kazan Madde 1.1.2.2 de anlatõlan şekilde havalandõrõlmalõdõr.
1.1.6.2-Brülörler gaz ve hava miktarlarõ ilk ateşleme değerlerine ayarlandõktan sonra ateşlenmelidir.
İlk ateşlemede, el tutuşturucusu veya kazandaki özel ateşleyici kullanõlmalõdõr. Yakõlacak bir brülör
hiçbir zaman yanmakta olan başka bir brülörün alevinden tutuşturulmamalõdõr. Yanma sõrasõnda
uygun hava/yakõt oranõ sağlanarak tam olmayan yanma önlenmelidir. Birçok gaz yakõtlarda baca
gazõndaki CO2 yüzdesi hava fazlalõğõ için doğru yargõ vermeyebilir. Alçak yakõt basõncõna inmek
gerektiğinde, ani bir alev sönmesine karşõ uyanõk bulunmalõdõr. Gaz alevinin yetersiz hava ile yanma-
sõ çok tehlikeli olduğundan, alevde tam olmayan yanma belirtileri görüldüğünde, hava miktarõ tam
yanmayõ sağlayacak şekilde düzeltilmelidir.
1.1.6.3-Hem yağyakõt, hem gazyakõt yakma donanõmõnda yanma sõrasõnda brülör veya brülör grubu
önündeki en son manometreden sonra gelen yakõt vanasõ veya vanalarõ her zaman tam açõk
tutulmalõdõr. Tersi durumda brülördeki gerçek koşullar (Brülöre verilen yakõt basõncõnõn gerçek değeri
gibi) izlenemez.
1.1.6.4-Toz kömür ile yakõt gazõ veya gaz yakan bütün kazanlarda, hangi nedenle olursa olsun
alevin birdenbire sönmesi halinde ocakta patlayõcõ karõşõmõn meydana gelmemesi için bunun hemen
saptanarak gereken güvenlik önlemi alõnmalõdõr. Bu amaçla, her brülör fotoelektrik alev gözleyicileri
ile donatõlmalõ ve bunlar Madde 1.2.4 de belirtilen gerekli diğer güvenlik kilitleme devrelerine bağlan-
malõdõr. Bununla birlikte otomatik koruma donanõmõnõn her an arõza yapabileceği göz önünde tutu-
larak, alevin kararlõlõğõ sürekli olarak izlenmelidir.
4
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1.6.5-Basõnçlõ ocaklarda kullanõlacak ilk ateşleme donanõmõnda ilk ateşleyici alevi, ocak basõncõnõ
yenecek büyüklükte olmalõdõr. Otomatik ilk ateşleme donanõmõ varsa, bunlarõn çalõşmasõ bu
standarddaki genel kurallara uygun olmalõdõr.
1.1.7-Kazanõn Çalõşmaya Hazõrlanmasõ ve İlk Ateşleme

1.1.7.1-Buhar kazanõ onarõm bakõm, vb. gibi nedenlerden uzun bir süre devre dõşõ bõrakõlmõşsa,
tekrar ateşlemeden önce, Madde 1.3 te belirtilen bütün muayeneler yapõlmõş ve bulunan aksaklõklar
giderilmiş olmalõdõr.
1.1.7.2-Yeni devreye alõnacak veya üzerinde bakõm, onarõnõ vb. gibi işlem yapõlmõş olan bir kazan
ateşlemeden önce gerek su tarafõ (domlar ve kolelitörler gibi) gerekse gaz tarafõ (ocak içi, baca gazõ
kanallarõ, hava kanallarõ, hava õsõtõcõsõ, brülör hücresi gibi) iyice gözden geçirilmeli; takõm, bez
parçasõ, demir parçasõ, üstüpü, vb. den temizlenmelidir. Toz, kurum, cüruf gibi artõklar yõkanarak
veya süpürülerek dõşarõ atõlmalõdõr.
Dom iç parçalarõnda ve diğer bütün askõ, bağlantõ, kelepçe vb. gibi kõsõmlarda gevşek yerler varsa
sõkõlmalõdõr. Bundan sonra bütün girişler kapatõlmalõ, el ve adam delik kapaklarõ uygun contalar
kullanõlarak sõkõlmalõdõr.
1.1.7.3-Yeni kazanlar veya basõnçlõ kõsõmlarõ geniş ölçüde onarõm görmüş kazanlar sürekli
çalõşmaya girmeden önce, çalõşma basõncõnõn 1,5 katõ basõnçla hidrostatik deneyden
geçirilmelidir.
1.1.7.4 - Yakma donanõmõndaki ve baca çekiş sistemindeki tüm donanõmõn doğru çalõştõğõ
saptanmalõ, bütün klapelerin rahatça açõlõp kapandõğõ kontrol edilmelidir. Otomatik yanma
kontrolü ve başka otomatik kontroller varsa bunlarda ilgili bütün ayar, deney ve
kalibrasyonlarõnõn yapõlmõş ve sistemin kusursuz çalõşõr durumda bulunmasõ sağlanmõş olmalõdõr.
Elektrikli koruma ve kilitleme sistemi ila ilgili bütün deney, ayar, kalibrasyon ve fonksiyon kont-
rolleri yapõlmalõ ve sistemin bütün elemanlarõ çalõşõr durumda olmalõdõr. Brülörler fotoelektrik alev
gözleyiciler ile donatõlmõş ise, bunlarõn aleve karşõ duyarlõlõğõ kontrol edilmeli, yanma
sistemindeki bütün ölçü aletlerinin deney ve muayeneleri yapõlarak hepsi çalõşõr duruma
getirilmelidir.
1.1.7.5 - Bütün blöf ve boşaltma vanalarõ, seviye gösterge camõ boşaltma vanalarõ, besleme suyu el
vanalarõ ve kontrol vanalarõnõn iyi çalõşõr ve sõzdõrmaz durumda olduklarõ saptandõktan sonra
bunlar kapatõlmalõdõr.
1.1.7.6-Kazanda otomatik dom su seviye kontrolü varsa, bu kontrol sistemi ile ilgili bütün ayar,
deney, kalibrasyon ve fonksiyon muayeneleri yapõlmõş ve otomatik sistemin kusursuz çalõşmasõ
sağlanmõş olmalõdõr.
1.1.7.7-Su seviye kolonu ile kazan arasõndaki vanalar ve su seviye camõ kapama vanalarõnõn tam
açõk durumda olduğu kontrol edilmelidir. Kazan yeni ise, su seviye camõnõ muayene için kazana
su doldurulmalõ ve üst dom kapaklarõ açõk iken dom ile gösterge camõndaki su seviyeleri
kõyaslanarak gerektiğinde su seviye camõ bir miktar aşağõya alõnmalõdõr. Özellikle su seviye
göstergesi kazandan uzakça bir yere yerleştirilmiş ise, olasõlõ montaj hatalarõnõ gözönünde tutarak
bu işlem yapõlmalõdõr.
Muayene yapõlõrken ayrõca büyük ve yüksek kazanlardaki sõcaklõkla genleşme nedeni ve domun
karşõlaşacağõ seviye farkõ da düşünülmelidir.
1.1.7.8-Kazana, yapõmcõsõnõn önerdiği seviyeye kadar, gerekli kimyasal koşullara uygun su dol-
durulmalõdõr. Bu sõrada üst dom, ekonomizör gibi kõsõmlarõn hava atma vanalarõ açõlarak kazana
su dolarken hiçbir yerde hava kalmamasõ sağlanmalõ ve bütün kõzdõrõcõ blöf vanalarõ sonuna
kadar açõk bulundurulmalõdõr.
1.1.7.9-Kazana ilk verilen su soğuk olmamalõ ve sõcaklõğõ, kazan metal sõcaklõğõndan en çok
10°C farklõ olmalõdõr.
1.1.7.10-Kazan istenen seviyeye kadar doldurulduktan sonra su beslenmesi durdurulmalõdõr. Su
seviye kolonu ile seviye camõnõn boşaltma vanalarõ tam açõlõp bir miktar boşaltma yapõlarak vana
ve borularda tõkanõklõk olup olmadõğõ saptanmalõdõr. Kazanla ilgili başka boşaltma vanalarõndan da
boşaltma yapõlarak bunlar da muayene edilmelidir.
1.1.7.11-Ana buhar basõnç göstergesi muayene ve kalibre edilmiş durumda olmalõdõr. Basõnç
göstergesinin dom ile olan bağlantõlarõ muayene edilmeli ve arada kapalõ unutulmuş vana veya
gevşemiş rakor gibi bir aksak durum kalmamalõdõr. Gösterge, kazandan oldukça uzağa
yerleştirilmiş ise borusu gösterge tarafõndan sökülerek içine basõnçlõ su veya hava tutulmalõ ve
tõkanõklõk olmamasõ sağlanmalõdr.
5
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1.7.12-Kazan ve kõzdõrõcõ üzerinde bulunan tüm güvenlik vanalarõnõn Madde 1.2.8 e göre
kontrolü yapõlmõş olmalõdõr.
1.1.7.13-Kazan, ana buhar borusuna yalnõz bir vana ile bağlõ değilse buhar çõkõş vanasõ açõlõp
kapatõlarak kontrol edilmeli ve iyi çalõştõğõ izlenmelidir. Bu vana buhar elde edildiğinde õsõnõp
sõkõşmamasõ için çok sõkõlmamalõdõr.
1.1.7.14-Kazan ilk ateşlendiğinde, Madde 1.1.7 deki kurallar uygulanõr. Meydana getirilecek ilk alev.
yakma donanõmõna ve kazana göre uygun ölçüde küçük olmalõdõr. İlk alevin büyüklüğünü saptamaya
yarayan en önemli husus kõzdõrõcõ serpantinleri metal sõcaklõklarõnõn yapõmcõnõn vereceği değerler
üzerine çõkmamasõdõr. Bu amaçla, yeni bir kazanda ilk ateşleme sõrasõnda kõzdõrõcõlarõn metal sõcak-
lõklarõ veya bu bölgedeki baca gazõ sõcaklõğõ ölçülmeli bu sõcaklõk ilk alevin büyüklüğü ve istenilen
değerler üzerine çõkmayacak şekilde ayarlanarak daha sonraki ilk ateşlemelerde bu büyüklüğe uyul-
malõdõr
1.1.7.15-Soğuk bir kazan ilk ateşlendiğinde en küçük alev en az l saat büyütülmeyerek kazan bü-
yüklüğü ve tipine bağlõ olarak değiştiğinden, bu konuda yapõmcõnõn önerisine uyulmalõdõr. Soğuk iken
ateşlenen küçük bir su borulu kazanda çõkõş basõncõna yükselme süresi bir saatten az olmamalõdõr.
Büyük kazanlarda ise bu süre 8 saate kadar uzayabilir. Isõtma süresinin kõsa tutulmasõ, kazanda eşit
olmayan õsõ dağõlõmlarõ sonucunda büyük õsõ gerilmeleri doğmasõna yol açar. İlk kazanda basõnç
altõndaki yüzeyler (kazan borularõ, ekonomizör, domlar, kõzdõrõcõlar gibi), olabildiği kadar eşit õsõtõlmalõ,
kõzdõrõcõ serpantinlerinde aşõrõ metal sõcaklõklarõna meydan verilmemeli ve büyük metal parçalarda
farklõ õsõ meydana gelmesi önlenmelidir.
Birden çok brülörlü kazanlarda, õsõtma süresince brülörler nöbetleşe yakõlarak eşit õsõ dağõlõmõ sağ-
lanmalõdõr.
1.1.7.16 - Kazan õsõnõp, dom havalõk borusundan buhar çõkmaya başladõktan sonra bir süre bekle-
nerek dom içindeki havanõn buharla birlikte dõşarõ atõlmasõ sağlanmalõ ve kapağõ tam kapatõlmalõdõr.
Kazan suyunun õsõnmasõ ile domda su seviyesi yükseleceğinden zaman zaman alt domdan blöf
yapõlarak su seviyesi sabit tutulmalõdõr.
1.1.7.17-Kazan basõnç tutmakta iken, sisteme buhar verilmediğinden kõzdõrõcõ serpantinlerini aşõrõ
sõcaklõktan korumak için kõzdõrõcõlarda bir miktar buhar dolaşõmõ sağlanmalõ ve bunun içinde sisteme
buhar verilinceye kadar kõzdõrõcõ havalõk ve blöf vanalarõ bir miktar açõk tutulmalõdõr. Genel bir kural
olarak, kõzdõrõcõ giriş ve ara kolektörü blöf vanasõ çok az, çõkõş kolektörü blöf vanalarõ ise tama yakõn
açõlmalõdõr.
1.1.7.18-Kazanõn eşit olarak õsõnmasõ sağlandõktan sonra, gerektiğinde alev az bir miktar büyütülerek
basõnç yükseltilmelidir. Basõnç yükseltme hõzõ yapõmcõnõn önerilerine uygun olmalõdõr.
1.1.7.19-Toz kömür, yağyakõt veya gaz yakan kazanlarda, buhar basõncõ, sistem basõncõnõn 1/4 üne
ulaştõğõnda, alev söndürülerek õsõnõn yayõlmasõ için bir süre beklenmelidir. Sönme sõrasõnda basõnç
kaybõna yol açmamak için kõzdõrõcõ blöfleri kapatõlmalõ ve tekrar ateşlendiğinde aynõ miktarda
açõlmalõdõr. Yeniden ateşleme yapõlmadan önce kazanõn havalandõrõlmasõ unutulmamalõdõr.
1.1.7.20-Isõtma sõrasõnda seviye camõ, el ve adam deliği kapaklarõ gibi contalõ kõsõmlar zaman zaman
yoklanmalõ, varsa kaçaklar giderilmelidir. Yüksek basõnç ve sõcaklõk altõnda oluşan kaçaklar, bu du-
rumda giderilmeyip ilgili kõsõmlar işletmeden çõkarõldõktan sonra giderilmelidir.
1.1.7.21-Yeni bir kazanda bundan sonra yapõlmasõ gereken işlemler için Madde 1.1.9 daki kurallar,
uygulanmalõdõr.
1.1.8 - Kazanõn Devreye Sokulmasõ

1.1.8.1-Kazan basõncõ sistem basõncõna ulaşõp sisteme buhar vermeye hazõr duruma geldiğinde,
kazanõ devreye bağlarken domdaki soğuk buharõn sistemdeki kõzgõn buhara ani değmesi önlenmeli ve
.kazan buhar borusundaki bütün yoğunlaşma suyu dõşarõ atõlmalõdõr. Bu amaçla sisteme buhar
verilmeden önce kazan tarafõndaki buhar blöfleri bir süre tam açõlarak blöf yapõlmalõ ve az açõk duruma
getirilmelidir. Dõş buhar sisteminin buhar ve ren başka kazan yoksa, kazan basõncõ ilk yükseltilmeye
başlandõğõnda dõş sisteme az miktarda buhar verilerek sistem õsõtõlmalõ ve bundan sonra (dõş buhar
sistemindeki bütün blöfleri açõk tutularak), dõş sistem basõncõ kazan basõncõ ile birlikte yükseltilmelidir.
1.1.8.2-Kazanõn ortak bir buhar kolektörüne bağlõ olduğu sistemlerde aşağõdaki şekilde hareket
edilmelidir :
a) Kazan çõkõşõnda ne tip vana düzeni olursa olsun, kazan basõnç tutmakta iken, önce bağlõ
olduğu kolektörle kazan çõkõş vanasõ arasõndaki bir bay-pas aracõlõğõ ile ana borudan buhar
6
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve sistem basõncõna getirilir. Daha sonra kolektör üzerindeki giriş vanasõ
sonuna kadar açõlarak sistemdeki buhar, kazan çõkõşõndaki son vanaya kadar getirilir.
b) Kazan buhar çõkõşõnda iki tane kapatma vanasõ varsa, önce iki vana arasõndaki boruya kazan
tarafõndan bir bay-pas aracõlõğõ ile buhar verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve basõncõ kazan basõncõna
eşitlenerek kazana yakõn olan vana sonuna kadar yavaş olarak açõlõr. Kazan basõnç sistem
basõncõna eşit duruma geldiğinde, ikinci vana yavaş yavaş açõlarak kazan devreye sokulur.
c) Kazan çõkõşõnda bir kapama vanasõ, bir de geri tepme valfõ (Çek-valf ) varsa önce iki vana
arasõndaki boruya kazan tarafõndan bir baypas aracõlõğõ ile buhar verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve
basõncõ kazan basõncõna eşitlenerek, kazana
yakõn olan kapatma valfi sonuna kadar yavaş olarak açõlõr. Kazan basõncõ sistem
basõncõna yükseldiğinde geri tepme valfi kendiliğinden açõlarak kazanõ devreye sokar.
d) Kazan çõkõşõnda bir tane geri tepme valfli tip kapatma vanasõ varsa, kazan basõncõ sistem
basõncõna yaklaştõğõnda, vana 1/4 açõlõr. Kazan basõncõ sistem basõncõna geldiğinde geri
tepme klapesi kendiliğinden açõlarak kazanõ devreye sokar. Kazanõn devreye girmesinden
sonra vana sonuna kadar açõlmalõdõr.
e) Kazan çõkõşõnda bir kapatma vanasõ varsa, kazan basõncõ sistem basõncõna geldiğinde, bu
vana çok yavaş ve dikkatle açõlarak kazan devreye sokulur.
1.1.8.2.3-Kazan devreye buhar vermeye başladõktan sonra, daha önceden açõk tutulmakta
olan kõzdõrõcõ blöf vanalarõ tam olarak kapatõlmalõdõr.
1.1.9-Yeni Bir Kazanõn İlk Çalõştõrõlmasõ

5Teni bir kazanõn işletmeye alõnmasõnda aşağõdaki yol uygulanmalõdõr.
1.1.9.1 Deney, Muayene ve Kontrol
Yeni kurulmuş kazan ve yardõmcõ donanõmõ montaj sonunda yetkili kişilerce muayene edilmeli
ve basõnçlõ kõsõmlarõn, hidrostatik deneyi ve basõnçlõ ocaklarda ocak hava sõzdõrmazlõk doneyi
yapõlmalõdõr.
Bütün kazan yardõmcõ donanõmõ, ölçü ve kontrol aletleri ile elektrikli koruma ve kilitleme
devrelerinin Madde 1.2 de belirtilen kurallara uygun olarak ve kusursuz çalõşmasõ sağlanmalõ,
bunlarla ilgili bütün deneyler ve fonksiyon kontrollerõ yapõlmalõdõr.
Kazanõn çalõşmaya hazõrlanmasõ ve ilk ateşlenmesinde Madde 1.1.7 deki özelikler uygulanmalõ,
on küçük alev büyüklüğü Madde 1.1.7 de belirtildiği şekilde ayarlanmalõdõr.
1.1.9.2 -Kurutma
Kazan tuğla ve ateşe dayanõklõ tuğla kõsõmlarõnõ kurutma amacõ ile belli bir süre ateşlenir. Yapõlan
ilk ateşlemede alev açõk olan dom havalõğõndan haf i f bir buhar çõkmasõnõ sağlayacak
büyüklükten çok olmamalõdõr. Bu alev yağyakõt yakan kazanlarda çoğu zaman en küçük
emniyetli alevden daha küçüktür. Bu gibi durumlarda, tuğla kurutmasõ için ana brülör alevi
kullanõlmamalõ, ocak içinde odun vb. gibi yakacaklar yakõlarak kurutma yapõlmalõdõr. Kurutma
için gerekli süre, büyük kazanlarda 3 - 8 gündür. Bakõm yapõlmõş ve bir kõsõm tuğlalarõ
değiştirilmiş kazanlarda bu süre 48 saat kadardõr. Kurutma süresinin saptanmasõnda
yapõmcõnõn yönergesine uyulmalõdõr.
1.1.9.3-Kaynatma
Yeni kurulmuş veya basõnç altõndaki kõsõmlarõ geniş ölçüde onarõm görmüş kazanlarda kazan
su yüzeyleri ile kõzdõrõcõlar, ekonomizörler ve su borularõ iç yüzeylerindeki kir, pas, yağ, gres vb.
inden temizlenmek üzere kimyasal temizleyiciler ve alkali deterjan ile kaynatõlmalõdõr. Kazan
kõzdõrõcõ ser-pantenleri boşaltõlamaz tipte ise, bu tip kõzdõrõcõlar kaynatma dõşõnda tutulmalõdõr.
Kaynatma sõrasõnda seviye camõ çõkarõlõp yerine geçici bir cam takõlarak kimyasal maddelerin
seviye camõnõ kirletmesi önlenmeli ve kaynatma bittikten sonra, temizlenmiş olan seviye camõ
takõlmalõdõr.
Kaynatmada kullanõlacak kimyasal maddelerin cirõ-si ve miktarõ yapõmcõnõn kullanma yö.õergesine
göre saptanmalõ, bu olmadõğõ durumlarda aşağõdaki kimyasal maddeler kullanõlmalõdõr :
Kazan suyunun her 1000 kg'õ için;
- 2 kg Sodyum Karbonat (Na2CO3),
- 2 kg Trisodyum Fosfat (Na:3PO412H2O),
- 1 kg Sodyum Hidrokist (NaOH). dõr.
7
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
Bu maddeler, kazana normal seviyeye, kadar su alõndõktan sonra üst dom kapağõ açõlarak
buradan kazandaki suya katõlabilir.
Kazan suyuna katõlan kimyasal temizleme maddeleri kullanõlõrken personelin el, yüz, göz gibi
yerlerine zarar vermemesi için lastik ayakkabõ, lastik eldiven, lastik önlük, koruyucu gözlük gibi
İşçi Sağlõğõ ve iş
Güvenliği Tüzüğüne uygun güvenlik malzemesi kullanõlmalõdõr. Kimyasal maddeler, suda iyice
eritildikten sonra kazan suyuna katõlmalõdõr. Yukarõda belirtilen maddelere ek olarak, sõcak
ve kuvvetli alkali bir eriyiğe karşõ dayanõklõ köpürme yapmayan bir sentetik deterjan da kazan
suyuna yeteri miktarda katõlmalõdõr. Kimyasal maddelerin ve deterjanõn doma verilmesinden
sonra kapaklar kapatõlmalõ ve kazan, Madde 1.1.7 de belirtiler, şekilde en küçük alevle ateşlenerek
ve yapõmcõnõn öngördüğü süre kadar kaynatma yapõlmalõdõr.
Bundan sonra, kazan basõncõ, işletme basõncõnõn 1/3 üne veya 60 bar (60 kgf/cm-) çalõşma basõn-
2
cõndan yüksek kazanlarda 20 bar (20 kgf/cm ) ye yükseltilmeli ve bütün kaynatma süresince alev
yakõlõp söndürülerek kazan basõncõnõn bu değerde tutulmasõ sağlanmalõdõr. Bu sõrada kõzdõrõcõ hava-
lõğõ sürekli açõk tutulmalõdõr. Bundan sonra kazan alt dom ve duvar borularõ kolektörü blöflerinden
seviye gösterge camõnõn yarõsõ kadar blöf yapõlarak ve normal seviyeye kadar sõcak su alõnmalõdõr.
Kazan suyundan belli zamanlarda numuneler alõnõp analiz yapõlarak su temizleninceye kadar aynõ
işlem sõk sõk tekrarlanmalõdõr. Daha sonra Madde 1.1.11 de anlatõldõğõ gibi kazan soğutulup, suyu
boşaltõlmalõdõr. Dom kapaklarõ ve kolektör kapaklarõ açõlarak dom içi, borular, kolektörler vb. yerler
basõnçlõ su ile yõkanmalõdõr. Alt dom ve alt kolektörler gibi yerlerde çökelmiş pislik, çamur vb.
temizlenmelidir.
Üst dom içinde buhar ayõrõcõsõ boru destek parçalarõ ve dağõtõm borularõ, saç tavalar vb. iç kõsõmlar
varsa, bunlar monte edilmeden dom içine yõğõlmalõ ve kaynatma sõrasõnda temizlendikten sonra her
parça bir bir yõkanõp yerine takõlmalõdõr.
1.1.9.4 -Güvenlik Valflerinin Kontrolü

Kaynatma tamamlandõktan sonra, buhar kazanõ Madde 1.1.7 de belirtilen şekilde tekrar ateşlenerek
kazan buhar çõkõşõ vanasõ kapalõ durumda iken basõnç yükseltilmelidir. Daha önceden güvenlik
valflerinin üzerlerindeki etiket değerleri not edilmelidir. Birden çok güvenlik niyet valfi olan kazanlarda
önce en yüksek basõnçta açan valf kontrol edilmelidir. Bu nedenle daha düşük açma basõnçlarõndaki
valfler, özel kelepçeler ile kelepçelenmelidir, kontrol edilecek emniyet valfi yayõ serbest bõrakõlmalõdõr.
Kazan basõncõ işletme basõncõna geldiğinde valf el ile bir iki kez açõlõp kapatõlmalõdõr. Bu şekilde valfin
arõzasõz çalõştõğõ saptanmalõ ve gövdenin õsõnmasõ sağlanmalõdõr.
Bundan sonra kazan basõncõ, güvenlik valfinin açma değerine çõkarõlarak güvenlik valfi gereken ba-
sõnçta kendiliğinden açõlõp açõlmadõğõ kontrol edilmelidir. Valf açõlõr açõlmaz ateş söndürülmeli ve
buhar blöfü yapõlarak basõnç, vana üzerinde güvenle çalõşmayõ sağlayacak kadar düşürülmelidir.
Bu arada valf kapatma basõncõnõn da etiket değerine uygunluğu, kontrol edilmelidir.
İstenilen değere uymayan güvenlik valfleri, yapõmcõnõn önereceği şekilde ayarlanõr. Güvenlik vanasõ
üzerinde ayarlama yapõlõrken (özellikle yüksek ba-
sõnç ve kapasiteli kazanlardaki valflerde) kazan basõncõ en az işletme basõncõnõn % 20 altõna düşü-
rülmüş olmalõdõr. Valf ayarlandõktan sonra aynõ muayene tekrarlanmalõdõr. Gerekiyorsa yeni bir ayar
daha yapõlõp tekrar kontrol edilmelidir. En yüksek basõnçta açõlan valfin muayenesinden sonra daha
düşük basõnçta açan valfin kelepçesi çõkarõlarak aynõ şekilde muayenesi yapõlmalõdõr. Bu sõrada artõk ilk
valf kelepçelenmez. Bu yoldan, en düşük basõnçta açan valfe kadar kazan üzerindeki (dom ve
kõzdõrõcõlardaki) bütün emniyet valfleri muayene edilmelidir. Muayenede kullanõlacak kazan dom
basõnç göstergesi önceden kalibre edilmiş olmalõdõr. Muayene sõrasõnda iki ayrõ basõnç göstergesi
kullanõlmalõdõr. Güvenlik valflerinin muayene ve ayarlarõnda, Madde 1.2.8 deki kurallara uyulmalõdõr.
Güvenlik valfleri muayene ve ayar edildikten sonra kazan Madde 1.1.8 de belirtilen şekilde devreye
alõnmalõdõr.
1.1.10 - Devredeki Kazanõn İşletilmesi

1.1.10.1- Brülör Alevi
Hangi tip yakõtla olursa olsun, brülör alevi olabildiği kadar düzgün ve kararlõ olmalõdõr. Sistem foto-
elektrik alev izleyicilerle donatõlmõş olsa bile alev, kazancõ tarafõndan sürekli olarak gözlenmeli ve ani
bir alev sönmesine yol açacak hareketlerden kaçõnõlmalõdõr. Toz kömür yakan kazanlarda, alevde
olabilecek değişiklik yavaş olmalõdõr. Bu tip yakõtta olağanüstü bir durumda bile ani hareketlerden
kaçõnõlmalõdõr. (Örneğin alev sönmelerinde derhal hava miktarõnõ değiştirmek veya hemen ateşi tekrar
yakmak zararlõ sonuçlar doğurabilir). Alev sönmesinin nedeni saptanmalõ, gerekli tedbirler alõndõktan
sonra kazan havalandõrõlõp yeniden yakõlmalõdõr. Kazan kõzgõn iken alev sönmüşse ve buna bağlõ olarak
8
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
buhar çõkõşõ ani olarak kesilmişse, buhar basõncõnõn aşõrõ yükselmesini önlemek için, hemen kõzdõrõcõ
blöfleri açõlmalõdõr. Alev sönmesinden sonra ocaktaki yanõcõ gazlarõn dõşarõ atõlmasõ için kazan bir süre
havalandõrõlmalõdõr. Izgaralõ ocaklarda, ateş söndükten sonra, hava klapeleri tam olarak
kapatõlmamalõdõr.
1.1.10.2-Kurum Üfleme
1.1.10.2.1-Izgaralõ ocaklar dõşõnda kurum üfleme ancak kazan tam yükünün % 40'õ üzerinde çalõş-
makta iken yapõlmalõdõr. Alçak yüklerde ve küçük ocaklõ kazanlarda kurum üfleyici buharõnõn alevi
bastõrõp söndürmesi tehlikesi vardõr.
1.1.10.2.2-Kazan sönmüş durumda iken hiçbir şekilde kurum üflenmemelirdir. Ka/an devreye
girmeden önce, kurum üfleyiciler Madde 1.2.6 da belirtildiği şekilde muayene edilmiş olmalõdõr.
Kurum üfleyiciler saptanan aralarla periyodik çalõştõrõlarak, kõzdõrõcõ, kazan, ekonomizör veya hava
õsõtõcõ gibi donanõmõn õsõnma yüzeylerinde aşõrõ kurum birikmesine meydan verilmemelidir.
1.1.10.2.3-Üfleme yapõlmadan önce, kurum üfleyici buhar borularõ blöf edilerek, üflenen buharõn
kuru olmasõ sağlanmalõdõr.
1.1.10.2.4 - Kurum üflenmekte iken bacadan çõkan kurum gözlenmeli, iyi temizlik yapõlmadõğõ anlaşõ-
lõrsa, üfleyiciler bir kaç kez daha çalõştõrõlmalõdõr. Çalõşmada ortaya çõkacak sõkõşma, aşõrõ ses,
kaçaklar vb. arõzalar saptanarak bakõm sõrasõnda giderilmelidir.
1.1.10.2.5 - Otomatik yanõna kontrolü olan kazanlarda, kurum üflenirken alevin aniden sönmesi ola-
sõlõğõna karşõ kontroller kesinlikle otomatikten el kumandasõna alõnmalõdõr. Kurum üfleme sõrasõnda
hava miktarõ biraz arttõrõlmalõ ve kurum üfleme bitmeden kazan tekrar otomatiğe bağlanmamalõdõr.
1.1.10.3 -Su Seviyesi
1.1.10.3.1 -Kazan işletmesi sõrasõnda su seviyesinin istenilen değerde olabildiği kadar sabit tutulmalõ
gereklidir. Büyük kapasitede ve buhar çekişinde süs ekli değişiklikler olan kazanlarda, su seviyesini
otomatik kontrolü sağlanmalõdõr. Bununla birlikle,otomatik cihazlarõn her an arõza yapabileceği
düşünülerek, su seviyesinin durumu kazancõ tarafõndan sürekli olarak izlenmelidir.
1.1.10.3.2 -Kazan dom su seviyesinin görülmesi için her kazanda biri seviye gösterge camõ
olmak ü/ero en az 2 seviye ölçü aleti bulunmalõdõr. Göstergeler arasõnda değişiklik saptanõrsa
bunun nedeni bulunarak düzeltilmelidir.
1.1.10.3.3 - Seviye camlarõ göstergelerine ait vanalar, şişeler veya camlar blöf donanõmõ boru vb.
kõsõmlar bakõmlõ ve iyi durumda bulundurulmalõ, bu konuda Madde 1.2.4 deki kurallara uyulmalõdõr.
1.1.10.3.4 - Her vardiyada en az bir kere, seviye camõ ile kazan arasõndaki vanalar kapatõlarak
seviye camõ blöf edilmeli, sonra vanalar açõlarak seviye şişesine tekrar suyun dolduğu gözlenmelidir.
(Sõcak kazanda seviye camõnõn devreye alõnõp, devreden çõkarõlmasõ için Madde 1.2.4 deki
kurallara uyulmalõdõr). Eğer bağlantõlarda bir tõkanõklõk varsa, giderilme çareleri
aranmalõdõr.Seviye camõ blöf ağlarõ akõşõn görülebileceği şekilde açõk olmalõdõr.
1.1.10 3.5 - Seviye camõ ve çevresi iyi aydõnlatõlmalõ buhar kaçaklarõna meydan verilmemelidir. Sevi-
ye camlarõ teiniz bulundurulmalõdõr.
1.1.10.3.6-Seviye camõndaki su seviyesi kaybedilirse, cam blöf edilerek seviyenin camõn altõnda
veya üstünde olduğu saptanmalõ ve su seviyesi normal duruma getirilmelidir.
1.1.10.3.7-Otomatik su seviye kontrolü olan kazanlarda, seviye aşõrõ şekilde düşer veya yükselirse,
sistem otomatik kumandadan çõkarõlarak su seviyesi el ile düzeltilmelidir. Bundan sonra otomatik
kontrolerdeki arõzanõn nedeni anlaşõlõp düzeltilmeden sistem yeniden otomatiğe bağlanmamalõdõr.
1.1.10.3.8 - Kazanda aşõrõ seviye yükselmesi ile birlikte, kõzdõrõcõlara su yürüyerek kõzdõrõcõ çõkõş bu-
har sõcaklõğõnda ani düşme olursa ve buhar bir türbini çevirmekte ise kazan hemen devre dõşõ
edilerek buhar çõkõşõ kapatõlmalõ ve su yükselmesinin nedeni bulunup giderilmeden kazan yeniden
ateşlenmemelidir.
1.1.10.4-Köpürme
Dorn seviyesindeki dalgalanmalar ve çõkõş buhar sõcaklõğõndaki açõklanamayan düşmelerle
kendini gösteren köpürme meydana geldiğinde, buhar çõkõşõ azaltõlarak su seviyesinin
sabitleştirilmesi sağlanmalõdõr. Köpürmenin giderilmesi için, su seviyesi normal seviyesine düşürülmeli
ve buhar köpük hizasõndan sürekli blöf edilmelidir. Köpüklenme önlenene kadar kazana bir
yandan taze su verilip bir yandan blöf sürdürülmeli köpüklenme önlenemezse kazan devreden
çõkartõlarak olayõn nedenleri araştõrõlmalõdõr. Köpürmenin önlenmesinde, kazandaki kimyasal
koşullarõn kontrolü ile ilgili Madde 1.4 deki kurallara uyulmalõdõr.
9
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1.10.5-Kazan Besleme Suyu

1.1.10.5.1-Kazan besleme suyu, Madde 1.4 de belirtilen kurallara uyacak şekilde kimyasal işlemden
geçirilmiş olmalõ, kazan suyunun sürekli analizleri yapõlarak istenmeyen kimyasal koşullar gideril-
melidir.
1.1.10.5 2 -Kazan besleme suyu borusu sürekli muayene edilerek tõkanmalar zamanõnda saptan-
malõdõr. Kazan suyu sõcaklõğõnõn istenilen değerde tutulmasõ sağlanmalõ, pompa çõkõş basõncõndaki
normalden çok yükselmeler besleme borusundaki tõkanmaya veya kireçlenmeye bir işaret
olacağõndan bu basõnç sürekli olarak izlenmelidir.
1.1.10.5.3-Besleme pompalarõ çalõşma sõrasõnda göz altõnda bulundurulmalõ ortaya çõkabilecek bir
arõza halinde hemen yedek pompa devreye alõnarak besleme suyunun kesilmesi önlenmelidir.
1.1.10.6-Blöfler
1.1.10.6.1-Kazanda asõlõ haldeki katõ maddeler konsantrasyonunun istenilen sõnõrlar içinde tutulmasõ,
kazan suyu sürekli analiz edilerek ve bu maksatla konulmuş blöf borusundan sürekli blöf yapõlarak
sağlanabilir. Sürekli blöf miktarõnõ ve süresini saptayabilecek su analizleri yapõlmõyorsa, kazan günde
bir kez alt dom blöf vanasõ sonuna kadar açõlõp, kapatõlmak -suretiyle blöf edilmelidir. Blöfler buhar
çekişinin en az olduğu sõrada yapõlmalõdõr.
1.1.10.6.2-Kazan hangi nedenle olursa olsun blöf edilirken blöf hattõnda çift vana bulunduğu hallerde,
en önce açõlan vana en son kapatõlmalõdõr. Bu şekilde blöf vanalarõnõn tek taraftan basõnç alarak sõkõ
kapanmamalarõ önlenir. Blöf vanalarõ çok dikkatle ve yavaş açõlmalõdõr
1.1.10.6.3-Blöf sistemi sõk sõk muayene edilmeli ve sõzdõran vanalar onarõlmalõ veya değiştirilmelidir.
Yüksek basõnç ve sõcaklõk altõndaki kaçaklar bu durumda giderilmemeli, bu gibi kõsõmlar kazan
söndürülüp basõnç düşürüldükten sonra giderilmelidir.
1.1.10.6.4-Blöf yapan kazancõ, seviye camõnõ gözlemek amacõyla blöf vanasõnõn yanõndan ayrõlma-
malõ, kendisi açõk blöf vanasõ yanõnda beklerken başka bir kazancõ da seviyeyi izleyerek vananõn
ne zaman kapatõlacağõnõ bildirmelidir.
1.1.10.6.5-Kazan duvar borularõ ekonomizörler gibi kõsõmlardaki blöf vanalarõndan işletme sõrasõnda
hiçbir şekilde blöf yapõlmamalõdõr.
1.1.10.6.6-Kazana yapõlan büyük miktardaki blöflerde, ilk önce kapama vanasõ yavaş olarak sonuna
kadar açõlmalõ, sonra blöf vanasõ yavaş olarak 1/2 açõlarak blöfe başlanmalõdõr Bu durumda se-
viye camõnda su seviyesi 1,5 - 2 cm düşene kadar blöf edilmelidir. Daha çok blöf gerekiyorsa, bun-
dan sonra blöf vanasõ sonuna kadar açõlarak blöf tamamlanõr ve önce blöf vanasõ, sonra
kapatma vanasõ tam olarak kapatõlõr.
1.1.10.7-Kül ve Cürufun Atõlmasõ

1.1.10.7.1-Toz kömür yakma donanõmõnda, brülörler ve borular üzerinde yapõşõp birikmiş cüruf, en az
her vardiyada bir kere olmak üzere temizlenmelidir. Küller sõk sõk dõşarõ atõlmalõ, baca gazõ kanallarõ
ekonomizör gaz giriş ve çõkõşlarõ ekonomizör içi, baca dibi gibi kõsõmlarda çok miktarda kül ve kurum
birikmemesine dikkat edilmelidir. Temizlenen küller kazan önüne veya çevresine yõğõlmamalõdõr.
Külleri õslatmak gerektiğinde, suyun kõzgõn döküm parçalarõna sõçramamasõna dikkat edilmelidir.
1.1.10.7.2-Cüruf kapanõ bulunan kazanlarda, bu kapan soğuk su ile taşma borusuna kadar dolu bu-
lundurulmalõdõr. Cüruf deliği sõk sõk kontrol edilerek katõlaşan cürufun deliği tõkamasõ önlenmelidir.
(Bu işlem özellikle yük değişmelerinde önemlidir). Soğutma halkasõnda su dolaşõmõ olup olmadõğõ
araştõrõlmalõ soğutma halkasõnõn altõna cüruf sõzdõğõ görülürse bu durum giderilmelidir.
Uzun zaman erimiş cüruf atõlmadõğõnda, gerekirse cüruf akõşõnõ sağlamak için hava miktarõ arttõrõl-
malõdõr.
1.1.10.7.3-Küllükte biriken küller bir emme sistemi ile dõşarõ atõlõyorsa patlama kapağõnõn iyi ve çalõşõr
durumda bulunmasõna dikkat edilmelidir. Küller, buhar emişi ile küllükten atõlõyorsa, içeride
birikebilecek suyun, temizlik için küllük kapağõnõ açacak kazancõya zarar vermemesi için gerekli
uyarma yapõlmalõdõr. Cürufla tõkanmõş geçitlerin kanca, demir, çubuk, vb. ile açõlmasõ sõrasõnda, ça-
lõşan personelin sõcak cürufa çok yaklaşarak zarar görmemesine dikkat edilmelidir.
1.1.10.7.4-Stokerli ocaklarda kül ve cüruf atma için öğütücü kullanõlmõşsa, küllüğe inen kül ve cüruf
õslatõlarak kõzgõn cüruf parçalarõnõn öğütücü silindirleri, ağõzlarõ ve diğer kõsõmlarõna zarar vermesi
önlenmelidir. Püskürtme su borusunda su bulunup bulunmadõğõ sõk sõk kontrol edilmelidir. Periyodik
kül boşaltan õzgaralõ ocaklarda her kül dökülüşünden önce püskürtme suyu açõlarak dökülen kül
soğutulmalõ ve küllük ile küllüğü boşaltacak personelin kõzgõn külden zarar görmesi önlenmelidir.
10
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.1.11 - Kazanõn İşletmeden Çõkarõlmasõ

1.1.11.1-Kazanõ Devreden Çõkarma
1.1.11.1.1-Kazan buhar çõkõşõ azaltõlõrken bir yandan da besleme suyu kõsõlmalõ ve alev
küçültülmelidir. Alev büyüklüğü istenilen seviyeye inince yakõt kesilerek alev söndürülür. Hava akõşõ
bir süre daha sürdürülerek ocakta ve baca kanallarõnda birikmiş yamçõ gazlar dõşarõ atõlmalõdõr.
1.1.11.1.2-Kazan çõkõşõnda geri tepme valfi olsun veya olmasõn, alev söndürüldükten sonra buhar
çõkõşõndaki kapatma vanasõ sõkõca kapatõlmalõdõr. Çõkõşta iki tane kapatma vanasõ varsa her ikisi
de kapatõldõktan sonra aralarõnda kalan borudaki buhar blöf edilmelidir
1.1.11.1.3-Yakõt kesildikten sonra buhar, basõnçlõ hava gibi bir atomize ortamõ varsa atomize
ortamõn gelişi kapatõlmalõdõr.
1.1.11.1.4-Dom su seviyesi normal ise, besleme suyu pompasõ durdurulmalõdõr. Besleme suyu
giriş vanasõ kapatõlmalõ ve su seviyesi çok yüksek ise normale gelecek şekilde blöf yapõlmalõdõr.
1.1 11.1.5-Hava üfleyicileri durdurularak klapeler az aralõk kalana kadar kapatõlmalõ ve kazan
soğumaya bõrakõlmalõdõr.
1.1.11.1.6-Kazanõn soğuma süresi kazan tipi, kapasitesi ve özeliklerine göre değişir. Farklõ õsõ
meydana gelmesini önlemek için, hõzlõ soğutmadan kaçõnõlmalõdõr. Çok büyük kazanlarda, soğut-
ma sõrasõnda eşit õsõ dağõlõmõnõn sağlanmasõ için kazanda yeniden -kõsa süreli- ateşlemeler yapõl-
masõ gerektir. Soğutma süresinin saptanmasõnda yapõmcõnõn tavsiyelerine uyulmalõdõr.
1.1.11.2-Boşaltma
1.1.11.2.1-Kazan soğumaya bõrakõldõğõnda,, basõncõn düşmesi izlenir. Dom basõncõ 2-2,5 bar (2-2,5
kgf/cm-) ye indiğinde, basõnç altõnda çalõşan kõsõmlarda vakum oluşumunu önlemek için dom
havalõğõ açõlmalõdõr. Kazanda basõnç kalmadõktan ve su sõcaklõğõ 90 "C un altõna düştükten sonra
kazan boşaltõlabilir. Bununla birlikte tuğla ve ateşe dayanõklõ harç kõsõmlar el yanmadan
dokunabilecek seviyeye kadar soğumadan kazanõ boşaltmaktan kaçõnmalõdõr.
1.1.11.2.2-Boşaltõlacak kazan başka kazanlara paralel çalõşõyorsa, açõlacak boşaltma vanasõnõn
sadece o kazana ait olmasõna dikkat edilmelidir. Özellikle boşaltma borularõ birbirine bağlantõlõ sis-
temlerde bu şekilde yanõlmalar önlenmelidir. Kazan tam olarak boşaltõldõktan sonra blöf vanalarõ
sõkõca kapatõlmalõ ve üzerlerine açõlmamasõ gerektiğini belirten uyarma etiketleri aşõlmalõdõr.
1.1.12 – Olağan Üstü Durumlar

11.12.1 - Anormal Düşük Su Seviyesi
1.1.12.1.1-Hangi nedenle olursa olsun, su seviyesi gösterge camõnõn görüş seviyesi altõna
düşerse kazan hemen durdurularak buhar çõkõşõ kapatõlmalõ, sonra su seviyesindeki düşmenin
nedenleri araştõrõlmalõdõr.
1.1.12.1.2-Bunun için durdurulmuş bir kazan su seviyesini tekrar eski durumuna çõkarmak
üzere hemen su vermek tehlikelidir. Kazan bir miktar soğuduktan sonra ve azar azar su
verilmelidir.
1.1.12.1.3-Su seviyesinin düşme nedeni anlaşõlõp arõza giderildikten sonra, seviye düzeltilip,
kazan tekrar ateşlenmelidir. Düşük su seviyesi elektrikli alarm ve kilitleme sistemi olan
kazanlarda bu sistem her zaman iyi çalõşõr durumda tutularak ani seviye kaybõna karşõ güven
sağlanmalõdõr.
1.1.12.2 - Boru Patlamasõ
1.1.12.2.1-Izgaran veya bunlar gibi ateşin birden söndürülemeyen yakma donanõmlõ
kazanlarda, işletme sõrasõnda büyük ölçüde bir boru delinmesi meydana geldiğinde, yakõt ve
hava beslemesi hemen kesilerek ateş söndürülmeli ve dom su seviyesi kararõ emniyetli bir
sõcaklõğa düşene kadar korunmaya çalõşmalõ (en çok 15 dak.) daha sonra su beslemesi
tümüyle kapatõlmalõdõr.
1.1.12.2.2-Toz kömür, gaz veya yağyakõt yakan kazanlarda tehlikeli bir boru delinmesi halinde alev
hemen söndürülerek yakõt vanasõ kapatõlmalõ ve hava üfleyicileri durdurulup buhar çõkõşõ kapa-
tõlmalõdõr. Kazana besleme suyu girişi kapatõlmalõdõr.
1.1.12.3-Ocak Patlamalarõ
1.1.12.3.1-Ocak Patlamalarõnõn Oluş Nedenleri
11
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
- Alev söndükten sonra brülör vanalarõnõn sõzdõrmasõ veya tam kapatõlmamasõ ve/veya ilk ateş-
lemede yakõt tutuşmasõnõn gecikmesi yüzünden ocağa sõzan yakõtõn buharlaşmasõ ile ocakta
yanmamõş gazlarõn meydana gelmesi,-
- Ocakta meydana gelen bu gazlarõn, yanmayõ sağlayacak kadar hava ile karõşmasõ,
- Bu hava - gaz karõşõmõ sõcaklõğõnõn, alevlenme noktasõna yükselmesi ve/veya ocakta bir kõvõlcõmõn
bulunmasõ
1.1.12.3.2-Ocak Patlamalarõnõn Önlenmesi İçin :

Söndürülen brülörlerin vanalarõ iyi kapatõlmalõ ve brülör ateşleme çubuklarõ dõşarõ alõnmalõdõr.
- Brülör alevi sürekli olarak gözlenmeli, brülör alevinin sönmesi halinde yağyakõt vanasõ hemen
kapatõlmalõdõr.
- Yağyakõt vanasõ manyetik kumandalõ 4 otomatik kapatma vanasõ ise, alev söner sönmez vanayõ
kapatõp kapatmadõğõ kontrol edilmeli ve ocak Madde 1.1.2.2ye göre havalandõrõlarak yanmamõş
gaz karõşõmõ dõşarõ süpürülmelidir.
- Kazanõn ilk ateşlenmesinde alev kõsa zamanda oluşmadõğõnda yağyakõt vanasõ kapatõlmalõ ve ocak,
Madde 1.1.2.2 de' belirtildiği gibi havalandõrõldõktan sonra yeniden ateşleme yapõlmalõdõr.
1.1.13 - Kazanõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ

- Kazan uzun bir süre çalõştõrõlmadan kalacaksa, aşağõda anlatõlan kuru veya yaş bekletme metotlarõndan
biri uygulanmalõdõr. Bu amaçla kazan Madde 1.1.11 de belirtildiği şekilde soğutulup boşaltõlarak
Madde 1.3 e göre muayene ve bakõma alõnõr. Bundan sonra kuru veya yaş bekletme metotlarõndan biri
uygulanõr.
1.1.13.1.Kuru Bekletme Metot

Bu metot,kazanõn bulunduğu bölgelerde don oluyorsa veya kazan çok uzun süre için bekletmeye
alõnacaksa uygulanmalõdõr.
Bunun için;
1.1.13.1.1-Yõkanan kazan iyice kurutulur ve bütün dõş bağlantõlar kapatõlõr. Dõş bağlantõlardan açõk
kalmõş veya sõzdõrmakta olan vana vb. den içeri nem girmesi önlenmelidir.
1.1.13.1.2-Kazan içindeki her türlü nemin yok edilmesi için, kazan su hacminin her 500 kg'õ için l kg
sönmemiş kireç veya 5 kg silika-jel içine serilir. Bundan sonra bütün adam ve el delikleri ile dõş bağ-
lantõ vanalarõ kapatõlõr. Bekletme sõrasõnda zaman
zaman muayene yapõlarak, kimyasal maddelerin durumu ve yenilenmesi gerekip gerekmediği
araştõrõlõr ve/veya zaman zaman kazan içinden kuru hava geçirilir.
1.1.13.2-Yaş Bekletme Metodu
Bu Metot, kazan kõsa süreli bekletmeye alõndõğõ zaman veya don olmayan bölgelerde
uygulanmalõdõr.
1.1.13.2.1-Yaş bekletme için boşaltõlõp temizlenen kazan kapatõlarak en üst noktasõna kadar
yoğunlaşma suyu veya kazan besleme suyu ile doldurulur. Doldurulan suyun, korozyona yol
açmayacak şekilde oksijenden arõnmõş olmasõ gerekir. Bu amaçla suya sodyum karbonat ve sodyum
sülfit gibi bir oksijen giderici katõlõr. Bunlardan sodyum karbonat için 450 ppm, sodyum sülfit için 200
ppm konsantrasyonu sağlayacak miktarlarõn kullanõlmasõ uygundur.
1.1.13.2.2-Kazan, su ile doldurulup en üst noktadan taşma olduktan sonra, havalõk vanasõ kapatõlõr ve
basõncõ biraz arttõrõlõr. Kazanõn bütün bölümleri, bu arada kõzdõrõcõlar da kimyasal katõklõ su ile tüm dol-
durulmuş olmalõdõr. Kõzdõrõcõlar boşaltõlmaz tipte ise ileride kazam boşaltmak gerektiğinde bunlar ba-
sõnçlõ hava kullanmak suretiyle boşaltõlabilir.
1.1.13.2.3-Alev bomlu bir kazan uzun süre çalõşmadan bekletilecekse, baca gazõna değen ayna ve
boru yüzeyleri temizlendikten sonra, ince bir tabaka gres veya başka bir koruyucu madde ile
kaplanmalõ, bütün klapeler kapatõlarak içerideki havanõn kurutulmasõ için çeşitli yerlere
sönmemiş kireç konulmalõdõr. Kazana olan bağlantõlarõn tümü kapatõlmalõdõr.
12
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.2 – KAZAN DONANIMI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM KURALLARI
1.2.1-Ölçü Aletleri
Genellikle kazan ölçü aletleri panosu, kazan önünde bir yerde, kazancõnõn tablonun başõndan ayrõlma-
dan seviye camlarõnõ ve brülörü alev gözleme deliklerini görebileceği şekilde yerleştirilmiş olmalõdõr. Bir
buhar kazanõnda, yerinde veya panoda yerleştirilmiş olarak en az aşağõdaki ölçü aletleri bulunmalõdõr :
(a) Dom buhar basõnç göstergesi : (Bu gösterge, kazancõnõn sürekli olarak izleyebileceği şekilde kontrol
panosu üzerinde veya kazan önünde bulunmalõdõr).
(b) Besleme suyu basõnç göstergesi.
(c) Ocak emiş hava basõncõ göstergesi.
(d) Kazan hava vantilatörü basõnç göstergeleri.
(e) Baca girişi gaz basõnç göstergesi.
(f) Buhar akõş miktarõ gösterge ve kaydedicisi.
(g) Kazana verilen hava miktarõ göstergesi veya kaydedicisi.
(h) Kõzgõn buhar üreten kazanlarda buhar çõkõş sõcaklõk termometresi ve kaydedicisi.
(i) Hava õsõtõcõsõ olan kazanlarda, õsõtõcõ çõkõş hava ve gaz sõcaklõklarõ göstergeleri.
(k) Ara õsõtõcõsõ olan kazanlarda ara õsõtõcõ buhar giriş ve çõkõşõnda sõcaklõk ve basõnç göstergeleri.
(1) Besleme suyu giriş sõcaklõğõ termometresi.
(m) Toz kömür yakan kazanlarda, öğütücüdeki basõnç düşmesini gösteren manometre ile öğü-
tücüden çõkan toz kömür ve hava karõşõmõ sõcaklõk termometresi (Bu değer için bir sõcaklõk
alarmõ da eklenmelidir).
(n) Yağyakõt yakan kazanlarda, brülör önündeki yakõt basõncõ manometresi, ağõr yağyakõt brülörleri
varsa, yağyakõt sõcaklõğõ termometresi ve atomize buhar (veya basõnçlõ hava) basõncõ göstergeleri.
(o) Uygulamaya göre gerekli olan diğer ölçü aletleri.
Bütün ölçü aletleri, kazan ilk işletmeye alõnmadan önce gerekli şekilde kalibre ve muayene edilmiş ve
yerlerine takõlmõş olmalõdõr. Yerlerine takõlan bütün ölçü aletleri bağlantõlarõnõn tam ve doğru olmasõ
kontrol edilmelidir. Kaydediciler iyi çalõşõr durumda bulunmalõdõr. Ölçü aletleri en az yõlda bir kez
muayene edilmelidir. Çalõşma sõrasõnda arõ/alanlar sökülüp onarõlmalõ veya değiştirilmelidir.
1.2.1.1-Basõnç Göstergeleri
Basõnç göstergeleri, dikkatli kullanõlmalõ ve doğruluklarõ sõk sõk muayene edilmelidir. Bu muayene,
ağõrlõklõ kontrol gerecinde veya duyarlõ bir manometre ile yapõlmalõdõr. Kullanõlacak manometre tuşu
bir süre önce muayene edilmiş olmalõdõr. Basõnç göstergeleri muayene için söküldükleri sõrada,, gös-
terge kapama vanasõnõ açarak gösterge borusu blöt edilip, temizlenmelidir. Buhar borusuna takõlan
basõnç göstergeleri sifonlarõna, gösterge takõlmadan önce su doldurularak, manometre iç kõsmõnõn
buharla temasõ önlenmelidir. Gösterge camlarõ sürekli olarak temiz tutulmalõ ve basõnç göstergelerinin
çevresi iyi aydõnlatõlmõş olmalõdõr. Gösterge camõ gevşek olmamalõ ve kõrõldõğõ takdirde yenilenmelidir.
Don yapan bölgelerde buhar kazanõ devre dõşõ edildiğinde basõnç göstergelerindeki su boşaltõlmalõdõr.
Kazan domu ana buhar basõnç göstergesinin arõzasõz durumda olmasõ sağlanmalõdõr. Kazandaki
bütün basõnç göstergeleri en az yõlda bit kez sökülerek kalibre edilmelidirler. Göstergeler yağmur, kar
vb. dõş etkenlerden korunmuş olmalõdõr.
1.2.1.2 - Sõcaklõk Göstergeleri

Sõcaklõk göstergelerinin doğruluklarõ yõlda en az bir kez kontrol edilmelidir. Sõcaklõk göstergelerinin
takõldõğõ kõsõmlar, iyi aydõnlatõlmalõ ve dõş etkenlerden korunmuş olmalõdõr.
1.2.2 -Kontrol Sistemleri

Genellikle bir buhar kazanõnda aşağõdaki kontrol sistemleri bulunmalõdõr :
(a) Yanõna kontrolü :
Kazan buhar basõncõnõn sabit tutulmasõ gereken durumlarda
13
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
(b) Besleme suyu kontrolü :

Kazan dom su seviyesinin sabit tutulmasõ amacõyla uygulanõr.
(c) Sõcaklõk kontrolü :
Buhar çõkõş sõcaklõğõnõn sabit tutulmasõ amacõyla uygulanõr.
Bu kontrol sistemleri elemanlarõnõn, kazanõ ilk ateşlemeden önce bütün deney ve ayarlarõ yapõlmõş ol-
malõdõr. Sistemde bulunan kontrol valflerine, bir bay-pas vanasõ eklenerek kontrol sistemleri arõza-
landõğõnda el ile çalõşma sağlanabilmelidir. Kontrol sisteminde b i r tutukluk veya arõza olduğunda,
sistem hemen otomatikten çõkarõlarak el ile kumandaya alõnmalõ veya arõza araştõrõlmalõdõr.
Kazan ilk ateşlendiğinde bütün kontrol sistemleri ol kumandasõyla çalõşmalõ; ancak kazan basõnç tutup
devreye girdikten ve kararlõ bir rejime geçtikten sonra otomatiğe alõnmalõdõr. Kontrol sistemleri ve
elemanlarõ yõlda en az bir kez ayar ve fonksiyon muayenesinden geçirilmelidir.
1.2.3 - Otomatik Kilitleme ve Koruma Donanõmõ

- Kazanlar, güvenle çalõşmalarõ için tip, kapasite ve özeliklerine göre güvenlik kilitleme sistemleri ve
alarm devreleri ile donatõlmalõdõr. Bir kazanda en az şu kilitleme elemanlarõ bulunmalõdõr :
(a) îlk ateşleme alevini sürekli izleyerek alev sönmesi halinde ana alevin meydana gelmesini
ateşleme devresini durdurarak,
(b) Ana brülör alevini sürekli izleyerek alevin sönmesinde veya ocaktaki aşõrõ dumanlõ yanmada yakõtõ
kesip alevi söndüren bir fotoelektrik gözleyici,
(c) Aşõrõ buhar basõncõnda yakõt kesen ayarlõ bir basõnç şalteri (presostat).
(d) Dom su seviyesinin aşõrõ düşmesinde yakõtõ kesen bir seviye aygõtõ.
(e) Yağyakõt yakan kazanlarda, yakõt pompasõ çõkõş basõncõnõn düşmesi halinde yakõtõ kesen ayarlõ
bir basõnç şalteri.
(f) Ön õsõtma gereken ağõr yağyakõt yakan kazanlarda, yakõt sõcaklõğõnõn düşmesi halinde yakõt
yağõnõ kesen ayarlõ bir sõcaklõk şalteri (termostat) .
(g) Kazan yakma havasõnõn birden kesilmesi halinde yakõtõ kesen bir basõnç şalteri.
(h) Yağyakõt yakmada bir atomizasyon var ise, atomizasyon ortamõ (buhar veya basõnçlõ hava)
basõncõnõn düşmesi halinde yakõt kesen donanõm.
(i) Gaz yakan kazanlarda, gaz basõncõnõn düşmesi halinde yakõtõ kesen ayarlõ bir basõnç şalteri.
(k) Bunlardan başka uygulamaya göre gerekli koruma elemanlarõ.
Bir kazanda bulunmasõ gerekli alarm elemanlarõ şunlardõr :
(a) Alçak ve yüksek dom su seviye alarmõ,
(b) Alev sönme alarmõ,
(c) Toz kömür yakan kazanlarda, brülöre gönderilen hava - toz yakõt karõşõmõ yüksek sõcaklõk
alarmõ,
(d) Bunlardan başka uygulamaya göre gerekli başka alarm donanõmlarõ.
Kazanda bulunan bütün kilitleme, alarm ve koruma devreleri yõlda en az bir kez fonksiyon ve ayar
muayenesinden geçirilmelidir. Kazan ilk ateşlemeden önce bütün koruma donanõmõ kusursuz çalõşõr
durumda olmalõdõr.
1.2.4 - Seviye Gösterge Camlan

Kazanlarda dom su seviyesini sürekli gözlemek için bir seviye göstergesi olmak üzere en az 2 tane
seviye göstergesi bulunmalõdõr. Seviye göstergesi camlarõ temiz tutulmalõ işletme sõrasõnda görülecek
kaçaklar giderilmelidir. Seviye gösterge camõnõn blöf hattõ ucu, blöf yapan kazancõnõn blöf akõşõnõ
görebileceği şekilde açõk olmalõdõr. Seviye gösterge camõ yağmur, don, kar vb. gibi dõş etkenlere
li,
karşõ korunmuş olmalõdõr. Kazan durduğu sõrada gösterge camõ muayene edilme çatlak olanlar de-
ğiştirilmelidir. İşletme sõrasõnda bir seviye camõ kõrõlõrsa, kapatma vanalarõ kapatõlarak cam çõkarõl-
malõ ve boru blöf edilerek kõrõk cam parçalarõ temizlenmelidir. Yeni gösterge camõ takõldõğõnda, sal-
mastra somunlarõ aşõn sõkõlmamalõdõr. Seviye camõnõ devreye alõrken ilk önce üst kapatma vanalarõ
ve seviye camõ blöfü biraz açõlarak, camdan buhar akõşõ sağlanõp cam õsõtõlmalõ, bundan sonra blöf
kapatõlarak alt kapatma vanasõ az açõlmalõ, seviye gösterge camõnda su seviyesi belirip sabit
duruma geldiğinde ilk önce alt, sonra da üst kapatma vanalarõ sonuna kadar açõlmalõdõr. Devrede
14
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
bulunan kazanda, seviye gösterge camlarõnõn değişmesi vb. amaçlarla seviye gösterge camõ
kapatma vanalarõnõn açõlõp kapanmasõ sõrasõnda kazancõ vanalarõn yanõna yaklaşmamalõdõr.
(Örneğin, vanalar zincirli tip olmalõdõr). Kazana hidrostatik deney uygulanõrken, seviye gösterge
kapatma vanalarõ tam kapatõlmõş ve seviye gösterge camlarõnõn blöfü açõlmõş olmalõdõr. Seviye
camõnõn kullanõlmasõnda Madde 1.1.10.3 de belirtilen kurallar uygulanmalõdõr.
1.2.5 - Blöf Donanõmõ

Kazandaki bütün blöf boru donanõmõ ve vanalarõ sõzõntõ kaçak yapmamalõ ve blöf borularõ ağzõ,
kaçaklarõ saptayabilmek için görülebilir şekilde açõk bõrakõlmalõdõr. Blöf donanõmõnõn kullanõlmasõnda,
Madde 1.1.10.6 daki kurallara uyulmalõdõr.
1.2.6-Kurum Üfleyiciler
1.2.6.1-Kazanlarõn verimli çalõşmasõnõ sağlamak için, kazan, kõzdõrõcõ ekonomizör ve hava õsõtõcõlarõn
yüzeylerinde biriken kurumlarõn temizlenmesi amacõ ile basõnçlõ hava veya kuru yakõt kõzgõn,buhar
üfleyen donanõm iyi çalõşõr durumda olmalõdõr. Kurum üfleyicilerin çalõştõrõlma süre ve aralõklarõ kazan
bir süre çalõştõktan sonra saptanmalõdõr.
1.2.6.2 - Buharlõ kurum üfleyiciler monte edildikten sonra muayene edilerek buhar püskürtme delikle-
rinin boru aralõklarõna rastlamasõ sağlanmalõdõr. Girip çõkmalõ kurum üfleyicilerin çalõşmasõ gözlen-
meli ve sõkõşma veya tutukluk varsa giderilmelidir.
1.2 6.3- El, zincir veya, motorla çalõştõrõlan kurum üfleyicilerinin rahat çalõştõğõ sõk sõk muayene edil-
meli ve sõkõşmalar giderilmelidir. Kurum üfleyicilerin kullanõlmalarõnda Madde 1.1.10.2 deki kurallar
uygulanmalõdõr.
1.2.7 -Yakõt Yakma Donanõmõ

Çeşitli yakõt yakma donanõmõnõn işletme, muayene ve bakõmõnda Madde 1.1.2 den 1.1.7 ye kadar
verilen kurallar uygulanmalõdõr.
1.2.8-Güvenlik Vaüfleri (TS 494)

1.2.8.1 - Genellikle buhar domu üzerinde iki emniyet valfi, kõzdõrõcõ olan kazanlarda, kõzdõrõcõ çõkõ-
şõnda bir veya iki güvenlik valfõ bulunmalõdõr.
1.2.8.2-Güvenlik valfleri her zaman iyi çalõşõr durumda bulunmalõdõr. Güvenlik valfi dõş etkenlere açõk
bir yerde monte edilmişse, valfin serbestçe çalõşmasõnõ sağlayacak şekilde saçtan yapõlma bir ko-
ruyucu muhafaza içine alõnmalõdõr. Güvenlik valfi boşaltma borusu, uygun olarak döşenmiş ve sağ-
lam şekilde desteklenmiş olmalõ, valf gövdesine bağlantõlõ olmamalõdõr (TS 2736)
1.2.8.3-Güvenlik valfleri yõlda en az bir kez sõcak deneyden geçirilerek açma ve kapama değerlerinin
etiket değerlerine uygunluğu kontrol edilmelidir. Bu deney sõrasõnda kazan, işletme basõncõna
yükseldiğinde güvenlik valfi el ile birkaç kez kapatõlarak valfin normal çalõştõğõ gözlenmeli ve õsõnmasõ
sağlanmalõdõr. Bundan sonra Madde 1.1.9.4 de belirtilen şekilde güvenlik valfinin açma ve kapama
noktalarõ muayene edilmelidir. Güvenlik valileri özellikle yüksek basõnç ve kapasitelerdeki valfler, el
ile açõlõp kapatõlõrken uzaktan çalõşõlmalõ, vana uzun bir demir çubuk veya vana koluna bağlanacak
tel-makara sistemi ile açõlmalõdõr. Kazan basõncõ, çalõşma basõncõnõn % 75 inin üstünde değilse, valf
el ile açõlmamalõdõr. Önceden ayarlanmõş olduğu bilinen bir güvenlik valfi, deney sõrasõnda gereken
basõnçta açma yapmazsa tutukluğu gidermek için valf gövdesine veya başka kõsõmlarõna
vurulmamalõdõr. Böyle bir durumda güvenlik valfi el ile birkaç kere açõlõp kapatõlarak deneme
tekrarlanõr. Eğer Tutukluk giderilmediğinde güvenlik valfi sökülüp temizlenir ve yeniden ayarlanarak
denenir.
1.2.8.4-Yeni durumdaki güvenlik valflerinin yapõmcõ tarafõndan ayarlanmõş olmasõna bakõlmaksõzõn
mutlaka etiketindeki değerlerin kontrolü yapõlmalõdõr.
1.2.8.5-Çalõşma sõrasõnda güvenlik valf inde bir kaçak olduğu görülürse, bu kaçağõn giderilmesi için
valf el ile açõlarak kõsa bir süre buhar blöfü yapõlõr ve valf oturma yüzeyinde bulunabilecek yabancõ
maddelerin dõşarõ atõlmasõ sağlanõr. Buna rağmen kaçak giderilmemişse, valf sökülür ve onarõlõr. Ka-
çak yapan güvenlik valflerinde kaçağõn giderilmesi amacõ ile yay basõncõ arttõrõlmamalõdõr.
1.2.8.6-Güvenlik vanalarõ açma deneyinde aşağõdaki toleranslar geçerlidir

Güvenlik Vanalarõ Basõnç ve Toleranslarõ
15
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
Açma Basõncõ Tolerans
1-5 bar (kgf/cm-) ± 0,15 bar (kgf/cm-)
5-20 bar (kgf/cm-) ± 3 bar (kgf/cm2)
20 (kgf/cm-) den büyük ± 0,75 bar (kgf/cm2)
1.2.8.7 - Güvenlik valfi yayõ arasõnda toz, pislik veya yabancõ maddelerin girmesi önlenmeli, valf ve
çevresi temiz tutulmalõdõr. Emniyet valfleri hiçbir şekilde kazan buhar basõncõnõ düşürmek amacõ ile
kullanõlmamalõ, yõpranan valf parçalan zamanõnda değiştirilmelidir.
1.2.8.8-Kazana hidrostatik deney uygulanõrken güvenlik valfleri sökülerek yerlerine kör flanş
takõlmalõdõr.
1.2.9 - Üfleyiciler (Vantilatörler) ve Klapeler

1.2.9.1-Vantilatörler, çalõşmadan önce el ile çevrilerek rahat ve sürtünmesiz döndüğü saptanmalõ, ge-
rekli yağlama yapõldõktan ve yatak soğutma suyu devreye alõndõktan sonra üfleyiciye (elektrik motoru
üe çevrilenler için) bir anlõk yol verilerek dönme yönü muayenesi yapõlmalõdõr. İlk çalõşmadan önce
bütün klapeler muayene edilmeli, rahat ve tutuksuz çalõşmalarõ sağlanmalõ, gereken yerler yağlan-
malõdõr. Klapelere kumanda eden bir otomatik kontrol sistemi varsa, klape kumanda donanõmõ
muayene edilmeli ve normal çalõşmasõ sağlanmalõdõr. Kazan ilk ateşlemeden önce, üfleyiciler yatak
ve motordaki titreşimlerin izlenmesi için bir süre çalõştõrõlmalõdõr. Üfleyicilere yol vermeden önce
klapeler tam kapatõlarak üfleyicinin devreye yüksüz girmesi sağlanmalõdõr. Bir süre bu şekilde çalõş-
tõktan sonra klapeler yavaş yavaş aralanarak üfleyici yüklenir. Uzun süre durmuş bir üfleyicide ça-
lõştõrõlmadan önce gerekli yağ değişimi yapõlmalõdõr.
1.2.9.2-Üfleyici yatak soğutma suyu borularõ üfleyicinin çalõşmasõ sõrasõnda izlenmeli ve borularda
fazla titreşim varsa gerekli yerlerden desteklenerek bu titreşim önlenmelidir. Üfleyici çalõştõrõlmadan
önce kavrama ayarõ yapõlmõş ve yataylõğõ muayene edilmiş olmalõdõr.
1.2.9.3-Üfleyiciler, genellikle kazancõnõn bulunduğu yerden uzakta olduklarõndan çalõşma sõrasõnda

kazancõ zaman zaman üfleyicinin çalõşmasõnõ kontrol etmelidir. Bu amaçla yatak sõcaklõk göstergesini
kazan kontrol panosuna yerleştirmek yararlõdõr.
1.2.9.4-Üfleyiciler ve motorlarõ kavramalar, yataklar ve üfleyici klapelerinin, yapõmcõnõn öngördüğü

şekilde periyodik bakõmlarõ yapõlmalõ ve iyi durumda bulunmalarõ sağlanmalõdõr.
1.2.10 - Ekonomizörler
1.2.10.1 -Ekonomizör borularõ üzerinde biriken kurumlar temizlenerek õsõ transferinin azalmasõ ön-
lenmelidir. Bu amaçla kullanõlacak kurum üfleyicilerinin borularõ dikkatle ayarlanarak buhar püskürtme
memelerinin borulara rastlamamasõ sağlanmalõdõr.
1.2.10.2 -Ekonomizör borularõnda meydana gelecek su sõzõntõlarõnõn baca gazõndaki kükürtle

birleşmesi sonucunda meydana gelecek asit dõş korozyona yol açacağõndan bu gibi kaçaklar
önlenmelidir.
Kazan ilk devreye alõndõğõnda ve besleme suyu akõşõ yokken aşõrõ õsõnan ekonomizörde buhar
meydana gelmesi ve bunun besleme suyu ile temasõ sonucunda ortaya çõkan termal şoklarõn
önlenmesi için kazan, õsõtma sõrasõnda zaman zaman blöf edilerek az miktarda besleme suyu akõşõ
sağlanmalõdõr. Baca gazõndaki su buharõnõn ekonomizör bölgesinde yoğunlaşõp korozyona yol
açmamasõ için, kazan besleme suyu giriş sõcaklõğõ, olabildiği kadar yüksek tutulmalõdõr.
1.2.10.3 - Ekonomizör üzerindeki bütün kapaklar kontrol edilerek contalarõnõn iyi yerleşmiş ve sõz-
dõrmaz durumda olmalarõ sağlanmalõdõr. Ekonomizör borularõndaki iç korozyonun en önemli nedeni
kazan besleme suyundaki çok miktarda çözülmüş oksijen olduğundan, çözülmüş oksijen miktarõnõn en
küçük değerde tutulmasõ sağlanmalõdõr.
1.2.11 - Rejeneratif Hava Isõtõcõlarõ
16
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.2.11.1-Hava õsõtõcõlarõ, kazan ateşlemeden önce kontrol edilmeli, õsõtõcõ üzerinde veya gaz hava ka-
nallarõnda bulunabilecek her türlü pislik temizlenmeli, yabancõ madde, vb. kalmamalõdõr. Gereken
yerler yağlanmalõ, bundan Sonra õsõtõcõ bir süre çalõştõrõlarak dönme yönü kontrol edilmeli ve sürtün-
meler varsa bunlar giderilmelidir. Isõtõcõ giriş veya çõkõşõnda, hava - gaz damperleri varsa, bunlar kont-
rol edilip iyi çalõşõr durumda olmalarõ sağlanmalõdõr.
1.2.11.2-Hava õsõtõcõlarõ, petekleri üzerindeki bölgesel õsõnmalarõn önlenmesi için kazan ateşlenmeden
önce devreye alõnmalõdõr. Isõtõcõnõn çalõşmasõ sõrasõnda peteklerin kurumdan temizlenmesi için sõk sõk
üfleme yapõlmalõ, varsa kurum yuvasõ temizlenmelidir. Hava õsõtõcõ çõkõş gaz sõcaklõğõnõn birdenbire
yükselmesi, hava õsõtõcõ bölgesinde meydana gelen bir alevlenmeyi belli edeceğinden böyle durumda
gerekli tedbir alõnmalõdõr.
1.2.11.3-Kazan çalõşmakta iken, gaz kanallarõnda, hava õsõtõcõ petekleri yakõnlarõnda birikebilecek
yanmamõş gaz karõşõmõnõn herhangi bir nedenle tutuşmasõ, hava õsõtõcõ peteklerinin biçim değiştirmesine
ve elden çõkmasõna yol açacağõndan gazõn yanmadan çõkõşõnõn önlenmesi için ocakta sürekli olarak
tam yanma sağlanmalõdõr.
1.2.11.4-Hava õsõtõcõ bölgesinde veya gaz kanallarõnda bir yanma olduğu anlaşõlõrsa, aşağõdaki
şekilde hareket edilmelidir :
(a) Yakõt kesilir veya õzgara durdurulur.
(b) Üfleyiciler durdurularak bütün hava giriş klapeler kapatõlõr.
(c) Alevin bulunduğu yer saptanarak buraya COa veya başka bir yangõn söndürme maddesi uy-
gulanõr.
(d) Gaz kanallarõndaki alevlenmelerde gaz ekonomizör veya hava õsõtõcõsõna ait kurum üfleyiciler
çalõştõrõlmaz.
(e) Alev söndükten ve kazan soğuduktan sonra kapaklar açõlarak içeri girilir ve gerekli onarõm
yapõlõr.
1.2.11.5-Hava õsõtõcõlarõ ve hava õsõtõcõsõ kõsmõnõn üfleyicilerine periyodik bakõm uygulanmalõ ve iyi
durumda bulunmalarõ sağlanmalõdõr.
1.2.12 -Kazan Besleme Pompalan

1.2.12.1-Kazan besleme pompalarõ devreye alõnmadan önce yapõmcõnõn korozyonu önlemek gayesi
ile açõktaki parlak yüzeyler üzerine kapladõğõ maddeler temizlenmelidir. Pompa uzun süre çalõşmadan
bekletilmişse, uygulanmõş olan bütün koruyu maddeler temizlenir. Yataklar ve ana yağ depolarõ vb.
yerler yağlanõr. Pompa emişi kontrol edilerek su beslemesi sağlanõr. Emiş basõncõnõn istenen değerde
olup olmadõğõ kontrol edilir. Pompa üzerinde bulunan her türlü donatõm (yağ pompasõ, yatak soğutma
suyu sistemi, göstergeler vb.) muayene edilerek iyi çalõşõr durumda olmalarõ sağlanõr. Bun dan sonra
pompaya bir an yol verilerek dönme yönü kontrol edilir (bu kontrol eğer büyük güçlük göstermiyorsa
motor ile pompa arasõndaki kavrama ayrõlarak sadece motora yol vermek sureliyle de yapõlabilir).
1.2.12.2-Pompa çalõşmakta iken yatak yağ sõcaklõğõ emiş ve çõkõş basõnçlarõ vb. değerler sürekli
kontrol edilerek meydana gelebilecek bir ama başlangõç önlenmelidir. Besleme pompalarõ kazan giriş
vanayõ kapalõ iken çalõştõğõnda aşõrõ derecede õsõnacaklarõndan pompa çõkõşõnda geri tepme valfi ile
pompa arasõnõ pompa cmiş'ine bağlayan bir bay-pas borusu eklenmeli ve pompa çõkõş vanasõ kapalõ
iken çalõştõğõnda bu bay-pas içinde az miktarda dolaşõm sağlanarak pompanõn soğutulmasõ
sağlanmalõdõr. Bay-pas borusuna bir kapatma vanasõ ve orifis flanş konularak geriye verilen su miktarõ,
anma basõna basõncõndan nominal kapasitenin % 10 u civarõnda bir akõş sağlayacak şekilde bu orifis
flanş boyutlandõrõlmalõdõr.
1.2.12.3-Pompa, kavrama ve pompa ile ilgili tüm donanõmõn, periyodik bakõmlarõ yapõlarak iyi durumda
bulunmalarõ sağlanmalõ ve bu bakõm sõrasõnda işletme sõcaklõğõnda pompa - motor gurubunun yağ
aylõğõ ve kavrama ayarõ da muayene edilmelidir.
1.2.13 - Kuzan Aspiratörleri
1.2.13.1 - İşletmeye alõnmazdan önce aspiratör r ot oru, yabancõ bir malzemenin olup olmadõğõnõ
kontrol için el ile döndürülmelidir.Ünite uzun süre çalõşmamõş ise yağ depolan ince bir yağ ile
temizlenmeli ve tavsiye edilen yağ ile doldurulmalõdõr.
Yaylõ yataklõ ünitelerde ilk çalõştõrma sõrasõnda, m ilin hasar görmemesi için,-yatak burcu önünde mil
üzerine yağ damlatõlmalõdõr.
17
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
Titreşimin ve özellikle rotorun balansõnõn uygun olup olmadõğõ deneme işletmesinde kontrol edilme-
lidir.
Kaynak malzemesi dolayõsõyla bozulmuş kõsõmlarõn olup olmadõğõnõn kontrolüne özellikle önem
verilmelidir.
Yataklarõn soğutma suyu borularõnõn titreşim dolayõsõyla eskimelerini önlemek için kontrol
edilmeleri Rorekir. Uygun dayanaklar ve fleksibl bağlantõlar yapõlmak suretiyle bu amalar
önlenmelidir.
Rotor donanõmõnõn montajõ ve taşõnmasõnda milin hasar görmemesi ve aspiratör kõsõmlarõnõn
bükülmemesiiçin özel dikkat gösterilmelidir.
1.2.13.2-İşletmeye alma sõrasõnda klapelerin ve kanatlarõnõn, tahrik şuasõnda yol verme enerjisinin
en az olmasõ için, kapalõ olmasõ kontrol edilmelidir. Eğer hõz kontrol donanõmõ var ise, ilk yol verme
olabilen en alçak hõzda yapõlmalõdõr.
Su soğutmalõ yataklarõn su temizliği ve drenajlarõ, uygun çalõşõp çalõşmadõklarõ bakõmõndan kontrol
edilmelidir.
1.2.13 3 - Normal işletme sõrasõnda, aspiratörleri genellikle kazan kontrol tablasõndan oldukça
uzakta yerleştirilmiş olduğundan periyodik kontrollerin yapõlmasõna özel önem gösterilmelidir.
Kontrol aşamasõndaki yatak uzaklõk göstergelerinin kontrolleri de yapõlmalõdõr.
Yalanmõş kavramalar sõzma olup olmadõğõ bakõmõnda gözlenmeli ve uygun yağlamanõn her zaman
yapõlmasõnõ sağlamak için düzenli olarak yağ katõlmalõdõr.
Yõlda en az bir kez kavramalar açõlmalõ, temizlenmeli ve yeni yağlayõcõ ile tekrar doldurulmalõdõr.
Kavramalarda biriken çamurlar muhtemel olarak önemli derecede fleksibiliteyi bozabilir. Ünitenin
işletme sõcaklõğõnda alevmanõ periyodik olarak kontrol edilmelidir.
1.2.13.3-Olağanüstü işletme halinde, normal soğutma olmamasõna karşõ ayrõ olarak bir yatak
soğutma kaynağõ olmalõdõr.
1.3 – KAZAN MUAYENE VE BAKIM KURALLARI
1.3.1 - Genel
1.3.1.1 -Buhar kazanlarõnda görülen bozukluklarõn giderilmesi amacõ ile kazan yõlda en az bir kez
durdurularak kazan ve kazan donanõmõ genel muayene ve bakõmdan geçirilmelidir.
- Buhar kazanlarõnda görülen bozukluklarõn önlenmesi amacõ ile ;
Aşõrõ basõnçtan doğanlar için ;
Basõnç göstergelerinin işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.1.1 deki,
- Su seviye camlarõnõn işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.4 deki,
- Kazan basõncõ ve dom seviyesi elektrikli alarm ve kilitleme elemanlarõnõn işletme ve bakõmõnda
Madde 1.2.8 deki
- Güvenlik vanalarõnõn işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.8 deki, kurallara uyulmalõdõr.
Basõnç altõndaki kõsõmlarõn zayõflamasõndan doğanlar için;
- Kazanõn ilk çalõştõrõlmasõnda ve işletmesinde Madde 1.1 deki,
- Su seviyesinin kontrolünde Madde 1.1.10.3 deki,
- Korozyonu önleyici kimyasal koşullan sağlamada Madde 1.4 deki,
- Kazan muayene ve bakõmõnda Madde 1.3 deki,
- Kurum tifleyicilerinin ayarlanmasõnda Madde 1.1.10.2 deki,
- Kazanõ beklemeye almada Madde 1.1.3 deki kurallara uyulmalõdõr.
- Yakma donanõmõnõn yanlõş işletme, muayene ve bakõmõndan doğanlarõn önlenmesi için Madde
1.1.2 den. Madde 1.1.7 ye kadar verilen kurallara uyulmalõdõr.
1.3.1.2-Her muayene ve bakõm sonunda yapõlan işler ve görülen bozukluklar yazõlmalõ, sonraki bakõnõ
ve muayeneden önce bu kayõtlar incelenmelidir. Bunlardan özellikle aşõnmalar, korozyon, meydana
gelmiş olan kireçlenme ve çatlaklar veya boru delinmeleri kaydedilip, sonraki bakõmlarda buna göre
muayene yapõlmalõdõr.
18
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.3.1.3 - Kazan büyük ölçüde onarõm görmüş ve basõnç altõndaki kõsõmlarõnda yenileme veya kaynak
işlemleri yapõlmõş ise, kazan devreye alõnmadan önce hidrostatik deneyden geçirilmelidir.
1.3.1.4-Kazan çalõşmakta iken görülen aksamalar sorumlularca kaydedilmeli, yõllõk muayene ve bakõm
sõrasõnda bunlar giderilmelidir.
1.3.2 - Muayene ve Bakõm Hazõrlõğõ

1.3.2.1-Kazan muayene ve bakõm için Madde 1.1.11 de belirtilen şekilde durdurulur ve soğutularak
boşaltõlõr.
1.3.2.2 - Kazana muayene için gerilmeden önce, ana buhar çõkõş vanasõ veya vanalarõ kapatõlõr. İki
vana ortasõndaki blöf vanasõ açõlõr. Vanalar üzerine uyarma etiketi bağlanõr. Kazan besleme suyu giriş
vanasõ blöf vanalarõ kapatõlõr ve üzerlerine uyarma etiketleri bağlanõr. Kazan blöf borusu başka kazan-
larõn blöf borularõna bağlantõlõ ise, daha sõkõ güvenlik sağlanmalõdõr (örneğin, blöf vanalarõnõ kapattõktan
sonra, el çarklarõnõ sökmek gibi).
1.3.2.3-Bütün yakõt giriş vanalarõ kapatõlmalõ ve üzerlerine uyarma etiketleri bağlanmalõdõr. Brülör
ateşleme borularõ dõşarõ alõnmalõ, gaz yakõt yakan kazanlarda bakõm personelinin güvenliğini sağlamak
için gaz hattõ körletilmeli veya gaz borusunun bir kõsmõ sökülmelidir.
1.3.2.4-Kazan içine girilmeden önce, ocak ve baca kanallarõ havalandõrõlmalõ ve içeride gaz
kalmamasõ sağlanmalõdõr.
1.3.2.5-Muayene vb. amaçla kazan içine personel girdiğinde, içeride çalõşan olduğunu belirten etiket
veya uyarma levhalarõ görünür yerlere konulmalõdõr. Menteşeli kapaklar içeriye girilmeden önce iyice
açõlõp arkadan bağlanmalõdõr. Hava õsõtõcõ ve üfleyici motorlarõ şalterleri, ana tablodan açõlarak
üzerlerine uyarma etiketleri bağlanmalõdõr.
1.3.2.6-Kazan muayene ve bakõm amacõ ile durdurulmadan kõsa bir süre önce kurum üfleme yapõlarak
õsõtma yüzeylerinin temizlenmesi sağlanmalõdõr. Muayene amacõ ile ilk önce kazanõn boru vb. gibi õsõ
transfer yüzeyleri üzerindeki kurumlar iyice süpürülerek yüzeyler temizlenmelidir.
1.3.2.7-Kazan içinde aydõnlatma için kullanõlacak seyyar lambalar ve tesisatõ 24 Voltan dan yukarõ
olmamalõ, kullanõlacak ara kablolarõ kusursuz vs kalõn izoleli olmalõdõr. Kablolar zarar göreceği yerlerde
(keskin kenarlar kapak aralõğõ gibi) ezilme, kesilme vb. den korunmuş olmalõ, kullanõlacak her türlü
elektrik cihazõ uygun şekilde topraklanman ve en düşük voltajla çalõşan cihazlar seçilmeli ve elektrik
bağlantõsõ işleri kazan dõşõnda yapõlmalõdõr.
1.3.3 - İç Yüzeylerin Muayene ve Bakõmõ
1.3.3.1-Kazan basõnçlõ kõsõmlarõnõn iç yüzeyleri, kullanõlmakta olan besleme suyu ve kazan suyu
kimyasal özeliklerinin uygunluğunu kontrol amacõ ile muayene edilir. Bu amaçla dom içine girilmeden
önce, her iki kapak da açõlmõş ve dom iyice havalandõrõlmõş olmalõdõr.
İç yüzeylerin muayenesi, domlar, duvar borularõ, kolektörleri ekonomizör ve kõzdõrõcõlara uygulanarak
yüzeyler üzerindeki her türlü kireçlenme, korozyon, çatlama ve kabuklanmõş çökeltiler vb. incelenerek,
bu kõsõmlarõn işletmeye elverişli olup olmadõklarõ kontrol edilmeli, dom iç yüzeyleri buhar kõsmõnda,
gres yağ veya benzeri çökeltilerin bulunup bulunmadõğõ araştõrõlmalõdõr.
1.3.3.2-Dom iç kõsõmlarõnõn yüzeyleri, buhar seperatörleri kontrol edilerek elek şeklindeki kõsõmlarõn
Çökelti ile tõkanõp tõkanmadõğõ muayene edilmelidir. İç kõsõmlardaki bağlantõlar kontrol edilip,
gevşeyenler sõkõlmalõdõr. Domdaki bütün giriş ve çõkõş ağõzlarõ içten kontrol edilerek tõkalõ olup
olmadõklarõ muayene edilmelidir.
1.3.3.3-Kazan domu, borular ve basõnç altõndaki diğer iç yüzeyler, meydana gelmiş olan çökeltiler ve
kireçlenme bakõmõndan muayeneden geçirilip değerlendirmeler yapõldõktan sonra, gerekli ise mekanik
usulle veya Madde 1.4.1 deki kimyasal metotlarla temizleme yapõlmalõdõr. Kimyasal usulle temizleme
yapõldõğõnda, işlem bittikten sonra bütün kõsõmlar temiz su ile yõkanmalõ ve kimyasal maddelerden
temizlenmelidir. Kimyasal temizlik sõrasõnda, tuğlalar, beton kõsõmlar gibi yerlere zarar verilmemeli,
aynõ zamanda personelin kimyasal maddelerin etkisinden korunabilmesi için gerekli bütün emniyet
tertipleri alõnmalõdõr.
1.3.3.4-Temizlikten sonraki yõkama sõrasõnda, alt dom boşaltma borusu ayrõlarak yõkama suyu geçici
bir boru ile drenaj sistemine verilmelidir. Mekanik usulle çökelti temizliği yapõldõğõnda, bu iş için uygun
el aletleri ve yeteri basõnçta su kullanõlmalõdõr. Borular bir bir temizlenmeli ve yõkanmalõdõr. Pis su blöf
sistemine değil, ayrõ bir drenaja verilmelidir.
19
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.3.3.5-Mekanik temizlemede kullanõlacak aletler için gerekli gücü sağlayan cihazlar kazan dõşõnda
bulunmalõ ve bunlarõ çalõştõrmak için basõnçlõ hava, su veya buhar kullanõlmasõ gerektiğinde en düşük
basõnç kullanõlmalõdõr. Buhar kullanõlmasõ halind»;, borular buhar ile fazla õsõtõlmamalõdõr.
1.3.3.6-Alev borulu kazanlarda, temizlikten sonra borular arasõna õşõk tutarak boru içlerinin tenm ve
tõkanõksõz olduğu kontrol edilmelidir.
1.3.3.7-Mekanik yõkama ve temizlik sõrasõnda borularda herhangi bir hasara meydan verilmemelidir.
Yõkama sõrasõnda kazanõn tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlarõ õslanmõşsa, kazan devreye alõnõrken Mad-
de 1.1.9.2 ye göre kurutulmalõdõr.
1.3.4 - Kazan Dõş Yüzeylerinin ve Diğer Kasõmlarõnõn Muayene ve Bakõmõ

1.3.4.1-Kazanõn dõştan gözle muayenesi yapõlara õsõnõp, genişleme sonucu herhangi bir kõsõmda kop-
ma, parçalanma,kaynak atmasõ olup olmadõğõ muayene edilmeli, kazanõn tümüyle kot kaybetmiş ya da
yataylõğõnõn bozulmuş olup olmadõğõ araştõrõlmalõdõr. Çeşitli kõsõmlardaki genleşme körükleri içlerine
çamur pislik dolup dolmadõğõ ve yõrtõlõp yõrtõlmadõklarõ kontrol edilerek gereken yerler onarõlmalõdõr.
1.3.4.2-Kazan içine girilerek dom borular, kõzdõrõcõ cerpantüeri, ekonomizörler, kolektörler vb. õsõnma
yüzeyleri, tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlar ve bön: duvarlarõnõn dõş yüzeyleri muayene edilir. Muayene
için ocak içine girilirken her türlü emniyet tedbirleri alõnmalõ ve ocak iyice havalandõrõlmõş olmalõdõr.
1.3.4.3-Dõş yüzeylerin muayenesinde aşõrõ õsõnmadan doğan zayõflamalar sõzõntõ, korozyon ve boru-
larda incelme veya delinmeler, muayeneden geçirilerek aksaklõklar saptanmalõ ve gereken onyrõm
yapõlmalõdõr. Tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlar kontrol edilerek çatlama, gevşemiş tuğia ve dökühno
olup olmadõğõ araştõrõlarak gereken yerler onarõlõr. Ocak tabanõ aynõ şekilde kontroldan geçirilir. Tuğla
kaplanarak alevden korunmuş bütün kõsõmlarõn iyi durumda olup olmadõğõ muayene edilir ve gereken
yerler onarõlõr. Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda, dõş kaplamada kötü izolasyonu belirleyen kõzgõn ve
kararmõş bölgeler varsa, bunun nedenleri araştõrõlõr ve gereken onarõm yapõlõr.
1.3.4.4- Gaz perdeleri ve perde boru demetleri muayene edilerek gaz kaçõrabilecek delikler
saptanmalõ ve gereken onarõm yapõlmalõdõr. Kurum üfleyicilerin durumlarõ incelenerek püskürtme
deliklerinin boru aralarõna rastlayõp rastlamadõğõ muayene edilmeli ve gerektiğinde ayarlanmalõdõr.
Kurum üfleyici deliklerinin karşõsõna rastlayan boru dõş kõsõmlarõ muayene edilerek püsküren kurum
üfleme buharõnõn borularda aşõnma yapõp yapmadõğõ incelenmelidir.
1.3.4.5 - Kazan iç kõsõmlarõ kurum ve cüruflardan olabildiği oranda temizlenir. Bu amaçla fõrça keski,
tel, vb. el aletleri kullanõlmalõ ve sonra iç kõ-sõralar yõkanmalõdõr. Temizlik ve yõkama işinde gö-
revlendirilecek personele bütün güvenlik tedbirleri aldõrõlmalõdõr. Yõğõlmõş küllerin altõnda sönmemiş
ateş olabileceğinden, üzerlerine basõlmamak ve basõnçlõ su tutulmalõdõr. Ocak içinde, dom diplerinde
birikmiş küller temizlenmeli, küllükler açõlarak boşaltõlmalõdõr. Gaz kanallarõ muayene edilerek çeşitli
yerlerde birikebilecek kül ve kurumlar temizlenmelidir. Tuğlalar üzerine yapõşmõş cüruflar temiz-
lenirken tuğlalardan parça kopmamasõna dikkat edilmelidir.
1.3.4.6 - Kazanda basõnçlõ su veya buharla yõkama yapõldõğõnda, õslak yüzeylerin korozyona
uğrayacağõ gözönünde tutularak kazan yõkamadan hemen sonra, ateşlenmelidir. Bu yüzden yõkama
işi en sona bõrakõlmalõdõr. Çok kükürtlü yakõt yakan kazanlarda kurum ve küllerin suya temasõ sonucu
asit meydana gelmesini önlemek için yõkama suyuna yeteri kadar alkali maddeler karõştõrõlmalõdõr.
Tuğla kõsõmlar õslanmõş ise, ateşlemeden sonra Madde 1.1.9.2 de belirtilen şekilde kurutulmalõdõr.
1.3.4.7-Perdeler, askõlar, bağlantõ ve destekler ile borular üzerindeki ek ve bağlantõ yerleri muayene
edilip gevşeyen yerler sõkõştõrõlmalõdõr. Sõkõştõrmada, anahtarlarõn ucuna boru takõlarak sõkma yapõlma-
malõdõr.
1.3.4.8-Saptanmõş olan tüm sõzõntõ ve kaçaklar giderilmelidir. Bu amaçla yapõlan sõkmalarda aşõn
kuvvet uygulanmamalõ, sõkõştõrmasõna rağmen kaçak kesilmiyor ise, kaçõran yer açõlõp yüzeyler
temizlenerek yeni conta takõlmalõ veya gereken başka bakõm yapõlmalõdõr. Parlak yüzeylerdeki
contalarõ sökerken yüzeylerin çizilmemesine dikkat edilmelidir.
1.3.4.9-Muayene sonucunda üzerinde aşõrõ incelme ve kabarma eğrilme ve ezilme gibi bozukluklar
görülen borular değiştirilmeli, delik borular onarõlmalõ veya değiştirilmelidir.
1.3.4.10 -Boru değiştirilirken, eski borunun dom dan çõkarõlmasõ sõrasõnda delik kenarlarõnõn zedelen-
memesine dikkat gösterilmelidir. Yeni takõlacak borunun dom'a giren kõsõmlarõ iyi temizlenmeli ve
makinetolanacaksa, bunun aşõrõ ölçüde yapõlmasõndan kaçõnõlmalõdõr. Boru değiştirmede oksijenle ke-
silmiş veya kaynakla ekli boru kullanõlmamalõdõr Boru onarõmõ yapõlan kazanlar devreye alõnmadan
önce hidrostatik deneyden geçirilmelidir.
1.3.4.11-Kazan ve kazan donanõmõ üzerindeki vanalar, borular, boru bağlantõ parçalarõ ile dõş
borularõn kazan bağlantõlarõnõn sõzdõrõp sõzdõrmadõğõ muayene edilir.
20
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.3.4.12-Gösterge camlarõ, blöf vanalarõ, kontrol valfleri, basõnç ve sõcaklõk göstergeleri, emniyet
valflerl, kurum üfleyiciler, ölçü ve kontrol aletleri, kilitleme ve koruma donanõmõ, hava õsõtõcõlarõ,
ekonomizörler, kazan besleme pompalarõ, üfleyici, aspiratör ve klapeler muayene edilmeli, Madde 1.2
deki kurallara ve yapõmcõnõn tavsiyesine uyularak bakõm, kontrol ve ayarlama işlemleri yapõlmalõdõr.
1.3.4.13-Kazanõn bütün kõsõmlarõ sõcaklõkla genleşme bakõmõndan muayene edilmeli, kritik parçalarõn
rahatça genleşebildikleri kontrol edilmelidir. Özellikle dom ve kolektör destekleri bu bakõmdan mua-
yene edilerek õsõnma sonucunda aşõrõ bir gerilemeye uğrayõp uğramadõklarõ araştõrõlmalõdõr.
1.3.4.14-Kaçak yaptõğõ saptanmõş olan el ve adam delikleri bakõmdan geçirilmeli ve buralardaki kaçaklar
giderilmelidir. Kazan çatõsõndan içeri sõzabilecek yağmur suyu kazan içindeki tuğla veya metal kõsõmlara
zarar verebileceğinden, kazan bu gibi kaçaklar bakõmõndan muayene edilmeli ve gereken bakõm
yapõlmalõdõr.
1.3.4.15-Baca doğrudan doğruya kazanõn üstüne veya kazan konstrüksiyonunun üstüne oturmuşsa,
bacadan gelen yağmur sularõnõn kazan içine girip, korozyona yol açmamasõ için alõnmõş olan tedbirler
kontrol edilmelidir.
1.3.4.16-Bütün boru destek ve askõlarõ kontrol edilerek yõprananlar değiştirilmeli, aşõrõ yük gördüğü
anlaşõlan yerlere ek askõ veya destekler konulmalõdõr.
1.3.4.17-Çelik konstrüksiyon, çelik platform ve merdivenler, kazan duvar borularõ, destek putrelleri,
boru askõ çubuklarõ kontrol edilerek yerlerinden oynama ve eğilme olup olmadõğõ araştõrõlmalõdõr.
1.3.4.18-Su seviye camõ ve konumu Madde 1.1.7.7 ye göre muayene edilerek yerlerinden oynama
olup olmadõğõ araştõrõlmalõ ve seviye kolonunu doma bağlayan borularõn dom'a doğru hafif eğimli
olmasõ kontrol edilmelidir. Kõrõk veya çatlak seviye camlarõ yenilenmelidir.
1.3.4.19-Bakõm ve muayene sõrasõnda kazan ve çevresi hava kanallarõ, baca dibi, brülörler, kazan
önü, yakõt donanõmõ ve kontrol aletleri her zaman temiz tutulmalõdõr. Bakõm sõrasõnda kullanõlacak alet
ve takõmlar gelişigüzel etrafa atõlmamalõdõr.
1.3.4.20-Kazan, iç ve dõş yüzeyleri ve kazan donanõmõ muayene edildikten ve bakõmõ yapõldõktan

sonra gerçekleştirilen onarõmlar görülen işletme hatalarõ, değiştirilen parçalar ve öneriler bir rapor
haline getirilip dosyaianmalõ, sonraki bakõma başlanmadan önce incelenmek üzere saklanmalõdõr.
1.4-KİMYASAL KOŞULLARI KONTROL FAKTÖRLERİ
- Kazan işletmesinde güvenliğe etki yapan faktörler :
a) Kazan iç yüzeylerinin temizliği,
b) Kazanlarõn uzun süreli beklemeye alõnmasõ,
c) Çökeltiler.
d) Korozyon,
e) Kazan çelik kõsõmlarõnda çatlama ve metalurjik yapõdaki kõrõlganlõk,
f) Buhar saflõğõnõn bozulmasõ,
g) Kazan besleme, kazan suyu ve buhardan numune alma ve kimyasal analizler,
dir.
1.4.1-Kazan İç Yüzeylerinin Temizlenmesi
1.4.1.1-Montajõ biten bir kazan, işletmeye alõnmadan önce pas, korozyon yapan maddeler, gres artõklarõ,
organik maddeler artõklarõ, koruyucu boya. kaynak elektrodu yapõm ve montaj artõğõ başka yabancõ
maddelerden olabildiği kadar temizlenmiş olmalõdõr.
- Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda su ve buharla temasta olan yüzeyler yağ, gres, yağ asitleri, pas, boya gibi
maddelerden temizlenmelidir.
1.4.1.2-Yeni devreye girecek kazanõn su ve buhar yüzeylerindeki yağ, pas, gres gibi yabancõ maddeler,
alkali bir deterjan eriyiği ile Madde 1.1.9.3 teki kurallara göre temizlenmelidir.
1.4.1.3 - Asitle Temizleme
Belli bir süre çalõşmõş kazanlarda, su ve buhar yüzeylerinde meydana gelen kireçlenme ve çökel-
tilerin temizlenmesinde zayõf asit eriyikleri kullanõlõr. Asitle temizlik yapõlõrken personel ve kazan
metal kõsõmlarõnõn zarar görmesi önlenmelidir. Asitle temizlemede kullanõlacak metot ve uygulanacak
yolun saptanmasõ için kazan yapõmcõsõna ve uzman personele başvurulmalõdõr.
1.4.1.4-Belli bir süre çalõşmõş kazan, bakõm ve muayene için durdurulduğunda veya uzun süreli
beklemeye alõnacaksa, iç yüzeyleri Madde 1.3.3.3 e göre temizlenmelidir. Kir, toz, çamur, çökelti ve
21
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
paslar yõkanmalõ veya diğer mekanik usullerle dõşarõ atõlmalõ, bu şekilde temizlenemeyen maddeler
kimyasal olarak temizlenmelidir. Kimyasal temizlikte kullanõlacak eriyikleri saptamak için önceden
temizlenecek maddelerin kimyasal analizi yapõlmalõdõr.
1.4.2 - Kazanlarõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ

Bu konu için Madde 1.1.13 deki kurallar uygulanmalõdõr.
1.4.3- Çökeltiler
Kazandaki katõ madde çökeltileri, boru vb. yüzeylerde kabuklanma veya çamur şeklindedir.
Kazan yüzeylerindeki yağ bu çökelti içinde olabileceği gibi, yüzeylerde ayrõca da bulunabilir. Bu
çökeltiler aşağõdaki şekilde giderilmelidir.
1.4.3.1-Kabuklanma Şeklindeki Çökeltiler
1.4.3.1.1- Kabuklanma şeklindeki bu çökeltiler yüzeylerde ince ve kabuk şeklinde sert bir tabaka
halinde kaplanmõş olarak bulunur.
Bunlar yüzeyden kolayca kalkabilir veya yapõşmõş durumda da olabilir. Kabuklanmanõn nedeni
birçok kazan suyunda meydana gelecek olan çökeltileri çamur haline getirecek kimyasal ortamõn
bulunmamasõ ve bu gibi aslõnda çamur halinde oluşacak çökeltilerin, belli koşullar altõnda
sertleşerek yüzeylere yapõşmasõdõr.
1.4.3.1.2 -Kabuklanma, õsõnma. yüzeylerinde aşõrõ õsõnmalara ve dolayõsõ ile boru delinmelerine yol
açar. Kabuklanmanõn önlenebilmesi için kazan besleme suyu kazana verilmeden önce istenilen
kimyasal koşullarõ sağlayacak şekilde işlemden geçirilmiş olmalõdõr. Kazan içindeki su da uygun
kimyasal koşullarda tutulmalõdõr. Uygulanacak kimyasal işlemin doğruluğu periodik kazan ve kazan
besleme suyu analizleri ile kontrol edilmelidir.
1.4.3.1.3-Bu gibi kontrol deneyleri veya analizlerinin sõklõğõ, tesisin özeliğine ve kullanõlan suyun
koşullarõna göre değişir. Kazan suyundaki alkalitik çözülmüş katõ maddeler, fosfat, sülfat veya başka
kimyasal maddelerin miktarõ için yapõmcõnõn verdiği değerlere uyulmalõdõr.
1.4.3.2-Çamur
1.4.3.2.1-Çamur, genel olarak gevşek bir çökeltidir. Kazan suyundaki kabuklanma yapmayan katõ
maddelerden meydana gelmekle birlikte içinde bütün asõlõ katõ maddeler ve yağ da bulunabilir. Kazan
boşaltõldõktan sonra, normal çamur halinde değil õsõ ile pişerek sertleşmiş halde bulunabilir. Kazan
yüzeylerinde çamur meydana gelmesi,õsõ iletimini azaltarak yüzeylerin aşõrõ õsõnmasõna yol açacağõn-
dan, önlenmelidir.
1.4.3.2.2-Çamurun kazanda yumuşak kõvamda bulunmasõ için kazan suyu uygun koşullarda tutul-
malõ ve aşõrõ çamur birikimi, düzenli blöflerle önlenmelidir. Kazan devre dõşõ edildiğinde, iyice so-
ğuyana kadar içindeki su boşaltõlmamalõ ve bu şekilde meydana gelmiş olan çamurun õsõdan pişerek
katõlaşmasõ önlenmelidir.
1.4.3.2.3-Çamura karõşarak çökelip, õsõ iletiminin zayõflamasõna yol açan yağ, aynõ zamanda buharõn
aşõrõ derecede kirlenmesine yol açar. Bu yüzden besleme suyunda yağ bulunmamalõ ve temizlik
yapõlan kazanda yağ veya yağlõ çamur olduğu görülürse, bunun giderilmesi için en uygun temizleme
maddesi kullanõlmalõdõr.
1.4.4 - Korozyon
1.4.4.1-Kazan ve Kõzdõrõcõlardaki Korozyon ve Yõpranma
1.4.4.1.1-Korozyon kazan devrede iken veya devre dõşõ edilmiş iken meydana gelebilir. Kazanda
kabuk şeklinde çökelti yoksa, dom metal kõsmõ ile borularõn ve kõzdõrõcõlarõn ömrü bölgesel karõncalan-
malara veya boru ve gövdenin korozyon nedeni ile aşõnmasõna bağlõdõr.
1.4.4.1.2-Geniş bölgelere ayrõlmõş karõncalanmalar, pas ile kaplõ değilse, kazan suyunda serbest
mineral asitleri, olabilir. Ancak bu gibi karõncalanmalar çökelti ile kaplanmõş ve doğrudan doğruya suya
değen çõplak yüzeylerde oluşur. Eğer karõncalanmõş bölgelerde kõrmõzõ veya siyah demir oksit; lekeleri
varsa, bunlar nötr veya alkali karakterdeki kazan suyu sonucunda meydana gelmişlerdir.
1.4.4.1.3 -Korozyonu genellikle aşağõdaki nedenler hõzlandõrõr :

a) Suda çözülmüş oksijen yoğunluğunun artmasõ,
b) Su sõcaklõğõnõn artmasõ,
c) Çözülmüş tuz miktarõnõn yükselmesiyle kazan tuzlarõnõn elektrikli iletkenliklerinin artmasõ,
d) Hidrojen iyonu yoğunluğunun artmasõ sonucunda suda pH değerinin azalmasõ.
22
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.4.4.1.4-Metal kõsõmlara değen kazan suyunda, alkali bileşiklerin bölgesel olarak yoğunlaştõğõ kõsõm-
lar, özellikle bu kõsõmlarda aşõrõ sõcaklõk varsa ve yeterli su dolaşõmõ yoksa, karõncalanma veya yen-
meye (pitting) uğrarlar. Bu türlü korozyon yatõk veya eğik borularda çok görülür. Benzer şekilde
korozyon daha yavaş olmakla birlikte nötr karakterdeki suda da meydana gelebilir. Bu tip korozyon
sonucunda demir oksit ve hidrojen gazõ oluşur.
1.4.4.1.5- Bir kõzdõrõcõ borusunda hidrojen ve demir oksit meydana getiren geniş ölçüdeki korozyonun
en önemli nedeni, metal duvarlarõn aşõrõ sõcaklõkta, buhar ile reaksiyona girmesidir. Aşõn metal sõcak-
lõklarõnõn nedeni kazanõn iyi veya kõzdõrõcõlardaki tõkanõklõk vb. yüzünden buhar akõşõnõn normalden az
olmasõdõr.
1.4.4.1.6-Bir kõzdõrõcõ borusunda, bölgesel korozyonun nedeni, buhar ile birlikte domdan sürüklenip
gelen su damlacõklarõ ve hatalõ yapõlmõş beklemeye alma işlemi sonucunda kõzdõrõcõlarõn
nemlenmesidir.
1.4.4.1.7 - Aşõrõ çökelti kaplanmõş yüzeylerde bazen, kötü õsõ transferi nedeni ile ortaya çõkan yüksek
metal sõcaklõklarõ sonucu, çökelti maddesi metal ile reaksiyona girerek korozyona yol açar.
1.4.4.1.8-Borularda oluşabilecek kabarma ve yõrtõlmalar, her zaman iç korozyona bağlõ değildir. Bu
gibi arõzalarõn en basit nedeni o bölgede aşõrõ õsõnma ile borunun incelmesi olabilir.
1.4.4.2-Kazan Dõşõndaki Korozyon ve Yõpranma
1.4.4.2.1-Kazan dõşõndaki su ve. buhara değen metal kõsõmlarõn yõpranmasõnõn iki önemli nedeni,
erozyon veya mekanik etkiler ile korozyon veya kimyasal etkilerdir. Erozyonun şiddetli şekli olan
kavitasyon, santrifüj pompalarõ kanatlarõnõn ve õsõ eşanjörleri giriş kõsõmlarõnõn aşõnmasõna yol açar.
Buhar türbünleri kanatlarõ, õsõ eşanjönleri borularõ ve kondenser üst sõra borularõna çarpan buhardaki
su damlacõklarõ, metal yüzeylerde aşõnmaya yol açar. Bu aşõnma ile kopan parçacõklar doğruca ka-
zana gideceklerinden, erozyon sonucunda korozyon meydana gelebilir.
1.4.4.2.2 - Kazan dõşõnda bulunan donanõmdaki korozyonun en önemli nedenleri, suda erimiş gazlar
ile serbest mineral asitleridir. Yüksek alkali yoğunluğu da, bu gibi donanõmda demir olmayan kõsõmlarõn
korozyonuna yol açar. Metal üzerindeki karõncalanma veya bölgesel reaksiyonlar, genellikle
oksitlenmelerle kendini gösterir. Buhar kondense borularõnda, kondanstoplarda ve boşaltma
borularõndaki CO2 korozyonu, su çizgisi altõnda oyulmalarla kendini gösterir. Bu korozyonda oksit
tabakasõ yoktur. Hidrojen sülfit ve başka mineral asitleri geniş bölgesel karõncalanmalar şeklinde
korozyon meydana, getirir. Bunda oksit tabakasõ yoktur. Korozyon giderici tedbirler alõnmadan önce,
korozyonun hangi nedenden olduğu, saptanmalõdõr.
1.4.4.2.3-Kazanda ortaya çõkan amonyak, ortamda oksijen de bulunduğunda, demir olmayan kõsõmlar
üzerinde korozyonu yaratõr. Yüksek basõnç ve sõcaklõktaki kazanlarda varlõğõ daha çok göze çarpan
hidrojen gazõ ise, korozyonun nedeni değil sonucudur. Bununla birlikte õsõ iletme yüzeylerindeki
korozyon sonucu ortaya çõkan hidrojen õsõnmõş çelikteki moleküllerin yapõsõnda zararlara neden
olabilmektedir.
1.4.4 3 - Korozyona Ait Muayene ve Deneyler
1.4.4.3.1 -Kazanõn uzun süreli bakõm için beklemelerinde bütün iç yüzeyler muayeneden geçirilerek
çeşitli şekillerde görülebilen korozyon izleri araştõrõlmalõ ve korozyon sonucunda ortaya çõkan mad-
delerin analiz edilmesi için çökeltilerden numuneler alõnmalõdõr. Önemli korozyona rastlandõğõnda,
kazan suyu koşullarõnda ne gibi düzeltmeler yapõlacağõ hakkõnda gerekli araştõrma yapõlarak gereken
tedbir alõnmalõdõr. Bu araştõrma kazanda olduğu kadar kazan dõşõndaki donanõmõnõn iç yüzeylerinde de
yapõlmalõdõr. Büyük bakõnõ sõrasõnda herhangi bir nedenle değiştirilmiş olan kazan borusu üzerinde
korozyon nedenleri ve sonuçlarõnõn araştõrõlmasõ için laboratuvar deneyleri yapõlmalõdõr. Bu gibi
araştõrmalarõn sonuçlan bir rapor haline getirilip, ilerideki muayenelerde bilgi olarak kullanõlmak üzere
saklanmalõdõr.
1.4.4.3.2-Bir işletmede sürekli su analizleri yapmak olanaklarõ varsa, su koşullandõrmasõ için yapõlacak
deneylerden ayrõ olarak, erimiş oksijen, pH değeri, hidrojen ve CO- analizleri de yapõlmalõdõr. Bu ana-
lizler genellikle kazan besleme suyunun kazana girdiği kõsõmmdan, kazan suyundan ve buhar sis-
teminin bir ya da iki noktasõndan alman numunelere uygulanõr.
Ayrõca, özel koşullarõn gerektireceği başka noktalardan da numuneler alõnabilir. Yeni devreye girmiş
kazanda numune alma ve analiz işlemine hemen başlanmalõ ve düzgün aralarla sürdürülerek
korozyon yaratan koşullar giderilmelidir.
23
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.4.4.3.3-Korozyon nedeni sanõlan kusurlar, bazen aşõnma ve korozyon yüzünden olmayabilir. Bu ba-
kõmdan kusurun gerçek nedeni iyi araştõrõlmalõ ve bulunmalõdõr.
1.4.4.3.4-Korozyon, besleme suyundaki erimiş gazlardan oluşabilir.
Bu bakõmdan kazan besleme suyunun her türlü gazdan özellikle oksijenden arõnmasõ için gerekli
donanõm kullanõlmalõdõr. (Bu amaçla degazör denilen gazdan arõtõcõ kullanõlmalõdõr.) Ayrõca kazan
suyuna gaz alõcõ çeşitli kimyasal maddeler de katõlmalõdõr. Oksijen gidermek için genellikle
sodyum sülfit kullanõlõr. Bu madde, kazan besleme suyuna pompa ile õsõtõcõ arasõnda uygun bir
noktadan katõlmalõdõr. Verilecek sodyum sülfit dozajõ kazan suyundaki oksijen miktarõnõn
saptanmasõ ve sülfit analizleri, günlük olarak yapõlmalõdõr.
1.4.4.3.5-Kazan suyundaki en az amonyak ve COj değerleri, uygulanmaya göre değişir. Buhar
kondensindesi CO2 konsantrasyonu en küçük değerde tutulmalõdõr. Amonyak özel cihazlar kullanarak
giderilmelidir.
1.4.5-Kazanõn Çelik Kõsõmlarõnda Çatlama ve Kõrõlganlõk
1.4.5.1-Kazan domlarõ veya borularmdaki çatlaklar, tehlikeli sonuçlar meydana getireceği için hemen
giderilmelidir.
Çatlamalar esas olarak gerilmelerin veya gerilme ile yürüyen korozyonun sonucudur. Bu tip arõzalar ve
dokusal kristal yapõdaki çatlamalar olmak üzere iki türlüdür.
1.4.5.2-Dokusal yapõdaki çatlamalarõn başlõca nedenleri şunlardõr :

a) Uygun olmayan nitelikte çelik kullanõlmasõndan veya kazan yapõmõ sõrasõndaki soğuk biçimlendir-
meden veya yanlõş õsõ işlemlerinden doğan iç gerilmeler,
b) Kazan montajõ veya onarõmõ sõrasõnda, borularõn aşõrõ makinatolanmasõ veya kaynaklõ
kõsõmlardaki gerilmelerin tavlama ile giderilmemesi,
c) Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda ani sõcaklõk değişmeleri yaratõlmasõ veya sõcak kõsõmlarõn birdenbire
soğuk suya değmesi,
d) Kazandaki korozyonlar,
e) Kazanõn çabuk õsõtõlõp soğutulmasõndan doğan gerilmeler.
1.4.5.3-Kristal içi çatlamalar, kostik çatlamalar, daha çok su seviyesinin altõnda, ekleme yerleri, dikiş
veya ince kanal gibi kazan suyunun sõzabileceği ve konsantre olduğu bölgelerdeki metal kõsõmlarda
görülür. Genel olarak bu kusur aşağõdaki koşullarda ortaya çõkar:
a) Kazan suyunda, gerilim altõndaki çelik kõsõmlar etrafõnda yoğunlaştõğõ takdirde korozyona yol
açacak (özellikle hidroksiller gibi) maddelerin varlõğõ.
b) Böyle bir kazan suyunun, ek yeri, dikiş yeri veya girintilerden dõşarõ sõzmasõ ile
c) Kazan suyunda korozyon yapan maddelerin bu gibi bölgelerde yoğunlaşmasõ ile
d) Kimyasal maddelerin yoğunlaştõğõ bölgelerdeki çelik kõsõmlarõn aşõrõ gerilmelere uğramasõ.
1.4.5.4 - Bu koşullar, genellikle gövdesi perçinli kazanlardaki ek yerleri ile makinatolanmõş borularõn
makinato ağõzlarõ etrafõnda meydana gelir. Bu bakõmdan, dikiş yerlerindeki sõzõntõlarla çok sayõda
makinatolanmaya rağmen kesilmeyen boru ağzõ sõzõntõlarõ saptanõp giderilmelidir.
1.4.5.5 - Araştõrma ve deneylerin sonucuna göre çeşitli işletme koşullarõnda çatlamalarõn önlenmesi
için genellikle aşağõdaki metotlar geçerlidir :
a) Kazan besleme suyunu kimyasal işlemden geçirerek kazanda serbest hidroksil bulunmamasõnõ
sağlamak.
b) Kazan suyundaki sülfatlarõn, nitratlarõn veya tanen, liğnin gibi organik maddelerin, kazan suyundaki
alkalilere oranõnõn sõnõr değerler içinde tutulmasõnõ sağlamak.
c) Kazan suyundaki alkalilik ve fosfat değerlerini ortamda serbest kostik soda bulunmayacak şekilde
ayarlamak.
1.4.5.6-Bütün bu uygulamalarõn etkinliği kazanda ortaya çõkacak çeşitli çatlama arõzalarõ izlenerek
kontrol edilmelidir. Ayrõca özel olarak yapõlmõş düzenler ile kazan suyundaki koşullarõn, sõzõntõ olan
yerlerde metali ne derecede zayõflattõğõ saptanabilir.
1.4.6 - Buhar Saflõğõnõn Bozulmasõ
24
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.4.6.1 - Kazanda üretilen buharla birlikte sürüklenip giden bütün katõ ve sõvõ yabancõ maddeler buhar
saflõğõnõn bozulmasõna yol açan kirleticilerdir. Bunlardan sõvõ maddeler, buharlaşmadan giden su
damlacõklarõndan, katõ maddeler, ise kazan suyundaki asõlõ veya çözülmüş katõ maddelerin bu su
damlacõklarõ ile ya da buharla birlikte sürüklenmesinden meydana gelir.
1.4.6.2-Buhar dom içindeki tavalar, perdeler veya buna benzer başka õslaklõk giderici donanõmõn el-
verdiği oranda su damlacõklarõndan arõtõlmakla birlikte, bir kõsmõnõn sürüklenmesi tam olarak ön-
lenemez. Kabul edilebilen sürüklenme oranõ üretilen buharõn kullanõlacağõ donanõma göre tesbit edilir.
Aşõrõ sürüklenmeler kazandaki köpürme veya su yürümesinden doğar.
1.4.6.3-Su yürümesi, herhangi bir nedenle dom seviyesinde yükselme veya buhar çekişindeki ani
artõş nedeni ile çok miktarda suyun buharla birlikte kõsa bir süre içinde sürüklenmesidir. Su yürümesi
kõzgõn buhar sõcaklõğõnda düşmelere, buhar borularõnda su darbelerine ve türbün kanatlarõnda
çizilmelere yol açar.
1.4.6.4-Köpürme, kazan suyunun, içinde bulunan kirletici katõ veya sõvõ maddeler nedeni ile buhar
kabarcõklarõ etrafõnda bir zar şeklinde toplanmasõdõr. Bunun sonucunda meydana gelen köpük yük-
selerek buharla birlikte sürüklenebilir. Köpüğün sürüklenmesi çabuk veya yavaş olabilir ve bu sõrada
dom su seviyesinde gözle görülür bir değişmeolmaz. Köpük sürüklenmesinin türbün kanatlarõna olan
zararõ su yürümesine benzer şekilde olmakla birlikte aynõ şiddette değildir. Bununla birlikte köpükte
asõlõ katõ veya çözülmüş yabancõ maddeler bulunduğundan kõzdõrõcõlarda ve türbün kanatlarõnda
istenmeyen çökeltilere neden olur. Bu tip sürüklenme, daha çok su içinde bulunan kirletici maddelerin
çeşit ve miktarõna bağlõ olduğundan mekanik usullerle kontrol edilmesi güçtür. Köpüklenme yapan
bu kirleticiler kazan suyunda yer yer yoğunlaşmõş organik veya inorganik maddeler, olabilir.
1.4.6.5-Kazan suyunda yoğunlaşmõş kirletici maddelerin dõşõnda, köpüklenmeyi, etkileyen faktörler, su
seviyesi buhar çekiş miktarõ, buhar çekişindeki değişmelerin büyüklüğü ve hõzõ, buhar basõncõ, kastana
verilen kimyasal madde besleme usulleri ve miktarõ ile kazan tipi ve, ateşleme usulleridir.
1.4.6.6-Buhar Saflõğõnõn Kontrolü
1.4.6.6.1-Kazanda köpürme ve su yürümesi derhal tedbir alõnõp giderilmesi gereken tehlikeli
durumlardõr. İşletme sõrasõnda köpürme olduğunda, Madde 1.1.10.4 deki kurallar uygulanmalõdõr.
1.4.6.6.2-Su yürümesini önlemede en önemli nokta, dom su seviyesinin dikkatli kontrolü ve buhar
içindeki su damlacõklarõnõ ayõran dom iç donanõmõnõn iyi şekilde projelendirilmesidir. Dom içinde su ve
buharõ birbirinden ayõran perdelerde, yanlõş montajdan meydana gelen kaçaklar kõzdõrõcõ borularõnda
belli bir bölgede görülen boru delinmelerine neden olabilir.
1.4.6.6.3-Köpürme, esas olarak kazan suyu içindeki kirletici yabancõ maddelerin yoğunluğuna bağlõ
olduğundan, köpürme derecesi ve hõzõ aşağõdaki şekilde azaltõlabilir veya durdurulabilir.
(a) Kazan suyundaki yoğunlaşmayõ uygulamanõn öngördüğü değerlerde tutmak için sürekli ve
kontrollü blöfler yapmak,
(b) Kazan suyunda köpürebilen maddelerin bulunmamasõnõ sağlamak,
(c) Buhar çekişindeki ani değişmeleri önlemek,
(d) Su seviyesini düşürmek,
(e) Kazana verilen kimyasal maddeleri azaltmak
(f) Buhardaki su damlacõklarõnõ ayõrma donanõmõnda düzeltme yapmak,
(g) Kazan besleme suyu koşullandõrma sisteminde değişiklikler yapmak,
(h) Kazan suyuna, özel köpük giderici maddeler katmak.
1.4.6.6.4-Buharõn saflõk derecesi ve ne derecede kirlendiği periyodik olarak buhar
kondensantõndan alõnnan numunelere uygun deneyler saptanmalõdõr. Bu amaçla elektriki
geçirgenlik testi yapõlmaktadõr. Aşõrõ miktardaki sürüklenmenin saptanmasõnda kalorimetre
kullanõlõr. Ayrõca kõzgõn buhar sõcaklõğõndaki açõklanmayan değişmeler de aşõrõ sürüklenme için bir
ölçüdür.
1.4.7-Kazan Suyundan ve Buhardan Numune alma analizleri

1.4.7.1-Buhar üretiminde kullanõlmakta olan ham suyun özelikleri kuruluş yerine göre çok çeşitli olabil-
diğinden, standard bir su koşullandõrma sistemi öngörülmemektedir. Bir tesis için ekonomik olan bir
koşullandõrma işlemi, aynõ bölgede başka bir tesis için olmayabilir. Bu bakõmdan, kazan suyunun ko-
şullanmasõ için aşağõda belirtilen deneylere ek olar ak gerekli görülen başka deneyler yapõlabilir.
25
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.4.7.2-Bu koşullarõn kontrolü için yapõlmakta olan deneylerde kullanõlacak numunelerin hangi tarihler
aralõğõnda ve ne miktar suyun alõndõğõ kesinlikle belirtilmiş olmalõdõr.
1.4.7.3-Kazan suyu bileşiminin yavaş değiştiği veya genellikle sabit kaldõğõ bölgelerde, her vardiya bir
kez veya günde bir kez numune almak yeterlidir. Su bileşiminin çabuk değiştiği yerlerde ise daha çok
numune alõnmalõdõr.
1.4.7.4-Çeşitli kazanlarõn bulunduğu bir sistemde, her kazandan ayrõ bir numune alõnmalõdõr. Numu-
neler blöflerden az önce veya blöf sõrasõnda alõnmalõ ve basõnç altõnda iken soğutularak bekletilmeden
analiz edilmelidir.
1.4.7.5-Numunenin alõnacağõ kap, temiz olmalõ ve en son numune kaba alõnmadan önce kap aynõ su
ile çalkalanmalõdõr. Numune kaplarõnõn ağzõ kapatõlarak havanõn toz veya karbondioksidine değmesi
önlenmelidir. Yapõlan deneylerin sonucu bir raporla günlük olarak saptanmalõ ve saklanmalõdõr.
ÇİZELGE - 1 Kazanda Kullanõlacak Suyun Kontrolü İçin Yararlõ Deneyler
Kimyasal Deney Hangi Tip Arõzayõ Önleme veya Kontrol İçin Yapõldõğõ
Korozyon Kabuk Şeklin- Kõrõlganlõk Sürüklenme

deki Çökeltiler
Ham su
A - Asitlik veya Alkalilik X
B - Sertlik X
Yumuşak su
A - Asitlik veya Alkalilik X
B - Sertlik, Kalsiyum, X
Magnezyum
Kazan Besleme Suyu
A - Asitlik veya Alkalilik X X
B - Sertlik, X
Kalsiyum,
Magnezyum
Kazan Suyu
A - Asitlik veya Alkalilik X X
B - Hidroksit X X X X
C - Fosfat X X
D - Sülfit X
E - Nitrat X
F - Elektriki iletkenlik X
1.4.7.6 - Yukarõdaki çizelgede kazan için kullanõlan suyun kontrolünde genellikle yararlõ olan deneyler
belirtilmiştir.
1.4.7.6.1 - Asitlik veya Alkalilik (pH olarak) Asitlik veya alkalilik saptanmasõ ham su yumuşak su ve
kazan besleme suyu ile kazan suyunda kazandaki korozyonun doğrudan doğruya ve kabuklanma
şeklindeki çökeltilerin dolaylõ olarak kontrolü için yapõlõr.
26
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014
1.4.7.6.2 - Sertlik, Kalsiyum, Magnezyum Sertliğin veya su sertliğinin başlõca nedeni olan kalsiyum ve
magnezyum miktarõnõn saptanmasõ ham su, yumuşak su ve kazan besleme suyunda, kazanda
oluşabilecek kabuk şeklindeki çökeltilerin kontrolü için yapõlõr.
1.4.7.6.3-Hidroksit
Hidroksit tayini, kazan suyunda korozyonun, kõrõlganlõğõn veya sürüklenmenin doğrudan doğruya ve
kabuk şeklindeki çökeltilerin de dolaylõ kontrolü için yapõlõr. Hidroksit değerinin düşük tutulmasõ üe
köpürdeterek sürüklenme ve kõrõlganlõk kontrol altõnda tutulabilir. Ancak, normal korozyonun
kontrolü için ve kazan besleme suyundaki sertliğin kabuklanma şeklinden çok, çamur şeklinde
çökelmesine yardõm ettiği için kazan suyunda bir miktar hidroksit bulunmalõdõr.
1.4.7.6.4-Fosfat
Fosfat tayini, kazanda kabuk şeklindeki çökeltilerin doğrudan doğruya ve kõrõlganlõğõn dolaylõ
kontrolü için yapõlõr. Kabuklanma şeklindeki çökeltilerin kontrolünde. kazan suyuna verilmekte
olan fosfatõn az miktarõ serbest kalmalõdõr. Kõrõlganlõğõn önlenmesi için kazan suyundaki fosfat
ve alka-lilik oranõ ortamda serbest hidroksit kalmayacak değerde tutulmalõdõr.
1.4.7.6.5-Sülfit
Sülfit tayini, kazandaki korozyonun kontrolü için yapõlõr. Kazan suyunda az miktarda serbest sülfit
bulundurularak ortamdaki çözülmüş oksijenin sülfat haline getirilmesi sağlanõr.
1.4.7.6.6-Nitrat
Nitrat tayini, kazandaki sodyum nitrat (NaNO4) ile sodyum hidroksit (NaOH) arasõnda belli bir
oran sağlanarak kõrõlganlõğõn kontrolü için yapõlõr.
1.4.7.6.7-Sülfat
Sülfat tayini, kazandaki sodyum sülfat (Na2SO4) ve sodyum karbonatla (Na2CO:4) gösterilen toplam
alkalilik arasõnda belli bir oran sağlayarak, kõrõlganlõğõn kontrolü için yapõlõr.
1 .4.7.6 8 - Elektriki İletgenlik
Elektriki iletgen tayini, kazan suyundaki çözülmüş maddelerin ne derecede yoğunlaştõğõ
hakkõnda bilgi verdiğinden, sürüklenmenin kontrolü için yapõlõr.
Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Türk Standardlarõ
TS 494
TS 192
TS 2736
27
TÜLAY YALIM'A
VERiLMiSTiR.BASILMA
BASILMATARiHi:
TARiHi:18.03.2014
25.04.2014

TS 2025

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS 2025

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENISo0

Buhar kazanları işletme, muayene ve bakım genel

General Rules for Operation Inspection and Maintenance of

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

BUHAR KAZANLARI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM

0 - KONU, TANIM, KAPSAM

0.2.1 - Kazan İşletme Kurallarõ

0.2.2-Kazan Muayene ve Bakõm Kurallarõ

0.2.3-Kazan Donanõmõ işletme Muayene ve Bakõm Kurallarõ

0.2.4 - Kimyasal Koşullan Sağlama Kurallarõ

1.1.2 - Yakõt Yakma Donanõmõ İşletme ve Bakõm Kurallarõ

1.1.4 - Toz Kömür Yakma Donanõmõ

1.1.5-Yağyakõt Yakma Donanõmõ

1.1.6 - Gaz Yakma Donanõmõ

1.1.7-Kazanõn Çalõşmaya Hazõrlanmasõ ve İlk Ateşleme

1.1.8 - Kazanõn Devreye Sokulmasõ

1.1.9-Yeni Bir Kazanõn İlk Çalõştõrõlmasõ

1.1.9.4 -Güvenlik Valflerinin Kontrolü

1.1.10 - Devredeki Kazanõn İşletilmesi

1.1.10.5-Kazan Besleme Suyu

1.1.10.7-Kül ve Cürufun Atõlmasõ

1.1.11 - Kazanõn İşletmeden Çõkarõlmasõ

1.1.12 – Olağan Üstü Durumlar

1.1.12.3.2-Ocak Patlamalarõnõn Önlenmesi İçin :

1.1.13 - Kazanõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ

1.1.13.1.Kuru Bekletme Metot

1.2 – KAZAN DONANIMI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM KURALLARI

1.2.1.2 - Sõcaklõk Göstergeleri

1.2.2 -Kontrol Sistemleri

(b) Besleme suyu kontrolü :

1.2.3 - Otomatik Kilitleme ve Koruma Donanõmõ

1.2.4 - Seviye Gösterge Camlan

1.2.5 - Blöf Donanõmõ

1.2.7 -Yakõt Yakma Donanõmõ

1.2.8-Güvenlik Vaüfleri (TS 494)

1.2.8.6-Güvenlik vanalarõ açma deneyinde aşağõdaki toleranslar geçerlidir

Açma Basõncõ Tolerans

1-5 bar (kgf/cm-) ± 0,15 bar (kgf/cm-)

5-20 bar (kgf/cm-) ± 3 bar (kgf/cm2)

20 (kgf/cm-) den büyük ± 0,75 bar (kgf/cm2)

1.2.9 - Üfleyiciler (Vantilatörler) ve Klapeler

1.2.9.3-Üfleyiciler, genellikle kazancõnõn bulunduğu yerden uzakta olduklarõndan çalõşma sõrasõnda

1.2.9.4-Üfleyiciler ve motorlarõ kavramalar, yataklar ve üfleyici klapelerinin, yapõmcõnõn öngördüğü

1.2.10.2 -Ekonomizör borularõnda meydana gelecek su sõzõntõlarõnõn baca gazõndaki kükürtle

1.2.12 -Kazan Besleme Pompalan

1.2.13 - Kuzan Aspiratörleri

1.3 – KAZAN MUAYENE VE BAKIM KURALLARI

1.3.2 - Muayene ve Bakõm Hazõrlõğõ

1.3.3 - İç Yüzeylerin Muayene ve Bakõmõ

1.3.4 - Kazan Dõş Yüzeylerinin ve Diğer Kasõmlarõnõn Muayene ve Bakõmõ

1.3.4.20-Kazan, iç ve dõş yüzeyleri ve kazan donanõmõ muayene edildikten ve bakõmõ yapõldõktan

1.4.1-Kazan İç Yüzeylerinin Temizlenmesi

1.4.2 - Kazanlarõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ

1.4.4.1.3 -Korozyonu genellikle aşağõdaki nedenler hõzlandõrõr :

1.4.4 3 - Korozyona Ait Muayene ve Deneyler

1.4.5-Kazanõn Çelik Kõsõmlarõnda Çatlama ve Kõrõlganlõk

1.4.5.2-Dokusal yapõdaki çatlamalarõn başlõca nedenleri şunlardõr :

1.4.7-Kazan Suyundan ve Buhardan Numune alma analizleri

Korozyon Kabuk Şeklin- Kõrõlganlõk Sürüklenme

A - Asitlik veya Alkalilik X X

Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Türk Standardlarõ

You might also like