You are on page 1of 111

ICS 75.160.

20 TÜRK STANDARDI TASARISI tst EN 590


EN 590:2013

TÜRK STANDARDI 888

TURKISH STANDARD

TS EN 280 + A1
Ekim 2015
TS EN 280:2013’ün yerine

ICS 53.020.99

Yükseltilebilen seyyar iş platformları – Tasarım hesapları – Denge


kriterleri – Yapım – Güvenlik – Muayene ve deneyler

Mobile elevating work platforms - Design calculations - Stability criteria - Construction


- Safety - Examinations and tests

Plates-formes élévatrices mobiles de personnel - Fahrbare Hubarbeitsbühnen - Berechnung -


Calculs de conception - Critères de stabilité - Standsicherheit - Bau - Sicherheit - Prüfungen
Construction - Sécurité - Examens et essais

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ


Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TÜRK STANDARDI TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Milli Ön söz
− Bu standard, kaynağı EN 280: 2013+A1:2015 standardı olan TS EN 280: 2013+A1:2015 Türk Standardının
Ulaştırma ve Taşımacılık İhtisas Kurulu’na bağlı TK19 Otomotiv Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan
Türkçe tercümesidir.

− Bu standard yayınlandığında TS EN 280:2013 standardının yerini alır.

− CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.

- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

− Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı


vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 349 Safety of machinery - Minimum TS EN Makinalarda güvenlik - İnsan vücut
gaps to avoid crushing of parts of 349+A1 azalarını ezilmeye karşı korumak için
the human body asgari açıklıklar

EN 12385-4 Steel wire ropes - Safety - Part 4: TS EN 12385- Çelik tel halatlar - Güvenlik - Bölüm 4:
Stranded ropes for general lifting 4+A1 Genel kaldırma uygulamaları için
applications demetli halatlar
EN 13001-3- Cranes - General Design - Part TS EN 13001- Vinçler-Genel tasarım - Bölüm 3-
1:2012+A1:2013 3-1: Limit States and proof 3-1+A1 1:Çelik yapıların sınır durumları ve
competence of steel structure yeterlik doğrulaması

EN 14033-1 Railway applications -Track - TS EN 14033- Demiryolu uygulamaları - Ray hattı -


Railbound construction and 1:2011* Ray üzeri yapı ve bakım makinaları -
maintenance machines - Part 1: Bölüm 1: İşletme için teknik özellikler
Technical requirements for
running
EN 14033- Railway applications - Track - TS EN 14033- Demiryolu uygulamaları - Ray hattı -
2:2008+A1:2011 Railbound construction and 2+A1* Ray üzeri yapı ve bakım makinaları -
maintenance machines - Part 2: Bölüm 2: Çalışma için teknik kurallar
Technical requirements for
working
EN 15746- Railway applications - Track - TS EN 15746- Demiryolu uygulamaları - Yol - Ray
1:2010+A1:2011 Road-rail machines and 1+A1* makinaları ve ilgili tertibat - Bölüm 1:
associated equipment - Part 1: İşletme ve çalıştırmak için teknik
Technical requirements for özellikler
running and working
EN 15954-1:2013 Railway applications - Track - EN 15954- Demiryolu uygulamaları - Parça -
Trailers and associated 1:2013* Treyler ve ilgili ekipmanlar - Bölüm 1:
equipment - Part 1: Technical Çalışan ve çalışma için teknik
requirements for running and gereksinimleri
working
EN 15955-1:2013 Railway applications -Track - TS EN 15955- Demiryolu uygulamaları - Parça -
Demountable machines and 1* Demonte makinaları ve ilgili
associated equipment - Part 1: ekipmanlar - Bölüm 1: Çalışan ve
Technical requirements for çalışma için teknik gereksinimleri
running and working

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TÜRK STANDARDI TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

EN, ISO, IEC Adı Adı


TS No
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 60068-2-64 Environmental testing - Part 2- TS EN 60068- Çevre şartlarına dayanıklılık deneyleri
64: Tests - Test Fh: Vibration, 2-64 - Bölüm 2-64: Deneyler - Deney Fh:
broadband random and guidance Titreşim, geniş bant gelişigüzel ve
(IEC 60068-2-64) kılavuz

EN 60204-1:2006 Safety of machinery - Electrical TS EN 60204- Makinalarda güvenlik - Makinaların


equipment of machines - Part 1: 1 elektrik donanımı - Bölüm 1: Genel
General requirements (IEC kurallar
60204-1:2005, modified)
EN 60204- Safety of machinery - Electrical TS EN 60204- Makinalarda güvenlik - Makinalardaki
32:2008 equipment of machines - Part 32* elektriksel cihazlar - Bölüm 32: Yük
32: Requirements for hoisting kaldırma makinaları için kurallar
machines (IEC 60204-32:2008)
EN 60529 Degrees of protection provided TS EN Mahfazalarla sağlanan koruma
by enclosures (IP Code) (IEC 60529/A2* dereceleri (IP kodu)
60529)

EN 62061 Safety of machinery - Functional TS EN 62061 Makina güvenliği-Güvenliğe ilişkin


safety of safety-related electrical, elektrik, elektronik ve programlanabilir
electronic and programmable elektronik kontrol sistemlerinin
electronic control systems (IEC fonksiyonel güvenliği
62061)

EN ISO Safety of machinery - General TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Tasarım için


12100:2010 principles for design - Risk 12100:2010* genel prensipler - Risk
assessment and risk reduction değerlendirilmesi ve risk azaltılması
(ISO 12100:2010)
EN ISO 13849- Safety of machinery - Safety- TS EN ISO Makinalarda güvenlik- Kumanda
1:2008 related parts of control systems - 13849-1 sistemlerinin güvenlikle ilgili kısımları-
Part 1: General principles for Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler
design (ISO 13849-1:2006)
EN ISO 13849-2 Safety of machinery - Safety TS EN ISO Makinalarda güvenlik-Kumanda
related parts of control systems - 13849-2* sistemlerinin güvenlikle ilgili
Part 2: Validation (ISO 13849-2) bileşenleri-Bölüm 2: Doğrulama
EN ISO 13850 Safety of machinery - TS EN ISO Makinalarda güvenlik-Acil durumlarda
Emergency stop - Principles for 13850* durdurma teçhizatı -Tasarım
design (ISO 13850) prensipleri

EN ISO 13857 Safety of machinery - Safety TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Kol ve


distances to prevent hazard 13857 bacakların erişebileceği bölgelerde
zones being reached by upper tehlikenin önlenmesi için güvenlik
and lower limbs (ISO 13857) mesafeleri
ISO 3864-1 Graphical symbols - Safety TS ISO 3864- Grafik semboller - Emniyet ile ilgili
colours and safety signs - Part 1 renk ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri
1: Design principles for safety ve halka açık alanlardaki emniyet
signs and safety markings işaretleri için tasarım prensipleri
TS ISO 4305 Mobile cranes - Determination of
stability TS ISO 4305 Gezer vinçler - Kararlılığın tayini

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TÜRK STANDARDI TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Adı Adı
EN, ISO, IEC TS No
(İngilizce) (Türkçe)
vb. No
TS ISO 4309 Cranes - Wire ropes - Care and TS ISO 4309 Vinçler-Tel halatlar-Muayene ve
maintenance, inspection and hizmet dışı bırakmak için uygulama
discard kuralları

TS EN 280:2013+A1:2015 standardı, EN 280/A1: 2015 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue Marnix
17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.

Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015
ICS 53.020.99

EN 280:2013 standardının yerini alır

Yükseltilebilen seyyar iş platformları – Tasarım hesapları – Denge


kriterleri – Yapım – Güvenlik - Muayene ve deneyler

Mobile elevating work platforms - Design calculations - Stability criteria - Construction -


Safety - Examinations and tests
Plates-formes élévatrices mobiles de personnel - Fahrbare Hubarbeitsbühnen - Berechnung -
Calculs de conception - Critères de stabilité- Standsicherheit - Bau - Sicherheit - Prüfungen
Construction - Sécurité - Examens et essais

CEN tarafından 21 Mayıs 2013 tarihinde onaylanmış olan bu Avrupa standardı CEN tarafından 27 Haziran
2015 tarihinde onaylanan Birinci Tadili de içermektedir.

CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren şartları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmelikleri’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak
elde edilebilir.

Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Bir CEN üyesinin
sorumluluğunda kendi diline çeviri yoluyla elde edilen ve CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne bildirilen başka
bir dildeki bir sürüm, bu standardın resmi sürümleri ile aynı statüdedir.

CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs,
Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ


EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG

CEN-CENELEC Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

© 2015 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 280:2013+A1:2015 E

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

İçindekiler
Sayfa
Ön söz ............................................................................................................................................................... 4
0 Giriş ................................................................................................................................................................ 5
1 Kapsam .................................................................................................................................................. 6
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 7
3 Terimler ve tarifleri................................................................................................................................ 8
4 Tehlikelerin listesi ............................................................................................................................... 12
5 Güvenlik kuralları ve/veya önlemleri................................................................................................. 17
5.1 Genel .................................................................................................................................................... 17
5.2 Yapı ve denge hesaplamaları ............................................................................................................. 17
5.2.1 Genel .................................................................................................................................................... 17
5.2.2 Yükler ve kuvvetler ............................................................................................................................. 17
5.2.3 Yük ve kuvvetlerin belirlenmesi ........................................................................................................ 17
5.2.4 Denge hesapları .................................................................................................................................. 20
5.2.5 Yapısal hesaplar ................................................................................................................................. 33
5.3 Şasiler ve dengeleyiciler .................................................................................................................... 34
5.3.1 Şasiler .................................................................................................................................................. 34
5.3.2 Dengeleyiciler ..................................................................................................................................... 38
5.4 Uzantı yapısı ........................................................................................................................................ 40
5.5 Uzantı yapısı tahrik sistemleri ........................................................................................................... 43
5.5.1 Genel .................................................................................................................................................... 43
5.5.2 Tel halatlı tahrik sistemleri ................................................................................................................ 44
5.5.3 Zincirli tahrik sistemleri ..................................................................................................................... 46
5.5.4 Vidalı tahrik sistemleri ....................................................................................................................... 47
5.5.5 Kremayer ve pinyonlu tahrik sistemleri ........................................................................................... 47
5.6 İş platformu ......................................................................................................................................... 48
5.7 Kumandalar ......................................................................................................................................... 51
5.8 Elektrik teçhizatı.................................................................................................................................. 53
5.9 Hidrolik sistemler ................................................................................................................................ 54
5.10 Hidrolik silindirler ............................................................................................................................... 55
5.11 Güvenlik tertibatları ............................................................................................................................ 59
6 Güvenlik şartlarının ve/veya önlemlerinin doğrulanması ............................................................... 61
6.1 Muayene ve deneyler ......................................................................................................................... 61
6.1.1 Genel .................................................................................................................................................... 61
6.1.2 Tasarım kontrolü................................................................................................................................. 61
6.1.3 İmalat kontrolü ................................................................................................................................... 61
6.1.4 Deneyler .............................................................................................................................................. 62
6.2 YSİP’nın tip deneyleri ......................................................................................................................... 67
6.3 Piyasaya arz etmeden önce yapılacak deneyler .............................................................................. 67
7 Kullanım kılavuzu ............................................................................................................................... 68
7.1 Talimat el kitabı ................................................................................................................................... 68
7.2 İşaretleme ............................................................................................................................................ 71
Ek A (Bilgi için) Rüzgâr hızlarının 12,5 m/s’den (Beaufort Skalası) daha büyük olduğu durumlarda
YSİP’nın kullanımı............................................................................................................................... 74
Ek B (Bilgi için) Dengede dinamik faktörler ve yapısal hesaplar .............................................................. 75
B.1 Denge hesaplamaları ........................................................................................................................... 75
B.2 Yapısal hesaplar ................................................................................................................................... 75
Ek C (Zorunlu hükümler) Tel halat tahrik sistemlerinin hesaplanması .................................................... 76
C.1 Genel .................................................................................................................................................... 76
C.2 Tel halat tahrik sistemlerinin hesaplanması .................................................................................... 76
C.3 Halat çaplarının hesaplanması (c katsayısı) .................................................................................... 76
C.4 Halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralarının çaplarının hesaplanması [(h 1·h2)
katsayısı] ............................................................................................................................................. 77
C.5 Tel halat tahrik sistemlerinin verimi .................................................................................................. 80
Ek D (Bilgi için) Hesaplama örneği – Tel halat tahrik sistemleri ............................................................... 82
D.1 Madde 5.2.5.3’teki yük çevrim değerlerini ve Madde 5.4.5’teki çalışma hızlarını kullanarak,
Madde 5.5.2 (tel halat tahrik sistemleri) için kullanılan katsayıları ve oranları belirlemek
amacıyla kullanılan yöntem .............................................................................................................. 82
D.1.1 Genel.................................................................................................................................................... 82
D.1.2 Notlar ................................................................................................................................................... 82
2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

D.1.3 Ek C (Zorunlu hükümler) yöntemin özeti ........................................................................................... 82


D.1.4 Hesaplama örneği ................................................................................................................................ 83
D.2 Halat tamburlarının, makaraların ve statik makaraların çaplarının hesaplanması .......................... 86
Ek E (Bilgi için) Hesaplama örnekleri - "z" faktörü, engel deneyi ............................................................ 89
Ek F (Bilgi için) Kablosuz kumandalar ve kumanda sistemleri için ilave gerekler ................................. 91
F.1 Genel .................................................................................................................................................... 91
F.2 Kumanda sınırlama ............................................................................................................................. 91
F.3 Durdurma ............................................................................................................................................. 91
F.4 Dizisel veri iletişimi ............................................................................................................................ 91
F.5 Birden fazla operatör kumanda merkezinin kullanımı .................................................................... 92
F.6 Enerjisini aküden alan operatör kumanda merkezleri .................................................................... 92
F.7 Alıcı ...................................................................................................................................................... 92
F.8 Uyarılar ................................................................................................................................................ 92
F.9 Kullanım kılavuzu ............................................................................................................................... 92
Ek G (Zorunlu hükümler) Basamak ve merdivenlerin boyutları ............................................................... 93
Ek H (Bilgi için) Gerilme geçmişi parametreleri ......................................................................................... 95
H.1 Giriş ....................................................................................................................................................... 95
H.2 “S” sınıflarının seçimi için rehber ...................................................................................................... 95
H.3 Gerilme geçmişi parametreleri .......................................................................................................... 96
H.3.1 Genel işlemler (Bilgi için) Yorulma değerlendirmesi: EN 13001-3-1 standardındaki S sınıfları ve
DIN 15018 standardındaki B grupları arasındaki ilişki .................................................................. 101
Ek J (Zorunlu hükümler) Performans seviyesi d güvenlik fonksiyonları için gerekler ...................... 102
J.1 Genel ................................................................................................................................................... 102
J.1.1 Giriş ..................................................................................................................................................... 102
J.1.2 2. Kategori mimari kullanılarak d performans seviyesi güvenlik fonksiyonu ........................... 102
J.1.3 Hata toleransı sıfır olan donanıma sahip GBS 2 fonksiyonuyla gerçekleştirilmiş d performans
seviyeli güvenlik fonksiyonu .......................................................................................................... 102
J.2 3. Kategorideki mimarilerin izlenmeyen elektriksiz parçaları için gerekler ................................... 103
Ek ZA (Bilgi için) Bu standard ile 2006/42/EC sayılı AB Direktifinin Temel Gerekleri arasındaki ilişki104
Kaynaklar ...................................................................................................................................................... 105

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ön söz
Bu Standard, sekretaryası DIN tarafından yürütülen CEN/TC 98 "Yükseltme platformları" Teknik Komitesi
tarafından hazırlanmıştır.

Bu Avrupa Standardına en geç Şubat 2016 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standard statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Şubat 2017 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.

Bu Standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz.

Bu Standard CEN tarafından 27 Haziran 2015 tarihinde onaylanan Birinci Tadili içerir.

Bu Standard EN 280:2013 ’ün yerini alır.

Bu standardda yapılan değişiklik veya ilavelerin başlangıç ve bitişleri işaretleri arasında gösterilmiştir.

Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen talimatla
hazırlanmıştır ve AB Direktifinin temel gereklerini destekler.

Bu standardın AB Direktifi ile ilişkisi, bu standardın tamamlayıcı bir bölümü olan Ek ZA (Bilgi için) içeriğinde
verilmiştir.

metin iptal edilmiştir

CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standard olarak uygulamaya


alınmasından sorumlu ulusal standard kuruluşlarının ülkeleri, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık,
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta,
Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’dır.

4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

0 Giriş
Bu Standard, EN ISO 12100:2010 standardında belirtildiği üzere C tipi bir standarddır.

İlgili makinalar, kapsadığı tehlikeler ve boyutları, tehlikeli durumlar ve olaylar bu standardın kapsamında
belirtilmiştir.

Bu C tipi standardın hükümleri, A tipi veya B tipi standardlarda belirtilenlerden farklı olduğunda, bu standardın
hükümlerine göre tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar için C tipi standardın hükümleri, diğer standardların
hükümlerinden önceliklidir.

Bu standardının amacı, yükseltilebilen seyyar iş platformlarının (YSİP) çalışması ile ilişkili kazaların riskine
karşı insanları ve eşyaları korumak için kuralları belirlemektir.

 Bu standard her elektrikli, mekanik veya yapısal bileşene uygulanabilen bütün genel teknik kuralları
tekrarlamaz.

 Bu standardın güvenlik kuralları; imalatçıların talimatlarına, çalışma şartlarına, kullanım sıklığına ve ulusal
mevzuata göre periyodik olarak bakım yapılmış olan YSİP esas alınarak hazırlanmıştır.

Bütün gerekli kumanda ve güvenlik tertibatları mevcut ve çalışır durumda değil ise YSİP çalışmaya
başlamadan önce fonksiyon açısından günlük olarak kontrol edildiği de farzedilir ve faaliyete geçirilmez.

Eğer bir YSİP nadiren kullanılıyorsa, gözden geçirme işlemleri çalışmanın başlamasından önce yapılabilir.

Ayrıca elektrik besleme devresinin arızalanması durumunda, iş platformu üzerindeki kişilerin iş yapamaz
duruma geldiği ve bu kişilerin acil alçaltmaya yardımcı olabileceği farzedilir.

 Bu standard sadece malzemeler ve donanımın güvenlik için ihtiyaçlarını karşılayan kuralları mümkün
olduğu kadar ayrıntılarıyla açıklar ve YSİP’nı çalıştıran kişilerin de yeterli olarak eğitilmiş olduklarını
varsayar.

 Güvenlik önlemiyle ilgili olarak açıklık getirmek amacıyla metinde verilen örneğin olması durumunda bu
örneğin mümkün olan tek çözüm olarak dikkate alınmasına gerek yoktur. Eş değer bir güvenlik seviyesi
sağlayabiliyor ise aynı risk azalması ile sonuçlanan herhangi başka bir çözüme de müsaade edilebilir.

 Daha önceki ulusal standardlarda denge hesaplamaları için kullanılmış dinamik faktörlerde yeterli
açıklama bulunamadığından dolayı YSİP için uygun bir faktör ve denge hesabı yöntemi belirlemek
amacıyla önceki CEN/TC 98/1 numaralı Çalışma Grubu tarafından gerçekleştirilmiş olan deneylerin
sonuçları kabul edilmiştir. Daha yüksek veya daha düşük çalışma hızlarını kullanmak ve kumanda
sistemlerindeki gelişmelerden yararlanmak isteyen imalatçılar için rehber olarak Ek B’de (Bilgi için) deney
yöntemi tanımlanmıştır.

Benzer şekilde, yükseltme teçhizatları için diğer standardlarda bulunan tel halatlar için kullanım
katsayılarındaki anlaşılmamış uyumsuzluklardan kaçınmak amacıyla yaygın olarak kabul edilen DIN 15020-1
standardından alınan uygun alıntılar Madde 5.5.2 ve Ek C (Zorunlu hükümler) ile çalışılmış bir örnek içeren
Ek D (Bilgi için) içine dâhil edilmiştir.

5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

1 Kapsam
1.1 Bu standard, sadece zemin seviyesinde veya şasi üzerindeki erişim konumlarından iş platformuna
insanların binmesi ve inmesi amacıyla, iş platformundan (İP) çalışmayı gerçekleştirecekleri çalışma
konumlarına insanların taşınması için kullanılan yükseltilebilen seyyar iş platformlarının (YSİP, bk. Madde 3.1)
bütün tipleri ve boyutları için gerekli güvenlik kuralları ve önlemlerini kapsar.

Not - Birbiri ile değiştirilebilir donanım olarak iş platformları ile teçhiz edilmiş olan malların taşınması için
tasarımlanmış makinalar YSİP olarak kabul edilirler.

1.2 Bu standard, YSİP’nın ilk hizmete konulmasından önce yapılacak olan yapısal tasarım hesaplarına, denge
kriterlerine, yapılışına, güvenlik muayenelerine ve deneylerine uygulanabilir. Bu standard, YSİP’nın
kullanımından kaynaklanan tehlikeleri tanımlar ve bu tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için
gerekli yöntemleri belirler.

Bu standard aşağıdaki hususlardan kaynaklanan tehlikeleri kapsamaz:

a) Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanım,

b) Elektromanyetik uyumsuzluk,

c) Harici elektrikle yüklü sistemler üzerindeki platformdan çalışma,

d) Yük taşıyan elemanlar için sıkıştırılmış gazların kullanımı,

e) Değişen seviyelerde iş platformuna binilmesi ve inilmesi,

f) Ulusal veya mahalli mevzuat kapsamına giren özel uygulamalar (örneğin demiryolu, gemi) .

1.3 Bu standard aşağıdaki kullanım alanlarına uygulanmaz:


a) Sabitlenmiş konumlarda hizmet veren makinalar (bk. örneğin EN 81-1, EN 81-2 ve EN 12159 standardları),

b) Yangınla mücadele ve yangından kurtarma araçları (bk. örneğin EN 1777 standardı),

c) Yükseltme araçlarına asılı duran kılavuzlanmamış çalışma kafesleri (bk. örneğin EN 1808 standardı),

d) Raya bağlı depolama ve boşaltma donanımı üzerindeki yükseltilebilen operatör konumları (bk. EN 528
standardı),

e) Kuyruktan kaldırıcılar (bk. EN 1756-1 ve EN 1756-2 standardları),

f) Sütunlu çalışma iş platformları (bk. EN 1495 standardı),

g) Fuar, lunapark donanımı,

h) Yükseltme tablaları (bk. EN 1570-1 standardı),

i) Uçaklarda kullanılan zemin destek donanımı (bk. örneğin EN 1915-1 ve EN 1915-2 standardları),

j) Endüstriyel araçlar üzerindeki yükseltilebilen operatör konumları (bk. EN 1726-2 standardı).

1.4 Sınıflandırma
YSİP iki ana gruba ayrılır:

a) A Grubu: İmalatçı tarafından belirtilmiş olan en büyük şasi eğimindeki bütün platformu biçimlerinde
platformun alanının merkezinin düşey izdüşümünün daima devrilme eksenleri içinde olduğu YSİP.

b) B Grubu: Diğer bütün YSİP bu grupta değerlendirilir.

6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

YSİP hareket bakımından üç tipe ayrılır:

1) Tip 1: Yalnızca taşıma konumunda iken hareketine müsaade edilen YSİP,

2) Tip 2: Yükseltilmiş iş platformu ile hareketine şasi üzerindeki bir kontrol noktasından kumanda edilenler,

3) Tip 3: Yükseltilmiş iş platformu ile hareketine iş platformu üzerindeki bir kumanda noktasından kumanda
edilenler.

Not - Tip 2 ve Tip 3 birleştirilebilir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar


Bu standardda, aşağıdaki standardlara tamamen veya kısmen zorunlu atıf yapılmıştır ve bu atıflar bu
standardın uygulanması için kaçınılmazdır. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih
belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan standardın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır.

EN 349, Safety of machinery — Minimum gaps to avoid crushing of parts of the human body (Makinalarda
güvenlik - İnsan vücut azalarını ezilmeye karşı korumak için asgari açıklıklar)

EN 12385-4, Steel wire ropes — Safety — Part 4: Stranded ropes for general lifting applications (Çelik tel
halatlar - Güvenlik - Bölüm 4: Genel kaldırma uygulamaları için demetli halatlar)

EN 13001-3-1:2012+A1:2013, Cranes — General Design — Part 3-1: Limit States and proof competence
of steel structure (Vinçler-Genel tasarım - Bölüm 3-1:Çelik yapıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması)

EN 14033-1, Railway applications — Track — Railbound construction and maintenance machines — Part 1:
Technical requirements for running (Demiryolu uygulamaları - Ray hattı - Ray üzeri yapı ve bakım makinaları
-Bölüm 1: İşletme için teknik özellikler)

EN 14033-2:2008+A1:2011, Railway applications — Track — Railbound construction and maintenance


machines — Part 2: Technical requirements for working (Demiryolu uygulamaları - Ray hattı - Ray üzeri yapı
ve bakım makinaları - Bölüm 2: Çalışma için teknik kurallar)

EN 15746-1:2010+A1:2011, Railway applications — Track — Road-rail machines and associated equipment


— Part 1: Technical requirements for running and working (Demiryolu uygulamaları - Yol - Ray makinaları ve
ilgili tertibat - Bölüm 1: İşletme ve çalıştırmak için teknik özellikler)

EN 15954-1:2013, Railway applications — Track — Trailers and associated equipment — Part 1: Technical
requirements for running and working (Demiryolu uygulamaları - Parça - Treyler ve ilgili ekipmanlar - Bölüm 1:
Çalışan ve çalışma için teknik gereksinimleri)

EN 15955-1:2013, Railway applications — Track — Demountable machines and associated equipment — Part
1: Technical requirements for running and working (Demiryolu uygulamaları - Parça - Demonte makinaları ve
ilgili ekipmanlar - Bölüm 1: Çalışan ve çalışma için teknik gereksinimleri)

EN 60068-2-64, Environmental testing — Part 2-64: Tests — Test Fh: Vibration, broadband random and
guidance (IEC 60068-2-64) (Çevre şartlarına dayanıklılık deneyleri - Bölüm 2-64: Deneyler - Deney Fh:
Titreşim, geniş band gelişigüzel ve kılavuz)

EN 60204-1:2006, Safety of machinery — Electrical equipment of machines — Part 1: General requirements


(IEC 60204-1:2005, modified) (Makinalarda güvenlik - Makinaların elektrik donanımı - Bölüm 1: Genel kurallar)

EN 60204-32:2008, Safety of machinery — Electrical equipment of machines — Part 32: Requirements for
hoisting machines (IEC 60204-32:2008) (Makinalarda güvenlik - Makinalardaki elektriksel cihazlar - Bölüm 32:
Yük kaldırma makinaları için kurallar)

EN 60529, Degrees of protection provided by enclosures (IP Code) (IEC 60529) (Mahfazalarla sağlanan
koruma dereceleri (IP kodu))

7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

EN 62061, Safety of machinery - Functional safety of safety-related electrical, electronic and programmable
electronic control systems (IEC 62061) ,(Makina güvenliği-Güvenliğe ilişkin elektrik, elektronik ve
programlanabilir elektronik kontrol sistemlerinin fonksiyonel güvenliği)

EN ISO 12100:2010, Safety of machinery — General principles for design — Risk assessment and risk
reduction (ISO 12100:2010) (Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Risk değerlendirilmesi ve
risk azaltılması)

EN ISO 13849-1:2008, Safety of machinery — Safety-related parts of control systems — Part 1: General
principles for design (ISO 13849-1:2006) (Makinalarda güvenlik- Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili
kısımları- Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler)

EN ISO 13849-2, Safety of machinery — Safety related parts of control systems — Part 2: Validation (ISO
13849-2) (Makinalarda güvenlik-Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili bileşenleri-Bölüm 2- Doğrulama)

EN ISO 13850, Safety of machinery — Emergency stop — Principles for design (ISO 13850) (Makinalarda
güvenlik-Acil durumlarda durdurma teçhizatı -Tasarım prensipleri)

EN ISO 13857, Safety of machinery — Safety distances to prevent hazard zones being reached by upper and
lower limbs (ISO 13857) (Makinalarda güvenlik - Kol ve bacakların erişebileceği bölgelerde tehlikenin
önlenmesi için güvenlik mesafeleri)

ISO 3864-1, Graphical symbols — Safety colours and safety signs — Part 1: Design principles for safety signs
and safety markings (Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri ve halka açık
alanlardaki emniyet işaretleri için tasarım prensipleri)

ISO 4302, Cranes — Wind load assessment

TS ISO 4305, Mobile cranes — Determination of stability (Gezer vinçler-Kararlılığın tayini)

TS ISO 4309, Cranes — Wire ropes — Care and maintenance, inspection and discard (Vinçler-Tel halatlar-
Muayene ve hizmet dışı bırakmak için uygulama kuralları)

ISO/TR 23849:2010, Guidance on the application of ISO 13849-1 and IEC 62061 in the design of safety
related control systems for machinery

3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdakilerle birlikte EN ISO 12100:2010 standardında verilen terimler
ve tarifleri uygulanır.

3.1 Yükseltilebilen seyyar iş platformları (YSİP)


En az, kumandalar ile birlikte bir iş platformu, bir uzantı yapısı ve bir şasiden oluşan ve şasi üzerinde veya
zemin seviyesinde bulunan, sadece erişim konumlarındaki kişilerin iş platformuna binmesi ve inmesi
planlanan, işlerini üzerinde durarak gerçekleştirdiği çalışma konumlarına kişilerin taşınması amaçlanan seyyar
makina.

3.2 İş platformu
Üzerinde kurma, tamirat, muayene veya bunlara benzer işlerin gerçekleştirilebildiği ve istenilen çalışma
konumuna yüklü olarak da hareket edebilen korkuluklu veya kafesli platform.

Not 1 - Bk. Şekil 1.

3.3 Uzantı yapısı


İş platformunun istenen konuma gelmesi için gereken hareketi sağlayan, iş platformunu destekleyen ve şasiye
monte edilmiş olan yapı.

Not 1 - Bk. Şekil 1.

8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Not 2 - Bu yapı, örneğin, tek bir parçadan ibaret, teleskopik, mafsallı bomlu veya merdivenli veya bir makas
mekanizmalı veya bunların bir kombinasyonu şeklinde olup tabanı üzerinde döndürülebilir veya döndürülemez
tipte olabilir.

3.4 Şasi
Çekilebilir, itilebilir, kendinden tahrikli vb. tipte olan YSİP’nın üzerine oturduğu taban yapısı.

Not 1- Bk. Şekil 1.

3.5 Dengeleyiciler
YSİP’nın tamamını veya uzantı yapısını destekleyerek ve/veya düz seviyeye getirerek YSİP’nı dengelemek
için kullanılan krikolar, süspansiyon kilitleme tertibatları, uzatma dingilleri gibi bütün tertibatlar ve sistemler.

Not 1- Bk. Şekil 1.

3.6 Erişim konumu


İş platformuna erişimi veya iş platformundan çıkışı sağlayan konum/konumlar.

Not 1- Erişim konumu ve taşıma biçimi aynı olabilir.

3.7 Taşıma biçimi


Kullanılacağı yere teslim edilmesi amaçlanan YSİP’nın, üreticisi tarafından belirlenen konfigürasyonu.

Not 1- Erişim konumu ve taşıma biçimi aynı olabilir.

3.8 Alçaltma
İş platformunu daha alçak bir seviyeye alçaltmak için yapılan işlemler.

Not 1 - Bk. Şekil 2.

3.9 Yükseltme
İş platformunu daha yüksek bir seviyeye çıkarmak için yapılan işlemler.

Not 1- Bk. Şekil 2.

3.10 Çevirme
İş platformunun düşey bir eksen etrafındaki dairesel hareketi.

Not 1- Bk. Şekil 2.

3.11 Döndürme
Uzantı yapısının düşey bir eksen etrafındaki dairesel hareketi.

Not 1- Bk. Şekil 2.

3.12 Seyir
Taşıma konfigürasyonu haricinde, şasinin iş platformu ile birlikte yaptığı hareketler.

Not 1- Bk. Şekil 2.

3.13 Araca monte edilmiş YSİP


Seyir kumandaları taşıt kabini içine yerleştirilmiş ve şasisi araç olan YSİP.

3.14 Yaya kumandalı YSİP


Yakınında yürüyen bir kişi tarafından çalıştırılabilecek şekilde güç tahrikli hareket için kumandaları olan YSİP.

3.15 Kendinden tahrikli YSİP


Seyir kumandaları iş platformuna yerleştirilmiş olan YSİP.

3.16 Beyan yükü


İş platformu üzerine düşey olarak etki eden malzemeler ile kişiler ve takımlardan meydana gelen, normal
çalışmada YSİP’nın taşıması için tasarımlanmış olan yük.
9
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Not 1- Bir YSİP birden fazla beyan yüküne sahip olabilir.

3.17 Yük çevrimi


Erişim konumundan işe başlama, işi gerçekleştirme ve tekrar erişim konumuna geri dönme şeklinde devam
eden çevrim.

3.18 Tel halatlı tahrik sistemi


Halat tamburları üzerinde ve halat makaraları üzerinde ya da içinde çalışan bir veya daha fazla tel
halat/halatları ve aynı zamanda ilgili bütün halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralardan
oluşan sistem.

3.19 Zincirli tahrik sistemi


Zincir dişlileri üzerinde ve zincir makaraları üzerinde ya da içinde çalışan bir veya daha fazla zincir/zincirleri ve
aynı zamanda ilgili bütün zincir dişlileri, zincir makaraları ve dengeleyici makaralardan oluşan sistem.

3.20 Tip deneyi


İmalatçı veya imalatçının yetkili temsilcisi tarafından, yeni bir tasarım veya üzerinde önemli değişiklikler
yapılmış mevcut bir tasarımın temsili modeli üzerinde gerçekleştirilmiş olan deney.

3.21 Tamamen el ile hareket ettirilen YSİP


Sadece insanın beden gücüyle hareket ettirilen YSİP.

3.22 Raylı YSİP


Hareketin raylarla yönlendirildiği YSİP.

3.23 Yük algılama sistemi


İş platformu üzerindeki düşey yük ve düşey kuvvetleri izleme sistemi.

Not 1- Bk. Madde 3.2.

Not 2- Bu sistem ölçme cihazını/cihazlarını, makinalar ve sinyal işleme sistemine dâhil olan ölçme cihazlarını
yerleştirilme biçimini içerir.

3.24 Moment algılama sistemi


Devrilme ekseni etrafında etki eden ve YSİP’nı devirmeye çalışan momenti izleme sistemi.

Not 1- Bu sistem ölçme cihazını/cihazlarını, makinalar ve sinyal işleme sistemine dâhil olan ölçme cihazlarının
yerleştirilme biçimini içerir.

3.25 Telsiz kumanda


Kumanda konsolu ve kumanda sisteminin diğer aksamı arasındaki en kısa mesafe için herhangi bir fiziksel
bağlantı olmaksızın YSİP operatörünün komutlarını ileten araç.

3.26 Otomatik arıza veya hata bulma


Bir bileşenin arıza veya hatasının olduğu yer YSİP operatörüne anlaşılır bir biçimde görünerek izleme
araçlarını kullanmaya gerek kalmadan arıza veya hatanın bulunabilmesi.

Not 1- Arıza veya hata YSİP operatörüne aşağıdaki şekilde görünür:

− Çalışma özelliklerinin değişmesi ve/veya

− Gözle görülen belirtiler ve/veya

− İşitilebilen belirtiler ve/veya

− Diğer belirtiler.

3.27 Çalışma alanı


Normal çalışma şartları altında, belirtilmiş olan yükler ve kuvvetler kapsamında iş platformunun çalışması için
tasarımlanmış olan alan.

10
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Not 1- YSİP birden fazla çalışma alanına sahip olabilir.

3.28 Değiştirilebilir iş platformu


Herhangi bir takım kullanmadan değiştirilecek şekilde Madde 3.2’ye uygun olarak tasarlanan iş platformu.

Not 1- Bu şekildeki platformlar farklı boyutlar ve/veya kapasitelerde olabilirler.

Not 2- Bu şekildeki platformlar YSİP’nın orijinal fonksiyonunu değiştirmezler.

Not 3- YSİP’dan başka makinalar üzerine monte edilmek için tasarımlanmış birbiri ile değiştirilebilir donanımı
olan iş platformları bu tanımlama kapsamına girmez.

Açıklama
1 İş platformu (bk. Madde 3.2)
2 Uzantı yapısı (bk. Madde 3.3)
3 Şasi (bk. Madde 3.4)
4 Dengeleyiciler (bk. Madde 3.5)
Şekil 1 - Bazı tariflerin gösterilmesi (1)

11
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Alçaltma/yükseltme (bk. Madde 3.8 ve Madde 3.9)

Çevirme (bk. Madde 3.10)

Döndürme (bk. Madde 3.11)

Seyir (bk. Madde 3.12)

Şekil 2 — Bazı tariflerin gösterilmesi (2)

4 Tehlikelerin listesi
Risk değerlendirmesi işlemi ile tehlikeler belirlenmiş ve karşılık gelen kurallar formülleştirilmiştir.

Önemli olmayan ve bu nedenle de kuralları formülleştirilmemiş olan bir tehlike, karşılık gelen kurallar
sütununda Ö (önemsiz) olarak gösterilir.

12
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 1 — Önemli tehlikeler listesi


Bu standarddaki ilgili
Önemli tehlikeler
maddeler
1 Mekanik tehlikeler -
1.1 5.3.1.4, 5.3.1.5, 5.3.1.15,
Ezilme tehlikesi
5.6.9, 5.7.1, 7.2.15
1.2 Makaslama tehlikesi 5.4.3, 5.7.1, 7.2.15
1.3 Kesme veya koparma tehlikesi Ö
1.4 Dolaşma tehlikesi 5.3.1.4, 5.3.1.15, 7.2.15
5.3.1.4, 5.3.1.15, 5.6.8,
1.5 Çekme veya sıkışma tehlikesi
7.2.15
1.6 5.3.1.5, 5.3.1.7, 5.3.1.10,
Çarpma tehlikesi
5.3.1.17, 7.1.1.2 h)
1.7 Delme veya batma tehlikesi Ö
1.8 Sürtünme veya aşınma tehlikesi 7.1.1.7 e)
1.9 5.9.1, 5.9.2, 5.9.3, 5.9.4,
Yüksek basınçlı akışkanların fışkırma tehlikesi
5.9.5, 5.9.10
1.10 Parçaların fırlaması tehlikesi Ö
1.11 5.2, 5.3.1.2, 5.3.2.1, 5.3.2.2,
Makina veya makina parçalarının denge kaybı tehlikesi
7.2.1 k)
1.12 5.6.2, 5.6.3, 5.6.4, 5.6.5,
Kayma, tökezlenme ve düşme tehlikeleri
5.6.6, 5.6.7, 7.2.15
2 Aşağıdaki örneklerin neden olduğu elektrik tehlikeleri -
2.1 Doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas 5.8, 7.1.1.2 g)
2.2 Elektrostatik olaylar Ö
2.3 Termal radyasyon Ö
2.4 Elektrik donanımı üzerindeki dış etkiler 5.8.1
3 Aşağıdaki örnekler ile sonuçlanan termal tehlikeler -
Isıl kaynakların radyasyonuyla, yanma veya patlamayla, çok aşırı 5.3.1.12
sıcak veya soğukluktaki madde veya malzemeler ile kişilerin
3.1
muhtemel teması ile meydana gelen yanıklar, haşlanmalar ve
diğer yaralanmalar
3.2 Soğuk veya sıcak çalışma ortamlarının sağlığa zararlı etkileri 5.3.1.12
4 Aşağıdaki örnekler ile sonuçlanan gürültü kaynaklı tehlikeler -
4.1 İşitme kayıpları ve sağırlık, ayrıca denge kaybı, bilinç kaybı gibi 7.1.1.2 v)
diğer fizyolojik rahatsızlıklar
4.2 Konuşarak yapılan iletişim, akustik sinyal vb. esnasında parazit 7.1.1.2 v)

13
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 1 — Önemli tehlikeler listesi (devam)


Bu standarddaki ilgili
Önemli tehlikeler
maddeler
5 Titreşimden kaynaklanan, bir takım nörolojik ve damarlarla ilgili
5.3.1.16, 7.1.1.2 l)
rahatsızlıklara neden olan tehlikeler
Radyasyondan kaynaklanan ve özellikle aşağıdaki örneklerin
6 -
neden olduğu tehlikeler
6.1 Elektrik arkları 7.1.1.2 g)
6.2 Lazerler Ö
6.3 İyonlaştırıcı radyasyon kaynakları Ö
6.4 Yüksek frekanslı elektromanyetik alan oluşturan makina kullanımı 5.8.1
7 Makina tarafından işlenen, kullanılan veya atılan malzeme ve
-
maddelerin oluşturduğu aşağıdaki örnek tehlikeler:
Zararlı sıvılar, gazlar, isler, tozlar ve dumanlarla temas veya bunların
7.1 5.3.1.13, 5.3.1.17
solunmasından kaynaklanan tehlikeler
7.2 Yangın veya patlama tehlikesi 5.3.1.14
7.3 Virüs veya bakterilerle ilgili biyolojik ve mikrobiyolojik tehlikeler Ö
8 Makinanın insan özellikleri ve yetenekleri ile uyumsuzluğu gibi makina
tasarımında ergonomik prensiplerin ihmalinden kaynaklanan -
aşağıdaki örnek tehlikeler:
8.1 Sağlıksız duruşlar veya aşırı güç sarf etme 5.6.6, 5.6.7
İnsan el-kol veya ayak-bacak anatomisinin yeterince dikkate
8.2 Ö
alınmaması
8.3 Kişisel koruyucu donanımın kullanımının ihmal edilmesi Ö
8.4 Çalışılan alanda yetersiz ışıklandırma Ö
Zihinsel iş yükünün aşırı yüklenmesi veya çok az yüklenmesi, stres,
8.5 Ö
vb.
8.6 İnsan hatası 5.7.1, 5.7.3
9 Tehlike kombinasyonları -
10 Enerji besleme arızası, makina parçalarının arızalanması ve diğer
-
işlevsel düzensizliklerden kaynaklanan aşağıdaki örnek tehlikeler:
10.1
5.3.1.6, 5.7.6, 5.7.7,
Enerji ve/veya kumanda devrelerinde meydana gelen enerji besleme
5.7.8, 5.9.6, 5.9.7, 5.9.8,
arızası
5.9.9, 5.11.3
Beklenmeyen bir şekilde makina parçalarının fırlaması veya
10.2 Ö
akışkanların fışkırması
10.3 Kumanda sisteminin arızası veya yanlış işlevi 5.3.1.19, 5.7.7
10.4 Bağlantı ve montaj hataları 5.8.1, 5.9.11
10.5 5.2, 5.3.1.2, 5.3.2.1.2,
5.3.2.1.4, 5.3.2.2.1,
Makinanın devrilmesi, beklenmedik makina dengesi kaybı
5.3.2.2.2, 5.3.2.2.3,
5.3.2.3, 7.2.1 k)

14
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 1 — Önemli tehlikeler listesi (devam)


Bu standarddaki ilgili
Önemli tehlikeler
maddeler
Geçici olarak eksik ve/veya doğru olmayan şekilde
11 konumlandırılmış güvenlikle ilgili önlemler/vasıtalar nedeniyle
meydana gelen örnek tehlikeler:
11.1 Her çeşit koruma 5.3.1.12
11.2 Güvenlikle ilgili her çeşit koruyucu tertibatlar 5.3.2.1.4, 5.11
5.3.1.1, 5.4.4, 5.5.2.7,
5.5.3.7, 5.5.5.2, 5.6.3, 5.7.1,
11.3 İlk harekete başlatma ve durdurma tertibatları
5.7.2, 5.7.4, 5.7.5, 5.7.7,
5.7.8, 5.11
5.3.1.2, 5.4.1, 5.4.3, 5.6.10,
11.4 Güvenlik işaretleri ve sinyalleri
5.7.3, 5.9.10
5.3.1.2, 5.3.1.7, 5.6.11,
11.5 Her türlü bilgi veya uyarı tertibatları
7.1.1.2 c), 7.2
11.6 Enerji beslemesini kesme tertibatları 5.3.1.19
11.7 Acil durum tertibatları 5.7.5
11.8 İş parçalarını sökme/takma araçları Ö
Güvenli ayarlama ve/veya bakım-onarım için temel donanımlar ve 5.4.4, 5.9.1, 7.1.1.7 d),
11.9
malzemeler 7.1.1.7 i)
11.10 Gazları atan donanımlar, vb. 5.3.1.13
12 Hareket alanı veya çalışma alanının yetersiz ışıklandırılması Ö
5.1.2, 5.2, 5.3.1.2, 5.3.1.3,
5.3.2.1.5, 5.3.2.1.6,
Taşıma esnasında ani hareket veya dengesizlikten kaynaklanan
13 5.3.2.2.1, 5.3.2.2.2, 5.3.2.3,
tehlikeler
5.6.1, 5.7.1, 5.7.4, 5.7.5,
5.7.10
Sürme veya çalıştırma konumunun yetersiz veya ergonomik
14 5.6.9
olmayan tasarımı
Hareket eden parçalarla, egzoz gazları ile temas gibi tehlikeli
14.1 5.3.1.12, 5.3.1.13
ortamlar nedeniyle meydana gelen tehlikeler
Sürücü veya operatör konumundan görüş mesafesinin yetersiz
14.2 5.3.1.15, 5.3.2.1.1
oluşu
14.3 Yetersiz koltuk/oturma yeri (koltuk referans noktası) 5.3.1.16
Kumandaların yetersiz veya ergonomik olmayan tasarımı veya
14.4 5.6.9
yerleştirilmesi
5.3.1.7, 5.3.1.8, 5.3.1.9,
Kendinden tahrikli makinaların ilk harekete başlaması veya
14.5 5.3.1.10, 5.3.1.11, 5.3.1.15,
hareket etmesi
5.7.1, 5.7.2, 5.7.4
14.6 Kendinden tahrikli makinaların karayolu trafiği 5.3.1.6, 5.3.1.9, 5.3.1.10
14.7 Yaya kumandalı makinaların hareketi 5.3.1.11, 5.7.2
15 Mekanik tehlikeler -
Kumanda edilemeyen hareketten dolayı açıktaki kişilerin maruz
15.1 5.4.2, 5.4.4, 5.7.1
kaldığı tehlikeler
15.2 Parçaların kırılması ve/veya fırlamasından kaynaklanan tehlikeler Ö
15.3 Yuvarlanmadan dolayı meydana gelen tehlikeler (YKKY)* Ö
15.4 Düşen cisimlerden dolayı meydana gelen tehlikeler (DKKY)** Ö
* Yuvarlanmaya karşı koruyucu yapı
** Devrilmeye karşı koruyucu yapı

15
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 1 — Önemli tehlikeler listesi (devam)

Bu standarddaki ilgili
Önemli tehlikeler
maddeler
15.5 Yetersiz erişim araçları 5.6.6, 5.6.7
15.6 Yedekte çekme, bağlama, aktarma, nakilden kaynaklanan
Ö
tehlikeler
15.7 Bataryalar, yangın, emisyonlar ve benzerlerinden oluşan tehlikeler 5.3.1.13, 5.3.1.14, 5.3.1.17
16 Yükseltme işleminden dolayı tehlikeler -
16.1 5.2, 5.3.1.2, 5.3.2.1.2,
5.3.2.1.4, 5.3.2.1.5, 5.3.2.1.6,
Denge eksikliği
5.3.2.2.1, 5.3.2.2.2, 5.3.2.2.3,
5.3.2.3, 5.4.1, 7.2.1 k)
16.2 Makinaların raydan çıkması 5.3.1.18
16.3 Makinaların ve yükseltme teçhizatlarının mekanik dayanımlarının 5.2.5, 5.4.1, 5.4.6, 5.6.13,
kayıpları 7.1.1.3 a), 7.1.1.3 b)
16.4 5.3.1.3, 5.3.1.4, 5.3.1.5, 5.4,
Kontrolsüz hareketler
5.5, 5.6.1
17 Hareket eden parçaların izlediği yolun yetersiz görünümü 5.3.1.15
18 Yıldırım düşmesinden kaynaklanan tehlikeler Ö
19 Yükleme veya aşırı yüklemeden dolayı meydana gelen tehlikeler 5.4.1
20 Kişileri kaldırmadan dolayı meydana gelen tehlikeler -
20.1 Mekanik dayanım 5.5.2, 5.5.3
20.2 Yükleme kontrolü 5.4.1
21 Kumandalar -
21.1 5.4, 5.6.1, 5.7.1, 5.7.4, 5.7.5,
İş platformunun hareketi
5.7.10, Ek C
21.2 Güvenli hareket etme kumandası 5.7.1, 5.7.2, 5.7.4, 5.7.5
21.3 5.3.1.1, 5.3.1.9, 5.3.1.10,
Güvenli hız kumandası
5.3.1.11, 5.4.5
22 Kişilerin düşmesi -
22.1 Kişisel koruyucu donanım 5.6.2, 5.6.14
22.2 Menteşeli kapaklar 5.6.8
22.3 İş platformu yatırma kumandası 5.6.1
23 İş platformlarının düşmesi/devrilmesi -
23.1 5.2, 5.3.1.2, 5.3.1.3, 5.3.2,
Düşme/devrilme
5.4.1, 5.4.2, 5.6.12, 5.9, 5.10
5.3.1.6, 5.3.1.10, 5.4.5,
23.2 Hızlanma/frenleme
5.5.1.6
24 İşaretleme 7.2
25 Makinanın hareketlerini durdurmaya neden olan güvenlik
tertibatlarının çalışmaya başlamasından kaynaklanan sıkışma, 5.7.8, 5.7.9
makaslama veya ezilme tehlikeleri

16
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5 Güvenlik kuralları ve/veya önlemleri


5.1 Genel
5.1.1 Makinalar bu Maddede verilen güvenlik kuralları ve/veya koruyucu önlemleri ile uyumlu olmalıdır. Ayrıca
makinalar; bu standard kapsamına girmeyen fakat önemsiz tehlikeler konusuyla ilgili olan EN ISO 12100: 2010
standardının prensiplerine uygun olarak tasarımlanmış olmalıdır.

5.1.2 Yer seviyesi üzerindeki iş platformunun yüksekliği 5 metreyi aşmayan (bk. Madde 7.2.17) bir yüksekliğe
sahip olan ve tamamen elle tahrikli , elektrik besleme devresi olmayan YSİP bütün güvenlik
kurallarından muaf tutulur.

5.2 Yapı ve denge hesaplamaları

5.2.1 Genel

Aşağıdaki hususlar imalatçının sorumluluğundadır:

a) Yapı hesaplamaları için, bileşenlerde en olumsuz gerilmeleri oluşturan münferit yüklerin ve kuvvetlerin
konumlarında, yönlerinde ve kombinasyonlarında bu yükleri ve kuvvetleri değerlendirmek,

b) Denge hesaplamaları için, YSİP’nın çeşitli konumlarını ve en az denge şartlarını birlikte oluşturan yüklerin
ve kuvvetlerin kombinasyonlarını belirlemek.

5.2.2 Yükler ve kuvvetler


Aşağıdaki yükler ve kuvvetler dikkate alınmalıdır:

a) Beyan yükü (bk. Madde 5.2.3.1),

b) Yüksüz ağırlıklar (bk. Madde 5.2.3.2) ,

c) Rüzgar yükleri (bk. Madde 5.2.3.3),

d) El ile uygulanan kuvvetler (bk. Madde 5.2.3.4),

e) Özel yükler ve kuvvetler (bk. Madde 5.2.3.5).

5.2.3 Yük ve kuvvetlerin belirlenmesi

5.2.3.1 Beyan yükü

Beyan yükü (m) aşağıdaki eşitlikle bulunur:

m = n·mp + me (1)

Burada:

mp : 80 kg (bir kişinin kütlesi),

me  40 kg olmak üzere takımların ve malzemelerin en küçük kütlesi,

n : İş platformu üzerinde bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı.

Her bir kişinin kütlesi, üst rayların üst iç kenarından 0,1 m yatay bir mesafede herhangi bir platform uzantısı ve
iş platformu üzerinde bir nokta yükü olarak etki ettiği farz edilir. Nokta yükler arasındaki mesafe 0,5 m olmalıdır
(bir örnek olarak bk. Şekil 3).

17
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Teçhizatın kütlesinin iş platformu zemininin % 25’lik bir kısmı üzerine düzgün olarak dağılmış bir yük olarak
etki ettiği farz edilir. Oluşan basınç 3 kN/m 2’yi geçerse, 3 kN/m2’lik basınç değeri % 25 artırılabilir (örnek olarak
bk. Şekil 4).

Bütün bu yüklerin en ağır etki oluşturacak konumlarda yerleştirilmiş olduğu farz edilir.

Yukarıdaki beyan yükü; herhangi bir uzantı içeren ana güverte üzerinde yerleştirilebilen azami insan ve
malzeme yüklerine atıfta bulunur. Uzantı/uzantılar için daha düşük beyan yükleri belirlenebilir ve bu şartlar
altında Madde 6.1.4.2.1, Madde 6.1.4.2.2 ve Madde 6.1.4.3’te belirtilmiş olan yük dağılımlarının hesaba
katılmaları gerekir.

Açıklama

1 Devrilme ekseni

Şekil 3 — Beyan yükü – kişiler Şekil 4 — Beyan yükü – teçhizat

5.2.3.2 Yüksüz ağırlıklar


YSİP hareket etmediği zaman YSİP’nın sadece bileşenlerinin kütleleri statik yüksüz ağırlıklar olarak
değerlendirilmelidir.

YSİP hareket ettiği zaman YSİP’nın sadece bileşenlerinin kütleleri dinamik yüksüz ağırlıklar olarak
değerlendirilmelidir.

18
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.2.3.3 Rüzgâr yükleri

5.2.3.3.1 Açık alanlarda kullanılan bütün YSİP, 12,5 m/s gücündeki (Beaufort Skalası 6) bir rüzgâr hızına eşit
100 N/m2’lik bir rüzgâr basıncından etkilendiği kabul edilir.

Rüzgâr kuvvetlerinin YSİP’nın parçalarının, iş platformu üzerindeki kişilerin ve teçhizatın alanın merkez
noktasına yatay olarak etki ettiği kabul edilir ve bu kuvvetler dinamik kuvvetler olarak değerlendirilmelidir.
Bu husus, yalnızca kapalı alanlarda kullanılması tasarımlanmış olan YSİP’a (bk. Madde 7.2.7) uygulanmaz.

5.2.3.3.2 Rüzgâra maruz kalan alanlarda uygulanacak biçim faktörleri:

a) L-, U-, T-, I-kesitler 1,6


b) Kutu kesitler 1,4
c) Geniş düz alanlar 1,2
d) Boyutlarına uygun olarak dairesel kesitler 0,8/1,2
e) Doğrudan rüzgâra maruz kalan kişiler 1,0

Özellikle korunmuş yapısal alanlarla ilgili olarak ilâve bilgi gerekirse, ISO 4302’ye bakılmalıdır. Korunmuş
kişiler için Madde 5.2.3.3.3.4’e bakılmalıdır.

5.2.3.3.3 Rüzgâra maruz kalan iş platformu üzerindeki kişilerin alanı:

5.2.3.3.3.1 Bir kişinin tam alanı; (0,4 m ortalama genişlik  1,75 m yükseklik) bu alanın merkezi ile iş platformu
zemininin 1,0 m yukarısında olacak şekilde 0,7 m 2 olmalıdır.

5.2.3.3.3.2 Açıklığı olmayan 1,1 m yüksekliğinde bir korkuluğun arkasındaki bir platform üzerinde ayakta duran
bir kişinin rüzgâra maruz kaldığı alan, iş platformu zemininden 1,45 m yukarıda olan 0,35 m2 merkezli alan
olmalıdır.

5.2.3.3.3.3 Doğrudan rüzgâra maruz kalan kişilerin sayısı aşağıdaki gibi hesaplanır:

a) Rüzgâra maruz kalan iş platformu kenar uzunluğu en yakın 0,5 m’ye yuvarlatılır ve 0,5’e bölünür veya,

b) Kişi sayısı “a” şıkkında hesaplanan sayıdan daha az ise iş platformu üzerinde müsaade edilen kişilerin
sayısıdır.

5.2.3.3.3.4 İş platformu üzerinde müsaade edilen kişi sayısı Madde 5.2.3.3.3.3 a)’da belirtilenden daha fazla
ise fazla olan kişilerin sayısı için 0,6 şekil faktörü uygulanır.

5.2.3.3.4 İş platformu üzerindeki açıktaki takımlara ve malzemelere etki eden rüzgâr kuvveti, iş platformu
zemininden 0,5 m yükseklikte yatay olarak etki eden bu takımların ve malzemelerin kütlelerinin % 3’ü olarak
hesaplanmalıdır.

5.2.3.4 El kuvvetleri
Yalnızca bir kişiyi taşımak için tasarımlanan YSİP için en küçük el kuvveti değeri (M); 200 N ve birden fazla
kişiyi taşımak için tasarımlanan YSİP için de 400 N olarak alınır ve iş platformu zeminin 1,1 m yukarısından
uygulandığı kabul edilir. Müsaade edilen daha büyük bir kuvvet imalatçı tarafından belirtilmelidir.

5.2.3.5 Özel yükler ve kuvvetler


Özel yükler ve kuvvetler, iş platformu dışında taşınan eşyalar ve iş platformu üzerinde taşınan büyük yüklere
etki eden rüzgâr kuvvetleri gibi YSİP’nın özel çalışma yöntemlerinde ve şartlarındaki kullanımlarıyla oluşur.

Eğer bir YSİP bu şekilde özel çalışma yöntemlerinde ve/veya şartlarında kullanılmak için tasarımlanırsa, bu
kullanımdan kaynaklanan yükler ve kuvvetler uygun görüldüğü şekilde beyan yüküne, yüksüz ağırlığa
, rüzgâr yüküne ve/veya el yüklerine bir düzeltme olarak dikkate alınmalıdır.

19
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.2.4 Denge hesapları

5.2.4.1 Yapısal kütlelerin ve beyan yükünün oluşturduğu kuvvetler

Devrilmeye veya dengeleyici momentlere neden olan yapısal kütlelerin ve beyan yükünün oluşturduğu
kuvvetler 1,0 faktörü ile çarpılmalı ve düşey olarak aşağı doğru etki ettiği kabul edilerek hesaplanmalıdır.

Uzantı yapısının çalışması durumunda bu kuvvetler 0,1 faktörü ile çarpılmalı ve bu kuvvetlerin en büyük
devrilme momentini oluşturan hareket yönünde ilave kuvvetler olarak etki ettiği kabul edilmelidir.

İmalatçılar hızlanma ve yavaşlama etkilerinin ölçülmesiyle doğruladıkları takdirde 0,1’den daha küçük faktörleri
kullanabilirler.

Tip 2 ve Tip 3 YSİP’nın seyir hareketleri için 0,1 faktörü, hızlanma ve yavaşlama veya engel deneyi (bk. Madde
6.1.4.2.2.2) sonucu oluşan kuvvetleri temsil eden ‘z’ faktörü ile değiştirilmelidir. Bu faktör hesaplama veya
deneylerle belirlenmelidir (bilgi için bir hesaplama örneği olarak Ek E’ye bakılmalıdır).

5.2.4.2 Rüzgâr kuvvetleri


Rüzgâr kuvvetleri 1,1 faktörü ile çarpılmalı ve yatay etki ettiği kabul edilmelidir.

5.2.4.3 El kuvvetleri
İş platformu üzerindeki kişilerin uyguladığı el kuvvetleri 1,1 faktörü ile çarpılmalı ve en büyük devrilme momenti
oluşturan yönde etki ettiği kabul edilmelidir.

Not – Kuvvetlerin örnekleri Şekil 5, Şekil 6, Şekil 7 ve Şekil 8’de verilmiştir.

5.2.4.4 Devrilme ve denge momentlerinin hesaplanması


En büyük devrilme ve buna tekabül eden denge momentleri, en olumsuz devrilme eksenlerine göre
hesaplanmalıdır.

Devrilme eksenleri ISO 4305’e göre hesaplanmalıdır, ancak dolgu ve köpükle doldurulmuş lastikler için
devrilme hatları zemin temas genişliğinin dış tarafından lastik zemin temas genişliğinin 1/4’ü kadar alınmalıdır.

Hesaplamalar, YSİP en olumsuz uzatılmış ve/veya çekilmiş konumlarda ve imalatçı tarafından belirlenmiş
müsaade edilen en büyük şasi eğiminde iken yapılmalıdır. Eş zamanlı etki edebilen bütün yükler ve kuvvetler
en olumsuz kombinasyonlarına göre dikkate alınmalıdır. YSİP’nın kurulmasındaki hata için imalatçının
müsaade ettiği en büyük müsaade edilen şasi eğimine 0,5 pay ilâve edilmelidir. Örnekler, Çizelge 2 ve Şekil
5 ila Şekil 8’de gösterilmektedir. Grafik yöntemler kullanılabilir.

Her durumda hesaplanan dengeleme momenti, hesaplanan devrilme momentinden daha büyük olmalıdır.

Hesaplamada aşağıdaki etkiler dikkate alınmalıdır:

a) Bileşenlerin imalatındaki toleranslar,


b) Uzantı yapısının bağlantılarındaki oynama,
c) Kuvvetlerin etkisi nedeniyle elastik şekil değişiklikleri,
d) Çalışma konumunda havalı lastik tekerlekler ile desteklenen YSİP olması durumunda herhangi bir lastiğin
patlaması,
e) Yük algılama sistemi, moment algılama sistemi ve konum kontrolünün performans özellikleri. Bu özellikler,
en azından aşağıdaki hususları ihtiva etmelidir:
1) Kısa süreli dinamik etkilerden kaynaklanan geçici pikler,
2) İstem dışı hareketler,
3) Şasi eğimi,
4) Çevre sıcaklığı,
5) İş platformu üzerinde yükün farklı konumları ve dağılımı,
6) Sistemin doğruluğu.
f) Süspansiyonların çökme etkileri.

Elastik şekil değişikliklerinin belirlenmesi, deney veya hesaplama ile elde edilmelidir.

20
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 2- Denge hesapları için yük ve kuvvet yönleri ve kombinasyonlarının örnekleri


(bk. Şekil 5 ila Şekil 8)

80 kg’a kadar Yüksüz El kuvveti Rüzgâr


Beyan yükü ağırlıklar (M) yükleri (W)
Örnek

Çalışma
şartı (Sn) Diyagram
 1,0  0,1  1,0  0,1  1,0  0,1  1,0  0,1
(1,5)a

Yükseltme
1 V A V A - - H H
(alçaltma)

2 Seyir V S V S - - H H

3 Seyir V S V S - - H H

İleri doğru
denge, eğim
4 V - V - A A H H
üzerinde
sabit

Geriye doğru
denge, eğim
5 V - V - A A H H
üzerinde
sabit

Sınırlı erişime
sahip, ileri
doğru denge,
6 eğim V A V A - - H H
üzerinde
sabit,
alçaltma

Eğim
7 üzerinde V - V - A A H H
sabit

Zemin
8 seviyesinde V - V - A A H H
sabit

Açıklama
V: Düşey, H: Yatay, A: Açısal, S: Eğim açısında
a
Madde 5.4.1.5’ e göre artırılmış denge kriterleri uygulanabilirse, 1,0 değeri yerine 1,5 değeri hesaba
katılır.

21
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri

a) Örnek 1a - Yük algılama

Şekil 5 —- En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 1a/1b ve 2a/2b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

22
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri

b) Örnek 1b - Artırılmış denge ve aşırı yük kriteri

Şekil 5 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 1a/1b ve 2a/2b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

23
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 Hareket yönü
3 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
z Hızlanma ve yavaşlama ile meydana gelen kuvvetleri temsil eden faktör

c) Örnek 2a - Yük algılama

Şekil 5 —- En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 1a/1b ve 2a/2b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

24
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 Hareket yönü
3 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
z Hızlanma ve yavaşlama ile meydana gelen kuvvetleri temsil eden faktör

d) Örnek 2b - Artırılmış denge ve aşırı yük kriteri

Şekil 5 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 1a/1b ve 2a/2b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (son)

25
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
S Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
z Hızlanma ve yavaşlama ile meydana gelen kuvvetleri temsil eden faktör

a) Örnek 3a - Yük algılama

Şekil 6 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 3a/3b ve 4a/4b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

26
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
S Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
z Hızlanma ve yavaşlama ile meydana gelen kuvvetleri temsil eden faktör

b) Örnek 3b - Artırılmış denge ve aşırı yük kriterleri

Şekil 6 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 3a/3b ve 4a/4b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

27
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5

M El kuvveti
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri

c) Örnek 4a - Yük algılama


Şekil 6 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 3a/3b ve 4a/4b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

28
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim +0,5°

M El kuvveti
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri

d) Örnek 4b - Artırılmış denge ve aşırı yük kriterleri


Şekil 6 — En büyük devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 3a/3b ve 4a/4b örnekleri
(bk. Çizelge 2) (son)

29
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim + 0,5°

M El kuvveti
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri

a) Örnek 5
Şekil 7 — Devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 5 ve 6 örnekleri
(bk. Çizelge 2) (devam)

30
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 Sınırlı erişim
3 En büyük eğim + 0,5°
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
Sn Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
b) Örnek 6

Şekil 7 — Devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 5 ve 6 örnekleri


(bk. Çizelge 2) (son)

31
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim + 0,5°

M El kuvveti
me 40 kg (takımlar ve malzemelerin en az kütlesi)
mp 80 kg (bir kişinin kütlesi)
n İş platformunda bulunmasına müsaade edilen kişi sayısı
S Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
a) Örnek 7

Açıklama
1 Devrilme ekseni
2 En büyük eğim + 0,5°

M El kuvveti
S Yapısal yükler
W Rüzgâr yükleri
b) Örnek 8
Şekil 8 — Devrilme yükü ve kuvvet momenti kombinasyonlarının 7 ve 8 örnekleri (bk. Çizelge 2)

32
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.2.5 Yapısal hesaplar

5.2.5.1 Genel
Hesaplamalar, uygulamalı mekaniğe ve cisimlerin dayanımının kanun ve prensiplerine uygun olmalıdır. Özel
formüller kullanıldığında, bu formüller genelde ulaşılabilir türde ise kaynakları verilmelidir. Aksi takdirde
geçerliliğinin kontrol edilebilmesi için ilk prensiplerden başlayarak formüller geliştirilmelidir.

Aksi belirtilmiş yerler haricinde, münferit yüklerin ve kuvvetlerin en olumsuz şartları meydana getiren konumlar,
yönler ve kombinasyonlarda etki ettiği kabul edilmelidir.

Bütün yük taşıyan elemanlar ve bağlantı yerleri için gerilmeler veya güvenlik faktörleri ile ilgili gerekli bilgi açık
ve doğrulanabilir şekilde hesaplamalar içinde olmalıdır. Hesaplamayı kontrol etmek için gerekli ise münferit
bileşenler ve bağlantılar için ana boyutların ayrıntıları, kesitleri ve malzemeler verilmelidir.

5.2.5.2 Hesaplama yöntemleri


Yük taşıyan çelik yapıların mukavemeti EN 13001-3-1 standardına uygun olarak hesaplanmalı ve
doğrulanmalıdır. 3 milimetreden daha ince levhaların kullanıldığı kaynaklı birleştirmelerin yorulma gerilmesi
gibi uygulamalar için EN 13001-3-1 standardının uygulanamadığı durumlarda, yük taşıyan yapıların
hesaplanması ve doğrulanması işlemleri EN 13001-3-1 standardının aşağıdaki prensiplerine uygun olmalı ve
uygun sınır durumları ilgili kaynaklardan elde edilmelidir.

Yukarıda bulunan Madde 5.2.2, Madde 5.2.3 ve Madde 5.2.4’te belirtilen kurallar, hesaplamalarda kullanılacak
yüklerin ve kuvvetlerin belirlenmesi için dikkate alınmalıdır.

Zayıf elemanların elastik şekil değişiklikleri hesaba katılmalıdır.

Madde 5.2.5.3’te tanımlanan analiz en kötü yük kombinasyonları için yapılmalı ve aşırı yük deneyi (bk. Madde
6.1.4.3) ve işlevsel deneyin (bk. Madde 6.1.4.5) etkilerini ihtiva etmelidir.

metin iptal edilmiştir

5.2.5.3 Gerilme analizi

5.2.5.3.1 Statik gerilme analizi


Yük taşıyan bütün elemanlar ve bağlantılar çekme veya kopmadan meydana gelecek sorunlara karşı
doğrulanmalıdır. Basma yüklerine maruz kalan yük taşıyan bütün elemanlar, burkulma veya esneme gibi
elastik dengesizlikten meydana gelecek sorunlara karşı doğrulanmalıdır.

Yükler; “düzenli yükler” veya “ara sıra meydana gelen yükler” olarak dikkate alınabilir.

Düzenli yükler; normal çalışma esnasında sıkça meydana gelen yüklerdir. Bunlar:

 Beyan yükü,

 Yüksüz ağırlıklar

Ara sıra meydana gelen yükler; seyrek olarak meydana gelen yüklerdir. Bu yükler yorulma
değerlendirilmesinde genellikle ihmal edilirler. Bunlar:

 Çalışır durumdayken rüzgârdan dolayı meydana gelen yükler,

 El kuvveti.

Bu yükler iki yük kombinasyonunda birleştirilir. “A yük kombinasyonu” sadece düzenli yükleri içerir, “B yük
kombinasyonu” ise hem düzenli hem de ara sıra meydana gelen her iki yükü içerir. Yapının statik gerilmesi A
ve B olmak üzere her iki yük kombinasyonu için değerlendirilir. Madde 5.2.3’te tanımlanmış olan bu yükler ve
kuvvetler Çizelge 3’te verilen ilgili “Kısmi Güvenlik Faktörleri (γp)” ile çarpılır.
33
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 3 — Kısmi güvenlik faktörleri

Kısmi güvenlik faktörleri γp


Madde Yükleme A yük B yük
kombinasyonu kombinasyonu
5.2.3.1 Beyan yükü 1.34 1.22
5.2.3.2 Yüksüz ağırlıklar 1.22 1.16
5.2.3.3 Rüzgâr yükleri − 1.22
5.2.3.4 El kuvveti − 1.22

Yük taşıyan bazı parçalarda uygun bir biçimde hareket eden yüksüz ağırlıklar (örneğin yükleri ve gerilmeleri
azaltan karşı ağırlıklar) hesaplanırken kısmi güvenlik faktörü γp=1 olarak alınmalıdır.

Not - EN 13001-2 standardından alınan yük kombinasyonları bu standard kapsamında uygulanamaz.

5.2.5.3.2 Yorulma gerilmesi analizi


Yorulma gerilmesi analizi, gerilme dalgalanmaları nedeniyle yorulmadan kaynaklanan bir probleme karşı
doğrulama yöntemidir. Analiz, yapısal ayrıntıları, gerilme dalgalanmasının boyutunu ve gerilme çevrimi sayısını
hesaba katarak, yorulma yönünden kritik olan yük taşıyan bütün elemanlar ve bağlantılar için yapılmalıdır.
Gerilme çevrim sayısı yük çevrim sayısının katları olabilir. Dönme, yükselme veya seyir gibi hareketlerin neden
olduğu kullanım esnasındaki diğer gerilim çeşitlerinin gerilme çevrim sayısına katkıları da olabilir. Genellikle
sadece düzenli yükler hesaba katılmalıdır ve kısmi güvenlik faktörleri 1 (bir) olarak belirlenmelidir. Yanlış
kullanımdan kaynaklanan yükler hesaba katılmamalıdır.

Not 1- Madde 5.4.6 ve Madde 5.6.13’teki kurallardan dolayı, taşıma esnasında titreşimden kaynaklanan
gerilimler için yorulma değerlendirilmesine gerek yoktur.

Yük taşıyan yapıların farklı parçalarının doğrulanması işlemi için EN 13001-3-1:2012+A1:2013 standardının
Madde 6.3 (Madde H.1’e de bakınız) ile uyumlu olarak “S” sınıflarına atanmalıdır. Bu “S” sınıfları aşağıdaki
hususlardan biri kullanılmak suretiyle belirlenebilir:

 Çizelge H.2’den doğrudan seçilerek,

 EN 13001-3-1:2012+A1:2013 standardındaki formülü doğrudan uygulayarak (ayrıca bk. Çizelge H.2),

 Madde H.3.3’te tanımlanmış olan basitleştirilmiş yöntemle,

 Tecrübe ederek teknik doğrulama ile.

Not 2– Tel halat tahrik sistemlerinin tasarımı için Ek D’ye bakılmalıdır.

Madde 5.2’nin kurallarının doğrulanması: Tasarım kontrolü, statik deneyler ve aşırı yük deneyi ile yapılır.

5.3 Şasiler ve dengeleyiciler

5.3.1 Şasiler

5.3.1.1 İş platformu taşıma konumunda olmadığı zaman, yaya kumandalı YSİP ve güç tahrikli Tip 1 YSİP’nın
hareketini önlemek için, Madde 5.11’e uygun olan bir otomatik güvenlik cihazı monte edilmelidir.

Not - Bu kural araca monte edilmiş olan YSİP’na uygulanmaz.

Kendinden tahrikli YSİP’nın herhangi bir hareket hızı sınırlaması, iş platformu taşıma konumunda olmadığı
zaman otomatik olarak çalışmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

34
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.3.1.2 Her bir YSİP, şasi eğiminin imalatçının müsaade ettiği sınırlara eriştiğini göstermek için kolayca
tanımlanabilir görsel veya akustik sinyal veren bir tertibata sahip olmalıdır.

Tip 2 ve Tip 3 YSİP taşıma konumunda olmadığı halde seyir halindeyken tertibat, şasi eğiminin imalatçının
müsaade ettiği sınırları aşmasını önlemelidir. Şasi eğim sınırlarına eriştiği ve güvenlik tertibatı Madde 5.11.3’e
uygun olarak sistemi çalıştırmaya başladığı zaman, seyirin seçilmiş olan yönde hareket etmeye devam etmesi
önlenmelidir. Araca monte edilmiş olan Tip 2 YSİP için, otomatik devre kesici, işitilebilen bir alarm ile
değiştirebilir.

Bu tertibat hasara karşı ve mevcut ayarının yetkisiz bir kişi tarafından kazara bozulmasını önlemek için mühür
veya kilitle korunmalıdır.

Tertibat, Madde 5.11’in gereklerini karşılayacak şekilde yapılmış olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.3 Her emniyet pimi istenmeyerek yapılan bağlantı kesilmelerine (örneğin yaylı pim) ve boşalmalara
(örneğin zincir) karşı güven altına alınmış olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.4 - Yaya kumandalı YSİP’nın kumanda kolları ve çekme çubukları güvenli olarak şasiye bağlanmış
olmalıdır. Madde 5.3.1.3’e uygun olarak yerinden sökülebilir emniyet pimleri kullanılırsa, istenmeyerek yapılan
sökme mümkün olmamalıdır.

Doğrulama: Deney ve gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.5 Kumanda kolları ve çekme çubukları, kullanılmadığı zaman düşey konuma getirilirlerse (örneğin kanca
ile), bu kolları düşey konumda tutmak için otomatik bir tertibat bulunmalıdır, bu kolların istenmeyerek yapılan
serbest kalmaları mümkün olmamalıdır.

Çok dingilli şasiler için, tamamen alçaltılmış kumanda kolu veya çekme çubuğu ile zemin arasındaki en az
açıklık 120 mm olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene, deney ve ölçme ile yapılır.

5.3.1.6 Bütün YSİP istenmeden yapılan hareketlerin önlenmesi için fren sistemi ile teçhiz edilmelidir.
Kendinden tahrikli YSİP, frenlere giden kuvvet ortadan kaldırıldığı veya eksik geldiği zaman aynı aks üzerinde
bulunan en az iki tekerlekteki frenleri otomatik olarak irtibatlandıran frenler ile teçhiz edilmelidir. Bu frenler
Madde 5.3.1.10‘a uygun olarak YSİP’nı durdurabilmeli ve durma konumunu muhafaza etmelidir.

Frenler irtibatlandırmayı sürdürmek için hidrolik veya basınçlı hava veya elektrik enerjisine bağımlı
olmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.7 Araca monte edilmiş YSİP’nın herhangi bir bileşeninin taşıma konumunda olmadığını göstermek için
kabinin içindeki seyir kumandalarından görülebilir bir gösterge ile teçhiz edilmelidir.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.8 YSİP, yetkisiz kullanılmanın önlenmesi için bir tertibat ile teçhiz edilmelidir (örneğin kilitlenebilir şalter).

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.9 Madde 5.11’e göre güvenlik tertibatının/tertibatlarının kullanımı ile Tip 2 ve Tip 3 YSİP’da, taşıma
konumu dışında üzerinde insan bulunan iş platformlarının seyir hızlarının aşağıdaki değerleri geçmesi mümkün
olmamalıdır,

a) Kabin içerisindeki seyir kumandalarını kullanırken, araca monte edilmiş YSİP için 1,5 m/s,

35
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

b) Rayda hareket eden YSİP için 3,0 m/s,

c) Kendinden tahrikli Tip 2 ve Tip 3 diğer bütün YSİP için 0,7 m/s.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.10 İmalatçının müsaade ettiği en büyük eğim üzerinde, yukarıda bahsedilen en yüksek hızlarda hareket
eden YSİP Şekil 10’da verilenlerden daha küçük mesafelerde durdurulabilmelidir. Bu değer 0,5 m/s 2’lik
ortalama yavaşlamaya göredir.

Not – En küçük frenleme mesafeleri ‘z’ faktörüne bağlıdır (bk. Madde 5.2.4.1).

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

Açıklama
A Kumandaları kabin içinde olan ve araçlara monte edilen YSİP için
B Raylı YSİP için
C Kendinden tahrikli diğer tüm YSİP için
v Hız, m/s
s Frenleme mesafesi, m

Şekil 9 - Tip 2 ve Tip 3 YSİP için en büyük frenleme mesafeleri

5.3.1.11 İş platformu olan yaya kumandalı YSİP, taşıma konumunda iken en yüksek hareketi
1,7 m/s değerindeki hızı geçmemelidir.

Doğrulama: Ölçme ile yapılır.

36
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.3.1.12 Kumanda konumlarında veya zemin seviyesindeki YSİP’nın yanında, ayakta duran ve diğer erişim
noktalarındaki kişilerin tahrik sistemlerinin sıcak veya tehlikeli parçaları ile temas etmelerini önlemek için
korumalar olmalıdır. Bu korumaların açılması veya sökülmesi, yalnızca tamamen kapalı ve kilitlenebilir
bölmelere (örneğin, kabinler, bölmeler) yerleştirilmiş tertibatlarla veya YSİP ile birlikte verilen takımlar veya
anahtarların kullanılması ile mümkün olmalıdır. Sabitlenmiş korumaların düzenli olarak söküleceğinin (örneğin
rutin bakımlarda) önceden tahmin edilmesi durumunda, sabitleme aksamı korumalara veya makinaya aynen
bağlı olarak kalmalıdır.

Egzoz sistemleri kumanda veya erişim konumu yanına yerleştirilmemiş ise bu kural karayolu trafiği mevzuatına
uyan araçların egzoz sistemlerine uygulanmaz.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.13 İçten yanmalı motorlardan çıkan egzoz, kumanda konumlarından uzağa yönlendirilmelidir.
Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.14 Akışkan depolarının doldurma yerleri (yangına karşı dirençli sıvılar haricinde) çok sıcak parçaların
(örneğin motor egzoz sistemi) üzerine bu maddelerin taşmasından veya dökülmesinden kaynaklanan
yangından kaçınılacak şekilde konumlandırılmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.15 Tabandaki veya zemin seviyesindeki bütün kumanda konumları, tehlike arz edebilecek hareketlerin
operatör tarafından görülmesini sağlamalıdır. Bu durum, zeminle temas eden ve/veya şasinin genişliğinden
daha fazla açılabilen güç tahrikli dengeleyicilerin çalıştırılma konumları için özellikle önemlidir.

Şasiye monte edilmiş ve zemin seviyesinden çalıştırılan seyir kumandaları, tekerleklere veya paletlere düşey
teğetten en az 1 m mesafede operatörün ayakta durmasını sağlayacak şekilde konumlandırılmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.16 Bütün sürme koltukları, sürücünün dengeli bir konumu devam ettirmesini sağlamalıdır ve ergonomik
prensiplere gerekli özen gösterilecek şekilde tasarımlanmalıdır. Koltuk, sürücüye iletilen titreşimi makul olan
en düşük seviyeye indirecek şekilde tasarımlanmalıdır. Koltuk bağlantıları, maruz kalabilecekleri bütün
gerilmelere karşı dayanacak şekilde tasarımlanmalıdır. Sürücü koltuğunun altında, zemin olmadığı durumda
sürücünün ayağının altında kaymaya karşı dayanıklı malzeme ile kaplanmış ayak dayayacak yerler olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.17 Bütün YSİP’ndaki bataryalar ve sandıklar tehlike arz edecek şekilde yerinden çıkmalara karşı
korunmak için bağlanmalıdır. Devrilme durumunda akünün yerinden çıkması veya elektrolit sıçraması
nedeniyle meydana gelebilecek operatörün yaralanma riskinden kaçınmak için akü grubunun bağlanması
sağlanmalıdır.

Operatörün kullandığı alanlarda tehlikeli gaz birikimlerinin olmaması için akü muhafaza sandığında,
bölümünde veya kapağında uygun havalandırma delikleri olmalıdır.
Not - Açıklıkların gazların serbestçe tahliye olabileceği şekilde konumlandırıldığında, hücrelerin sayısının yarısı
ile 5 saatlik beyan kapasitesinin (Ah cinsinden) çarpımından kaynaklanan bir kesit (mm2 cinsinden)
sağlanırsa, havalandırma deliklerinin çoğunlukla yeterli oldukları tecrübelerle görülmüştür. Bununla
birlikte bu seviyenin şarj etme durumunu içermesi öngörülmez.
Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.
5.3.1.18 Avrupa demiryolu ağı rayları üzerinde kullanılmak üzere tasarlanan dört veya daha fazla raylı
tekerlekleri olan raylı YSİP, uygulanabilir olduğu yerlerde aşağıdaki standardlara uygun olmalıdır:
 EN 14033-1 ve EN 14033-2 veya
 EN 15746-1 veya
 EN 15954-1 veya
 EN 15955-1.

37
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Demiryolu tekerlekleri frenlenmiş ve demiryolu hattı boyunca durağan halde çalışan diğer bütün raylı YSİP,
EN 280 statik kararlılık kurallarını karşılıyorsa, bütün tekerlekler frenlenmiş ve raylar ile temas halinde
kalıyorsa, EN 14033-2:2008+A1:2011, Ek F’de tanımlandığı gibi demiryolu hattı, hat eğimi ve açısının en kötü
birleşim durumundaki makinaya sahip ise dengeli olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Ray içine doğru
kıskaçlara izin verilmez ve böylelikle devrilme dengesi; ray hattına makinanın herhangi bir bağlantısı dikkate
alınmaksızın gerçekleştirilmelidir. Makina; dengeleyicilerin herhangi biri (tasarımın parçası ise) travers veya
raylar ile temas halinde olmadan kullanılacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır.

Demiryolu sistemlerinden daha başka ray hatları üzerinde çalışan YSİP için imalatçı, ray hattı boyunca hareket
süresince YSİP ray tekerleklerinin daima ray hattı ile teması sürdürdüğünü garanti etmelidir.

Tramvay veya endüstriyel ray hatları gibi demiryolundan daha başka diğer raylar üzerinde çalışan YSİP için
imalatçı EN 15746-1:2010+A1:2011 standardı, Madde 5.6 veya EN 15954-1:2013 standardı, Madde 5.3 veya
EN 15955-1:2013 standardı, Madde 5.4 içeriklerindeki kuralları YSİP’nın en düşük mertebede dahi olsa
karşılayacağını garanti etmelidir.

Raylı YSİP’da raydan çıkmaya sebep olabilecek engelleri uzaklaştıracak tertibatlar olmalıdır.

Doğrulama: İlk grup için hesaplama ve deney ile yapılır. Müteakip makinalar için gözle muayene ile yapılır.

5.3.1.19 YSİP’nı herhangi bir haricî güç kaynağından güvenli bir şekilde kesmek için bir tertibat bulunmalıdır
(aynı zamanda bk. Madde 5.8.2).

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.3.1.20 Tip 2 ve Tip 3 YSİP için bütün çalışma biçimlerinde yatay bir yüzey üzerinde hareket ederken dengeli
olmalıdır. Engel ve çukur deneyleri süresince (Madde 6.1.4.2.2.2) YSİP dengesiz olmaz ise bu kural karşılanır.

5.3.2 Dengeleyiciler

5.3.2.1 Genel

5.3.2.1.1 Madde 5.3.1.2’de bahsedilen ve dengeleyicileri olan Tip 1 YSİP için kullanılan tertibat, bir su terazisi
kullanılarak değiştirebilir. Güç tahrikli dengeleyicileri olan YSİP için kullanılan gösterge, dengeleyicilerin her bir
kumanda konumundan anlaşılır bir biçimde görülebilmelidir.

5.3.2.1.2 Dengeleyiciler çalışma talimatlarına göre ayarlanmamış ise iş platformunun müsaade edilen
konumlar dışında çalışmasını engelleyen ve Madde 5.1.1 ile uyumlu güvenlik tertibatları, YSİP’na monte
edilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.3.2.1.3 Sınırlı bir çalışma aralığında dengeleyiciler kullanılmadan çalıştırılmak üzere imal edilen YSİP, bu
sınırlı çalışma aralığı dışında dengeleyiciler kullanılamadığı zaman çalışmasını engelleyen ve Madde 5.1.1 ile
uyumlu güvenlik tertibatları monte edilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.3.2.1.4 Güç tahrikli dengeleyicilere sahip olan YSİP, iş platformu taşıma konumunda veya Madde
5.3.2.1.2’ye göre sınırlı aralık dâhilînde olmadığı sürece, dengeleyicilerin hareketlerini önlemek için Madde
5.1.1 ile uyumlu bir güvenlik tertibatına sahip olmalıdır. İş platformu sınırlı aralık dâhilînde olduğunda,
dengeleyicilerin çalışması dengesiz bir duruma neden olmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.3.2.1.5 El ile çalıştırılan dengeleyiciler, istenmeyerek yapılan hareketi önleyecek şekilde tasarımlanmış
olmalıdır (örneğin otomatik olarak sıkan cıvata ile).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

38
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.3.2.1.6 Dengeleyicilerin hareketleri mekanik durdurucularla sınırlandırılmalıdır. Bu amaçla


tasarımlanmışlarsa hidrolik silindirler bu gereksinimi yerine getirirler.

Dengeleyicilerin taşıma konumundan kumanda edilemeyen hareketlerini önlemek için mekanik tertibatlar
bulunmalıdır. Dengeleyiciler taşıma konumunda, her bir dengeleyici için en az bir tanesi otomatik olarak çalışan
(örneğin, ağırlıkla kilitleme yapan bir pim ve ilâve olarak bir de tutucudan oluşan) iki ayrı kilitleme tertibatıyla
kilitlenmelidir.

Madde 5.5.1.1 ve Madde 5.10’un gereklerini karşılayan güç tahrikli dengeleyicilerin bu kuralları yerine getirdiği
kabul edilir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.3.2.2 Seviye dengeleyiciler

5.3.2.2.1 Seviye dengeleyiciler ile birlikte çalışmak üzere imal edilen YSİP, imalatçının müsaade ettiği en büyük
eğimli yer üzerinde çalıştığı zaman dengeleyiciler, şasiyi veya uzantı yapısını müsaade edilen en büyük eğim
değerleri aralığındaki düzgünlüğe getirebilmelidir.

Doğrulama: İşlevsel deney ve ölçme ile yapılır.

5.3.2.2.2 Dengeleyicilerin tabanı, zemindeki en az 10 derecelik eğrilikleri dengeleyecek şekilde imal edilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ve ölçme ile yapılır.

5.3.2.2.3 Çalışmanın devirme kumanda veya kilitleme sistemine bağlı olması durumunda, makinanın
dengelenmesinde devirmeli şasi ve/veya uzantı yapısı ile teçhiz edilmiş YSİP aşağıdaki kuralları karşılamalıdır:

Devirme mekanizmasının/mekanizmalarının kumanda veya kilitlemesi esasına dayanan Tip 1 YSİP olması
halinde, şasi ve/veya üst yapının devrilmesinin tam olarak kumanda edilmesi veya kilitlenmesine kadar Madde
5.11’e uygun bir güvenlik tertibatı tarafından uzantı yapısının açılması önlenmelidir.

Devirme mekanizmasının/mekanizmalarının kumanda veya kilitlemesi esasına dayanan Tip 2 ve Tip 3 YSİP
olması halinde, şasinin eğimi imalatçı tarafından izin verilen en büyük değerde olduğunda, şasi ve/veya üst
yapının eğimlerinin aynen imalatçı tarafından belirtilmiş olan sınırlar dâhilinde kaldığı kanıtlanarak
gösterilmelidir. Devrilme kumanda veya kilitleme güvenlik tertibatları Madde 5.11’e uygun olmalıdır.

Hidrolik silindirler, pozisyona bağlı kumanda veya kilitleme teçhizatları olarak kullanılırlarsa Madde 5.10 ile
uyumlu olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.3.2.3 Destekleme dengeleyicileri


Çalışmanın salınımlı dingilin/dingillerin kumanda veya kilitleme sistemine bağlı olması durumunda, makinanın
dengelenmesinde bir veya daha fazla salınımlı dingiller ile teçhiz edilmiş YSİP aşağıdaki kuralları
karşılamalıdır:

 Tip 1 YSİP olması halinde, dingilin/dingillerin salınımının kumanda edilmesi veya kilitlenmesine kadar,
Madde 5.11’e uygun bir güvenlik tertibatı tarafından uzantı yapısının açılması önlenmelidir.

 Tip 2 ve Tip 3 YSİP olması halinde, eğimin izin verilen en büyük değerdeki yükseltme seyri süresince şasi
ve/veya üst yapının eğimlerinin aynen imalatçı tarafından belirtilmiş olan sınırlar dâhilinde kaldığı
kanıtlanarak gösterilmelidir. Devrilme kumanda veya kilitleme güvenlik tertibatları Madde 5.11’e uygun
olmalıdır.

Hidrolik silindirler, pozisyona bağlı kumanda veya kilitleme teçhizatları olarak kullanılırlarsa Madde 5.10 ile
uyumlu olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

39
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.4 Uzantı yapısı


5.4.1 Devrilmeyi ve müsaade edilebilir gerilmelerin aşılmasını engelleyen yöntemler:

5.4.1.1 Genel
Madde 5.2.4.4’teki hükümlere ek olarak YSİP’nda devrilme riskini ve müsaade edilebilir gerilmelerin aşılması
riskini Çizelge 4 ’te “bir çarpı işareti” ile gösterilen, aşağıdaki eş değer çözümlerden biri ile azaltan
kumanda tertibatı/tertibatları olmalıdır.

Çizelge 4 — Devrilme riskini ve müsaade edilebilir gerilmeleri aşma riskini azaltmak için çözümler

Artırılmış aşırı
Yük algılama Yük ve moment yük kriterli Artırılmış denge ve
Grup
sistemi ve konum algılama moment aşırı yük kriterli
(bk. Madde
kumandası sistemleri algılama sistemi konum kumandası
1.4) (bk. Madde (bk. Madde 5.4.1.3,
(bk. Madde 5.4.1.2 (bk. Madde 5.4.1.2
ve Madde 5.4.1.3) ve Madde 5.4.1.4) 5.4.1.4 ve Madde Madde 5.4.1.5 ve
5.4.1.6) Madde 5.4.1.6)

A  

B    

Not – Yük veya moment kumandalarının beyan yükünü tamamen geçen aşırı bir yüke karşı koruma
sağlayamayacağı dikkate alınmalıdır.

5.4.1.2 Yük algılama sistemi


Yük algılama sistemi bir güvenlik tertibatıdır ve aşağıdaki şekilde çalıştırılmalıdır:
a) Bu sistem, beyan yüküne erişildikten sonra ve beyan yükünün % 120’si aşılmadan önce harekete
geçmelidir.

b) Yük algılama sistemi harekete geçtiğinde önceden seçilen kumanda konumundaki “yanıp sönen bir kırmızı
ışık” ile birlikte her bir kumanda konumunda “işitilen sesli bir sinyalden” oluşan bir uyarı aktif hale
getirilmelidir. Aşırı yük mevcut olduğu sürece ışık yanıp sönmeye devam etmeli ve sesli alarm her dakika
en az 5 saniyelik süre ile çalışmalıdır.

c) İş platformu hareketsiz iken yük algılama sistemi harekete geçerse, yük algılama sistemi iş platformunun
normal bütün hareketlerini önlemelidir. Ancak aşırı yük ortadan kaldırıldığında normal hareket tekrar
başlayabilir.

Yük ağırlık merkezinin düşey izdüşümünün bulunduğu yerin daima devrilme eksenlerinin içinde olan Grup A,
Tip 1 YSİP için yük kumanda tertibatının yalnızca uzantı yapısının en aşağı konumdan yükseldiği zaman etkin
olmasına izin verilir. Bu durumda, aşırı yük deneyi için Madde 6.1.4.3’te tanımlanan deney yükü, beyan
yükünün % 150’si olmalıdır.

İş platformu, kaldırma yüksekliğinin % 10’u veya 1 m yükseklikten daha fazla olacak şekilde hangisinin değeri
daha büyük ise en alt konumun üzerine yükseltilinceye kadar Grup A YSİP için yük algılama tertibatının etkin
olmasına gerek yoktur. Bu yükseklikte veya bu yükseklik üzerinde aşırı bir yük durumu algılanırsa, daha ileri
yükseltme yapılması önlenmelidir.

Yük algılama sistemi, Madde 5.11’in kuralları ile uyumlu olmalıdır.


5.4.1.3 Konum kumandası

5.4.1.3.1 YSİP’nın devrilmesini veya YSİP’nın yapısındaki müsaade edilebilir gerilme miktarlarının aşılmasını
önlemek için, uzantı yapısının müsaade edilen konumları, mekanik durdurucularla (bk. Madde 5.4.1.3.2) veya
mekanik olmayan sınırlama tertibatlarıyla (bk. Madde 5.4.1.3.3) otomatik olarak sınırlandırılmalıdır.

40
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.4.1.3.2 Müsaade edilebilir konumların mekanik durdurucularla sınırlandırıldığı yerlerde, bu durdurucular


maruz kaldıkları azami yüklere kalıcı şekil değişikliğine uğramadan dayanabilecek şekilde tasarımlanmalıdır.
Hidrolik silindirler bu amaçla tasarımlanırlarsa bu şartı yerine getirirler.

5.4.1.3.3 Mekanik olmayan sınırlama tertibatlarının kullanıldığı yerlerde, uzantı yapısının müsaade edilebilir
konumları, bu kolun konumlarını ölçen ve kumanda sistemleri vasıtasıyla çalışarak hareketleri çalışma alanı
ile sınırlandıran bir tertibatla sınırlandırılmalıdır. Bu tertibat, Madde 5.11’e uygun bir güvenlik tertibatı tarafından
desteklemelidir.

5.4.1.4 Moment algılama sistemi


Moment algılama sistemi, bir güvenlik tertibatı olup aşağıdaki yöntemle çalıştırılmalıdır:
 Müsaade edilebilir devrilme momentine (bk. Madde 5.2.4.4) erişildiğinde, “görsel bir uyarı” devreye
girmeli ve devrilme momentini azaltan hareketler haricinde daha fazla hareketleri önlemelidir.

 Moment algılama sistemi için kumanda sistemi Madde 5.11’de verilen kurallara uygun olmalıdır.

5.4.1.5 Sınırlı boyuttaki iş platformları için artırılmış denge kriterleri:

İki kişiye kadar taşıma kapasitesine sahip YSİP “artırılmış denge kuralları”na uygun iseler, yük ve moment
algılama sistemlerinin sahip olması gerekli kurallardan muaf tutulabilirler.
"Artırılmış denge" kuralını yerine getirmek için YSİP aşağıdaki kriterlere göre tasarımlanmalıdırlar:
a) Herhangi bir yatay kesitte herhangi bir uzantıyı içeren iş platformunun dış tarafından boyutları,

1) 1 kişi için:

Herhangi bir kenarı 0,85 m’den daha fazla olmamak koşulu ile 0,6 m 2’den daha fazla olmayan bir yüzeye,

2) 2 kişi için:

Herhangi bir kenarı 1,4 m’den daha fazla olmamak koşulu ile 1,0 m 2’den daha fazla olmayan bir yüzeye

sahip olmalıdır.

b) Madde 6.1.4.2.1’de tanımlanan statik deney için deney yükünün/yüklerinin hesaplanmasında beyan yükü
yerine, beyan yükünün 1,5 katı alınarak elde edilen yük değeri kullanılmalıdır. Diğer yük ve kuvvet
kombinasyonları Madde 5.2.4.1, Madde 5.2.4.2, Madde 5.2.4.3 ve Madde 5.2.4.4’de belirtildiği gibi kalmalıdır.

5.4.1.6 Sınırlı boyuttaki iş platformları için artırılmış aşırı yük kriterleri:


İki kişiye kadar taşıma kapasitesine sahip YSİP “artırılmış aşırı yük kuralları”na uygun iseler, yük algılama
sistemlerinin sahip olması gerekli kurallardan muaf tutulabilirler.

“Artırılmış aşırı yük” kuralını yerine getirmek için YSİP aşağıdaki kriterlere göre tasarımlanmalıdırlar:

a) Herhangi bir yatay kısımda iş platformunun dış tarafından boyutları;

1) 1 kişi için:

Herhangi bir kenarı 0,85 m’den daha fazla olmamak koşulu ile 0,6 m 2’den daha fazla olmayan bir
yüzeye,

2) 2 kişi için:

Herhangi bir kenarı 1,4 m’den daha fazla olmamak koşulu ile 1,0 m 2’den daha fazla olmayan bir yüzeye
sahip olmalıdır.

b) Madde 6.1.4.3’te tanımlanan aşırı yük deneyi için deney yükü, beyan yükünün % 150’si olmalıdır.

5.4.1.7 Birden fazla beyan yükünün el ile seçildiği değişken çalışma alanı:

41
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Birden fazla beyan yükü ve birden fazla çalışma alanı olan YSİP, seçilen kombinasyonu gösteren ve iş
platformundan görülebilen bir göstergeye sahip olmalıdırlar. Bir gösterge, platformun beyan yükünü etkileyen
platformun konfigürasyonuna fiziksel bir değişim (örneğin platform uzantısı) olabilir.

Bir moment algılama sistemi tarafından sınırlanan çalışma alanındaki YSİP için gösterge gerekli değildir.

Yalnızca iş platformunun yeni seçilen beyan yükü için çalışma alanında olması halinde seçme işlemi yapılması
mümkündür.

5.4.1.8 Tek beyan yüklü değişken çalışma alanı


Tek beyan yüklü ve bir değişken çalışma alanlı (örneğin, değişken konumlu dengeleyicili YSİP) YSİP için el ile
seçme kabul edilebilir. Bu durumda, yalnızca uzantı yapısı erişim konumunda olduğunda seçme mümkün
olmalıdır.

Madde 5.4.1’in bütün kurallarının doğrulanması tasarım kontrolü ve deneyler ile yapılır (bk. Madde 6.1.4)

5.4.2 Aşırı yüklemeden ve/veya devrilmeden kaçınmak için belirli bir sıra ile uzantı yapısının uzatılması veya
çekilmesi gerektiğinde, bu sıra otomatik olmalıdır. Bu otomatik sıra, konum kumandasının (bk. Madde 5.4.1.3)
veya moment algılama sisteminin (bk. Madde 5.1.4.1) parçası olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.4.3 Zemin seviyesindeki YSİP’nın yanında ayakta duran veya iş platformu üzerinde bulunan kişilerin erişim
sınırları dâhilinde (bk. EN ISO 13857 standardı) hareket eden parçalar arasındaki sıkışma ve kesilme noktaları
EN 349 standardına uygun olan korumalar veya emniyetli açıklıklar sağlanarak sıkışma ve kesilme
önlenmelidir.

Ancak emniyetli açıklık veya korumaların kullanılması mümkün değilse, anlaşılır bir biçimde görülebilir uyarıcı
şeritler ve uyarıcı işaretler ile çalışma alanının boşaltılması hakkında hazırlanan talimat tehlike bölgesinde
kalıcı olarak asılı olmalıdır.

Makaslı kaldırma tertibatlarında rijit veya esnek bir koruma yerine aşağıdaki çözüme izin verilir:

İş platformunun aşağı doğru hareketi Madde 5.11’e uygun bir güvenlik tertibatı ile otomatik olarak ‘İlk alçalma
sınırında durdurulmalıdır. 'İlk alçalma sınırı' makasların dış tarafları arasındaki düşey mesafenin 50 mm’den
daha az olmayan bir yerdeki konumudur. Bu şekilde, parmakların ezilmesi veya kesilmesi durumları meydana
gelmez.

Aşağı doğru yapılan daha ileri bir hareket, sadece en az 3 saniyelik bir zaman gecikmesinden sonra mümkün
olmalıdır. Operatör tarafından gerçekleştirilen daha ileri bir alçaltma kumandası kendine özgü, kolayca
işitilebilen ses çıkarması için bir alarma ve iş platformunun alçaltılmasından önce en az 1,5 saniyelik çalıştırma
için kendine özgü görsel bir uyarıya neden olmalıdır. Alçaltma hızı ‘ilk alçalma sınır’ının üzerindeki ortalama
alçaltma hızının % 50’sini aşmamalıdır.

‘İlk alçalma sınırı’ ve erişim konumu arasındaki uzantı yapısının herhangi bir konumunda alçalmanın
durdurulması ve kaldığı yerden devam etmesi gecikmenin, uyarının ve hızın bu şartlarına bağlı olmalı, iş
platformunun 'ilk alçalma sınır'ı üzerine yükseltilmediği konumda alçalmalıdır. ‘İlk alçalma sınır’ı altındaki uzantı
yapısının herhangi bir alçaltma işlemi süresince bütün durumlarda işitilebilen alarm ve görsel uyarı çalışmaya
devam etmelidir.

"İlk alçalma sınırı" üzerindeki ortalama alçaltma hızı 0,2 m/s’den daha büyük değilse, hız azaltılması gerekli
değildir.

Doğrulama: Gözle muayene ve ölçme ile yapılır.

5.4.4 Bir YSİP’nın iş platformunun normal servis amacıyla kaldırılması gerektiğinde, uzantı yapısının gerekli
konumda tutulmasını sağlamak için sınırlandırılmış bir takoz olmalıdır. Bu takoz, yüksüz bir iş platformunu
destekleyebilmeli ve güvenli bir konumdan hareket ettirilebilmelidir. Ayrıca takoz YSİP’nın herhangi bir
parçasına zarar vermemelidir (bk. Madde 7.2.16).

42
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Sabitlenmiş korumaların düzenli olarak söküleceğinin (örneğin bakımlarda) önceden tahmin edilmesi
durumunda, sabitleme aksamı korumalara veya makinaya aynen bağlı olarak kalmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ve işlevsel deney ile yapılır.

5.4.5 Aşağıdaki hızların aşılması mümkün olmamalıdır:

a) İş platformunun yükseltilmesi ve alçaltılması için 0,4 m/s,

b) Bomun teleskopik hareketi için 0,4 m/s,

c) Döndürme ve çevirme için 0,7 m/s (en büyük aralıkta iş platformunun dış kenarından ölçülen yatay hız).

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.4.6 Uzantı yapısı taşıma konfigürasyonunda normal taşıma süresince zararlı titreşimleri önleyecek bir şekilde
desteklenmelidir (bk. Madde 5.2.5.3.3).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5 Uzantı yapısı tahrik sistemleri


5.5.1 Genel

5.5.1.1 Tahrik sistemleri, uzantı yapısının herhangi bir istem dışı hareketini önleyecek şekilde tasarımlanmalı
ve imal edilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.1.2 Güç kaynağı uzantı yapısının ve/veya iş platformu tahrik sisteminin gerektirdiği güçten daha fazla güç
üretme kapasitesine sahipse, uzantı yapısının ve/veya iş platformunun tahrik sisteminin hasar görmesini
önlemek için koruma sağlanmalıdır (örneğin, basınç sınırlama tertibatı ile).

Sürtünmeli birleştirmelerin kullanılması bu gereği sağlamaz.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.5.1.3 Tahrik sistemlerinde aktarma zincirleri veya kayışları; bu zincir ve kayışlarda arızalanma meydana
gelirse sadece iş platformunun istem dışı hareketlerinin otomatik olarak önlenmesini sağlamak için
kullanılmalıdır. Bu durum otomatik bir vites kutusuyla veya Madde 5.11 ile uyumlu bir güvenlik tertibatı ile
zinciri/dişliyi görüntülenmesi ile gerçekleştirilir.

Düz kayışlar kullanılmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.1.4 El ile tahrik sistemleri, el tutamaklarının geri vurmasını önleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal
edilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.1.5 Aynı hareket için (örneğin, devreye giren acil durum sisteminde olduğu gibi) hem güç hem de el ile
tahrik edilen sistemler bulunursa ve aynı zamanda bu iki sistemin devreye girmesi ile bir yaralanma riski olursa
bu durum, örneğin kilitleme, kapama vanaları veya çift yollu vanalar kullanılarak önlenmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.1.6 Bütün tahrik sistemlerinde bir frenleme sistemi bulunmalıdır. Yükseltme hareketleri için bu sistem;
otomatik bir kilit veya otomatik olarak tutan bir tertibat olmalıdır. Tahrik sistemine enerji verilmediği zaman,
frenleme sistemi otomatik olarak devreye girmelidir.

Frenleme sistemi, beyan yükünün 1,1 kat değerindeki yük ile yüklü iş platformunun durdurulmasını ve bütün
muhtemel çalışma şartları altında herhangi bir konumda tutulmasını sağlamalıdır. Bu tertibatların istem dışı
serbest kalmaları mümkün olmamalıdır.
43
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.2 Tel halatlı tahrik sistemleri

5.5.2.1 Tel halat, tambur ve makara çapları bütün yükün bir tel halatlı sistem ile taşındığı farz edilerek Ek C’ye
göre hesaplanmalıdır. Çekme tahrik sistemleri kullanılmamalıdır.

Tel halatlı tahrik sistemleri, bu sistemlerin arızalandığı durumlarda tamamen yüklü iş platformunun düşey
hareketini 0,2 m ile sınırlandıran bir tertibata veya sisteme sahip olmalıdır. Bu kural aşağıdakiler sağlanarak
yerine getirilir:

a) Uzantı yapısına kavrama yaparak çalışan mekanik bir tertibat bulunmalıdır. Bu güvenlik tertibatı; beyan yükü
ile yüklü iş platformunu kademeli olarak bir durağa getirmeli ve tel halatlı tahrik sisteminin arızası
durumunda bu durakta tutmalıdır. Ortalama yavaşlama 1,0 gn’yi aşmamalıdır. Bu tertibatın doğru işlevi,
hesaplama ve deney/deneylerle gösterilmelidir. Bu tertibatı hareket ettiren herhangi bir yay, arıza
durumunda yayın kısalmasını sınırlandırmak için uçları güvenli hale getirilmiş basma yayı veya telinin çapı,
çalışma durumundaki adımının yarısından fazla olan bir yay olmalıdır.

b) Veya:

1) Birinci sisteme göre tasarımlanmış ikinci bir tel halat sistemi bulunmalıdır. Bu sistem her iki tel halat
sisteminde de yaklaşık olarak eşit gerilme oluşturacak bir tertibata sahip olmalıdır. Bu şekilde çalışma
katsayısı ikiye katlanır veya,

2) Birinci sisteme göre tasarımlanmış ikinci bir tel halat sistemi bulunmalıdır. Bu sistem, çalışma
durumunda yükün yarısından daha azını ikinci sistemin taşımasını sağlayan bir tertibata sahip olmalı,
fakat birinci sistemin arızası durumunda yükün tamamını taşıyabilmelidir veya,

3) Yukarıdaki b) bendinin 1) şıkkına göre ikinci bir tel halat sistemi bulunmalıdır. Bu ikinci tel halat
sisteminin yorulma ömrünü birinci sistemin hesaplanan çalışma ömrünün en az iki katına çıkarmak
için daha büyük çaplı tambur ve daha büyük çaplı makaralar olmalıdır.

Birinci sistemin arızası otomatik olarak açığa çıkacak şekilde olmalıdır.

Not - Tahrik sistemindeki sürtünme Madde 5.5.2.1 a) şıkkındaki kuralı karşılamaz.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.2 Yük taşıyan tel halatlar galvanizli çelik tellerden yapılmalı, EN 12385-4 Standardına uygun olmalı ve
aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:

a) Çap: En az 8 mm,

b) Tip: Tek kat (örneğin 6 veya 8 demet),

c) Dış demetlerdeki tel sayısı: En az 114 tel.

Tel halatın en küçük kopma yükü bir sertifika içeriğinde gösterilmelidir.

İş platformunu doğrudan yükseltmek veya desteklemek için kullanılan tel halatların uçları hariç herhangi bir
ekleme, bağlama yapılmamış olmalıdır.

Paslanmaz çelik tel halatlar, uygun önlemler alınarak kullanılmalıdır.


Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.3 Bir noktaya birden fazla tel halat bağlanmış ise tel halatlardaki gerilmeyi yaklaşık olarak eşitlemek için
bir tertibat bulunmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.4 Tel halatlarının tekrar gerilmesi mümkün olmalıdır.

44
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.5 Tel halatların bitiminde yalnızca:

 Eklentiler,

 Preslenmiş alüminyum yüksükler,

 Preslenmiş yaşlanmayan çelik yüksükler,

 Kama yuvası bağlantıları

kullanılabilir. U cıvatası tutucuları yük taşıyan tel halatlar için halat bitim uçları olarak kullanılmamalıdır.

Tel halat ve tel halat ucu arasındaki bağlantı, tel halatın en küçük kopma yükünün en az % 80’ine
dayanabilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.6 Tel halatların ve tel halat bitim uçlarının gözle muayenesi tercihen tel halatların yerleri değiştirilmeden
veya YSİP’nın yapısal elemanlarını çok fazla sökmeden mümkün olmalıdır.

Muayene açıklıkları ile bu iş yerine getirilemez ise imalatçılar muayene için ayrıntılı talimatları sağlamalıdırlar
(bk. Madde 7.1.1.7 f)).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.7 Tel halatlar vasıtasıyla alçaltılan ve yükseltilen iş platformlarına sahip YSİP; halatların gevşemesi
durumuna sebep olan hareketleri engelleyen ve Madde 5.11 ile uyumlu bir güvenlik tertibatına sahip olmalıdır.
Ters yöndeki hareketlerin gerçekleşmesi mümkün olmalıdır. Halatların gevşemesinin mümkün olmadığı
durumlarda bu tertibatlara gerek yoktur.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.2.8 Halat tamburları oluklu olmalı ve tamburun kenarlarından tel halatın çıkmasını önleyecek tertibata sahip
olmalı, örneğin, flanşlar en üstteki tel halat katmanından tel halat çapının en az iki katı kadar daha yükseğe
uzamalıdırlar.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.9 Özel bir bobin sarma sistemi kullanılmadıkça, tambur üzerine yalnızca bir katman tel halat sarılmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.10 Uzantı yapısı ve/veya iş platformu en son konumda iken tamburlar üzerinde en az iki sarım tel halat
olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.11 Her bir tel halat, tambura doğru ve düzgün bir şekilde bağlanmalıdır. Bağlamalar, tel halatın kopma
yükünün en az % 80’ine dayanabilmelidir.
Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.12 Halatlar gevşek durumda iken bile tel halatların makaralardan kazara yerlerinden çıkmalarını
önleyecek tertibatlar sağlanmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.2.13 Tel halat tamburları ve makaralarındaki olukların taban kesitleri 120’den daha az olmayan bir açıda
dairesel olmalıdır.
45
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.3 Zincirli tahrik sistemleri

5.5.3.1 Zincirli tahrik sistemleri, arıza yapmaları durumunda tamamen yüklenmiş iş platformunun düşey
hareketini 0,2 m ile sınırlandıracak bir tertibata veya sisteme sahip olmalıdır. Bu gereklilik aşağıdakilerle yerine
getirilir:

a) Çalışma katsayısı en az 5 olan ve mekanik bir tertibatla uzantı yapısına kavrama yaparak çalışan bir zincir
tahrik sistemi bulunmalıdır. Bu güvenlik tertibatı; beyan yükü ile yüklü iş platformunu kademeli olarak bir durağa
getirmeli ve tahrik sisteminin arızası durumunda bu durakta tutmalıdır. Ortalama yavaşlama hızı 1,0 gn’yi
geçmemelidir. Bu tertibatın doğru işlevi, hesaplama ve deneyle/deneylerle gösterilmelidir. Bu tertibatı hareket
ettirmek için kullanılacak olan yay; arıza durumunda yayın kısalmasını sınırlandırmak için uçları güvenli hale
getirilmiş basma yayı veya telinin çapı, çalışma durumundaki adımının yarısından daha fazla olan bir yay
olmalıdır.

b) Veya:

1) Her birinin çalışma katsayısı en az 4 (toplamı en az 8) olan iki zincir tahrik sistemi ve bu iki sistemde
yaklaşık olarak eşit gerilme sağlayan bir tertibat bulunmalıdır veya,

2) Tüm yükü taşırken birinci sistemin çalışma katsayısı en az 5 ve ikinci tahrik sisteminin çalışma katsayısı
en az 4 (tüm yük taşırken toplam olarak en az 9) olan iki zincir tahrik sistemi ve çalışma durumunda
ikinci sistemin yükün yarısından daha azını, fakat birinci sistemin arızası durumunda da yükün
tamamının taşınmasını sağlayabilen bir tertibat bulunmalıdır.

Birinci sistemin arızası otomatik olarak açığa çıkacak şekilde olmalıdır.

Not - Tahrik sistemindeki sürtünme Madde 5.5.3.1 a) şıkkındaki kuralı karşılamaz.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.3.2 Yuvarlak baklalı zincirler kullanılmamalıdır.

Zincirin en küçük kopma yükü bir sertifika içeriğinde gösterilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.3.3 Bir noktaya birden fazla zincir bağlanmış ise zincirlerdeki gerilimi yaklaşık olarak eşitlemek için bir
tertibat bulunmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.3.4 Zincirleri tekrar germek mümkün olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.3.5 Zincir ve zincir ucu arasındaki bağlantı zincirin en düşük kopma yükünün en az % 100’üne
dayanabilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.


5.5.3.6 Zincirlerin ve zincir bitim uçlarının gözle muayenesi tercihen zincirler çıkartılmadan veya YSİP’nın
yapısal elemanlarını çok fazla sökmeden mümkün olmalıdır.

Muayene açıklıkları ile bu iş yerine getirilemez ise imalatçılar muayene için ayrıntılı talimatları sağlamalıdır (bk.
Madde 7.1.1.7 f)).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.3.7 Zincirler vasıtasıyla alçaltılan ve yükseltilen iş platformlarına sahip YSİP; zincirlerin gevşemesi
durumuna sebep olan hareketleri engelleyen ve Madde 5.11 ile uyumlu bir güvenlik tertibatına sahip

46
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

olmalıdırlar. Ters yöndeki hareketlerin gerçekleşmesi mümkün olmalıdır. Zincirlerin gevşemesinin mümkün
olmadığı durumlarda bu tertibatlara gerek yoktur.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.3.8 Zincirlerin gevşemesi durumlarında bile zincirin dişli zincir yuvalarından veya makaralardan istem dışı
çıkmasını önleyecek tertibatlar bulunmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.4 Vidalı tahrik sistemleri

5.5.4.1 Vidaların ve somunların tasarım gerilmeleri kullanılan malzemenin nihai çekme gerilmesinin 1/6’sından
daha fazla olmamalıdır. Vida malzemesi yük taşıyan somun malzemesinden daha yüksek aşınma direncine
sahip olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.5.4.2 Vida mekanizması, normal kullanım esnasında mekanizmadan iş platformunun ayrılması önleyecek
şekilde tasarımlanmış olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.4.3 Her bir vida bir yük taşıma somunu ve bir yük taşımayan güvenlik somununa sahip olmalıdır. Güvenlik
somunu yalnızca yük taşıyan somun arızalandığında yüke maruz kalmalıdır. Güvenlik somunu yük altında iken
erişim konumundan iş platformunun yükseltilmesi mümkün olmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.5.4.4 Yük taşıyan somunların aşınma kontrolü çok fazla eleman sökülmeden yapılabilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.4.5 Yük taşıyan somunların ve güvenlik somunlarının vidalardan çıkmasını önlemek için vidaların her iki
ucuna uygun tertibatlar (örneğin, mekanik uç duraklara) monte edilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.5.5 Kremayer ve pinyonlu tahrik sistemleri

5.5.5.1 Kremayerlerin ve pinyonların tasarım gerilmesi, kullanılan malzemenin nihai çekme gerilmesinin
1/6’sından daha fazla olmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.5.5.2 Kremayer ve pinyonlu tahrik sistemleri; aşırı hız regülatörü tarafından hareket ettirilen Madde 5.11’e
uygun bir güvenlik tertibatına sahip olmalıdır. Bu güvenlik tertibatı; beyan yükü ile yüklü iş platformunu
kademeli olarak bir durağa getirmeli ve yükseltme sisteminin arızası durumunda bu durakta tutmalıdır.
Ortalama yavaşlama 1,0 gn değerini geçmemelidir.

Bu güvenlik tertibatı harekete geçtiğinde güç beslemesi otomatik olarak kesilmelidir.


Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.5.5.3 Normal iş platformu kılavuz makaralarına ek olarak, herhangi bir tahrik veya güvenlik tertibatı dişlisinin
çubuktan ayrılmasını önlemek için yararlı ve etkili tertibatlar bulunmalıdır. Bu tertibatlar, dişlinin eksenel
hareketini diş genişliğinin en az 2/3’ü daima çubukla temas halinde olacak şekilde sınırlandırılmayı
sağlamalıdır. Bu tertibatlar, dişlerin normal birbirine geçme konumundan diş derinliğinin 1/3 değerinden daha
fazlası ile dişlinin radyal hareketini de engellemelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

47
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.5.5.4 Dişlilerin gözle muayenesi dişliler sökülmeden veya YSİP’nın yapısal elemanlarını çok fazla sökmeden
mümkün olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.6 İş platformu
5.6.1 Uzantı yapısının hareketleri esnasında veya çalışma esnasında yükler ve kuvvetler nedeniyle, iş
platformunun seviyesi yataydan veya şasi düzleminden veya herhangi bir döner tablanın düzleminden 5’den
daha fazla sapmamalıdır.

5°lik eğimi aşan platform seviyelerinin el ile ayarlanması uzantı yapısı hareketsiz olması şartıyla veya kumanda
vanası sürgüsüne mekanik olarak bağlanmış kumanda kolları bulunan tam akışlı kumanda vanalarına sahip
olan YSİP’da olduğu gibi kumanda kolu yanlışlıkla yapılan çalışmalara karşı koruma sağlayan ilave bir özellik
olması şartıyla kabul edilebilir.

Platform açısının değişim oranı, normal çalışmada alçaltma veya yükseltme süresince meydana gelen en
büyük değeri aşmamalıdır.

Ana uydu prensiplerine uygun olan hidrolik dengeleme sistemleri istisna olmak üzere kullanılan dengeleme
sistemi, sistemdeki bir arıza durumunda platform seviyesini bir sonraki 5’lik seviye dâhilînde tutan Madde 5.11
ile uyumlu bir güvenlik tertibatıyla birleştirilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

Çubuk veya levye kullanılarak oluşturulan mekanik dengeleme sistemleri, üzerine gelecek yükün en az iki
katına dayanabilecek şekilde tasarımlanırsa bu kural yerine getirilir. Tel halatlar ve zincirler için Madde 5.5.2.1
ve Madde 5.5.3.1’de verilen şartlar geçerlidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

Hidrolik dengeleme sistemlerindeki hidrolik silindirler Madde 5.10.2 ile uyumlu olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.6.2 Kişilerin ve malzemelerin düşmesini önlemek için her bir iş platformunun bütün kenarlarında koruyucular
olmalıdır. Koruyucular iş platformuna güvenli bir şekilde monte edilmeli ve bu koruyucular en az 1,1 m
yüksekliğindeki üst koruma rayları, en az 0,15 m yüksekliğindeki ayak parmak koruyucuları ve üst koruma
rayları ile ayak parmak koruyucularından 0,55 m’den daha fazla uzaklıkta olmayan orta koruyucu raylardan
ibaret olmalıdır. İş platformuna erişim noktalarında ayak parmaklarını koruyucu rayların yüksekliği 0,1 m’ye
düşürülebilir. Koruyucu raylar; platformun taşıması uygun olarak görülen insan sayısı ile 500 N değerinin
çarpımına eşit konsantre kuvvetlere dayanacak şekilde imal edilmelidir. Bu kuvvetler en az avantajlı yöndeki,
en az avantajlı konumlarda 0,5 m aralıklarla koruyucu rayların kalıcı şekil değişikliğine neden olmadan
uygulanmalıdır. Sabitlenmiş koruyucu rayların düzenli olarak sökülecekleri önceden tahmin edildiği zamandan
sonra bağlamalar koruyucu raylara veya platforma aynen takılı kalmalıdır. İş platformu en azından yanmaz,
ateş almaz malzemeden/malzemelerden yapılmalıdır. Örneğin tutuşma kaynağı ortadan kaldırıldıktan sonra
malzemelerde yanma devam etmemelidir.

İstenmeyerek yapılan bağlantı kesilmesi veya zararlara karşı güven altına alınmış kilitleme teçhizatlarına sahip
olan iş platformuna güvenli olarak bağlanmış olmak, dışarıya doğru açılmamak, yukarıdaki kuralları
karşılamak şartlarıyla açılır kapanır koruyucu raylar kullanılabilir.

Belirlenen iş sıralamasında kenetleme sistemleri veya koruma raylarının katlanması şeklinde koruyucu rayların
doğru olmayan pozisyonda olması halinde, iş platformunda normal çalışmayı önlemek için araçlar
bulunmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.6.3 İş platformuna erişim amaçlı hareket ettirilebilen korumanın herhangi bir parçası katlanmamalı veya
dışarı doğru açılmamalıdır. Bu koruma; otomatik olarak kapalı konuma dönecek şekilde veya kapatılana ve

48
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

bağlanana kadar YSİP’nın çalışmasını önlemek için Madde 5.11 ile uyumlu bir güvenlik tertibatı ile kilitlenecek
şekilde yapılmalıdır. Yanlışlıkla yapılan açılma mümkün olmamalıdır.

İş platformuna erişim amaçlı açıklığın genişliği en az 420 mm olmalıdır.

Sabitlenmiş koruma el rayları olan iş platformlarında erişim amaçlı açıklıklar en az 920 mm yükseklik ve 645
mm genişliğe sahip olmalıdır. Gerekli boyutların sağlanamadığı yerlerde, 420 mm genişlikten ve 800 mm
yükseklikten daha az olmaması şartıyla, açıklık mümkün olduğu kadar geniş olmalıdır.

Kaymalı veya düşey olarak menteşeli ara koruyucu raylar, bir kişi platforma girerken veya çıkarken tek el ile
açık konumda tutulabilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.6.4 Zeminde açılan herhangi bir menteşeli kapak da dâhil olmak üzere iş platformunun zemini kaymaya karşı
dirençli olmalıdır ve üzerindeki sıvıyı kendi kendine tahliye edebilmelidir (örneğin, baklava dilimli sac,
genişletilmiş metal). Zemindeki veya zemin ve ayak parmağı koruyucuları arasındaki veya erişim geçişlerindeki
açıklıklar 15 mm çaplı bir kürenin geçişini önleyecek şekilde boyutlandırılmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

İş platformunun ve herhangi bir kapağın zemini Madde 5.2.3.1’e uygun olarak yayılmış olan beyan yüküne
dayanabilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.6.5 Zincirler veya halatlar veya diğer esnek elemanlar, koruyucu raylar veya erişim geçitleri olarak
kullanılmamalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.6.6 Erişim seviyesi ve erişim konumundaki iş platformunun zemini arasındaki mesafe 0,4 m’yi geçtiğinde,
YSİP Ek G (Zorunlu hükümler) ile uygun olarak erişim merdiveni/merdivenleri ile teçhiz edilmelidir. Merdiven
basamakları kaymaya karşı dirençli olmalıdır ve en alt basamak ile iş platformunun zemini arasındaki mesafe
her yerde eşit aralıklı olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.6.7 Erişim merdiveni vasıtasıyla iş platformuna çıkmak için el tutamakları, el rayları veya benzeri elverişli
tertibatlar bulunmalıdır. Bu tertibatlar, kumandaların veya boru tesisatının tutulacak veya ayakla basılacak
yerler olmasını önleyecek şekilde düzenlenmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.6.8 İş platformundaki menteşeli kapakların yanlışlıkla açılmalarının mümkün olmaması için güvenli şekilde
iş platformuna monte edilmeleri gerekir. Menteşeli kapakların aşağı doğru açılması veya yan taraflara doğru
kayması mümkün olmamalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.


5.6.9 Bir iş platformu diğer nesnelere yakın mesafede hareket ederken, kumandaları çalıştıran veya el raylarını
tutan kişilerin ellerinin sıkışarak veya ezilerek yaralanma riskini azaltmak için koruma bulunmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.6.10 Tip 3 YSİP, iş platformundan kumanda edilen sesli bir uyarı tertibatına sahip olmalıdır (örneğin bir
korna).

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.6.11 Tip 2 YSİP, iş platformu üzerindeki kişiler ve sürücü arasında iletişimi sağlayacak sabit bir tertibata
sahip olmalıdır (örneğin dâhili telsiz).

49
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Gözle muayene ve işlevsel deney ile yapılır.

5.6.12 İş platformunun/platformlarının uzantı yapısına göre nispi hareketleri mekanik duraklarla


sınırlandırılmalıdır. Hidrolik silindirler bu amaçla tasarımlanmışlarsa bu görevi yerine getirirler.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.6.13 Normal taşıma esnasındaki zararlı titreşimlerden kaçınılacak şekilde iş platformu taşıma konumunda
desteklenmelidir (bk. Madde 5.2.5.3.3).

Not - Örneğin uygun olmayan bir hızdaki hız kontrol tamponlarında hareket (hız kesici yol kasisi) normal
olmayan taşımadır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.6.14 Bir sınırlama tertibatının bağlanması için bağlantı noktası/noktaları bulunmalıdır.

Bağlantı tertibatı/tertibatları, bağlama noktası/noktaları ve seyyar bağlama noktası/noktaları; düzgünce


bağlanmış kişisel koruyucu donanımın istem dışı olarak bağımsız hale gelmesinin mümkün olmamasını
garantiye alacak ve kabul edilen kişisel koruyucu donanımı olarak tasarımlanmış olmalıdır.

Sınırlama sisteminin bir parçası olarak kullanılan bağlantılar aşağıdaki kuralları karşılamalıdır:

a) Platform üzerindeki kişilerin anma sayısı kadar yeterli emniyet kemeri olmalıdır.

Emniyet kemeri birden fazla kullanıcı için tasarımlanmışsa, birden fazla kullanıcı bir tek emniyet kemerine
bağlanabilir.

b) Anılan bir tek kişi için, her bir bağlantı nihai dayanıma erişmeksizin 3 kN değerindeki statik bir kuvvete
dayanabilecek kapasitede olmalıdır. Birden fazla kişi için beyan edilen bağlantılar, dayanım kuralı (örneğin
statik kuvvet) kişi sayısı ile çarpılmalıdır. Bu dayanım kuralı sadece YSİP için emniyet kemeri ve bağlantılarına
mümkün olan bütün yük yönlerinde uygulanır, denge hesabı ve deneyi için hesaba katılmaz.

c) Açıkta kalan kenarlar ve köşeler en az 0,5 mm yarıçaplı veya 45° oluklu olacak şekilde perdahlanmalıdır.

d) İş platformunun zeminden yüksekliği 750 mm’den daha fazla olmayacak şekilde konumlandırılmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.6.15 Çalışma konumları, titreşim dozu mümkün olduğu kadar düşük olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır.
İmalatçı çalışma platformundaki titreşim değerlerini çalışma talimatlarında belirtmelidir (bk. Madde 7.1.1.2 l)).

Not - Titreşim ölçümleri için ISO 2631-1’e bakılmalıdır.

5.6.16 Platform hareket ettiği zaman, platform üzerindeki operatörler kumanda paneli üzerinde sıkışmaya karşı
korunmuş olmalıdır. Bu kural; örneğin Madde 5.7.1’e uygun olarak kumandalar tarafından yerine getirilebilir.

5.6.17 Değiştirilebilir iş platformları aşağıdaki hususlar ile uyumlu olmalıdır:

 İş platformu uzantı yapısına güvenli olarak takılmış, kilitlenmiş ve kenetlenmiş olmak üzere
tasarımlanmış olmalıdır. Kenetleme fonksiyonunu yerine getiren kumanda sisteminin güvenlikle ilgili
bölümü Madde 5.11 ile uyumlu olmalıdır.

 Arayüz; uzantı yapısına ait platformun kontrolsüz hareketlerinden kaçınmak üzere tasarımlanmış
olmalıdır.

 Kenetleme sistemi bağlı fakat uzantı yapısı güven altına alınmamış olduğunda, kenetleme sistemi
platformun herhangi bir güç tahrikli hareketini önlemelidir.

50
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

 YSİP kumanda sistemi; bağlanmış olan iş platformuna otomatik olarak uyarlanmalıdır (örneğin çalışma
alanı, platformda yük, yük hareketi).

5.7 Kumandalar
5.7.1 YSİP; kumandalar çalıştırılırken yalnızca YSİP’nın bütün hareketlerini kontrol edebilecek kumandalara
sahip olmalıdırlar. Kumandalar serbest bırakıldığında otomatik olarak boş konumuna geri dönmelidir. Araca
monte edilmiş YSİP’nın kabinleri içerisindeki seyir kumandalarının bu tipte olmasına gerek yoktur.

Bütün kumandalar yanlışlıkla yapılan çalışmayı önleyecek şekilde yapılmalıdırlar. Platformda bulunan el ile
çalıştırılan kumandalar istemeden yapılan uzun süreli çalışmaya karşı korunmuş olmalıdır. Bu koruma ya
makinanın sıkışma yönündeki daha ileri hareketini önlemeli veya operatörün geri çevirmesine izin vermeli veya
sıkışma hareketini durdurmalıdır. Platformda bulunan ayak ile çalıştırılan kumandalar tırtıllı ve yüzeyleri
kaymaya karşı dirençli olmalıdır.

Kumandalar, YSİP’nın hareket eden parçalarından operatörün zarar görmesini önleyecek şekilde
konumlandırılmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ve gözle muayene ile yapılır.

5.7.2. Tip 2 ve Tip 3 YSİP’nda, seyir kumandalarının diğer kumandalarla eş zamanlı olarak çalıştırılması
mümkün olmamalıdır. Bu kural raylı YSİP’na uygulanmaz. Bu kural, Madde 5.11’e uygun bir güvenlik tertibatı
ile sağlanmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.3 YSİP’nın tüm hareketlerinin yönü kelime veya sembollerle kumandaların üzerinde veya yanında anlaşılır
bir biçimde gösterilmelidir. Bütün kumandalar mümkün olduğu kadar mantıksal işlem için düzenlenmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.4 Kumanda tertibatları iş platformu üzerinde konumlanmış olmalıdır. Bu durum, taban veya zemin
seviyesinden çalıştırılan çift kumandaların hükmünü engellemez. Çift kumandalar, yetkisiz kişiler tarafından
çalıştırılmaya karşı korunmalı ve acil durum tertibatı olarak kullanılabilmelidir (bk. Madde 5.7.8 ve Madde
5.7.9).

Çift kumandalar ve platform kumandaları kilitlenmelidir, böylece YSİP’nı aynı anda sadece bir kumanda
pozisyonunda çalıştırmak mümkün olur. Bu konum çift kumanda konumunda yerleştirilmiş olan ve Madde 5.11
ile uygun bir güvenlik tertibatı kullanılarak yapılır.

Telsiz kumanda sistemleri kullanılırsa, bu sistemler Ek F (Zorunlu hükümler) hükümleri ile uyumlu olmalıdır.
Uzantı yapısının ve yükseltilmiş tahrik fonksiyonlarının çalışması, sadece telsiz kumandalar imalatçı tarafından
özel olarak tasarımlanmış bir konumdaki iş platformunda yerleştirilmiş olduğu zaman mümkün olmalıdır.

Telsiz kumandanın varlığını ortaya çıkaracak tertibatı engellemek kolay olmamalıdır ve Madde 5.11’e uygun
olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ve gözle muayene ile yapılır.

5.7.5 YSİP’da, her bir kumanda konumunda EN ISO 13850 standardı ile uyumlu olan “acil durumlarda
durdurma teçhizatı kumandaları” olmalıdır.

Acil durumlarda durdurma teçhizatı kumandaları, tam akışlı kumanda vanalarına sahip olan ve kumanda
düğmeleri mekanik olarak kumanda vanası makaralarına bağlanmış olan YSİP’da gerekmez (el ile devreden
çıkarma).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.6 Pilot ve selenoid kumanda vanaları, güç arızası durumunda ilgili hareketi durduracak şekilde
tasarımlanmalı ve monte edilmelidir.

51
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.7 Güç beslemesinin arızasından sonra gücün tekrar başlatılması veya yenilenmesinde, operatör tarafından
istenilen bir işlem yapılmadıkça hiçbir hareket olmamalıdır.

Doğrulama: İşlevsel deney ile yapılır.

5.7.8 YSİP, ana güç kaynağı arızalanırsa (örneğin yakıtsız, boş batarya), engellere takılmadan iş platformunu
manevra yapma ihtiyacını göz önünde bulundurarak (bk. Madde 7.2.5), iş platformunun tehlikesiz bir şekilde
terk edilebileceği bir konuma gelebilmesini sağlamak için devreye giren bir sisteme (tercihen ikincil bir güç
ünitesi, alternatif olarak bir el pompası veya yerçekimi etkisiyle alçalan vanalar) sahip olmalıdır.

Sisteme ait kumandalarının yeri zeminden kolaylıkla erişilen bir konumda olmalıdır
(bk. Madde 5.7.4).

İş platformunu herhangi bir konumundan başka bir yol kullanarak (örneğin, sabitlenmiş merdivenler vasıtasıyla)
terk etmek veya iş platformuna erişmek mümkünse, yukarıdaki kuralların uygulanmasına gerek yoktur.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.9 Acil durumlarda durdurma ve/veya güvenlik fonksiyonları/teçhizatlarının devreye girmesi

5.7.9.1 Genel
Madde 5.7.9.4’te tanımlanmış olan durum hariç, acil durumlarda durdurma ve güvenlik
fonksiyonları/teçhizatlarının aynı zamanda devreye girmesi mümkün olmamalıdır.

5.7.9.2 Acil durumlarda durdurmanın devreye girmesi


Madde 5.7.5’e uygun olarak, acil durumlarda durdurma teçhizatının devreye girmesine sadece aşağıdaki
hususlarda izin verilmelidir:

 Kullanımda olmayan bir kumanda merkezinde (örneğin zemin kumandası seçilmiş dirsekli iskele kumanda
merkezi veya platform kumandası seçilmiş zemin kumandası ve bunun tersi durumda) ve/veya,

 Platform üzerinde sıkışmış ve/veya iş yapamaz duruma gelmiş bir operatörün kurtarılması için.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.9.3 Güvenlik fonksiyonları/teçhizatlarının devreye girmesi


Bir güvenlik tertibatının hata yaptığı durumda (örneğin moment algılama sistemi, yük algılama sistemi veya
konum kumandası) operatörü kurtarmak için güvenlik fonksiyonları hükümsüz kılınabilir.

Güvenlik fonksiyonlarının devreye girmesine sadece kumanda merkezi seçme tertibatından bağımsız bir mod
seçme tertibatı vasıtasıyla izin verilir. Bu şekildeki bir mod seçme tertibatı, düşürülmüş hızda, bir anda bir
hareket olacak şekilde bas-çalıştır kumandalar tarafından çalıştırılan ve yetkisiz kullanılmaya karşı
korunulması gereken bir güvenlik tertibatıdır.

Devreye giren güvenlik fonksiyonlarının/tertibatlarının yanlış kullanımına karşı korunmayı ve kullanılmış veya
değiştirilmiş olduğuna dair gözle görülür belirtiler vermeyi sağlayan belirgin özellikler olmalıdır. Bu belirtiler;
belirgin özellikler güvenlik tertibatı/tertibatları çalışmadan veya erişilmeden önceki durumuna geri getirilene
kadar devam etmelidir. Belirtilerin orijinal durumlarına yeniden ayarlanması bir aracın kullanımını
gerektirmelidir (örneğin şifre veya fiziksel bir araç).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.9.4 Yük algılama sistemi ve acil durumda durdurmanın devreye girmesi


Sıkışmış ve/veya iş yapamaz duruma gelmiş olan bir operatörü kurtarmak için acil durumlarda durdurma
teçhizatı ve yük algılama sisteminin aynı zamanda devreye girmesine müsaade edilebilir. Yük algılama
sisteminin devreye girmesi, operatörü kurtarmak için platformun yeteri kadar hareketine izin vermelidir.

52
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve işlevsel deney ile yapılır.

5.7.10 İş platformunun hareketinin hızını acil durdurma operasyonlarında bile normal hızın 1,4 katı ile
sınırlandırmayı sağlayan bir tertibat olmalıdır.

Doğrulama: İşlevsel kontrol ile yapılır.

5.8 Elektrik teçhizatı


5.8.1 YSİP’nın elektrik teçhizatı ilgili CENELEC standardları ve özellikle EN 60204-1 standardının gerekleri ile
uyumlu olmalıdır. YSİP, özel şartlar nedeniyle EN 60204-1:2006 standardının aşağıda verilen “a ila d” şıkları
kapsamı dışında kullanılırlarsa sapmalar zorunlu olur ve imalatçı gerekli güvenlik önlemlerini almalıdır ve/veya
çalışma sınırlamalarını talimat el kitabında belirtmelidir.

a) Madde 4.3.3 d.a. beslemeleri,

b) Madde 4.4.3 çevre hava sıcaklığı,

c) Madde 4.4.5 yükseklik,

d) Madde 13.4.3 makinanın hareketli elemanlarına birleştirme.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.8.2 Ana bir anahtar kolaylıkla erişilebilen bir konuma monte edilmelidir. Bu anahtarın istem dışı kullanılmasını
önlemek için asma kilit veya eş değeri kullanılarak tecrit edilmiş konumda güvenli hale getirilmesi mümkün
olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.8.3 Esneklik gerekli olduğu zaman kablolar çok demetli olmalıdır ve gerektiğinde yağa karşı dirençli olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.8.4 Bataryalar kısa devrelerden kaynaklanan zararlara karşı ve mekanik hasarlara karşı korunmalıdır.
Bataryanın sökülmesi (ayrılması), yani elektrik beslemesinin kesilmesi (örneğin, şarj ederken), kolaylıkla
mümkün olmalı ve bir alet kullanılmayı gerektirmemelidir.
Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.8.5 Su girişini önlemek gerektiğinde EN 60529 standardı ile uyumlu korumalarla sağlanan en az koruma
derecesi IP 54 olmalıdır. İmalatçılar, daha yüksek koruma derecesi gerektiren ve tahmin edilebilen kullanım
şartlarını (örneğin, sudan başka sıvıları) dikkate almalıdırlar.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.8.6 Makinalar; elektromanyetik bozulmalara karşı tasarımlandığı şekilde planlanan kullanım ortamında
güvenli olarak çalışmak için yeterli etkilenmeme özelliğine sahip olmalıdır. Makinalar; imalatçı tarafından
tasarımlanan bozulma tiplerine ve seviyelerine maruz kaldığı zaman tehlikeye düşmemelidir. Makinaların
imalatçıları; alt grupların satıcılarının tavsiyelerini dikkate alarak donanım ve alt grupların tasarımını yapmalı,
monte etmeli ve elektrik tesisatı döşemelidir.

Makina imalatçısı tarafından öngörülen elektromanyetik çevre şartlarındaki radyasyondan dolayı meydana
gelmeyecek mümkün çalışma bozukluğu ile ilgili örnekler aşağıdaki hususları içermelidir:

 Beklenmedik anda çalışmaya başlaması,

 Durdurma komutu önceden verilmişse, makinanın durdurulmasının önlenmesi,

 Acil durumlarda durdurma teçhizatı işlevinin tekrar baştaki konumuna gelmesi,

53
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

 Arıza bulma kapasitesinde azalma meydana gelmesi,


 Herhangi bir güvenlik veya kenetleme tertibatının çalışmasında tutukluluk meydana gelmesi,
 Makina parçalarının güvenli hız sınırının aşılması.

5.9 Hidrolik sistemler


5.9.1 Hidrolik sistemde ilk kumanda vanasından önce bir basınç sınırlama tertibatı bulunmalıdır (örneğin,
basınç tahliye vanası). Hidrolik sistemde farklı maksimum basınçlar kullanılırsa, birden fazla basınç sınırlama
tertibatı bulunmalıdır.

Basınç sınırlama tertibatlarının ayarlanması aletlerin kullanılmasını gerektirmeli ve bu tertibatlar muhafaza


altında bulunabilmelidir.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.9.2 Her hangi bir basınç sınırlama tertibatının müsaade ettiği en yüksek basınca maruz kalabilecek borular
ve bunların bağlantıları, maruz kalabilecekleri bu basıncın en az iki katına kadar basınçta kalıcı şekil
değişikliğine (Rp02) uğramadan dayanabilecek şekilde tasarımlanmalıdırlar. Normal çalışmada, elemanlar
basınç sınırlama tertibatının müsaade ettiğinden daha yüksek basınçlara maruz kalabilirlerse, bu elemanlar
kalıcı şekil değişikliğine (Rp02) uğramadan maruz kalabilecekleri basıncın en az iki katına kadar basınca
dayanabilecek şekilde tasarımlanmalıdırlar, fakat arıza durumları için Madde 5.10.1.2’ye bakılmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.9.3 Herhangi bir basınç sınırlama tertibatının müsaade ettiği en yüksek basınca maruz kalabilen hortumların
ve hortum bağlantı parçalarının patlama basınçları, bu en yüksek basıncın üç katından daha az olmamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.9.4 Hidrolik sistemin Madde 5.9.2, Madde 5.9.3 ve Madde 5.10’da belirtilenler haricindeki bütün elemanları
aşırı yük deneyi yapmak için gerekli olan herhangi bir geçici basınç artırılması da dâhil en az maruz kalacakları
en yüksek basınca göre sınıflandırılmalıdır (bk. Madde 6.1.4.3).

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.9.5 Her hidrolik devre, doğru çalışmanın kontrol edilebilmesine imkân sağlayacak yeterli sayıdaki manometre
bağlantısına sahip olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.9.6 Hidrolik devrenin tasarımı, sıkışan havanın tahliye edilmesini sağlamalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

5.9.7 Atmosfer ortamına açık olan herhangi bir akışkan depolama tankı, bir hava giriş filtresine sahip olmalıdır.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.9.8 Her akışkan depolama tankı, YSİP taşıma konumunda iken hem müsaade edilen en yüksek akışkan
seviyesini ve hem de gerekli olan en az akışkan seviyesini gösteren ve kolaylıkla erişilebilir tertibatlara sahip
olmalıdır.
Doğrulama: Gözle muayene ve işlevsel deney ile yapılır.

5.9.9 Her hidrolik sistem, sistemin ve sistem elemanlarının güvenli çalışması için gerekli akışkanın temizlik
seviyesini sağlayan tertibata sahip olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ile yapılır.

54
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.9.10 Gaz yüklü akümülatör ile birlikte çalışan hidrolik sistemlerde, sistem basınçsız durumda iken akışkan
basıncını otomatik olarak tahliye eden veya akümülatörü pozitif olarak izole eden tertibat bulunmalıdır.

Sistem kapalı olduğunda gaz yüklü akümülatörün basıncının tasarım itibari ile tutulması gerekirse,
akümülatörün üzerinde veya yakınında görülebilir bir konumda güvenli hizmet için tam bilgi verilmelidir. Bilgi
“Dikkat – Basınçlı kap” ifadesini içermelidir. Devre diyagramı hakkında aynı bilgi talimat el kitabında (bk. Madde
7.1.1.7 a)) verilmelidir.

Gaz yüklü akümülatörün üzerinde “Dikkat – Basınçlı kap. Sökmeden önce boşalt” uyarı etiketi olmalıdır.

Doğrulama: Tasarım kontrolü ve gözle muayene ile yapılır.

5.9.11 Hidrolik hortumlar, tehlikeye (örneğin, bir hidrolik silindir hareket yönünün değiştirilmesi) neden olacak
herhangi bir yanlış birleştirmeden kaçınılacak şekilde tasarımlanmalı veya tanımlanmalı veya yerleştirilmelidir.

Doğrulama: Gözle muayene ile yapılır.

5.10 Hidrolik silindirler


5.10.1 Yapısal tasarım

5.10.1.1 Yük destekleyen silindirlerin uç duraklar gibi kullanılıp kullanılmayacağı da dikkate alınarak, yük
destekleyen silindirlerin tasarımı normal çalışma ve arıza durumları (bk. Madde 5.10.1.3) süresince
basınçların, yüklerin ve kuvvetlerin analizlerine dayandırılmalıdır. Piston kolu/piston bağlantısı ve kapakların
tasarımına özel itina gösterilmesi gerekir.

5.10.1.2 Normal çalışma şartları

5.10.1.2.1 Burkulma
En yüksek burkulma şartlarını meydana getiren artırılmış uzunluk, basınç, sapmalar ve harici olarak uygulanan
yüklerin kombinasyonlarını oluşturan çalışma şartlarını belirlemek imalatçının sorumluluğundadır.

Açıklama
F Yük a Sınırlandırılmış akış
p Sistem basıncı D Silindirin iç çapı
pFC Normal basınç d Piston kolu çapı

Şekil 10 — Normal çalışmada silindir basınçları (Silindir sıkıştırma konumunda)

55
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
F Yük a Sınırlandırılmış akış
p Sistem basıncı D Silindirin iç çapı
pFT Normal basınç d Piston kolu çapı

Şekil 11 — Normal çalışmada silindir basınçları (Silindir çekme konumunda)

Açıklama

F Yük
D Silindirin iç çapı
d Piston kolu çapı
a Bozulmuş conta

 Pistonun üstünde ve altında eşit basınç


 Yük, piston alanı D2/4 alanı yerine kol alanı d2/4 ile desteklenir
 Normal basınç pFC, D2/d2 oranı ile artar

Şekil 12 — Conta arızası durumunda silindir basınçları

56
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
F Yük
p Sistem basıncı
pFC Yükten dolayı normal basınç
a Sınırlandırılmış akış
D Silindirin iç çapı
d Piston kolu çapı

Şekil 13 — Normal çalışmada, sıkıştırma konumunda çift silindirler

57
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
B Burkulma yükü a Sınırlandırılmış akış
F Yük b Kapatılmış hat
p Sistem basıncı D Silindirin iç çapı
PFC Yükten dolayı normal basınç d Piston kolu çapı

Şekil 14 — Bir hattı kapatılmış olan sıkıştırma konumundaki çift silindirler

5.10.1.2.2 Yapımla ilgili ayrıntı


Kaynatılmış birleştirmelerin tasarımı Madde 5.2.5.3’e uygun olmalıdır. Yük taşıyan vidalı birleştirmeler, ilgili
standardlar ile uyumlu olmalıdır. Gerilme hesaplamaları, üretim toleranslarından dolayı azaltılmış kayma
alanlarını ve hidrolik basınçlardan dolayı meydana gelen elastik şekil değişiklikleri hesaba katmalıdır. Değişken
çekme yüklerine maruz kalan vidalı birleştirmelerin tasarımında yorulma etkileri dikkate alınmalı ve istem dışı
ayrılma (vidanın açılması) önlenmelidir.

5.10.1.2.3 Basınç sınırlama tertibatlarının basınçları üzerindeki basınca neden olan şartlar

a) Silindirlerin hızını, silindirlere son had akışkan verilmesi sonucu gerçekleşebilen hızın altına düşüren ve
harici olarak uygulanan yükler nedeniyle oluşan normal basınca ilâve olarak iç basınç yüklemesine neden
olan tertibatların etkileri. Bu ilâve basınç aşağıdaki oranla belirlenebilir,

D2/(D2-d2)

Bu oranda; silindir çekmeye maruz kalmışken ve hız kumanda tertibatı dairesel halkalara etki ederken D
piston çapı ve d ise piston kolu çapıdır. Hız kumanda tertibatı kısmen açılan veya kapanan kumanda
vanası şeklinde olabilir.

b) Hareketsiz durumda iken silindir içerisinde kalan akışkanın ısıl genleşme etkisi.

(Bk. Şekil 11 ila Şekil 15)

58
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

5.10.1.3 Arıza durumları

5.10.1.3.1 Normal olarak oluşan basınç, basma yükleri altındaki çift etkili silindirlerde piston contalarındaki yağ
sızıntısından dolayı D2/d2 oranı ile artabilir. Bu durum özellikle silindir tüpteki ve başlıktaki gerilmeleri etkiler.
Bu gerilmeler akma gerilmesini (Rp0,2) geçmemelidir. Basınç artışı diğer hidrolik elemanlarla
sınırlandırılmadıkça, bu oran silindirdeki aynı basınçtaki vanalar, hortumlar ve borular için en düşük güvenlik
faktörüdür.

5.10.1.3.2 Birden fazla silindir aynı mekanizmayı (bk. Şekil 13 ve Şekil 14 ) çalıştırdığında, bloke olan
ve daha büyük yüklere maruz kalan veya daha büyük yüklerin meydana gelmesine neden olan bir silindirin
etkisine dikkat edilmelidir. Çift etkili silindirlerin olması durumunda, bu durum diğer silindirin/silindirlerin
oluşturduğu kuvveti/kuvvetleri veya diğer silindiri hareket ettirmek için gerekli kuvveti kapsar.

Arıza durumlarında hesaplanan en yüksek gerilme, malzemenin akma dayanımını (Rp0,2) geçmemelidir.

5.10.2 Yük taşıyan silindirler, haricî bir borunun (aşağıdaki “c” şıkkında gösterilenler hariç) arızasının neden
olduğu istem dışı hareketi önlemek için Madde 5.11’e uygun bir güvenlik tertibatına sahip olmalıdır. Bu tertibat
sadece silindir içindeki ısıl genleşme tarafından meydana getirilen dâhili bir kuvvet veya harici bir kuvvet
tarafından serbest bırakılmalıdır. Dâhili emniyet vanasının ayarlanması, emniyetsiz şartların meydana
gelmesine neden olacak hareketlere izin vermeyen bir basınçta olmalıdır.

Bunlar, aşağıdakilerden biri olmalıdır:

a) Silindirle birleşik veya

b) Doğrudan ve rijit olarak flanşla monte edilmiş veya

c) Silindire yakın yerleştirilmiş ve rijit borularla (mümkün olduğunca kısa) bağlantı sağlanmış, kaynaklı veya
flanşlı birleştirmelere sahip ve silindirlerin hesaplandığı şekilde hesaplanmış olmalıdır.

Silindir ve kapatma vanaları arasında sıkıştırma bağlantıları veya kıvrık boru bağlantıları gibi diğer tip bağlantı
tiplerine müsaade edilmez.

Not 1 - Bu şartlar Madde 5.5.1.6’yı sağlar.

Not 2 - Hortum patlama valfleri veya paraşüt valfleri tek başlarına bu şartı sağlamazlar.

Madde 5.10’un şartlarının doğrulanması: Tasarım kontrolü, işlevsel deney ve gözle muayene ile yapılır.

5.11 Güvenlik tertibatları

5.11.1 Bu standardda, bu maddeye atıf yapıldığında, ilgili güvenlik fonksiyonunu yerine getiren kumanda
sistemlerinin güvenlikle ilgili kısımları (SRP/CS), Çizelge 5’te belirtilmiş olan asgari performans seviyesine (PS)
(EN ISO 13849-1:2008 standardına göre) uygun olmalıdır.

EN 62061 standardına göre “Güvenlik Bütünlüğü Seviyeleri” (GBS)’ne karşılık gelen elektrik, elektronik ve
yazılım esaslı devreler için “ISO/TR 23849:2010” standardından alınarak aşağıda kopyası verilen “Çizelge 1”
uygun olarak kullanılabilir.

Performans
Saatteki ortalama muhtemel tehlikeli arıza Güvenlik Bütünlüğü Seviyesi
seviyesi
sayısı (1/h) (GBS)
(PS)
a ≥ 10−5 ila < 10−4 Özel güvenlik kuralları yok
b ≥ 3 × 10−6 ila < 10−5 1
c ≥ 10−6 ila < 3 × 10−6 1
d ≥ 10−7 ila < 10−6 2
e ≥ 10−8 ila < 10−7 3

59
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Güvenlik bütünlüğü seviyeleri ve performans seviyelerinin aynı güvenlik fonksiyonunda kullanıldıkları


durumda; kombinasyon ISO/TR 23849:2010, Madde 7.1 ve Madde 7.3’e uygun olmalıdır.

5.11.2 Madde 5.11.1’de bahsedilen güvenlik fonksiyonları ve performans seviyelerinin doğrulanması EN


ISO 13849-2 standardında verilir.

Arıza modları ve alt sistemlerin hatalarının hariç tutulmaları EN ISO 13849-1:2008 standardı Madde 7’ye uygun
olarak değerlendirilmeli ve doğrulanmalıdır. Yapılan bu değerlendirme ve doğrulamalar teknik dosya içeriğinde
bulunmalıdır.

5.11.3 Çizelge 5 ’te listelenen bir güvenlik tertibatının devreden çıkarılması; sadece güvenli bir tarzda,
aynı veya daha iyi performans seviyesine sahip ayrı bir tertibat kullanılarak mümkün olmalıdır.

Çizelge 5 — Güvenlik tertibatları için performans seviyeleri

EN ISO 13849-1 standardına


Güvenlik fonksiyonunun
Standardın maddesi uygun olması gereken
tanımı
performans seviyesi
5.3.1.1 Yaya kumandalı YSİP’nın
c hareketinin önlenmesi
5.3.1.2 Eğim sınırı üzerindeki hareketinin
c
önlenmesi
5.3.1.9 c Hareket hızının sınırlanması
5.3.2.1.2 c Dengeleyicilerin izlenmesi
5.3.2.1.3 Dengeleyici olmadan sınırlı aralık
d dışındaki çalışmanın önlenmesi
5.3.2.1.4 d Dengeleyicilerin izlenmesi
5.3.2.2.3, c Devirme kumanda veya kilidi
2. paragraf, 3. paragraf d Devirme kumanda veya kilidi
5.3.2.3 c Salınımlı dingillerin kumandası
2. paragraf, 3. paragraf d Salınımlı dingillerin kumandası
5.4.1.2 d Yük algılama sistemi
5.4.1.3.3 d Konum kumandası
5.4.1.4 d Moment algılama sistemi
5.4.3 Platformun aşağı doğru
c
hareketinin durdurulması
5.5.1.3 c Zincirin/kayışın izlenmesi
5.5.2.7 Halat gevşemesi durumunda
c hareketin durdurulması
5.5.3.7 Zincir gevşemesi durumunda
c hareketin durdurulması
5.5.5.2 Kremayer ve pinyonlu tahrik
c sistemlerinde aşırı hız regülâtörü
5.6.1 d (Ana-Uydu sistemleri olması
Dengeleme sistemi
halinde “c”)
5.6.3 c Koruma raylarının kilitlenmesi
5.6.17 Değiştirilebilir iş platformunun
c kilitlenmesi
5.7.2 b Kumandaların kilitlenmesi
5.7.4 Kumanda konumlarının
c
kilitlenmesi
5.10.2 Boru arızalanması durumunda
c yük tutan silindirlerin
hareketlerinin önlenmesi

60
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge 5’te bir performans seviyesinin “d” olarak belirtilmesi durumunda, mimari seçim “Kategori 3”
olmalıdır. Performans seviyesi “d” olan güvenlik fonksiyonları veya bunların “2”ye eş değer olan güvenlik
bütünlüğü seviyelerinin uygulanması hakkında daha geniş bilgi Ek J’de ana hatlarıyla belirtilir.

Sadece mekanik parçalar ihtiva eden güvenlik fonksiyonları için özel bir performans seviyesi gerekmez.

Not - EN ISO 12100:2010 standardı Ek A’da, güç kumanda sisteminde kumanda elemanları tanımlanır.
Bu tanımlamaya göre, örneğin yük tutma vanaları sistemin çalışan parçasına ait olarak düşünülürken
kumanda sisteminin güvenlikle ilgili kısmı olarak düşünülmez.

6 Güvenlik şartlarının ve/veya önlemlerinin doğrulanması


6.1 Muayene ve deneyler

6.1.1 Genel

YSİP’nın bu standardla uyumlu olduğunu garanti etmek için yapılan muayeneler ve deneyler aşağıdaki
hususlardan meydana gelmelidir:

a) Tasarım kontrolleri (bk. Madde 6.1.2),

b) İmalat kontrolleri (bk. Madde 6.1.3),

c) Deneyler (bk. Madde 6.1.4).

Muayene ve deneylerin sonuçları ve bu muayene ve deneyleri yapan kişinin/kişilerin adları ve adresleri imzalı
bir raporda kaydedilmelidir.

Çeşitli durumlar için yapılacak muayene ve deneylerin kapsamı Madde 6.1.4, Madde 6.2, Madde 6.3, Madde
7.1.1.5 ve Madde 7.1.1.6’da tanımlanmıştır.

6.1.2 Tasarım kontrolü


Tasarım kontrolü, YSİP’nın bu standarda uygun olarak tasarımlandığını doğrulamalıdır. Bu doğrulama;
aşağıdaki dokümanların kontrolünü içermelidir:

a) YSİP’nın ana boyutlarını içeren çizimler,


b) YSİP’nın kapasitesi hakkında gerekli bilgilerle birlikte YSİP’nın tanımı,
c) Kullanılan malzemeler hakkında bilgiler,
d) Elektrik, hidrolik ve basınçlı hava devrelerin diyagramları,
e) Talimat el kitabı,
f) Hesaplamalar.

Hesaplamaların kontrol edilebilmesine imkân sağlamak için gerekli bütün bilgiler dokümanlarda mevcut
olmalıdır.

6.1.3 İmalat kontrolü


İmalat kontrolü aşağıdaki hususları doğrulamalıdır:
a) YSİP kontrol edilen dokümanlara uygun olarak imal edilmiştir.
b) Aksamlar çizimlere uygundur,
c) Her bir tip halat, zincir ve hidrolik veya basınçlı hava hortumunun ayrı ayrı deney sertifikaları mevcuttur.
Bu sertifikalar, uygun şekilde en küçük kopma kuvveti veya patlama basıncını göstermelidir,
d) Özellikle yük taşıyan elemanlardaki kaynakların kalitesi, uygun Avrupa standard/standardların kullanımı
ile garanti edilir,

61
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

e) Parçaların (özellikle güvenlik tertibatlarının) yapımı ve monte edilmeleri bu standarda uygundur.

6.1.4 Deneyler

6.1.4.1 Genel
Deneyler aşağıdaki hususları doğrulamak için yapılmalıdır:

a) YSİP’nın dengede olması,


b) YSİP’nın yapısal olarak sağlam olması,
c) Bütün fonksiyonların doğru ve güvenli bir şekilde çalışması,
d) İşaretlemelerin yapılmış olması.

Aksi belirtilmediği takdirde, bütün deneyler YSİP’nın en olumsuz konumlarında yapılmalıdır.

Madde 5.7.4 ile uyumlu çift kumandaları olmayan YSİP’nın üzerinde bu deneyleri güvenli bir şekilde
gerçekleştirmek için özel yardımcılar gerekli olabilir.

6.1.4.2 Denge deneyler

6.1.4.2.1 Statik deneyler

YSİP, imalatçı tarafından belirtildiği gibi kullanılan herhangi bir dengeleyici ile birlikte imalatçının belirlediği
müsaade edilen en büyük şasi eğimi ve ilâve olarak 0,5lik bir eğim üzerinde kurulmalıdır. Deney yükü/yükleri,
Madde 5.2.4.1, Madde 5.2.4.2, Madde 5.2.4.3 ve Madde 5.2.4.4’te belirtilen en az avantajlı yük ve kuvvet
kombinasyonlarını temsil edecek şekilde uygulanmalıdır. Madde 5.2.4.1 kapsamındaki beyan yükünü temsil
eden, ana platform deney yükünden farklı beyan yükleri ile yüklü olan platform uzantısına/platform uzantılarına
sahip bulunan A Grup YSİP (bk. Madde 1.4) aşağıda tanımlandığı gibi olmalıdır:

Açıklama
1 İş platformu
2 Uzantı (tam olarak uzanmış)
Pwork İş platformu üzerindeki anma insan yükü
mext Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi
n İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı (bk. Madde 5.2.3.1)
mp Bir kişinin kütlesi olarak 80 kg (bk. Madde 5.2.3.1)

Şekil 15 — Statik deneyde uzantısı/uzantıları olan platformlar için beyan yükünün konumu

62
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

İnsanlar ile takımların veya malzemelerin yükleri uzantı üzerinde dağılmış olmalı ve gerekirse Madde 5.2.3.1’
de belirtildiği gibi ana güverte üzerinde olmalıdır.

Deney yükleri imalatçı tarafından belirlenen müsaade edilebilen en büyük şasi eğimi ve ilâve olarak 0,5°lik
eğimin etkileri dâhil olacak şekilde tekrar hesaplanırsa, deney yer seviyesinde gerçekleştirilebilir.

Gerekli olduğunda, YSİP’nın herhangi bir parçasının aşırı gerilmesinden kaçınmak için deney yükü/yükleri
uygun olan herhangi bir sağlam noktadan uygulanabilir.

Deney, en elverişsiz uzatılmış ve/veya kısaltılmış bütün konumlarda tekrar edilmelidir. Örnekler Çizelge 2 ve
Şekil 5’den Şekil 8’e kadar gösterilmektedir.

YSİP, deney yükünü/yüklerini desteklerken devrilmeden hareketsiz bir konuma gelebilirse dengelidir.

İş platformunun herhangi bir konumunda Madde 5.2.3.4’e uygun olarak uygulanan el kuvvetlerinden sonra iş
platformunda kalıcı hiç bir şekil değişikliği olmadığı da ayrıca gösterilmelidir.

6.1.4.2.2 Tip 2 ve Tip 3 YSİP üzerinde dinamik deneyler

6.1.4.2.2.1 Genel

Tip 2 ve Tip 3 YSİP özel deney durumunda en büyük devrilme momenti oluşturmak için uzantının veya iş
platformunun yarısı üzerinde düzgün dağılmış olan belirtilmiş beyan yükü uygulanarak engel deneylerine ve
frenleme deneylerine tabi tutulmalıdır.

Ana platformdan farklı beyan yükleri ile yüklü platform uzantısı/uzantılarına sahip olan Tip 2 ve Tip 3 Grup A
YSİP (bk. Madde 1.4) için yapılacak deneyler, aynı zamanda uzantı ve ana platform üzerinde aynı şekilde
dağılmış olan aşağıda verilen yükler ile gerçekleştirilmelidir.

Açıklama
1 İş platformu
2 Uzantı (tam olarak uzanmış)
Pwork İş platformu üzerindeki anma insan yükü
Pext Uzantı üzerindeki anma insan yükü
mp Bir kişinin kütlesi olarak 80 kg (bk. Madde 5.2.3.1)
me İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi (bk. Madde 5.2.3.1)
mext Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi
n İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı (bk. Madde 5.2.3.1)
next Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı

Şekil 16 — Dinamik deneyde uzantı/uzantılar ve ana platform üzerindeki yüklerin dağılımı

63
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Deneyler sadece aşağıda belirtilen ve uzantı üzerinde aynı şekilde dağıtılmış olan uzantı yükü ile
gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, devrilme momentlerini artıran ana platform yükleri Madde 5.2.5.1’e uygun olarak
hesaba katılmalıdır. Bu yüklerin hesaba katılması gerektiğine dair bir örnek aşağıda verilmektedir:

Açıklama
1 İş platformu
2 Uzantı (tam olarak uzanmış)
Pwork İş platformu üzerindeki anma insan yükü
Pext Uzantı üzerindeki anma insan yükü
mp Bir kişinin kütlesi olarak 80 kg (bk. Madde 5.2.3.1)
me İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi (bk. Madde 5.2.3.1)
mext Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi
f Devrilme ekseni dışındaki ana platform yükünün oranı
T/L Devrilme ekseni
n İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı (bk. Madde 5.2.3.1)
next Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı

Şekil 17 — Dinamik deneyde, devrilme ekseni dışındaki ana platform yükünün oranı ile
uzantı/uzantılar ve ana platform üzerindeki yüklerin dağılımı

Tasarımda belirlendiği şekilde iş platformu ve uzantı yapısının sabitlenmiş en olumsuz biçiminde olduğu halde
deney yapılmalıdır.

Farklı deneyler için sabitlenmiş en olumsuz farklı biçimler mevcut olabilir.

64
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

6.1.4.2.2.2 Engel ve çukur deneyleri


Deneyler, YSİP’nın uzatılmış her bir konumunda, farklı yükseklikler için farklı seyir hızlarına müsaade edildiği
durumlarda, bu yükseklikler için müsaade edilen en yüksek hızlarda bu yüksekliklerin her birinde ileri ve geri
yönlerde olmak üzere her iki sürüş yönünde sürerek tekrar edilmelidir. Bütün durumlarda, ön aks tekerlekleri
makinanın boyuna paralel olmalıdır.

Bu deneyler için devirme sensörlerinin devreden çıkarılması gerekebilir.

Bu deneyler süresince, müsaade edilebilir rüzgâr hızının etkileri için benzer şartları oluşturmaya gerek yoktur.

Palet monte edilmiş olan YSİP için yapılan engel 0,1 m  0,1 m kesitli bir bloktan meydana gelmelidir.

YSİP kilitlenebilir salınımlı dingil/dingiller ile teçhiz edilmiş ise dingil/dingiller yükseltilmiş platform ile seyrine
izin verilen aks mafsalının sınırında engellenmelidir.

Deneyler süresince YSİP devrilmemelidir.

Deneyler aşağıda anlatıldığı şekilde gerçekleştirilmelidir:

a) Bir engele çarpma deneyleri için, raylı YSİP haricindeki Tip 2 ve Tip 3 YSİP, düz bir zemin üzerinde
sürülmeli ve aşağıda verilen işlemler uygulanmalıdır:

1) Her bir yönlendirme tekerleği veya ray hattı sırasıyla sürme yönüne dik olarak 0,1 m yüksekliğindeki
engelle temasa geçmeli,

2) Her iki yönlendirme tekerlekleri veya ray hatları eş zamanlı olarak aynı engel ile temasa geçmelidir.

YSİP bir durağa gelinceye veya her iki yönlendirme tekerlekleri veya ray hatları engele çıkıncaya kadar
tahrik kontrolü en üst düzeyde sürdürülmelidir.

b) Çukur deneyleri için, beton yol dışında kullanım için tasarımlanmış olan, raylı YSİP haricindeki Tip 2 ve Tip
3 YSİP, düz bir zemin üzerinde sürülmeli ve aşağıda verilen işlemler uygulanmalıdır:

1) Her bir yönlendirme tekerleği veya ray hattı sırasıyla 0,1 m yüksekliğindeki bir çukurdan uzaklaşmalı,
deney makinası çukur yönüne dik olarak çukura yaklaşmalı ve her iki yönlendirme tekerlekleri veya
ray hatları çukurdan dışarı çıkana kadar sürülmelidir,

2) Her iki yönlendirme tekerlekleri veya ray hatları aynı çukurdan eş zamanlı olarak uzaklaşmalıdır.

Her iki yönlendirme tekerlekleri veya ray hatları çukura girinceye veya çukuru çıkıncaya kadar tahrik
kontrolü en üst düzeyde sürdürülmelidir.

c) Çukur deneyleri için, asfaltla kaplanmış veya beton yol kullanım için tasarımlanmış olan, raylı YSİP
haricindeki Tip 2 ve Tip 3 YSİP, düz bir zemin üzerinde sürülmeli ve aşağıda verilen işlemler uygulanmalıdır:

1) Her bir yönlendirme tekerleği veya ray hattı sırasıyla bir kenarı 600 mm olan kare şeklindeki ve 100
mm’lik derinlikteki bir çukur içine, deney çukurunun kenarına dik olarak kenar genişliğinde sıralanmış
bir ön tekerlek veya ray hattı ile sürülür. Deney tekerleği veya ray hattı çukurun kenarları boyunca
bütün lokasyonlarda (sadece bir yönlendirme tekerleği veya ray hattı her bir girişim için çukura
girmelidir) çukura girmelidir.

Deney tekerleği çukura girinceye kadar hız en üst düzeyde sürdürülmelidir.

d) Palet üzerindeki YSİP için, aşağıdaki deneyler sıra ile birbiri arkasından gerçekleştirilmelidir:

1) Her bir palet ile sırasıyla blok üstünden geçilir,


2) Eş zamanlı olarak her iki paletle blok üstünden geçilir. 4 palet olması durumunda eş zamanlı olarak
ön paletler ve sonra eş zamanlı olarak arka paletler ile blok üstünden geçilir.

6.1.4.2.2.3 Frenleme deneyleri


Tip 2 ve Tip 3 YSİP, farklı yükseklikler için farklı seyir hızlarına müsaade edildiği durumlarda, bu yüksekliklerin
her biri için müsaade edilen en yüksek hızlarda, her bir YSİP konumumda ve bu konumlarda en az dengeyi
65
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

birlikte meydana getiren eğim, yükler ve kuvvetlerin kombinasyonunda ileri ve geri olmak üzere her iki yönde
kumandanın müsaade ettiği en kısa sürede durdurulmalıdır.

Bu deneyler süresince, müsaade edilebilir rüzgâr hızının etkileri için benzer şartları oluşturmaya gerek yoktur.

Yukarıdaki deneyler süresince YSİP devrilmemeli ve durdurma mesafesi Madde 5.3.1.10’a uygun olmalıdır.

6.1.4.3 Aşırı yük deneyi


Deney yükü; güç tahrikli YSİP için beyan yükünün % 125’i ve el ile hareket ettirilen YSİP için beyan yükünün
% 150’si olmalıdır.

Ana platformdan farklı beyan yükleriyle yüklü platform uzantısına/uzantılarına sahip Grup A YSİP için (bk.
Madde 1.4) deney yükü aşağıda tanımlandığı şekilde olmalıdır:

Açıklama
1 Ana platform
2 Uzantı (tam olarak uzanmış)
Pext Uzantı üzerindeki anma insan yükü
mext Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen takımlar ve malzemelerin kütlesi
Pwork İş platformu üzerindeki anma insan yükü
N İş platformu üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı (bk. Madde 5.2.3.1)
mp Bir kişinin kütlesi olarak 80 kg (bk. Madde 5.2.3.1)
next Uzantı üzerinde bulunmasına izin verilen kişi sayısı

Şekil 18 — Aşırı yük deneyinde platform uzantısına/uzantılarına sahip olan platformlar için deney
yükünün konumu

İnsan ve takımların/malzemelerin yükleri uzantı üzerinde ve eğer gerekirse Madde 5.2.3.1‘de belirtildiği şekilde
ana güverte üzerinde dağılmalıdır.

Deney yüküyle yapılan bütün hareketler, yükün güvenli bir şekilde kontrolü ile uygun hızlanmalar ve
yavaşlamalarla gerçekleştirilmelidir. Deney yüklü birkaç hareketin yapılması gerektiğinde (örneğin yükseltme,
alçaltma, çevirme, seyir hareketi), tasarımlanan hareketler ayrı olarak ve en az avantajlı konumlara gereken
dikkat gösterilerek önceki hareketlerle ilgili titreşimler ortadan kaldırıldığında yapılmalıdır.

66
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Bir YSİP’nın yüklerinin veya dış erişimlerinin çeşitli kombinasyonlarından dolayı farklı deney yükleriyle deneyler
yapılması gerektiğinde, bir performans deneyi ile en az avantajlı şartlarda yeterince benzeştirme yapılabildiği
durum haricinde bütün hareketler tüm deney yükleri ile gerçekleştirilmelidir.

Aşırı yük deneyi esnasında YSİP düz bir zemin üzerinde olmalıdır ve uzantı yapısı, YSİP’nın yük taşıyan
herhangi bir parçasında en yüksek gerilme oluşturan bütün konumlara getirilmelidir.

Bu deney süresince, müsaade edilebilir rüzgâr hızının etkileri için benzer şartları oluşturmaya gerek yoktur.

Aşırı yük deneyi süresince, frenleme sistemleri deney yükünü/yüklerini durdurma ve devam ettirme
kapasitesine sahip olmalıdır. Deney yükü/yükleri kaldırıldıktan sonra YSİP’nda kalıcı şekil değişikliği
olmamalıdır.

6.1.4.4 Çalışma konumunda havalı lastik tekerlekler veya süspansiyonlar ile desteklenen YSİP için ilave
deneyler

Çalışma konumunda havalı lastik tekerlekler veya süspansiyonlar ile desteklenen YSİP için beyan yükünün %
150’si ile bir deney gerçekleştirilmelidir. Bu deney süresince YSİP, havası boşalmış lastik bir tekerlek ve
süspansiyon çökmesinden türeyen eğim fazlalılığı imalatçı tarafından tanımlanmış olan izin verilebilir en büyük
şasi eğimi üzerine eklenmelidir.

Yukarıdaki deneyler süresince YSİP devrilmemelidir.

6.1.4.5 İşlevsel deneyler


İşlevsel deneyler aşağıdaki örneklerle gösterilmelidir:
a) Beyan hızlarında beyan yükünün % 110’unu taşırken bütün hareketler için YSİP düzgün bir şekilde hareket
edebilir,

b) Bütün güvenlik tertibatları doğru bir şekilde çalışır,

c) Müsaade edilen en yüksek hızlar aşılmaz,

d) Müsaade edilen en yüksek hızlanmalar ve yavaşlamalar aşılmaz.

6.2 YSİP’nın tip deneyleri


Yeni bir tasarıma veya mevcut olan bir tasarıma önemli derecede değişiklik yapılarak imal edilen ilk YSİP
aşağıdaki deneylere tabi tutulmalıdır:

a) Tasarım kontrolü (bk. Madde 6.1.2),

b) İmalat kontrolü (bk. Madde 6.1.3),

c) Deneyler (bk. Madde 6.1.4).

6.3 Piyasaya arz etmeden önce yapılacak deneyler


Bir tip deneyine tabi tutulmuş modele göre yapılan YSİP piyasaya arz edilmeden önce aşağıdaki deneylere
tabi tutulmalıdır:

a) Fren deneyi (bk. Madde 6.1.4.2.2.3),

b) Aşırı yük deneyi (bk. Madde 6.1.4.3),

c) İşlevsel deneyler (bk. Madde 6.1.4.5)

67
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

7 Kullanım kılavuzu
7.1 Talimat el kitabı

7.1.1 Genel

7.1.1.1 İmalatçı veya ülkede yerleşik yetkili temsilcisi EN ISO 12100:2010 standardı, Madde 6.4.5’e uyan bir
“Talimat El Kitabı” hazırlamalıdır.

Yalnızca uzman bakım personeli tarafından yapılması gereken bakım işlemleri için talimatlar diğer
talimatlardan ayrı olmalıdır.

İmalatçı veya yetkili temsilcisi tarafından veya bunların adına gerçekleştirilmiş olan aşırı yük ve işlevsel
deneyler ile ilgili ayrıntılı bir deney raporu imalatçı tarafından sağlanmalıdır.

Talimat el kitabı aşağıdaki maddede bulunan bilgileri ihtiva etmelidir.

7.1.1.2 Güvenli kullanım için ayrıntıları veren çalıştırma talimatları, örneğin:

a) YSİP’nın özellikleri, tanımı ve tasarımlanmış kullanımı (erişim konumu/konumları dâhil),

b) YSİP’nın kurulması hakkında bilgi, örneğin çalışma ve hareket ile dengeleyiciler/tekerlekler tarafından
meydana getirilen uygulanmış kuvvetleri için izin verilen en büyük eğim/eğimler,

c) Bütün normal kumandaların, aktif pozisyonda kaldığı, iptal edildiği veya kullanıma hazır olmayan bir
durumda olduğu durumlardaki şartları da dâhil olmak üzere acil durumda alçaltma ve herhangi bir acil
durumda durdurma tertibatının yeri, amacı ve kullanımı,

d) İş platformunun aşırı yüklenmesinin yasaklanması,

e) İş platformunun bir vinç olarak kullanımının yasaklanması,

f) Ulusal trafik mevzuatı,

g) Canlı elektrik iletkenlerinden sakınılması,

h) Sabit nesneler (binalar vb.) veya hareketli nesneler (araçlar, vinçler vb.) ile temastan kaçınma,

i) İlave teçhizatın (örneğin, merdivenler) kullanımı ile YSİP’nın erişiminde veya çalışma yüksekliğinde
meydana gelecek herhangi bir artışın yasaklanması,

j) YSİP’nın üzerinde rüzgâr yükünü artıran bilgi levhaları vb. herhangi bir ilâvenin yasaklanması (istisna için
bk. Madde 5.2.3.5),

k) Çevresel sınırlamalar (bk. Madde 5.8.1 b) ve c)),

l) Titreşim hakkında bilgi: Tüm gövdenin maruz kaldığı ağırlıklı ivmenin en yüksek ortalama karekök değeri
0,5 m/s2‘yi aşarsa, titreşim hakkındaki bilgi bu bilgiyi içermelidir. Bu değerin 0,5 m/s2‘yi aşmaması
durumunda da bundan bahsedilmelidir,

m) Makinanın güvenli durumu ile ilgili önemli günlük kontroller (yağ sızıntıları, gevşek elektrik
bağlantıları/birleştirmeleri, hasar görmüş hortumlar/kablolar, tekerleklerin/frenlerin/bataryaların durumu,
çarpışma hasarları, belirsiz talimat panoları, özel güvenlik tertibatları ve benzerleri),

n) Sökülebilir koruma raylarının yerleştirilmesi,

o) Yükseldiği zaman iş platformundan inmenin veya platforma binmenin yasaklanması,

p) Yükseltilmiş iş platformu ile dolaşılmasıyla ilgili tedbirler,

68
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

q) Paletli makinalar ile dolaşılmasıyla ilgili tedbirler,

r) Onaylanmış değiştirilebilir iş platformları,

s) Sınırlama teçhizatlarının kullanımı hakkında kılavuz,

t) Kaza veya bozulma durumunda izlenmesi gereken çalışma yöntemi; bir tıkanmanın meydana gelmesi
muhtemel ise güvenli olarak bloklanmayacak donanıma izin verecek şekilde izlenmesi gereken çalışma
yöntemi,

u) Kullanıldıkları zaman operatörlerin sağlık ve güvenliklerini etkileyeceklerse, kullanılacak yedek parçaların


ayrıntılarıyla belirtilmesi,

v) İş yerinde/yerlerinde belirtilmiş olan A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesinin 70 dB değerini aşması. A-
ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesinin 70 dB değerini aşmaması gerekiyorsa bu durum belirtilmelidir.

Gürültü emisyonu hakkındaki bilgi, satış belgesinde de bulunmalıdır.

Bu değerler YSİP için ölçülmüş gerçek değerler veya imal edilecek YSİP’nı temsil eden YSİP ile teknik olarak
karşılaştırılabilmesi için alınmış ölçüler esas alınarak belirlenmiş değerler olmalıdır.

Uyumlaştırılmış standardların uygulanmadığı durumlarda, ses seviyeleri makinalar için en uygun yöntem
kullanılarak ölçülmelidir. Ses emisyon değerleri belirsizlikleri gösterdiğinde, bu değerlerin civarındaki değerler
belirtilmelidir. Ölçüm süresince makinaların çalışma şartları ve kullanılmış olan ölçme yöntemleri
tanımlanmalıdır.

Tanımlanmamış veya tanımlanamamış olan iş yeri/yerlerinin olması durumlarında, A-ağırlıklı ses basınç
seviyeleri, erişim platformu veya zeminden 1,6 m’lik bir yükseklikte ve makinaların yüzeyinden 1 m’lik bir
mesafede ölçülmelidir. En büyük ses basıncının konumu ve değeri gösterilmelidir.

Ses basınç seviyeleri veya ses güç seviyelerinin ölçülmesi için diğer kuralların şart koşulduğu Avrupa Birliğinin
“Özel Topluluk Direktiflerinin” bulunduğu yerlerde bu özel direktifler uygulanmalıdır ve bu bölümün karşılık
gelen hükümleri uygulanmamalıdır.

w) Hurdaya ayırma araçları hakkında tavsiye ve özel hurdaya ayırma araçlarını gerektiren malzemelerin tanımı
(bk. EN ISO 12100:2010 standardı, Madde 6.4.5.1 b)).

7.1.1.3 Taşıma ve depolama bilgisi, örneğin:

a) Kullanım yerleri arasındaki taşımada YSİP’nın parçalarının güvence altına alınması için özel hükümler,

b) Yükseltme noktalarını, kütlesini, ağırlık merkezini ve benzeri yükseltme amacıyla kullanılan bilgileri de
içeren, kullanım yerleri arasındaki taşıma için diğer araçlara/gemilere yükleme yöntemi,

c) Kapalı veya açık alanlarda depolama sürelerinden önce alınması gereken önlemler,

d) Isı, soğuk, nem, toz ve benzeri gibi aşırı çevre şartlarına maruz kalma, depolama sürelerinden sonra
kullanımdan önce yapılacak kontroller.

7.1.1.4 İşletmeye alma, örneğin:


a) Piyasaya arz edilmeden önce yapılacak deneyler (bk. Madde 6.3),

b) Çevre şartlarındaki değişikliklerden (kış, yaz, değişen coğrafi konum vb.) veya uzun süre depolamadan
sonra ilk kullanımda elektrik besleme devresi, hidrolik yağlar, yağlayıcılar ile ilgili kontrollerin yapılması.

7.1.1.5 Periyodik olarak yapılacak muayeneler ve deneyler, örneğin:

a) Çalışma şartları ve kullanım sıklığına göre periyodik olarak gerçekleştirilecek muayeneler ve deneyler,

b) Periyodik olarak gerçekleştirilecek muayeneler ve deneyin içeriği, örneğin:

69
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

1) Yük taşıyan parçaların ve kaynakların korozyonuna ve diğer hasarlarına özel itina göstererek yapının
gözle yapılacak muayenesi. Bu muayene uzantı yapısının mafsallı parçalarının pimli bağlantıları gibi
dönme parçalarına özellikle uygulanır.

2) Güvenlik tertibatlarının mekanik, hidrolik, havalı ve elektrik sistemlerinin özel itina göstererek
yapılacak muayenesi,

3) Frenlerin ve/veya aşırı yük tertibatlarının etkinliğini doğrulama deneyi,

4) İşlevsel deneyler (bk. Madde 6.1.4.5).

c) Periyodik muayeneler ve deneylerin sıklığının ve kapsamının ulusal mevzuata da bağlı olacağı tavsiyesi.

7.1.1.6 Halen kullanımda olan bir YSİP’na yapılan önemli değişiklikler veya önemli tamirattan sonra yapılacak
muayeneler ve deneyler; değişiklikler veya tamirin tipine karşılık gelen kapsam aşağıdakilerden ibaret
olmalıdır:

a) Tasarım kontrolü (bk. Madde 6.1.2),

b) İmalat kontrolü (bk. Madde 6.1.3),

c) Pratik deneyler (bk. Madde 6.1.4).

Bu standard “önemli değişiklikler” veya “önemli tamirat” için YSİP’nın tamamının veya bir kısmının dayanım
veya performansını etkileyen modifikasyonları kapsar.

7.1.1.7 Eğitilmiş personelin kullanımı için bakım bilgisi (bk. Giriş), örneğin:
a) Elektrik/hidrolik devre diyagramlarını da içeren YSİP hakkında teknik bilgi,

b) Düzenli/sıklıkla kontrol gerektiren tüketim malzemeleri (yağlayıcılar, hidrolik yağı seviyesi ve durumu,
bataryalar, vb.),

c) Güvenlik tertibatları, yük tutma düğmeleri, devreye giren acil durum tertibatı ve herhangi bir acil durdurma
tertibatını içeren ve belirli aralıklarla kontrol edilmesi gereken güvenlik tertibatları,

d) Bakım esnasında güvenliği sağlamak için alınan önlemler,

e) Meydana gelebilecek herhangi bir tehlikeli durum (korozyon, çatlama, aşınma vb.) için kontrol etme,

f) Parçaların muayenesinin ve tamiratının/değiştirilmesinin yöntemi ve sıklığı için kriterler, örneğin,

1) Tel halat tahrik sistemleri. Madde 5.5.2.1 a)’ya göre tek tel halatlar veya Madde 5.5.2.1 b) 1) veya b)
2) veya b) 3)’e göre sistemlerdeki birinci ve ikinci halatlar. Bu halatların herhangi birinde ISO 4309’da
gösterilen aşınma kriterleri tespit edildiğinde değiştirilmelidir,

2) Zincir tahrik sistemleri. Madde 5.5.3.1 a)’ya göre tek zincirler veya Madde 5.5.3.1 b)1) veya b) 2)’ye
göre zincir çiftleri. Bu zincirlerin herhangi birinde imalatçının aşınma sınırları tespit edildiğinde
değiştirilmelidir,

3) Uygulanabildiğinde diğer bileşenler (örneğin, tahmin edilen çalışma ömrü),

g) Özellikle, yük destekleyen ve güvenlikle ilgili parçalar olmak üzere, yalnızca imalatçının değiştirilmesini
onayladığı parçaların kullanılmasının önemi,

h) Denge, dayanım veya performansı etkileyebilecek herhangi bir değiştirmede imalatçının onayını almanın
gerekliliği,

i) Ayarlama ayrıntıları ile birlikte ayarlama gerektiren parçalar,

j) Güvenli bir çalışma durumunun garanti edilmesi için bakımdan sonra gerekli olan bütün deneyler/kontroller.

70
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

k) Emniyet kemeri bağlama noktaları ve emniyet kemerlerinin bağlanmasıyla ilgili bağlama yapısının muayene
ve bakımı için talimatlar.

7.1.1.8 Amaçlanmış olan kullanımda yapılacak değişiklikler


İmalatçının belirttiği şartlar (bk. Madde 7.1.1.2 a)) haricindeki özel çalışma yöntemlerinden herhangi birinin
veya şartlarının uygulanacağı durumlarda, kullanıcıya en azından imalatçının yardım ve onayını alması
gerektiği tavsiye edilmelidir.

7.1.2 Talimat el kitabında aşağıdaki hükümlerin kaydedildiği kısımlar olmalı ve bu işlemler ile ilgili sertifikalar
muhafaza edilmelidir:

a) Muayene ve deneylerin sonuçları,

b) Önemli değişiklikler ve tamiratlar.

7.2 İşaretleme
7.2.1 Aşağıdaki bilgilerin silinmez şekilde yer aldığı bir veya daha fazla kalıcı imalatçı plâkası/plâkaları,
YSİP’nın kolaylıkla görülebilen yerlerine kalıcı olarak monte edilmelidir:

a) İmalatçının ve uygulanabildiği yerde yetkili temsilcisinin ticari adı ve tam adresi,

b) Makinaların modeli ve kısa gösterilişi,

c) Seri numarası veya üretim numarası,

d) İmalat işlemlerinin tamamlanmış olduğu imal yılı,

e) Yüksüz kütlesi, kg,

f) Beyan yükü, kg,

g) Müsaade edilen kişi sayısı ve teçhizatın kütlesi olarak verilen beyan yükü, kg,

h) Her biri, müsaade edilen kişi sayısı ve teçhizatın kütlesi olarak ayrı ayrı verilen farklı beyan yüklerini taşıyan
iş platformlarının beyan yükü, kg

i) Müsaade edilen en yüksek el kuvveti, N,

j) Müsaade edilen en yüksek rüzgâr hızı, m/s,

k) Şasinin müsaade edilen en büyük eğimi/eğimleri,

l) Haricî bir hidrolik güç beslemesi kullanılırsa hidrolik besleme bilgisi,

m) Haricî bir elektrik güç beslemesi kullanılırsa elektrik besleme bilgisi.

Bu bilgilerin bazıları YSİP üzerindeki diğer uygun yerlerde tekrarlı olarak verilebilir (bk. Madde 7.2.2 ve
Madde 7.2.7).

7.2.2 Aşağıdaki bilgiler her bir iş platformunun üzerinde kolaylıkla görülebilen bir yerine kalıcı olarak ve
anlaşılır bir biçimde işaretlenmelidir:

a) Beyan yükü, kg,

b) Müsaade edilen kişi sayısı ve teçhizatın kütlesi olarak verilen beyan yükü, kg,

c) Müsaade edilen en yüksek el kuvveti, N,

d) Müsaade edilen en yüksek rüzgâr hızı, m/s,

71
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

e) Uygulanabildiğinde müsaade edilen özel yükler ve kuvvetler.

Birden fazla beyan yükü belirlenmişse, bu değerler YSİP’nın konfigürasyonu ile bağlantılı olarak çizelge haline
getirilmelidir.

7.2.3 Her bir bağlantı noktası; bağlantı noktasına aynı anda bağlanabilen kişilerin sayısı ve "Sadece kısıtlama
için" (kelimesi veya sembolü ile) işaretlenmelidir.

7.2.4 İş platformu uzatılabilen, genişletilebilen veya uzantı yapısına göre nispeten hareket ettirilebilen YSİP, iş
platformunun bütün konumlarında ve konfigürasyonlarında taşıyabilecekleri beyan yüküyle işaretlenmelidir.

Birden fazla beyan yükü belirlenmişse, bu yükler iş platformunun konfigürasyonu ile bağlantılı olarak çizelge
haline getirilmelidir.

7.2.5 Devreye giren acil durum sistemlerinin (bk. Madde 5.7.8 ve Madde 5.7.9) kullanımı için talimatlar bu
sistemlerin kumandalarının yanına monte edilmelidir.

7.2.6 Ana iş platformu ile birlikte ikinci iş platformlarına sahip olan YSİP, toplam beyan yükü ve ilâve olarak da
her bir iş platformunun ayrı ayrı beyan yüküyle işaretlenmelidir.

7.2.7 Yalnızca kapalı alanlarda kullanılmak üzere tasarımlanmış YSİP’nın (rüzgâr yüklerinin dikkate
alınmasına gerek yoktur) bu durumu kolaylıkla görülebilen, tesir edecek bir yerinde kalıcı olarak ve anlaşılır bir
biçimde işaretlenmelidir.

7.2.8 Haricî güç beslemelerinin bağlantı noktaları, temel güç besleme bilgileri (bk. Madde 7.2.1) ile kalıcı olarak
ve anlaşılır bir biçimde işaretlenmelidir.

7.2.9 İşlevsel nedenlerden dolayı sökülebilen parçaların (örneğin dengeleyiciler) kolaylıkla görülebilir yerlerine
aşağıdaki bilgiler kalıcı olarak ve anlaşılır bir biçimde işaretlenmelidir:

a) İmalatçının veya tedarikçinin ismi,


b) YSİP modelinin kısa gösterilişi,
c) YSİP’nın seri veya üretim numarası.
7.2.10 Değiştirilebilir iş platformlarının kolaylıkla görülebilir yerlerine aşağıdaki bilgiler kalıcı olarak ve anlaşılır
bir biçimde işaretlenmelidir:
a) İmalatçının veya tedarikçinin ismi,

b) Parça numarası.

7.2.11 YSİP’nın kullanımı için kısaltılmış talimatlar uygun bir konuma kalıcı olarak ve anlaşılır bir biçimde
yapıştırılmalıdır. Bu kısaltılmış talimat operatöre kullanım için en azından yol gösterir.

7.2.12 YSİP’nın çıkıntı oluşturan bütün uç noktaları tehlike uyarı renkleri (bk. ISO 3864-1) ile işaretlenmelidir.

7.2.13 Her bir dengeleyici/tekerlek, YSİP’nın çalışması esnasında zeminde desteklemesi gerekebilen en büyük
yükle, kolaylıkla görülebilir bir konumda kalıcı olarak ve anlaşılır bir biçimde işaretlenmelidir.

7.2.14 Havalı lastik tekerleklerin basıncı YSİP üzerinde gösterilmelidir.

7.2.15 Güvenli açıklıkların veya yeterli korumanın mümkün olmadığı yerde, uyarı levhaları monte edilmelidir
(bk. Madde 5.4.3).
7.2.16 Madde 5.4.5’e uygun olarak sınırlandırılmış bir takozu bulunan YSİP, takoz yerinde olmadıkça bakım
esnasında yükseltilmiş iş platformu ve uzantı yapısı altındaki alana kişilerin girmemesini uyaran bir uyarı
levhası takılmalıdır.

7.2.17 Dengeleyicilerin kullanımını gerektiren Madde 5.1.2’ye göre olan YSİP’nda, dengeleyicilerin
konumlandırılması gerektiğini operatöre fark ettiren bir uyarı işareti operatör konumunda olmalıdır.

72
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

7.2.18 Gaz yüklü akümülatöre sahip hidrolik sistemler üzerinde “Dikkat – Basınçlı kap. Sökmeden önce boşalt”
uyarı etiketi olmalıdır.

7.2.19 Baştan sona 90°’den daha fazla döndürülebilen uzantı yapılarına sahip olan Grup B, Tip 3 YSİP’da;
platformdaki seyir kumandaları çalıştırıldığı zaman YSİP’nın hareket edeceği yönü gösteren ve taban üzerinde
yer alan ok işaretleri ile işaretlenmelidir. Bu ok işaretleri, platformdaki çalışma konumundan anlaşılır bir biçimde
görülebilir olmalı ve seyir kumandaları üzerindeki işaretler ile bağıntılı olmalıdır. Uzantı yapısı döndüğü zaman
çalışma yönlerinin ters yönünde dönen kumandalara sahip olan YSİP’na bu kural uygulanmaz.

73
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek A
(Bilgi için)

Rüzgâr hızlarının 12,5 m/s’den (Beaufort Skalası) daha büyük olduğu


durumlarda YSİP’nın kullanımı

Daha önce mevcut olan çeşitli standardların ve YSİP kullanıcılarının deneyimleri tartışıldıktan sonra CEN/TC
98’in orijinal “1 numaralı Çalışma Grubu” tarafından “Beaufort Skalası 6” kabul edilmiştir. Kullanıcılardan gelen
önemli bir tepki bu rüzgâr hızının doğal bir sınırı temsil etmesi şeklinde olmuştur. Operatörler, bu seviyedeki
rüzgâr hızının makinaya etkilerini fark ederek kullanılmasında isteksiz davranmışlardır.

Ara sıra veya bölgesel olarak düzenli biçimde daha yüksek rüzgâr hızlarının olduğu kabul edilmiş ve
tartışılmıştır. Ancak YSİP’nın, operatörlerin rahatlıkla farkında olabileceği istisna durumlara göre
tasarımlanmasını beklemenin mantıklı olmadığı düşünülmüştür.

(Bu durumda, rüzgâr kuvvetlerinin rüzgâr hızının karesi oranında arttığı gerçeği dikkate alınmıştır).

Daha yüksek rüzgâr hızlarının "Özel yükler ve kuvvetler" kategorisine girdiği (bk. Madde 5.2.3.5) ve aşağıdaki
hususlara uyulabileceği konusunda anlaşma sağlanmıştır:

a) Daha yüksek rüzgâr hızlarının kabul edilebilirliğinin imalatçılar tarafından belirtilmesi (bk. Madde 7.2.1 j))
veya

b) Bu gibi durumlarda iş platformunda müsaade edilen kişi sayısının azaltılması gibi önlemlerin alınması.
İmalatçıların çoğu, çalıştırma talimatları el kitaplarında uygun ayrıntıları vererek bu yöntemi kullanmıştır. Bu
yaklaşım, iş ekipmanlarının kullanımı hakkındaki 2009/104/EC Sayılı Direktif1, Madde 9’da operatörlerin eğitimi
için gereklilik hükmü ile uyumludur.

1 TSE Notu: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 25 Nisan 2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazete’de “İş
ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği” adı ile yayımlanmıştır.
74
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek B
(Bilgi için)
Dengede dinamik faktörler ve yapısal hesaplar
B.1 Denge hesaplamaları
Mevcut standardlarda kullanılan farklı denge belirleme yöntemleri incelenmiştir. Örneğin:

a) Beyan yüküne bir faktörün uygulanması: Sonuç olarak, bu metodun özellikle geniş yapısal kütlelere sahip
büyük makinalar için yetersiz olduğu kabul edilmiştir.

b) Düşey olarak uygulanan beyan yükü, yapısal kütleler, vb. çeşitli faktörlerin uygulanması: Bu faktörler
standardlar arasında farklılıklar göstermiş ve hiçbir durumda deneylerle veya hesaplamalarla
desteklenmemiştir.

c) Kalıntı yük, başka bir deyişle iş platformunda beyan yükü taşınırken, YSİP’nın toplam kütlesinin yüksüz
tarafta zeminde artık kalan yüke oranı. Bu durumun değişken dengeleyici genişliklerine ve dönme merkezinden
farklı mesafelerde çeşitli devrilme eksenlerine sahip makinalar için pratik olmadığı görülmüştür.

Kullanılacak metodun sadece yapısal kütleleri, beyan yükünü, rüzgâr kuvvetlerini, el kuvvetlerini ve
benzerlerine değil aynı zamanda uygulanabildiği yerlerde ilâve olarak, hareket yönünde etki eden ve yüzde
olarak ifade edilen bu yük ve kuvvetlerin dinamik etkilerinin de hesaba katılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Ayrıca, hesaplama metodunun hesaplanan devrilme momentini temsil eden statik denge tip deneyi ile de
kontrol edilmesi kabul edilmiştir. Bu kontrol diğer standardlarda istenmez.

Bununla birlikte, dinamik etkiler için kullanılacak yüzde değerini bu durumda bile açıkta bırakmış ve bunun
deneysel olarak belirlenmesi gerektiği kabul edilmiştir. Seçilen yöntem, “dengeleyicilerdeki yük, dengeyi
belirler” ilkesi esas alınarak iş platformundaki beyan yüküyle uzantı yapısının çalışması esnasında
dengeleyicilere “gerinim ölçer” uygulanması yöntemidir.

Statik gerilmeler birim olarak alındığında, mümkün olan en kötü titreşimi oluşturmak için kumandaların yönlerini
ters çevirirken gerilme dalgalanmaları sinüs eğrisine benzer bir eğri boyunca en küçük değer 0,9 ile en yüksek
değer 1,2 arasında değişmiştir. Bu sonucu oluşturan dinamik kuvvetlerin ortalama değeri kullanılarak
hesaplanan statik bir deney ile temsil edilebileceği düşünülmüştür. Ortalama değer, önemli bir güvenlik payı
vermesi için 1,05’ten 1,10’a yuvarlanmıştır ve çeşitli imalatçılar sonuçta elde edilen deney yüklerini kendilerinin
mevcut deney yöntemleri ile karşılaştırmak için hesaplamalar yapmışlardır.

Mevcut deney yöntemleri ile karşılaştırıldığında (bu yöntemler önemli derecede değişiklik göstermiştir), bu yeni
yöntem daha küçük bazı makinalar (10 m’nin altında) için az miktarda düşük deney yükleri, orta boyuttaki
makinalar (20 m’ye kadar) için benzer değerler ve en büyük makinalar için (70 m’ye kadar) bu makinaların
ağırlık merkezlerinin daha yüksek olması nedeniyle önemli derecede yüksek değerler göstermiştir.

1,10 değerinin (0,10 açısal ve ilâve olarak 1,0 düşey olarak) bütün makina tipleri ve boyutları için önceki
yöntemlerden daha fazla güvenilir bir deney sonucu verdiği kabul edilmiştir. Yüklerin, kuvvetlerin ve çalışma
şartlarının mümkün olan en yüksek kombinasyonları dikkate alındığında, bu, beyan yükünün 1,5 ila 8 katı tip
deneyi yüklerini verebilir. 1,05’ten 1,10’a artışın, özellikle en kötü bütün şartların eş zamanlı olarak
gerçekleşmemesi göz önünde bulundurulurken, ilâve bir güvenlik payı sağladığı düşünülür.

Deneyler esnasında oluşan salınımlar, normal en yüksek hızlarda kazara yanlış kullanımdan
kaynaklananlardan dahi çok daha fazla şiddetlidir. Bu da sonuçların, çalıştırma hızlarından ziyade yapının
enerji absorbe etme esnekliği ve doğal frekansı yapısıyla ilgili olduğunu gösterir.

B.2 Yapısal hesaplar


Açıkça, aynı tip yanlış kullanımların olması durumunda, uzantı yapısının üst ucundaki gerilim dalgalanmaları
çok büyük olabilirdi. “Tasarım için en değerli ve güvenilir esas, bilinen hizmet şartlarındaki tecrübedir” (BS
2573-2) fakat imalatçıların, özel tasarım ayrıntıları için en büyük gerilmenin müsaade edilen en yüksek gerilme
sınırları dâhilînde olduğunu kontrol etmeleri için benzer “gerinim ölçer” deneyi yapmaları tavsiye edilir. Çok
aralıklı olarak duran ve tekrar çalışan bir niteliğe sahip oldukları için, bunların normalde yorulma
hesaplamalarında dikkate alınmalarına gerek olmayabilir.

75
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek C
(Zorunlu hükümler)

Tel halat tahrik sistemlerinin hesaplanması


C.1 Genel
Bir “tel halatlı tahrik sistemi”; halat tamburlarına sarılan ve halat makaralarından geçen tel halatlardan ve ilgili
halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralarından ibarettir.

Dengeleyici makaraları, halat makaraları olup çalışma esnasında normal olarak tel halatın çapının üç katından
fazla olmayan bir uzunluğu bu makaraların üzerine sarılır.

Halat tamburlarına sarılmayan ve/veya halat makaralarından geçmeyen tel halatlar (taşıma halatları veya
germe halatları) ve askı (sapan) halatları bu Ek’te ele alınmamıştır.

C.2 Tel halat tahrik sistemlerinin hesaplanması


Tel halat tahrik sistemleri hesaplanırken, tel halatın çalışma ömrünü etkileyen aşağıdaki faktörler dikkate
alınmalıdır:

a) Çalışma biçimi (tahrik grubu),

b) Tel halat çapı (c katsayısı),

c) Halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralarının çapları [(h1·h2) katsayısı],

d) Halat olukları.

Çizelge C.1 Çalışma süresi kategorilerine göre tahrik grupları


Sembol V006 V012 V025 V05 V1 V2 V3 V4 V5
Çalışma
> 0,125 > 0,25 > 0,5 >1 >2 >4 >8 > 16
zamanı Bir yıla göre ortalama 0,125’e
ila ila ila ila ila ila ila
kategorisi günlük çalışma süresi, h kadar
0,25 0,5 1 2 4 8 16
No Şart Açıklama Tahrik grubu
En ağır yük
1 Hafif yalnızca ara 1Em 1EM 1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m
sıra
Hafif, orta ve
en ağır
Toplu yük 2 Orta yükler aşağı 1Em 1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m 5m
yukarı eşit
aralıklarla
En ağır yük
hemen
3 Ağır 1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m 5m 5m
hemen
sürekli
Yük çevriminin süresi 12 dakika veya daha fazla ise halat tahriki, çalışma süresi kategorisi ve toplu yükten belirlenen tahrik grubu
derecelendirmesinden bir tahrik grubu düşük olarak derecelendirilir.

Mekanik bileşenler, yeterince uzun bir çalışma ömrü sağlamak için kullanım biçimlerine göre Çizelge C.1 ile
uyumlu bir “tahrik grubu” içinde derecelendirilmelidir. Derecelendirme, tel halatlı tahrik sisteminin ortalama
çalışma süresini dikkate alan çalışma süresi kategorilerine göre yapılır. Çalışma süreleri kategorilerine göre
derecelendirme ile ilgili olarak, bir yıla göre günlük ortalama çalışma süresi belirleyici bir faktördür.

C.3 Halat çaplarının hesaplanması (c katsayısı)


Halat çapı, d (mm), aşağıdaki eşitlikle uyumlu olarak halat üzerindeki hesaplanan çekme kuvvetinden, S (N),
hesaplanır:

dmin = c·√𝑆 (C.1)

76
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

c katsayısının değerleri (mm/ N ) çeşitli tahrik grupları için Çizelge C.2’de verilir. Bu değerler eşit olarak
parlak ve galvanizli tel halatlara uygulanır.

Hesaplanan halat çekme kuvveti, S, hızlanma kuvvetlerini ve tel halatlı tahrik sisteminin verimini (bk. Madde
C.5) dikkate alarak tel halattaki statik çekme kuvvetinden hesaplanır.

Dikkate alınmasına gerek olmayan hususlar statik çekme kuvvetlerinin % 10’una kadar olan hızlanma
kuvvetlerini içerir.

Çizelge C.2 — c katsayıları

Burulmayan tel halatlar için c, mm/ N


Tahrik grubu
Münferit tellerin anma mukavemetleri için c, N/mm2
1 570 1 770 1 960 2 160 a 2 450 a

1 Em - 0,067 0 0,063 0 0,060 0 0,056 0

1 Dm - 0,071 0 0,067 0 0,063 0 0,060 0

1 Cm - 0,075 0 0,071 0 0,067 0

1 Bm 0,085 0 0,080 0 0,075 0 -

1 Am 0,090 0 0,085 0 -

2m 0,095 0 -
3m 0,106 -
4m 0,118 -
5m 0,132 -
a
Anma mukavemetleri özellikle 2 160 N/mm2 ve 2 450 N/mm2 olan tel halatlar burada özel uygulamayla ilişkisi
için tamamen uygun bir tasarımda olmalıdır.

C.4 Halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralarının çaplarının


hesaplanması [(h1·h2) katsayısı]
Tel halatın merkezine göre halat tamburları, halat makaraları ve dengeleyici makaralarının “D” çapları,
aşağıdaki eşitlikle uyumlu olarak Çizelge C.3’e göre en küçük tel halat çapından “dmin” hesaplanır:

Dmin= h1.h2. dmin (C.2)

Yukarıdaki eşitlikte, h1 ve h2 boyutsuz katsayılardır. h1 faktörü, tahrik grubuna ve halat tasarımına bağlıdır ve
Çizelge C.3’te liste halinde verilmiştir. h2 faktörü, tel halatlı tahrik sistemi düzenine bağlıdır ve Çizelge C.4’te
liste halinde verilmiştir.

Daha kalın tel halatlar (hesaplanan halat çapının 1,25 katına kadar), oluk yarıçapı tel halat çapının en az 0,525
katı olmak koşulu ile aynı tel halat çekme kuvveti için ve çalışma ömrüne zarar vermeden Çizelge C.3 ve
Çizelge C.4’e göre hesaplanmış çaplardaki halat tamburu, halat makaraları ve dengeleyici makaraları üzerinde
çalışabilirler. Halat tamburu, halat makarası ve dengeleyici makarası çaplarının daha büyük olması halatın
çalışma ömrünü artırır.

77
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge C.3 — h1 katsayıları

Halat tamburu ve Halat makarası ve Dengeleyici makarası


Tahrik grubu
burulmayan tel burulmayan tel ve burulmayan tel
halatlar halatlar halatlar
1 Em 10 11,2 10
1 Dm 11,2 12,5 10
1 Cm 12,5 14 12,5
1 Bm 14 16 12,5
1 Am 16 18 14
1m 18 20 14
3m 20 22,4 16
4m 22,4 25 16
5m 25 28 18

h2’nin belirlenmesi için, tel halatlı tahrik sistemi “bir yük çevrimi” (yükün kaldırılması ve indirilmesi) boyunca
halatın en olumuz gerilmeye maruz kalan kısmının geçmesi gereken değişen kıvrılma gerilmelerinin sayısına,
, göre sınıflandırılır. , tel halatlı tahrik sisteminin elemanları için aşağıdaki münferit değerlerin toplamı olarak
girilir:

Halat tamburu ω=1

Aynı yöndeki kıvrılma için halat ω=2


makarası, α > 5°

Ters yöndeki kıvrılma için halat ω=4


makarası, α > 5°

Halat makarası, α ≤ 5° ω=0


(bk. Şekil C.1)

Dengeleyici makarası ω=0 Şekil C.1 — Kıvrılma açısı

Halat uç bağlantısı ω=0

Ters yöndeki kıvrılma, iki komşu halat tamburunun (sıra ile halatın geçtiği) düzlemleri arasındaki açı 120’den
daha fazla olursa dikkate alınmalıdır (bk. Şekil C.2).

78
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge C.4 — h2 katsayıları

Halat tahriklerinin düzenlenmesine dair örnekler h2b


(aşağıdakiler için)

Tanımlama ω

dengeleyici
tamburları,

makaraları
Uygulama örnekleri

makaraları
Halat
(tamburlar çift çizgi ile gösterilmiştir)

Halat
- Tel halat, halat
tamburundan ve en fazla
- - Aynı yönde kıvrılarak 2
halat makarası veya
- - Ters yönde kıvrılarak 1 5 1 1
halat makarasından geçer.
-

ω=1 ω=3 ω=5 ω=5

Tel halat, halat tamburundan


ve en fazla
- Aynı yönde kıvrılarak 4 halat
makarası veya
- Aynı yönde kıvrılarak 2 halat
makarası ve ters yönde
kıvrılarak 1 halat makarası
veya
- Ters yönde kıvrılarak 2 halat

6’ dan 9’a kadar


makarasından geçer.
1 1,12
ω=7 2 makara bloğu her biri ω = 7 ω=7

ω=9
Tel halat, halat tamburundan
ve
- Aynı yönde kıvrılarak en az 5
halat makarasından veya
- Aynı yönde kıvrılarak 3 halat
makarasından ve ters yönde
kıvrılarak 1 halat
makarasından veya ≥ 10 1 1,25
- Aynı yönde kıvrılarak 1 halat
makarasından ve ters yönde
kıvrılarak 2 halat
makarasından veya
- Ters yönde kıvrılarak 3 halat
makarasından geçer.
2 makara bloğu her biri ω = 11 ω = 13
a Dengeleyici makarası
b Tanımlama ve uygulama örneklerine göre  ile h arasındaki ilişki yalnızca halatın bir kısmının bir çalışma stroğu esnasında halat tahrik
2
tertibatının tamamından geçmesi şartıyla geçerlidir. h2‘nin belirlenmesi için, yalnızca halatın en olumsuz kısmında oluşan  değerleri dikkate
alınmalıdır.

79
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

a) Aynı yöndeki kıvrılma b) Ters yöndeki kıvrılma

Şekil C.2 — Aynı veya ters yöndeki kıvrılma

C.5 Tel halat tahrik sistemlerinin verimi


Madde C.3’e göre halat çekme kuvvetinin hesaplanması için “bir halat tahrikinin verimi” aşağıdaki eşitlikle
hesaplanır:

(C.3)

Burada:

i : Halat tamburu ve makara bloğu veya yük arasındaki sabit halat makaralarının sayısı,

n : Bir makara bloğundaki halat katmanlarının sayısı. Bir makara bloğu, halat tamburu üzerine sarılan
bir halatın bütün halat katmanlarının toplamı ve halat makaralarından oluşur (bk. Şekil C.3),

ηF : Makara bloğunun verimi.

(C.4)

R : Bir halat makarasının verimi,

S : Tel halatlı tahrik sisteminin verimi.

80
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

a) İki katmanlı makara bloğu b) Her birinde iki katman bulunan iki makara bloğundan
oluşan dört katmanlı çift makara bloğu

n=2 2 x (n = 2)

Şekil C.3 — Makara blokları

Bir halat makarasının verimi, halat makara çapının halat çapına oranına (D/d), halat tasarımına ve halatın
yağlanmasına ilâve olarak makaranın yatak tipine (kaymalı yataklar veya sürtünmesiz yataklar) bağlıdır.
Şimdiye kadar yapılmış olan deneyler vasıtasıyla daha doğru sonuçlar elde edildiğinden, aşağıdaki değerler
hesaplamalar için kabul edilmelidir:

Kaymalı yataklar için R = 0,96

Sürtünmesiz yataklar için R = 0,98


Çizelge C.5’teki verimler yukarıdaki değerler esas alınarak hesaplanır.

Dengeleyici makaraların olması durumunda verimin dikkate alınmasına gerek yoktur.

Çizelge C.5 — Makara bloklarının verimi

n 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ηF
Kaymalı yataklar 0,98 0,96 0,94 0,92 0,91 0,89 0,87 0,85 0,84 0,82 0,81 0,79 0,78

ηF
Sürtünmesiz
0,99 0,98 0,97 0,96 0,95 0,94 0,93 0,92 0,91 0,91 0,90 0,89 0,88
yataklar

81
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek D
(Bilgi için)
Hesaplama örneği – Tel halat tahrik sistemleri
D.1 Madde 5.2.5.3’teki yük çevrim değerlerini ve Madde 5.4.5’teki çalışma hızlarını
kullanarak, Madde 5.5.2 (tel halat tahrik sistemleri) için kullanılan katsayıları ve
oranları belirlemek amacıyla kullanılan yöntem

D.1.1 Genel
Bu yöntem, yükleme ve yük dağılımı faktörleri durumunu YSİP ile ilişkilendirmede problemler içeren ISO 4301-
4’teki “Mekanizmaların Grup Sınıflandırması” yöntemine tercih edilir, fakat seyyar vinç standardları ISO 4308-
2 (Kullanım katsayıları) ve ISO 8087 (tambur ve kasnak boyutları) ile aynı doğrultuda sonuçlar verir.

D.1.2 Notlar

a) Tel halat tahrik sistemlerinin hesaplanması için kabuller:

1) “Hafif kesintili hizmet” makinaları Madde H.2 ’ye göre çoğunlukla tam beyan yükünden daha
az yükle çalışan ve kesintili olarak kullanılan büyük beyan yüklerine sahip geniş makinalardır.

2) “Ağır hizmet” makinaları Madde H.2 ’ye göre düzenli olarak kullanılan ve düzenli olarak tam
beyan yükünü taşıyan düşük beyan yüklerine sahip daha küçük makinalardır.

3) “Orta hizmet” makinaları (bk. Çizelge C.1), yük çevrimi esnasında yükün değişmesi nedeniyle uzantı
yapıları için en zor çalışma durumu olarak düşünülür. Ağır hizmet, yalnızca her yük çevriminin tamamı
esnasında taşınan düşük beyan yüklerine (örneğin bir kişi) sahip makinalardaki seviyeleme
sistemlerine uygulanabilir. Bu uygulama, YSİP’na uygulanmaz fakat yine de örnekte kullanılan aynı
tahrik grubunu verebilir.

b) Örneğin, en büyük yüksekliğe erişmek için rijit tek bir kolun bir yay boyunca hareket etmesi mümkün olan
en kötü durum olarak alınmıştır. Pratikte, bu hareket birden daha fazla kolun kullanımıyla yapılacağı için,
ortalama çalışma zamanı kolların sayısı ile bölünebilir ve teleskopik hareketlerin daha yüksek çalışma
hızlarıyla daha da artırılabilir,

c) Bu analizin amacı için, bir yük çevrimi iş platformu erişim konumunda yüklendiği zaman başlar ve bir
çalışma konumuna ulaştıktan sonra erişim konumunda boşaltıldığı zaman biter.

D.1.3 Ek C (Zorunlu hükümler) yöntemin özeti

a) Tahrik grubunu belirlemek için Çizelge C.1’deki bir yıla göre günlük ortalama çalışma zamanını “saat”
olarak çıkarmak için bu standardda verilen yük çevrimleri sayısı ve çalışma hızları kullanılır.

b) Bu tahrik grubu için Çizelge C.2’deki katsayı (c) C.1’deki eşitlikte kullanılarak en düşük teorik halat
çapı (dmin) hesaplanır:

dmin =c.√𝑆
Burada S halattaki hesaplanan çekme kuvvetidir.

Bu, tel halat çapını hesaplamak için Ek C’deki işlemi tamamlar. Bununla birlikte, kullanım katsayısı ISO
2408:1985 standardındaki Çizelge 5’ten alınan ve gerekli olduğunda farklı tel dayanımları için düzeltilen
kopma kuvveti değerleri, halatta hesaplanan çekme kuvvetine bölünerek hesaplanabilir:

c) Tamburların ve makaraların çapları (C.2) eşitliği ile hesaplanır:

Dmin= h1.h2.dmin

82
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Tahrik grubu için h1 katsayısı Çizelge C.3’ten alınır. h2 katsayısı, Çizelge C.4’ü kullanarak halatın en uygunsuz
olarak gerilime maruz kaldığı kısmında değişen gerilmelerin toplam sayısı ile belirlenir.

D.1.4 Hesaplama örneği

D.1.4.1 Genel

Aşağıdaki örnek, işlemi açıklar ancak çizelgedeki katsayıların en küçük olması için yük değerleri, tel halat için
tam olarak 9 mm’lik bir değeri verecek şekilde seçilmiştir.

D.1.4.2 Çalışma biçimi (tahrik grubu) (bk. Madde C.2 ve Çizelge C.1)

a) Birinci durum, hafif kesintili hizmet (EN 280 standardı):

40000
10 yıl boyunca 40 000 yük çevrimi = yük çevrimi/gün
365 x 10
= 10,96 yük çevrimi/gün (D.1)

En kötü durum olarak, 25 metrelik bir kolun (r) 0,4 m/s’de (v) 180 (toplamı 360) boyunca hareket ettiği
düşünülür (bk. Şekil D.1).

Bir yük çevrimi için çalışma süresi:

  2r   2  25  m  s
  393s (D.2)
v 0,4  m
Bir yılla ilişkili olarak saat cinsinden ortalama çalışma zamanı/günü (D.1) ve (D.2) eşitliklerinden elde edilen
sonuçlar:

 10,96 x 393 s/gün = 1,12 h/gün  kategori V1 (bk. Çizelge C.1)

Çizelge C.1, kategori V1 orta hizmet için 1Am tahrik grubunu verir.

83
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Şekil D.1 — Birinci durum

b) İkinci durum, ağır hizmet (EN 280):

100000
10 yıl boyunca 100 000 yük çevrimi = yük çevrimi/gün
365 x 10
= 27,4 yük çevrimi/gün (D.3)

En kötü durum olarak, 10 metrelik bir kolun (r) 0,4 m/s’de (v) 90 (180) boyunca hareket ettiği düşünülür (bk.
Şekil D.2)

Bir yük çevrimi için çalışma süresi:

 r   10  m  s
  78,5s (D.4)
v 0,4  m
Bir yılla ilişkili olarak saat cinsinden ortalama çalışma zamanı/günü (D.3) ve (D.4) eşitliklerinden elde edilen
sonuçlar:

 78,5 × 27,4 s/gün = 0,6 h/gün  kategori V05 (bk. Çizelge C.1)

Çizelge C.1, kategori V05 ağır hizmet için 1Am tahrik grubunu verir.

84
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Şekil D.2 — İkinci durum

1Am tahrik grubu, bu standardla uyumlu olan bütün YSİP için uygun olarak kabul edilir.

D.1.4.3 En küçük halat çapı hesabı (bk. Madde C.3)

En küçük halat çapı:

dmin =c. (D.5)

Burada S, Newton cinsinden halattaki hesaplanmış olan yüktür. 1Am tahrik grubu için burulmayan durumlarda
Çizelge C.2 aşağıdakileri verir:

1570 N/mm2 halatlar için c = 0,090

1770 N/mm2 halatlar için c = 0,085

1960 N/mm2 halatlar için c = 0,085

S = 10 000 N ve c = 0,09 ve benzer şekilde S = 11 211 N ve c = 0,085 olması (D.5) eşitliğine göre en küçük
9 mm’lik halat çapını verir.

D.1.4.4 Çalışma katsayıları

ISO 2408:1985 standardı, Çizelge 5’ten 9 mm çapındaki tel halatlar için en küçük kopma kuvveti aşağıda
verilmiştir:

F01 = 47 300 N (lif özlü),

F02 = 51 000 N (çelik özlü),

ISO 2408:1985 standardı esas alınarak, Çizelge 5 (çekme değeri 1770 N/mm2)’e göre, 9 mm’lik halatlar için
aşağıdaki çalışma katsayıları elde edilir (bk. Çizelge D.1):

85
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge D.1 — Çalışma katsayıları

Çekme değeri R0
Çalışma katsayısı
N/mm² Formül
Lif özlü Çelik özlü

1 770 F01, 02
4,22 4,55
S
(S = 11 211 N)

F01, 02 1570
1 570 
4,20 S 1770
4,52
(S = 10 000 N)

F01, 02 1960
1 960 
4,67 5,04 S 1770
(S = 11 211 N)

D.2 Halat tamburlarının, makaraların ve statik makaraların çaplarının hesaplanması

Madde C.4’teki eşitlik kullanılarak;

Dmin= h1.h2.dmin
1Am tahrik grubu için h1 katsayıları Çizelge C.3’ten alınır.

h2 katsayısı, Çizelge C.4’ü kullanarak halatın en uygunsuz olarak gerilime maruz kaldığı kısmında değişen
gerilmelerin, , toplam sayısı t ile belirlenir. Şekil D.3 ve Çizelge D.3 h2 değerinin YSİP için normal olarak 1
olduğunu gösterir.

Bu şartlarda:

Dmin ∕dmin = h1.h2 (D.6)

ve YSİP için aşağıdaki oran sonucu elde edilir (bk. Çizelge D.2):

86
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Çizelge D.2 — Dmin/dmin oranı

Tanım ωt h2 h1 Dmin/dmin

5 1 16 16

Halat tamburu 6’dan 9’a kadar 1 16 16

≥10
1 16 16

5 1 18 18

 > 5
Makara aynı yönde 6’dan 9’a kadar 1,12 18 20,16
kıvrılmaya
neden olur
≥10 1,25 18 22,5

5 1 18 18
 > 5
Makara ters yönde
6’dan 9’a kadar 1,12 18 20,16
kıvrılmaya
neden olur
≥ 10 1,25 18 22,5

  5
Makara herhangi 5 1 14 14
bir yönde
kıvrılmaya neden
olur ve dengeleyici 6’dan 9’a kadar 1 14 14
makarası (örneğin,
halat ucu
bağlantısı) ≥ 10 1 14 14

87
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama

1 Çift halat tamburu 4 Halat makarası (aynı yönde kıvrılma)

2 Halat makarası (ters yönde kıvrılma) 5 Halat ucu bağlantısı

3 Halat makarası (aynı yönde kıvrılma)

Şekil D.3 Uzantı yapısı çekilmiş/uzatılmış, makara ve tambur çaplarının belirlenmesi için münferit tel
halatlardaki değişen eğilme gerilmelerinin, , sayısının belirlenmesi

Çizelge D.3
Halat Değişen eğilme gerilmelerinin sayısı  h2

A1 1 1

A2 2 1

B 1+4=5 1

C 2 1

88
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek E
(Bilgi için)

Hesaplama örnekleri - "z" faktörü, engel deneyi

Şekil E.1 — YSİP engel önünde Şekil E.2 YSİP engelde

Açıklama
M YSİP’nın kütlesi [kg]
v Hız (0,7 m/s)
1 Devrilme ekseni

Şekil E.3 — Potansiyel enerji

89
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

g Yer çekimi ivmesi (9,81 m/s2)

a) YSİP’nın kinetik enerjisi

b) Devrilme için gerekli potansiyel enerji

Sonuç:

Ekin < Epot : Başka bir deyişle “devrilme olmaz”

90
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek F
(Bilgi için)
Kablosuz kumandalar ve kumanda sistemleri için ilave gerekler
Kablosuz kumandalar aşağıdaki ilaveler ile birlikte EN 60204-32:2008 standardı, Madde 9.2.7’ye uygun olarak
tasarımlanmış olmalıdır:

F.1 Genel
Yetkisiz kullanılmayı önleyen araçların etkin olduğu durumlarda verici çalışmamalıdır.

F.2 Kumanda sınırlama


F.2.1 Vericinin aktif hale getirilmesi verici üzerinde görünmelidir ve bu aktif hale getirilme işlemi YSİP’nın
herhangi bir hareketini başlatmamalıdır.

F.2.2 Alıcı, sadece doğru gönderi ve uygun komut içeren çerçeveler geldiği zaman kumanda sistemine çalışma
komutları çıktısı sağlamalıdır.

F.2.3 Başlama komutu içeren bir komut hariç herhangi bir çalışma komutu olmayan, düzgün olarak en az bir
çerçeve almış olan ana kontaktöre (örneğin “açık” konumunu kumanda eden) sadece enerji verilmelidir.
.
F.2.4 YSİP’nın durmasına neden olan (örneğin elektrik besleme devresi arızası, batarya değiştirilmesi veya
sinyal iyileştirme kaybı) herhangi bir durumdan sonra dikkatsizlikten kaynaklanan, yanlışlıkla yapılan
hareketlerden kaçınmak için sistem sadece YSİP sürücüsü kumandaları uygun bir zaman periyodu için
(örneğin herhangi bir çalışma komutu olmaksızın en az bir çerçeve almış olan) “kapalı” konumuna tekrar
getirdikten sonra herhangi bir YSİP hareketine neden olan çalışma komutları çıktısına izin vermelidir.

F.2.5 Uzaktan kumanda seçilmediğinde, YSİP hareketleri için alıcıdan gelen bütün çalışma komutu çıktıları
kullanılamaz hale getirilmelidir.

F.3 Durdurma
F.3.1 Telsiz kumanda sisteminin durdurma görevini yerine getiren parçası, EN ISO 13849-1:2008 standardı,
Madde 3.1’de tanımlanmış olan YSİP kumanda sisteminin güvenlikle ilgili parçasıdır. Telsiz kumanda
sisteminin bu parçası, EN ISO 13849-1:2008 standardı, Madde 4.5’te tanımlanmış olan güvenlik performansı
için “d” performans seviyesi veya daha yüksek performans seviyesine göre tasarımlanmış olmalıdır.

F.3.2 0,5 s zarfında düzgünce alınmış geçerli bir çerçeve olmadığı zaman, kumanda sistemi YSİP’nın tüm
hareketlerinin durmasını gerçekleştirmelidir.

F.3.3 Alıcının çıktı durumuna karşılık gelen kumanda sistemi durumunu alıcı takip etmez ise Madde F.3.2’deki
durdurma YSİP elektrik anahtarına gelen elektrik beslemesini de kesmelidir. Alıcının çıktı durumuna karşılık
gelen kumanda sistemi durumunu alıcı takip eder ise YSİP elektrik anahtarına gelen elektrik beslemesinin
kesilmesinde en çok 5 dakikaya kadar bir gecikme olabilir.

F.3.4 EN 60204-32:2008 standardı, Madde 9.2.5.4.2’nin gerektirdiği şekilde; “Kategori 0” için acil durumlarda
durdurma teçhizatı fonksiyonları herhangi bir ilave risk meydana getirirse, durdurma teçhizatı fonksiyonu
“Kategori 1” olabilir.

F.4 Dizisel veri iletişimi


F.4.1 Çalışma süresince çerçeve durmaksızın veri gönderebilmelidir.

F.4.2 Sistem en az 4 sayıda ve 20’ye bölünmüş çerçevedeki toplam bit sayısının Hamming uzaklığına
güvenilirlikle iletişim sağlamalıdır. Diğer bir anlatımla, eşit bir güvenilirlik seviyesini sağlamak, o şekilde
irtibatlandırılan “gerçekten sapan bir çerçeve” ihtimali olması 10-8’den daha azdır.

91
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

F.5 Birden fazla operatör kumanda merkezinin kullanımı


F.5.1 - Yapılması düşünülen bir amaç için özel olarak tasarımlanmış olan ve yapılması düşünülen bir hareket
tarafından vericinin ilk aktifliğinin bitirilmesine kadar, bir vericiden diğer bir vericiye kumanda transferi mümkün
olmamalıdır.

F.5.2 Transmisyon aralığında birbiriyle parazit yapıcı istenmeyen etkiler olmaksızın çalışma sağlanmasına
imkan vermek için birbirinden farklı verici/alıcı çiftleri olan araçlar bulunmalıdır.

Madde F.5.2’de bahsedilen bu araçlar, kazara olan veya istenmeyerek yapılan değişikliklerden korunmuş
olmalıdır.

F.6 Enerjisini aküden alan operatör kumanda merkezleri


EN 60204-32:2008 standardı, Madde 9.2.7.6’daki gerekli periyot ve uyarıdan sonra (verici batarya voltajının
güvenli bir transmisyon temin edemeyecek şekilde düşmeye başladığında) verici otomatik olarak kapatma
konumuna girmelidir (örneğin alıcı YSİP’nın bütün hareketlerini durdurur ve YSİP elektrik anahtarına gelen
elektrik beslemesini keser).

F.7 Alıcı
Alıcı, EN 60068-2-64 standardındaki "Fh Deneyi" (titreşim ve rastgele geniş bant deneyi) esaslarına karşı
dayanıklı olmalıdır.

F.8 Uyarılar
YSİP’nın civarında veya YSİP’nın bir bölümünde (örneğin hareket eden YSİP, döndürülen YSİP) olacağı
tahmin edilebilen kişilerin bulunduğu yerlerde ve kişilerin sıkışma, çiğnenme risklerinin mevcut olduğu ve
benzeri yerlerde Madde 7.2’de bahsedilen uyarılara ilaveten ek uyarılar da bulunmalıdır.

YSİP’da aşağıdaki hususlar da bulunmalıdır:

a) YSİP’na erişim hakkında bir işaret bulunmalıdır. Bu işaret YSİP’nın telsiz kumanda sistemine sahip olduğunu
belirtmelidir.

b) Aşağıdaki hususlardan biri bulunmalıdır:

1) Telsiz kumanda sistemiyle irtibatlandırılmış iken devamlı bir görsel uyarı veya

2) YSİP’nın hareket etmesinden önce otomatik olarak başlayan sesli ve/veya görsel bir uyarı.

F.9 Kullanım kılavuzu


İmalatçının talimatlarında, kablosuz kumanda sistemi kullanıldığında bu sistemin o bölgede kullanılmakta olan
diğer sistemlere parazit yapmayacağı veya o bölgedeki diğer sistemlerin oluşturacağı parazitten
etkilenmeyeceğinin garanti edildiği hakkında montaj bilgisi bulunmalıdır.

92
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek G
(Zorunlu hükümler)

Basamak ve merdivenlerin boyutları

Boyutlar (mm)
Sembol Tanım
En az En fazla

A Zeminin üstündeki ilk basamağın yüksekliği - 400 (600a)

B Basamak yüksekliği 220 300

Basamak genişliği – Tırmanma merdivenleri (bir


C 300 (150b) -
foot metin iptal edilmiştir için)

D Ayak koyma genişliği 19 40

E Ayak üst kısım açıklığı 150 -

Basamaklar için adım uzunluğu (platform


F1 240c 400
merdivenleri, merdivenler vb.)
Parmak açıklığı (basamaklar arkasındaki serbest
F2 150 -
boşluk)
Merdiven en üst basamağından platforma olan
H - 150
mesafe

R Merdivenden adım atma - 300

İş platformu zemini ve erişim seviyesi arasındaki


T - 400
mesafe

a Araca monte edilmiş, dengeleyicileri olan YSİP veya karayolu dışında kullanılan YSİP’da 600 mm’ye kadar artırılabilir.
b Boşluk kısıtlamalarının 300 mm genişliğine izin verilmeyen durumlarda sadece 150 mm genişlikteki basamak kabul
edilebilir.
c Parmak açıklığı için serbest boşluk sağlandığında 130 mm’ye düşürülebilinir.

93
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Açıklama
1 İş platformu
2 Ayak üst kısım açıklığı
3 Merdiven basamakları için tipik görünümler

Şekil G.1 — Basamak ve merdiven boyutları

94
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek H
(Bilgi için)

Gerilme geçmişi parametreleri

H.1 Giriş
Yapının seçilmiş olan bir noktasındaki gerilme geçmişi, YSİP’nın konfigürasyonuna bağlı olduğu kadar yüklere,
YSİP’nın kullanımı esnasındaki yüklerin yönlerine ve konumlarına bağlıdır. YSİP’nın konfigürasyonu uzama,
alçalma, dönme gibi hareket eden yapılarının farklı hareketlerinin birleşimleri olabilir.

Bir YSİP’nin faydalı ömrü süresince çalışma çevrimlerinin toplam sayısı bunlara karşılık gelen çalışma
çevrimlerinin sayıları ile beraber pek çok tipik hizmetlere bölünür. Gerilim geçmişleri bu tipik hizmetlerden elde
edilir.

Bir hizmet; bir hizmetten ortaya çıkabilen bir yük dağılımı ve özel YSİP konfigürasyonlarıyla planlanan
hareketlerin bir dizini ile karakterize edilebilir.

H.2 “S” sınıflarının seçimi için rehber


Bir YSİP için yük çevrimlerinin sayısı normal olarak aşağıdaki şekildedir:

Aralıklı hafif hizmet (örneğin, 10 yıl, yılda 40 hafta, haftada 20 saat, saatte 5 yük çevrimi) için 4  104’ten,

Ağır hizmet (örneğin, 10 yıl, yılda 50 hafta, haftada 40 saat, saatte 5 yük çevrimi) 105’e kadardır.

Çizelge H.1; en şiddetli gerilme yüklemesine maruz kalan yük taşıyan parçalarla ilgili “S” sınıflarının seçilmesi
için yol gösterir.

Çizelge H.1 – Farklı hizmetler için “S” sınıfları

Hizmet yoğunluğu

4104 yük çevrimine karşılık 105 yük çevrimine karşılık


gelen gerilme çevrim sayısı gelen gerilme çevrim sayısı
(aralıklı hafif hizmet) (ağır hizmet)

Yük algılama sistemi ve


konum kumandası S01 S0
YSİP’nın sınıflandırılması

Yük ve moment algılama


sistemleri S01 S0

Artırılmış aşırı yük kriterli


moment algılama sistemi S0 S1

Artırılmış denge ve aşırı


yük kriterli konum
S0 S1
kumandası

Not 1- Çizelge 3’e göre Çizelge H’nin YSİP sınıflandırması.

Not 2- “Hizmet yoğunluğu” kavramının anlamı “gerilme çevrimleri” ve “gerilme yüklemesi” sayılarının kombinasyonudur.

95
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

H.3 Gerilme geçmişi parametreleri

H.3.1 Genel işlemler


İdeal olarak, yüklemelere karşılık gelen seriler; yapının (örneğin uzatılmış, alçaltılmış/yükseltilmiş,
döndürülmüş) karşılık gelen konfigürasyonları da eklenmek suretiyle bütün yüklerin büyüklüğü, konumu ve
yönü ilk defa belirlenmek zorundadır.

Müteakip olarak, her bir hizmetin yerine getirilmesi esnasında meydana gelen en üst sınır gerilmeler dizilişi
hesaplamadan düşülebilir.

İş platformu yüküyle birleştirilmiş olan iki adet tanımlanmış vinç kolunun hareketlerinden (uzama, alçalma)
dolayı YSİP’nın A noktasında meydana gelen gerçek bir gerilme dizilişinin (geçmişi) elde edilmesi aşağıdaki
Şekil H.1’de tasvir edilmektedir.

Açıklama
a Yükselme/alçalma t Zaman
b Teleskopik hareket 1 Gerilme dizilişi
c İş platformu yükü 2 Reservoir/rainflow sayma yöntemi
d Çevrim sayısı 3 Gerilme yüklenmesi

Şekil H.1 — Hareketlerden dolayı meydana gelen gerilme değişimleri örneği

Rainflow veya Reservoir yöntemi gibi var olan gerilme çevrimi sayma yöntemlerinden birisi kullanılarak
sonuçlanan bu diziliş/gerilme geçmişlerinden yola çıkılarak gerilme çevrimleri tanımlanabilir. “Reservoir”
yönteminin prensibi Şekil H.2’de tanımlanmaktadır.

Yapının belirli bir noktasının eksiksiz gerilme geçmişi; bütün farklı hizmet hareketlerinin dizilişinden alınan
özgün gerilme geçmişleri özetlenerek elde edilir.

Son olarak, gerilme dağılımı faktörü “k” hesaplanabilir.

Gerilme dağılımı faktörü ölçümlerden de belirlenebilir.

96
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

1. Adım:
Yük durumu için gerilme geçmişi belirlenir.
En büyük tepe noktası B tanımlanır.

2. Adım:
Yük durumunun bitimine B’nin sol tarafında
gerilme geçmişi kısmı hareket ettirilir. Diğer
bir deyişle σ (A-B) ila C birbirine bağlanır.

3. Adım:
Sonuçta oluşan rezervuar su ile doldurulur.
En büyük derinlik ana gerilme çevrimidir.
Diğer bir deyişle Δ σ 1 bir kez meydana gelir.

4. Adım:
En büyük derinliğe su boşaltılır ve yeni
azami derinlik Δ σ 2 bulunur.

Bu ikinci en büyük gerilim çevrimidir.

5. Adım ve daha ilerisi:


Bütün su boşaltılana kadar 4. Adım tekrar
edilir.

97
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Gerilim aralığı dağılımı:

Çevrim sayma işlemlerinin sonuçları bir


gerilim aralığı dağılımında düzenlenir.

Açıklama
a Çevrim
t Zaman
Şekil H.2 — “Reservoir gerilim çevrimi” sayma yöntemi

H.3.2 Gerilim geçmişi sınıfının doğrudan hesaplanması


YSİP için yapının belirli bir noktasındaki gerilme dağılım faktörü “k” her çalışma çevrimi başına “göreceli hasar”
olarak ifade edilir ve aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:

Ve karşılık gelen gerilme geçmişi parametresi “s” aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:

Burada;

i Kullanılmış olan gerilim aralığı sınıflarının sayılarında 1’den başlatılan bir katsayı,
Δσi Sınıf i‘nin gerilim aralığı,
ni Sınıf i‘ye karşılık gelen gerilim çevrimi sayısı,
Δσmax Noktadaki en yüksek gerilim aralığı,
N k‘nın değerlendirilmesinde kullanılan çalışma çevrimi sayısı,
Ntot YSİP’nın ömrü esnasındaki çalışma çevrimi sayısı.

98
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Gerilme geçmişi parametreleri Çizelge H.2’ye uygun olarak gerilme geçmişi sınıfı “S” kapsamında
sınıflandırılır.

Çizelge H.2 — Gerilme geçmişi parametrelerinin “s” sınıfları

Gerilme geçmişi parametre


Sınıf değeri “s” “s”nin karakteristik değeri

S02 s ≤ 0,002 0,002

S01 0,002 < s ≤ 0,004 0,004

S0 0,004 < s ≤ 0,008 0,008

S1 0,008 < s ≤ 0,016 0,016

S2 0,016 < s ≤ 0,032 0,032

S3 0,032 < s ≤ 0,063 0,063

S4 0,063 < s ≤ 0,125 0,125

S5 0,125 < s ≤ 0,250 0,250

S6 0,250 < s ≤ 0,500 0,500

S7 0,500 < s ≤ 1,000 1,000

YSİP’nın farklı parçaları farklı “S” sınıflarına veya özel “s” değerlerine atanabilir.

99
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

H.3.3 Gerilim geçmişi sınıfını belirlemek için basitleştirilmiş yöntem


Bir uzantı yapısına sahip olan YSİP için ve iş platformunun beyan yükü ve ağırlığından başka yüklemelerden
gelen katkıları olduğu durumlardaki gerilmeler sadece ihmal edilebilir. “s” değeri aşağıdaki formül kullanılarak
hesap edilebilir:

Burada;

mrl Beyan yükü


mi “i” seviyesi için yük
ni mi seviyesindeki yük çevrimi sayısı
w İş platformu ağırlığı
rj “j” seviyesi için çalışma yarıçapı
rmax Azami çalışma yarıçapı
kj rj yarıçapındaki çevrimin sayısı
N Toplam yük çevrimi sayısı

Hesaplanan “s” değeri Çizelge H.2’de verilen gerilme geçmişi sınıflarından birine karşılık gelmelidir.

100
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek I
(Bilgi için)

Yorulma değerlendirmesi: EN 13001-3-1 standardındaki S sınıfları ve DIN


15018 standardındaki B grupları arasındaki ilişki
Bu standard uygulamaya geçmeden önce yorulma değerlendirmesi için ulusal standardlara atıf yapılmaktaydı.
Bu standardların pek çoğu günümüzde iptal edildi ve böylece yorulma gerilmesi analizleri için artık kullanılamaz
hale geldiler.

S sınıflarının seçimleriyle ilgili alıştırmada imalatçılara yardımcı olmak amacıyla; EN 13001-3-1 standardındaki
S sınıfları ve DIN 15018 standardındaki B grupları arasındaki görsel karşılaştırmayı gösteren diyagram
aşağıda sunulmuştur:

Açıklama
1 Yorulma değerlendirmesi ihtiyacı için sınır
N Gerilme çevrimi sayısı
k Gerilme dağılım faktörü
N1 ila N3 DIN 15018’e uygun olarak gerilme çevrimi sınıfları
DIN S0 ila DIN S3 DIN 15018’e uygun olarak gerilme dağılım sınıfları
S02, S01, S0 ila S9 EN 13001-3-1’e uygun olarak gerilme geçmişi sınıfları “S”

Şekil I.1 — B-S diyagramı

101
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek J
(Zorunlu hükümler)

Performans seviyesi d güvenlik fonksiyonları için gerekler

J.1 Genel

J.1.1 Giriş
d Performans seviyesi (PS d) için gerekli güvenlik fonksiyonlarından bazılarının önceden (EN 954-1) standardı
3. Kategoriyi karşıladığı kararlaştırılmıştı. EN ISO 13849-1 standardına göre 2. Kategori veya 3. Kategorideki
bir mimari; bir PS d güvenlik fonksiyonu için gereken “saatteki ortalama muhtemel tehlikeli arıza sayısına”
(PFHD) erişebilmektedir.

Madde J.1.2’nin gerekleri karşılanmaz ise 3. Kategorideki mimari sadece uygulanabilir bir seçenek olmalıdır.
Münferit bir hatadan sonra güvenlik fonksiyonu ihtiyacı gerekirse, Madde J.1.2’nin bu gerekleri tehlikeli bir
olayın meydana gelmesini (örneğin işlev/tertibat arızasından dolayı meydana gelen dengesizlik gibi tehlikeli
bir durum) önlemek için planlanır.

J.1.2 2. Kategori mimari kullanılarak d performans seviyesi güvenlik fonksiyonu


Bir PS d güvenlik fonksiyonu, 2. Kategori mimari kullanırsa EN ISO 13849-1 standardının ilgili gereklerine ek
olarak aşağıdaki gereklerin hepsiyle uyumlu olmalıdır:

a) Güvenlik fonksiyonu muhtemel tehlikeli bir durumun başladığını tespit ettiği zaman makina güvenli bir
duruma getirilmeli ve tehlikeli durum ihtimali bitene kadar bu güvenli durum kalıcı hale getirilmelidir.
Güvenlik fonksiyonu için bir alarmın başlatılması yetersizdir. Güvenli durum teknik dosyada
tanımlanmalıdır. Başka bir deyişle hangi fonksiyonun yasaklandığı ve hangi fonksiyonun çalışmaya
hazır halde beklediği bilgisi teknik dosyada bulunmalıdır.

b) Güvenlik fonksiyonu; güvenlik fonksiyonu kaybına neden olabilecek herhangi bir arızanın belirlenmesi
ile ilgili güvenlik durumuna makinayı devreye girdirmemelidir. Arıza ortadan kaldırılana kadar bu
güvenli durum kalıcı hale getirilmelidir. Güvenlik fonksiyonu kaybı için bir alarmın başlatılması
yetersizdir. Güvenli durum teknik dosyada tanımlanmalıdır. Başka bir deyişle hangi fonksiyonun
yasaklandığı ve hangi fonksiyonun çalışmaya hazır halde beklediği bilgisi teknik dosyada bulunmalıdır.

c) Yukarıdaki iki durum için geniş kapsamlı arıza belirlenmesi ve reaksiyon zamanı; tehlikeli bir durumun
meydana gelmesinin mümkün görünmemesi için yeterli düzeyde yavaş bir şekilde olmalıdır. Yapılanlar
teknik dosyada doğrulanmalı ve kayıt altına alınmalıdır.

d) Deney işlevi aşağıdakilerin hepsiyle uyumlu olmalıdır:

1) Güvenlik fonksiyonunun “ihtiyaç oranı” veya “deney oranı” tanımlanmalıdır.

2) Deney oranı, ihtiyaç oranının en az 100 katı olmalıdır.

3) İzleme fonksiyonunun doğruluğu, geniş kapsamlı güvenlik fonksiyonunun parçası olarak


değerlendirilmelidir.

J.1.3 Hata toleransı sıfır olan donanıma sahip GBS 2 fonksiyonuyla gerçekleştirilmiş
d performans seviyeli güvenlik fonksiyonu
d Performans seviyeli güvenlik fonksiyonu, EN 62061standardına uygun olarak hata toleransı sıfır olan
donanıma sahip GBS 2 fonksiyonuna eş değer olarak gerçekleştirilmiş ise EN 62061standardının ilgili
gereklerine ek olarak Madde J.1.2 hükümlerine de uygun olmalıdır.

102
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

J.2 3. Kategorideki mimarilerin izlenmeyen elektriksiz parçaları için gerekler


İzleme fonksiyonunun herhangi bir biçimini uygulamak için makul olarak yapılması mümkün olmadığı
durumlarda; d performans seviyeli fonksiyonlar için, önceden tahmin edilebilen arıza modlarına sahip
izlenmeyen basit mimariler aşağıdaki hususların hepsinin yerine getirilmeleri şartıyla kullanılabilir:

a) Her bir bağlantı 1. kategori mimariyi kullanarak c performans seviyesinin gereklerini karşılamalıdır.

b) Güvenlik fonksiyonunda katkısı bulunan izlenmeyen her bir bileşenin güvenlik arızası oranı en az %60
olmalıdır.

c) Talimat el kitabında, açıklığa kavuşmamış herhangi bir arızayı tanımlamak amacıyla böyle sistemleri
tam anlamıyla muayene etmek ve deney yapmak için kural bulunmalıdır. Talimat el kitabın 12 aylık
süreyi geçmeyecek gerekli muayene aralığı, gerekli deney donanımları, tanımlanmış olan deney
işlemlerinin ayrıntılarını da içermelidir. Ayrıntılı bir muayene prosedürü, konusunda uzman personel
tarafından yapılması gereken bakım ve onarım işlemleri talimatlarda belirlenmiş olmalıdır (Bk. Madde
7.1.1.7 , (f) fıkrası (3). Bent).

Not –Böyle sistemler yüksek kaliteli muayene ve deneylerin garanti edilemediği durumlar için uygun
olmayabilir.

103
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Ek ZA
(Bilgi için)

Bu standard ile 2006/42/EC sayılı AB Direktifinin Temel Gerekleri


arasındaki ilişki

Bu standard, Avrupa Komisyonunun ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği’nin talimatına göre CEN tarafından
hazırlanmış olup, bir yeni yaklaşım direktifi olan 2006/42/EC2)’nin temel gereklerini destekler niteliktedir.

Bu standard Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde bir kez yayımlandığında ve en az bir üye ülkede ilgili direktif
altında yürürlüğe konduğunda bu standardın zorunlu hükümlerin maddelerine uygunluk, ilgili direktifin ve EFTA
düzenlemelerinin belirli Temel Gereklerine uyulması suretiyle sağlanır.

Uyarı - Diğer gerekler ve diğer AB Direktifleri, bu standardın kapsamındaki ürüne/ürünlere uygulanabilir.

2)TSE Notu: Bu direktif, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2006/42/AT “Makina Emniyeti
Yönetmeliği” adı altında yayımlanmıştır.
104
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.99 TS EN 280:2013+A1:2015-10
EN 280/A1: 2015

Kaynaklar
[1] EN 81-1, Safety rules for the construction and installation of lifts — Part 1: Electric lifts
[2] EN 81-2, Safety rules for the construction and installation of lifts — Part 2: Hydraulic lifts
[3] EN 528, Rail dependent storage and retrieval equipment — Safety requirements
[4] EN 1495, Lifting platforms — Mast climbing work platforms
[5] EN 1570-1, Safety requirements for lifting tables — Part 1: Lifting tables serving up to two fixed
landings
[6] EN 1726-2, Safety of Industrial Trucks — Self-propelled trucks up to and including 10000 kg capacity
and tractors with a drawbar pull up to and including 20000 N — Part 2: Additional requirements for
trucks with elevating operator position and trucks specifically designed to travel with elevated loads
[7] EN 1756-1, Tail lifts — Platform lifts for mounting on wheeled vehicles — Safety requirements — Part
1: Tail lifts for goods
[8] EN 1756-2, Tail lifts — Platform lifts for mounting on wheeled vehicles — Safety requirements — Part
2: Tail lifts for passengers
[9] EN 1777, Hydraulic platforms (HPs) for firefighting and rescue services — Safety requirements and
testing
[10] EN 1808, Safety requirements on Suspended Access Equipment — Design calculations, stability
criteria, construction — Tests
[11] EN 1915-1, Aircraft ground support equipment — General requirements — Part 1: Basic safety
requirements
[12] EN 1915-2, Aircraft ground support equipment — General requirements — Part 2: Stability and
strength requirements, calculations and test methods
[13] EN 12159, Builders hoists for persons and materials with vertically guided cages
[14] EN 13001-3-1:2012, Cranes — General Design — Part 3-1: Limit States and proof competence of
steel structure
[15] ISO 2408:1985, Steel wire ropes for general purposes — Characteristics
[16] ISO 2631-1, Mechanical vibration and shock — Evaluation of human exposure to whole-body vibration
— Part 1: General requirements
[17] ISO 4301-4, Cranes and related equipment — Classification — Part 4: Jib cranes
[18] ISO 4308-2, Cranes and lifting appliances — Selection of wire ropes — Part 2: Mobile cranes —
Coefficient of utilization
[19] ISO 8087, Mobile cranes — Drum and sheave sizes
[20] BS 2573-2, Rules for the design of cranes. Specification for classification, stress calculations and
design of mechanisms
[21] DIN 15020-1, Lifting Appliances; Principles Relating to Rope Drives; Calculation and Construction
[22] Directive 2009/104/EC of the European Parliament and of the Council of 16 September 2009
concerning the minimum safety and health requirements for the use of work equipment by workers at
work (second individual Directive within the meaning of Article 16 (1) of Directive 89/391/EEC)

[23] IIW-1823-07 ex XIII-2151r4-07/XV-1254r4-07, December 2008 — Recommendations for fatigue


design of welded joints and components (Hobbacher, A.: IIW International Institute of Welding)

105
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
TSE KAMPÜS'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.10.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

You might also like