TS en 81 50

ICS 91.140.
90 TÜRK STANDARDI TS EN 81-50:2014-10

EN 81-50:2014
TÜRK STANDARDI
TS EN 81-50
Ekim 2014
TS EN 81-1+A3:2011, TS EN 81-2+A3:2014 yerine
ICS 91.140.90
Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve

deneyler - Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları,
hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri
Safety rules for the construction and installation of lifts - Examinations and tests - Part
50: Design rules, calculations, examinations and tests of lift components
Règles de sécurité pour la construction et Sicherheitsregeln für die Konstruktion und den
l'installation des élévateurs - Examens et essais Einbau von Aufzügen - Prüfungen - Teil 50:
- Partie 50: Règles de conception, calculs, Konstruktionsregeln, Berechnungen und
examens et essais des composants pour Prüfungen von Aufzugskomponenten
élévateurs
Ön söz
- Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 228: 2012 standardı esas alınarak TSE Petrol İhtisas Kurulu’na
bağlı TK16 Petrol ve Petrol Ürünleri Teknik Komitesince, TS EN 228 (2010)’un revizyonu olarak hazırlanmıştır.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
OPTiMAL DENGE TEKNiK DENETiM ANONiM SiRKETi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 16.05.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.140.90 TÜRK STANDARDI TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Milli Önsöz
 Bu standard, kaynağı EN 81-50:2014 standardı olan TS EN 81-50:2014 Türk standardının Makine İhtisas
Kurulu’na bağlı TK20 Makine Güvenliği Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçeye tercümesidir.
 Bu standardda kullanılan bazı kelimeler ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
 Bu standard yayınlandığında TS EN 81-1+A3:2010 ve TS EN 81-2+A3:2010 standardlarının yerini alır.
 2006/42/EC ve AB 98/16 EC sayılı AB T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından “Makina
Emniyeti Yönetmeliği” adı altında yayımlanmıştır (Resmi Gazete Tarihi: 03.03.2009, Resmi Gazete Sayısı:
27158)
 Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir
EN, ISO, Adı TS No Adı

IEC
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 81- Safety rules for the construction and TS EN 81- Asansörlerin yapım ve kurulumu için
20:2014 installation of lifts – Lifts for the 20:2014 güvenlik kuralları – İnsan ve eşyanın
transport of persons and goods – Part taşınması için asansörler – Bölüm
20: İnsan ve eşya asansörleri
20: Passenger and goods passenger
lifts
EN 10025 Hot rolled products of non-alloy TS EN 10025 Sıcak haddelenmiş yapı çelikleri –
(all parts) structural steels – Technical delivery (tüm bölümleri) Bölüm 5: Atmosferik korozyona
conditions dayanımı iyileştirilmiş yapı çeliklerinin
teknik teslim şartları
EN 12385- Steel wire ropes – Safety – Part 5: TS EN 12385-5 Çelik tel halatlar – Güvenlik – Bölüm
5 Stranded ropes for lifts 5: Asansörler için halatlar
EN 60068- Environmental testing – Part 2: Tests TS EN 60068-2-6 Çevre deneyi – Bölüm 2-6: Deneyler
2-6 – Test Fc: Vibration (sinusoidal) (IEC – Fc deneyleri: Titreşim (sinüs
60068-2-6) biçimli)
EN 60068- Environmental testing – Part 14: Tests TS EN 60068-2- Çevre şartlarına dayanıklılık
2-14 –Test N. Change of temperature (IEC 14 deneyleri – Bölüm 2-14: Deneyler –
60068-2-14) Deney N: Sıcaklık değişimi
EN 60068- Environmental testing - Part 2-27: TS EN 60068-2- Çevre şartlarına dayanıklılık

2-27 Tests – Test Ea and guidance: Shock 27 deneyleri – Bölüm 2-27: Deneyler –
(IEC 60068-2-27) Deney Ea ve kılavuz: Mekanik darbe
EN 60112 Method for the determination of the TS EN 60112 Katı yalıtım malzemeleri – Yüzeysel
proof and the comparative tracking kaçaklar ile ilgili mukayese ve
indices of solid insulating materials dayanıklılık indislerinin belirlenmesi
metodu
(IEC 60112)
EN 60664- Insulation coordination for equipment TS EN 60664- Yalıtım koordinasyonu – Alçak

1:2007 within low-voltage systems – Part 1: 1:2008 gerilim sistemlerinde kullanılan
Principles, requirements and tests donanımlar için – Bölüm 1: İlkeler,
kurallar ve deneyler
(IEC 60664-1:2007)
ICS 91.140.90 TÜRK STANDARDI TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
EN, ISO, Adı TS No Adı

IEC
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 60947- Low-voltage switchgear and TS EN 60947-4-1 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve
4-1 controlgear – Part 4-1: Contactors and kontrol düzeni – Bölüm 4-1:
motor -starters – Electromechanical Kontaktörler ve motor yol vericileri –
Elektromekanik kontaktörler ve motor
contactors and motor-starters (IEC
yol vericileri
60947-4-1)
EN 60947- Low-voltage switchgear and TS EN 60947-5-1 Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol

5-1 controlgear – Part 5-1: Control circuit düzenleri – Bölüm 5-1: Devre kontrol
devices and switching elements – cihazları ve anahtarlama elemanları
– Elektromekanik devre kontrol
Electromechanical control circuit
cihazları
devices (IEC 60947-5-1)
EN 61508- Functional safety of TS EN 61508- Güvenlikle ilgili elektrikli veya

1:2010 electrical/electronic/programmable 1:2010 elektronik veya programlanabilir
electronic safety-related systems – elektronik sistemlerde fonksiyonel
Part 1: General requirements (IEC güvenlik – Bölüm 1: Genel kurallar
61508-1:2010)
electronic safety-related systems – elektronik sistemlerde fonksiyonel
Part 2: Requirements for güvenlik – Bölüm 2: Güvenlikle ilgili
electrical/electronic/programmable elektrikli veya elektronik veya
electronic safety-related systems programlanabilir elektronik sistemler
(IEC 61508-2:2010) için kurallar

electronic safety related systems – Part elektronik sistemlerde fonksiyonel
güvenlik – Bölüm 3: Yazılım
3: Software requirements (IEC 61508-
kuralları
3:2010)

electronic safety related systems – Part elektronik sistemlerde fonksiyonel
güvenlik – Bölüm 7: Teknik ve
7: Overview of techniques and
tedbirlerin incelenmesi
measures (IEC 61508-7:2010)
EN ISO Safety of machinery – General principles TS EN ISO Makinalarda güvenlik – Tasarım için
12100:2010 for design – Risk assessment and risk 12100:2011 genel prensipler – Riskin
reduction (ISO 12100:2010) değerlendirilmesi ve azaltılması
(ISO 12100:2010)
TS EN 81-20:2014-10 standardı, EN 81-20:2014 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue Marnix
17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 81-50: 2014-10
EN 81-50:2014
ICS 91.140.90
Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve

deneyler - Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları,
hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri
Safety rules for the construction and installation of lifts - Examinations and tests - Part 50:
Design rules, calculations, examinations and tests of lift components
Règles de sécurité pour la construction et l'installation des Sicherheitsregeln für die Konstruktion und den Einbau von
élévateurs - Examens et essais - Partie 50: Règles de Aufzügen - Prüfungen - Teil 50: Konstruktionsregeln,
conception, calculs, examens et essais des composants Berechnungen und Prüfungen von Aufzugskomponenten
pour élévateurs
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 28 Mayıs 2014 tarihinde kabul edilmiştir.
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler ve
bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak elde
edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN/CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İsveç, İsviçre, İspanya, İtalya, İzlanda, Kıbrıs
(Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2014 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla Ref. No. EN 80-50:2014 :E
tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
İçindekiler
Sayfa
Ön söz ............................................................................................................................................................... 4
Giriş ................................................................................................................................................................... 5
1 Kapsam ................................................................................................................................................ 6
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ....................................................................................... 6
3 Terimler ve tarifleri.............................................................................................................................. 7
4 Önemli tehlikelerin listesi .................................................................................................................. 7
5 Tasarım kuralları, hesaplamalar, incelemeler ve deneyler ............................................................. 13
5.1 Güvenlik bileşenlerinin tip incelemelerine dair genel hükümler ................................................. 13
5.1.1 Deneylerin amaç ve kapsamı ............................................................................................................13
5.1.2 Genel hükümler ..................................................................................................................................13
5.2 Durak ve kabin kapısı kilitleme tertibatının tip incelemesi ............................................................. 9
5.2.1 Genel hükümler .................................................................................................................................... 9
5.2.2 İnceleme ve deneyler .........................................................................................................................10
5.2.3 Belirli kapı kilidi tipleri için özel deney ...........................................................................................12
5.2.4 Tip inceleme sertifikası .....................................................................................................................12
5.3 Güvenlik tertibatının tip incelemesi ................................................................................................ 12
5.3.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................12
5.3.2 Ani frenlemeli güvenlik tertibatı .......................................................................................................13
5.3.3 Kademeli güvenlik tertibatı ...............................................................................................................15
5.3.4 Yorumlar .............................................................................................................................................17
5.4 Hız regülatörlerinin tip incelemesi .................................................................................................. 18
5.4.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................18
5.4.2 Hız regülatörünün karakteristiklerinin kontrolü .............................................................................18
5.5 Tamponların tip incelemesi ............................................................................................................. 20
5.5.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................20
5.5.2 Gönderilecek numuneler ...................................................................................................................20
5.5.3 Deney ..................................................................................................................................................20
5.6 Elektronik bileşenler ve/veya programlanabilir elektronik sistemler (PESSRAL) içeren güvenlik
devrelerinin tip incelemesi ............................................................................................................... 23
5.6.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................23
5.6.2 Deney numuneleri ..............................................................................................................................24
5.6.3 Deneyler ..............................................................................................................................................24
5.7 Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı korunma tertibatlarının tip
incelemesi ...........................................................................................................................................26
5.7.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................26
5.7.2 Beyan ve deney numunesi ................................................................................................................26
5.7.3 Deney ..................................................................................................................................................26
5.7.4 Ayarlarda yapılması mümkün olan değişiklikler ............................................................................27
5.7.5 Deney raporu ......................................................................................................................................28
5.8 Kontrolsüz kabin hareketinden korunma vasıtaları için tip incelemesi ...................................... 28
5.8.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................28
5.8.2 Beyan ve deney numunesi ................................................................................................................29
5.8.3 Deney ..................................................................................................................................................29
5.8.4 Ayarlarda yapılması mümkün olan önemli değişiklikler ................................................................31
5.8.5 Deney raporu ......................................................................................................................................31
5.9 Boru kırılma vanası/tek yönlü debi sınırlayıcı vanasının tip incelemesi ..................................... 31
5.9.1 Genel hükümler ..................................................................................................................................35
5.10 Kılavuz raylarının hesaplanması ..................................................................................................... 39
5.10.1 Hesaplama aralığı ..............................................................................................................................39
5.10.2 Eğilme .................................................................................................................................................40
2
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.10.3 Burkulma ............................................................................................................................................41

5.10.4 Birleşik eğilme ve basma/çekme veya burkulma dayanımları .....................................................42
5.10.5 Flanş eğilmesi ...................................................................................................................................38
5.10.6 Eğilme miktarı (sehim)...................................................................................................................... 39
5.11 Tahrik yeteneğinin değerlendirilmesi ............................................................................................. 43
5.11.1 Giriş .....................................................................................................................................................43
5.11.2 Tahrik yeteneği hesabı ......................................................................................................................40
5.11.3 Genel durum için formüller ...............................................................................................................44
5.12 Elektrikli asansörler için askı halatlarında güvenlik katsayısının değerlendirilmesi ................. 47
5.12.1 Genel ...................................................................................................................................................47
5.12.2 Makaraların eşdeğer sayısı (Neşdeğer) ...........................................................................................47
5.12.3 G ü v e n l i k katsayısı ........................................................................................................................48
5.13 Pistonların, silindirlerin, rijit boruların ve bağlantı elemanlarının hesaplamaları ...................... 50
5.13.1 Aşırı basınç dayanım hesaplamaları ................................................................................................50
5.13.2 Pistonların burkulma hesabı ........................................................................................................... 55
5.14 Sarkaç darbe deneyleri .................................................................................................................... 55
5.14.1 Genel ...................................................................................................................................................55
5.14.2 Deney donanımı .................................................................................................................................55
5.14.3 Deneyler ............................................................................................................................................. 56
5.14.4 Sonuçların yorumlanması .................................................................................................................56
5.14.5 Deney raporu ..................................................................................................................................... 57
5.15 Elektronik bileşenler- Göz önüne alınmayacak arızalar ................................................................ 60
5.16 Programlanabilir elektronik sistemler için tasarım kuralları (PESSRAL).................................... 67
Ek A (Zorunlu hüküm) Tip inceleme sertifikası için örnek form ........................................................... 68
Ek B (Zorunlu hüküm) Asansörler için güvenlikle ilgili uygulamalarda programlanabilir elektronik
sistemler (PESSRAL) ........................................................................................................................ 69
B.1 Genel tedbirler ................................................................................................................................... 69
B.2 Özel tedbirler ..................................................................................................................................... 71
B.3 Uygulanabilecek tedbirlerin tarifleri ................................................................................................ 73
Ek C (Bilgi için) Kılavuz raylarının hesaplanması için örnek.................................................................. 78
C.1 Genel .................................................................................................................................................. 78
C.2 Güvenlik tertibatlı asansörler için genel özellikler ........................................................................ 80
C.2.1 Güvenlik tertibatının devreye girmesi..............................................................................................80
C.2.2 Normal çalışma, işletme ....................................................................................................................82
C.2.3 Normal çalışma, yükleme ................................................................................................................. 83
Ek D (Bilgi için) Tahrik yeteneğinin hesaplanması – Örnek ................................................................... 84
Ek E (Bilgi için) Makaraların eşdeğer sayısı (Neşdeğer) - Örnekler ..................................................... 86
Ek ZA (Bilgi için) 2006/42/EC Direktifi ile tadil edilen AB 95/16/EC Direktifinin Temel Gerekleri ile bu
standard arasındaki ilişki ................................................................................................................. 87
Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 88
3
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ön söz
Bu standard (EN 81-50:2014), AFNOR tarafından sekreteryası yürütülen CEN/TC 10 “Lifts, escalators and
moving walks – Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüme bantları” Teknik Komitesince hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardına en geç Şubat 2015 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Ağustos 2017 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.
Bu standardın bazı kısımları patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda
CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz.
EN 81-20:2014 ile birlikte bu standard, EN 81-1:1998+A3:2009 ve EN 81-2:1998+A3:2009’un yerini alır.
Bu standard Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen talimat
doğrultusunda hazırlanmıştır. AB Direktif/Direktiflerinin temel gereklerini sağlar.
AB Direktifi/Direktifleri ile ilişkisi için bu standardın bütünleyici bir bölümü olan Ek ZA’ya bilgi için bakılmalıdır.
Bu standardın içeriği, asansör bileşenlerinin tasarım kurallarını, hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri ve

diğer EN 81 standard serilerinde belirtilen gerekleri sağlar. Bu nedenle bu standard sadece örneğin, insan ve
yük taşıyan asansörler (EN 81-20) gibi özel asansör tipleri ile ilgili standardlarla birlikte kullanılabilir.
Bu doküman standardın birinci baskısıdır. Aşağıdaki hususlar nedeniyle değişiklik yapma ihtiyacı duyulmuştur:
— Günümüz teknolojilerindeki değişimler nedeniyle güvenlik konularındaki güncellemeler,

— Teknolojik gelişmeleri yansıtma ihtiyacı,
— İlgili AB Direktiflerinden dolayı temel sağlık ve güvenlik gereklerinin dahil edilmesi,
— Mevcut hataların giderilmesi,
— Yorumlamadan kaynaklanan önerilerin dahil edilmesi1),
— Bu alandaki gelişmelere göre atıf yapılan diğer standardlardaki güncelleme.
CEN/CENELEC İç Tüzüklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya alınmasından
sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık,
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg,
Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve
Yunanistan’dır.
1)
CEN/TC 10 bünyesinde, uzmanlar tarafından hazırlanan bu standardın değişik maddelerine ilişkin soruları
cevaplamak üzere bir yorumlama komitesi kurulmuştur. İlgili standardlarda değişiklik yapılarak bu hususların
dâhil edilmesine kadar tüm, bu tür konular CEN TS 81-11 içinde yayımlanmıştır.
4
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Giriş
Bu standardın amacı, insan ve yük asansörlerinin çalışması, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza
risklerine karşı insan ve eşyaları korumak maksadıyla ilgili güvenlik kurallarının belirlenmesidir.
Atıf yapılan standardlar, güvenlikleri sağlanacak insan ve eşya ile ilgili olarak bu standardın uygulanmasını
belirten standardların kapsamlarına (kabuller, prensipler vb.) göre oluşturulmalıdır.
5
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
1 Kapsam
Bu standard, insan taşıma, insan ve yük taşıma, yalnızca yük taşıma ve diğer benzer tip taşımalar için
kullanılacak asansör makinalarının tasarımlanmasında kullanılan standardlarda belirtilen asansör
bileşenlerinin tasarım kurallarını, hesaplarını, incelemelerini ve deneylerini kapsar.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Aşağıdaki atıf dokümanları tamamen veya kısmen, bu dokümanın uygulanması için zaruridir. Tarih belirtilen
atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı
(tadiller dahil) kullanılır.
EN 81-20:2014, Safety rules for the construction and installation of lifts – Lifts for the transport of persons and
goods – Part 20: Passenger and goods passenger lifts (Asansörlerin yapım ve kurulumu için güvenlik kuralları
- İnsan ve eşyanın taşınması için asansörler - Bölüm 20: İnsan ve eşya asansörleri)
EN 10025 (all parts), Hot rolled products of non-alloy structural steels – Technical delivery conditions (Sıcak
haddelenmiş yapı çelikleri – Teknik teslim şartları)
EN 12385-5, Steel wire ropes – Safety – Part 5: Stranded ropes for lifts (Çelik tel halatlar – Güvenlik – Bölüm
5: Asansörler için halatlar)
EN 60068-2-6, Environmental testing – Part 2: Tests – Test Fc: Vibration (sinusoidal) (IEC 60068-2-6) (Çevre
deneyi - Bölüm 2-6: Deneyler – Fc deneyleri: Titreşim (sinüs biçimli))
EN 60068-2-14, Environmental testing – Part 14: Tests – Test N. Change of temperature (IEC 60068-2-14)
(Çevre şartlarına dayanıklılık deneyleri – Bölüm 2-14: Deneyler – Deney N: Sıcaklık değişimi)
EN 60068-2-27, Environmental testing – Part 2-27: Tests – Test Ea and guidance: Shock (IEC 60068-2-27)
(Çevre şartlarına dayanıklılık deneyleri – Bölüm 2-27: Deneyler – Deney Ea ve kılavuz: Mekanik darbe)
EN 60112, Method for the determination of the proof and the comparative tracking indices of solid insulating
materials (IEC 60112) (Katı yalıtım malzemeleri – Yüzeysel kaçaklar ile ilgili mukayese ve dayanıklılık
indislerinin belirlenmesi metodu)
EN 60664-1:2007, Insulation coordination for equipment within low-voltage systems – Part 1: Principles,
requirements and tests (IEC 60664-1:2007) (Yalıtım koordinasyonu – Alçak gerilim sistemlerinde kullanılan
donanımlar için – Bölüm 1: İlkeler, kurallar ve deneyler)
EN 60947-4-1, Low-voltage switchgear and controlgear – Part 4-1: Contactors and motor-starters –
Electromechanical contactors and motor-starters (IEC 60947-4-1) (Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol
düzeni – Bölüm 4-1: Kontaktörler ve motor yol vericileri – Elektromekanik kontaktörler ve motor yol vericileri)
EN 60947-5-1, Low-voltage switchgear and controlgear - Part 5-1: Control circuit devices and switching
elements - Electromechanical control circuit devices (IEC 60947-5-1) (Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol
düzenleri- Bölüm 5-1: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları - Elektromekanik devre kontrol
cihazları)
EN 61508-1:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety-related systems –

Part 1: General requirements (IEC 61508-1:2010) (Güvenlikle ilgili elektrikli veya elektronik veya
programlanabilir elektronik sistemlerde fonksiyonel güvenlik – Bölüm 1: Genel kurallar)
EN 61508-2:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety-related systems –

Part 2: Requirements for electrical/electronic/programmable electronic safety-related systems (IEC 61508-
2:2010) (Güvenlikle ilgili elektrikli veya elektronik veya programlanabilir elektronik sistemlerde fonksiyonel
güvenlik – Bölüm 2: Güvenlikle ilgili elektrikli veya elektronik veya programlanabilir elektronik sistemler için
kurallar)
EN 61508-3:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety related systems –

Part 3: Software requirements (IEC 61508-3:2010) (Güvenlikle ilgili elektrikli veya elektronik veya
programlanabilir elektronik sistemlerde fonksiyonel güvenlik – Bölüm 3: Yazılım kuralları)
6
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
EN 61508-7:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety related systems –

Part 7: Overview of techniques and measures (IEC 61508-7:2010) (Güvenlikle ilgili elektrikli veya elektronik
veya programlanabilir elektronik sistemlerde fonksiyonel güvenlik – Bölüm 7: Teknik ve tedbirlerin incelenmesi)
EN ISO 12100:2010, Safety of machinery – General principles for design – Risk assessment and risk reduction
(ISO 12100:2010) (Makinalarda güvenlik – Tasarım için genel prensipler – Riskin değerlendirilmesi ve
azaltılması (ISO 12100:2010))
3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdaki terimler ve tarifleri uygulanır.
3.1 Onaylanmış kuruluş

Güvenlik bileşenlerinin deneylerini yapmak üzere onaylı tam kalite güvence sistemini uygulayan kuruluş veya
imalatçı.
3.2 Güvenlik bileşeni

Kullanıldığında bir güvenlik işlevinin gerçekleştirilmesi için tedarik edilen 2) bileşen.
3.3 Tip inceleme sertifikası

İncelemesi yapılacak örnek asansöre uygulanması gereken hükümler doğrultusunda bu asansörün uygunluk
tespitinin yapılarak belgelendirilmesi için tip incelemesini gerçekleştiren onaylanmış kuruluş tarafından
hazırlanan sertifika.
4 Önemli tehlikelerin listesi

Bu Madde, bu standardın kapsamı ile ilgili olan risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması faaliyetlerini
gerektiren ve makinaların bu tipi için (asansör makinaları için) önemli olan risk değerlendirilmesi ile belirlenmiş
önemli tehlikelerin, tehlikeli durumların ve olayların tümünü içermektedir (bk. Çizelge 1).
2)Asansör Direktifi kapsamında, güvenlik tertibatını, hız regülatörünü, durak kapı kilitlerini vb. içeren ve
güvenlik bileşenleri olarak kabul edilen unsurların bir listesi vardır. Bu standardın amaçları bakımından,
güvenli çalıştığı tip deneyi ile belgelendirilmesi hedeflenen diğer bileşenler, güvenlik bileşenleri olarak da
kabul edilebilir.
7
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge 1- Önemli tehlikelerin listesi
Sıra EN ISO 12100:2010’un Ek B’sinde listelenmiş İlgili maddeler

No olan tehlikeler
1 Aşağıdakiler nedeniyle mekanik tehlikeler:

Hızlanma, yavaşlama (kinetik enerji) 5.3; 5.4; 5.5; 5.7; 5.8; 5.9
Sabit bir parçaya hareketli bir elemanın 5.2

yaklaşması
1 Aşağıdakiler nedeniyle mekanik tehlikeler:

(devamı)
Elastik nesneler 5.10; 5.11; 5.12; 5.13
Düşen cisimler 5.3; 5.4; 5.5; 5.9
Yerçekimi (depolanmış enerji) 5.3; 5.4; 5.5; 5.9
Yerden yükseklik 5.3; 5.4; 5.5; 5.9
Yüksek basınç 5.13
Hareketli elemanlar 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.7; 5.8; 5.9; 5.10; 5.11;
5.12; 5.13; 5.14; 5.15; 5.16
Dönen elemanlar 5.13; 5.14;5.12
5.4; 5.11; 5.15; 5.16
Kararlılık 5.10; 5.11; 5.12; 5.13; 5.14

Dayanım 5.10; 5.11; 5.12; 5.13; 5.14
2 Elektrikle ilgili tehlikeler
Ark 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16
Elektrostatik etki 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16
Üzerinde elektrik bulunan parçalar 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16
Yüksek voltajda üzerinde elektrik bulunan 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16
parçalara yeterli mesafe bulunulmaması
Aşırı yük 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16

Kusurlu şartlar nedeniyle üzerine elektrik oluşan 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16
parçalar
Kısa devre 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16

6 Radyasyon nedeniyle oluşan tehlikeler
Düşük frekanslı elektromanyetik radyasyon 5.6; 5.15; 5.16
Radyo frekanslı elektromanyetik radyasyon 5.6; 5.15; 5.16

9 Makinanın (asansörün) kullanıldığı çevre ile 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.7; 5.8; 5.9; 5.10; 5.11;
ilgili tehlikeler 5.12; 5.13; 5.14; 5.15; 5.16
8
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5 Tasarım kuralları, hesaplamalar, incelemeler ve deneyler

5.1 Güvenlik bileşenlerinin tip incelemelerine dair genel hükümler
5.1.1 Deneylerin amaç ve kapsamı

Güvenlik bileşeni/tertibatı yapımı ve işletilmesi söz konusu olduğu müddetçe bu standard tarafından belirlenen
şartlara uygunluğunu doğrulamak için bir deney işlemine tabi tutulur. Tertibatın mekanik, elektrikli ve elektronik
parçalarının uygunluğunun ve zaman içerisinde tertibatın aşınması ve yıpranması nedeniyle etkinliğini
kaybetmediğinin tespiti için özellikle kontrol edilmelidir. Güvenlik bileşeni, belli gereklere (su geçirmezliği ve toz
geçirmezliği veya patlayıcı ortama uygun yapımı) uygun olması isteniyorsa, uygun kriterlere göre ilave
incelemeler ve/veya deneyler yapılmalıdır.
5.1.2 Genel hükümler
5.1.2.1 Bu standardın amaçları bakımından bir deney laboratuvarının, hem deney uygulamasını hem de
belgelendirme işlemini onaylanmış kuruluş olarak üstlendiği kabul edilir. Onaylanmış kuruluş, onaylı bir tam
kalite güvence sistemini işleten imalatçı olabilir. Belirli durumlarda tip inceleme sertifikası işlemi için
onaylanmış kuruluş ve deney laboratuvarı ayrı olabilir. Bu durumlarda idari işlem bu standardda
belirtilenlerden farklı olabilir.
5.1.2.2 Tip incelemesi ile ilgili başvuru, bileşenin imalatçısı veya yetkili temsilcisi tarafından onaylanmış bir
deney laboratuvarına yapılmalıdır.
5.1.2.3 Tip incelemesi için gerekli numunelerin gönderilmesi, laboratuvar ile başvuruda bulunan arasında
yapılan anlaşma doğrultusunda yapılır.
5.1.2.4 Başvuruda bulunan, deneylere katılabilir.
5.1.2.5 Tip inceleme sertifikası gerektiren bileşenlerden birinin tüm tip incelemesi ile görevlendirilmiş
laboratuvarda, bazı deney veya incelemeler için uygun gereçler bulunmaması durumunda, laboratuvar bu
incelemeleri kendi sorumluluğu altında başvuruda bulunanın uygun görüşü ile başka bir laboratuvara
yaptırabilir.
5.1.2.6 Ölçüm cihazlarının kesinliği, özel bir değer belirtilmedikçe aşağıdaki toleranslar dahilinde ölçümlerin
yapılmasına izin vermelidir:
a) ± % 1 kütleler, kuvvetler, mesafeler, hızlar,

b) ± % 2 hızlanma ve yavaşlama ivmeleri,
c) ± % 5 voltajlar, akımlar,
d) ± % 5 °C sıcaklıklar,
e) Kaydedici cihazlar, 0,01 saniye süresinde değişen sinyalleri algılayabilmelidir,
f) ± % 2,5 debi,
g) ± % 1 basınç P  200 kPa,
h) ± % 5 basınç P > 200 kPa.
5.2 Durak ve kabin kapısı kilitleme tertibatının tip incelemesi
5.2.1.1 Uygulama alanı

Bu işlemler, asansör durak ve kabin kapıları kilitleme tertibatı için geçerlidir. Burada, kapıların kilitlenmesinde
ve kilitlenmesinin denetlenmesinde rol oynayan her bir bileşeninin kilitleme tertibatının bir parçasını
oluşturduğu anlaşılır.
9
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.2.1.2 Gönderilecek belgeler
5.2.1.2.1 Çalışma şeklini gösteren şematik çizim

Bu çizim, kapı kilitleme tertibatının çalışması ve güvenliğine ilişkin tüm ayrıntıları açık bir şekilde göstermelidir.
Bu ayrıntılar aşağıda belirtilenleri de kapsamalıdır:
a) Kilit elemanlarının etkin bağlantı içerisinde olduğunu gösteren normal çalışma koşulu ile elektrikli güvenlik
tertibatının devreye girdiği konum,
b) Kilitleme konumunu mekanik olarak denetleyen bir tertibat varsa, bunun çalışma şekli ,
c) Acil durumda kilit açma tertibatının kumandası ve çalışması şekli,
d) Akım tipi (doğru ve/veya alternatif akım), beyan gerilimi ve beyan akımı.
5.2.1.2.2 Açıklamalı montaj çizimleri

Bu çizim, kapı kilidinin çalışması için önemli olan bütün parçaları, özellikle bu standardın şartlarına uyması
istenilenleri göstermelidir. Bir açıklama ile ana parçaların listesi, kullanılan malzeme tipi ve bağlantı
elemanlarının özellikleri belirtilmelidir.
5.2.1.3 Deney numuneleri

Laboratuvara bir adet kapı kilit tertibatı gönderilmelidir.
Deneyin bir prototip üzerinde yapılması durumunda, daha sonra üretilecek olan gerçek bir model üzerinde bir
deney daha yapılmalıdır.
Kapı kilidi deneyleri, yalnızca ilgili kapı üzerine monte edildiğinde yapılabiliyorsa, bu tertibat, kilit çalışma
düzeninde bütün bir kapı üzerine monte edilmelidir. Bununla birlikte, kapı boyutları, deney sonuçlarının yanlış
olmasına neden olmaması şartıyla bir üretim modeline kıyasla azaltılabilir.
5.2.2 İnceleme ve deneyler
5.2.2.1 Çalışmanın incelenmesi

Bu incelemenin amacı; kilitleme tertibatının mekanik ve elektrikli bileşenlerinin, güvenliğe, bu standardın
gereklerine ve bu kilitleme tertibatı için anılan standarda uygun biçimde çalıştığını ve tertibatın, başvuruda
verilen özelliklere uygun olduğunu doğrulamaktır.
Özellikle aşağıdaki hususlar doğrulanmalıdır:
a) Elektrikli güvenlik tertibatı devreye girmeden önce kilitleme elemanı en az 7 mm içeri girmiş olmalıdır.
b) Normal işletme şartlarına uymayan ve tek bir müdahale ile durak kapısı veya kilidi açılabilen asansörün
çalıştırılması, insanların normal olarak ulaşabileceği yerlerden mümkün olmamalıdır.
5.2.2.2 Mekanik deneyler
5.2.2.2.1 Genel
Bu deneylerin amacı, mekanik kilitleme bileşenlerinin ve elektrik bileşenlerinin dayanımını doğrulamaktır.
Normal çalışma konumunda kapı kilitleme tertibatı numunesi, normalde kendisini çalıştırmak için kullanılan
cihazlarla kumanda edilir.
Kapı kilidini imal eden firmanın talimatına uygun olarak numune yağlanmalıdır.
Birden fazla muhtemel çalışma konumu ve kumanda tertibatı olması durumunda dayanıklılık deneyi, bileşenler
üzerine uygulanan kuvvetler açısından en elverişsiz kabul edilen düzende yapılmalıdır.
Tam çevrim sayısı ve kilitleme bileşenlerinin hareket yolu mekanik veya elektrikli sayaçlarla kaydedilmelidir.
5.2.2.2.2 Dayanıklılık deneyi
Kilitleme tertibatına 1 000 000 (± % 1) tam çevrim uygulanmalıdır. Bir tam çevrim, her iki yönde mümkün olan
tam hareket seyir mesafesi üzerinden bir ileri ve geri hareketten oluşur.
10
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Kilitleme tertibatının çalıştırılması sorunsuz ve dakikada 60 (± % 10) çevrim düzeyinde olmalıdır.
Dayanıklılık deneyi sırasında kapı kilidinin elektrik kontağı, beyan geriliminde ve beyan akımının iki katı akımda
rezistif bir devreyi kapamalıdır.
Kilitleme tertibatında, kilitleme pimi veya kilitleme elemanının konumu için mekanik bir kontrol tertibatı
bulunması durumunda, bu tertibat, 100 000 (± % 1) çevrimli bir dayanıklılık deneyine tabi tutulmalıdır.
Kilitleme tertibatının çalıştırılması sorunsuz ve dakikada 60 (± % 10) çevrim düzeyinde olmalıdır.
5.2.2.2.3 Statik deneyi

Menteşeli kapılar için tasarımlanan kapı kilitlerine ait deney, 300 saniyelik toplam bir süre zarfında 3000 N
değerine kadar aşamalı olarak yükseltilen bir statik kuvvet uygulanmasından oluşmalıdır.
Bu kuvvet, kapının açılma yönünde ve bir kişinin kapıyı açmak için kuvvet uyguladığı yere mümkün olduğu
kadar yakın bir konumda tatbik edilmelidir. Kayar durak kapıları için tasarımlanmış kilitlere uygulanacak kuvvet
1000 N olmalıdır.
5.2.2.2.4 Dinamik deneyi

Kapı kilidi, kilitlenmiş durumda kapının açılma yönünde bir darbe deneyine tabi tutulmalıdır.
Darbe kuvveti; 0,5 m yükseklikten serbest şekilde düşen 4 kg’lık rijit bir kütlenin yaptığı etkiye eşit olmalıdır.
5.2.2.3 Mekanik deney kriterleri

Dayanıklılık deneyinden (Madde 5.2.2.2.2), statik deneyden (Madde 5.2.2.2.3) ve dinamik deneyden (Madde
5.2.2.2.4) sonra, güvenliği olumsuz yönde etkileyecek herhangi bir aşınma, şekil değiştirme (deformasyon)
veya kırılma olmamalıdır.
5.2.2.4 Elektrik deneyi
5.2.2.4.1 Kontakların dayanıklılık deneyi

Bu deney, Madde 5.2.2.2.2’de belirtilen dayanıklılık deneyi kapsamındadır.
5.2.2.4.2 Devreyi kesme yeteneği deneyi
5.2.2.4.2.1 Genel
Bu deney dayanıklılık deneyinden sonra yapılmalıdır. Burada, üzerinde elektrik bulunan devreyi kesme
yeteneğinin yeterli olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu deney, EN 60947-4-1 ve EN 60947-5-1 standardlarında
belirtilen işleme uygun olarak yapılmalıdır. Deneylerde esas alınacak akım ve beyan gerilimi değerleri tertibatı
imal eden firma tarafından belirtilen değerlerde olmalıdır.
Bir değer belirtilmemesi durumunda beyan değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır:
a) Alternatif akım: 230 V, 2 A,

b) Doğru akım: 200 V, 2 A.
Aksi belirtilmediği takdirde devreyi kesme kapasitesi alternatif ve doğru akım için incelenmelidir.
Deneyler kapı kilidinin çalışma konumunda yapılmalıdır. Birden fazla çalışma konumunun olması durumunda,
deneyler, en elverişsiz konumda yapılmalıdır.
Deney numunesinde, normal çalışmada kullanılan kapaklar ve elektrik bağlantı kabloları bulunmalıdır.
5.2.2.4.2.2 Alternatif akım kontakları ile donatılmış kapı kilitlerinde normal hızla ve 5 s’den 10 s’ye kadar olan
aralarla, % 110 beyan gerilimindeki bir elektrik devresi 50 defa açılıp kapanmalıdır. Kontak en az 0,5 s kapalı
kalmalıdır.
Bu elektrik devresinde, seri bağlı bir endüktans (şok bobini) ile bir direnç bulunmalıdır. Devrenin güç faktörü
0,7 ± 0,05 ve deney akımı kilidin imalatçısı tarafından verilen beyan akımı değerinin 11 katı olmalıdır.
11
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.2.2.4.2.3 Doğru akım kontakları ile donatılmış kapı kilitlerinde normal hızla ve 5 s’den 10 s’ye kadar olan
aralarla, %110 beyan gerilimindeki bir elektrik devresi 20 defa açılıp kapanmalıdır. Kontak en az 0,5 s kapalı
kalmalıdır.
Bu elektrik devresinde seri bağlı bir endüktans (şok bobini) ile bir direnç bulunmalıdır. Bunların değerleri, devre
akımının kararlı akım şiddetinin % 95’ine 300 ms’lik bir sürede ulaşacağı şekilde seçilmelidir.
Deney akımı kilidin imalatçısı tarafından verilen beyan akımı değerinin % 110’ una eşit olmalıdır.
5.2.2.4.2.4 Deneyler, güvenliği olumsuz yönde etkileyecek bir bozulma olmaması, bir atlama veya ark
meydana gelmemesi durumunda uygun olduğu kabul edilir.
5.2.2.4.3 Kaçak akım direnç deneyi

Bu deney, EN 60112’ de belirtilen işleme uygun olarak yapılmalıdır. Elektrotlar, 175 V 50 Hz’lik sinüzoidal A.A
gerilim üreten bir kaynağa bağlanmalıdır.
5.2.2.4.4 Açıklık ve kaçak mesafelerinin incelenmesi

Hava açıklıkları ve kaçak mesafeleri, bu standardın uygulanmasını belirten standarlarda (örneğin, EN 81-
20:2014, Madde 5.11.2.2.4) bulunan gereklere uygun olmalıdır.
5.2.2.4.5 Güvenlik kontakları ve bunların erişilebilirliği ile ilgili gereklerin incelenmesi

Bu inceleme, kapı kilidinin montaj konumu ve düzeni göz önüne alınarak yapılmalıdır.
5.2.3 Belirli kapı kilidi tipleri için özel deney
5.2.3.1 Birden fazla paneli olan, yatay veya düşey hareketli kayar kapılar için kilitler
Bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda bulunan gereklere göre paneller (örneğin EN 81-20:2014,
Madde 5.3.14.1) veya dolaylı mekanik bağlantı (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.3.14.2) arasında doğrudan
mekanik bağlantıları sağlayan tertibatlar, kapı kilidinin bir kısmını oluşturduğu kabul edilir.
Bu tertibatlar, Madde 5.2.2‘deki deneylere tabi tutulmalıdır. Bu dayanıklılık deneylerinde dakikadaki çevrim
sayısı, tertibatın boyutlarına göre ayarlanmalıdır.
5.2.3.2 Menteşeli kapılar için klape tipi kilit

Bu tertibat, klapenin muhtemel şekil değiştirmelerini denetlemek için gerekli olan bir elektrikli güvenlik
tertibatıyla birlikte tedarik edilmesi ve Madde 5.2.2.2.3‘te belirtilen statik deneyden sonra, kapı kilidinin
dayanımı konusunda herhangi bir şüphe olması durumunda, elektrikli güvenlik tertibatı açmaya başlayıncaya
kadar yük aşamalı olarak artırılmalıdır. Kapı kilidinin veya kapının bileşenleri, uygulanan bu yükün etkisiyle
kalıcı şekil değiştirmemeli ve hasara uğramamalıdır.
Statik deneyden sonra boyutlarda ve yapıda, dayanım konusunda herhangi bir şüphe ortaya çıkmazsa klape
üzerinde dayanıklılık deneyi uygulamaya gerek yoktur.
5.2.4 Tip inceleme sertifikası

Bu sertifikada aşağıdaki hususlar belirtilmelidir:
a) Ek A’ya göre bilgiler;

b) Kilitleme tertibatının tipi ve uygulama alanı,
c) Beyan gerilimi ve beyan akımının tipi (alternatif akım ve/veya doğru akım) ve değerleri,
d) Klapeli tip kapı kilitlerinde: kanadın elastik şekil değiştirmelerinin denetlenmesinde elektrikli güvenlik
tertibatını çalıştırmak için gerekli kuvvet.
5.3 Güvenlik tertibatının tip incelemesi

Başvuruda bulunan, öngörülen kullanım aralığını belirtmelidir. Örneğin:
— Asgari ve azami kütleler,
12
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
— Azami beyan hızı ve azami devreye girme hızı.
Kullanılan malzemeler, kılavuz rayların tipi ve yüzey özellikleri (çekilmiş, frezelenmiş, taşlanmış) ile ilgili ayrıntılı
bilgiler verilmelidir.
Başvuru formuna aşağıdaki belgeler eklenmelidir:
a) Yapı, çalışma şekli, kullanılan malzeme, yapı bileşenleri üzerindeki boyutlar ve toleransları gösteren detay
ve montaj çizimleri,
b) Kademeli güvenlik tertibatında bunlara ek olarak, elastik parçaların yük diyagramları.
5.3.2 Ani frenlemeli güvenlik tertibatı

Laboratuvara, takozları veya sıkma elemanı ile birlikte 2 adet kavrama tertibatı ve 2 adet kılavuz ray parçası
teslim edilmelidir.
Laboratuvar, kullanacağı deney cihazlarına göre, numunenin düzen ve tespit detaylarını belirlemelidir.
Kavrama tertibatının aynısı, farklı tip kılavuz raylarda kullanılabilmesi durumunda, kılavuz rayların kalınlığı,
güvenlik tertibatı için ihtiyaç duyulan kavrama genişliği ve yüzey durumu (çekilmiş, frezelenmiş ve taşlanmış)
aynı ise, yeni bir deneye gerek yoktur.
5.3.2.2 Deney
5.3.2.2.1 Deney yöntemi

Deney, bir pres tezgahı veya ani hız değişikliği olmaksızın hareket eden benzeri bir cihaz kullanılmak suretiyle
yapılmalıdır. Aşağıdaki hususlar ölçülmelidir:
a) Kuvvetin fonksiyonu olarak kat edilen mesafe,

b) Kuvvet veya kat edilen mesafenin fonksiyonu olarak güvenlik tertibatı gövdesinin şekil değişimi.
5.3.2.2.2 Deney işlemi

Kılavuz ray, güvenlik tertibatı arasından hareket ettirilmelidir.
Referans işaretleri, şekil değişiminin ölçülebilmesi için gövde üzerinden izlenmelidir.
Kat edilen mesafe kuvvetin fonksiyonu olarak kaydedilmelidir.
Deneyden sonra:
a) Gövdenin ve kavrama elemanının sertliği, başvuruda bulunan tarafından verilen orijinal değerlerle
karşılaştırılmalıdır. Özel durumlarda diğer analizler yapılabilir,
b) Kırılma olmadığı takdirde, şekil değişimleri ve diğer değişiklikler kontrol edilmelidir. (örneğin: çatlaklar,
kavrama elemanlarındaki şekil değişimi veya aşınma, sürtünen yüzeylerinin görünümü),
c) Gerektiğinde şekil değişimi ve kırılma yerlerinin tespiti için güvenlik tertibatı gövdesinin, kavrama
elemanlarının ve kılavuz rayların fotoğrafları çekilmelidir.
13
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.3.2.2.3 Belgeler
5.3.2.2.3.1 Aşağıdaki hususları dikkate alarak iki adet diyagram çizilmelidir:
a) Birincisi, kuvvetin fonksiyonu olarak kat edilen mesafeyi,

b) Diğeri, gövdenin şekil değişimini göstermelidir. Bu diyagram, birinci diyagramla ilişki kurulabilecek şekilde
düzenlenmelidir.
5.3.2.2.3.2 Güvenlik tertibatının kapasitesi, kuvvet-yol diyagramındaki alanın integralinin

alınmasıyla bulunmalıdır.
Göz önüne alınması gereken diyagram alanları:
a) Kalıcı bir şekil değişikliği meydana gelmediyse, alanın tümü,

b) Kalıcı bir şekil değişikliği ve kırılma meydana geldiyse;
1) Elastiklik sınırına ulaşıldığı değere kadarki alan veya

2) Azami kuvvete karşılık gelen değere kadarki alandır.
5.3.2.3 Müsaade edilebilir kütlenin belirlenmesi
5.3.2.3.1 Güvenlik tertibatınca absorbe edilen enerji

Bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.6.2.2.1.2) bulunan
gereklere uygun olarak hız regülatörünün azami devreye girme hızına göre hesaplanmış serbest düşme
mesafesi kabul edilmelidir.
v12
Metre cinsinden serbest düşme mesafesi şu eşitlikle bulunmalıdır: h   0,1  0,03
2  gn
Burada;
gn Standart serbest düşme ivmesidir (m/s²),
v1 Hız regülatörünün devreye girme hızıdır (m/s),
0,10 m Tepki süresi sırasında kat edilen yola tekabül eder.
0,03 m Kavrama elemanlarıyla kılavuz ray arasındaki açıklığın kapanması sırasında kat edilen yola
tekabül eder.
Güvenlik tertibatınca absorbe edilebilen toplam enerji: 2  K  ( P  Q)1  g n  h
2 K
Buradan ( P  Q) 1  bulunur.
gn  h
Burada:
K, K1, K2 Tek bir güvenlik tertibat bloğu tarafından absorbe edilen enerji (Joule) (diyagramdan hesaplanan),
P Boş kabin ve kabinin taşıdığı bileşenler, örneğin, kabin hareket seyir kablosunun ve varsa
dengeleme halatlarının/zincirlerinin vb. kütleleridir (kg),
Q Beyan yükü (kg),
(P+ Q )1 Müsaade edilebilir kütle (kg).
5.3.2.3.2 Müsaade edilebilir toplam kütle

Müsaade edilebilir kütle (kg):
2 K
a) Elastiklik sınırının aşılmaması durumunda: ( P  Q )1 
2  gn  h
14
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
K Madde 5.3.2.2.3.2 a) ‘da tarif edilen alanın integralinin alınmasıyla hesaplanır,

2 Bölen emniyet katsayısı olarak alınır.
b) Elastiklik sınırının aşılması durumunda, iki hesaplama yapılmalı ve daha yüksek müsaade edilebilir kütle
seçilebilir:
2  K1
1) ( P  Q )1 
2  gn  h
K1 Madde 5.3.2.2.3.2 b) 1)‘de tarif edilen alanın integralinin alınmasıyla ile hesaplanır,
2 Bölen emniyet katsayısı olarak alınır.
2  K2
2) ( P  Q )1 
3,5  g n  h
K2 Madde 5.3.2.2.3.2 b) 2)‘de tarif edilen alanın integralinin alınmasıyla ile hesaplanır,
3,5 Bölen emniyet katsayısı olarak alınır.
5.3.3 Kademeli güvenlik tertibatı
5.3.3.1 Beyan ve deney numunesi

Başvuruda bulunan, deneyin hangi kütle (kg) için yapılacağını ve hangi hızda (m/s) regülatörün devreye
gireceğini beyan etmelidir. Çeşitli kütlelerde kullanılmak üzere güvenlik tertibatı belgelendirilmek isteniyorsa,
başvuruda bulunan bu durumu belirtmeli ve ayrıca ayarın kademeli veya kesintisiz olduğunu bildirmelidir.
Başvuruda bulunan, 0,6 gn düzeyinde bir ortalama yavaşlama ivmesini elde etmek için öngörülen frenleme
kuvvetini (N) 16’ya bölerek asılan kütleyi (kg) seçmelidir.
Deney laboratuvarına, yapılan sözleşme ile bütün deneyler için gerekli sayıda fren pabucu ile birlikte bütün bir
güvenlik tertibatı laboratuvarın istemesi halinde verilmelidir. Bütün deneyler için yeterli sayıda fren pabuç seti
monte edilmiş olmalıdır. Ayrıca, kullanılacak kılavuz raylar laboratuvarın belirleyeceği boyda temin edilmelidir.
5.3.3.2 Deney
5.3.3.2.1.1 Deney, serbest düşme durumunda yapılmalıdır. Aşağıdaki hususlar doğrudan veya dolaylı olarak
ölçülmelidir:
a) Toplam serbest düşme yüksekliği,

b) Kılavuz raylar üzerindeki frenleme mesafesi,
c) Hız regülatör halatı veya bunun yerine kullanılan tertibatın kayma mesafesi,
d) Yaylanma elemanların toplam hareket mesafesi.
a) ve b)’deki ölçümler zamanın fonksiyonu olarak kaydedilmelidir.
5.3.3.2.1.2 Aşağıdaki hususlar tespit edilmelidir:
a) Ortalama frenleme kuvveti,

b) Anlık en büyük frenleme kuvveti,
c) Anlık en küçük frenleme kuvveti.
15
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.3.3.2.2.1 Tek bir kütle için belgelendirilmiş güvenlik tertibatı

Laboratuvar, (P+Q)1 kütle ile dört deney yapmalıdır. Her bir deneyin arasında, sürtünen kısımların normal
sıcaklıklarına dönmesine müsaade edilmelidir.
Deneyler sırasında birden fazla eşdeğer sürtünme parçası setleri kullanılabilir.
Bununla birlikte her bir set aşağıda belirtilen sayılarda deney yapılmasına imkan vermelidir:
a) 4 m/s’yi aşmayan beyan hızlarında üç deney,
b) 4 m/s’yi aşan beyan hızlarında iki deney.
Serbest düşme yüksekliği, güvenlik tertibatının kullanılabildiği hız regülatörünün azami devreye girme hızına
göre hesaplanmalıdır.
Güvenlik tertibatının çalıştırılması, devreye giriş hızının hassas bir şekilde ayarlanabildiği bir cihaz tarafından
sağlanmalıdır.
Örneğin, boşluğu (gevşekliği) dikkatli olarak hesaplanan ve kusursuz sabitlenmiş bir halat üzerine bir sürtünme
kuvveti ile kayabilen tambura bağlanmış bir halat kullanılabilir. Sürtünme etkisi, bu güvenlik tertibatına
bağlanmış regülatör tarafından çalışan halata uygulanan etki ile aynı olmalıdır.
5.3.3.2.2.2 Farklı kütleler için sertifikalandırılan güvenlik tertibatı

Kademeli veya kesintisiz ayarlama.
İki seri deney yapılmalıdır:
a) Başvuruda belirtilen en büyük değer için bir dizi deney ve

b) Başvuruda belirtilen en küçük değer için bir dizi deney.
Başvuruda bulunan, belirli bir parametrenin fonksiyonu olarak frenleme kuvvetinin değişimini gösteren bir
formül veya diyagram vermelidir.
Laboratuvar, uygun vasıtalarla, (daha iyi bir vasıtanın olmaması durumunda, gerekirse ara değerlerin elde
edilmesi için üçüncü bir seri deney ile) önerilen formülün geçerliliğini doğrulamalıdır.
5.3.3.2.3 Güvenlik tertibatının frenleme kuvvetinin belirlenmesi
5.3.3.2.3.1 Tek bir kütle için belgelendirilmiş güvenlik tertibatı

Belirli bir ayar ve bir kılavuz ray tipi için uygun olan güvenlik tertibatının frenleme kuvveti, deneyler sırasında
belirlenen ortalama frenleme kuvvetlerinin ortalamasına eşit olarak alınır. Her bir deney, kılavuz rayın
kullanılmayan bir bölümünde yapılmalıdır.
Deneyler sırasında belirlenen ortalama değerlerin, yukarıda tarif edilen frenleme kuvveti değerinin ± % 25
aralığında bulunduğu kontrol edilmelidir.
Not — Yüzeyi işlenmiş bir kılavuz rayın aynı yüzeyinde birden fazla ardışık deney yapılması durumunda,
sürtünme katsayısının önemli ölçüde azaldığını yapılan deneyler göstermiştir. Bu husus, güvenlik tertibatının
arka arkaya devreye girmesi sırasında kılavuz ray yüzeyinde yaptığı yapısal değişikliğe atfedilir.
Kurulu bir asansörde, bir güvenlik tertibatının yanlışlıkla çalışması, kılavuz rayın kullanılmamış bir bölümünde
her fırsatta oluşacağı kabul edilir.
Tesadüfen bu durum meydana gelmezse, kullanılmayan kılavuz ray bölümüne erişilinceye kadar daha düşük
değerde bir frenleme kuvveti oluşacağı göz önüne alınması gereklidir. Bu da, normalden daha büyük bir kayma
demektir.
Bu, başlangıçta çok küçük bir yavaşlama ivmesine sebep olacak bir ayara müsaade edilmemesi için bir başka
nedendir.
16
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.3.3.2.3.2 Farklı kütleler için belgelendirilmiş güvenlik tertibatı

Başvuruda belirtilen azami ve asgari değerler için güvenlik tertibatına uygun frenleme kuvveti, Madde
5.3.3.2.3.1 ‘de belirtilen şekilde hesap edilmelidir.
5.3.3.2.4 Deneylerden sonra yapılan kontroller

Deneylerden sonra aşağıdaki kontroller yapılmalıdır:
a) Gövdenin ve kavrama elemanlarının sertliği başvuruda verilen orijinal değerlerle karşılaştırılmalıdır.
b) Şekil değişikliği ve diğer değişiklikler kontrol edilmelidir (örneğin, çatlaklar, kavrama elemanları üzerindeki
şekil değişikliği ve aşınma, sürtünen yüzeylerinin görünümü),
c) Gerektiğinde, şekil değişikliği ve kırılma yerlerinin tespiti için güvenlik tertibatı gövdesinin, kavrama
elemanlarının ve kılavuz rayların fotoğrafları çekilmelidir.
5.3.3.3 Müsaade edilebilir kütlenin hesaplanması
5.3.3.3.1 Tek bir kütle için belgelendirilmiş güvenlik tertibatı

Müsaade edilebilir kütle, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmalıdır:
FB
( P  Q)1 
16
Burada:
FB Madde 5.3.3.2.3’e uygun olarak belirlenen frenleme kuvveti (N),
P Boş kabin ve kabinin taşıdığı bileşenler, örneğin, kabin hareket seyir kablosu, varsa dengeleme
halatlarının / zincirlerinin vb. kütleleridir (kg),
(P+ Q )1 Müsaade edilebilir kütle (kg).
Hesaplanan müsaade edilebilir kütle, deney kütlesinden daha büyükse, deney kütlesi, her bir deneyin ortalama
yavaşlama ivmesi 1 gn aşmaması şartıyla, müsaade edilebilir kütle olarak alınabilir.
5.3.3.3.2 Farklı kütleler için belgelendirilmiş güvenlik tertibatı
5.3.3.3.2.1 Kademeli ayar

Her bir ayar kademesi için müsaade edilebilir kütle Madde 5.3.3.3.1 ‘de belirtildiği gibi hesaplanmalıdır.
5.3.3.3.2.2 Kesintisiz ayar

Başvuruda belirtilen azami ve asgari değerler için müsaade edilebilir kütle Madde 5.3.3.3.1 ‘e göre ve ara
ayarlar için verilen formüle uygun olarak hesaplanmalıdır.
5.3.3.4 Ayarlarda yapılması mümkün olan değişiklikler

Deneyler sırasında bulunan değerlerin, başvuruda bulunan tarafından beklenen değerlerden % 20’ den fazla
farklı çıkması durumunda; başvuruda bulunanın onayı alınarak, gerekliyse ayarlar değiştirildikten sonra başka
deneyler yapılabilir.
5.3.4 Yorumlar
a) Uygulanabilir kütle:
Bir asansörde kullanılan uygulanabilir kütle, ani güvenlik tertibatı için müsaade edilebilir kütleden fazla
olmamalıdır.
17
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Kademeli güvenlik tertibatında beyan edilen kütle, Madde 5.3.3.3’te beyan edilen uygulanabilir kütleden ±
% 7,5 farklı olabilir. Bu durumda, kılavuz ray kalınlığındaki normal toleranslara ve kılavuz ray yüzeyinin
durumuna, vb. bakılmaksızın bu standardın uygulanmasını belirten (örneğin, EN 81-20:2014, Madde
5.6.2.1) standardlarda yer alan gereklerin kurulumda karşılandığı kabul edilir.
b) Kaynaklı parçaların sağlamlığını değerlendirmek için ilgili standardlara başvurulmalıdır.
c) Kavrama elemanlarının muhtemel hareket yolunun en elverişsiz şartlarında dahi (imalat toleranslarının
toplu etkisi) yeterli olduğu kontrol edilmelidir.
d) Sürtünme parçaları, çalışma anında yerinde kalması sağlanacak şekilde uygun bir şekilde korunmalıdır.
e) Kademeli güvenlik tertibatında yaylanma özelliği olan bileşenlerin mevcut yaylanma mesafesinin yeterli
olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Bu sertifikada şu hususlar belirtilmelidir:
a) Ek A’ya göre bilgiler,

b) Güvenlik tertibatının tipi ve uygulama alanı,
c) Müsaade edilebilir kütle sınırları (bk. Madde 5.3.4 a),
d) Hız regülatörünün devreye girme hızı,
e) Kılavuz ray tipi,
f) Kılavuz ray başının müsaade edilebilir kalınlığı,
g) Kavramayı yapan yüzeylerin asgari genişliği,
ve sadece kademeli güvenlik tertibatı için,
h) Kılavuz rayların yüzey durumu (çekilmiş, frezelenmiş, taşlanmış),
i) Kılavuz rayların yağlanma durumu. Bunlar yağlanmış ise, kullanılan yağlayıcının sınıfı ve özellikleri.
5.4 Hız regülatörlerinin tip incelemesi

Başvuruda bulunan aşağıdaki hususları laboratuvara bildirmelidir:
a) Hız regülatörüyle çalıştırılacak olan güvenlik tertibatının tipi (veya tipleri),

b) Hız regülatörünün kullanılabileceği asansörlerin azami ve asgari beyan hızları,
c) Devreye girdiğinde hız regülatörü tarafından halatta oluşturulması öngörülen çekme kuvveti.
Yapıyı, çalışma şeklini, kullanılan malzemeleri, yapı bileşenleri üzerindeki boyut ve toleransları gösteren detay
ve montaj çizimleri, başvuru formuna eklenmelidir.
5.4.2 Hız regülatörünün karakteristiklerinin kontrolü

Laboratuvara aşağıdakiler verilmelidir:
a) Bir hız regülatörü,

b) Hız regülatöründe ve tesiste normal çalışma şartlarında kullanılacak tipte bir halat. Temin edilecek halat
uzunluğunu laboratuvar belirler,
c) Hız regülatöründe kullanılan tipe uygun gergi makarası tertibatı.
18
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.4.2.2 Deney

Aşağıdaki hususlar kontrol edilmelidir:
a) Başvuruda bulunan tarafından belirtilen aralık dahilinde devreye girme hızı,

b) Bu tertibat, hız regülatörü üzerine monte edilmesi durumunda, bu standardın uygulanmasını belirten
(örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.6.2.2.1.6 a)) standardlarda yer alan ve makinayı durduran elektrikli
güvenlik tertibatının çalışması,
c) Bu standardın uygulanmasını belirten (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.6.2.2.1.6 b)) standardlarda yer
alan ve hız regülatörü devreye girdiğinde asansörün hareketini engelleyen elektrikli güvenlik tertibatının
çalışması,
d) Hız regülatörünün devreye girmesiyle, regülatör halatında meydana gelen çekme kuvveti.

Madde 5.4.1 b)'de belirtilen asansör beyan hızı aralığına tekabül eden hız regülatörü devreye girme hızı
aralığında en az 20 deney yapılmalıdır.
Deneylerin çoğunluğu, hız aralığının sınır değerlerinde yapılmalıdır.
Hız regülatörünün devreye girme hızına ulaşması için gerekli ivme, atalet etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla
mümkün olduğu kadar düşük tutulmalıdır.
Ayrıca, asgari iki deney, serbest düşme durumu benzeşimi (simülasyon) için 0,9gn ve 1gn arasındaki
ivmelenme ile yapılmalı ve regülatörün bozulmasına neden olmadığı ispatlanmalıdır.
5.4.2.2.3 Deney sonuçlarının yorumlanması

Devreye girme hızları, 20 adet deney süresince, bu standardın uygulanmasını belirten standardlardaki hız
regülatörü için belirlenen sınırlar içinde kalmalıdır.
Not — Öngörülen sınırların aşılması durumunda, bileşenin imalatçısı tarafından yapılacak ayarlama sonrası
gerçekleştirilen 20 adet deney yeniden yapılabilir.
20 adet deney süresince, Madde 5.4.2.2.1 b) ve c) 'ye göre deneye tabi tutulması gereken tertibatın çalışması,
bu standardın uygulanmasını belirtilen standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.6.2.2.1.6 a) ve
Madde 5.6.2.2.1.6 b)) öngörülen sınırlar içinde gerçekleşmelidir.
Hız regülatörünün devreye girmesi sırasında regülatör halatında oluşan çekme kuvveti en az 300 N veya
başvuruda bulunan kişinin belirteceği daha yüksek bir değerde olmalıdır.
Tertibat imalatçısı tarafından aksi istenilmedikçe ve deney raporunda belirtilmedikçe, sarılma açısı 180°
olmalıdır.
Halatı kavramak suretiyle çalışan bir tertibatın mevcut olması durumunda, halatta kalıcı bir şekil değişikliği olup
olmadığı kontrol edilmelidir.

Bu sertifikada aşağıdaki hususlar belirtilmelidir:

b) Hız regülatörünün tipi ve uygulama alanı,
c) Hız regülatörünün kullanılabileceği asansörlerin azami ve asgari beyan hızları,
d) Kullanılacak olan halatın çapı ve yapısı,
e) Tahrik kasnağı bulunan hız regülatörleri olması durumunda, asgari gergi kuvveti,
f) Hız regülatörü devreye girdiğinde regülatör halatında oluşturulan çekme kuvveti.
19
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.5 Tamponların tip incelemesi

Başvuruda bulunan, öngörülen kullanım aralığını bildirmelidir (azami çarpma hızı, asgari ve azami kütleler).
Aşağıdaki hususlar, başvuruya eklenmelidir:
a) Yapıyı, çalışma şeklini, kullanılan malzemeleri, yapısal bileşenlerin boyutlarını ve toleranslarını gösteren
detay ve montaj çizimleri.
Hidrolik tamponlarda, sınıflandırma (akışkan geçiş açıklıkları), özellikle tampon strokunun bir fonksiyonu
olarak gösterilmelidir;
b) Kullanılan akışkan ile ilgili teknik özellikler.
c) Kullanım için çevresel şartlar (sıcaklık, nem, kirlilik vb.) ve ömür çevrimi (yaşlanma, eleme kriterleri) ile ilgili
bilgiler
5.5.2 Gönderilecek numuneler

Laboratuvara aşağıdakiler gönderilmelidir:
a) Bir adet tampon;

b) Hidrolik tamponlarda gerekli akışkan ayrı olarak gönderilmelidir.
5.5.3 Deney
5.5.3.1 Enerji dağıtan tamponlar

Tampon, darbe anında azami hıza ulaşmak için serbest düşen asgari ve azami kütlelere tekabül eden ağırlıklar
yardımıyla deneye tabi tutulmalıdır.
Hız, en azından ağırlıkların çarpma anından itibaren kaydedilmelidir. Hızlanma ve yavaşlama ivmesi,
ağırlıkların hareketi boyunca zamanın fonksiyonu olarak belirlenmelidir.
5.5.3.1.2 Kullanılacak donanım
5.5.3.1.2.1 Serbest düşen ağırlıklar

Ağırlıklar, Madde 5.1.2.6’ya uygun toleransla azami ve asgari kütlelere karşılık gelmelidir. Bunlar, mümkün
olan asgari sürtünme ile düşey olarak kılavuzlanmalıdır.
5.5.3.1.2.2 Kaydedici cihazlar

Kaydedici cihazlar, Madde 5.1.2.6’ya uygun toleransla sinyalleri algılamalıdır. Zamanının bir fonksiyonu olarak
ölçülen değerlerin kaydedilmesi için kaydedici cihaz dahil ölçme zinciri, en az 1000 Hz bir sistem frekansıyla
tasarımlanmalıdır.
5.5.3.1.2.3 Hızın ölçülmesi

Hız, en azından tampon üzerinde ağırlıkların çarpması anından itibaren veya Madde 5.1.2.6’da belirtilen
toleranslarla ağırlıkların hareketi boyunca kaydedilmelidir.
5.5.3.1.2.4 Yavaşlama ivmesinin ölçülmesi

Yavaşlama ivmesinin ölçümü için bir tertibat varsa (bk. Madde 5.5.3.1.1), tampon eksenine mümkün olduğu
kadar yakın konumlandırılmalı ve Madde 5.1.2.6’ya uygun toleransla ölçüm yapabilmelidir.
5.5.3.1.2.5 Sürenin ölçülmesi

0,01 saniye süreli zaman pulsları (vurum) kaydedilmeli ve Madde 5.1.2.6’ya uygun toleransla ölçülmelidir.
5.5.3.1.3 Ortam sıcaklığı

Ortam sıcaklığı +15 °C ile +25 °C arasında olmalıdır.
20
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Akışkan sıcaklığı Madde 5.1.2.6’ya uygun toleransla ölçülmelidir.
5.5.3.1.4 Tamponun montajı

Tampon, normal kullanımda olduğu gibi aynı şekilde yerleştirilmeli ve sabitlenmelidir.
5.5.3.1.5 Tamponun doldurulması

Tampon, bileşen imalatçısının talimatı doğrultusunda işaret çizgisine kadar doldurulmalıdır.
5.5.3.1.6 Kontroller
5.5.3.1.6.1 Yavaşlama ivmesinin kontrol edilmesi

Ağırlıkların serbest düşme yükseklikleri, çarpma anındaki hızın başvuruda belirtilen azami çarpma hızını
sağlayacak şekilde seçilmelidir.
Yavaşlama, bu tertibat için belirtilen standardın gereklerine uygun olmalıdır (örneğin, EN 81-20:2014, Madde
5.8.2.2.3).
Ortalama yavaşlama ivmesinin hesaplanmasında tampon strokunun sonundaki sürünme; yavaşlama

ivmesinin 0,5 m/s2 altında olduğu durumlarda ihmal edilmelidir.
İlk deney, yavaşlama ivmesi kontrol edilerek azami kütle ile yapılır.
İkinci bir deneyde, yavaşlama ivmesi kontrol edilerek asgari kütle ile yapılır.
5.5.3.1.6.2 Tamponun normal konuma geri dönüşünün kontrolü

Her deneyden sonra tampon 5 dakika tam olarak baskılanmış (kapanmış) durumda tutulmalıdır. Tampon
bundan sonra normal ileri (açık) konumuna dönmek üzere serbest bırakılmalıdır.
Tamponun yay veya ağırlıkla geri dönen tipten olması durumunda, tam geri dönüş en fazla 120 s sürmelidir.
Her yeni yavaşlama deneyinden önce akışkanın tanka geri akması ve hava kabarcıklarının giderilmesine
imkan vermek için 30 dakika beklenmelidir.
5.5.3.1.6.3 Akışkan kayıplarının kontrolü

Madde 5.5.3.1.6.1'de öngörülen iki yavaşlama deneyinden sonra akışkan seviyesi kontrol edilmeli ve 30
dakikalık bir aradan sonra akışkan seviyesi tamponun çalışmasına imkan verecek yeterli yükseklikte olmalıdır.
5.5.3.1.6.4 Deneylerden sonra tampon durumunun kontrolü

Madde 5.5.3.1.6.1'de öngörülen iki yavaşlama deneyinden sonra tamponun hiçbir parçası, normal çalışmayı
engelleyecek şekilde kalıcı bir şekil değişikliğine uğramamalı ve hasar görmemelidir.
5.5.3.1.7 Deney gereklerinin sağlanamaması durumunda uygulanması gereken işlem

Başvuruda belirtilen asgari ve azami kütleler ile deney sonuçlarının tatmin edici olmaması durumunda, başvuru
sahibinin onayı ile kabul edilebilir sınır değerlerini laboratuvar belirleyebilir.
5.5.3.2 Doğrusal olmayan özellikli enerji depolayan tamponlar

Tampon, çarpma esnasında öngörülen en büyük hıza erişilecek bir yükseklikten üzerine serbest düşen kütleler
yardımıyla deneye tabi tutulmalıdır. Ancak bu hız 0,8 m/s’den az olmamalıdır.
Düşme mesafesi, hız, hızlanma ve yavaşlama ivmesi; ağırlığın serbest bırakılmasından başlayarak tam durma
anına kadar kaydedilmelidir.
Kütleler, öngörülen asgari ve azami kütlelere tekabül etmelidir. Bunlar, çarpma anında en az 0,9 gn ivmeye
ulaşacak şekilde mümkün olan en az sürtünme ile düşey olarak kılavuzlanmalıdır.
21
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.5.3.2.2 Deneyde kullanılacak donanım

Donanım, Madde 5.5.3.1.2’ye uygun olmalıdır.
5.5.3.2.3 Ortam sıcaklığı

Ortam sıcaklığı, + 15 °C ve + 25 °C arasında olmalıdır.
5.5.3.2.4 Tampon montajı

Tampon, normal kullanımdaki gibi aynı şekilde yerleştirilmeli ve sabitlenmelidir.
5.5.3.2.5 Deney sayıları

Üç deney:
a) Öngörülen azami kütle ve

b) Öngörülen asgari kütle ile yapılmalıdır.
Birbirini takip eden iki deney arasındaki süre 5 ila 30 dakika arasında olmalıdır.
Azami kütle ile yapılan üç deneyde, başvuruda bulunan tarafından belirtilen, gerçek tampon yüksekliğinin
% 50’sine eşit bir stroktaki tampon kuvvetinin referans değeri, % 5’ten fazla sapma göstermemelidir. Asgari
kütle ile yapılan deneylerde benzer şekilde hareket edilir.
Deney öncesi 30 dakika içerisinde tampona, deney sırasında farklı yerleşim ve sapmaları önlemek için bir kez
statik veya dinamik yük uygulanmalıdır.
5.5.3.2.6 Kontroller
5.5.3.2.6.1 Yavaşlama ivmesinin kontrolü

Yavaşlama ivmesi “a” (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.8.2.1.2.1), aşağıdaki gereklere uygun olmalıdır:
a) Yavaşlama ivmesi, bu yavaşlamanın (bk. Şekil 1) ilk iki asgari mutlak değeri arasındaki süre dikkate
alınarak değerlendirilmelidir. Yavaşlama ivmesi, bu tertibat için belirtilen standardın gerektirdiği azami
değeri aşmamalıdır.
b) Yavaşlama ivmesinin en üst değerleri, bu tertibat için belirtilen standardın gerektirdiği azami değeri
aşmamalıdır.
c) En yüksek yavaşlama ivmesi, bu tertibat için belirtilen standardın gerektirdiği azami değeri aşmamalıdır.
d) Geri dönüş hızı, bu tertibat için belirtilen standardın gerektirdiği azami değeri aşmamalıdır.
Açıklama
t0 Tampona vurma anı (birinci asgari mutlak süre değeri)

t1 İkinci mutlak asgari süre değeri
Şekil 1 - Yavaşlama ivmesi grafiği- EN 81-20 gereklerinin uygulama örneği
22
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.5.3.2.6.2 Deneylerden sonra tampon durumunun kontrolü

Azami kütle ile yapılan deneylerden sonra tamponun hiçbir parçası, normal çalışmayı engelleyecek şekilde
kalıcı bir şekil değişikliğine uğramamalı ve hasar görmemelidir.
5.5.3.2.7 Deney gereklerinin sağlanamaması durumunda uygulanması gereken işlem

Başvuru belgesinde belirtilen asgari ve azami kütleler ile deney sonuçlarının tatmin edici bulunmaması
durumunda, başvuru sahibinin onayı ile kabul edilebilir sınır değerleri laboratuvar tarafından belirlenebilir.

a) Ek A‘ya göre bilgiler,

b) Tamponun tipi ve uygulama alanı,
c) Tamponun boyutları,
d) Azami çarpma hızı,
e) Azami kütle,
f) Asgari kütle,
g) Sabitleme türü,
h) Hidrolik tamponlarda kullanılan akışkan ile ilgili teknik özellikler,
i) İmalatçının talimatlarına göre kullanım için çevre şartları (sıcaklık, nem, kirlilik vb.).
5.6 Elektronik bileşenler ve/veya programlanabilir elektronik sistemler

(PESSRAL) içeren güvenlik devrelerinin tip incelemesi
5.6.1.1 Genel
Elektronik bileşenler içeren güvenlik devreleri için laboratuvar deneyleri gereklidir. Çünkü kontrolü yapan kişiler
tarafından asansörün tesis edildiği yerde pratik deneylerin yapılması imkansızdır.
Aşağıda baskı devre kartından bahsedilmektedir. Güvenlik devresi bu şekilde yapılmamışsa, eşdeğer bir yapım
kabul edilmelidir.
5.6.1.2 Elektronik bileşenler içeren güvenlik devreleri
Başvuruda bulunan, laboratuvara aşağıdaki hususları belirtmelidir:
a) Baskı devre kartı tanıtımı,

b) Çevresel çalışma şartları,
c) Kullanılan bileşenlerin listesi,
d) Baskı devre kartı yerleşim planı,
e) Hibrit devrelerin yerleşim planı ve güvenlik devresinde kullanılan hatların işaretleri,
f) İşlev açıklaması,
g) Kartın giriş çıkış tanımları dahil elektrik devre tablosu,
h) Arıza analizlerinde kullanılan yöntem ve belgelendirilmiş sonuçları.
5.6.1.3 Programlanabilir elektronik sistemleri temel alan güvenlik devreleri

Madde 5.6.1.1’e ilave olarak aşağıdakiler de sağlanmalıdır:
a) Ek B’de listelen tedbirlere ilişkin dokümanlar ve tarifler.

b) Kullanılan yazılım hakkında genel bilgi (örneğin, programlama kuralları, dil, derleyici ve modüller)
23
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
c) Yazılım mimarisi ve donanım/yazılım etkileşimi dahil işlev açıklamaları.

d) Blok, modül, veri, değişken ve ara yüz tanımları.
e) Yazılım listeleri.
5.6.2 Deney numuneleri

a) Bir baskı devre kartı,

b) Çıplak bir baskı devre kartı (bileşenleri monte edilmemiş).
5.6.3 Deneyler
5.6.3.1 Mekanik deneyler
5.6.3.1.1 Genel
Deneyler esnasında, üzerinde deney uygulanan baskı devresi çalışır durumda olmalıdır. Deneyler sırasında ve
deneylerden sonra baskı devresinde güvenliğe aykırı bir çalışma ve durum gözlenmemelidir.
5.6.3.1.2 Titreşim
Elektrikli güvenlik devrelerinin verici elemanları aşağıdaki gereklere uygun olmalıdır:
a) EN 60068-2-6, frekans çevrimleri ile dayanıklılık deneyi; Çizelge C.2,
Her bir eksende 20 frekans çevrimi, 0,35 mm genlikte ve 10 - 55 Hz frekans aralığında,
ve ayrıca;
b) EN 60068-2-27, ivme ve puls süresi: Çizelge 1;
Aşağıda belirtilenlerin birleşimi:
— En yüksek hızlanma ivmesi değeri 294 m/s2 veya 30 gn ,

— İlgili puls süresi 11 ms ve
— Yarım sinüs eğrisi periyodundaki ilgili hız değişimi 2,1 m/s.
Not — Verici elemanlar için darbe sönümleyiciler kullanılmışsa, bunlar verici elemanların bir parçası olarak
kabul edilir.
Deneylerden sonra açıklıklar ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, kabul edilebilir bir asgari değerin altına inmiş
olmamalıdır.
5.6.3.1.3 Çarpma (EN 60068-2-27)
5.6.3.1.3.1 Genel
Çarpma deneyleri, baskı devresinin düşmesine ve bununla bağlantılı olarak güvenli olmayan durumlara ve
elemanların kopması riskine benzer durumları elde etmek için yapılır.
Deneyler aşağıdaki kısımlara ayrılır:
a) Kısmi çarpma deneyleri,

b) Kesintisiz çarpma deneyleri.
Deneye tabi tutulan eleman, aşağıdaki asgarî gerekleri sağlamalıdır:
24
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.6.3.1.3.2 Kısmi çarpma deneyleri
a) Çarpma şekli: yarım sinüs,

b) İvme genliği: 15 g,
c) Çarpma süresi: 11 ms (mili saniye).
5.6.3.1.3.3 Kesintisiz çarpma deneyleri
a) İvme genliği: 10 g,
b) Çarpma süresi: 16 ms,
c) 1) Çarpma sayısı: 1000 ± 10,
2) Çarpma frekansı: 2/s
5.6.3.2 Sıcaklık deneyleri (EN 60068-2-14)
Çalışma ortam sıcaklığı sınırları: 0 C° ve +65 C° (güvenlik tertibatının ortam sıcaklığı).
Deney şartları:
— Baskı devresi kartı normal çalışma konumunda olmalıdır,

— Baskı devresi kartı beyan gerilimi ile beslenmelidir,
— Güvenlik tertibatı deney sırasında ve deneyden sonra çalışır durumda olmalıdır. Baskı devresi kartında,
güvenlik devresi dışında başka elemanlar da varsa, bunlar da deney sırasında çalışır durumda olmalıdır
(bunların arızaları göz önüne alınmaz),
— Deneyler asgari ve azami sıcaklıklarda (0 C° ve +65 C°) yapılmalı ve en az 4 saat sürmelidir,
— Baskı devresi kartı daha geniş sıcaklık sınırlarında çalışmak için tasarımlandıysa, bu değerlerde deneye
tabi tutulmalıdır.
5.6.3.3 Elektrikli güvenlik devrelerinin arıza analizleri

Bu standardın uygulanmasını belirten standard ile istenilen arıza analiz dosyası onaylanmalıdır (örneğin, EN
81-20:2014, Madde 5.11.2.3).
5.6.3.4 PESSRAL’in fonksiyonel ve güvenlik deneyleri

Ek B, Çizelge B.1 ila Çizelge B.6’da tanımlanan tedbirlerin doğrulanmasına ilave olarak aşağıdakiler de
onaylanmalıdır:
a) Yazılım tasarımı ve kodlama: Şekilsel tasarımın gözden geçirilmesi, FAGAN, deney durumları vb. yöntemler
kullanılarak tüm kodların incelenmesi.
b) Yazılım ve donanım kontrolü: Ek B, Çizelge B.1 ila Çizelge B.2’deki tüm tedbirler ve örneğin, Çizelge
B.7’den seçilen tedbirler, örneğin, hata girme deneyini kullanarak (EN 61508-2 ve EN 61508-7 temel
alınarak) doğrulanır.


b) Devrenin tipi ve uygulama alanı,
c) EN 60664-1’e göre tasarımda öngörülen kirlilik derecesi,
d) Çalışma gerilimi,
e) Kart üzerindeki güvenlik devreleri ile kalan diğer devreler arasındaki mesafeleri.
Not — Nem deneyleri, iklimsel şok deneyleri gibi diğer deneyler, asansörlerin çalıştığı normal ortam şartları
nedeniyle deneyler için söz konusu değildir.
25
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.7 Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı korunma
tertibatlarının tip incelemesi
5.7.1.1 Bu hükümler, Madde 5.4 ve Madde 5.6’ya göre doğrulamaya tabi tutulan hız regülatörü veya
programlanabilir elektronik sistemler kullanmayan yukarı yönde hareket eden kabini aşırı hızdan koruma
tertibatına uygulanır. Madde 5.3’e göre doğrulanan güvenlik tertibatının deney sonuçları, müsaade edilebilir
uygulama aralığının doğrulanması için dikkate alınabilir.
5.7.1.2 Başvuran, öngörülen kullanım aralığını beyan etmelidir:
a) Asgari ve azami kütleler veya tork,

b) Asgari (varsa) ve azami beyan hızı,
c) Dengeleme halatı olan asansör tesislerinde kullanım.
5.7.1.3 Başvuru formuna aşağıda belirtilen belgeler eklenmelidir:
a) Yapıyı, çalışma şeklini, kullanılan malzemeleri, yapısal bileşenlerin boyut ve toleranslarını gösteren detay ve
montaj çizimleri,
b) Gerekliyse ayrıca elastik parçalar ile ilgili yük diyagramları,
c) Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatının üzerine etki yaptığı
parçaların tipi ve yüzey özellikleri (çekilmiş, frezelenmiş, taşlanmış, vb.), kullanılan malzemelerle ilgili ayrıntılı
bilgiler.
5.7.2 Beyan ve deney numunesi
5.7.2.1 Başvuruda bulunan, deneyin hangi kütleyle (kg) ve hangi devreye girme hızında (m/s) yapılacağını
beyan etmelidir. Tertibat farklı kütleler için belgelendirilecek ise, başvuruda bulunan bu durumu belirtmelidir ve
ayarın kademeli veya kesintisiz olduğunu ayrıca bildirmelidir.
5.7.2.2 Başvuruda bulunan ile laboratuvar arasında kararlaştırıldığı gibi:
— Frenleme tertibatı ve hız denetim tertibatının her ikisinden oluşan bütün bir donanım veya
— Yalnızca, Madde 5.3, Madde 5.4 ve Madde 5.6 ‘ya göre doğrulama işlemine tabi tutulmayan tertibat,
başvuruda bulunan tarafından laboratuvara verilmelidir.
Tüm deneyler için gerekli sayıda kavrama elemanları (fren çeneleri) setleriyle birlikte verilmelidir. Tertibatın
üzerine etki yaptığı parça, laboratuvarın belirleyeceği boyutlarda temin edilmelidir.
5.7.3 Deney
5.7.3.1 Deney yöntemi

Deney yöntemi, tertibata ve çalışmasına bağlı olarak sistemin gerçekçi bir çalışmasını gerçekleştirecek şekilde,
başvuruda bulunan ile deney laboratuvarı arasında kararlaştırılmalıdır. Aşağıdaki hususlar ölçülmelidir:
a) İvme ve hız,
b) Fren mesafesi,
c) Yavaşlama ivmesi.
Ölçümler, zamanın fonksiyonu olarak kaydedilmelidir.
26
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.7.3.2 Deney işlemi
5.7.3.2.1 Genel
Hız denetim tertibatı ile Madde 5.7.1.2 ‘de belirtilen asansör beyan hızı aralığına tekabül eden devreye girme
hızı aralığında en az 20 deney yapılmalıdır.
Kütlenin devreye girme hızına ulaşması için gerekli ivme, atalet etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla mümkün
olduğu kadar düşük tutulmalıdır.
5.7.3.2.2 Tek bir kütle için belgelendirilmiş tertibat

Laboratuvar, boş kabini temsil eden bir sistem kütlesi ile dört deney yapmalıdır.
Her bir deneyin arasında, sürtünen parçaların normal sıcaklıklarına dönmesine imkan tanınmalıdır.
Deneyler sırasında birden fazla eşdeğer sürtünme parçası takımları kullanılabilir.
Bununla birlikte, her takım aşağıdaki sayıda deney yapılmasına imkan vermelidir:
a) 4 m/s’yi aşmayan beyan hızlarında üç deney,

b) 4 m/s’yi aşan beyan hızlarında iki deney.
Deneyler, tertibatın kullanılabildiği azami devreye girme hızında yapılmalıdır.
5.7.3.2.3 Farklı kütleler için belgelendirilmiş tertibat

Başvuruda belirtilen azami ve asgari değerler için bir dizi deney yapılmalıdır. Başvuruda bulunan, belirli bir
parametrenin fonksiyonu olarak frenleme kuvvetinin değişimini gösteren bir formül veya diyagram vermelidir.
Laboratuvar, uygun vasıtalarla (daha iyi bir vasıtanın olmaması durumunda, gerekirse ara değerlerin elde
edilmesi için üçüncü bir dizi deney ile) önerilen formülün geçerliğini doğrulamalıdır.
5.7.3.2.4 Aşırı hız denetim tertibatı
5.7.3.2.4.1 Deney işlemi

Devreye girme hızı aralığında, frenleme tertibatı kullanılmaksızın en az 20 deney yapılmalıdır.
Deneylerin çoğu, hız aralığının üst sınır değerlerinde yapılmalıdır.
5.7.3.2.4.2 Deney sonuçlarının yorumlanması

20 deney sırasında, devreye girme hızları bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda (örneğin, EN 81-
20:2014, Madde 5.6.6.1) yer alan sınırlar içerisinde kalmalıdır.
5.7.3.3 Deneyler sonrası kontrol

Deneylerden sonra:
a) Kavrama elemanlarının sertliği başvuruda bulunanın verdiği orijinal değerlerle karşılaştırılmalıdır.

b) Kırılma yoksa şekil değişimi ve diğer değişiklikler incelenmelidir (örneğin, kavrama elemanlarındaki çatlaklar,
şekil değişimi veya aşınma, sürtünen yüzeylerinin görünümü).
c) Gerektiğinde, şekil değişikliği ve kırılmaların tespiti için tertibatın etki yaptığı kavrama elemanlarının ve
parçaların fotoğrafları çekilmelidir.
d) Asgari kütle ile meydana gelen yavaşlama ivmesinin 1 gn ‘yi aşmadığı kontrol edilmelidir.
5.7.4 Ayarlarda yapılması mümkün olan değişiklikler

Deneyler sırasında bulunan değerlerin, başvuruda bulunan tarafından beklenen değerlerden % 20’den fazla
çıkması durumunda; başvuranın onayı alınarak, gerekliyse ayarlarda yapılan değişikliklerden sonra başka
deneyler yapılabilir.
27
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.7.5 Deney raporu

Uyarlığı sağlamak için tip incelemesi aşağıda gösterildiği gibi bütün ayrıntıları ile kaydedilmelidir:
— Başvuruda bulunan ile deney laboratuvarı arasında kararlaştırılan deney yöntemi,

— Deney düzeneğinin tanımı,
— Deney düzeneğinde deneye tabi tutulan tertibatın konumu,
— Yapılan deney sayısı,
— Ölçülen değerlerin kayıtları,
— Deney sırasında yapılan gözlemlerle ilgili raporlar,
— Gereklere uygunluğu göstermek amacıyla yapılan deney sonuçlarının değerlendirmesi.


b) Aşırı hızdan korunma tertibatının tipi ve kullanım alanı,
c) Müsaade edilebilir kütlelerin sınırları,
d) Aşırı hız denetim tertibatının devreye girme hızı aralığı,
e) Frenleme tertibatının etki yaptığı parçaların tipi.
5.8 Kontrolsüz kabin hareketinden korunma tertibatı için tip incelemesi

Kontrolsüz kabin hareketinden korunma tertibatı komple bir sistem olarak tip deneyine tabi tutulmalıdır veya
istem dışı hareket algılama, devreye girme ve frenleme için alt sistemler münferit tip incelemesine gönderilebilir.
Alt sistemlerin tip incelemesi, alt sistem komple bir sisteme entegre edilmiş ise, ara yüz şartlarını ve her bir alt
sistemin ilgili parametrelerini belirlemelidir.
Başvuran, tip incelemesinin parçasını oluşturan sistem ve alt sistemin kullanımı için anahtar parametreleri beyan
etmelidir:
— Asgari ve azami kütleler,

— Mevcut ise asgari ve azami kuvvet veya tork veya akışkan basıncı,
— Algılayıcının, kumanda devresinin ve frenleme elemanı/elemanlarının münferit tepki süreleri,
— Yavaşlamadan önce öngörülen en yüksek hız (bk. Not 1),
— Algılayıcı tertibatın, monte edileceği kattan uzaklık,
— Deney hızı/hızları (bk. Not 2),
— Tasarımın nem ve sıcaklık sınırları ve başvuru sahibi ile deney laboratuvarı arasında anlaşmaya varılan
ilgili diğer bütün bilgiler.
Not 1 – Bir örnek ve işaret olarak, doğal hızlanma ivmesinin 1,5 m/s2 olduğu ve motordan gelen tork ile
beslenmeyen halatlı asansörlerde ulaşılabilir en yüksek hız 2 m/s seviyesinde olacaktır. Kabin, kilit
açma bölgesi sınırına ulaştığında hareket algılayıcısının devreye girdiği kabulü ile bu hız, örneğin
frenleme elemanları, kumanda devresi ve kontrolsüz kabin hareketine karşı korunma tertibatının
münferit tepki verme süresi içinde 1,5 m/s2 lik doğal hızlanma ivmesi sonucu, yavaşlamanın
başlangıcında ulaşılan hıza dayanmaktadır.
Elektrik arızası durumunda, dahili kontrol tertibatları nedeniyle halatlı asansörlerde 2,5 m/s2 den daha
büyük olmayan hızlanma ivmesi kabul edilebilir.
28
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Not 2 – Deney hızı/hızları: Yerinde hizmete alınmadan önce incelemeler ve deneyler yapılması sırasında
asansörün doğru çalışması için kontrolsüz hareket sisteminin doğrulanması amacıyla, asansörün kat
ettiği mesafeyi (doğrulama mesafesi) belirlemek için deney laboratuvarınca kullanılan ve imalatçının
beyan ettiği hızdır. Bu hız muayene hızı veya imalatçı tarafından belirlenen ve laboratuvar tarafından
kabul edilen herhangi bir hız olabilir.
Bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014, Madde 5.6.7.5) yer alan
gereklerde, kontrolsüz hareket sırasında kabinin müsaade edilebilir hareket mesafesi belirtilmiştir.
Aşağıdaki dokümanlar başvuruya eklenmelidir:
a) Yapıyı, çalışma şeklini, bileşenlerin boyutlarını toleranslarını gösteren detay ve montaj çizimleri,
b) Gerekliyse, elastik parçalara ait yük diyagramı,
c) Kullanılan malzemeler, tertibatların etki yaptığı parçaların tipi ve gerekliyse yüzey durumu (çekilmiş,
frezelenmiş, taşlanmış vb.), hakkında ayrıntılı bilgi.
5.8.2 Beyan ve deney numunesi
5.8.2.1 Başvuru sahibi, tertibatların hangi görev için tasarımlandığını beyan etmelidir.
5.8.2.2 Deney numuneleri, başvuruda bulunan ile deney laboratuvarı arasında anlaşmayla belirlendiği biçimde,
uygun olduğunda, kontrolsüz kabin hareketi algılama tertibatını, kumanda devresini (aktüatör), frenleme
elemanlarını ve varsa diğer denetim tertibat/tertibatlarının komple montajını içerecek şekilde sağlanmalıdır.
Tüm deneyler için gerekli olan sayıda kavrama elemanı setleri verilmelidir.
Tertibatın etki yaptığı parçalar, deney laboratuvarın belirleyeceği ölçülerde temin edilmelidir.
5.8.3 Deney
5.8.3.1 Deney yöntemi

Deney yöntemi, tertibat ve tertibatın çalışmasına bağlı olarak sistemin gerçekçi bir çalışmasını sağlayacak
şekilde, deney laboratuvarı ve başvuruda bulunan arasında anlaşmayla belirlenmelidir.
Aşağıda verilenler ölçülmelidir:
— Frenleme mesafesi,
— Ortalama yavaşlama ivmesi,
— Algılama, devreye girme, frenleme elemanı ve kontrol devrelerinin tepki süresi (bk. Şekil 2),
— Kat edilen toplam mesafe (hızlanma ve frenleme mesafelerinin toplamı).
Deney, ayrıca aşağıdakileri de içermelidir:

— Kontrolsüz kabin hareketini algılama tertibatının çalışması ve
— Varsa, herhangi bir otomatik denetim sistemini.
29
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
① Frenleme elemanlarının hızın düşmesinde etkili olduğu nokta
② Kontrolsüz kabin hareketini algılama ve kontrol devrelerinin tepki süresi
③ Çalıştırma devrelerinin ve frenleme elemanlarının tepki süreleri
Şekil 2 - Tepki süreleri
5.8.3.2.1 Genel
Aşağıda belirtilen durumlarda frenleme elemanı üzerinde 20 deney yapılmalıdır:
— Belirlenen teknik özelliklerin dışında bir sonuç elde edilmemesi,

— Her bir sonucun, ortalama değerin ± % 20’si içerisinde olması.
Ortalama değerler, sertifikada beyan edilmelidir.
5.8.3.2.2 Tek bir kütle veya tork veya akışkan basıncı için belgelendirilmiş tertibat
Deney laboratuvarı, yukarı yönde hareket eden boş kabini temsil edecek şekilde bir sistem kütlesi veya torku
veya akışkan basıncı kullanarak 10 deney ve aşağı yönde beyan yükünü taşıyan kabini temsil edecek şekilde
bir sistem kütlesi veya torku veya akışkan basıncı kullanarak 10 deney yapmalıdır.
Deneyler arasında, sürtünen parçaların, normal çalışma sıcaklıklarına gelmesine izin verilmelidir.
Deneyler esnasında, birden fazla eşdeğer sürtünme parçası setleri kullanılabilir. Bununla birlikte, bu parçaların
bir seti, asgari 5 deney yapılabilecek kapasitede olmalıdır.
5.8.3.2.3 Farklı kütleler veya tork veya akışkan basıncı için belgelendirilmiş tertibat
Azami değer ve asgari değerin uygulandığı bir dizi deney gerçekleştirilmelidir.
Başvuruda bulunan, belirli bir ayarın bir fonksiyonu olarak frenleme kuvvetinin veya torkunun veya akışkan
basıncının hesaplanan değişimini gösteren bir formül veya diyagramı vermelidir. Sonuçlar, kat edilen mesafe
cinsinden ifade edilmelidir.
Deney laboratuvarı, formülün ve diyagramın geçerliliğini doğrulamalıdır.
5.8.3.2.4 Kontrolsüz hareketi algılama tertibatları için deney işlemi

Bu tertibatın çalışmasının doğrulanması için 10 deney yapılmalıdır. Bütün deneyler, cihazın doğru çalıştığının
doğrulanması için olumlu (pozitif) olmalıdır.
30
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.8.3.2.5 Otomatik denetleme için deney işlemi

Bu tertibatın çalışmasının doğrulanması için 10 deney yapılmalıdır. Bütün deneyler, cihazın doğru çalıştığının
doğrulanması için olumlu (pozitif) olmalıdır.
Ayrıca, kritik bir durum oluşmadan önce frenleme elemanın artıklık kaybını tespit etmek için otomatik
denetleme yeteneği doğrulanmalıdır.
5.8.3.3 Deney sonrası kontroller

Deneyden sonra:
a) Frenleme eleman/elemanlarının mekanik özellikleri, başvuruda bulanan tarafından verilen orijinal değerler
ile karşılaştırılmalıdır. Diğer analizler, özel durumlarda yapılabilir.
b) Kırılmalar, şekil değişimleri veya diğer değişikliklerin (örneğin, sıkma elemanlarındaki çatlaklar, şekil
değişimleri veya aşınmalar, sürtünen yüzeylerin görünümleri) oluşup oluşmadığı kontrol edilmelidir.
c) Gerekli ise, şekil değişiminin veya kırılmaların tespiti için tertibatın etki yaptığı parçaların ve kavrama
elemanlarının fotoğrafları çekilmelidir.
5.8.4 Ayarlarda yapılması mümkün olan değişiklikler

Deneyler esnasında, elde edilen değerler, başvuruda bulunanın beklediği değerlerden % 20’den daha fazla
farklılık göstermesi durumunda, ayarlarda yapılacak değişikliklerden sonra, başvuruda bulunan onayı ile
gerekmesi durumunda, farklı bir dizi deney gerçekleştirilebilir.
5.8.5 Deney raporu

Uyarlığı sağlamak için tip incelemesi aşağıda gösterildiği gibi bütün ayrıntıları ile kaydedilmelidir:
— Başvuruda bulunan ile deney laboratuvarı arasında belirlenen deney yöntemi,

— Deney düzeneğinin tarifi,
— Deney düzeneğine yerleştirildiği zaman kullanılacak olan tertibatın yeri,
— Gerçekleştirilen deney sayısı,
— Ölçülen tüm değerlerin kaydı,
— Deney esnasında yapılan gözlemlerin raporu,
— Gereklere uygunluğu göstermek için deney sonuçlarının değerlendirilmesi.


b) Kontrolsüz kabin hareketinden korunma sisteminin/alt sisteminin tipi ve uygulama alanı,
c) Temel parametrelerin sınırları (İmalatçı ve deney laboratuvarı arasında anlaşmayla belirlenen),
d) Son muayene kullanımı için ilgili parametrelerle birlikte deney hızı,
e) Frenleme elemanlarının etki yaptığı parçaların tipi,
f) Komple sistemler olması durumunda “algılama” tertibatı ile “durdurma” elemanlarının kombinasyonu,
g) Alt sistemler olması durumunda ara yüz şartları.
5.9 Boru kırılma vanası/tek yönlü debi sınırlama vanasının tip incelemesi
Aşağıdaki maddelerde “boru kırılma vanası” terimi, “mekanik hareketli parçaları olan boru kırılma vanası /tek
yönlü debi sınırlama vanası ” için kullanılmıştır.
5.9.1.1 Genel
Başvuruda bulunan, tip incelemesine tabi tutulacak boru kırılma vanası için aşağıdaki hususları belirtmelidir:
31
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
a) Boru kırılma vanasının;

1) Debi,
2) Basınç,
3) Viskozite,
4) Ortam sıcaklığı aralıklarını,
b) Boru kırılma vanasının montaj yöntemini.
Boru kırılma vanası ve bileşenlerinin yapısını, çalışma şeklini, ayarını, malzemelerini, boyutlarını ve
toleranslarını gösteren detay ve montaj çizimleri başvuruya eklenmelidir.
5.9.1.2 Gönderilecek numuneler

a) Bir adet boru kırılma vanası,

b) Boru kırılma vanası ile kullanılabilecek akışkanların bir listesi veya yeterli miktarda kullanılacak özel
akışkan,
c) Gerekli ise laboratuvarın deney düzenine uyum için tertibatlar.
5.9.1.3 Deney
5.9.1.3.1 Deneyin kurulumu

Öngörülen yöntem ile monte edilen boru kırılma vanası hidrolik bir sistemde deneye tabi tutulmalıdır. Burada:
a) Gerekli deney basıncı bir kütle tarafından sağlanır.

b) Debi, ayarlanabilir vanalarla kontrol edilir.
c) Basınç, boru kırılma vanasından önce 3) ve sonra kaydedilebilir.
d) Boru kırılma vanasının ortam sıcaklığını ve hidrolik akışkanın viskozitesini değiştirmek için tertibatlar temin
edilir.
Sistem, debiyi zamana bağlı olarak kaydedebilmelidir. Debi değerlerinin tespiti için, debinin hesaplanabileceği
başka bir büyüklüğün ölçülmesine de izin verilir (örneğin, pistonun hızı).
5.9.1.3.2 Ölçü aletleri

Ölçü aletleri, Madde 5.1.2.6’ya uygun bir doğruluğa sahip olmalıdır.
5.9.1.4.1 Genel
Deney:
a) Kabin hızı sıfır olduğu anda bir boru tesisatının tamamında meydana gelen arızayı taklit (simüle) etmeli,
b) Boru kırılma vanasının basınç dayanımını değerlendirmelidir.
5.9.1.4.2 Boru tesisatının tamamındaki arızanın benzeşimi (simülasyon)
5.9.1.4.2.1 Boru tesisatının tamamındaki arıza, statik bir durumda bir vananın açılmasıyla başlatılan akışın
boru kırılma vanasından önceki statik basıncın % 10’ dan aşağıya düşmesiyle taklit edilir.
Kapama vanası toleranslarının, aşağıdakiler için belirlenen aralıklar içerisinde olduğuna dikkat edilmelidir:
a) Debi,
b) Viskozite,
3
“Boru kırılma vanasından önce” ile silindir ve boru kırılma vanasının arası kastedilmektedir.
32
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
c) Basınç,
d) Ortam sıcaklığı.
Bu aşağıda belirtilen şartlardaki iki deney dizisi ile elde edilebilir:
— Azami basınç, azami ortam sıcaklığı, asgari ayarlanabilir debi ve asgari viskozite,
— Asgari basınç, asgari ortam sıcaklığı, azami ayarlanabilir debi ve azami viskozite.
Her deney dizisinde, bu şartlar altında boru kırılma vanasının çalışma toleranslarını elde etmek için en az 10
deney yapılmalıdır.
5.9.1.4.2.2 Deneyler sırasında aşağıdakiler arasındaki:
— Debinin ve zamanın ve
— Boru kırılma vanası öncesi basınç ve zaman,
— Boru kırılma vanası sonrasındaki basınç ve zaman bağıntısı kaydedilmelidir.
Bu eğrilerin tipik özellikleri, Şekil 3’ te gösterilmiştir.
33
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
P0 Deney öncesi basınç
Pp En yüksek basınç
Ps Statik basınç
Q0 Deney öncesi debi
Qazami Azami debi
Qr Beyan hızı tespit noktasındaki debi
Qt Devreye girme noktasındaki debi
t Süre
t0 Kapatma öncesi tespit noktası ile azami debi arasındaki süre
td Azami kapanma debisi ile herhangi bir geri tepme öncesi sıfır debi arasındaki süre
—⋅—⋅ Kırılma vanası sonrası basınç

———— Hidrolik akışkan debisi
— —— Kırılma vanası öncesi basınç
① Kırılma vanası; hızın, beyan hızı + 0,3 m/s hızına eşit olması öncesinde devreye girmelidir.
Şekil 3 - Boru kırılma vanasından önceki ve sonraki basınç ile hidrolik akışkan debisi
5.9.1.4.3 Basınç dayanımı

Boru kırılma vanasının basınç dayanımın göstermek için, azami basıncının 5 katı basınçla 2 dakika süreli bir
basınç deneyine gönderilmelidir.
34
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.9.1.5 Deneylerin yorumlanması
5.9.1.5.1 Kapama çalışması

Boru kırılma vanasının standardın şartlarını yerine getirmiş olduğu, Madde 5.9.1.4.2’e göre kaydedilen eğrilerin
aşağıda belirtilenleri sağlaması durumunda kabul edilir:
a) Beyan debisi (%100 debi) ile azami debi Qazami arasında geçen süre t0, 0,16 saniyeden fazla değilse;
Qazami Qazami
b) Debinin düşmesi için geçen süre td:  td 
6  A  9,81 6  A 1,96
Burada:
A Basıncın etki ettiği pistonun kesit alanı (cm2),

Q azami Hidrolik akışkanın azami debisi (litre/dakika),
td Frenleme süresi (saniye).
c) 3.5·Ps ‘den büyük basınç 0,04 saniyeden fazla sürmüyorsa;
Burada;
PS Statik basınçtır.
d) Boru kırılma vanası, beyan hızı + 0,3 m/s ‘ye eşit bir hıza varmadan önce devreye giriyorsa.
5.9.1.5.2 Basınç dayanımı

Boru kırılma vanasının standardın şartlarını yerine getirmiş olduğu, Madde 5.9.1.4.3’ye göre basınç deneyi
kalıcı bir hasar meydana getirmemiş ise kabul edilir.
5.9.1.5.3 Tekrar ayarlama

Debi düşmesi veya en yüksek basınç değerlerinin sınırlarının aşılması durumunda, imalatçı boru kırılma
vanasının ayarlarını değiştirebilir. Bundan sonra yeni bir dizi deney yapılmalıdır.
5.9.1.6 Tip inceleme sertifikası


b) Boru kırılma vanasının tipi ve kullanım alanı,
c) Boru kırılma vanasının;
1) Debi aralığı,
2) Basınç aralığı.
3) Kullanılacak hidrolik akışkanın viskozite aralığını
4) Ortam sıcaklık aralığı.
Sertifikada, Şekil 3‘e göre, Q azami ve td ‘nin elde edilebileceği, hidrolik akışkanın debisi ile basınç arasındaki
bağıntıyı gösteren eğri bulunmalıdır.
5.10 Kılavuz rayların hesaplanması
5.10.1 Hesaplama aralığı

Kılavuz rayları, aşağıdaki gerilmeler dikkate alınarak boyutlandırılmalıdır:
35
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
— Eğilme gerilmesi,
— Birleşik eğilme,
— Burkulma gerilmesi,
— Basma gerilmesi/çekme gerilmesi,
— Birleşik eğilme ve basma/çekme gerilmesi,
— Birleşik burkulma ve eğilme,
— Flanş eğilme gerilmesi.
Ayrıca, sehimler incelenmelidir. .
Not — Aşağıdaki yöntemi esas alan hesaplama örneği, Ek C’de verilmiştir.
5.10.2 Eğilme
5.10.2.1 Kılavuz rayın farklı eksenlerindeki (Şekil 4) eğilme gerilmesinin hesaplanmasında aşağıda belirtilen
kabuller yapılabilir:
— Kılavuz ray, birbirinden (l) mesafesinde bulunan esnek bağlantı noktalarına sahip (mafsalları bulunan)
mütemadi bir kiriştir;
— Eğilme gerilmesine neden olan bileşke kuvvet birbirine komşu iki tespit noktasının ortasına etki eder;
— Eğilme momentleri kılavuz ray profilinin tarafsız eksenine etki eder.
Şekil 4 — Kılavuz rayın eksenleri
Profil eksenlerine dik olarak etki eden yatay kuvvetlerden - m – eğilme gerilmesinin hesaplanmasında
aşağıdaki formüller kullanılmalıdır:
Mm 3  Fh  l
m  ve M m 
W 16
Burada;
Fh Farklı yük durumlarında kılavuz raylara kılavuz patenler tarafından uygulanan yatay kuvvet (N),
l Kılavuz ray konsolları arasındaki en uzun mesafe (mm),
Mm Eğilme momenti (Nmm),
m Eğilme gerilmesi (N/mm2),
W Kesit alan modülü (mm 3).
36
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.10.2.2 Kılavuz ray profili dikkate alınarak, farklı eksenlerdeki eğilme gerilmeleri birleştirilmelidir.
Wx ve Wy için çizelge değerleri (Wxasgari ve Wyasgari) kullanılır ve izin verilen gerilmeler bunlarla aşılmazsa, başka
hesaplama yapmaya ihtiyaç yoktur. Aksi halde, kılavuz ray profilinin hangi dış kenarında en büyük çekme
gerilmelerinin meydana geldiği incelenmelidir.
5.10.2.3 İkiden fazla kılavuz ray kullanılıyorsa ve kılavuz ray profilleri birbirinin aynı ise, kuvvetlerin kılavuz
raylar arasında eşit dağıldığı kabul edilebilir.
5.10.2.4 Farklı kılavuz raylar üzerine etki eden birden fazla güvenlik tertibatı kullanılıyorsa, bütün
frenleme kuvvetinin güvenlik tertibatları arasında eşit dağıldığı kabul edilebilir.
5.10.2.5 Aynı kılavuz ray üzerine etki eden, birbiri üstüne düşey olarak yerleştirilmiş birden fazla
güvenlik tertibatı kullanıldığında, kılavuz rayın frenleme kuvvetinin bir noktaya etki ettiği kabul edilmelidir.
5.10.3 Burkulma
Burkulma gerilmelerinin hesaplanması için “omega” yöntemi aşağıdaki formüllerle kullanılmalıdır:
( Fv  k 3  M yardmcı ).
k 
A
Burada:
A Kılavuz rayın kesit alanı (mm 2),

Fv Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz rayı üzerine etkiyen düşey kuvveti (N),
k3 Darbe çarpanı,
Myardımcı Yardımcı donanımın kılavuz raylarda meydana getirdiği kuvvet (N),
σk Burkulma dayanımı (N/mm2),
ω Omega değeri.
Omega değerleri, aşağıda belirtilen polinomlar yardımıyla aşağıdaki formüllerle hesaplanabilir:
lk
 ve lk  l
i
Burada;
lk
 narinlik katsayısıdır,
i
İ Atalet (eylemsizlik) yarıçapı (mm),

l Kılavuz ray konsolları arasındaki azami mesafe (mm),
lk Burkulma uzunluğu (mm).
Çekme dayanımı Rm =370 N/mm2 olan çelik için:
20    60:  = 0,00012920  1,89 + 1;

60 <   85:  = 0,00004627  2.14 + 1;
85 <   115:  = 0,00001711  2.35 + 1,04;
115 <   250:  = 0,00016887  2.00
37
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çekme dayanımı Rm = 520 N/mm2 olan çelik için:
20    50  = 0,00008240  2,06 + 1,021;

50 <   70  = 0,00001895  2,41 + 1,05;
70 <   89  = 0,00002447  2,36 + 1,03;
89 <   250  = 0,00025330  2,00.
Çekme dayanımı (Rm) 370 N/mm2 ile 520 N/mm2 arasında olan çeliklerin “omega” değerleri, aşağıdaki formül
kullanılarak hesaplanmalıdır:
    370 
 R   520  Rm  370   370
 520  370 
5.10.4 Birleşik eğilme ve basma/çekme veya burkulma gerilmeleri

Birleşik eğilme ve basma/çekme veya burkulma gerilmeleri, aşağıdaki formüller kullanılarak hesaplanmalıdır:
Eğilme gerilmeleri   m  x  y  perm
Fv k3M yardımcı
Eğilme ve basma/çekme gerilmeleri    A
  perm
Eğilme ve burkulma gerilmeleri    k  0,9   m   perm
Burada;
A Kılavuz rayın kesit alanı (mm2),

Fv Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz rayı üzerine etkiyen düşey kuvveti (N),
k3 Darbe çarpanı,
Myardımcı Yardımcı donanımın kılavuz raylarda meydana getirdiği kuvvet (N),
σ Birleşik gerilme (N/mm2),
σk Burkulma gerilmesi (N/mm2),
σm Eğilme gerilmesi (N/mm2),
σperm Müsaade edilebilir gerilme (N/mm2), bu standardın uygulanmasını belirten standardlara bakınız.
(örneğin, prEN 81–20, Madde 5.7.4.5),
σx X eksenindeki eğilme gerilmesi (N/mm2),
σy Y eksenindeki eğilme gerilmesi (N/mm2).
5.10.5 Flanş eğilmesi

Flanş eğilmesi hesaba katılmalıdır. T-profil kılavuz raylarda aşağıdaki formüller kullanılmalıdır:
 F  1,85Fx   perm Makaralı (yuvarlanmalı) kılavuz patenler için

c2
Fx  ( h1  b  f )  6
F    perm Kaymalı kılavuz patenler için
c 2  ( l  2  ( h1  f ))
Burada
b Fren pabucu kaplama genişliğinin yarısı (mm),

c Ray profilinin ayağı ile başı arasındaki bağlantı parçası (boyun) genişliği (mm),
38
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
f Kılavuz ray profil başı ile kendi bağlantısındaki kılavuz rayın ayak (taban) derinliği (mm),
Fx Flanşa kılavuz pateninden uygulanan kuvvet (N),
h1 Kılavuz ray yüksekliği (mm),
l Fren pabucu kaplama uzunluğu (mm),
σF Yerel flanş eğilme gerilmesi (N/mm2),
σperm Müsaade edilebilir gerilme (N/mm2).
Not — Boyutlar, Şekil 5’te gösterilmiştir.
Şekil 5 — Flanş eğilme hesabı için boyutlar
5.10.6 Eğilme miktarı (sehim)

Eğilme miktarı aşağıdaki formüller kullanılarak hesap edilmelidir:
Fy  l 3
 y  0,7    str  y   perm
48  E  I x
Fx  l 3
 x  0,7    str  x   perm
48  E  I y
Burada;
δperm Müsaade edilebilir azami eğilme miktarı (mm),

δx X eksenindeki eğilme miktarı (mm),
δy Y eksenindeki eğilme miktarı (mm),
δstr-x X eksenindeki bina yapısının eğilme miktarı (mm),
δstr-y Y eksenindeki bina yapısının eğilme miktarı (mm);
E Elastikiyet modülü (N/mm2)

Fx X eksenindeki mesnet kuvveti (N),
Fy Y eksenindeki mesnet kuvveti (N),
Ix X eksenindeki atalet momenti (mm4),
Iy Y eksenindeki atalet momenti (mm4);
l Ray konsolları arasındaki azami mesafe (mm).
5.11 Tahrik yeteneğinin değerlendirilmesi
5.11.1 Giriş
Tahrik yeteneği, her zaman aşağıdaki durumları sağlamalıdır:
39
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
— Normal hareket,
— Kat seviyesinde kabin yüklemesi ve
— Acil durdurma nedeniyle frenleme.
Asansör makine torku, kabini yukarı çekmek için yeteri derecede yüksek olduğu ve herhangi bir nedenle
kuyuda kabinin veya karşı ağırlığın asılı kalması durumunda kayma meydana gelmesi göz önünde
bulundurulmalıdır.
Aşağıdaki boyutlandırma işlemi, çelik tel halat ve çelik/dökme demir kasnaklar kullanılan geleneksel
uygulamalarda tahrik yeteneğinin değerlendirilmesi için uygulanır.
Not — Tecrübelerin gösterdiği gibi, elde edilen sonuçlar, dahili güvenlik paylarından ötürü güvenlidir. Bu
nedenle aşağıda belirtilen hususların ayrıntılı olarak göz önüne alınması gerekli değildir: Halat yapısı, yağın
tipi ve miktarı, kasnak ve halatların malzemesi ve imalat toleransları.
5.11.2 Tahrik yeteneği hesabı
5.11.2.1 Genel
Aşağıdaki formüller kullanılmalıdır:
T1
Kabin yükleme ve acil frenleme şartları için  e f
T2
Kabinin veya karşı ağırlığın yükselmesine karşı
korumanın, tahrik yeteneğinin sınırlandırılması ile T1
sağlandığı (karşı ağırlık tampon üzerine oturduğunda ve  e f
tahrik makinası aşağı/yukarı yönde dönerken) kabin
T2
veya karşı ağırlığın asılı kalma şartları için:
Burada;
 Halatların tahrik kasnağına sarılma açısı,

f Sürtünme faktörü,
T1, T2 Tahrik kasnağını her iki yanındaki halat kısımlarında meydana gelen kuvvetler.
5.11.2.2 T1 ve T2’nin değerlendirilmesi
5.11.2.2.1 Kabin yükleme şartı

Statik T1 / T2 oranı, %125 beyan yükü ile yüklü kabinin kuyu içinde bulunduğu konuma bağlı olarak en elverişsiz
duruma göre hesaplanmalıdır.
Beyan yüküne dahil olmayan taşıma araçları, kabini yüklemek/boşaltmak için kullanılması durumunda, bu tür
araçların ağırlığı, bu hesaplamanın amaçları bakımından beyan yüküne ilave edilmelidir.
5.11.2.2.2 Acil frenleme şartı

Dinamik T1 / T2 oranı, kabinin kuyu içinde bulunduğu en elverişsiz konuma ve yük durumuna (boş veya beyan
yükü ile yüklü olmasına) göre hesaplanmalıdır.
Tesisin halat askı oranı hesaba katılarak her bir hareketli parçanın, kendi yavaşlama ivmesi dikkate alınmalıdır.
Hiç bir durumda yavaşlama ivmesi aşağıda belirtilenlerden az olmamalıdır:
— Normal durumda 0,5 m/s2 ivmesinden,

— Kurs boyu azaltılmış tamponlar kullanıldığında, kabin ve karşı ağırlığı, tamponların tasarım amacına
uygun değeri aşmayacak şekilde yavaşlatmak için asgari yavaşlama ivmesinden.
40
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.11.2.2.3 Kabinin/karşı ağırlığın asılı kalma şartı

Statik T1 / T2 oranı, boş kabinin en yüksek ve en düşük konumuna göre hesaplanmalıdır.
5.11.2.3 Sürtünme faktörünün değerlendirilmesi
5.11.2.3.1 Kanal şekilleri
5.11.2.3.1.1 Yarım daire ve altı kesik yarım daire kanallar
Açıklama
β Alt kanalın kesilme açısı
γ Kanal açısı
Şekil 6 — Altı kesik yarım daire kanal
Aşağıdaki formül kullanılmalıdır:
  
4   cos  sin 
f   2 2
      sin   sin 
Burada:
 Alt kanalın kesilme açısının değeri,

 Kanal açısı değeri,
 Sürtünme katsayısı,
f Sürtünme faktörü.
Alt kanal kesme açısının () azami değeri 105° (1.83 radyan) den büyük olmamalıdır.
Kanal açısının () değeri, kanal şeklinin tasarımına göre imalatçı tarafından verilmelidir. Kanal açısı hiç bir
durumda 25° (0,44 radyan) den az olmamalıdır.
5.11.2.3.1.2 V— kanallar
Kanallara ilave bir sertleştirme işlemi uygulanmadığı durumlarda aşınma nedeniyle tahrik yeteneğinin
azalmasını sınırlamak için kanalın alttan kesilmesi gereklidir.
41
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
 Alt kanal kesilme açısı
 Kanal açısı
Şekil 7 — V- kanallar
Aşağıdaki formüller kullanılmalıdır:
 Kabin yüklemesi ve acil frenleme durumunda:
Sertleştirilmemiş kanallar için,
 
4  1  sin 
f  
2
    sin 
Sertleştirilmiş kanallar için,

1
f 

sin
2
 Karşı ağırlığın asılı kalma şartları durumunda;
Sertleştirilmiş ve sertleştirilmemiş kanallar için,

1
f 

sin
2
Burada:
 Alt kanal kesilme açısının değeri,

 Kanal açısının değeri,
 Sürtünme katsayısı,
f Sürtünme faktörü.
Alt kanal kesilme açısının () azami değeri 105° (1.83 radyan) den büyük olmamalıdır. Kanal açısı
asansörlerde hiç bir durumda 35° den az olmamalıdır.
42
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.11.2.3.2 Sürtünme katsayısı için kabuller
Şekil 8 — Sürtünme katsayısının asgari değeri
Aşağıdaki değerler uygulanmalıdır:
— Yükleme şartları için   0,1
0,1
— Acil frenleme şartları için 
v
1
10
— Karşı ağırlığın asılı kalma şartları için   0,2
Burada;
 Sürtünme katsayısıdır,
v Kabinin beyan hızındaki halat hızıdır.
43
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.11.3 Genel durum için formüller
Açıklama
1, 2, 3, 4 Makaraların hız faktörüdür (örneğin: 2 = 2.vcar )
Şekil 9 - Genel durum
44
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Aşağıdaki formüller uygulanır:
a) Yukarı yerleştirilmiş makinalar için:
( P  Q  M CRcar  M Trav ) M Comp  r 2  2   i PTD  m PTD 

T1   ( g n  a)  g n  M SRcar   g n  a    a
r 2r  3   2r 

 
III
 r 1 
   (m Pcar i Pcar a ) 
( m DP  a) I   i 1   FRcar
    
r  r  r
 
 
M cwt  M CRcwt M Comp  r 2  2   i PTD  m PTD 

T2   ( g n  a)   g n  M SRcwt   g n  a    a
r 2.r  3   2r 

 
III
 r 1 
II   ( M Pcwt i Pcwt a ) 
 ( m DP  a )   i 1  FRcwt
    
 r  
r

r
 
b) Aşağı yerleştirilmiş makinalar için:
 r 2  2 
( P  Q  M CRcar  M Trav )
 
M Comp
T1   ( g n  a)   g n  M SR1car   g n  a  M SR 2car   g n  a 
r 2.r  3 
 
III
 r 1 
I   ( m Pcar i Pcar a ) 
i  m PTD  m a    FRcar
  PTD  a    DP    i 1  
 2r   r  r r
     
 
 r 2  2   i PTD  m PTD
M cwt  M CRcwt
  
M Comp
T2   ( g n  a)   g n  M SR1cwt   g n  a  M SR 2cwt   g n  a    a
r 2.r  3   2r 

 
III
 r 1 
II   ( M Pcwt i Pcwt a ) 
m a    FRcwt
  DP    i 1  
 r  r r
   
 
Not 1 — Yukarıdaki formüller, Q’nün silinmesiyle boş kabin için de kullanılabilir. Bu durumda T1, T2’nin yerine
ve T2 ise, T1’in yerine yazılır.
Yukarıdaki formüllerde ± ve ∓ sembolleri, beyan yükü ile kabin aşağı yönde yavaşlaması durumunda üst
işlem ve boş kabin yukarı yönde yavaşlaması durumunda alt işlem uygulanabilecek şekilde kullanılmalıdır.
Kabin yükleme ve asılı kalma durumunda a = 0 dır.
Kabin yükleme durumu için, yük asansörleri olması durumunda kullanılan taşıma araçlarının ağırlığı ile birlikte
Q değeri 1.25 Q şeklinde alınmalıdır.
FRcar ve FRcwt sürtünme kuvvetleri, asgari sürtünme kuvvetinin sağlanamadığı takdirde tüm şartlarda
silinmelidir.
Not 2 — Hesaplama örneği Ek D’de gösterilmiştir.
Şartlar:
I : Kabin tarafında her hangi bir saptırma makarası için,

II : Karşı ağırlık tarafında her hangi bir saptırma makarası için,
III : Sadece halat askı oranı > 1 ise,
45
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Burada:
a Kabinin yavaşlama ivmesi (pozitif değer) (m/s2),

FRcar Kuyudaki sürtünme kuvveti (kabin tarafındaki yatakların verimi, raylardaki sürtünme vb. ) (N),
FRcwt Kuyudaki sürtünme kuvveti (karşı ağırlık tarafındaki yatakların verimi, raylardaki sürtünme vb. ) (N),
gn Standart yerçekimi ivmesidir (m/s2),
H Seyir mesafesidir (m),
iPcar Aynı dönme hızına (vmakara) sahip kabin tarafındaki makaraların sayısıdır (saptırma kasnağı hariç),
iPcwt Aynı dönme hızına (vmakara) sahip karşı ağırlık tarafındaki makaraların sayısıdır (saptırma
makarası hariç),
iPTD Gergi tertibatı için makara sayısıdır,
mDP Kabin ve/veya karşı ağırlık tarafındaki saptırma makaralarının azaltılmış kütlesidir
JDP▪(vkasnak/v)2/R2 (kg),
mPcar Kabin tarafındaki makaraların azaltılmış kütlesidir JPcar▪(vmakara/v)2/R2 (kg),
mPcwt Karşı ağırlık tarafındaki makaraların azaltılmış kütlesidir JPcwt▪(vmakara/v)2/R2 (kg),
mPTD Gergi tertibatı üzerindeki 1 adet makaranın azaltılmış kütlesidir JPDT / R2 (kg),
MComp Makaralar dahil gergi tertibatının kütlesidir (kg),
MCR Dengeleme halatlarının / zincirlerinin gerçek kütlesidir ([0,5 H  y]  nc  birim uzunluk başına halat
kütlesi) (kg),
MCRcar Kabin tarafındaki MCR kütlesidir (kg),
MCRcwt Karşı ağırlık tarafındaki MCR kütlesidir (kg),
Mcwt Makaralar dahil karşı ağırlığın kütlesidir (kg),
MSR Askı halatlarının gerçek kütlesidir ([0,5 H  y]  ns  birim uzunluk başına halat kütlesi) (kg),
MSRcar Kabin tarafındaki MSR kütlesidir (kg).
Aşağıya yerleştirilmiş makinalar olması durumunda, kuyu üst boşluğunda makinadan
makara/makaralara kılavuzluk eden halat, MSR1car ve kuyu üst boşluğunda makara/makaralardan
kabine kılavuzluk eden halat, MSR2car’dir (kabin en üst durakta ise MSR2car = 0).
MSRcwt Karşı ağırlık tarafındaki MSR kütlesidir (kg),
Aşağıya yerleştirilmiş makinalar olması durumunda, kuyu üst boşluğunda makinadan
makara/makaralara kılavuzluk eden halat, MSR1cwt ve kuyu üst boşluğunda makara/makaralardan
karşı ağırlığa kılavuzluk eden halat, MSR2cwt’dir (MSR2cwt = 0 karşı ağırlık en üst durakta ise).
MTrav Seyir kablolarının gerçek kütlesidir ([0,25 H  0,5y]  nt  birim uzunluk başına seyir kablosunun
ağırlığı) (kg),
nc Dengeleme halatlarının/ zincirlerinin sayısıdır,
ns Askı halatlarının sayısıdır,
nt Seyir kablolarının sayısıdır,
P Boş kabin kütleleridir (kg),
Q Beyan yüküdür (kg),
T1, T2 Halat üzerine uygulanan kuvvetidir (N),
r Halat askı katsayısıdır,
vmakara Makaranın dönme hızıdır (halat hızı) (m/s),
y Seyir mesafesinin ortasından başlayan mesafedir (m), (0,5 H seviyesinde y=0),
 Statik kuvvettir,
46
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
 Dinamik kuvvettir.
5.12 Elektrikli asansörler için askı halatlarında güvenlik katsayısının

değerlendirilmesi
5.12.1 Genel
Bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda (örneğin EN 81-50:2014, Madde 5.5.2.2) yer alan
gereklere bu madde atıf yaparak, askı halatlarında “Sf“ güvenlik katsayısının değerlendirme yöntemini belirler.
Yalnızca aşağıda belirtilenler için bu değerlendirme yöntemi uygulanmalıdır:
— Çelik veya dökme demirden imal edilmiş tahrik kasnakları,
— EN 12385-5’e göre çelik tel halatlar.
Not — Bu yöntemde, düzenli bakım ve muayene yapıldığı kabul edilen halatların ideal ömür süresi esas
alınmıştır.
5.12.2 Makaraların eşdeğer sayısı (Neşdeğer )
5.12.2.1 Genel
Halatların eğilme sayısı ve her bir eğilmenin ağırlık derecesi halatta bozulmaya neden olur. Bu olay, kanal tipi
(U- veya V-kanal) ve ters yönde eğilmenin olup olmamasından da etkilenir.
Her bir eğilmenin ağırlık derecesi basit (tek yönde) eğilme sayısına eşitlenebilir.
Basit (tek yönde) eğilme; kanal yarıçapı, halat anma çapının 0,53’ünden daha büyük olmadığı yarım daire
şeklinde kanal üzerinden halatın geçişi ile tarif edilir.
Basit eğilmelerin sayısı aşağıdaki formül ile hesaplanabilen eşdeğer makara sayısına (Neşdeğer) tekabül eder:
N eşdeğer = N eşdeğer (t) + N eşdeğer (p)
Burada;
N eşdeğer (t) Tahrik kasnaklarının eşdeğer sayısı,

N eşdeğer (p) Saptırma makaralarının eşdeğer sayısı.
5.12.2.2 N eşdeğer (t)’nin değerlendirilmesi

Neşdeğer (t) değerleri Çizelge 2‘den alınabilir.
Çizelge 2 – Tahrik kasnaklarının Neşdeğer (t) eşdeğer sayısının değerlendirilmesi

V- kanallar V-kanal açısı () 35° 36° 38° 40° 42° 45° 50°
Neşdeğer (t) 18,5 16 12 10 8 6,5 5
U- alttan kesik kanallar U- açısı () 75° 80° 85° 90° 95° 100° 105°
Neşdeğer (t) 2,5 3,0 3,8 5,0 6,7 10,0 15,2
Alttan kesik olmayan U – kanallar için: Neşdeğer (t) = 1.
Çizelgede belirtilmeyen açılar için değerler, doğrusal interpolasyonla belirlenebilir.
5.12.2.3 Neşdeğer (p)’nin değerlendirilmesi

Eksenleri arasında belirli bir mesafeye sahip birbirini takip eden iki makara üzerine halatların değdiği yerlerin
mesafesi, halat çapının 200 katından daha küçük ise ve eğilme düzlemleri, 120° den daha büyük açıyla
dönüyorsa, eğilmenin sadece ters yönde bir eğilme olduğu kabul edilir.
Neşdeğer (p) = Kp .(Nps + 4 . Npr)
47
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Burada:
Nps Basit eğilmeli makara sayısıdır,
Npr Ters eğilmeli makara sayısıdır,
Kp Aşağıdaki formülde gösterildiği gibi kasnak çapı ile makara çapı arasındaki orantı katsayısıdır.
4
D 
Kp   t 
D 
 p 
Burada:
Dt Tahrik kasnağı çapı,

Dp Tahrik kasnağı hariç, diğer tüm makaraların ortalama çapıdır.
Not — Makaraların eşdeğer sayısının değerlendirilmesi için örnekler, Ek E’de verilmiştir.
5.12.3 G ü v e n l i k katsayısı
Belli bir halatlı tahrik sistemi tasarımı için güvenlik katsayısının asgari değeri, Dt / dr ’nin doğru oranı ve
halatların en elverişsiz durumu için hesaplanan Neşdeğer değeri hesaba katılarak Şekil 10‘dan seçilebilir.
48
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Şekil 10 — Asgari güvenlik katsayısının tespiti
49
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Şekil 10‘daki eğriler aşağıdaki formül esaslıdır:
  
  
  695,85.10 . N eşdeğer  
6
 log 
   Dt 
8, 567

   d   
   r  
 
 2 ,894  
2 , 6834
  D 
log 77,09. t   
   
   d r   
 
 
 
Sf  10 
Burada:
Dt Tahrik kasnağı çapıdır,

dr Halatların çapıdır,
Neşdeğer Eşdeğer makaraların sayısıdır,
Sf Güvenlik katsayısıdır.
5.13 Pistonların, silindirlerin, rijit boruların ve bağlantı elemanlarının

hesaplamaları
5.13.1 Aşırı basınç dayanım hesaplamaları
5.13.1.1 Piston, silindir, rijit borular ve bağlantı elemanlarının cidar kalınlıklarının

hesaplanması
2,3  1,7  p Di
ecidar    e0
R p 0, 2 2
e0 Silindir çeperleri ve tabanları ve silindir ile

(varsa) boru kırılma vanası arasındaki rijit
borularda 1,0 mm
e0 Piston ve diğer rijit borularda 0.5 mm
2.3 Sürtünme kayıpları (1,15) ve basınç tepe

noktaları (2) için katsayısıdır
1,7 Akma gerilmesine göre güvenlik katsayısıdır
Şekil 11 — Cidar kalınlığı hesabı
5.13.1.2 Silindir taban kalınlığının hesaplanması (örnekleri)
5.13.1.2.1 Genel
Verilen örnekler mümkün olan farklı yapılara engel oluşturmaz.
50
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.13.1.2.2 Gerilim azaltıcı kanallı düztabanlar
Kaynak dikişinin gerilimini azaltma şartları:
r1  0,2·e1 ve r1  5 mm
u1  1,5·s1
h1  u1 + r1
2 ,3  1,7  p
e1  0 ,4  Di  e0
RP0 ,2
D  2 ,3  1,7  p
u1  1,3   i  r1   e0
 2  RP0 ,2
Şekil 12 — Gerilim azaltıcı kanallı düztabanları
5.13.1.2.3 Bombeli tabanlar Şartlar:
h2  3,0·e2
r2  0,15·D
R 2 = 0,8 D
2 ,3  1,7  p D
e2    e0
RP0 ,2 2
Şekil 13 — Bombeli tabanlar
5.13.1.2.4 Kaynaklı flanşlı düztabanlar

Şartlar:
u3  e3 + r3
e
r3  cidar ve r3  8 mm
3
2 ,3  1,7  p
e3  0 ,4  Di  e0
RP0 ,2
Şekil 14 — Kaynaklı ve flanşlı düztabanlar
5.13.2 Pistonların burkulma hesabı
5.13.2.1 Genel
Burkulma hesabı, burkulma dayanımının en az olduğu kısım üzerinde yapılmalıdır.
51
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.13.2.2 Tek etkili hidrolik kaldırma ünitesi
Şekil 15 — Tek etkili hidrolik kaldırma ünitesi
λn ≥ 100 için: λn < 100 için:
 2  E  Jn An   n  
2
Fs  Fs   mR  ( R  210 )    
2  l2
m
2   100  
4)
Fs  1,4.g n .cm .( P  Q)  0,64.Pr  Prh 
4) Yukarı doğru açılan pistonlar için geçerlidir.
52
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.13.2.3 Dış kılavuzu olmayan teleskopik kaldırma ünitesi- piston hesabı
Şekil 16 — Dış kılavuzu olmayan teleskopik kaldırma ünitesi
l = l1 + l2 + l3, l1 = l2 = l3
dm   d 2 
ie    1   mi  
v
J1
;( J 3  J 2  J 1 )
4   d m  
J2
l
(Basit hesaplama için varsayım: J3 = J2 ) ile e 
ie
2 kademeli kaldırıcı için:
λe  100 için:
0,22 <  < 0,65 için   1,25  v  0,25
 2  E  J2
3 kademeli kaldırıcı için: Fs  
2l2
0,22 <  < 0,65 için   1,5   0,2
λe  100 için:
0,65 <  <1 için   0,65   0,35 An   n  

2
Fs   mR  ( Rm  210 )    
2   100  
5)
Fs  1,4.g n .cm .( P  Q)  0,64.Pr  Pm  Prt 
53
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.13.2.4 Dış kılavuzu olan teleskopik kaldırıma ünitesi
Şekil 17 — Dış kılavuzu olan teleskopik kaldırma ünitesi
λn ≥ 100 için: λn < 100 için:
 2  E  Jn   n  
2
Fs  Fs 
An
 mR  ( R  210 )    
2  ln 2 2 
m
 100  
6)
Fs  1,4.g n .cm .( P  Q)  0,64.Pr  Prh  Prt 

54
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Semboller
An Hesaplanacak pistonun malzeme kesit alanı (mm 2) (n=1, 2, 3)
cm Askı katsayısı
dm Teleskopik kaldırma ünitesinin en büyük pistonunun dış çapı (mm)
dmi Teleskopik kaldırma ünitesinin en büyük pistonunun iç çapı (mm)
E Elastikiyet modülü (N/mm2) (Çelik için E=2,1x105 N/mm2)
e0 Cidar kalınlığı güvenlik payı (mm)
Fs= Mevcut burkulma kuvveti (N)
gn Standart yerçekimi ivmesi (m/s2)
ie Teleskopik kaldırma ünitesinin eşdeğer eylemsizlik yarıçapı (mm)
in Hesaplanacak pistonun eylemsizlik yarıçapı (mm) (n=1, 2, 3)
Jn Hesaplanacak pistonun eylemsizlik momenti (mm 4) (n=1, 2, 3)
l Burkulmaya maruz kalan en büyük piston uzunluğu (mm)
p Tam yük basıncı (MPa)
P Boş kabin ve kabin seyir kablosunun kabin tarafından taşınan kısmının toplam kütlesi (kg)
Pr Hesaplanacak pistonun kütlesi (kg)
Prh Piston başı donanımının kütlesi (varsa) (kg)
Prt Hesaplanacak pistona etki eden pistonların (teleskopik kaldırma ünitesinde) kütlesi (kg)
Q Kabin beyan yükü (kütle) (kg)
Rm Malzemenin çekme dayanımı (N/mm 2)
R p0,2 Malzemenin akma gerilmesi (N/mm2)
l
e  Teleskopik kaldırma ünitesinin eşdeğer narinlik katsayısı
ie
l
n  Hesaplanacak pistonun narinlik katsayısı
in
,  Deneyle tespit edilmiş diyagramlarda verilen yaklaşık değerleri temsil etmek için kullanılan
katsayılar
1.4 Aşırı basınç katsayısı
2 Burkulma için güvenlik katsayısı
5.14 Sarkaç darbe deneyleri
5.14.1 Genel
Sarkaç darbe deneyleri, aşağıda belirtildiği gibi yapılmalıdır.
Not — Sarkaç darbe deneyi, örneğin, tipi ve asgari/azami boyutları esas alınan bir kapı grubu için belirlenebilir.
5.14.2 Deney donanımı
5.14.2.1 Ağır darbeli sarkaç cihazı

Ağır darbeli sarkaç cihazı, Şekil 18‘deki gibi gövdeye sahip olmalıdır. Bu gövde, EN 10025’e göre S 235 JR
çelikten imal edilmiş bir darbe halkasına ve EN 10025’e göre E 295 çelikten imal edilmiş bir mahfazaya sahip
olmalıdır. Bu gövdenin toplam kütlesi, 3,5 mm  0,5 mm çapındaki kurşun bilyeler doldurularak 10 kg  0,01
kg’a kadar getirilir.
5.14.2.2 Yumuşak darbeli sarkaç cihazı

Yumuşak darbeli sarkaç cihazının, Şekil 19‘a göre küçük bilye torbası olmalıdır. Deriden yapılan bu torbanın
toplam kütlesi, 3,5 mm  0,5 mm çapındaki kurşun bilyeler doldurularak 45 kg  0,5 kg’a kadar getirilir.
5.14.2.3 Sarkaç darbe cihazın asılması

Sarkaç darbe cihazı, serbest şekilde asılı duran darbe cihazının dış kenarı ile deneye tabi tutulacak panel
arasındaki yatay mesafe 15 mm ± 10 mm’yi aşmayacak bir şekilde yaklaşık 3 mm çapındaki bir tel halatla
asılmalıdır.
Sarkacın boyu (askı kancasının alt bölümü ile darbe cihazının referans noktası arasındaki mesafe) en az 1,5
m olmalıdır.
55
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.14.2.4 Çekme ve serbest bırakma tertibatı

Asılı durumdaki sarkaç darbe cihazı, bir çekme ve serbest bırakma tertibatı ile Madde 5.14.3.2 ve Madde
5.14.3.3‘te belirtilen düşme yüksekliğine getirilmelidir. Serbest bırakma tertibatı, bırakılma anında darbe
cihazında ilave bir etkiye neden olmamalıdır.
Askı tel halat, serbest bırakma sonrası tertibatın dönmesini önlemek için herhangi bir torka neden olmaksızın
darbe cihazına takılmalıdır.
Askı tel halat, serbest bırakılma öncesi salınım konumunda herhangi bir açıya sahip olmamalıdır; tutarlı
sonuçlar, serbest bırakılma konumunda bulunan darbe cihazının ağırlık merkezini, kaldırma teli ile aynı hizada
tutan üçgen kanca vasıtası ile elde edilmelidir.
5.14.2.5.1 Deney numuneleri, bütün olmalı ve istenen boyutlara ve uygulamaya özgü bağlantılara sahip
olmalıdır. Deney numuneleri, bağlantı noktalarında deney şartlarında şekil değişikliği mümkün olmayacak
şekilde (rijit bağlantı) deney çerçevesine sabitlenmelidir.
5.14.2.5.2 Numuneler, istenilen son imalat işlemi yapılmış olarak (işlenmiş kenarlar, delikler vb.) deneylere
gönderilmelidir.
5.14.3 Deneyler
5.14.3.1 Deneyler 23 °C  5 °C sıcaklıkta yapılmalıdır. Paneller, deneyden hemen önce en az 4 saat bu

sıcaklıkta bekletilmelidir.
5.14.3.2 Ağır darbeli sarkaç deneyi, Şekil 18 ve Şekil 20’ye göre bir deney düzeneği ve düşme yüksekliğini
sağlayan ve Madde 5.14.2.1’ye uygun bir cihazla gerçekleştirilmelidir.
5.14.3.3 Yumuşak darbeli sarkaç deneyi, Şekil 19 ve Şekil 20’ye göre deney düzeneği ve düşme yüksekliğini
sağlayan ve Madde 5.14.2.2’ye uygun bir cihazla gerçekleştirilmelidir.
5.14.3.4 Sarkaç darbe cihazı, bu deneyin yapılmasına atıfta bulunan standarda (örneğin, EN 81-20:2014,
Madde 5.3.5.3.2) göre gerekli düşme yüksekliğine kadar çekilmeli ve bırakılmalıdır.
Deney numunesinin (örneğin, 240 mm’den daha küçük panel genişliği) ilgili parçasının belirlenmiş darbe
noktasına vurmak mümkün değilse, sarkaç darbe cihazı, darbe noktasına mümkün olduğu kadar yakın
vurmalıdır (bk. bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda yer alan gereklere (örneğin, EN 81-20)).
5.14.3.5 Her bir darbe noktası için yalnızca bir deney, Madde 5.14.2.1 ve Madde 5.14.2.2 ‘de belirtilen her bir
cihaz için yapılmalıdır.
Ağır ve yumuşak darbeli sarkaç darbe deneylerinin her ikisi yapıldığında, deneyler aynı deney numunesi
üzerinde yapılmalı ve ağır darbe deneyi ilk önce gerçekleştirilmelidir.
5.14.3.6 Durak kapıları, durak tarafından (yönünden) deneye tabi tutulmalıdır. Kabin kapıları ve kabin
duvarları kabin tarafından deneye tabi tutulmalıdır.
5.14.4 Sonuçların yorumlanması

Bu deneyin yapılmasına atıfta bulunan standarda göre aşağıda belirtilenler için kontroller deneyden sonra
yapılmalıdır:
a) Bütünlüğün yok olması,
b) Kalıcı şekil değişikliği,
c) Çatlaklar veya kırıntılar (talaşlar).
56
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.14.5 Deney raporu

Deney raporunda en az aşağıda belirtilen bilgiler bulunmalıdır:
a) Deneyleri yapan kuruluşun adı ve adresi,

b) Deneylerin yapıldığı tarihi,
c) Panelin boyutları ve yapısı,
d) Panel bağlantısı,
e) Deneylerdeki düşme yüksekliği,
f) Yapılan deneylerin sayısı,
g) Deneylerin sonuçları,
h) Deneylerden sorumlu kişinin imzası.
57
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
① Darbe halkası
② Düşme yüksekliğinin ölçülmesi için referans noktası
③ Serbest bırakma tertibatının bağlantısı
Şekil 18 — Ağır darbeli sarkaç tertibatı
58
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
① Diş açılmış çubuk

② Azami çap düzleminde düşme yüksekliğinin ölçülmesi için referans noktası
③ Deri torba
④ Çelik disk
⑤ Serbest bırakma tertibatının bağlantısı
Şekil 19 — Yumuşak darbeli sarkaç tertibatı
59
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Açıklama
① Çerçeve
② Deneye tabi tutulacak kapı veya kabin duvar elemanı
③ Darbe tertibatı
④ Deneye tabi tutulacak kapı veya kabin duvar yapısına göre kat seviyesi
⑤ Darbe noktasının yüksekliği: Darbe noktası yüksekliğinin değeri ilgili maddelerde verilmiştir
⑥ Madde 5.14.2.4’te belirtildiği gibi üçgen kanca yerleşimi
H Düşme yüksekliği
Şekil 20 - Deney düzeneği ve düşme yüksekliği
5.15 Elektronik bileşenler- Göz önüne alınmayacak arızalar

Arızaların göz önüne alınmaması ancak bileşenlerin, değer, sıcaklık, nem, gerilim ve titreşim gibi özelliklerinin
en kötü sınırlarında kullanılması durumunda mümkündür.
Aşağıdaki Çizelge 3’te, belirli hataların göz önüne alınmamasının şartları açıklanmaktadır.
60
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge 3 - Arızaların göz önüne alınmaması

Bileşen (Devre elemanı) Göz önüne alınmaması mümkün olan arızalar Şartlar Açıklamalar
Açık devre Kısa devre Yüksek Düşük Fonksiyon
değerde değerde değişimi
değişme değişme
1 Pasif bileşenler
1.1 Sabit direnç HAYIR (a) HAYIR (a) (a) Sadece verniklenmiş veya kapalı ve ilgili IEC
standardlarına göre eksenel bağlantı film
dirençleri ve tek tabakalı, emaye ile korunmuş
veya kapalı tel sargılı dirençler için
1.2 Değişken direnç HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
1.3 Doğrusal olmayan direnç, NTC, HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
PTC, VDR, IDR
1.4 Kondansatör HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
1.5 Endüktif devre elemanları, - HAYIR HAYIR HAYIR
- Bobinler,
- Şok bobinleri
2 Yarı iletkenler
2.1 Diyot, LED HAYIR HAYIR HAYIR Fonksiyonun değişmesi,
ters akım değerinin
değişmesi anlamına
gelir.
2.2 Zener diyodu HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR Alçak değerde değişme,
zener geriliminde
değişimi belirtir.
Fonksiyonun değişmesi,
ters akım değerinin
değişmesi anlamına
gelir.
Çizelgede:
Hücredeki “HAYIR” anlamı: Dikkate alınan arızadır, örneğin arıza dikkate alınmalıdır,
İşaretlenmemiş hücre anlamı: Tanımlanmış hata tipi ilgili değildir.
“Devam edecek”
61
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge 3’ün devamı

Yüksek Düşük değerde Fonksiyon
Açık devre Kısa devre değişme
değerde değişimi
değişme
2 Yarı iletkenler (devamı)
2.3 Tristör, Triak, GTO HAYIR HAYIR HAYIR Fonksiyonun değişmesi
kendiliğinden tetiklenme veya
bileşenlerin kilitlenmesi
anlamına gelir.
2.4 Optik bağlayıcı HAYIR (a) HAYIR (a) Optik bağlayıcının EN 60747-5-5’e uygun Açık devre, iki temel
bileşenden birinde (LED veya
olması ve yalıtım geriliminin en az aşağıda foto transistör) açık devre
verilen değerlere (EN 60664-1:2007, Çizelge meydana gelmesi anlamına
F.1) uygun olması durumunda arıza göz gelir.
önüne alınmayabilir. Kısa devre bu iki elemanın
arasında kısa devre meydana
Vrms ve d.c dahil olmak Kurulum için volt gelmesi anlamına gelir.
üzere bu gerilimlere kadar cinsinden tercih
sistem beyan geriliminden edilen darbe
elde edilen faz-toprak dayanım
gerilimi: gerilimleri dizileri:
Kategori III
50
800
100
1500
150
2500
300
4000
600 6000
1000 8000
Hücrede “HAYIR” anlamı: Dikkate alınan arızadır, örneğin arıza dikkate alınmalıdır,
İşaretlenmemiş hücre anlamı: Tanımlanmış hata tipi, ilgili değildir.
“Devam edecek”
62
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014

Açık devre Kısa devre Yüksek Düşük değerde Fonksiyon
değerde değişme değişimi
değişme
2.5 Hibrit devreler HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
2.6 Entegre devreler HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
Salınıma kadar fonksiyonda
olan değişme, “VEYA”
kapılarına dönüşen “VE”
kapıları, vb.
3 Diğer devre elemanları
3.1 Bağlantı elemanları HAYIR (a) (a) Bağlantı elemanlarında kısa devre meydana
gelmesi, asgari değerlerin çizelgelerden (EN
Konnektörler, 60664-1’den alınan) alınması ve aşağıdaki
kriterlere uygun olması durumunda göz önüne
Bağlantı uçları alınmayabilir:
Fişler - Kirlilik derecesi 3;

- Malzeme grubu III;
- Homojen olmayan alan;
Çizelge F.4’ün “baskılı devreler için malzeme”

sütunu kullanılmaz.
Bunlar teorik değerler veya basamak (pin) aralığı

değerleri olmayıp, bağlanmış birimler üstündeki
mutlak asgari değerlerdir.
Konnektörün koruma derecesi IP 5X veya daha

iyi ise, yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, açıklık
değerlerine kadar düşürülebilir (Örneğin, 250
Vrms gerilim değeri için 3 mm).
3.2 Neon lamba HAYIR HAYIR
“Devam edecek”
63
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Göz önüne alınmaması mümkün olan arızalar

Bileşen Açık devre Kısa devre Yüksek Düşük Fonksiy Şartlar Açıklamalar
değerde değerde on .
değişme değişme değişi
mi
(a) (b) Transformatör, sargılar ile nüve Kısa devreler, primer veya sekonder
3.3 Transformatör HAYIR (a) (b) (b)
arasındaki ve sargılar arasındaki çift veya sargı kısa devrelerini veya primer veya
takviye edilmiş yalıtım için EN 61558–1:2005, sekonder sargılar arasındaki kısa
Madde 18’e uygun olması şartıyla göz önüne devreleri kapsar.
alınmayabilir Değerdeki değişmeden, bir sargıdaki
kısmi kısa devre nedeniyle gerilim
dönüşüm oranındaki değişme kastedilir.
3.4 Sigorta (a) (a) Sigorta, ilgili IEC standardlarına göre imal Kısa devre, atık sigortadaki kısa devre
edilmiş ve doğru seçilmiş ise göz önüne anlamına gelir.
alınmayabilir.
3.5 Röle HAYIR (a)
(a) Röle bu standardın uygulanmasını belirten
(b) standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014, Madde
5.10.3.2.2) yer alan gereklere uygunsa kontaklar
arasındaki ve kontaklar ile bobin arasındaki kısa
devre göz önüne alınmayabilir.
(b) Kontakların birbiriyle kaynaması göz önüne

alınmaz. Ancak röle, EN 60947-5-1’e uygun ve
zorlayıcı mekanik etki ile çalışan kontaklara
sahipse, bu standardın uygulanmasını belirten
standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014,
Madde 5.10.3.1.2 ve Madde 5.10.3.1.3) yer
alan kabuller uygulanır.
Hücrede “Hayır” anlamı: Dikkate alınan arızadır, örneğin arıza dikkate alınmalıdır,
“Devam edecek”
64
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
3 Muhtelif (devamı)
(a) Kısa devre meydana gelmesi aşağıdakilerin oluşması
3.6 Baskı devre kartı (PCB) HAYIR (a)
şartıyla göz önüne alınmayabilir:
- PCB’nin genel karakteristikleri EN 62326-1’e uygunsa,

- Temel malzeme EN 61249 standard serilerindeki
şartnameye uygunsa,
- PCB yukarıdaki gereklere uygun olarak tasarımlanmışsa
ve aşağıdaki kriterler ile birlikte asgari değerler çizelgelere
uygunsa (EN 60664-1’den alınan),
- Kirlilik derecesi 3,
- Malzeme grubu III,
- Homojen olmayan alan,
Çizelge 4’teki “Baskı devreler için malzeme” sütunu
kullanılmaz. Bu, 250 Vr.m.s. gerilimde 2000 m irtifada
yüzeysel kaçak yolu uzunluklarının 4 mm ve açıklıkların 3
mm olması anlamına gelir. Diğer gerilimler ve daha yüksek
irtifalar için IEC 60664-1’e bakılmalıdır.
PCB’nin korunma derecesi IP 54 veya daha iyi ise ve baskı
yapılan taraf/taraflar yaşlanma dirençli vernik ile veya tüm
iletken yolları ve çok katmanlı PCB’nin iç katmanları bir
koruyucu tabaka ile kaplanmışsa, kirlilik derecesi 2
kullanılabilir.
Not: Tecrübeler, koruma tabakası olarak lehim maskesinin
yeterli olduğunu göstermiştir.
En az 3 kez önceden empreyne edilmiş veya diğer ince
tabaka yalıtım malzemelerinden oluşan çok katmanlı kartlar
için, kısa devre göz önüne alınmayabilir. (bk. EN 60950-
1:2006, Madde 2.10.6.4).
“Devam edecek”
65
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
4 Baskı devre kartları üzerine (a) Bileşenlerin kendilerinde kısa devre meydana
HAYIR (a)
gelmesinin göz önüne alınmayabildiği ve yüzeysel
(PCB), devre elemanlarının
kaçak yolu uzunlukları ve açıklıkların, montaj tekniği
montajı ve PCB’nin kendi özellikleri nedeniyle, bu Çizelgenin
3.1 ve 3.6. bölümlerinde belirtilen kabul edilebilir en
küçük değerlerin altına düşmeyecek şekilde
bileşenlerin monte edildiği şartlarda kısa devre
meydana gelmesi göz önüne alınmayabilir.
66
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
5.16 Programlanabilir elektronik sistemler için tasarım kuralları (PESSRAL)

Programlanabilir elektronik sistemler, Ek B’de Çizelge B.1, Çizelge B.2 ve Çizelge B.3’te listelenmiş tüm
SIL’ler için genel güvenlik işlevlerinin asgari gereklerine uygun olmalıdır. Ayrıca, SIL 1, SIL 2 ve SIL 3 için
gerekli olan özel tedbirler, Ek B’de sırasıyla Çizelge B.4, Çizelge B.5 ve Çizelge B.6’da listelenmiştir.
Ayrıca bu standardın uygulanmasını belirten standarddaki gereklere bakılmalıdır.
Not — Çizelge B.1 ila Çizelge B.6’da verilmiş olan EN 61508-7:2010’daki maddeler, EN 61508-2:2010 ve EN
61508–3:2010’daki ilgili gereklere atıf yapar.
67
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
EK A
(Zorunlu hüküm)
Tip inceleme sertifikası için örnek form
Tip inceleme sertifikası, aşağıdaki bilgileri içermelidir.
TİP İNCELEME SERTİFİKASININ ÖRNEĞİ
Onaylanmış kuruluşun adı: ……………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………
Tip inceleme numarası: ..........................…..............................…............…...............................................
1. Tipi ve imalatçı veya ticarî markası: ................................................................…........................................
2. İmalatçı firmanın adı ve adresi: .......................……………..................................….....................................

…………………………………………………………………………………………………………………………….
3. Sertifika sahibinin adı ve adresi: ......................................…....................................…...................................

…………………………………………………………………………………………………………………………….
4. Numunenin tip inceleme için gönderilme tarihi: ..............................................................….............................
5. Bu sertifika aşağıdaki gereklere dayanılarak verilmiştir: ................................................….............................

…………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Deney laboratuvarı: ....................................................................................................…..............................
7. Laboratuvar raporunun tarih ve numarası: ........................................................…............................
8. Tip incelemenin yapıldığı tarih: ........................................................................................…..........................
9. Yukarıda verilen tip inceleme numarasını taşıyan aşağıdaki belgeler bu sertifika ekidir: …….....................
…………………………………………………………………………………………………………..………………..
10. Ek bilgiler: .............................................................................................................................…...................

…………………………………………………………………………………………………………..………………..
Düzenlendiği yer: ....……………………………….................. (Tarih)………………………………………………
Sertifikayı imzalayan kişinin ismi ve yetkisi………….……………………………………………………………….
(İmza) …….....………………………..……….
68
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ek B
(Zorunlu hüküm)
Asansörler için güvenlikle ilgili uygulamalarda programlanabilir
elektronik sistemler (PESSRAL)
B.1 Genel tedbirler
Çizelge B.1 - Arızalardan kaçınma ve tespitine yönelik genel tedbirler – Donanım tasarımı
Sıra Nesne Tedbirler EN 61508-7:2010’un aşağıdaki
No maddelerine atıf
1 İşlemci birimi Otomatik denetim sisteminin kullanılması A.9
2 Bileşen seçimi Sadece teknik özelliklere uygun bileşenlerin kullanılması
3 I/O (girdi/çıktı) Güç kesintisi veya sıfırlama (reset) durumunda tanımlanmış güvenli
birimleri ve iletişim durum
bağlantıları dahil ara
yüzler
4 Güç kaynağı Aşırı veya düşük gerilimlerde tanımlanmış güvenli kapanma durumu A.8.2
5 Değişken bellek Sadece katı hal belleklerin kullanılması
aralıkları
6 Değişken bellek Önyükleme işlemi sırasında değişken veri belleği okuma/yazma
aralıkları deneyi
7 Değişken bellek Sadece bilgi içeren verilere uzaktan erişim (örneğin, istatistik)
aralıkları
8 Değişmez bellek Program kodunu, sistem tarafından otomatik olarak veya uzaktan
aralıkları müdahale ile değiştirmek mümkün olmamalı
9 Değişmez bellek Önyükleme işlemi sırasında program kodu ve sabit veri belleklerinin A.4.2
aralıkları en az “toplama ile sağlamaya” denk bir yöntemle kontrolü
Çizelge B.2 - Arızalardan kaçınma ve tespitine yönelik genel tedbirler –Yazılım tasarımı
Sıra No Nesne Tedbirler EN 61508-7:2010’un aşağıdaki
maddelerine atıf
1 Yapı En gelişmiş teknolojilere uygun (EN 61508-3) uygun program yapısı B.3.4/ C.2.1
(örneğin; modülerlik, veri işleme, ara yüz tanımlama) C.2.9/ C.2.7
2 Önyükleme işlemi Önyükleme işlemi sırasında asansörün güvenli durumu korunmalıdır.
3 Kesilmeler Kesilmelerin sınırlı kullanımı: İç içe kesilmeler sadece bütün kesilme C.2.6.5
dizisi tahmin edilebildiğinde kullanılabilir.
4 Kesilmeler Diğer program dizisi ile birlikte olması durumu hariç, kesilme işlemi ile A.9.4
otomatik denetim sistemi devreye girmemelidir.
5 Kapamak, güç Güvenlikle ilgili fonksiyonlar için, verilerin kaydedilmesi gibi, kapama
bağlantısını kesmek sırasındaki işlemler yoktur.
6 Bellek yönetimi Uygun tepki işlemli donanım ve/veya yazılımda yığın yönetimi C.2.6.4/
C.5.4
7 Program Sistemin tepki verme süresinden daha kısa yineleme döngüleri,

örneğin; döngü sayısının sınırlandırılması veya işlem süresinin
kontrolü ile.
8 Program Kullanılan programlama dilinde yer almıyorsa, dizi işaretçi dengeleme C.2.6.6
(offset) kontrolleri
69
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge B.2 -devamı

Sıra No Nesne Tedbirler EN 61508-7:2010’un aşağıdaki
maddelerine atıf
9 Program Tanımlanmış güvenli duruma sistemi gelmeye zorlayacak, istisnaların
tanımlı işlenmesi (örneğin, sıfıra bölünme, taşma, değişken aralık
kontrolü vb.)
10 Program İyi tecrübe edilmiş standard program kütüphaneleri, onaylı işletim C.2.6.7
sistemleri veya yüksek seviyeli programlama dili derleyicileri hariç,
özyinelemeli programlama yapılmamalıdır. Ayrı görevler için bu
istisnai durumlarda ayrı yığınlar sağlanmalı ve bu yığınlar bellek
yönetim birimi tarafından kontrol edilmelidir.
11 Program Programlama kütüphanesi ara yüzleri ve işletim sistemlerine ait

dokümanlar en az kullanıcı programına ait olanlar kadar tam
olmalıdır.
12 Program Güvenlik fonksiyonları ile ilgili verilerin makul olup olmadıklarının C.2.5/ C.3.1
kontrolü, örneğin, girdi desenleri, girdi aralıkları, iç veri.
13 Program Herhangi bir çalışma modu deney veya doğrulama amacıyla EN 61508-1:2010 Madde 7.7.2.1
başlatılabiliyorsa, bu moddan çıkıncaya kadar asansörün normal
çalıştırılması mümkün olmamalıdır.
14 İletişim sistemi (iç ve Veri yolu iletişim sisteminde hata oluşması veya iletişimin kaybı A.7/A.9
dış) durumunda, güvenlik fonksiyonlu veri yolu iletişim sisteminde sistem
tepki süresi dikkate alınarak güvenli duruma ulaşmak.
15 Veri yolu sistemi Önyükleme işlemi dışında, merkezi işlemci (CPU) veri yolu sisteminin C.3.13
yeniden yapılandırılması mümkün olmamalıdır.
Not: Merkezi işlemci (CPU) veri yolu sisteminin belli aralıklarla

yenilenmesi yeniden yapılanma olarak kabul edilmez.
16 Girdi çıktı işleme Önyükleme işlemi dışında, I/O (girdi/çıktı) hatlarının yeniden C.3.13
yapılandırılması mümkün olmamalıdır.
Not: I/O (girdi/çıktı) konfigürasyon kaydedicileri belli aralıklarla

yenilenmesi yeniden yapılanma olarak kabul edilmez.
Çizelge B.3 — Tasarım ve uygulama işlemleri için genel tedbirler

Sıra No Tedbirler EN 61508-7:2010’un aşağıdaki
maddelerine atıf
1 Uygulamanın; fonksiyon, çevre ve ara yüz yönünden değerlendirilmesi A.14/B.1
2 Güvenlik kuralları dahil teknik özelliklere ilişkin kurallar B.2.1
3 Bütün teknik özelliklerin gözden geçirilmesi B.2.6
4 Madde 5.6.1’e göre tasarım dokümanları ve ayrıca: C.5.9

- Sistem mimarisi ve donanım/yazılım etkileşimi dahil fonksiyon tanımlanması
- Fonksiyon ve program akışının tarifi dahil yazılım dokümantasyonu
5 Tasarım gözden geçirme raporları B.3.7/B.3.8, C.5.16
6 Hata türü ve etkileri analizi (FMEA) gibi bir yöntem kullanarak güvenirlik kontrolü B.6.6
7 İmalatçının deney özellikleri, imalatçının deney raporları ve alan deney raporları B.6.1
8 Planlanan kullanım sınırlamalar dahil talimat dokümanları B.4.1
9 Mamul değiştirildiğinde yukarıdaki tedbirlerin tekrarlanması ve güncellenmesi C.5.23
10 Donanım ve yazılıma sürüm kontrolü uygulanması ve uyumluluğun sağlanması C.5.24
70
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
B.2 Özel tedbirler

Çizelge B.4 — SIL 1 ‘e göre özel tedbirler
Bileşenler ve işlevler Gerekler Tedbirler Madde C.3’deki EN 61508-
sıra numarasına 7:2010’un
bakınız aşağıdaki
maddelerine atıf
Yapı, rasgele herhangi tek bir hata tespit edilecek Kendinden sınamalı tek M 1.1 A.3.1
Yapı ve sistem güvenli duruma geçecek şekilde kanallı yapı veya
olmalıdır.
Karşılaştırmalı iki veya M 1.3 A.2.5
daha fazla kanallı yapı
İşlemci birimleri Doğru olmayan sonuçlara neden olabilecek Hata giderici donanım M 2.1 A.3.4
işlemci birimindeki hatalar tespit edilmelidir. veya
Bu gibi hata tehlikeli bir duruma sebebiyet verirse Yazılım ile kendinden M 2.2 A.3.1
sistem güvenli duruma geçmelidir. sınama veya İki kanallı
yapı için karşılaştırıcı veya M 2.4 A.1.3
İki kanallı yapı için M 2.5 A.3.5

yazılımla çift yönlü
karşılaştırma
Yanlış bilgi değişikliğinin, yani tüm tek bit veya iki Aşağıdaki tedbirler M 3.5 A.5.5
Değişmez bellek bit ve bazı üç bit veya çoklu bit hataları en geç yalnızca tek kanallı yapılar
aralıkları asansörün bir sonraki seferinden önce tespit için geçerlidir:
edilmelidir. M 3.1 A.4.3
Tek bit artıklığı (eşlik biti)
veya
Tek sözcük (bit dizisi)

fazlalığı ile blok güvenliği
Değişken bellek Adresleme, yazma, saklama ve okuma sırasında Aşağıdaki tedbirler M 3.2 A.5.6
aralıkları genel hatalarla birlikte bütün tek bit veya iki bit ve yalnızca tek kanallı yapılar
bazı üç bit veya çoklu bit arızaları en geç için geçerlidir:
asansörün bir sonraki seferinden önce tespit
edilmelidir. Çoklu bit artıklığı ile M 4.1 A.5.2
sözcük kaydetme veya
Statik veya dinamik

hatalara karşı deney
deseni ile kontrol
I/O (girdi/çıktı) Statik hatalar ve I/O hatlarındaki çapraz konuşma Kod güvenliği veya M 5.4 A.6.2
birimleri ve iletişim ile birlikte veri akışındaki rasgele ve sistematik
bağlantıları dahil ara hatalar en geç asansörün bir sonraki seferinden Deney deseni M 5.5 A.6.1
yüzler önce tespit edilmelidir.
Saat Frekans değişimi veya arıza verme gibi, işlemci Bağımsız zaman referanslı M 6.1 A.9.4
birimleri için saat üretimindeki hatalar en geç otomatik denetim sistemi
asansörün bir sonraki seferinden önce tespit veya
edilmelidir. M 6.2
Çift yönlü izleme
Program dizini Yanlış program dizini ve güvenlikle ilgili M 7.1 A.9.4

fonksiyonların zamansız uygulanması en geç Program dizininin
asansörün bir sonraki seferinden önce tespit zamanlaması ve mantıksal
edilmelidir. olarak izlenmesinin
birleştirilmesi
Not- Hatanın tespitine müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır.
71
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge B.5 — SIL 2’ye göre özel tedbirler

Bileşenler ve Gerekler Tedbirler Madde C.3’deki EN 61508-7:2010’un
fonksiyonlar sıra aşağıdaki
numarasına maddelerine atıf
bakınız
Yapı Yapı, sistem tepki verme süresi dikkate Kendinden sınamalı tek kanallı yapı ve M 1.2 A.3.3
alınarak rasgele bir hatayı tespit edecek ve izleme veya
sistem güvenli duruma geçecek şekilde
olmalıdır. Karşılaştırmalı iki ve daha fazla kanallı M 1.3 A.2.5
yapı
İşlemci birimleri Doğru olmayan sonuçlara neden olacak Hata giderici donanım ve M 2.1 A.3.4
işlemci birimlerindeki hatalar sistem tepki
verme süresi dikkate alınarak tespit Tek kanallı yapı için donanım destekli
edilmelidir. yazılım ile öz sınama veya M 2.3 A.3.3
Böyle bir hata tehlikeli bir duruma İki kanallı yapı için karşılaştırıcı veya M 2.4
sebebiyet verirse sistem güvenli duruma M 2.5 A.1.3
geçmelidir. İki kanallı yapı için yazılımla çift yönlü
karşılaştırma A.3.5
Değişmez bellek Yanlış bilgi değişikliğinin, yani tüm tek bit Aşağıdaki tedbirler yalnızca tek kanallı M 3.1 A.4.3
aralıkları veya iki bit ve bazı üç bit veya çoklu bit yapılar için geçerlidir:
hataları sistem tepki verme süresi dikkate
alınarak tespit edilmelidir. Tek bit artıklığı ile blok güvenliği veya M 3.2 A.5.6
Çoklu bit atıklığı ile sözcük kaydetme
Değişken bellek Adresleme, yazma, saklama ve okuma Aşağıdaki tedbirler yalnızca tek kanallı M 3.2 A.5.6
aralıkları sırasında genel hatalarla birlikte bütün tek yapılar için geçerlidir:
bit ve iki bit ve bazı üç bit ve çoklu bit
hataları sistem tepki verme süresi dikkate Çoklu bit artıklığı ile sözcük kaydetme M 4.1 A.5.2
alınarak tespit edilmelidir. veya
Statik veya dinamik hatalara karşı

deney deseni ile kontrol
I/O birimleri ve Statik hatalar ve I/O hatlarındaki çapraz Kod güvenliği veya M 5.4 A.6.2
iletişim hatları konuşma ile birlikte veri akışındaki rasgele
dahil ara yüzler ve sistematik hatalar sistem tepki verme Deney deseni M 5.5
süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. A 6.1
Saat Frekans değişimi veya arıza verme gibi, Bağımsız zaman referanslı otomatik M 6.1 A 9.4
işlemci birimleri için saat üretimindeki denetim sistemi
arızalar sistem tepki verme süresi dikkate
alınarak tespit edilmelidir. veya M 6.2
Program dizini Yanlış program dizini ve güvenlikle ilgili Program dizininin zamanlaması ve M 7.1 A.9.4
fonksiyonların zamansız uygulanması en mantıksal olarak izlenmesinin
geç asansörün bir sonraki seferinden önce birleştirilmesi
tespit edilmelidir.
Not- Arıza tespitine müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır.
72
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge B.6 — Tam güvenlik seviyesi - SIL 3- için özel tedbirler

Bileşenler ve Gerekler Tedbirler Madde EN 61508-7:2010’un
fonksiyonlar C.3’deki sıra aşağıdaki
numarasına maddelerine atıf
bakınız
Yapı Yapı, sistem tepki verme süresi dikkate Karşılaştırmalı iki ve daha fazla kanallı M 1.3 A.2.5
alınarak rasgele bir hatayı tespit edecek ve yapı
sistem güvenli duruma geçecek şekilde
olmalıdır.
İşlemci birimleri Doğru olmayan sonuçlara neden olacak İki kanallı yapı için karşılaştırıcı veya M 2.4 A.1.3
işlemci birimlerindeki hatalar sistem tepki
verme süresi dikkate alınarak tespit İki kanallı yapı için yazılımla çift yönlü
edilmelidir. karşılaştırma
M 2.5 A.3.5
Böyle bir hata tehlikeli bir duruma sebebiyet
verirse sistem güvenli duruma geçmelidir.
Değişmez bellek Yanlış bilgi değişikliğinin, yani tüm tek bit Blok kopyalayarak çoğaltmalı blok M 3.3 A.4.5
aralıkları veya çoklu bit hataları sistem tepki verme güvenlik işlemi veya
süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir.
Çoklu sözcük artıklığı ile blok güvenliği
M 3.4 A.4.4
Değişken bellek Adresleme, yazma, saklama ve okuma Blok kopyalayarak çoğaltmalı blok M 4.2 A.5.7
aralıkları sırasında genel hatalarla birlikte statik bit güvenlik işlemi veya
hataları ve dinamik bağlaşımlar, sistem
tepki verme süresi dikkate alınarak tespit “Galpat” gibi bellek muayene deneyleri
edilmelidir. M 4.3 A.5.3
I/O birimleri ve Statik arızlar ve I/O hatlarındaki çapraz Çok kanallı paralel giriş ve M 5.1 A.6.5
iletişim hatları konuşma ile birlikte veri akışındaki rasgele
dahil ara yüzler ve sistematik hatalar sistem tepki verme Çok kanallı paralel çıkış veya
süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. M 5.3 A.6.3
Çıktı geri okuma veya
Kod güvenliği veya M 5.2 A.6.4
Deney deseni
M 5.4 A.6.2
M 5.5 A.6.1
Saat Frekans değişimi veya bozulma gibi, Farklı zaman referanslı otomatik M 6.1 A.9.4
işlemci birimleri için saat üretimindeki denetim sistemi
hatalar sistem tepki verme süresi dikkate
alınarak tespit edilmelidir. veya M 6.2
Program dizini Yanlış program dizini ve güvenlikle ilgili Program dizininin zamanlaması ve M 7.1 A.9.4
fonksiyonların zamansız uygulanması mantıksal olarak izlenmesinin
sistem tepki verme süresi dikkate alınarak birleştirilmesi
tespit edilmelidir.
Not Arızanın tespit edilmesini müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır.
B.3 Uygulanabilecek tedbirlerin tarifleri

Aşağıdaki çizelgede, bu standardın uygulanmasını belirten standardlarda (örneğin, EN 81-20:2014, Madde
5.11.2.6) bulunan gerekler yerine getirilirken yararlı olacağı düşünülen uygulanabilecek tedbirlere ilişkin bilgiler
bulunmaktadır.
73
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge B.7 — Arıza kontrolü için uygulanabilecek tedbirlerin tarifleri

Bileşenler ve Tedbir No: Tedbirlerin tanımı
fonksiyonlar
Yapı M 1.1 Kendinden sınamalı tek kanallı yapı
Açıklama:
Yapı tek kanaldan oluşsa bile, artık çıkış yolları güvenli bir kapanmanın temini için
sağlanmalıdır. Kendinden sınama deneyleri (çevrimli olarak), PESSRAL’ın alt birimlerine
uygulamaya bağlı olabilecek zaman aralıkları ile uygulanır. Bu deneyler (örneğin,
merkezi işlemci deneyleri veya bellek deneyleri) veri akışından bağımsız gizli hataları
tespit etmek için tasarımlanır.
Tespit edilen hata sistemin güvenli duruma gelmesine neden olmalıdır.
M 1.2 Kendinden sınamalı tek kanallı yapı ve izleme

Açıklama:
Kendinden sınamalı tek kanallı bir yapı ve izleme, uygulamadan bağımsız, sistemden
periyodik olarak deney verilerini (kendinden sınama işlemleri ile elde edilen veriler
olabilir) alan bağımsız bir donanım izleme biriminden oluşur. Yanlış veri durumunda
sistem güvenli duruma gelmelidir.
En az iki adet bağımsız kapanma yolu, kapanmanın işlemci tarafından veya izleme
birimi tarafından yapılabilmesi için gereklidir.
M 1.3 Karşılaştırmalı iki ve daha fazla kanallar

Açıklama:
Güvenlikle ilgili İki kanallı tasarım iki adet bağımsız ve geri beslemesiz işlevsel birimden
oluşur. Bu, her bir kanalda belirlenen işlevlerin bağımsız olarak işlenmesine imkan sağlar.
Bir güvenlik tertibatının görevini yapmak üzere münhasıran tasarımlanan İki kanallı
PESSRAL’de kanalların tasarımı, donanım ve yazılım açısından özdeş olabilir. İki kanallı
PESSRAL’in karmaşık çözümlerde (örneğin, birden fazla güvenlik işlevinin birleşimi)
kullanılması ve süreçlerin veya koşulların kesin bir şekilde doğrulanmaması durumunda,
donanım ve yazılım için farklılık düşünülmelidir.
Yapı, hatayı tespitine yardım etmek için güvenlik fonksiyonları ile ilgili iç sinyalleri (örneğin,
veri yolu karşılaştırması) ve/veya çıkış sinyallerini karşılaştıran bir işlevi içerir.
En az iki adet bağımsız kapanma yolu, kapanma, kanalların kendisi veya karşılaştırıcı
tarafından yapılabilmesi için gereklidir. Karşılaştırıcının kendisi de hata tespitine tabi
olmalıdır.
İşlemci M 2.1 Arıza giderici donanımı

birimleri Açıklama:
Bu birimler özel hata tespiti veya hata giderici devre teknikleri kullanarak
gerçekleştirilebilir. Bu teknikler basit yapılar olarak bilinir.
İşlemci birimleri M 2.2 Yazılım ile kendinden sınama

(devamı) Açıklama:
Güvenlikle ilgili uygulamalarda kullanılan işlemci biriminin bütün fonksiyonları periyodik
olarak deneye tabi tutulmalıdır.
Bu deneyler bellek, I/O’lar gibi alt bileşenlere uygulanan deneylerle birleştirilebilir.
M 2.3 Donanım destekli kendinden sınamalı yazılım

Açıklama:
Arıza tespitinde kendinden sınamalı işlevleri destekleyen özel bir donanım tesisi
kullanılır. Örneğin, belirli bit desenlerinin periyodik çıkışını kontrol eden bir izleme birimi.
M 2.4 2 kanallı yapılar için karşılaştırıcı

Açıklama
74
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Çizelge B.7- devamı

fonksiyonlar
Donanım karşılaştırmalı iki kanal:
a) Her iki işlemci biriminin sinyalleri, bir donanım birimi kullanılarak periyodik veya
kesintisiz olarak karşılaştırılır. Karşılaştırıcı, harici olarak deney yapılmış bir birim olabilir
veya öz izleme cihazı olarak tasarlanabilir veya
b) Her iki kanalın sinyalleri, bir işlemci birimi kullanılarak karşılaştırılır. Karşılaştırıcı harici
olarak deney yapılmış bir birim olabilir veya öz izleme cihazı olarak tasarımlanabilir
M.2.5 2 kanallı yapılar için çift yönlü karşılaştırma

Açıklama:
Güvenlikle ilgili verileri çift yönlü olarak değiştiren iki adet artık işlemci birimi kullanılır. Veri
karşılaştırması her bir birim tarafından yapılır.
Değişmez bellek M 3.1 Tek sözcük artıklığı ile blok güvenlik işlemi (örneğin tek sözcük genişliğinde ROM
aralıkları ile imza oluşumu)
(ROM, Açıklama:
EPROM,..) Bu deneyde ROM içeriği belli bir algoritmayla en az bir bellek sözcüğü’ne sıkıştırılır. Bu
algoritma, örneğin çevrimsel artıklık denetimi (CRC), donanım veya yazılım kullanılarak
gerçekleştirilebilir.
M 3.2 Çoklu bit artıklığı ile sözcük kaydetme (örneğin değiştirilmiş hamming kodu)
Açıklama:
Belleğin her sözcüğü, birkaç artık bit’le hamming uzaklığı en az 4 olacak şeklide
değiştirilmiş bir hamming kodu üretmek için genişletilir. Sözcük her okunduğunda, artık
bitler kontrol edilerek bozulmanın meydana gelip gelmediğine karar verilebilir. Eğer bir
farklılık varsa, sistem güvenli duruma geçmelidir.
M 3.3
Blok kopyalamalı blok güvenlik işlemi
Açıklama
Adres alanı iki bellekle donatılır. İlk bellek normal bir şekilde çalışır. İkinci bellek aynı
bilgileri içerir ve birinciyle eşzamanlı erişilir. Çıkışlar karşılaştırılır ve bir farklılık tespit
edilirse hata olduğu kabul edilir. Bazı bit hata türlerini tespit etmek için, veri iki bellekten
birinde terslenerek saklanır ve okurken bir kez daha terslenir. Yazılım işleminde, her iki
bellek bölgesinin içeriği bir programla periyodik olarak karşılaştırılır.
Değişmez bellek M 3.4 Çoklu sözcük artıklığı ile blok güvenlik işlemi
aralıkları Açıklama
(ROM, EPROM,..) Bu işlem, CRC algoritması kullanarak bir değer (imza) hesaplar, ancak sonuç değeri en
(devamı) az iki sözcük boyutundadır. Genişletilmiş değer saklanır, yeniden hesaplanır ve tek
sözcük durumunda olduğu gibi karşılaştırılır. Bir fark oluşmuşsa bir hata mesajı üretilir.
M 3.5 Bir bit artıklıklı sözcük kaydetme (örneğin eşlik bitiyle izleme yapan ROM)
Açıklama
Bellekteki her bir sözcük, her bir sözcüğü mantıksal birlerin tek veya çift sayısına
tamamlayan bir bit (“eşlik” biti) ile genişletilir. Veri sözcüğünün eşliği her okunduğunda
kontrol edilir. Yanlış 1’ler tespit edilirse, bir hata mesajı üretilir.
Hata durumunda, sıfır bitli sözcükler (yalnızca sıfırlardan oluşan) ve bir bitli sözcüklerin
(yalnızca birlerden oluşan) hangisi daha elverişsiz ise tek veya çift eşliği seçimi
yapılmalıdır. Bu durumda, bu sözcük geçerli bir kod değildir. Eşlik, veri sözcüğü ve onun
adresini birleştirmek için hesaplandığında, adresleme hatasını tespit etmek için de
kullanılabilir.
75
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014

fonksiyonlar
Değişken bellek M 4.1 Statik veya değişken hatalara karşı deney deseniyle kontrol, örneğin RAM deneyi
aralıkları “yürüme yolu”
Açıklama:
Deneye tabi tutulacak bellek aralığı, eş dağılımlı bir bit akışıyla başlatılır. İlk hücre
tersine çevrilir ve kalan bellek alanı, arka planın doğruluğunu temin etmek için incelenir.
Bundan sonra ilk hücreyi, orijinal değerine geri döndürmek için tekrar tersine çevrilir ve
bütün işlem bir sonraki hücre için tekrar edilir. “Dolaşan bit modelinin” ikinci kez
çalıştırılması ters arka plan ön atamasıyla yapılır. Bir fark oluşursa, sistem güvenli
duruma geçmelidir.
M 4.2 Blok kopyalı blok güvenlik işlemleri, örneğin donanım veya yazılım karşılaştırmalı
çift RAM
Açıklama:
Adres alanı 2 bellekle donatılır. İlk bellek normal bir şekilde çalışır. İkinci bellek aynı
bilgileri içerir ve birinciyle eş zamanlı olarak erişilir. Çıktılar karşılaştırılır ve bir fark tespit
edilirse bir hata olduğu kabul edilir. Belirli bit hata türlerini tespit etmek için, veri iki
bellekten birine tersine çevrilerek saklanır ve okunurken bir kez daha tersine çevrilir.
Yazılım işleminde, her iki bellek bölgesinin içeriği bir programla periyodik olarak
karşılaştırılır.
M 4.3
Statik ve değişken hataların kontrolü için muayene, örneğin “GALPAT”
Açıklama
a) “Galpat” RAM deneyi: Tersine çevrilmiş bir eleman, önceden atanmış standard
belleğe yazılır ve sonra geri kalan tüm hücreler, içerik doğruluğunun sağlanması için
kontrol edilir. Geri kalan hücrelerden birine okuma için erişildiğinde, tersine çevrilmiş
hücre de kontrol edilir ve ayrıca okunur. Bu işlem her hücre için tekrar edilir. İkinci bir
çalıştırma önceden bir ters atama ile gerçekleştirilir. Farklılık varsa bir hata olduğu
kabul edilir veya
b) Şeffaf “galpat” deneyi: Deneyin başlangıcında, deney yapılacak bellek aralığının

içeriğiyle ilgili yazılım veya ayrıca donanım kullanılarak bir imza oluşturulur ve bu
kaydedicide saklanır; Bu, galpat deneyinde beleğin önceden atanmasına karşılık
gelmektedir. İçerikler tersine çevrilmiş şekilde deney hücresinin içine bu aşamada
yazılır ve geri kalan hücrelerin içeriği incelenir.
Deney hücresinin içeriği, bu hücrelerden birine her okuma erişiminden sonra yine okunur.
Geri kalan hücrelerin içeriği gerçekten bilinmediğinden, içerikleri ayrı ayrı değil imza
oluşturularak incelenir. İlk hücre için ilk çalıştırmadan sonra, bu hücre için ikinci bir
çalıştırma, birkaç kez tersine çevrilmiş içerik ile gerçekleşir ve bu yüzden içerik tekrar
gerçek (reel) olur. Böylece, belleğin orijinal içeriği yeniden oluşturulur. Diğer bütün bellek
hücreleri aynı şekilde deneye tabi tutulur. Fark oluşursa bir hata olduğu kabul edilir.
I/O birimleri ve M 5.1 Çok kanallı paralel girdi

arabirimler Açıklama:
Bu, tanımlı tolerans bölgesine (zaman değeri) uyan bağımsız girdilerin bir veri akışına
bağlı olarak karşılaştırmasıdır.
76
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014

fonksiyonlar
M 5.2 Çıktı tekrar okuma (izlenen çıktı)

Açıklama:
Bu, tanımlı tolerans bölgesine (zaman değeri) uyan bağımsız girdilerle, çıktıların bir veri
akışına bağlı olarak karşılaştırmasıdır. Hata, her zaman hatalı çıktı ile ilgili değildir.
M 5.3 Çok kanallı paralel çıktı

Açıklama:
Bu, bir veri akışına bağlı çıktı artıklığıdır. Hata tanıma, doğrudan teknik bir işlemle veya
harici karşılaştırıcılarla yapılır.
M 5.4 Kod güvenliği
Açıklama
Bu işlem sistematik hatalar ve çakışan hatalarla ilgili giriş ve çıkış bilgilerini korur. Bu,
bilgi artıklığı ve/veya zaman artıklığı ile girdi ve çıktı birimlerinde hatanın veri akışına
bağlı olarak tanınmasını sağlar.
M 5.5 Deney numunesi (model)

Açıklama
Bu, gözlemsel sonuçlar ile karşılık gelen beklenen değerleri karşılaştırmak için tanımlı
deney deseni yardımıyla gerçekleştirilen girdi ve çıktı birimlerinin veri akışından
bağımsız bir çevrimsel deneyidir. Deney deseni bilgisi, deney alınması alınması ve bu
desenin değerlendirilmesi birbirinden bağımsız olmalıdır. Bütün muhtemel girdi
desenlerinin deneye tabi tutulduğu kabul edilmelidir.
Saat M 6.1 Bağımsız zaman referanslı otomatik denetim sistemi

Açıklama
Bağımsız zaman referanslı bir donanım zamanlayıcısı, programın doğru çalışması ile
tetiklenir.
M 6.2 Çift yönlü izleme
Açıklama
Bağımsız zaman referanslı bir donanım zamanlayıcısı, diğer işlemcinin programının
doğru çalışması ile tetiklenir.
Program M 7.1 Program sırasına dair zamanlama ve mantıksal izlemenin birleşimi
dizini Açıklama
Program dizinini izleyen zaman referanslı bir donanım yalnızca program bölümlerinin
dizini doğru bir şekilde yürütülüyorsa tetiklenir.
77
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ek C
(Bilgi için)
Kılavuz raylarının hesaplanması için örnek

C.1 Genel
C.1.1 Aşağıdaki örnek, kılavuz raylarının hesaplanmasını açıklamak için kullanılır.
C.1.2 Asansörde boyutlar için aşağıdaki semboller, tüm muhtemel geometrik durumlar için kartezyen
koordinat sistemi ile birlikte kullanılacaktır:
C Kabin merkezi;
Dx X yönünde kabin boyutu, kabin derinliği,
Dy Y yönünde kabin boyutu, kabin genişliği,
δstr-x X ekseni boyunca bina yapısındaki sehim (mm),
δstr-y Y ekseni boyunca bina yapısındaki sehim (mm);
h Kabin kılavuz patenleri arası mesafe,

l Konsollar arasındaki mesafe (mm),
P Boş kabin ve kabin tarafından taşınan bileşenler, örneğin, kabin seyir kablosunun ve varsa
dengeleme halatları/ zincirlerinin vb. kütleleridir (kg),
S Kabin askısı,
x C, y C Kılavuz ray koordinat sistemine göre kabinin merkez (C) konumu,
xi, yi Kabin kapısının konumu, i = 1, 2, 3 veya 4,
x p, y p Kılavuz ray koordinat sistemine göre kabin kütlesinin (P) konumu;
x Q, y Q Kılavuz ray koordinat sistemine göre beyan yükünün (Q) konumu,
x S, y S Kılavuz ray koordinat sistemine göre askının (S) konumu,
1, 2, 3, 4 Kabin kapısı (1, 2, 3 veya 4 ) merkezi;

——→ Yükleme yönü.
78
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Şekil C.1 — Asansör kabininde yük dağılımı – Genel durum
C.1.3 Aşağıdaki semboller, formüllerde kullanılır (bk. Madde C.2 ve Şekil C.1):
A Kılavuz rayın kesit alanı (mm2),

C Ayağı ile başa bağlayan parçanın genişliği (mm),
δperm Müsaade edilebilir azami sehim (mm),
δx X eksenine göre sehim (mm),
δy Y eksenine göre sehim (mm);
δstr-x X ekseni boyunca bina yapısındaki sehim (mm),
δstr-y Y ekseni boyunca bina yapısındaki sehim (mm),
E Elastikiyet modülü (N/mm2),

Fp Bir kılavuz rayında tüm konsolların kuvvetleri ile itme (bina normal oturması veya betonun
çekmesi nedeniyle) (N),
Fs Yükleme ve boşaltma nedeniyle kabin eşiği üzerine etki eden düşey kuvvet (N),
Fv Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz rayı üzerindeki düşey kuvveti (N);
Fx X eksenindeki mesnet kuvveti (N),
Fy Y eksenindeki mesnet kuvveti (N),
gn Standart serbest düşme ivmesi (m/s2),
Ix X eksenindeki eylemsizlik momenti (mm4),
Iy Y eksenindeki eylemsizlik momenti (mm4),
k1 Kullanılan güvenlik tertibatı tipi için darbe katsayısı,
k2 Çalışma şartları için darbe katsayısı,
k3 Yardımcı parçalar ve diğer operasyonel senaryolar için darbe katsayısı,
Myardımcı Yardımcı donanımın bir kılavuz rayda meydana getirdiği kuvvet (N),
Mg Kılavuz rayların bir hattının kütlesi (kg),
Mm Eğilme momenti (Nmm),
79
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Mx X eksenindeki eğilme momenti (Nmm),
My Y eksenindeki eğilme momenti (Nmm),
n Kılavuz rayların sayısı,

σ Birleşik gerilme (N/mm2),
σk Burkulma gerilmesi (N/mm2),
σm Eğilme gerilmesi (N/mm2),
σF Yerel flanş eğilme gerilmesi (N/mm2),
σperm Müsaade edilebilir gerilme (N/mm2),
σx X eksenindeki eğilme gerilmesi (N/mm2),
σy Y eksenindeki eğilme gerilmesi (N/mm2),
Wx X eksenindeki kesit alan modülü (mm3),
Wy Y eksenindeki kesit alan modülü (mm3),
ω Omega değeridir.
C.2 Güvenlik tertibatlı asansörler için genel özellikler
C.2.1 Güvenlik tertibatının devreye girmesi
C.2.1.1 Eğilme gerilmesi
a) Kılavuz rayın Y eksenine ilişkin kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan eğilme gerilmesi:
k1  g n  Q  xQ  P  x P  3  Fx  l My
Fx  My  y 
nh 16 Wy
b) Kılavuz rayın X eksenine ilişkin kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan eğilme gerilmesi:
k1  g n  Q  yQ  P  y P  3  Fy  l Mx
Fy  Mx  x 
n 16 Wx
h
2
80
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Şekil C.2 — Güvenlik tertibatının devreye girmesi –Asansör kabininde yük dağılımı –Y eksenine göre
Durum 1
Şekil C.3 — Güvenlik tertibatının devreye girmesi – Asansör kabininde yük dağılımı – Y eksenine göre
Durum 2
C.2.1.2 Burkulma
k1  g n  ( P  Q) ( Fv  k3  M yardımcı)  
Fv   M g  g n  Fp k 
n A
C.2.1.3 Birleşik gerilme7)
Fv  k3  M yardımcı
   m   x   y   perm   m    perm    k  0,9   m   perm
A
C.2.1.4 Flanş eğilmesi8)
1,85  Fx 6  Fx  (h1  b  f )
F    perm veya F    perm
c2 c 2  (l  2  (h1  f ))
C.2.1.5 Sehim miktarları9)

F .l 3 Fy  l 3
 x  0.7 x   str x   perm  y  0,7   str  y   perm
48.E.I y 48  E  I x
7) Bu değerler, hem yük dağılımı Durum 1 hem de Durum 2’ye uygulanır (bk. Madde C.2.1.1). σperm < σm
olduğunda, Madde 5.10.2.2’deki değerler, kılavuz rayın asgari boyutları için kullanılabilir.
8)
Bu değerler, Madde C.2.1.1 her iki yük dağılım durumlarına uygulanır.
9)
Bu değerler, Madde C.2.1.1 her iki yük dağılım durumlarına uygulanır.
81
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
C.2.2 Normal çalışma, işletme
a) Kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan kılavuz rayın Y eksenine ilişkin eğilme gerilmesi:
k 2  g n  Q  ( xQ  xs )  P( x p  xs ) 3  Fx  l My
Fx  , My  , y  ,
nh 16 Wy
b) Kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan kılavuz rayın X eksenine ilişkin eğilme gerilmesi:
k 2  g n  Q  ( yQ  y s )  P  ( y p  y s ) 3  Fy  l Mx
Fy  , Mx  , x  ,
n 16 Wx
h
2
Yük dağılımı:
Durum 1: X eksenine ilişkin (bk. Madde C.2.1.1)

Durum 2: Y eksenine ilişkin (bk. Madde C.2.1.1)
C.2.2.2 Burkulma
Fv  k3 .M yardımcı
Fv  M g  g n  Fp v 
A
 m   x   y   perm   m    perm
A
C.2.2.4 Flanş eğilmesi11)
1,85  Fx 6  Fx  (h1  b  f )
c2 c 2  (l  2  (h1  f ))
C.2.2.5 Sehim miktarları 12)
Fx  l 3 Fy  l 3
 x  0,7   str  x   perm  y  0,7   str  y   perm
48  E  I y 48  E  I x
10) Bu değerler, Madde C.2.2.1 her iki yük dağılım durumuna uygulanır. σperm < σm olduğunda, Madde
5.10.2.2’deki değerler, kılavuz rayın asgari boyutları için kullanılabilir.
11) Bu rakamsal değerler, Madde C.2.1.1 her iki yük dağılım durumuna uygulanır.
12) Bu rakamsal değerler, Madde C.2.1.1 her iki yük dağılım durumuna uygulanır.
82
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
C.2.3 Normal çalışma, yükleme
Şekil C.4 — Normal çalışma – Yük dağılımı
a) Kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan kılavuz rayın Y eksenine ilişkin eğilme gerilmesi:
g n  P  ( x p  xs )  Fs  ( xi  xs ) 3  Fx  l My
Fx  , My  , y  ,
nh 16 Wy
b) Kılavuz kuvvetlerinden kaynaklanan kılavuz rayın X eksenine ilişkin eğilme gerilmesi:
g n  P  ( y p  y s )  Fs  ( yi  ys ) 3  Fy  l Mx
Fx  , Mx  , x  ,
n 16 Wx
h
2
C.2.3.2 Burkulma
Fv  M g  g n  Fp v 
A

Fv  k3 .M yardımcı
   m   x   y   perm  m    perm
A
C.2.3.4 Flanş eğilmesi
1,85  Fx 6  Fx  (h1  b  f )
c2 c 2  (l  2  (h1  f ))
C.2.3.5 Sehim miktarları
Fx  l 3 Fy  l 3
 x  0,7   str  x   perm  y  0,7   str  y   perm
48  E  I y 48  E  I x
13) σperm < σm olduğunda, Madde 5.10.2.2’deki değerler, kılavuz rayın asgari boyutları için kullanılabilir.
83
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ek D
(Bilgi için)
Tahrik yeteneğinin hesaplanması – Örnek
Şekil D.1’e göre örnek için aşağıdaki formüller uygulanır.
Açıklama
① Kabin
② Karşı ağırlık
③ Makara
④ Seyir kablosu
⑤ Askı tertibatı
Şekil D.1 — Örnek 2:1, Dengeleme tertibatı olmayan
Kabin yükleme şartı
Kabin en alt durakta beyan yükünün % 125 ile yüklü olması durumunda, sürtünme dikkate alınmaz.
( p  1,25  Q)
— T1   g n  M SRcar  g n
2
M cwt
— T2   gn
2
Acil frenleme şartı
84
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Makaralar ve varsayılan kılavuz kuvveti nedeniyle asgari sürtünme.
a) En alt durakta beyan yüküyle yüklü kabin
( p  Q) m pcar  2  a FRcar
— T1   ( g n  a)  M SRcar  ( g n  2  a)  
2 2 2
M cwt m pcwt  1  a FRcwt

— T2   ( g n  a)  
2 2 2
b) En üst durakta boş kabin
M cwt m pcwt  1  a FRcwt

— T1   ( g n  a)  M SRcwt ( g n  2  a)  
2 2 2
( p  M Trav ) m pcar  2  a FRcar

— T2   ( g n  a)  
2 2 2
Karşı ağırlığın asılı kalma şartı
En üst konumda boş kabin, sürtünme dikkate alınmaz.
( p  M Tra v )
— T1   gn
2
— T2  M SRcwt  g n
85
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ek E
(Bilgi için)
Makaraların eşdeğer sayısı (Neşdeğer) - Örnekler
γ = 40°
Neşdeğer (t) = 10 (Çizelge 2’ye göre)
Kp = (600/500)4 = 2,07
Neşdeğer (p) = 2,07.(2 + 0) = 4,14
Neşdeğer = 10 + 4,14 = 14,14
Not — Hareketli makara nedeniyle ters eğilme yok.
Açıklama
① Kabin tarafı
Şekil E.1 — 2’den 1’e halatlama - V kanallar

 β = 90°
Neşdeğer (t) = 5 (Çizelge 2’ye göre)
Kp = (600/400)4 = 5,06
Neşdeğer (p) = 5,06.(1 + 0) = 5,06
Neşdeğer = 5 + 5,06 = 10,06
Şekil E.2 — 1’den 1’e halatlama – Altı kesik U kanallar
Neşdeğer (t) = 1 + 1
Kp = 1
Neşdeğer (p) = 1. (1 + 1) = 2
Neşdeğer = 2 + 2 = 4
Not — Halat, tahrik kasnağını ve ikincil kasnağı 2 kez geçer.
Şekil E.3 — 1’den 1’e halatlama (çift sargı) - U kanallar
86
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Ek ZA
(Bilgi için)
2006/42/EC Direktifi ile tadil edilen AB 95/16/EC Direktifinin Temel

Gerekleri ile bu standard arasındaki ilişki
Bu standard 2006/42/EC Direktifi ile tadil edilen 95/16/EC Yeni Yaklaşım Direktifinin Temel Gereklerine uyum
sağlamak için Avrupa komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Örgütü tarafından CEN’e verilen talimata göre
hazırlanmıştır.
Bu standarda, bu Direktif altında Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde atıfta bulunulduğunda ve en az bir üye
ülkede milli standard olarak uygulandığında, bu standard kapsamının sınırları dahilinde bu standardın zorunlu
maddelerine uygunluk, Bu Direktifin Ek I, Madde 1.6.1 ve Madde 4.10 hariç olmak üzere ilgili Temel
Gerekler/Gereklere ve ilgili EFTA düzenlemelerine uygunluk sağlar.
UYARI — Diğer gerekler ve diğer AB Direktifleri bu standardın kapsamına giren mamul/mamullere

uygulanabilir.
Not – Bu Direktifin ESRs’leri, EN 81-50’nin uygulanmasını belirten standard gerekleri ile birlikte bu standardda
yer alan gereklerle örtüştüğü kabul edilir.
Çizelge ZA.1 — AB Asansör Direktifi 95/16/EC’nin EN 81-50 tarafından kapsanmayan Temel Sağlık ve Güvenlik
Gerekleri
LD 95/16/EC’den
EHSR, Tanımlama Kapsama bilgisi
Ek I
Yanında refakatçisi olmayan engelli insanların kullanımı için EN 81–70’de

Madde 1.6.1 planlanan asansörlerin kumandaları buna göre tasarımlanmalı ve kapsanmıştır
yerleştirilmelidir.
Madde 4.10 Yangın halinde kullanılabilecek olan asansörlerin kumanda devreleri, Deney, EN 81–
asansörün belirli seviyelerde durmasını önleyecek ve asansörün 72’de ve EN 81–
kurtarma ekipleri tarafından öncelikli kumandasına izin verebilecek 73’te
şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. kapsanmıştır.
87
ICS 91.140.90 TS EN 81-50:2014-10
EN 81-50:2014
Kaynaklar
[1] CEN/TS 81-11, Safety rules for the construction and installation of lifts - Basics and interpretations -
Part 11: Interpretations related to EN 81 family of standards
[2] EN 60747-5-5, Semiconductor devices - Discrete devices - Part 5-5: Optoelectronic devices –
Photocouplers (IEC 60747-5-5)
[3] EN 60950-1:2006, Information technology equipment – Safety – Part 1: General requirements (IEC
60950-1:2005)
[4] EN 61249 (all parts), Materials for printed boards and other interconnecting structures (IEC 61249)
[5] EN 61558-1:2005, Safety of power transformers, power supplies, reactors and similar products – Part
1: General requirements and tests (IEC 61558-1:2005)
[6] EN 62326-1, Printed boards - Part 1: Generic specification (IEC 62326-1)
88

TS en 81 50

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 81 50

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 91.140.

90 TÜRK STANDARDI TS EN 81-50:2014-10

Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

 Bu standard yayınlandığında TS EN 81-1+A3:2010 ve TS EN 81-2+A3:2010 standardlarının yerini alır.

 Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir

EN, ISO, Adı TS No Adı

EN 60068- Environmental testing - Part 2-27: TS EN 60068-2- Çevre şartlarına dayanıklılık

EN 60664- Insulation coordination for equipment TS EN 60664- Yalıtım koordinasyonu – Alçak

EN, ISO, Adı TS No Adı

EN 60947- Low-voltage switchgear and TS EN 60947-5-1 Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol

EN 61508- Functional safety of TS EN 61508- Güvenlikle ilgili elektrikli veya

EN 61508- Functional safety of TS EN 61508- Güvenlikle ilgili elektrikli veya

EN 61508- Functional safety of TS EN 61508- Güvenlikle ilgili elektrikli veya

Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 28 Mayıs 2014 tarihinde kabul edilmiştir.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

5.10.3 Burkulma ............................................................................................................................................41

EN 81-20:2014 ile birlikte bu standard, EN 81-1:1998+A3:2009 ve EN 81-2:1998+A3:2009’un yerini alır.

Bu standardın içeriği, asansör bileşenlerinin tasarım kurallarını, hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri ve

— Günümüz teknolojilerindeki değişimler nedeniyle güvenlik konularındaki güncellemeler,

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN 61508-1:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety-related systems –

EN 61508-2:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety-related systems –

EN 61508-3:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety related systems –

EN 61508-7:2010, Functional safety of electrical/electronic/programmable electronic safety related systems –

3.1 Onaylanmış kuruluş

3.2 Güvenlik bileşeni

3.3 Tip inceleme sertifikası

4 Önemli tehlikelerin listesi

Çizelge 1- Önemli tehlikelerin listesi

Sıra EN ISO 12100:2010’un Ek B’sinde listelenmiş İlgili maddeler

1 Aşağıdakiler nedeniyle mekanik tehlikeler:

Sabit bir parçaya hareketli bir elemanın 5.2

1 Aşağıdakiler nedeniyle mekanik tehlikeler:

Kararlılık 5.10; 5.11; 5.12; 5.13; 5.14

Aşırı yük 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16

Kısa devre 5.2; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8; 5.15; 5.16

Radyo frekanslı elektromanyetik radyasyon 5.6; 5.15; 5.16

5 Tasarım kuralları, hesaplamalar, incelemeler ve deneyler

5.1.1 Deneylerin amaç ve kapsamı

5.1.2 Genel hükümler

5.1.2.4 Başvuruda bulunan, deneylere katılabilir.

a) ± % 1 kütleler, kuvvetler, mesafeler, hızlar,

5.2 Durak ve kabin kapısı kilitleme tertibatının tip incelemesi

5.2.1 Genel hükümler

5.2.1.1 Uygulama alanı

5.2.1.2 Gönderilecek belgeler

5.2.1.2.1 Çalışma şeklini gösteren şematik çizim

5.2.1.2.2 Açıklamalı montaj çizimleri

5.2.1.3 Deney numuneleri

5.2.2 İnceleme ve deneyler

5.2.2.1 Çalışmanın incelenmesi

Özellikle aşağıdaki hususlar doğrulanmalıdır:

5.2.2.2 Mekanik deneyler

Kilitleme tertibatının çalıştırılması sorunsuz ve dakikada 60 (± % 10) çevrim düzeyinde olmalıdır.

Kilitleme tertibatının çalıştırılması sorunsuz ve dakikada 60 (± % 10) çevrim düzeyinde olmalıdır.

5.2.2.2.3 Statik deneyi

5.2.2.2.4 Dinamik deneyi

5.2.2.3 Mekanik deney kriterleri

5.2.2.4 Elektrik deneyi

5.2.2.4.1 Kontakların dayanıklılık deneyi

5.2.2.4.2 Devreyi kesme yeteneği deneyi