TS EN 15011 A1 Krenler - Köprülü Ve Portal Krenler

ICS 53.020.
20 TÜRK STANDARDI TS EN 15011+A1: 2014-04

EN 15011+A1: 2014
TÜRK STANDARDI
TS EN 15011 + A1
Nisan 2014
TS EN 15011:2012 yerine
ICS 53.020.20
Krenler - Köprülü ve portal krenler
Cranes - Bridge and gantry cranes
Appareils de levage à charge suspendue - Ponts Krane - Brücken- und Portalkrane

roulants et portiques
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
AKSUNUR AKSOY'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 24.11.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 53.020.20 TÜRK STANDARDI TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Milli Önsöz
− Bu standard; kaynağı EN 15011:2011+A1:2014 standardı olan TS EN 15011+A1: 2014 Türk standardının
Ulaşım ve Taşımacılık İhtisas Kurulu’na bağlı TK19 Otomotiv Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe
tercümesidir.
− Bu standard yayınlandığında, " TS EN 15011:2012"nin yerini alır.
− CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
− Bu standard da atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.
EN, ISO, IEC Adı Adı

TS No
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 81-43 Safety rules for the construction and TS EN 81-43 Asansörler - Yapım ve montaj için
installation of lifts - Special lifts for the güvenlik kuralları - Yolcu ve yük
transport of persons and goods - Part 43: asansörleri için özel uygulamalar -
Lifts for cranes Bölüm 43: Vinçler için asansörler
EN 349 Safety of machinery - Minimum gaps to TS EN Makinalarda güvenlik - İnsan vücut

avoid crushing of parts of the human 349+A1 azalarını ezilmeye karşı korumak için
body asgari açıklıklar
EN 795 Protection against falls from height – TS EN 795 Yüksekten düşmeye karşı koruma -
Anchor devices – Requirements and Ankraj cihazları - Özellikler ve
testing deneyler
EN 894-1 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894- Makinelerde güvenlik - Göstergelerin

requirements for the design of displays 1+A1 ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı
and control actuators - Part 1:General için ergonomik kurallar - Bölüm 1:
principles for human interactions with Gösterge ve kumanda tahrik tertibatı
displays and control actuators ile insan arasındaki etkileşim için
genel esaslar
EN 894-2 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894- Makinalarda güvenlik - Göstergelerin

requirements for the design of displays 2+A1 ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı
and control actuators - Part 2: Displays için ergonomik kurallar - Bölüm 2:
Göstergeler
EN 953 Safety of machinery - Guards - General TS EN 953 Makinalarda güvenlik - Koruyucular -

requirements for the design and Sabit ve hareketli koruyucuların
construction of fixed and movable guards tasarımı ve yapımı için genel özellikler
EN 1993- Eurocode 3: Design of steel structures - TS EN 1993- Eurocode 3: Çelik yapıların tasarımı -
Part 6: Crane supporting structures 6:2007 Bölüm 6: Kren mesnet yapıları
6
EN Cranes safety - Requirements for health TS EN Krenlerde güvenlik - Sağlık ve
and safety - Part 2: Limiting and 12077- güvenlik kuralları - Bölüm 2: Sınırlama
12077-2
indicating devices 2+A1:2009 ve gösterge cihazları
EN 12385-4 Steel wire ropes - Safety - Part 4: TS EN Çelik tel halatlar - Güvenlik - Bölüm 4:
Stranded ropes for general lifting 12385-4+A1 Genel kaldırma uygulamaları için
applications demetli halatlar
EN 12644-1 Cranes - Information for use and testing - TS EN Krenler - Kullanma ve deney bilgileri-
Part 1: Instructions 12644-1+A1 Bölüm 1: Talimatlar
EN 12644-2 Cranes - Information for use and testing - TS EN Krenler - Kullanım ve deney bilgileri -
Part 2: Marking 12644-2+A1 Bölüm 2: İşaretleme
EN 15011+A1: 2014

TS No
EN 13001-1 Crane safety - General design - Part 1: TS EN Kren güvenliği - Genel tasarım -
General principles and requirements 13001-1+A1 Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar
EN Crane safety - General design - Part 2: TS EN Vinç (kren) güvenliği - Genel tasarım -
Load effects 13001-2 Bölüm 2: Yük etkileri
13001-2
EN Cranes - General design - Part 3.1: Limit TS EN Vinçler-Genel tasarım -Bölüm 3-

states and proof of competence of steel 13001-3- 1:Çelik yapıların sınır durumları ve
13001-3-1
structures 1+A1:2013 yeterlik doğrulaması
CEN/TS Cranes - General design - Part 3.2: Limit TSE Vinçler - Genel tasarım - Bölüm 3-2:
13001-3-2 states and proof of competence of wire CEN/TS Halat sarma sistemlerindeki tel
ropes in reeving systems 13001-3-2 halatların sınır durumları ve
uygunluğun doğrulanması
EN Cranes - Safety - Design - Requirements TS EN Vinçler(krenler) güvenlik; Tasarım;

13135 for equipment 13135 Teçhizat için şartlar
EN 13155 Cranes - Safety - Non-fixed load lifting TS EN Krenler - Güvenlik - Sabitlenmemiş

attachments 13155+A2 yükler için sapanlar
EN 13157 Cranes - Safety - Hand powered lifting TS EN Vinçler (Krenler) - Güvenlik - Elle
equipment 13157+A1 tahrik edilen kaldırma teçhizatı
EN Cranes - Controls and control stations TS EN Vinçler - Kumandalar ve kumanda

13557:2003+ 13557+A2 yerleri
A2:2008
EN Cranes - Access TS EN Krenler - Erişim

13586+A1:
13586
2010
EN 14492-2 Cranes - Power driven winches and TS EN Vinçler (Krenler) - Güç tahrikli vinçler
hoists - Part 2: Power driven hoists 14492-2+A1 ve ceraskallar - Bölüm 2: Güç tahrikli
ceraskallar
EN 60204-11 Safety of machinery - Electrical TS EN Makinalarda güvenlik - Makinaların

equipment of machines - Part 11: 60204-11 elektrik donanımı - Bölüm 11: 1000 V
Requirements for HV equipment for a.a veya 1500 V d.a'nın üzerindeki ve
voltages above 1000 V a.c. or 1500 V d.c. 36 kV'u aşmayan gerilimlerde
and not exceeding 36 kV (IEC 60204- kullanılan yüksek gerilim donanımı için
11:2000) kurallar
EN 60204- Safety of machinery - Electrical TS EN Makinalarda güvenlik - Makinalardaki

32: 2008 equipment of machines - Part 32: 60204-32: elektriksel donanımlar - Bölüm 32: Yük
Requirements for hoisting machines (IEC 2010 kaldırma makinaları için kurallar
60204-32:2008)
HD 60364-4- Low-voltage electrical installations - Part TS HD Alçak gerilim elektrik tesisleri - Bölüm
41 4-41: Protection for safety - Protection 60364-4-41 4 - 41: Güvenlik için koruma - Elektrik
against electric shock çarpmasına karşı koruma
(IEC 60364-4-41:2005, mod.)
EN 60825-1 Safety of laser products - Part 1: TS EN Güvenlik kuralları - Laser mamulleri

Equipment classification, requirements 60825-1 için - Bölüm 1: Donanım
and user's guide (IEC 60825-1:2007) sınıflandırması ve özellikler
EN 15011+A1: 2014

TS No
EN 60947-5- Low-voltage switchgear and controlgear - TS EN Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve
5 Part 5-5: Control circuit devices and 60947-5-5 kontrol düzeni - Bölüm 5-5: Devre
switching elements - Electrical kontrol cihazları ve anahtarlama
emergency stop device with mechanical elemanları - Mekanik mandallama
latching function (IEC 60947-5-5:1997) fonksiyonlu elektrikli acil durdurma
cihazı
EN ISO Acoustics - Determination of sound power TS EN ISO Akustik - Gürültü kaynaklarının ses
3744:2010 levels of noise sources using sound 3744: 2010 gücü seviyelerinin ses basıncı
pressure - Engineering method in an kullanılarak tayini bir yansıtma düzlemi
essentially free field over a reflecting boyunca, esas olarak serbest bir alan
plane (ISO 3744:2010) içinde uygulanan mühendislik metodu
EN ISO 4871 Acoustics - Declaration and verification of TS EN ISO Akustik - Makina ve donanımın gürültü
noise emission values of machinery and 4871 emisyon değerlerinin beyanı ve
equipment (ISO 4871:1996) doğrulanması
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makine ve donanım

11201 and equipment - Determination of 11201 tarafından yayılan gürültü - Bir iş
emission sound pressure levels at a work istasyonunda ve belirtilen diğer
station and at other specified positions in konumlarda emisyon ses basınç
an essentially free field over a reflecting seviyelerinin ölçümü - Esas olarak
plane with negligible environmental serbest bir alanda bir yansıma düzlemi
corrections (ISO 11201:2010) boyunca kullanılan mühendislik
yöntemi
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanımlardan

11202: 2010 and equipment - Measurement of 11202:2010 yayılan gürültü - Bir iş mahallinde ve
emission sound pressure levels at a work belirtilen diğer konumlarda yayılan ses
station and at other specified positions - basınç seviyelerinin ölçülmesi -
Survey method in situ Yerinde yapılan araştırma metodu
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanım

11203: 2009 and equipment - Determination of 11203: 2011 tarafından yayılan gürültü - Bir iş
station and at other specified positions konumlarda emisyon ses basınç
from the sound power level (ISO seviyesinin ses güç seviyesinden
11203:1995) tayini
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makine ve donanım

11204: 2010 and equipment - Measurement of 11204:2010 tarafından yayılan gürültü - Bir iş
station and at other specified positions - konumlarda emisyon ses basınç
Method requiring environmental seviyelerinin ölçülmesi - Çevresel
düzeltmeler gerektiren yöntemi
EN ISO Acoustics - Recommended practice for TS EN ISO Akustik - Düşük gürültü seviyesine
11688-1 the design of low-noise machinery and 11688-1 sahip makine ve donanımın tasarımı
equipment - Part 1: Planning için tavsiye edilen uygulama - Bölüm
(ISO/TR 11688-1:1995) 1: Planlama
EN ISO Safety of machinery — General principles TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Tasarım için
12100 for design — Risk assessment and risk 12100: 2011 genel prensipler - Risk
reduction (ISO 12100) değerlendirilmesi ve risk azaltılması
EN ISO Ergonomics of the thermal environment - TS EN ISO Isıl çevrenin ergonomisi - Yüzeylerle
13732-1 Methods for the assessment of human 13732-1 temasa karşı insan tepkilerinin
responses to contact with surfaces - Part değerlendirilme metotları - Bölüm 1:
1: Hot surfaces (ISO 13732-1:2006) Sıcak yüzeyler
EN 15011+A1: 2014

TS No
EN ISO Safety of machinery - Safety-related parts TS EN ISO Makinelerde güvenlik - Kumanda
13849-1: of control systems - Part 1: General 13849-1: sistemlerinin güvenlikle ilgili kısımları-
2008 principles for design (ISO 13849-1:2006) 2008 Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler
EN ISO Safety of machinery - Safety distances to TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Kol ve

13857 prevent hazard zones being reached by 13857 bacakların ulaşabileceği bölgelerde
upper and lower limbs (ISO 13857:2008) tehlikenin önlenmesi için güvenlik
mesafeleri
ISO 2631-1 Mechanical vibration and shock - TS ISO Mekanik titreşim ve şok - Tüm vücut
Evaluation of human exposure to whole- 2631-1 titreşime maruz kalma
body vibration - Part 1: General değerlendirilmesi - Bölüm 1: Genel
requirements kurallar
ISO 3864 (all Graphical symbols - Safety colours and TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili
parts) safety signs 3864-1 renk ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri
ve halka açık alanlardaki emniyet
işaretleri için tasarım prensipleri
TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili

3864-2 renk ve işaretler - Bölüm 2: Mamul
emniyet etiketleri için tasarım
prensipleri
TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili

3864-3 renkler ve işaretler - Bölüm 3: Emniyet
işaretlerinde kullanılan grafik
semboller için tasarım prensipleri
ISO 6336-1 Calculation of load capacity of spur and
helical gears - Part 1: Basic principles, - -
introduction and general influence factors
ISO 7752-5 Lifting appliances - Controls - Layout and EN 13557 Kaldırma makinaları - Kumandalar -
characteristics - Part 5: Overhead Yerleştirme ve özellikler - Bölüm 5:
travelling cranes and portal bridge cranes Gezer köprülü vinçler ve portal vinçler
ISO 12488-1 Cranes - Tolerances for wheels and travel

- -
and traversing tracks - Part 1: General
TS EN 15011 + A1: 2014 standardı, EN 15011:2011+A1:2014 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue
Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi
(CEN/CENELEC) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN/CENELEC’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
ICS 53.020.20
Krenler - Köprülü ve portal krenler

Cranes - Bridge and gantry cranes
Appareils de levage à charge suspendue - Ponts Krane - Brücken- und Portalkrane
roulants et portiques
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 18 Aralık 2010 tarihinde onaylanmıştır ve 19 Kasım 2013 tarihinde CEN
tarafından onaylanan Tadil 1’i kapsar.
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmelikleri’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak
elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Bir CEN üyesinin
sorumluluğunda kendi diline çeviri yoluyla elde edilen ve CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne bildirilen başka
bir dildeki bir sürüm, bu standardın resmi sürümleri ile aynı statüdedir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs,
Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2014 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 15011:2011+A1:2014: E
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
İçindekiler
Sayfa
Ön söz ............................................................................................................................................................... 3
0 Giriş ........................................................................................................................................................... 4
1 Kapsam ...................................................................................................................................................... 4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 4
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 7
3.1 Köprülü kren ............................................................................................................................................ 7
3.2 Portal kren ............................................................................................................................................... 7
3.3 Beyan kapasitesi (mRC)............................................................................................................................ 7
3.4 Kaldırma yükü (mH) ................................................................................................................................. 7
3.5 Kaldırma elemanı .................................................................................................................................... 7
3.6 Alttan asmalı kren .................................................................................................................................... 7
3.7 Doğrudan etkili beyan kapasite sınırlayıcısı ............................................................................................ 7
3.8 Dolaylı etkili beyan kapasite sınırlayıcısı ................................................................................................. 7
4 Önemli tehlikelerin listesi ........................................................................................................................ 8
5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler .................................................................................... 10
5.1 Genel ..................................................................................................................................................... 10
5.2 Dayanım ve kararlılık şartları ................................................................................................................. 11
5.3 Elektroteknik donanım ........................................................................................................................... 23
5.4 Elektroteknik olmayan donanım ............................................................................................................ 25
5.5 Sınırlama ve gösterge tertibatları .......................................................................................................... 29
5.6 İnsan-makina arabirimi .......................................................................................................................... 32
5.7 Uyarı donanımı ...................................................................................................................................... 35
6 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin doğrulanması ........................................................ 36
6.1 Genel ..................................................................................................................................................... 36
6.2 Doğrulama yöntemleri ........................................................................................................................... 36
Ayar, deneme ve bakım amaçlarıyla mahfazanın devre dışı bırakılması (baypas) ..................................... 37
6.3 Amaca uygunluk deneyleri .................................................................................................................... 38
7 Kullanma talimatı .................................................................................................................................... 39
7.1 Genel ..................................................................................................................................................... 39
7.2 Operatör el kitabı ................................................................................................................................... 40
7.3 Kullanıcı el kitabı ................................................................................................................................... 40
7.4 Beyan kapasitelerinin işaretlenmesi ...................................................................................................... 42
Ek A (Bilgi için) EN 13001-1’e göre işletme hizmetinin belirlenmesi için kılavuz ................................... 43
Ek B (Bilgi için) EN 13001-1’e göre ivmelerin ortalama sayısı ile ilgili Sınıf P’lerini belirlemek için
kılavuz ............................................................................................................................................................. 49
Ek C (Bilgi için) Dinamik katsayının h (t) hesaplanması ........................................................................... 50
Ek D (Bilgi için) Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler ................................................................. 53
metin iptal edilmiştir ............................................................................................................................. 59
Ek E (Bilgi için) Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler ........................................................... 60
Ek F Gürültü deney kodu .............................................................................................................................. 64
Ek G (Bilgi için) Krenlerin sebep olduğu kren destekleyici yapıları üzerindeki etkiler .......................... 72
Ek H (Bilgi için) Verilen bir uygulama için uygun kren standard serisinin seçimi.................................. 74
Ek ZA (Bilgi için) Bu standardın,2006/42/EC Direktifinin temel gerekleri ile ilişkisi ............................... 75
Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 76
2
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ön söz
Bu doküman, sekreteryası BSI tarafından yürütülen CEN/TC 147 “Krenler- Güvenlik” Teknik Komitesi
tarafından hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardına en geç Ağustos 2014 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Ağustos 2014 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.
Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz.
Bu doküman, EN 15011:2011’in yerini almıştır.
Bu doküman, 19.11.2013 tarihinde CEN tarafından onaylanan Tadil 1’i kapsar.
Tadil ile eklenen veya değiştirilen metnin başlangıç ve bitişi işaretleriyle gösterilmiştir.
Bu doküman, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen görevle
hazırlanmıştır ve AB Direktifinin temel gereklerini destekler.
Bu standardın AB Direktifi/Direktifleri ile ilişkisi için, bu standardın tamamlayıcı kısmı olan, Ek ZA (bilgi için)’e
bakınız.
CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya

alınmasından sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık,
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta,
Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’dır.
3
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
0 Giriş
Bu standard, köprülü ve portal krenlerin, Ek ZA’da belirtilen Makina Direktifinin temel sağlık ve güvenlik
şartlarına uyan harmonize bir standard olarak hazırlanmıştır.
Köprülü ve portal krenlerle ilgili tehlikelerin birçoğu, çalışma alanları ve kullanımları ile ilgili olduğundan, bu
standardın hazırlık aşamasında, aşağıda örnek olarak verilen hususları da kapsayan, krenin kullanımı ve
çalışma alanı ile ilgili bütün bilgiler konusunda imalatçı ile kullanıcı arasında mutabakata varıldığı kabul
edilmiştir (ISO 9374, Bölüm 1 ve Bölüm 5’te tavsiye edildiği gibi):
 Boşluklar,
 Tehlikeli çalışma alanlarına karşı korunma konusunda kurallar,
 Muhtemel olarak tutuşabilir ve patlayıcı malzemelerle (örneğin; kömür, toz malzemeler) çalışma.
Bu standard, EN ISO 12100 ’de belirtilen C tipi bir standarddır.
İlgili makinalar, kapsadığı tehlikeler, tehlikeli durumlar ve olaylar bu standardın kapsamında belirtilmiştir.
Bu C tipi standardın hükümleri, A tipi veya B tipi standardlarda belirtilenlerden farklı olduğunda bu standardın
hükümlerine göre tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar için C tipi standardın hükümleri, diğer standardların
hükümlerinden önce yer alır.
1 Kapsam
Bu Avrupa Standardı, raylar üzerinde, kren çalışma yollarında veya yol yüzeylerinde tekerlekler yardımıyla
hareket eden köprülü ve portal krenler ile hareketsiz bir konumda monte edilen tekerleksiz portal krenleri
kapsar.
Bu standardda, imalatçı tarafından amaçlandığı gibi ve öngörülebilen şartlar altında kullanıldığında, köprülü
ve portal krenlerle ilgili bütün önemli tehlikeler, tehlikeli durumlar ve olaylar belirtilmiştir (Madde 4).
Bu standard, kişilerin kaldırılmasıyla ilgili şartları kapsamaz.
Muhtemel patlayıcı ortamlar, iyonlaşan radyasyon ve EN 61000-6-2 dışında elektromanyetik alanlarda çalışma
sebebiyle belirli tehlikeler, bu standardın kapsamında değildir.
Bu standard, yayımı tarihinden sonra imal edilen köprülü ve portal krenlere uygulanır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, aşağıdaki dokümanlara tamamen veya kısmen zorunlu atıf yapılmıştır ve bu atıflar bu
dokümanın uygulanması için kaçınılmazdır. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih
belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır.
EN 81-43, Safety rules for the construction and installation of lifts - Special lifts for the transport of persons and
goods - Part 43: Lifts for cranes (Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Yolcu ve yük asansörleri
için özel uygulamalar - Bölüm 43: Vinçler için asansörler)
EN 349, Safety of machinery - Minimum gaps to avoid crushing of parts of the human body (Makinalarda
güvenlik - İnsan vücut azalarını ezilmeye karşı korumak için asgari açıklıklar)
EN 795, Protection against falls from height – Anchor devices – Requirements and testing (Yüksekten
düşmeye karşı koruma-Ankraj cihazları-Özellikler ve deneyler)
EN 894-1, Safety of machinery - Ergonomics requirements for the design of displays and control actuators -
Part 1:General principles for human interactions with displays and control actuators (Makinelerde güvenlik-
Göstergelerin ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı için ergonomik kurallar - Bölüm 1: Gösterge ve kumanda
tahrik tertibatı ile insan arasındaki etkileşim için genel esaslar)
EN 894-2, Safety of machinery - Ergonomics requirements for the design of displays and control actuators -
Part 2: Displays (Makinalarda güvenlik - Göstergelerin ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı için ergonomik
kurallar - Bölüm 2: Göstergeler)
4
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
EN 953, Safety of machinery - Guards - General requirements for the design and construction of fixed and
movable guards (Makinalarda güvenlik - Koruyucular-Sabit ve hareketli koruyucuların tasarımı ve yapımı için
genel özellikler)
EN 1993-6 , Eurocode 3: Design of steel structures - Part 6: Crane supporting structures (Eurocode 3:
Çelik yapıların tasarımı - Bölüm 6: Kren mesnet yapıları)
EN 12077-2 , Cranes safety - Requirements for health and safety - Part 2: Limiting and indicating
devices (Vinçlerde (krenlerde) güvenlik - Sağlık ve güvenlik kuralları - Bölüm 2: Sınırlama ve gösterge
tertibatları)
EN 12385-4, Steel wire ropes - Safety - Part 4: Stranded ropes for general lifting applications (Çelik tel halatlar
- Güvenlik - Bölüm 4: Genel kaldırma uygulamaları için demetli halatlar)
EN 12644-1, Cranes - Information for use and testing - Part 1: Instructions (Krenler-Kullanma ve deney bilgileri-
Bölüm 1: Talimatlar)
EN 12644-2, Cranes - Information for use and testing - Part 2: Marking (Krenler - Kullanım ve deney bilgileri -
Bölüm 2: İşaretleme)
EN 13001-1,Crane safety - General design - Part 1: General principles and requirements(Kren güvenliği -
Genel tasarım - Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar)
EN 13001-2 , Crane safety - General design - Part 2: Load actions (Vinç (kren) güvenliği - Genel
tasarım - Bölüm 2: Yük etkileri)
EN 13001-3-1 , Cranes - General design - Part 3.1: Limit states and proof of competence of steel
structures (Krenler-Genel tasarım -Bölüm 3-1: Çelik yapıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması)
CEN/TS 13001-3-2, Cranes - General design - Part 3.2: Limit states and proof of competence of wire ropes in
reeving systems (Vinçler - Genel tasarım - Bölüm 3-2: Halat sarma sistemlerindeki tel halatların sınır durumları
ve uygunluğun doğrulanması)
EN 13135, Cranes — Safety — Design — Requirements for equipment (Vinçler(krenler) güvenlik;

Tasarım; Teçhizat için şartlar)
EN 13155, Cranes - Safety - Non-fixed load lifting attachments (Krenler - Güvenlik-Sabitlenmemiş yükler için
sapanlar)
EN 13157, Cranes - Safety - Hand powered lifting equipment (Vinçler (Krenler) - Güvenlik- Elle tahrik edilen
kaldırma teçhizatı)
EN 13557:2003+A2:2008 ,Cranes — Controls and control stations (Vinçler - Kumandalar ve kumanda

yerleri)
EN 13586 ,Cranes – Access (Krenler–Erişim)
EN 14492-2, Cranes - Power driven winches and hoists - Part 2: Power driven hoists (Vinçler (Krenler) - Güç
tahrikli vinçler ve ceraskallar - Bölüm 2: Güç tahrikli ceraskallar)
EN 60204-11, Safety of machinery - Electrical equipment of machines - Part 11: Requirements for HV
equipment for voltages above 1000 V a.c. or 1500 V d.c. and not exceeding 36 kV (IEC 60204-11:2000)
(Makinalarda güvenlik- Makinaların elektrik donanımı- Bölüm 11: 1000 V a.a veya 1500 V d.a'nın üzerindeki
ve 36 kV'u aşmayan gerilimlerde kullanılan yüksek gerilim donanımı için kurallar)
EN 60204-32: 2008, Safety of machinery - Electrical equipment of machines - Part 32: Requirements for
hoisting machines (IEC 60204-32:2008) (Makinalarda güvenlik- Makinalardaki elektriksel donanımlar - Bölüm
32: Yük kaldırma makinaları için kurallar)
5
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
HD 60364-4-41, Low-voltage electrical installations - Part 4-41: Protection for safety - Protection against
electric shock (IEC 60364-4-41:2005, mod.)(Alçak gerilim elektrik tesisleri - Bölüm 4 - 41: Güvenlik için koruma
- Elektrik çarpmasına karşı koruma)
EN 60825-1, Safety of laser products - Part 1: Equipment classification, requirements and user's guide (IEC
60825-1:2007 (Güvenlik kuralları-Laser mamulleri için - Bölüm 1: Donanım sınıflandırması ve özellikler)
EN 60947-5-5, Low-voltage switchgear and controlgear - Part 5-5: Control circuit devices and switching
elements - Electrical emergency stop device with mechanical latching function (IEC 60947-5-5:1997) (Alçak
gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni - Bölüm 5-5: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları-
Mekanik mandallama fonksiyonlu elektrikli acil durdurma cihazı)
EN ISO 3744:2010, Acoustics - Determination of sound power levels of noise sources using sound pressure -
Engineering method in an essentially free field over a reflecting plane (ISO 3744:2010) (Akustik - Gürültü
kaynaklarının ses gücü seviyelerinin ses basıncı kullanılarak tayini bir yansıtma düzlemi boyunca, esas olarak
serbest bir alan içinde uygulanan mühendislik metodu)
EN ISO 4871, Acoustics - Declaration and verification of noise emission values of machinery and equipment
(ISO 4871:1996)(Akustik - Makina ve donanımın gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanması)
EN ISO 11201, Acoustics - Noise emitted by machinery and equipment - Determination of emission sound
pressure levels at a work station and at other specified positions in an essentially free field over a reflecting
plane with negligible environmental corrections (ISO 11201:2010)(Akustik - Makine ve donanım tarafından
yayılan gürültü - Bir iş istasyonunda ve belirtilen diğer konumlarda emisyon ses basınç seviyelerinin ölçümü -
Esas olarak serbest bir alanda bir yansıma düzlemi boyunca kullanılan mühendislik yöntemi)
EN ISO 11202: 2010, Acoustics - Noise emitted by machinery and equipment - Measurement of emission
sound pressure levels at a work station and at other specified positions - Survey method in situ (Akustik -
Makina ve donanımlardan yayılan gürültü - Bir iş mahallinde ve belirtilen diğer konumlarda yayılan ses basınç
seviyelerinin ölçülmesi -Yerinde yapılan araştırma metodu)
EN ISO 11203: 2009, Acoustics - Noise emitted by machinery and equipment - Determination of emission
sound pressure levels at a work station and at other specified positions from the sound power level (ISO
11203:1995) (Akustik - Makina ve donanım tarafından yayılan gürültü - Bir iş istasyonunda ve belirtilen diğer
konumlarda emisyon ses basınç seviyesinin ses güç seviyesinden tayini)
EN ISO 11204: 2010, Acoustics - Noise emitted by machinery and equipment - Measurement of emission
sound pressure levels at a work station and at other specified positions - Method requiring environmental
corrections (Akustik - Makine ve donanım tarafından yayılan gürültü - Bir iş istasyonunda ve belirtilen diğer
konumlarda emisyon ses basınç seviyelerinin ölçülmesi - Çevresel düzeltmeler gerektiren yöntemi)
EN ISO 11688-1, Acoustics - Recommended practice for the design of low-noise machinery and equipment -
Part 1: Planning (ISO/TR 11688-1:1995) (Akustik- Düşük gürültü seviyesine sahip makine ve donanımın
tasarımı için tavsiye edilen uygulama- Bölüm 1: Planlama)
EN ISO 12100, Safety of machinery — General principles for design — Risk assessment and risk reduction
(ISO 12100) (Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Risk değerlendirilmesi ve risk
azaltılması)
EN ISO 13732-1, Ergonomics of the thermal environment - Methods for the assessment of human responses
to contact with surfaces - Part 1: Hot surfaces (ISO 13732-1:2006) (Isıl çevrenin ergonomisi - Yüzeylerle
temasa karşı insan tepkilerinin değerlendirilme metotları - Bölüm 1: Sıcak yüzeyler)
EN ISO 13849-1: 2008, Safety of machinery - Safety-related parts of control systems - Part 1: General
principles for design (ISO 13849-1:2006) (Makinelerde güvenlik- Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili
kısımları- Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler)
EN ISO 13857, Safety of machinery - Safety distances to prevent hazard zones being reached by upper and
lower limbs (ISO 13857:2008) (Makinalarda güvenlik- Kol ve bacakların ulaşabileceği bölgelerde tehlikenin
önlenmesi için güvenlik mesafeleri)
6
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
ISO 2631-1, Mechanical vibration and shock - Evaluation of human exposure to whole-body vibration - Part 1:
General requirements (Mekanik titreşim ve şok - Tüm vücut titreşime maruz kalma değerlendirilmesi - Bölüm
1: Genel kurallar)
ISO 3864 (all parts), Graphical symbols - Safety colours and safety signs (Grafik semboller - Emniyet ile ilgili
renk ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri ve halka açık alanlardaki emniyet işaretleri için tasarım prensipleri; Bölüm
2: Mamul emniyet etiketleri için tasarım prensipleri; Bölüm 3: Emniyet işaretlerinde kullanılan grafik semboller
için tasarım prensipleri)
ISO 6336-1, Calculation of load capacity of spur and helical gears - Part 1: Basic principles, introduction and
general influence factors
ISO 7752-5, Lifting appliances - Controls - Layout and characteristics - Part 5: Overhead travelling cranes and
portal bridge cranes (Kaldırma makinaları - Kumandalar-Yerleştirme ve özellikler-Bölüm 5: Gezer köprülü
vinçler ve portal vinçler)
ISO 12488-1, Cranes - Tolerances for wheels and travel and traversing tracks - Part 1: General
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından, aşağıdakilerle birlikte EN ISO 12100, EN ISO 3744, EN ISO 11202, EN
ISO 11203 ve EN ISO 11204’te verilen tarifler uygulanır.
3.1 Köprülü kren

Raylar veya kren çalışma yolları boyunca hareket eden esas olarak en az bir yatay kirişe sahip, üzerinde
en az bir kaldırma tertibatı takılı olan kren.
Not - Kaldırma makinalarının yerleştirildiği bina yapıları, köprülü kren olarak dikkate alınmaz.
3.2 Portal kren

Raylar üzerinde, kren çalışma yollarında veya yol yüzeylerinde tekerlekler yardımıyla hareket edebilen
veya hareketsiz bir konumda monte edilen tekerleksiz, en az bir bacak ile desteklenen esas olarak en az bir
yatay kirişe sahip ve en az bir kaldırma tertibatı takılı kren
Not - Kaldırma makinalarının yerleştirildiği bina yapıları, portal kren olarak dikkate alınmaz.
3.3 Beyan kapasitesi (mRC)

Krenin, normal işletmesi sırasında verilen bir kren düzenlemesi ve yerindeki bir yükü kaldırma işlevi için
tasarımlandığı azami net yük (yük ve sabit olmayan yük kaldırma teçhizatı kütlesinin toplamı).
3.4 Kaldırma yükü (mH)

Beyan kapasitesine eşit yük, sabit kaldırma teçhizatı ve kaldırma vasıtası kütlelerinin toplamı.
3.5 Kaldırma elemanı

Sabit yük kaldırma yardımcı elemanları vasıtasıyla askıda duran halat veya zincir gibi kaldırma
mekanizmasının bir kısmı.
3.6 Alttan asmalı kren

Kren yolunun alt flanşından asılı olan köprülü kren.
3.7 Doğrudan etkili beyan kapasite sınırlayıcısı

Tahrik elemanları dizisine doğrudan etki eden ve iletilen kuvveti sınırlayan sınırlayıcı.
Not - Bu sınırlayıcılar örneğin, sürtünmeli moment sınırlayıcılar veya basınç sınırlayıcı vanalar olabilir.
Doğrudan etkili beyan kapasite sınırlayıcıları genellikle tepki gecikme süresi göstermezler.
3.8 Dolaylı etkili beyan kapasite sınırlayıcısı

Çalışmadaki enerji beslemesinin kesilmesi ve gerektiğinde fren momenti uygulamasının başlatılması için ilgili
sinyalleri ölçerek iletilen kuvveti belirleyen sınırlayıcı.
7
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
4 Önemli tehlikelerin listesi

Çizelge 1, makinaların bu tipi için önemli görülen risk değerlendirmesiyle tanımlanan ve riski ortadan kaldırmak
veya azaltmak için faaliyet gerektiren, bu standarda ele alındığı kadarıyla bütün önemli tehlikeleri, tehlikeli
durumları ve olayları ihtiva eder.
Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi
Sıra Bu standarddaki ilgili

Tehlike (EN 1050:1996’da verildiği gibi)
no. madde/maddeler
1 Mekanik tehlikeler
1.1 Makina parçaları veya iş parçalarının sebep olduğu aşağıda
örnekleri belirtilen tehlikeler
1.1.2 İlgili yer 5.6.2
1.1.3 Kütle ve kararlılık 5.2
1.1.4 Kütle ve hız 5.2, 5.3.6, 5.4.4, 5.6.1
1.1.5 Mekanik dayanımın yetersizliği 5.2
1.2 Makinanın iç tarafında, aşağıda örnekleri belirtilen tehlikeler
sebebiyle enerji birikmesi
1.2.2 Basınç altındaki sıvılar 5.4.1
1.3 Mekanik tehlikelerin temel şekilleri
1.3.1 Ezilme 5.1, 5.6.2, 7.2
1.3.2 Makaslama 5.6.2.4
1.3.3 Kesilme veya bölme
1.3.5 İçine çekme veya kaptırma - hareketli güç aktarma parçaları 5.6.2.5, 5.6.2.6
1.3.6 Darbe 5.5.3.1, 7.2
1.3.9 Yüksek basınçlı akışkan püskürmesi veya fırlatma tehlikesi 7.3.3
2 Elektrikten kaynaklanan tehlikeler 5.3

2.1 Elektrikli parçalarla kişilerin teması (doğrudan temas) 5.3.2, 5.3.3
2.2 Arıza durumunda elektrikli hale gelen parçalarla kişilerin teması 5.1
(dolaylı temas)
2.3 Yüksek gerilimli elektrik taşıyan parçalara yaklaşmak 5.3
2.4 Elektrostatik durum 5.3.1
2.5 Kısa devrelerden, aşırı yüklerden vb.den kaynaklanan kimyasal 5.1
etkiler ve erimiş parçacıkların fırlaması gibi ısıl ışıma ve diğer
durumlar
3 Aşağıdakiler ile sonuçlanan ısıl tehlikeler

3.1 Aşırı yüksek sıcaklıktaki nesneler veya maddelerle kişilerin 5.4.8.1, 7.3.3
muhtemel teması veya alev veya ışıma ile meydana gelen yanıklar
ve haşlanmalar
3.2 Sıcak veya soğuk çalışma ortamı 5.6.1
4 Aşağıdakiler ile sonuçlanan gürültüden kaynaklanan tehlikeler:

4.1 İşitme kayıpları 5.6.4
4.2 Konuşmanın, sinyallerin engellenmesi 5.6.4, 7.3.1
5 Titreşimden kaynaklanan tehlikeler

5.2 Özellikle yanlış duruş şekilleri ile birleştiğinde bütün vücut titreşimi 5.2.2.6, 5.6.1
6 Işınım
6.0 Dış ışıma Giriş bölümüne bkz
6.5 Lazerler 5.4.8.2
7 İşlenen malzemeler ve maddeler, kullanılan malzemeler, yakıtlar

7.1 Zararlı akışkan, gaz, buhar, duman ve tozların 5.4.8.4
8
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
temasından kaynaklanan tehlikeler Giriş bölümüne bkz.

5.4.8.3
7.2 Yangın veya patlama tehlikesi
Giriş bölümüne bkz.
8 Makinaların tasarımında ihmal edilen ergonomik prensipler

(aşağıdakilerden kaynaklanan tehlikeler)
8.1 Sağlıksız duruşlar ve aşırı güç sarf etme 5.6.1
8.2 El-kol, ayak-bacak anatomisinin yeterince dikkatte alınmaması 5.61
8.3 Kişisel koruyucu donanım kullanımının ihmali 7.3.3
8.4 Bölgesel aydınlatmanın yetersizliği 5.6.3
8.6 İnsan hataları, insan davranışı 5.5.2
8.7 Elle kumandaların yetersiz tasarımı, yerleşimi ve tanımlanması 5.3.5, 5.6.1
8.8 Görsel ekran ünitelerinin yetersiz tasarımı veya yerleşimi 5.7
10 Aşağıdakilerden kaynaklanan beklenmeyen çalışma, beklenmeyen

aşırı çalışma/aşırı hız (veya herhangi benzer bir arıza)
10.1 Kumanda sistemlerinin arızası/yanlış çalışması 5.3.4
10.3 Elektrik donanımı üzerindeki dış etkiler 5.3.5.3, 5.4.2
10.4 Diğer dış etkiler (yer çekimi, rüzgâr vb.) 5.3.5.3, 5.3.6, 5.4.2, 5.5.2.2,
5.5.4 b) ve 5.5.4 c)
10.5 Yazılım hatası 5.3.4, 5.3.5.3, 5.4.2
10.6 Operatör tarafından yapılan hatalar (insan özelliklerine ve 5.3.5.3, 5.4.2
yeteneklerine makinaların uygun olmaması sebebiyle, Madde 8.6)
11 En iyi şartlarda makinanın durdurulamaması 5.4.4.1, 5.4.5.1, 5.5.2.2

13 Güç beslemesinin kesilmesi 5.3, 5.4.2
14 Kumanda devre arızası 5.3, 5.6.1, 5.4.2
16 Çalışma sırasında parçalarına ayrılma 5.2, 5.4.3.6.1, 7.3.3
16.1 Kren üzerinde ısıl etki 5.3
17 Nesnelerin düşmesi veya fırlaması, akışkanların fışkırması 5.4.1, 7.3.3
18 Kararlılığın kaybolması, makinanın devrilmesi 5.2.3
19 Kişilerin kayması, takılması ve düşmesi (makinalarla ilgili) 5.6.2
20 Seyir işlevi ile ilgili olan tehlikeler
20.2 Sürüş konumunda operatörsüz hareket 5.3.5.3, 5.3.6, 5.6.1
20.4 Yaya kumandalı makinaların aşırı hızı 5.6.1
20.5 Hareket esnasında aşırı salınım 5.4.4.3, 5.5.4 e), 7.2
20.6 Yavaşlatma, durdurma ve hareketsiz kalmaya dair makinanın 5.4.3.6.1, 5.4.4, 5.5.2.2, 7.2
yetersiz özelliği
20.7 Seyir sebebiyle raydan çıkma 5.4.4.5
21 Makina üzerinde çalışma konumuna (sürüş yeri dâhil) bağlı olan

tehlikeler
21.1 Çalışma konumuna (konumundan) erişim sırasında kişilerin 5.6.2
düşmesi
21.2 Çalışma konumunda egzoz gazları/oksijen azlığı 5.4.8.4.1
21.3 Yangın (kabinin alevlenebilirliği, söndürme vasıtalarının eksikliği) 5.4.8.3, 5.6.1
21.4 Çalışma konumunda aşağıdakilerden kaynaklanan mekanik
tehlikeler:
 Tekerleklerle temas, 5.6.2.5,
 Nesnelerin düşmesi, nüfuz etmesi, 5.6.1
 Kişilerin makine parçaları veya takımlarla teması (yaya
kumandalı)
21.5 Çalışma konumundan yetersiz görüş 5.6.1
21.6 Yetersiz aydınlatma 5.6.3
21.7 Uygun olmayan oturma yeri 5.6.1
9
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
21.8 Sürüş konumundaki gürültü 5.6.4

21.9 Sürüş konumundaki titreşim 5.6.1
21.10 Tahliye/acil çıkış vasıtalarının yetersizliği 5.6.2, 5.4.8.3
22 Kumanda sisteminden kaynaklanan tehlikeler 5.6.1
22.1 Kumandaların/kumanda tertibatlarının uygun olmayan yerleşimi 5.6.1
22.2 Kumandaların harekete geçirme ve/veya çalışma modlarının uygun 5.6.1
olmayan tasarımı
23 Makinanın taşınmasından kaynaklanan tehlikeler (yetersiz kararlılık) 5.4.4.3
25 Üçüncü kişilerden kaynaklanan/kişilerin maruz kaldığı tehlikeler
25.1 Yetkisiz çalıştırma/kullanım
25.2 Durdurma konumundan bir parçanın ayrılması 5.4.5.2
25.3 Görülebilir veya işitilebilir ikaz vasıtalarının eksikliği veya yetersizliği 5.7
26 Sürücü/operatör için yetersiz talimatlar
26.1 Yasaklanmış alana hareket 5.5.3.1, 7.2
26.2 Devrilme - savrulma 7.2
26.3 Çarpışma: makinalar – makina 5.5.3.1, 5.5.3.3,
5.5.4 e), 7.2
26.4 Çarpışma: makinalar – kişiler 5.5.3.1, 5.5.4 e), 7.2
26.5 Zemin şartları 7.3.1
26.6 Destekleme şartları 7.3.1
27 Mekanik tehlikeler ve tehlikeli olaylar
27.1 Aşağıdakilerden kaynaklanan, yük düşmesinin, çarpışmaların ve
makina devrilmesinin sebep olduğu tehlikeler
27.1.1 Yetersiz kararlılık 5.2.3, 5.4.8.5
27.1.2 Kontrolsüz yükleme – aşırı yükleme – devrilme momentinin aşılması 5.2.1.5, 5.2.1.6, 5.4.3.1 ila
5.4.3.4,
5.4.8.5, 5.5.1, 5.5.2.1, 5.5.4
a)
27.1.3 Hareketlerin kontrolsüz genliği 5.5.3.3, 7.2
27.1.4 Yüklerin beklenmeyen/amaçlanmayan hareketi 5.3.4, 5.4.1, 5.4.2, 5.4.3.1,
5.6, 7.2
27.1.5 Uygun olmayan tutma tertibatları/aksesuarları 5.4.1, 7.2
27.1.6 Birden fazla makinanın çarpışması 5.5.3.1, 5.5.3.3
27.1.7 Kaldırmak için iki parçalı kanca 5.4.3.1, 5.5.3.2
27.2 Yük destek elemanlarına kişilerin erişimi 7.2
27.3 Raydan çıkma 5.4.4.5, 5.4.4.6
27.4 Parçaların mekanik dayanımının yetersizliği 5.2, 5.4.3, 5.4.5.3,
Mekanik dayanım kaybı veya yetersiz mekanik dayanım 5.4.6, 5.4.7, 7.3.3
27.5 Makaraların, tamburların uygun olmayan tasarımı 5.2, 5.4.1, 5.4.3.1
27.6 Zincirlerin, halatların, kaldırma aksesuarlarının uygun olmayan 5.2, 5.4.1, 5.4.3.1, 5.4.3.6.2,
seçimi ve bunların makinaya uygun olmayan yerleşimi 7.2
27.7 Sürtünmeli fren ile yükün indirilmesi 5.4.1
27.8 Normal olmayan montaj/deneme/kullanım/bakım şartları 5.4.3.6.3, 5.5.4 d)
27.9 Yük-kişi engellemesi (yük darbesi ile) 5.6.1, 5.7, 7.2, 7.3.1
28 Elektrik tehlikesi
28.1 Aydınlatmadan kaynaklanan 7.3.3
29 Ergonomik esasların ihmalinden kaynaklanan tehlikeler
29.1 Sürüş konumundan yetersiz görüş 5.6.1, 5.6.3
5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler

5.1 Genel
Makinalar, bu madde de belirtilen güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlere uygun olmalıdır. Ayrıca,
makina, ilgili fakat önemsiz olduğu için bu standardda yer almayan tehlikeler bakımından EN ISO 12100
’deki esaslara göre tasarımlanmalıdır.
10
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Köprülü ve gezer köprülü krenler, bu standard ile değiştirildiği şekliyle aşağıda belirtilen standardlara uygun
olmalıdır:
 EN 13001-1, Krenler – Genel tasarım – Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar,
 EN 13001-2, Krenler – Genel tasarım – Bölüm 2: Yük etkileri ,…..
 EN 13001-3-1 , Krenler - Genel tasarım - Bölüm 3-1: Çelik yapıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması,
 CEN/TS 13001-3-2, Krenler – Genel tasarım – Bölüm 3-2: Halat sarma sistemlerindeki tel halatların sınır
durumları ve uygunluğun doğrulanması,
 EN 13135 , Krenler – Emniyet – Tasarım – Donanım için özellikler EN 13155, Krenler – Emniyet –
Sabit olmayan yük kaldırma elemanları
 EN 13157, Krenler – Elle çalışan krenler
 EN 13557, Krenler – Kumandalar ve kumanda yerleri,
 EN 12077-2, Kren güvenliği – Sağlık ve güvenlik kuralları - Bölüm2: Sınırlama ve gösterge cihazları,
 EN 13586, Krenler – Erişim,
 EN 12644-1, Krenler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 1: Tâlimatlar,
 EN 12644-2, Krenler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 2: İşaretleme,
 EN 60204-32, Makina güvenliği - Makinaların elektrik donanımı - Bölüm 32: Kaldırma makinaları için özellikler
Bu standardın kuralları, EN 14492-2’ye uygun olarak tasarımlanan ayrıca köprülü ve portal krenlerle birleşen
güç tahrikli kaldırma makinalarına uygulanmaz. Bu kaldırma üniteleri, Madde A.4’te belirtilen esaslara uygun
olarak seçilmelidir.
5.2 Dayanım ve kararlılık şartları
5.2.1 Yük etkileri
5.2.1.1 Çalışma şartlarının seçimi

EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye uygun ve tasarıma esas olarak seçilen ve uygulanan çalışma şartları, krenin
teknik dosyasında belirtilmelidir.
Dış mekânda yerleştirilen krenlerde, çalışma dışı durumda rüzgarın EN 13001-2’ye göre tekrarlama aralığı
aşağıda belirtilen süreden az olmamalıdır:
 Kıyı alanlarında yerleştirilen krenlerde 25 yıl,
 İç bölgede yerleştirilen krenler için 10 yıl,
 Dış mekânda park özelliğine sahip, bazen dış mekanda çalışan iç mekan krenleri için 5 yıl.
Not - Çalışma durumunun belirlenmesi için kılavuz Ek A’da verilmiştir. Sınıflandırma parametrelerinin elde
edilmesi için gerekli bilgiler içinde ISO 9374-5’e bakılmalıdır.
5.2.1.2 Yüklerin ve yük birleşimlerinin seçimi

Yük hesaplamasında temel yük birleşimleri, EN 13001-2 ’ye uygun olarak seçilmelidir.
Krenler, uygulamadan kaynaklanan atıklar ile kirlenen ortamda çalıştığında, krenin üst yüzeylerinde birikebilen
bu tür malzemeler, sabit yük hesaplamasında dikkate alınmalıdır.
5.2.1.3 Dinamik faktörlerin belirlenmesi
5.2.1.3.1 Krenin kütlesi üzerinde etkili olan kaldırma ve yerçekimi etkileri

EN 13001-2’ye uygun olarak yük birleşimlerindeki gerilmeler hesaplanırken, kren kütleleri, 1  1   faktörü
ile çarpılmalıdır.
Ölçme veya hesaplamalarla başka değerler elde edilmedikçe, bu faktörler tercih edilmeyen yerçekimi
yük etkili kütleler için,   0,1 ve 1  1,10 ve tercih edilen yerçekimi yük etkili kütleler için δ = -0,05 ve ϕ1 =
0,95 olarak alınmalıdır.
11
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.2.1.3.2 2 faktörünün belirlenmesi
5.2.1.3.2.1 Genel prensipler

Zemindeki ağırlık, kaldırma elemanına(halatlar veya zincirler) aktarıldığında kaldırma yükü, krene uygulanan
ilave dinamik kuvveti temsil eden 2 faktörü ile çarpılmalıdır.
En aşırı şartlar öngörüldüğünde, kaldırma tertibatı, azami kaldırma hızına ulaştığında kaldırma elemanı gevşek
olacaktır. Bu durumda, ilave dinamik kuvvet, krenin dayanım özelliklerine ve kütle dağılımına bağlı katsayıya
sahip olarak (EN 13001-2’de 2), kaldırma hızı ile doğrudan orantılıdır. Kaldırma sırasındaki halatın
dinamik kuvvet gelişiminin belirlenmesi için bir hesaplama modeli Ek C’de sunulmuştur.
Krenin fiziki olarak çalışmasında, ana bileşenler(örneğin, kaldırma sapanları, diğer kaldırma tertibatları, yükün
kendisi, krenin temeli) dışındaki kumanda sistemleri, sönümleme ve esneklik gibi gerçek dinamik tesir üzerinde
etkili olan diğer faktörler vardır. Bu ilgili hususlar ve 2 faktörünün belirlenmesi, EN 13001-2’de kaldırma sınıfları
ile ifade edilmiştir.
Kaldırma sınıfı kullanıldığında, ilgili sınıf Madde 5.2.1.3.2.3’e göre seçilmelidir.
Dinamik katsayının belirlenmesinde kullanılan kaldırma hızı, gerçek kullanımı ve gerçekçi yaklaşımla krendeki
muhtemel istisnai durumları yansıtmalıdır. Bu iki durum aşağıda belirtildiği gibi dikkate alınmalıdır:
 Kaldırmanın, mekanizmanın kontrollü hızında halatın gevşek durumundan (EN 13001-2’ye uygun olan A
ve B durumları) itibaren başlatıldığı normal kullanım.
 Kaldırmanın, mekanizmanın azami hızında halatın gevşek durumundan (EN 13001-2’ye uygun C durumu)
itibaren başlatıldığı istisnai durum.
Kaldırma hızlarının seçimi konusunda kılavuz, Madde 5.2.1.3.2.4’te verilmiştir.
5.2.1.3.2.2 Teorik faktörün ( 2t ) hesaplanması

Teorik dinamik faktör ( 2t ),EN 13001-2’de tanımlandığı gibi kaldırma sınıfının belirlenmesi için kullanılır. Teorik
dinamik faktör ( 2t ),aşağıda belirtilen yollardan birisiyle hesaplanmalıdır:
 Elastiklik, atalet ve sönümleme özelliklerini dikkate alan, tamamıyla dinamik bir benzeştirme yapılmalıdır.
İlk 3 saniye boyunca kaldırma elemanındaki azami kuvvet, 2t faktörü ile çarpılan kaldırma yükünü temsil
eder.
 Ek C’ye göre halat kuvvet gelişimi h (t) hesaplanmalıdır. 2t  azamih(;t )t 3s
 
 Halat kaldırma mekanizması için aşağıdaki basitleştirilmiş eşitliklerden biri kullanılmalıdır:
 Formül(1)
a) Halatlı kaldırmalı krenlerde: b) Zincirle kaldırmalı krenlerde:
2,8 x v h, azami 2,8×𝑉ℎ,𝑎𝑧𝑎𝑚𝑖

2t  1  1/ 2
∅2𝑡 = 1 + 𝑓 ×𝑙 1/2 (1)
 Rr x l r  0,45+( 𝑢𝑐 𝑐 )
0,45    150×𝑍𝑎
 1500 x Za 
Burada;
vh,azami : Kararlı azami kaldırma hızı (m/s),
Rr : EN 12385-4’e göre halat dayanım sınıfı,
fuc : Çelik zincirin nihai dayanımı (N/mm 2),
lr, lc : Halat/zincir sarma sisteminin uzunluğu (m),
Za : Halatın/zincirin gerçek yüklenme katsayısı (halat/zincir sarma sisteminin toplam kopma
kuvveti/kaldırma yükü).
12
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
lr /lc uzunluğu, zemindeki yük kaldırıldığında üst ve alt halat makaraları / zincir dişlileri arasındaki tipik mesafe
olarak alınmalıdır. Yüklü kısım veya kaldırma halatının tamamı düşey doğrultudan sapma gösterirse, halat
sarma sisteminin uzunluğu, düşey doğrultuda eşdeğer esneklik verecek şekilde ayarlanmalıdır.
5.2.1.3.2.3 Kaldırma sınıfı seçimi

Kaldırma sınıfı, Çizelge 2’ye uygun olarak belirlenmelidir.
Çizelge 2 -Kaldırma sınıfının seçimi
Şart Kaldırma sınıfı

2t ≤ 1,07 + 0,24vh,azami
HC1
1,07 + 0,24vh,azami < 2t ≤ 1,12 + 0,41vh,azami
HC2
1,12 + 0,41vh,azami < 2t ≤ 1,17 + 0,58vh,azami
HC3
1,17 + 0,58vh,azami < 2t
HC4
5.2.1.3.2.4 Kaldırma hızının seçimi

A ve B yük birleşmelerinde normal kullanımı ayrıca C yük birleşmesinde istisnai durumu temsil eden kaldırma
hızı, sistem ve EN 13001-2 ile sağlanan kaldırma kumanda sınıfına (HD) göre seçilmelidir.
5.2.1.3.2.5 Deneme ile 2 ’nin ve kaldırma sınıfının belirlenmesi

Dinamik faktör ( 2 ), eşdeğer bir krende ölçme yapılarak da belirlenebilir. Farklı kaldırma hızlarında ölçülen
değerler, hesaplamalarda kaldırma sınıfına atıfta bulunmadan doğrudan kullanılmalıdır.
Not - Ölçme ile veya dinamik benzeşim ile bulunan dinamik sapmalardaki artış, havai hat arabasını da
kapsayan kren kütlesi sebebiyle meydana gelen dinamik etkileri kapsayabilir (Madde 5.2.1.3.1).   0,1
faktörü ile temsil edilen kısmın, 1 ve aynı zamanda 2 ’de iki kez kullanılmasından kaçınmak için nihai
2 ’nin değerlendirilmesinden çıkarılabilir.
5.2.1.3.3 Engebeli yüzeyler üzerinde seyir sebebiyle oluşan yük

Kren üzerinde, yüklü veya yüksüz, karayollarında veya arazide veya raylı pistte seyir sebebiyle meydana gelen
dinamik etkiler, özel faktör 4 olarak dikkate alınmalıdır.
Eksiz ray pistleri veya çentiksiz (kademeler veya boşluklar) zemin bağlantı noktalarına sahip kaynaklı ray
pistleri için özel faktör 4 = 1’dir.
Çentikli (kademeler veya boşluklar) yollar veya raylı pistler için, özel faktör 4 , EN 13001-2 ’ye göre
hesaplanmalıdır. Lastik tekerlekli krenlerde, lastiklerin esnekliği de dikkate alınmalıdır.
5.2.1.3.4 Kumandaların (tahrik mekanizmalarının) ivmelerinin sebep olduğu yükler

Kren kumanda hareketlerinde, ivme veya yavaşlama ivmeleri ile meydana gelen yük etkisindeki değişiklik (ΔS),
aşağıdaki eşitlikle belirtilmiştir:
ΔS = S(f) – S(i) (2)
Burada;
S(f) : Nihai yük etkisi,
S(i) : Başlangıç yük etkisi.
Not 1 - Yük etkilerindeki değişiklik (ΔS), aşağıdaki eşitlikle belirtilen kumanda kuvvetindeki (ΔF) değişiklikle
meydana gelir:
ΔF = F(f) – F(i)
13
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Burada;
F(f) : Nihai kumanda kuvveti ve

F(i) : Başlangıçtaki kumanda kuvvetidir.
Kumanda kuvvetlerinin ivme veya yavaşlama ivmeleri ile bir krende meydana gelen yükler, rijit gövdeli kinetik
modeller kullanılarak hesaplanabilir. Yük etkisi (S), kumanda kuvvetlerine maruz kalan elemanlara,
uygulanabildiğinde krene ve kaldırma yüküne de uygulanmalıdır. Rijit gövde analizleri, elastik etkileri doğrudan
yansıtmadığından, yük etkisi (S), EN 13001-2 ’de tanımlanan yükseltme faktörü ( 5 ) kullanılarak
aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
S = S(i) +  p ∙ 5 ∙ a ∙ m (3)
Burada;
S(i) : F(i)’nin sebep olduğu başlangıç yük etkisi,
5 : Yükseltme faktörü,
p : Çizelge 7’ye göre sıralı konumlandırma hareketlerinin etki faktörü,
a : İvme veya yavaşlama ivmesi değeri,
m : Uygulanan kütle.
5 faktörü, elastik model hesaplamaları veya ölçmelerinden daha kesin faktörler elde edilmedikçe Çizelge 3 ve
Çizelge 4’ten alınmalıdır.  p faktörü, Çizelge 5’ten alınmalıdır.
S kuvveti, tahrik mekanizmasının sürtünmesi veya yapısı sebebiyle sınırlı kalmış ise bu sürtünme kuvveti,
hesaplanan kuvvet (S) yerine kullanılmalıdır.
Çizelge 3 - Seyir, çapraz ve dönme hareketi mekanizması için 5 faktörü
5 faktörü
Tahrik tipi Önemli geri
Dişli kutusu için tipik
tepme, örneğin
geri tepme
açık dişliler
Kademesiz hız kumandası 1,2 1,5
Çok kademeli hız kumandası 1,6 2,0
İki kademeli hız kumandası 1,8 2,2
Tek kademeli hız kumandası 2,0 2,4
Çizelge 4 - Kaldırma mekanizması için 5 faktörü
Kaldırma için İndirme için

Tahrik tipi 5 faktörü 5 faktörü
Kademesiz hız kumandası 1,05 1,10
Çok kademeli hız kumandası 1,15 1,20
İki kademeli hız kumandası 1,20 1,35
Tek kademeli hız kumandası 1,20 1,30
Not 2 - Çizelge 3 ve Çizelge 4’teki faktörler, hız kumandasının devreye alınması/çıkarılması ve hız
değişikliğinde dikkate alınır.
14
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge 5 -  p faktörü
EN 13001-1’e göre yük p
konumlandırma sınıfı
P0 ve P1 1,0
P2 1,15
P3 1,3
Not 3 - Konumlandırma hareketleri, uygun olmayan tarzda yapıldığında toplam yük etkisini artırır. Bu, P
sınıfına bağlı olarak  p faktörü olarak dikkate alınır. P sınıfının belirlenmesi için kılavuz bilgi, Ek B’de
verilmiştir.
5.2.1.4 Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler
5.2.1.4.1 Genel
Yüksek çalışma krenleri ve havai hat arabalarında güzergâhtan sapma kuvvetleri, rijit ve esnek kren yapılarının
her ikisi de dikkate alındığında meydana gelen kuvvetlerin hesaplanması için basitleştirilmiş metotlar sağlayan
Madde 5.2.1.4.2 ila Madde 5.2.1.4.4 ve Ek D’ye uygun olarak hesaplanmalıdır. Alttan asmalı köprülü
krenlerdeki güzergâhtan sapma kuvvetleri, Madde 5.2.1.4.5’e uygun olarak hesaplanmalıdır.
Genellikle güzergahtan sapma kuvvetleri, yük birleşimi B’nin kapsamında değerlendirilmelidir.

Güzergahtan sapmaya karşı sürekli etkin tertibatlar sağlandığında, bu kuvvetler, güzergahtan sapmaya karşı
tertibatların faydası dikkate alınmaksızın (örneğin, cihazların arızası), yük birleşimi C’nin kapsamında
değerlendirilmelidir.
Not 1 - EN 13001-2 ’de verilen metot, rijit yapılara uygulanabilir. Köprülü ve portal krenler, rijit ve esnek
karakteristiklerin her ikisine de sahip olabileceğinden, burada daha genel bir metodun verilmesi gerekli
görülmüştür. Bu metotla, aynı zamanda esnek yapılar, eşit olmayan sayıda tekerlekler, farklı tipteki kılavuz
vasıtaları ve güzergâhtan sapmayı önleyen tertibatlarla birlikte eşit dağılımlı olmayan tekerlek yükleri de
dikkate alınabilir.
Not 2 - Güzergâhtan sapmadan kaynaklanan kuvvetler, seyir halindeki krenin inişli çıkışlı hareketinin nihai
yönü pistteki rayın yönü ile artık çakışmadığında ve önde çıkıntılı kılavuz vasıtaları rayla temas
ettiğinde meydana gelir. Bu kuvvetlere, krenin imalatındaki toleranslar (kılavuz tekerleklerdeki delikler)
ve pist rayındaki hatalar (eğiklik, düzensizlikler) sebep olur. Bu kuvvetlerin değeri ve dağılımı, esas
olarak pist rayı ile tekerlek flanşları veya kılavuz makaralar arasındaki açıklıklara ve kılavuz
makaraların yerleşimine, aynı zamanda sayısına, düzenlenmesine, yatak düzenlemesine ve ray
tekerleklerinin dönme hızlarının uyumuna ve yapının esnekliğine bağlıdır.
Not 3 - Seyir esnasında güzergâhtan sapmayı önleyici tertibatların kullanılması, ray ile kılavuz vasıtalarının
arasında oluşan kılavuzluk kuvvetlerini azaltır. Bu tertibat, tekerleklerin yanal kayma kuvvetlerini de
azaltır ancak bazı yanal kayma kuvvetleri, tekerlek hizalama toleransları ve yapının yanal kalıcı şekil
değişiklikleri sebebiyle kalmaya devam edip etkinliğini sürdürdüğünde dikkate alınmalıdır.
5.2.1.4.2Güzergâhtan sapma açısı

Güzergâhtan sapma açısı aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Şekil 1 - Güzergâhtan sapma açısının parametreleri
15
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Tasarımda dikkate alınan toplam güzergâhtan sapma açısı,  = g + w + t ‘dir.
Burada;
 : Tasarımda dikkate alınan güzergâhtan sapma açısı,
g : Güzergâhtan sapma bileşeni sg/wb,
w : Aşınma bileşeni – ray ve tekerlek flanşı/kılavuz makara,
t : Ray/tekerlek hizalama toleransları sebebiyle oluşan bileşen.
Güzergâhtan sapma açılarının değerleri, Çizelge 6’ya göre belirlenmelidir.
Çizelge 6 - Güzergâhtan sapma açılarının hesaplanması
Güzergâhtan
Aşağıdakilerden kaynaklanan
sapma Flanşlı tekerlekler Kılavuz makaralar
güzergâhtan sapma açısı
bileşeni
4
g  sg asgari / w b sg  sg asgari olduğunda
g Ray boşluğu 3
4
g  0,75  sg / w b sg  sg asgari olduğunda
3
Krenin yol alması; tavsiye edilen asgari sg asgari = 10 mm sg asgari = 5 mm
ray boşlukları
Havai hat arabası çapraz hareketi; sg asgari = 4 mm sg asgari = 2 mm
tavsiye edilen asgari ray boşlukları
Toleranslar (tekerlek hizalaması ve
t rayın düzgünlüğü)
t = 0,001 rad
Kren tekerlek flanşlarının/makaralarının
w = 0,10 bh/wb w = 0,03 bh/wb
w ve rayların aşınması
Güzergâhtan sapma açısı, kren veya havai hat arabasının iyi bir şekilde yol almasını sağlamak amacıyla ≤
0,015 rad olmalıdır.
Not - Köprülü ve portal krenler ve havai hat arabaları rayın tam boşluğunu nadiren kullandığından, daha fazla
ray boşlukları için güzergâhtan sapma açısı, % 75 azaltılır.
5.2.1.4.3 Sürtünme ve kayma ilişkisi

Aşağıda basitleştirilmiş ampirik ilişki, boylamasına ve yanal kayma için sürtünme katsayısını hesaplamak
amacıyla kullanılmalıdır:

f  0 1  e250  (4)
Burada;
μf : Kayma katsayısı,
μ0 : Sürtünme faktörü,
μ0: Temiz raylar için 0,3,
μ0: Genel ortamdaki temiz olmayan raylar için 0,2,
e : Tabi logaritma tabanı(2,718),
σ : Kayma faktörü.
Not - Kayma faktörü; kayma mesafesinin - enlemesine ve/veya boylamasına, karşılık gelen seyir mesafesine
oranıdır. Enlemesine kaymada, kayma faktörü, toplam güzergâhtan anlık sapma açısına eşittir ( veya
+Δ) (Madde D.3.2).
16
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
metin iptal edilmiştir
5.2.1.4.4 Hesaplama metotlarının seçimi

Basitleştirilmiş hesaplama metotlarından rijit veya esnek metot kullanılmalıdır. Rijit metotta, krenin yapısı ve
çalışma yolunun tamamen rijit olduğu kabul edilir. Esnek metotta, yapı esnek olmalıdır. Tereddüt halinde,
esnek metot kullanılmalıdır.
Kren/havai hat arabası yapısal düzenlemesi ile ilgili olarak kabul edilen hesaplama modelleri, Çizelge 7’de liste
halinde verilmiştir.
17
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge 7 - Köprülü ve portal krenlerin hesaplama modelleri
Tip Yapısal düzenleme Güzergahtan sapma sebebiyle oluşan yüklerin

hesaplanması için uygulanabilir metot
“Rijit” metot
A
Köprülü kren, havai hat arabası.

Çift, yatay, yaklaşık olarak rijit. Tek veya çift taraflı
taşıyıcılarda kılavuz vasıtaları.
Her uçtaki taşıyıcı, Rijit metoda göre ayrı olarak hesap

edilmelidir.
B Güzergâhtan sapma kuvvetleri dikkate alınarak, kren,

hemen hemen bağımsız ve münferit olarak kılavuzu
bulunan iki taşıyıcıya taksim edilir.
Sırasıyla mafsallı kren ve esnek destekli kren

( = Kren rayına paralel eksendeki mafsal)
Çift taraflı taşıyıcıda kılavuz vasıtaları
“Rijit” metot
C
Mafsalsız kren
Çift taraflı taşıyıcıda kılavuz vasıtaları
Metot, yapının esnekliğine bağlıdır.
Rijit metodun sonucuna göre karar verilir.
İşlem:
a) Güzergâhtan sapma kuvvetleri Rijit metotla
hesaplanır,
D b) Taşıcıya kılavuz vasıtalarla sabit bir destek

sağlanır. Kılavuzu bulunmayan uç taşıyıcı için
hareketli bir destek sağlanır (Şekil D.2c). Rijit
metoda göre hesaplanan kuvvetler hareketli
taşıyıcıya uygulanır. Esas itibariyle paralel yapılı
Mafsalsız kren
Tek taraflı taşıyıcıda kılavuz vasıtaları. taşıyıcılar birbirlerine göre Δ açısında
konumlanırlar. Madde 5.2.1.4.3’e göre μf (+Δ)
hesaplanır.
c) μf (+Δ)/ μf ()> 1,15 ise güzergâhtan sapma kuvvetleri, Esnek metoda göre hesaplanmalıdır. Aksi
takdirde, Rijit metotla hesaplama yeterlidir örneğin, μf (+Δ) = μ0(1- e(-250(+Δ)) veμf () = μ0(1- e(-250)).
18
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.2.1.4.5 Alttan asmalı köprülü krenler için güzergâhtan sapma kuvvetleri

Rijit bir yapıya sahip ve rijit olarak sabitlenen çalışma yolu kirişlerinin alt flanşları üzerinde çalışan alttan asmalı
krenlerde güzergahtan sapma kuvvetleri, üst kısımda çalışan krenlerlle aynı prensipler esas alınarak
hesaplanmalıdır (Madde D.2). Bununla birlikte kılavuz kuvveti (YF), kılavuzluk yapan bojinin iki tekerlek flanşına
bölünebilir. Diğer (takip eden) bojilerdeki küçük yanal kuvvetler ihmal edilebilir. Şekil 2’de, yapıların ve en kritik
güzergahtan sapma kuvvet birleşimlerinin muhtemel bir dizisinin örneği verilmiştir.
Bir çalışma yolu kirişi (veya her ikisi) veya çalışma yolunun birindeki bojilerdeki düzenlemeler, yanal olarak
serbest bir şekilde hareket edebildiğinde, Y1 ve Y2 yanal kuvvetleri, kılavuzluk yapan her iki bojideki münferit
kılavuz kuvvetler (YF) ile dengelenir. Bu tür durumlarda kılavuz kuvvetler (½ YF), genelde tekerlekteki azami
statik düşey kuvvetin (Z) % 20’si olarak alınmalıdır. Sürtünme kuvvetleri (Y1 ve Y2), bu durumda her bir
tekerlekteki düşey kuvvetin % 10’unu meydana getirir. Kılavuz kuvvetler (YF) ve sürtünme kuvvetleri (Y),
bojilerle Şekil 2’deki (b elemanı) iç kuvvet sistemleri ve aynı zamanda alt çalışma yolu flanşları ile bölgesel iç
kuvvet sistemleri oluşturarak her iki çalışma yolunda birbirini münferit olarak dengeler. Kısmi olarak
dengelenen bu kuvvetler, kren yapısındaki dış kuvvetlere etki etmez.
Açıklama
1 1 No’lu kirişteki alt flanş ve çalışma yolu kiriş kısmı
2 2 No’lu kirişteki alt flanş ve çalışma yolu kiriş kısmı
3 Kren kirişi (çalışma yolu altındaki taşıyıcı uç kirişler gösterilmemiştir)
4 Kaldırma mekanizmalı yüklü havai hat arabası
5 Krenin her bir köşesindeki 4 tekerlekli bojiler
Y1 Tekerlekler ile çalışma yolu 1’in alt flanşının üst yüzeyi arasında uygulanan enlemesine sürtünmeli
güzergahtan sapma kuvvetleri
Y2 Tekerlekler ile çalışma yolu 2’nin alt flanşının üst yüzeyi arasında uygulanan enlemesine sürtünmeli
güzergahtan sapma kuvvetleri
YF Kılavuzluk yapan bojinin tekerlek flanşlarına uygulanan kılavuz kuvveti
Fy b) elemanında gösterildiği gibi boji tasarımında da dikkate alınan enlemesine asgari kuvvetler
Z Düşey yöndeki dinamik azami tekerlek kuvveti
Şekil 2 - Alttan asmalı krendeki güzergahtan sapma kuvvetleri
19
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Güzergahtan sapma kuvvetlerinin yanı sıra, alttan asmalı krenlerin bojilerindeki yanal kuvvetler, simetrik
olmayan bir şekilde yüklenen kren ivmesi, ayrıca kaldırma mekanizmalı havai hat arabası ve yükünün ivmesi
ile de meydana gelebilir.
5.2.1.5 Aşırı yük durumu
5.2.1.5.1 Doğrudan etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısına sahip krenler

Doğrudan etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısı çalıştığında, krene uygulanan azami kuvvet (Fazami L), aşağıda
belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Fazami L= DAL ∙mH∙ g (5)
Burada;
Fazami L : Azami kuvvet(N),
DAL : Doğrudan etkili kaldırma kuvvet sınırlayıcılarının kuvvet-sınır faktörü (-),
mH : Kaldırma yükünün kütlesi (kg),
g : Yerçekimi sabiti (9,81 m/s2).
Hidrolik sistemlerde, DAL faktörü, sürtünmeli moment sınırlayıcılarına sahip olanlarda 1,4’e eşit veya daha
küçük veya pnömatik sistemlerde bu faktör, 1,6’ya eşit veya daha küçük olmalıdır.
Azami kuvvet,Fazami L, EN 13001-2’de kararlılık birleşimleri C ve karşılık gelen yüke göre belirlenmelidir.
5.2.1.5.2 Dolaylı olarak etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısına sahip krenler

Dolaylı etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısının aşırı yükte, durma yükünde ve ilgili olduğunda engellenmiş yük
durumunda çalışması sonucu krene uygulanan azami kuvvet (Fazami,L), aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Fazami L= IAL ∙mH∙ g (6)
Burada;
Fazami L : Azami kuvvet (N),
IAL : Azami kuvvet için yük faktörü (-),
mH : Kaldırma yükü kütlesi (kg),
g : Yerçekimi sabiti (9,81 m/s2).
Fazami L kuvveti, çalışma başladıktan sonra ve kaldırma hareketi durduğunda kaldırma sistemindeki nihai yükü
temsil eder. Fazami L, kaldırma mekanizmasının ve bir bütün olarak yapının rijitliği, durma yükü koruma sistem
özellikleri, kaldırma tahrik sisteminin özellikleri ve dolaylı etkili sınırlayıcının çalışması dikkate alınarak
hesaplanmalıdır (Madde 5.5.1.2). Hesaplama yöntemi ile ilgili kılavuz, EN 13001-2’nin karşılık gelen
Ek’inde verilmiştir.
Fazami L kuvveti, EN 13001-2’de kararlılık birleşimleri C ve karşılık gelen yüke göre belirlenmelidir.
5.2.1.6 Deney yükleri

Hesaplamada dikkate alınacak aşırı yük deneyi yükleri, Madde 6.3.2’ye uygun olmalıdır.
5.2.1.7 Kaldırma kuvvetleri eşitlenmediğinde çok noktadan kaldırma için tasarım esasları
Krenler tek bir yükü kaldırmak için iki veya daha fazla kaldırma noktası ile donatıldığında (örneğin, konteyner
kaldırma tertibatı), münferit bir kaldırma noktasındaki yük, kaldırma noktalarına göre yükün ağırlık merkezinin
konumuna bağlı olmalıdır. İlgili yüklere göre ağırlık merkezlerinin konumu, teknik dosyada ve çalıştırma
talimatlarında belirtilmelidir.
Kuvvet hesaplamalarında, havada orta mesafede askıdaki ve zemine indirilmiş muhtemelen eğri bir konumdaki
veya eğri bir düzlemdeki yükler dikkate alınmalıdır. Eğri bir düzlemden kaynaklanan yükler, meydana geliş
sıklıklarına bağlı olarak ilgili tüm A, B ve C yük birleşimlerinden birine göre olmalıdır.
Kaldırma noktalarının statik dayanım denemesinde, kaldırma yükü ve yükün azami eksen kaçıklığından ortaya
çıkan azami kuvvet esas alınmalıdır. Her bir kaldırma noktasında olabilecek azami kuvvet, EN 13001-2’ye göre
20
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
A, B ve C’nin ilgili bütün yük birleşimlerinde düzenli bir yük olarak dikkate alınmalıdır. Kaldırma noktalarında
kuvvetler üzerindeki yatay yük etkilerine özellikle dikkat edilmelidir.
Yorulma dayanım denemesinde; ağırlık merkezi yerlerinin bütün aralığı, bu yerlerin meydana gelme sıklığı ve
yük değerlerinin dağılımı göz önünde bulundurulmalıdır. Nihai yorulma yükü, kaldırma noktalarındaki
kuvvet dizileri ve ilgili meydana geliş sıklıkları ile ifade edilmelidir. Yatay yük etkileri ve eğimli zemine
indirme, A yük birleşiminin kapsamına girdiğinde dikkate alınmalıdır.
5.2.1.8 Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum metodunun kullanım şartları

Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum metodunun seçimi, EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye uygun olmalıdır.
5.2.2 Sınır durumlar ve yeterliğin doğrulaması
5.2.2.1 Yapısal elemanların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması

Yapısal elemanların ve bağlantıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması, EN 13001-3-1 ’e uygun
olarak belirlenmelidir.
5.2.2.2 Mekanik bileşenlerin sınır durumları

Halat tahrik mekanizmalarında halatların uygunluk doğrulaması, CEN/TS 13001-3-2’ye uygun olarak
yapılmalıdır.
Not - Ray tekerleklerinin seçimi ile ilgili EN standardı hazırlık aşamasındadır. Hâlihazırda uygun standard
mevcut olmadığından, ray tekerlekleri ve raylar, ISO 16881-1’e uygun olarak seçilebilir. Kullanılan
malzemelerin aşınması konusunda uygulamalı bilgiye dayalı ve tekerleklerin karşılaştırılabilir ömür
sürelerini veren diğer yöntemler kullanılabilir.
Diğer elemanlar için, yük etkileri ve gerekli ömür (çevrim sayısı), Madde 5.2.1’de belirtilen çalışma ve yük
şartlarından elde edilmeli ve bunlar, bileşen parça imalatçısı tarafından belirtilen sınır durumları aşmamalıdır.
5.2.2.3 Tekerlek yüklerinden kaynaklanan kısmi gerilmeler

Havai yük arabası tekerlekleri genellikle yatay ve düşey tekerlek yüklerini iletir. Bu tekerlek yüklerinin
destek yapısına etkileri genel gerilmelerle birlikte dikkate alınmalıdır.
Kren veya havai yük arabasının tekerlek yüklerinin dağılımı, eşitleme durumu uygun düzenlemeler ile (örneğin;
pimli bojiler, dengeleyiciler, yapının esnekliği) sağlanmadıkça, eşitlenmiş olarak dikkate alınmamalıdır.
Ray altındaki bağlantıda düşey tekerlek yüklerinden kaynaklanan gerilmeler, EN 13001-3-1’e uygun olarak
hesaplanmalıdır. Kiriş kesişmeleri üzerinden geçerken (örneğin, ana krişten desteğe), etkin dağılım uzunluğu
ikiye bölünerek hesaplamalarda dikkate alınmalıdır.
Not – Havai hat arabalı krenlerdeki kirişin alt flanşında meydana gelen gerilmeleri belirlemek için müsaade
edilebilir yöntem Ek E’de verilmiştir.
.
Tekerlek yükünden kaynaklanan kısmi gerilme, EN 13001-3-1’de verilen esaslara uygun olarak eşdeğer
gerilme şiddetinin belirlenmesi için genel olarak normal ve kayma gerilmeleri ile birleştirilmelidir.
EN 13001-3-1’e göre yorulma değerlendirmesi için;
 Genellikle yüklü konumda aşırı çalışan ray tekerleklerinin toplam sayısı hesaba alınmalı,
 Üst kısımda çalışan havai hat arabalarında, flanş/bağlantı kaynak birleştirmesi sadece çapraz sıkıştırma
gerilmelerine maruz kaldığı durumlarda, özel direnç faktörü, γmf , seçimi yapıldığında kaynak birleştirmesi
arızaya karşı güvenli bir bileşen olarak dikkate alınabilir,
 Kirişin alt flanşında hareket eden alttan asılı kaldırma makinaları için, özel direnç faktörü, γmf, seçimi
yapıldığında kaynak birleştirmesi arızaya karşı güvenli olmayan bir bileşen olarak dikkate alınmalıdır.
21
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.2.2.4 Kaldırma noktaları dayanımının denenmesi

Kurma ve bakım amaçlarıyla kullanılan kaldırma noktaları (delikler ve kulaklar), aşağıda belirtilenlerden biri ile
hesaplanmalıdır:
 Çeliğin azami dayanımının aksine, asgari 4 faktörü ve yapılara kaynak işleminde asgari 5 faktörü alınarak
plastisite teorisi kullanılması. Bu teorinin kullanımını doğrulamak için, malzemelerin kopma uzaması,en az
% 15 olmalıdır veya
 Elastisite teorisi kullanımı.
5.2.2.5 Elastik şekil değişimi

Kren yapısının elastik şekil değişimleri, krenin işlevi üzerinde olumsuz etkiye sahip olmamalıdır.
Not – Kren kirişleri ile ilgili özellikler için bilgiler ve kılavuz değerler, ISO 22986’da verilmiştir.
5.2.2.6 Krenkirişlerinde titreşim frekansları

Tavsiye edilen yapısal titreşimin doğal frekansları, ISO 22986’da verilmiştir. Frekanslar düşük olduğunda, yapı
üzerindeki ilave yorulma etkisine ve yük kumandasına dikkat edilmelidir. Titreşimlerin genliğinin ve süresinin
en aza indirilmesi hususuna da (örneğin, adımsız kumandaların kullanılması gibi) dikkat edilmelidir.
Not - Kabinler konusunda Madde 5.6.1’e de bakınız.
5.2.3 Kararlılık
5.2.3.1 Genel kurallar

Belirtilen yükler ve faktörlerle hesaplanan devrilme momenti, herhangi bir devrilme ekseninde kararlılık
momentinden daha küçükse, kren kararlı olarak kabul edilir.
Krenin kararlılığının denenmesi için kısmi güvenlik faktörleri, EN 13001-2’den alınmalıdır.
5.2.3.2 Portal kren düzenlemeleri

Temel kren düzenlemesi, dört veya daha fazla köşe üzerinde duran sabit bacaklı kren olarak kabul edilir.
Diğer kren düzenlemelerinde ilave risk katsayısı (  n ), aşağıda belirtilen krenin bacak düzenlemesine bağlı
olarak EN 13001-2 ’de elverişsiz yüklerin tamamına uygulanmalıdır:
a) Üç köşeden desteklenen krenler  n = 1,10,

b) Bir veya daha fazla köşede mafsallı bacak ile desteklenen krenler:
b1) Mafsallı bacaklı köşeden kaldırma  n = 1,10

b2) Sabit bacaklı köşeden kaldırma  n = 1,22
b1) ve b2) şıkları, aynı krende görülebilir (Şekil 3).
Şekil 3 - Desteklere sahip tipik portal kren düzenlemesi
22
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.2.3.3 Bağlantı parçalarının tasarımı

Krenin kararlılığı, hizmet dışı durumdaki rüzgâr şartlarında Madde 5.2.3.1 ve Madde 5.2.3.2’ye uygun
olmadığında kren, bağlantı elemanlarıyla donatılmalıdır. Bağlantı elemanları, kısmi yük faktörleri için EN
13001-2’ye ve ilgili risk faktörleri Madde 5.2.3.2’ye uygun olarak tasarımlanmalıdır.
Bağlantı elemanlarının ve bunların bağlantı noktalarının tasarımı için ilave risk katsayı faktörleri, aşağıda
belirtildiği gibi olmalıdır:
 Çelik kesitlerde 𝛾𝑛 = 1,20 ,
 Tel halat ve zincirlerde 𝛾𝑛 = 1,60 .
5.2.3.4 Lastik tekerlekli portal krenin (RTG)kararlılığı

RTG’ler, yüklü ve yüksüz şartların her ikisinde, azami hızda en büyük eğimli yerde seyrederken ani lastik
inmesi olduğunda kararlı kalmalıdır.
5.3 Elektroteknik donanım
5.3.1 Fiziksel ortam ve çalışma şartları

Fiziksel ortam veya çalışma şartları; EN 60204-32:2008, Madde 4.4’te belirtilenlerin dışında olduğunda, elektrik
donanımının özellikleri ona uygun olarak değiştirilmelidir. Rüzgârın dondurma etkisi ve maruz kalınan güneş ısısı
göz önünde tutulmalıdır.
5.3.2 Elektrik beslemesi

Yüksek gerilim donanımı (1 kV a.a. veya 1,5 kVd.a.), EN 60204-11’e uygun olmalıdır. EN 60204-11’de EN 60204-
1’e yapılan atıfların tamamı, EN 60204-32’deki ilgili maddelere atıf yapılmış olarak kabul edilmelidir.
Giren besleme için bir toplayıcı sistem kullanılırsa ve personeli tehlikeye karşı koruyacak şekilde tamamen
kapatılamazsa ve krenin çalışması veya ilgili işlevleri ile zarar görmesi engellenemezse, EN 60204-32:2008,
Madde 12.7.1’in hükümleri uygulanmalıdır.
5.3.3 Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma

Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma, aşağıdaki sınırlamalarla birlikte EN 60204-32:2008
Madde 6.2’ye uygun olmalıdır:
 HD 60364-4-41’de belirtilen engeller ile korunma, sadece elektrik konusunda yetenekli personelin çalıştığı
alanlarda kabul edilebilir.
 EN 60204-32:2008, Madde 6.2.6’ya uygun olarak erişimin dışında yerleştirilen koruma, sadece iletken
çubukların olması durumunda kabul edilebilir.
5.3.4 Kumanda devreleri ve kumada işlevleri

5.3.4.1 Genel
EN 60204-32:2008, Madde 9’daki hükümler, bu standardın Madde 5.3.4.2 ve Madde 5.3.4.3’ü ile
değiştirilerek uygulanmalıdır.
Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili tüm parçaları, en az EN ISO 13849-1:2008, performans seviyesi c’yi
karşılamalıdır:
 Elektromekanik, hidrolik ve pnömatik bileşenlere sahip kumanda devreleri, en az performans seviyesi c’yi
ve Kategori 1’i karşılamalıdır.
 Elektronik veya programlanabilir bileşenlere sahip kumanda devreleri, sırasıyla en az performans seviyesi
c’yi ve Kategori 2’yi karşılamalıdır.
EN 13135-2’de belirtilen yüksek riskli uygulamalarda yukarıda açıklananlardan daha yüksek performans
seviyesi şartı oluşturmak amacıyla bir tehlike değerlendirmesi yapılmalıdır.
EN 13557:2003+A2:2008, Madde C.3’de belirtilen kablosuz kumanda sistemlerinde durdurma işlevi, örneğin,
23
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
 İletişim kaybolduğunda veya kesildiğinde ya da,

 Verici üzerindeki durdurma butonu harekete geçirildiğinde
en az performans seviyesi c’yi ve Kategori 3’ü karşılamalıdır. Bu şart, örneğin kren hareketini durdurma ve
başlatma için bas-çalıştır basmalı butonlarının kullanıldığı durumlar gibi normal kullanımla ilgili değildir.
5.3.4.2 Güvenlik mahfazasının ayar, deney ve bakım amaçları bakımından devre dışı
bırakılması (baypas)
EN 60204-32’de belirtilen hükümler uygulanmalıdır.
Güvenlik mahfazasının geçici olarak devre dışı bırakılması için vasıtalar sağlandığında devre dışı bırakma
tertibatı, erişimin özel aletler gerektirdiği bir mahfazanın iç tarafına yerleştirilmeli veya normal çalışmada
mevcut olmayan, örneğin, anahtarla çalışan diğer bir cihaz sağlanmalıdır.
5.3.4.3 Birleşik başlatma ve durdurma kumandaları

EN 60204-32:2008, Madde 9.2.6’da belirtilen birleşik başlatma ve durdurma kumandaları, hareket sürücü
mekanizmaları için kullanılmamalıdır.
5.3.5 Operatör ara yüzü ve takılan kumanda tertibatları

5.3.5.1 Genel
Krene takılan kumanda tertibatları, EN 60204-32:2008, Madde 10 ve aşağıdaki Madde 5.3.5.2 ila Madde
5.3.5.4’teki hükümlere uygun olmalıdır.
5.3.5.2 Basmalı düğmeler

Tavsiye edilen renkler aşağıda belirtildiği gibidir:
Başlatma/Açık Yeşil
Durdurma/Kapalı Siyah
Serbest bırakıldığında çalışmayan Beyaz
Yeniden ayar (reset) Mavi
Acil durdurma Kırmızı (sarı zeminli)
Kablosuz kumanda yerinde
durdurucu çalıştırıcısı Kırmızı
Diğer işlevler Sarı veya gri
Devreye alınacak işlev, basma düğmesinin üzerinde veya yakınında belirtilmelidir.
5.3.5.3 Acil durdurma tertibatları

EN 60204-32’de belirtilen hükümler uygulanmalıdır.
İlgili hareketleri durdurmak aşağıda belirtilen yerlerde tertibatlar da sağlanmalıdır:
 Her iki tarafta zemin seviyesinde, kren yapısında veya kabinden kumandalı portal krenin her bir köşesinde,
 Makina odasında,
 Risk değerlendirmesine bağlı olarak başka bir yerde.
Kumanda yerlerine yerleştirilen acil durdurma tertibatları, EN 60947-5-5’teki hükümlere uygun mantar başlı,
basma düğmeli ve kendinden kilitli tip olmalıdır. Diğer yerler için acil durdurma tertibatlarının tipi, kolay
tanınmayı ve kolay erişimi sağlayacak, ayrıca istem dışı çalışmayı önleyecek şekilde seçilmelidir.
Kablosuz kumanda terminali, köprülü krende tek bir kumanda yeri olarak kullanıldığında, kablosuz kumandada
durdurma düğmesine ilaveten, acil durdurma çalıştırıcısına aşağıdaki şartların yerine getirilmesi kaydıyla gerek
duyulmaz:
 Kaybolan kablosuz kumanda terminalinin herhangi bir çalıştırma kumandası gönderememesinin

sağlanması,
 Kren üzerinde operatör erişim yollarının olmaması,
 Kren çalışma yoluna erişim vasıtası bulunmaması.
24
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.3.6 Güç tahrikli hareketler

Bütün güç tahrikli hareketler, her zaman güç tahrikli olmalıdır.
Not - Tehlikeli bir durumun meydana gelmesini engellemek için hareketi durdurmak amacıyla gerekli
donanımlar mevcutsa, mekanik frenlerin manuel olarak vasıflı bir personel tarafından devreye alındığı
acil durum dışında.
5.4 Elektroteknik olmayan donanım
5.4.1 Genel
Mekanik, hidrolik ve pnömatik donanım, bu standarddaki değişikliklerle birlikte EN 13135 ’deki özellikleri
karşılamalıdır.
5.4.2 Fren sistemleri
5.4.2.1 Genel
Bütün güç tahrikli motorlar, her zaman frenleme sisteminin kontrolü altında olmalıdır. Frenleme sistemleri,
hareketlerin ivmesi düşürülebilecek, hareketler sınırlanabilecek ve istem dışı hareketler önlenecek şekilde
olmalıdır. Sistemler, tam olarak yüklü kreni, herhangi bir harekette ulaşabileceği en yüksek hızdan
durma noktasına getirebilecek özellikte olmalıdır.
5.4.2.2 Güç tahrikli hareketlerde mekanik servis frenleri

Sadece güçle boşalmalı frenler kullanılmalı ve bunlar hareketi durdurmak için özelliklerini her zaman
sürdürmelidir.
Frenler, frenin performansı üzerinde muhtemelen olumsuz etkiye sahip olabilecek, çevrede bulunan
maddelerin girişine karşı korunmalıdır.
Not - Elektrikli fren sistemleri kullanıldığında, ilgili mekanik fren, sınırlı bir kullanıma tabidir. Bu sebepten,
gerekli mekanik fren momentinin muhafaza edilmesine ihtiyaç duyulabilir Madde 7.3.3).
Mekanik servis frenleri, aşağıda belirtilen durumlarda otomatik olarak devreye girmelidir:
 Kumanda tertibatı, boş konumuna geri döndüğünde,

 Fren sistemine giden güç kaynağı kesildiğinde,
 Acil durdurma tertibatı devreye alındığında.
5.4.2.3 Kaldırma hareketleri için frenler

Frenler, azami kaldırma yükünden frene iletilen en büyük momentten en az % 60 daha büyük bir
sınırlandırma momentini gerçekleştirecek şekilde tasarımlanmalıdır. Ayrıca kaldırma freni, EN 13135’e uygun
olmalıdır.
Gerektiğinde yedek frenleme, EN 13135’e uygun olmalıdır.
5.4.3 Kaldırma donanımı
5.4.3.1 Seri kaldırma ünitelerinin (ceraskalların) seçilmesi

Krende bir bileşen olarak EN 14492-2’ye uygun kaldırma ünitesi kullanıldığında bu ünitenin seçimi, krenlerdeki
aynı sınıflandırma parametrelerine bağlı olarak yapılmalıdır. Madde A.4’te, seçim konusunda kılavuz bilgi
verilmektedir.
5.4.3.2 Değişken beyan kapasitesi

Bir kren, havai hat arabası/kren konumuna veya kren düzenlemesine bağlı olarak değişken beyan kapasitesi
ile belirtildiğinde, beyan kapasite sınırlayıcıları ve göstergeler ona göre işlev görmelidir.
Sıcak ergimiş kütlelerin taşınması için amaçlanan kren, daha yüksek kapasitede başka bir modda da
çalıştırılırsa, her bir çalıştırma moduna özellikle dikkat edilmelidir. Beyan kapasite sınırlayıcısını ilgili çalışma
moduna getirmek için kilitlenebilir mod seçici bir anahtar sağlanmalıdır.
25
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.4.3.3 Kren köprüsü üzerinde kaldırma ünitelerinin değişen sayısı

Kaldırma üniteleri bir köprüden diğerine hareket etme özelliğinde olduğunda, bu durum, kaldırma ünitelerinin
toplam kaldırma kapasitesinin köprünün beyan kapasitesini aşmasına yol açabileceğinden kumanda sistemi,
kren köprüsünün, kaldırma ünitelerinin sayısına ve askıdaki yüklerine bakılmaksızın aşırı yüklememesini
sağlamalıdır.
5.4.3.4 Kren köprüsü üzerinde sürekli bulunan birden fazla kaldırma ünitesi
Kaldırma ünitelerinin toplam kaldırma kapasitesi, köprünün beyan kapasitesini aştığında, kumanda sistemi,
krenin, kaldırma ünitelerinde askıdaki yüklerine bakılmaksızın aşırı yüklenmemesini sağlamalıdır.
5.4.3.5 Sıcak ergimiş metal taşımada kancalar

Sıcak ergimiş metal taşımak için kancalar, beyan kapasitesinden en az % 50 daha büyük bir yük için
tasarımlanmış yedek durumda, çok katmanlı veya dövme olmalıdır.
Not - Doğrudan potayı destekleyen veya sıcak metal sıçramasına maruz kalabilen kancalar için, çok katmanlı
tip kanca tercih edilmelidir.
5.4.3.6 Kren kolu ile kaldırma
5.4.3.6.1 Kren kolu kaldırma mekanizması, yedek fren ve yedek üst sınırlayıcı ile birlikte sağlanmalıdır
(EN 13135). Yedek fren, doğrudan tambura veya yedek fren ile halatlar arasında bulunan hareketli zincirdeki
bileşenler risk katsayısı  n = 1,60 olarak tasarımlandığında dişlinin ana miline etki etmelidir.
5.4.3.6.2 Kren kolu ile kaldırma mekanizması, bağımsız iki halat sarma sistemi ile donatılmalıdır. Bir
halattaki hata, kararlılık birleşimleri C ve karşılık gelen yüke göre tayin edilmelidir(EN 13001-2).Dengeleme
kirişi ve halat tasarımı EN 13135’e uygun olmalıdır.
5.4.3.6.3 Kren kolunun halatı gevşerse, kolun kaldırması durmalıdır (ayrıca EN 13135-’e bakınız). Çalışma
konumundayken, kren kolu, kren kolu kaldırma halatlarından daha başka vasıtalarla desteklenmelidir.
Havai hat arabası, kol hangi konumunda olursa olsun, köprü ile kol arasındaki geçiş noktasında raydan
dışarıya çıkmamalıdır. Gezici havai hat arabası, sadece kolun çalışma konumunda/konumlarında koldan
geçebilir olmalıdır.
5.4.4 Seyir ve çapraz hareket
5.4.4.1 Sürtünmeli tahrik özelliği

Tahrik ve frenleme sistemleri; belirtilen en fazla eğimde, çalışmadaki rüzgâr hızında ve yükünde hareketlere
kumanda edebilecek ve durdurabilecek özellikte olabilecek şekilde tasarımlanmalıdır.
İvme/yavaşlama ivmesi karakteristikleri değerlendirildiğinde, çelik ray ile tekerlek arasındaki sürtünme
katsayısı 0,14’ten ve düzgün zemine sahip yüzeylerde çalışan lastik tekerleklerde 0,2’den daha büyük
olmamalıdır.
5.4.4.2 El kumandalı havai hat arabaları ve krenler

El kumandalı kaldırma makinaları, havai hat arabaları ve uygun olduğunda el kumandalı krenler, bu madde ile
değiştirildiği şekliyle EN 13517’ye uygun olmalıdır.
Havai hat arabasının ve/veya krenin çapraz ve seyir hareketleri el kumandalı ise, her bir operatör tarafından
gerekli olan çalıştırma kuvveti, beyan yükü taşındığında aşağıda belirtilen değerleri aşmamalıdır:
 El zincirinde 250 N,
 Düşey düzlemde, tek elle kumanda edilen kolda 250 N,
 Düşey düzlemde, çift elle kumanda edilen kolda 400 N,
 Yatay düzlemde, tek elle kumanda edilen kolda 150 N.
Çaprazlama ve seyir hareketleri, kolun itilmesiyle elde edilirse, gerekli olan yatay kuvvet, beyan yükü
taşındığında 200 N’u aşmamalıdır.
26
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Kazara hareket edebilen el kumandalı portal krenler, bu istem dışı kren hareketini engellemek amacıyla
frenleme veya durdurma tertibatı ile donatılmalıdır.
5.4.4.3 Lastik tekerlekli portal krenin (RTG) tahrik karakteristikleri

Tekerlek tabanı ile ağırlık merkezi arasındaki oran ve lastik tekerlekli portal krenlerin yapısının rijitliği, çalıştırma
sırasındaki ivme ve yavaşlama ivmelerinin operatör için dayanılmayacak salınımlara sebep olmayacak şekilde
seçilmelidir. Sınır değerler, ISO 2631-1’de belirtilmiştir.
5.4.4.4 Hizmet dışı durumdaki rüzgar şartlarında bağlama

Tahrik tekerleklerinin öngörülebilir asgari sürtünmesi veya frenleme momenti, EN 13001-2’ye uygun olarak
hizmet dışı durumdaki rüzgar şartlarında, krenin veya havai hat arabasının sürüklenmesini engelleyemezse,
kren veya havai hat arabası, aşağıda belirtilenler ile donatılmalıdır:
 Rayın her konumunda çalışabilecek ray kıskaçları veya

 Vinci belirlenen bağlama konumlarında tutabilecek bağlama pimleri veya aynı işlevi gören diğer vasıtalar.
5.4.4.5 Raydan çıkmaya karşı koruma

Yükün ani olarak serbest kalması, havai hat arabasının veya krenin, tekerlek flanş yüksekliğinin veya kılavuz
merdane yüksekliğinin % 70’inden daha fazla yükselmesine sebep olursa, vinci veya havai hat arabasını
yerinde tutma vasıtaları sağlanmalıdır.
Köprü yapısındaki depolanan azami enerji, krenin bütün kütlesinin yükselmesini değerlendirmek için
kullanılmalıdır.
Raydan çıkma halinde, havai hat arabası veya kren devrilmemelidir. Bu durum aşağıda belirtilenler ile sağlanabilir:
 Yanal kılavuzlar veya tamponlar,

 Düşey kılavuzlar.
5.4.4.6 Kılavuz makara tasarımı

Kılavuz makaraları, EN 13135’e göre tasarımlanmalıdır.
5.4.4.7 Uç dayamalar
Seyir ve çapraz ray uçları, mekanik uç dayamalar ile donatılmalıdır.
5.4.5 Döndürme donanımı
5.4.5.1 Sürtünmeli tahrik özelliği

Tahrik ve fren sistemleri; elastik şekil değişikliğinden, çalışmadaki rüzgâr hızı ve yükten kaynaklanan
hareketleri, belirtilen en büyük eğimde/eğimlerde kumanda edebilecek ve durdurabilecek şekilde
tasarımlanmalıdır.
İvme/yavaşlama ivme karakteristikleri değerlendirildiğinde, çelik ray ile tekerlek arasındaki sürtünme katsayısı,
0,14’ten daha büyük alınmamalıdır.
5.4.5.2 Hizmet dışı durumda park etme

Döndürme mekanizmasının, hizmet dışı durumda azami rüzgâr şartlarında hareket etmesi engellenmelidir. Bu
durum; kendinden durdurmalı tahrik mekanizması, frenler veya mekanik kilitleme tertibatı ile sağlanmalıdır.
Bununla birlikte, uygulama, iki tedbirin birleştirilmesine dayanmamalıdır.
Park sistemi, EN 13001-2’deki şartları karşılamalıdır (fırtına için  p = 1,16 ve park sisteminin tutma
kapasitesi için  m =1,1).
5.4.5.3 Dönüş yataklaması

Dönüş yataklaması için yapısal montaj desteği, yatak için yeterli dayanımda ve rijitlikte, düzgün ve pürüzsüz
bir yüzeye sahip olmalıdır. Yatak ve sabitleme cıvataları, EN 13001-2’de A, B ve C yük birleşimleri ile ilgili
azami yüklemeye dayanabilmelidir.
27
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Dönüş yataklamasının ömrünün yeterlik doğrulamasında, aşağıda belirtilenler dikkate alınmalıdır:
a) Hesaplama için yükleme şartları aşağıda verilenleri kapsamalıdır:

 Çalışma çevrimlerinin sayısı ile ilgili sistemin her bir yük/yarı çap birleşimi,
 Yüksüz, çalışma çevrimlerinin geri dönüş safhası,
 Çalışma çevrimlerine özel dönme daire dilimleri,
 1’e ayarlanan dinamik katsayılar ve kısmi güvenlik faktörlerine sahip olan EN 13001-2’deki A yük
birleşmeleri.
b) Ömür hesaplamasının sonucu, yataklamanın ömrü içerisinde toplam dönüş mesafesi olarak belirtilmeli ve
bu, EN 13001-1’e göre dönüş hareketi için belirtilen toplam dönme mesafesinden az olmamalıdır.
5.4.6 Toleranslar
5.4.6.1 Raya monteli krenler için toleranslar

Raya monteli krenler, ISO 12488-1’deki yapım toleransları içerisinde imal edilmelidir. Tolerans sınıfı, bu
standarda göre tasarımlanan toplam seyir mesafesi esas alınarak seçilmelidir.
5.4.6.2 Lastik tekerlekli portal kren tekerleklerinin seyri için hizalama toleransları
Her bir tekerleğin seyir hattından yaptığı en fazla sapma, her bir tekerlek için 0,2º’yi aşmamalıdır.
Şekil 4 - Tekerleklerin hizalanma toleransları
5.4.7 Dişli kumandaları

Donanım, bu standardda değiştirildiği şekliyle EN13135 ’e uygun olmalıdır.
Dişli kumandaları, ilgili harekete göre EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye atıf yapılarak seçilen mekanizma
sınıflandırmasına/yükleme şartlarına göre boyutlandırılmalıdır.
Dayanım ve sağlamlık özelliklerini karşılamak amacıyla dişlilerin boyutları, ISO 6336-1’e göre hesaplanmalıdır.
5.4.8 Belirli tehlikelere karşı koruma
5.4.8.1 Sıcak yüzeyler

EN ISO 13732-1’e uygun olarak istem dışı dokunma (temas süresi 0,5 s) ihtimali olan sıcak yüzeylerin
bulunduğu erişim yolları ve çalışma alanlarında bu yüzeyler, mahfaza altına alınmalı veya işaretlenmelidir.
5.4.8.2 Lazer ışınları

Lazer donanımı takıldığında, EN 60825-1’e uygun olmalıdır.
5.4.8.3 Yangın tehlikesi

Yangın söndürücüler; operatör kabini, makina ve elektrik odalarını kapsayan yangın tehlikesinin mevcut olduğu
yerlerde bulunmalıdır. Bu odalardan çıkış, EN 60204-32:2008, Madde 11.5.2 ve Madde 11.5.3’teki erişim
özelliklerine uygun olmalıdır.
5.4.8.4 İşlem gören malzemeler, maddeler, kullanılan malzemeler ve yakıtlar
5.4.8.4.1 Egzoz gazları
28
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
İçten yanmalı motorlardan çıkan egzoz gazları, operatör kabininin taze hava girişinden yeterince uzak yere
veya personeli zararlı gazlara maruz bırakmamak için zemin seviyesinden yeterli yükseklikte olacak şekilde
tahliye edilmelidir.
5.4.8.4.2 Yakıt sağlama

Yakıt tankının doldurma deliği, operatör kabininde olmamalıdır. Doldurma konumu, tercihan zemin seviyesinde
ve kolayca erişilebilir olmalıdır.
5.4.8.5 Tek bir kumanda yerinden krenlerin/havai hat arabalarının birbiri ardına (tandem)
çalışması
İki veya daha fazla kren/havai hat arabası tek bir kumanda ile veya kumanda yerinden tek bir yük taşıma
için kullanılırsa, münferit krenlerin kumanda sistemleri, birbiri ardına çalışma sırasında aşağıda belirtilen
şartları sağlamak için birbirine bağlı olmalıdır:
 Kaldırma hızları, belirli uygulama için gerekli toleranslar içinde aynı olmalı,
 Yatay hızları, belirli uygulama için gerekli toleranslar içinde aynı olmalı,
 Bir kren/havai hat arabasındaki çalışmadaki herhangi bir kesilme, diğerinde de karşılık gelen etkiye sahip
olmalıdır. Bu şart, yatay hızları 15 m/min’den daha az ve kaldırma hızları 2 m/min’den daha az olan
tamamen pnömatik veya hidrolik güç kaynaklı olarak çalışan krenler/havai hat arabalarına uygulanmaz.
60 m/min’i aşan yatay hızlarda veya 20 m/min’i aşan kaldırma hızlarında ilgili hareket kumandası, kendinden
düzeltmeli eş zamanlı çalışmayı sağlamalı ve bir kren/havai hat arabasının çalışmasında herhangi bir kesilme,
diğerinde de karşılık gelen etkiye sahip olmalıdır.
Krenler ayrı olarak veya birbiri ardına kullanılabildiğinde, kumandalar buna göre açıkça işaretlenmelidir.
5.5 Sınırlama ve gösterge tertibatları
5.5.1 Beyan kapasite sınırlayıcıları
5.5.1.1 Genel
Beyan kapasitesi 1000 kg veya üzeri ve beyan yükü sebebiyle devrilme momenti 40000 Nm veya üzeri olan
krenler; Madde 5.5.1.2 ve Madde 5.5.1.3 ile değiştirilmiş olarak EN 12077-2’ye uygun olan bir beyan kapasite
sınırlayıcısı ile donatılmalıdır.
5.5.1.2 Dolaylı etkili sınırlayıcı

Beyan kapasite sınırlayıcılarının ayarı, çalıştırma faktörü ile çarpılan kaldırma yükünü aşan bir yük
kaldırıldığında sınırlayıcı çalışacak şekilde yapılmalıdır. Genellikle, çalıştırma faktörü, ≤ 1,1 olmalıdır.
EN 14492-2’ye uygun olarak kaldırma makinaları ile donatılan krenlerde, çalıştırma faktörü ile çarpılan
kaldırma makinasının beyan kapasitesini aşan bir yük, sınırlayıcıyı çalıştırmalıdır. Çalıştırma faktörü,1,25’e
eşit veya daha az olmalıdır. Çalıştırma faktörü ile çarpılan kaldırma yüküne eşit veya daha büyük olarak
kaldırılmış bir yük, 1 s ile çarpılan azami beyan kaldırma hızından daha yüksek hızda zeminden
kaldırılmamalıdır.
Normal çalışma sırasında 2 faktörü, çalıştırma faktörünün üzerinde ise, gecikmeli bir çalıştırma sistemine
ihtiyaç duyulabilir. Bu sağlandığında, burada açıklandığı gibi çalışmalıdır. 2 ’nin daha yüksek değerlerini
sağlamak amacıyla, beyan kapasite sınırlayıcısının çalışması, ön ayar süresi ile geciktirilebilir ve bu gecikme
süresinden sonra sınırlayıcı normal olarak çalışmalıdır. Anlık çalıştırıcının sağlanması gerekliliğine ilaveten,
kaldırma sistemindeki kuvvet, 2 seviyesinin % 5 üzerine çıktığında çalıştırıcı bu duruma hemen
ayarlanmalıdır. Kaldırma sistemindeki nihai kuvvet, Madde 5.2.1.5.2’ye göre hesaplanmalıdır. Bu iki safhalı
çalıştırma sisteminin devreye girmesi, Şekil 5’te şematik olarak gösterilmiştir. Kaldırma elemanı kuvveti, taralı
alana girerse, çalışma gerçekleşir ve kaldırma durur.
2 ’den kaynaklanan kuvvet, Madde 5.2.1.3.2’ye uygun olarak düzenli bir yük olarak dikkate alınmalıdır.
29
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Açıklama
t : Süre
F : Kaldırma elemanındaki kuvvet
mHg : Kaldırma yükünden kaynaklanan kaldırma elemanı kuvveti
Koyu eğri, kaldırma yüküne eşit yük kaldırıldığında zaman bağlı kuvvet seviyesini göstermektedir.
Kesikli çizgi, duran yük durumunda c seviyesine yükselen kuvvet seviyesini göstermektedir.
a : Gecikmeli beyan kapasite sınırlayıcısının çalıştırma seviyesidir. t = t1‘de kuvvet seviyesi “a”
aşılmıştır ancak çalıştırma, normal kaldırma darbesi sebebiyle yapay harekete geçirmeden kaçınmak
için en az t = t3 oluncaya kadar geciktirilmelidir. Taralı alanı sınırlayan düşey hat, çalıştırma
gecikmesi bölgesini belirtmektedir,
b : Duran yük durumunda t = t2’de çalışan, anlık etkiye sahip sınırlayıcının çalıştırma seviyesi,
c : Duran yük durumunda meydana gelen azami yük seviyesi.
Şekil 5 - Dolaylı etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısı kuvvet diyagramı
5.5.1.3 Doğrudan etkili sınırlayıcı

Ayarlar; beyan kapasite sınırlayıcısının ayarında bir değişiklik yapmaksızın, dinamik aşırı yükleme deneyini
gerçekleştirmek amacıyla (Madde 6.3.2.3), kaldırma makinasının beyan kapasitesinin 1,1 katına eşit bir yük
kaldırılabilecek şekilde yapılmalıdır. Bu ayar, krenin beyan kapasitesini, sürtünmeli veya pnömatik
sınırlayıcılarda 1,6 kat ve hidrolik sınırlayıcılarda 1,4 kat aşmaması gereken kaldırılacak DAL ile çarpılan mRC’yi
aşan yüke müsaade etmemelidir.
Risk değerlendirmesi EN 13135-2 ’de liste halinde verilen muhtemel zararın artırılan şiddetini
uygulamalarda gösterdiğinde, beyan kapasite sınırlayıcı tertibatı; fren, sürtünmeli moment sınırlayıcısı ile yük
arasına yerleştirilmedikçe veya sürtünmeli moment sınırlayıcısının momenti fren devreye girdiğinde
artırılmadıkça, sadece sürtünmeli bir moment sınırlayıcısına bağlı kalmamalı veya sınırlayıcının momenti, fren
devreye girdiğinde en az 2 çalışma katsayısına artırılır veya artırılan emniyet katsayısı diğer vasıtalarla elde
edilir.
5.5.2 Göstergeler
5.5.2.1 Beyan kapasite göstergesi

EN 12077-2’ye uygun beyan kapasite göstergeleri, beyan kapasitesinin yükün konumuna göre değiştiği
köprülü ve portal krenlerde bulunmalıdır. Bu tür göstergeler, beyan kapasitesinin % 90’nında görsel olarak ve
aşırı yük durumunda görsel veya sesli ikaz vermelidir.
5.5.2.2 Rüzgar hızı göstergesi

Hizmet içi (çalışma esnasında) tasarım rüzgâr hızlarının aşılabileceği alanlarda çalışan krenler, operatöre
gerekli bilginin verilmesi için diğer vasıtalar sürekli mevcut olarak sağlanmadıkça, rüzgar hız göstergeleri ile
donatılmalıdır.
30
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Bir rüzgâr hız göstergesi takıldığında, bu, kren çalışmasını durdurma işleminin başlatılması gerektiği rüzgâr
hızında sesli ikaz vermelidir.
Rüzgâr hızı, (vst), çalışmanın durdurulmasının başlatılması gerektiği, 3 saniyelik kuvvetli rüzgâr hızı olarak
tanımlanır ve aşağıda belirtildiği gibi hesaplanabilir:
𝑣𝑠𝑡 = √𝑣(3)2 − √2300 × 𝑡
Burada:
v(3) : Hizmet içi tasarım rüzgâr hızı, EN 13001-2’de tanımlandığı gibi, 3 saniyelik bir sürede ortalama
kuvvetli rüzgâr olarak ifade edilir (m/s),
t : Kreni, herhangi bir çalışma konumunda durdurmak için ihtiyaç duyulan süre (min).
5.5.3 Hareket sınırlayıcıları
5.5.3.1 Genel
Krenler; EN 12077-2 ’’ye uygun olarak her bir hareketin sonunda sınırlayıcılar ile donatılmalıdır. Elektrikli
sınırlayıcılar kullanıldığında, bunlar, EN 60204-32’ye göre Kategori 0 veya Kategori 1 durdurmayı başlatmalı
ancak zıt yönde güvenli bir durum için harekete müsaade etmelidir.
Not 1 - Sınırlayıcıların tipi ve yerleşimi için kılavuz, ISO 10245-5’te verilmiştir.
Ray monteli krenlerin yatay hareketleri; belirli alanlarda krenin, havai hat arabasının çalışması veya yükün
hareketinin sınırlanması gerektiğinde ilave sınırlayıcılar bulunmalıdır.
Not 2 - Bazı uygulamalarda, hareketlerin sonunda sınırlayıcılara ilaveten yavaşlatıcı sınırlayıcılar takılması
istenebilir.
5.5.3.2 Kaldırma hareketi için yedek sınırlayıcı kullanımı

EN 12077-2’ye uygun, birinciden bağımsız olarak çalışan kaldırma hareketinin yedek üst sınırlayıcısı, EN
13135’de açıklandığı gibi yüksek riskli uygulamalarda kullanılmalıdır. Yedek bir üst sınırlayıcı, aşağıda
belirtilen durumlarda da kullanılmalıdır:
 Kişilere ve mallara doğrudan veya dolaylı şekilde kabul edilemez yüksek bir riske sebep olacak yükün
düşmesi ile sonuçlanan ilk sınırlayıcının arızasında,
 Krenin amaçlanan kullanımında üst sınıra sıkça yaklaşılıyorsa.
Yedek üst sınırlayıcı, kıymetli malların korunmasında da kullanılmalıdır, örneğin, güç kabinli krenler, tersane
krenleri, liman krenleri vb..
Yedek sınırlayıcının çalışmasını takiben, yeniden çalışmanın başlaması sadece bir yeniden ayar işleminden
sonra ters yönde mümkün olmalıdır (örneğin, kumanda panosunda anahtarla kilitlenebilir, bas-çalıştır
kumanda veya kaldırma mekanizması üzerinde el ile çalışan bir yeniden ayar düğmesi kullanılarak). İlk
sınırlayıcı arızasının gösterimine, EN 12077-2’de belirtildiği gibi gerek duyulmaz. Bu maddede gerek duyulan
diğer eylemler, ilk sınırlayıcı arızasının yeterli gösterimi olarak kabul edilir.
Yedek sınırlayıcı, hareket enerjisini uygun hale getirmek için tasarımlanmış sürtünmeli bir moment sınırlayıcısı
ise, gösterim ve yeniden ayar işlemi gerekli değildir.
5.5.3.3 Krenlerin ve havai hat arabalarının çarpışması

Krenler veya havai hat arabaları arasındaki tamponlar, aşağıda belirtilenleri engelleyecek şekilde hareketli
kütlelerden kaynaklanan kinetik enerjiyi emecek özelliğe sahip olduklarında, risk azaltılmasında yeterli
sistemler olarak değerlendirilir:
a) Kren tertibatı bileşenlerinin dayanımı aşıldığında,

b) Krenlerin veya havai hat arabalarının düşmesi veya devrilmesi,
c) Yükün düşmesi,
d) Tehlikeli bir şekilde yükün sallanması.
31
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Diğer durumlarda, çarpışmayı önleyici sistemler sağlanmalıdır.
Çarpışmayı önleyici sistem gerekli olarak görüldüğünde, ilgili tüm kren veya havai hat arabalarının çalışmaları,
bu sistem ile donatılmalıdır. Çarpışmayı önleyici sistem, kapsanan risklerin değerlendirmesine bağlı olarak
aşağıda belirtilen özelliklerin bazısına veya tamamına sahip olmalıdır:
 Çarpışmaya doğru hareket eden kren/krenler veya havai hat arabası/arabalarının yaklaşım hızını azaltma
özelliği,
 Çarpışma olmadan önce kren/krenler veya havai hat arabası/arabalarının hareketini durdurabilme özelliği.
Çarpışmanın kinetik enerjisinden kaynaklanan kuvvetler, sistem Madde 5.3.4.1’deki kuralları karşılamadıkça,
aynı zamanda çarpışmayı önleyici sistem ile birlikte dikkate alınmalıdır.
Sürücü, 4 m/s2’yi aşan yavaşlama ivmesine maruz kalmamalıdır.
Not - Çarpışmaya doğru yaklaşma ikazı, bazı durumlarda gerekli olabilir.
Kren veya havai hat arabası için tampon uç dayamaları, seyir aralığına ayar imkanı sağlamak amacıyla
sadece sürtünme esasına dayalı cıvata sıkıştırmalı sürtünmeli tutma bağlantısı ile sabitlenirse, aynı zamanda;
 Yedekleme bakımından uç dayamaların arkasında tam kilitleme tertibatı da bulunmalı veya,

 Uç dayama yapısı, risk faktörü, = 1,6 ile tasarımlanmalıdır.
5.5.4 Performans sınırlayıcıları

Performans sınırlayıcıları (bakınız EN 12077-2 ), aşağıda örnek olarak belirtildiği gibi gerekli olduğunda
sağlanmalıdır:
a) Kren destek yapılarının, yük taşıma kapasitesi sebebiyle sınırlamalar olduğunda kaldırma kapasitesinin
kısmen sınırlanması,
b) Kaldırılan yüke bağlı olarak kaldırma veya seyir hızının ve/veya ivme/yavaşlama ivmesinin sınırlanması,
Not - Yavaşlama ivmesinin sınırlandırılması, ilave tehlikelere sebep olabileceğinden azami hızın
sınırlanması gerekli olabilir.
c) Rüzgar şartlarına bağlı olarak seyir hızının ve/veya ivme/yavaşlama ivmesinin sınırlanması,
d) Yükün tipine bağlı olarak kaldırma kapasitesinin sınırlanması (örneğin, tehlikeli kaldırmalarda emniyet
faktörünün artırılması).
Performans sınırlayıcılarının çalışması, ilave tehlikelere sebep olmamalıdır.
5.6 İnsan-makina arabirimi
5.6.1Kumandalar ve kumanda yerleri

Kumandalar ve kumanda yerleri, aşağıda değiştirildiği şekliyle EN 13557’ye uygun olmalıdır:
Kabinli kren kumandalarının düzenlenmesi, ISO 7752-5’e uygun olmalıdır. Kumanda düzenlemesinin mantığı,
krenin çalışması ile ilgili her bir kumanda yerinde aynı olmalıdır. Kabinsiz kren kumandalarının düzenlenmesi
de mümkün olduğunda bu mantığa uygun olmalıdır.
Kren hareketi, kumandanın sadece boş konumundan başlatılabilmelidir.
Not - Kumandalar ve kumanda yerlerinin ergonomik tasarım esasları konusunda daha fazla bilgi, EN 614-1’de
verilmiştir. Kabinler, ISO 8566-5’te belirtildiği gibi imal edilmelidir.
Pencereler, silecekler ve yıkayıcılar ile donatılmalı ve dış taraf yüzey hemen temizlenebilecek şekilde
tasarımlanmalıdır. Bütün pencere ünitesi, dışarı doğru düşmeyecek şekilde tasarımlanmalı ve yerleştirilmelidir.
Kabin, taşınan yük ile çarpışması engellenecek şekilde yerleştirilmelidir. Çarpışmanın engellenmesi yerleşim
ile mümkün olmadığında, kabin korkuluklarla korunmalıdır.
32
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Kabin içerisinde operatörü rahatsız edici titreşimleri önlemek için, kabini taşıyan yapının doğal frekansı, 2
Hz’den az olmamalıdır. Bu şart makul bir şekilde karşılanamazsa, titreşimin genliği ve süresi, en aza
indirilmelidir (örneğin, kademesiz kumandalar kullanılarak). En düşük frekanslar için açıklayıcı kılavuz
değerler, ISO 22986’da verilmiştir.
Portal krenlerde, yatay titreşimlerin frekansı, 0,50 Hz’den az olmamalıdır.
5.6.2 Mahfaza ve erişim
5.6.2.1 Kren, EN 13586’ya uygun olarak bütün kumanda yerlerine kalıcı erişimlere sahip olmalıdır.
Erişim, sürekli olarak bir personel asansörü ile sağlanırsa, asansör EN 81-43’e uygun olmalıdır.
Kabin kumandalı köprülü veya portal krende sadece bir çıkış varsa risk değerlendirmesi, kabinden özel bir
tahliye vasıtasının ihtiyacı konusunda yapılmalıdır.
Not - EN standardlarının kapsamadığı yukarıda belirtilen kurallar için kılavuz bilgi, ISO 11660-5 ve EN 1993-
6’da verilmiş, ayrıca aşağıda örnek olarak verilen boşluklar genellikle tavsiye edilmiştir:
 Vinç üzerindeki erişim yolları ile tavan arasındaki mesafe: 500 mm,
 Birbiri üzerine monte edilen erişim yollarına sahip iki kren arasındaki mesafe: 500 mm,
 Kren altında müsaade edilen engele olan mesafe: 500 mm,
 En fazla raydan çıkma konumu ve müsaade edilebilen aşınma dikkate alınarak ayrıca kalıcı bir erişim yolu
olmadığında uç taşıyıcı ile bina arasındaki mesafe: 50 mm.
5.6.2.2 Kren, bakım ve muayene noktalarına erişimin aşağıdaki yollardan birisi veya bunların birleşimiyle
mümkün olacak şekilde tasarımlanmalıdır:
 Kren, bakım ve muayene için EN 13586’ya göre tasarımlanan kalıcı erişimlere sahip olmalı,
 Etrafındaki binalar veya benzer kalıcı yapı üzerindeki dış erişim yolları vasıtasıyla erişim,
 Hareketli yükseltici iş platformundan erişim.
Son iki durumda, erişim krenin bir kısmı olmayan dış vasıtalara bağlıdır. Ancak, bu vasıtalar krenin bakım
talimatlarında belirlenmeli ve bunların kullanımı anlatılmalıdır.
Bakım veya muayene, mahfazalara erişimi gerektirirse, açıklıklar EN 13586’ya uygun olmalıdır.
5.6.2.3 Bazı bakım veya muayene işlemi, emniyet kemerlerinin kullanımını gerektirebilir. Bu tür donanım
gerektiğinde, EN 795’e uygun olarak kemerin bağlantı yerleri bulunmalı ve açıkça işaretlenmelidir.
5.6.2.4 Ezilme ve makaslama tehlikelerini önlemek amacıyla, kren içerisindeki hareketli parçalar arasındaki
en az mesafe, aynı seviyedeki koruma başka vasıtalarla (örneğin, personel detektörü ve hareket sınırlayıcı
sistem) sağlanmadıkça, EN 349’a uygun olmalıdır.
Operatör erişim yolunda makaslama veya düşme tehlikesi varsa, geçiş noktalarında kapılar bulunmalıdır. Bu
kapılar, ilgili hareketi devre dışı bırakacak ara kilitlemeli tertibatla donatılmalıdır.
5.6.2.5 Zemin üzerinde raylarda veya zemin seviyesinde hareket eden krenlerde, her iki yönde uçtaki
taşıyıcılar veya en öndeki bojiler; ray süpürücüleri ve esnek temaslı koruma ile donatılmalıdır:
Not - Bu tertibatlar, personeli kren ile tehlikeli bir temastan korur. Bunlar, seyir tahrik sistemini etkilemezler.
Kren seyir rayları, zemin üzerinde 2,5 m’den daha aşağıdaki bir seviyede olduğunda, bunlar korunmalıdır
(örneğin, ray süpürücüleri ile). Ray ile süpürücü arasındaki boşluk, 0,5 m ila 2,5 m seviyelerinde 5 mm’den ve
0 m ila 0,5 m seviyelerinde 20 mm’den az olmalıdır.
5.6.2.6 Personel çalışma ve trafik bölgelerinde; açık dişliler, zincir kumandaları ve benzeri güç aktarma
organları EN 953’e uygun olarak mahfaza altına alınmalıdır. İstisnai olarak, EN ISO 13857’ye uygun olarak
33
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
pinyon dişlinin/dişlinin içine çekilme noktası, operatör erişim yollarından yeterince uzağa yerleştirilirse büyük
dönme dişlilerinde mahfazaya gerek olmayabilir.
5.6.3 Aydınlatma
İmalatçı, çalışma alanındaki mevcut diğer lambalara bağlı olarak krene monteli lamba ihtiyacını belirlemelidir.
Aydınlatılacak yerler konusunda aşağıda belirtilenlere dikkat edilmelidir:
 Çalışma alanına,
 Erişim yollarına, merdivenlere ve parmaklı merdivenlere,
 Makina ve elektrik odasına.
Kren, genel aydınlatma seviyesi 20 lux’tan az olan bir çalışma alanında kullanıldığında, çalışma alanında en
az 50 lux’lük bölgesel bir aydınlatma sağlayan bir sistemle donatılmalıdır.
Not - Verilen değerler asgari olup, gerektiğinde işin hassasiyetine göre daha yüksek olarak belirtilmelidir.
Krendeki aydınlatma seviyeleri en az aşağıdaki değerlerde olmalıdır:
 Kabinler, en az 200 lux,

 Makina odası, en az 100 lux,
 Elektrik odası en az 100 lux.
Sabit aydınlatma ve/veya ortam aydınlatması yeterli değilse, fazladan bölgesel aydınlatma için kabin dahil
elektrik odasında ve bakım gerektiren diğer noktalarda bir soket bulunmalıdır.
Operatörü olan krenler, çalışma alanında acil aydınlatma olmadıkça, akü ile çalışan acil çıkış aydınlatması ile
donatılmalıdır.
5.6.4 Tasarım ile gürültünün azaltılması
5.6.4.1 Genel
Gürültü, normalde köprülü ve portal krenlerde önemli bir tehlike değildir. Gürültü, Madde 5.6.4.2’de belirtilen
bir veya daha fazla mekanizma veya bileşenlerinin güç seviyeleri ve işletme hızları yüksek olduğunda bunlara
yakın olan operatörler için önemli bir tehlike olabilir.
Gürültü, önemli bir tehlike olduğunda, düşük gürültü tasarımına ihtiyaç vardır. Bu durumda, EN ISO 11688-
1’de düşük gürültü tasarımı için metodoloji dikkate alınmalıdır.
Not - Makinalarda gürültü üreten mekanizmalar konusunda EN ISO 11688-2 faydalı bilgi vermektedir.
5.6.4.2 Gürültünün ana kaynakları

Köprülü ve portal krenlerde, gürültünün ana kaynakları aşağıda belirtildiği gibidir:
 Kaldırma mekanizması (motor, dişli, frenler),

 Havai hat arabası çapraz hareket mekanizması (motor, dişli, frenler, özellikle ray/tekerlek teması),
 Kren seyir mekanizması (motor, dişli, frenler, özellikle ray/tekerlek teması),
 Kren kablo askı sistemi (küçük kablo askı sistem araba tekerlekleri gürültülü olabilir),
 Havai hat arabası kablo askı sistemi,
 Elektrik hücreleri,
 Harici tertibatlar (motor fanları gibi),
 Hidrolik pompalar (havai hat arabasında veya yük kaldırma teçhizatında, özellikle kıskaçlarda),
 İçten yanmalı motorlar ve güç jeneratörleri.
5.6.4.3 Gürültüyü kaynağında azaltma tedbirleri

Gürültüyü azaltmak için tipik tedbirler aşağıda belirtildiği gibidir:
 Düşük gürültülü elemanların seçimi,

 Yapıdan kaynaklanan gürültünün bileşenlerden yapıya geçmesini engelleyen elastik bağlantıların
kullanılması.
34
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Benzer veya daha verimli diğer tedbirler kullanılabilir.
5.6.4.4 Koruyucu tedbirler

Tipik tedbirler ağıda belirtildiği gibidir:
 Gürültülü elemanlar etrafında gürültüyü azaltan mahfaza kullanımı,

 Kabin içerisinde geliştirilmiş gürültü yalıtımının kullanımı.
5.6.4.5 Gürültü emisyon değerlerinin belirlenmesi

Gürültü emisyon değerleri, Ek F ’de verilen gürültü deney kodunda açıklandığı gibi belirlenmelidir.
Not - Destek yapısının ve çevreleyen yapının (uygulanabildiğinde) etkileri, bu standardın kapsamı dışındadır.
5.6.4.6 Kalıcı gürültü konusunda bilgi

Kullanıcıya, kalıcı gürültü konusunda bilgi, verilmelidir (Madde 7).
5.7 Uyarı donanımı
5.7.1 Genel
Uyarı etiketleri ve işaretlemeler; kren üzerinde veya yakınındaki kren operatörünü, çalışan personeli,
denetleyicileri, halat çekenleri ve diğer personeli, kren ve çalışmaları ile ilgili tehlikeleri, ayrıca riskleri en aza
indirmek için ihtiyaç duyulan faaliyet hakkında bilgi vermek amacıyla bulunmalıdır.
Not 1 - EN ISO 12100 , etiketler kullanılarak tehlike konusunda bilgi vermenin esaslarını belirtir.
Not 2 - EN 12644-2, krenlerin işaretlenmesi konusunda kurallar ve bilgileri vermektedir.
Not 3 - Görsel uyarı vasıtaları; güvenlik renkleri, resimli işaretler, yazılı uyarılar ve uyarı lambalarıdır.
5.7.2 Uyarı işaretleri

Uyarı işaretleri, ISO 3864’e (tüm bölümleri) göre çalışma ortamına dikkat çekilmesini sağlayacak zıt renklerde
olmalıdır. Uyarı işaretleri, öngörülen çalışma ortamında makul bir ömüre sahip olmalıdır.
5.7.3 Uyarı lambaları

Belirli bir yükseklikte veya zemin üzerinde seyir eden raya monteli krenlerin seyir mekanizmaları veya ön
taraftaki şasileri, krenin seyir hareketi sırasında devreye giren uyarı lambaları ile her iki yönde donatılmalıdır.
Elle çalıştırılan krenler, bu kuraldan istisna tutulur.
Yanıp sönen uyarı lambaları, tehlike bölgelerindeki kişilerin dikkatini çekecek şekilde takılmalıdır. Yanıp sönen
uyarı lambalarının rengi, 60/dakika ila 120/dakika yanıp sönme hızında sarı veya kehribar olmalıdır.
5.7.4 Kablosuz kumanda

Kablosuz kumandalı köprülü ve portal krenler için EN 13557:2003+A2:2008’de Madde C.8 b)’de belirtildiği gibi
ikaz araçlarına gerek yoktur.
5.7.5 Sesli uyarı vasıtaları

Köprülü ve portal krenler, operatör tarafından çalıştırılacak sesli uyarı tertibatına sahip olmalıdır. Operatörün
yük bölgesinde kalmasını gerektiren kumanda sistem düzenlemesine sahip, zeminden kumandalı vinçler, bu
şartın dışında tutulur (asılı kumanda).
Not - Aşağıdaki durumlarda otomatik olarak çalışan sesli uyarı tertibatı sağlanmalıdır:
 Hareketli kren veya yük, kişiler için ezilme veya makaslanma tehlikesi meydana getirebildiğinde,
 Kren operatörü tehlike bölgesini az veya hiç göremediğinde ve
 Tehlike bölgesinde serbest alan ve kaçış güzergâhları sınırlı olduğunda.
5.7.6 Görsel ekran ünitesinin yeri

35
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Takıldığında, görsel ekran ünitelerinin yeri, çalışma alanı üzerinde görüş alanını gereksiz olarak engelleme
durumu da göz önünde tutularak, EN 894-1 ve EN 894-2’ye uygun olarak operatör kafasının hareketlerini en
aza indirecek şekilde olmalıdır.
6 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin doğrulanması

6.1 Genel
Madde 5’te belirtilen güvenlik kurallarına ve/veya koruyucu tedbirlere uygunluk, Çizelge 8 ve Çizelge 9’da
verilen yöntemlerle doğrulanmalıdır. Uygulanabildiğinde münferit elemanlar, ayrı olarak doğrulanabilir veya
ilgili standardlara uygun olarak deneye tabi tutulabilir.
6.2 Doğrulama yöntemleri

Çizelge 8 - Kuralların doğrulama yöntemleri
Doğrulama yöntemi Harf sembolü

Gözle muayene V
Ölçme M
Deneme T
Hesaplama C
Mühendislik değerlendirmesi EA
Çizelge 9 - Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin uygunluğunun doğrulanması için kullanılan yöntemler
Madde
Madde başlığı Doğrulama yöntemi
numarası
5.1 Genel Yöntemler,ilgili standardlarda
belirtilmiştir
5.2 Dayanım ve kararlılık şartları Bu maddede, krenin dayanım
ve kararlılık doğrulaması
yöntemleri hesaplama ile
açıklanmıştır
5.2.1.1 Çalışma şartlarının seçimi V, C
5.2.1.2 Yüklerin ve yük birleşimlerinin seçimi V
5.2.1.3.1 Kren kütlesi üzerinde etkili olan kaldırma ve yerçekimi etkileri C
5.2.1.3.2 2 faktörünün belirlenmesi C, T
5.2.1.3.3 Düzgün olmayan yüzeylerde seyir sebebiyle oluşan yük C
5.2.1.3.4 Tahrik mekanizma ivmelerinin sebep olduğu yükler C, M
5.2.1.4 Dönme hareketinin sebep olduğu yükler C
5.2.1.5 Aşırı yük durumu C
5.2.1.6 Deney yükleri V, Madde 6.3’e göre deneme
5.2.1.7 Kaldırma kuvvetlerinin eşitlenmediği durumlarda çok C, EA
noktadan kaldırma esasına göre tasarım
5.2.1.8 Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum yöntemini kulanım E, A
şartları
5.2.2.1 Yapısal elemanların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması C
5.2.2.2 Mekanik bileşenlerin sınır durumları C
5.2.2.3 Tekerlek yüklerinin kısmi gerilmeleri C
5.2.2.4 Kaldırma noktalarının dayanımının denenmesi C
5.2.2.5 Elastik şekil değişikliği C, T
5.2.2.6 Kren kirişlerinde titreşim frekansları C, T
5.2.3.1 Genel şartlar C
5.2.3.2 Portal kren düzenlemeleri C
5.2.3.3 Bağlantı parçalarının tasarımı C
5.2.3.4 RTG’nin (lastik tekerlekli portal kren) kararlılığı C
5.3.1 Fiziksel ortam ve çalışma şartları V, EA
5.3.2 Elektrik beslemesi V, C, M
5.3.3 Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma V
36
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.3.4.1 Genel V, EA
5.3.4.2 Ayar, deneme ve bakım amaçlarıyla mahfazanın devre dışı
V
bırakılması (baypas)
5.3.4.3 Birleşik başlatma ve durdurma kumandaları EA
5.3.5.1 Operatör ara yüzü ve takılan kumanda tertibatları V, T
5.3.5.2 Basma düğmeler V
5.3.5.3 Acil durdurma tertibatları V, T
5.3.6 Güç tahrikli hareketler V, EA
5.4.1 Elektroteknik olmayan donanım, genel Yöntemler, ilgili standardlarda
belirtilmiştir
5.4.2.1 Fren sistemleri, genel T
5.4.2.2 Güç tahrikli hareketlerde mekanik servis frenleri T, EA
5.4.2.3 Kaldırma hareketleri için frenler T, V
5.4.3.1 Seri durumdaki kaldırma ünitelerinin kullanımı V
5.4.3.2 Değişken beyan kapasitesi T
5.4.3.3 Köprülü krendeki değişken sayıda kaldırma üniteleri C, T
5.4.3.4 Köprü üzerinde devamlı duran birden fazla kaldırma ünitesi C, T
5.4.3.5 Sıcak ergimiş metalin taşınması için kancalar C, V
5.4.3.6 Kren kolu ile kaldırma T, V
5.4.4.1 Sürtünmeli tahrik özelliği C, T
5.4.4.2 El kumandalı havai hat arabaları ve krenler T, V
5.4.4.3 Lastik tekerlekli portal krenin tahrik karakteristikleri C, T
5.4.4.4 Hizmet dışı rüzgar şartlarında bağlama C, V
5.4.4.5 Raydan çıkmaya karşı koruma C, V
5.4.4.6 Kılavuz makara tasarımı V
5.4.4.7 Uç dayamalar V
5.4.5.1 Sürtünmeli tahrik özelliği C, T
5.4.5.2 Hizmet dışı durumda park etme C, T
5.4.5.3 Dönme yataklaması C, M
5.4.6.1 Ray monteli krenler ve pistler için toleranslar M
5.4.6.2 Lastik tekerlekli portal krenlerin tekerleklerinin seyri için M
hizalama toleransları
5.4.7 Dişli kumandaları C
5.4.8.1 Sıcak yüzeyler V
5.4.8.2 Lazer ışınları T
5.4.8.3 Yangın tehlikesi V
5.4.8.4 İşlem gören malzemeler, maddeler, kullanılan malzemeler ve V, EA
yakıtlar
5.4.8.5 Krenlerin/havai hat arabalarının birbiri ardına (tandem) V, T
çalışması
5.5.1.1 Beyan kapasite sınırlayıcıları, genel C, T
5.5.1.2 Dolaylı etkili sınırlayıcı C, T
5.5.1.3 Doğrudan etkili sınırlayıcı C, T
5.5.2.1 Beyan kapasite göstergesi T
5.5.2.2 Rüzgar hız göstergesi V, EA, T
5.5.3.1 Hareket sınırlayıcılar, genel T
5.5.3.2 Kaldırma hareketi için yedek sınırlayıcının kullanılması EA, T
5.5.3.3 Kren veya havai hat arabasının çarpışması T, EA
5.5.4 Performans sınırlayıcıları T, EA
5.6.1 Kumanda ve kumanda yerleri V, T
5.6.2 Mahfaza ve erişim V, T, M
5.6.3 Aydınlatma V, EA, M
5.6.4.1 Gürültü, genel M, EA
5.6.4.2 Gürültünün ana kaynakları T
5.6.4.5 Gürültü emisyon değerlerinin belirlenmesi C, M
5.6.4.6 Kalan gürültü konusunda bilgi V
37
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
5.7.1 Uyarı donanımı, genel V, EA

5.7.2 Uyarı işaretleri V
5.7.3 Uyarı lambaları V, T
5.7.4 Kablosuz kumanda uyarı lambası V, T
5.7.5 Sesli uyarı vasıtaları T
5.7.6 Görsel ekran ünitesinin yeri V
6.3 Amaca uygunluk deneyleri
6.3.1 Genel
Kren, hizmete alınmadan önce belirtilen işlevleri güvenli bir şekilde yerine getirebildiğinden emin olmak
amacıyla denenmelidir. Deney sonuçları kaydedilmelidir.
Deneyler aşağıda belirtilenleri kapsamalıdır:
a) Madde 6.3.2.1’e göre işlevsel deneyler ve

b) Yük deneyleri aşağıda belirtilenlere göre yapılmalıdır:
1) Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3 veya
2) Madde 6.3.2.4.
Deneyler sonunda, bu tür deneyleri kolaylaştırmak bakımından bağlantısı ayrılabilen veya ayarlanabilen bütün
sınırlayıcılar, yeniden çalıştırılmalı ve öngörülen işletme ayarlarına geri getirilmelidir.
6.3.2 Deneyler
6.3.2.1 İşlevsel deney

Krenin bütün hareketleri, azami işletme hızlarına kadar yüksüz olarak bütün hareketlerini kapsayacak şekilde
gerçekleştirilmelidir. Hareket sınırlayıcılarına ve tampon konumlarına, azami işletme hızında temas
sağlanmadan önce başlangıç olarak düşük hızda yaklaşım ve temas gerçekleştirilmelidir. Diğer hareket
sınırlayıcıları olmadan tampon dayamaları kullanıldığında, bunlarla, % 100 hızda sadece bir kere temas
sağlanmalıdır.
Bu deneyler sırasında kren; düzgün çalışması, fren sistemlerinin verimli çalışması, hareket sınırlayıcı ve
gösterge ayarlarının doğru olarak yapılıp yapılmadığının kontrolü için izlenmelidir.
Kren donanımının bütün işlevleri, düzgün çalışma bakımından özellikle güvenlik ve güvenlik mahfazaları
bakımından denenmelidir.
Kaldırma aralığında ikinci bir üst sınırlayıcı (yedek olarak takıldığında), ilk sınırlayıcı ayrılarak denenmeli daha
sonra düşük ve yüksek hızda hareket ettirilmelidir.
6.3.2.2 Statik deney

Güç tahrikli kaldırma mekanizmaları ile donatılan krenler, zemin üzerinden 100 mm ila 200 mm’de
konumlanan yük ile aşağıda belirtilenlerden daha büyük olacak şekilde denenmelidir:
 Beyan kapasitesinin % 125’ini kapsayan bütün askıdaki yükler,

 A yük birleşimindeki tasarım hesaplamalarında kullanılan 2 faktörü ile çarpılan kaldırma makinası yükü.
Sadece doğrudan etkili sınırlayıcılarla donatılan krenler, yukarıdaki yük değerlerine veya beyan kapasitesinin
% 5’i düşürülerek ayarlanan doğrudan etkili sınırlayıcıya karşılık gelen bir yüke uygun olarak (hangisi büyükse)
denenmelidir.
El ile çalışan kaldırma mekanizmalarına sahip krenler, EN 13157’ye göre deneye tabi tutulmalıdır.
Deney, aşırı yük ve kararlılık şartlarını tanımlamak amacıyla havai hat arabasının kritik konumlarında (orta
mesafede ve destek uzatmalarını da kapsayan çapraz hareketlerin uç konumları) yapılmalıdır. Deney
sırasında hareketler gerçekleştirildiğinde bunlar ayrı olarak yapılmalı ve yeni bir hareket, bir önceki hareketin
sebep olduğu titreşimler sönümlenmedikçe başlatılmamalıdır.
38
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Krenler ayrı olarak kullanılabilen birden fazla kaldırma makinası ile donatıldığında, bunlar, imalatçı tarafından
daha önce denenmedikçe, kren deneyinden önce münferit olarak denenmelidir. Kren, kaldırma
mekanizmalarının belirtilen kullanımında en elverişsiz yük birleşimlerinde denenmelidir.
Deney yükü, kren yeterliğini değerlendirmek amacıyla gözlemler ve ölçmeler için gerekli sürede
uygulanmalıdır.
Krenin işlevini veya güvenliğini etkileyen kırılma, kalıcı şekil değişikliği veya hasarlar görülmezse ayrıca
bağlantılarda gevşeme olmadığında veya hasar görünmediğinde deneyler başarılı olarak kabul edilir.
Not - Yerleşme gibi küçük kalıcı şekil değişiklikleri, krenin işlevini etkilememek kaydıyla kabul edilebilir.
6.3.2.3 Dinamik deney

Dinamik deneyler, beyan kapasitesinin en az % 110’undaki bir deney yükü ile yapılmalıdır.
Deneyler, hareketlerin bütün sıralaması bağlamında amaçlanan kullanım ile sağlanan bütün birleşik hareketler
dâhil, her bir hareket için tekrarlı başlatma ve durdurmayı kapsamalıdır.
Bu deneyler sırasında kren, aşağıda belirtilen hususların kontrolü için devamlı olarak izlenmelidir:
 Krenin düzgün çalışması,

 Fren sistemlerinin etkili çalışması,
 Sınır ve gösterge tertibatlarının etkinliği ve doğru çalışması,
 Kaldırma motoru elektrik akımının işaretleme levhası veya imalatçının belirttiği değerlerle orantılı
olması. Bu ölçüm, krenin kurulumundan önce yerine getirilebilir.
Beyan kapasite sınırlayıcısının koruma performansı, aşağıda belirtildiği gibi beyan kapasitesinin % 110 ile %
125 arasındaki bir kütlenin kaldırılmasıyla denenmelidir:
 Kaldırma elemanı gerilmeye maruz bırakmadan kaldırma başlatılır,

 Bu durumda kumanda sisteminin müsaade ettiği azami hız kullanılır,
 Beyan kapasite sınırlayıcısının çalışma noktasında kadar kaldırma mekanizması çalıştırılır.
Dinamik deneyler, sözü edilen elemanlar işlevlerini yerine getirdiğinde ve müteakip çalışmanın sürücüye veya
destekleyici yapıya zarar vermediği ve hiçbir bağlantının gevşemediği veya hasar görmediği izlendiğinde
başarılı olarak kabul edilir.
Not - Tamponlarla çarpışma olduğunda yüklü kren/havai hat arabasının birleşik etkisi, hesaplama ile
doğrulanmalıdır (EN 13001-2).
6.3.2.4 Güç tahrikli kaldırma makinaları takıldığında krenler için alternatif deney metodu
Krenin tasarımı müsaade ettiğinde, Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3’teki deneyler, Madde 6.3.2.2’de belirtilen
deney yükünün, deney şartlarındaki 6 dinamik katsayısına bölünmesiyle elde edilen yük ile [ 6 = 0,5 (1+ 2 ),
EN 13001-2] her bir kumanda hareketi için azami tipik hızlar kullanılarak dinamik deney ile değiştirilebilir.
Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3’teki şartlar yerine getirildiğinde, deney başarılı olarak kabul edilir.
Kren için kararsızlık bir tehlike olduğunda, statik deney yapılmalıdır (Madde 6.3.2.2).
7 Kullanma talimatı
7.1 Genel
Krende, bu standard ile değiştirildiği gibi, EN ISO 12100 ve EN 12644-1’e uygun olarak talimatlar
bulunmalıdır.
Seçilen çalışma şartlarına bağlı olarak krenin tasarım ömrü (Madde 5.2.1.1), imalatçı tarafından yük ve
kullanıma göre yıl olarak belirtilmelidir.
Not - Krenin tasarım ömrü, hesaplama amacıyla tanımlanmıştır ve ilgili ömürün garantisi olarak
değerlendirilmemelidir. Bununla birlikte ömür, uzun süreli bakım ve yenileme amaçları için bir kılavuz
39
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
olarak kullanılabilir (ISO 12482-1). Kullanımın izlenmesi, çevrim sayıcı tertibatların kullanımı ile
gerçekleştirilebilir (belirli uygulamalar için EN 13135 ’e bakınız).
7.2 Operatör el kitabı

Krende birden fazla kaldırma mekanizması olduğunda veya kiriş veya kren kolunun belirli alanlarında beyan
kapasitesi sınırlamaları varsa, her bir kaldırma makinası için müsaade edilebilir yüklerin ve kaldırma
makinalarındaki müsaade edilebilir yük birleşmelerinin açıklaması verilmelidir. Yük sınırlayıcısı ve gösterge
sistemlerinin çalışmaları konusunda açıklamalar da bulunmalıdır.
Performans sınırlayıcılarının çalışması konusunda bilgiler, talimat el kitabında verilmelidir.
Kazara, kancadan serbest kalma ve yükün düşmesini engellemek için güvenli asma konusunda talimatlar
verilmelidir. El kitabında, yükün bir araya getirilmesi ve asılması sırasında bir olumsuzluk durumunda, yükün
veya bir kısmının düşmesi ile ilgili kalan tehlikeler konusunda uyarı bulunmalıdır.
El kitabında, hareketli yükün kişiler veya mallara operatör tarafından çarpmasını engellemek amacıyla krenin
düzgün çalıştırılması konusunda bilgi verilmelidir.
El kitabında, hareket sınırlayıcılar, göstergeler ve uyarı cihazlarının tatminkâr bir şekilde çalışmasından emin
olmak için günlük gerekli kontrolleri açıklanmalıdır.
Talimatlarda, yükün sallanmasını engellemek amacıyla çoklu hareket kumandalarını kullanmak için doğru
kullanma şekilleri verilmelidir.
El kitabında, krenin kapatılması ve hizmet dışı durumda bırakılması için işlemler açıklanmalıdır.
El kitabında, operatörün çalışma sırasındaki rüzgâr hızları ve vinci kapatmak için yapılması gereken işlemler
konusunda alınması gereken talimat/bilgi bulunmalıdır.
Kaldırma sırasında personelin girmesine ve durmasına imkân veren yük kaldırma teçhizatı veya tipik yüklerde
kren operatörü, personelin kaldırılmasını kabul etmeyecek şekilde bilgilendirilmelidir.
Serbest seyir etmesi amaçlanan (ray kılavuzlu olmayan) el ile çalışan portal krenlerde, kren yüklü olduğunda
seyir sınırlamaları konusunda bilgiler verilmelidir.
Güç kaybı sırasında kaldırma elemanının yüke kilitli kalma riski olduğunda ve yük, aşağı doğru hareket eden
desteğe bağlı kaldığında (örneğin, konteyner gemisi), güç kaybı sırasında kaldırma elemanı kuvvetini serbest
bırakmak için (örneğin, frenler), el ile kullanılacak vasıtalar sağlanmalıdır. Benzer durumlar, aynı işlemlerle
giderilmelidir.
7.3 Kullanıcı el kitabı
7.3.1 Genel
Kullanıcı el kitabında, krenlerin güvenli kullanımı, ayrıca asma tertibatları ve kren operatörünün eğitimi
konusunda bilgi vermelidir.
Not 1 - ISO 9926-1, ISO 12480-1 ve ISO 15513’ten bilgi alınabilir.
Krenden kaynaklanan gürültü veya ortam gürültüsü, operatörle yükü asanlar veya diğer personel arasındaki
iletişimi olumsuz etkilerse, kullanıcı el kitabında iletişimle ilgili diğer düzenlemelere (el işaretleri, telsiz
kullanımı) dikkat çekilmelidir.
Lastik tekerlekli portal krenlerin üzerinde, çalışabileceği yüzeyin tipi ve eğimi ile ilgili talimatlar verilmelidir.
Bakım çalışmaları konusunda (örneğin, kar ve buzun atılması, tuz ve kum kullanarak çekişin iyileştirilmesi)
talimatlar da verilmelidir.
Kullanıcı el kitabında, kren etrafında değiştirilen herhangi bir çalışma boşluğunun Madde 5.6.2’ye uygun olması
gerektiği belirtilmelidir.
Kren tarafından destekleyici yapıya iletilen kuvvetler konusunda bilgi sağlanmalıdır.
40
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Not 2 - Göz önünde bulundurulacak kuvvetler ile bilgi Ek G ’de verilmiştir.
Ek F ye uygun olarak belirlenen, kren tarafından üretilen, operatör konumlarındaki emisyon ses basınç
seviyeleri belirtilmelidir.
A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi, operatör konumlarında 80 dB(A)’yı aşarsa, kren tarafından yayılan A
ağırlıklı ses güç seviyesi de belirtilmelidir.
Kren çok büyük olduğunda veya EN ISO 3744:2010, Ek A’ya uygun olarak ses güç seviyesinin ölçülmesi için
kabul edilebilir çevre şartlarına ulaşmak mümkün olmayabileceğinden, Ek F ’de açıklandığı gibi kren
etrafında belirtilen konumlarda ses güç seviyelerinin belirlenmesi ve beyan edilmesi kabul edilebilir.
7.3.2 Montaj talimatları

İmalatçı, krenin montajını ve kurulumunu yapmadığında, kurulum ve montaj, ayrıca amacına uygun deneme
konusunda (Madde 6.3.2) talimatlar verilmelidir.
7.3.3 Bakım talimatları

Bakım talimatları, bu madde ile değiştirildiği şekliyle EN 12644-1, EN 60204-32 ve EN 13135 ’e uygun
olmalıdır.
Talimatlar, aşağıda belirtilen hususlarla ilgili verilmelidir:
 Muayene metotları ve aralıkları,

 Elemanların değiştirilme kriterleri,
 Aşınmış ve zarar görmüş parçaların değişimi,
 Parçalar değiştirildikten sonra yapılacak deneyler,
 Periyodik olarak yapılacak deneyler.
Not 1 - Periyodik deney, milli düzenlemelere tabi olabilir.
Aşınmaya maruz örneğin aşağıda belirtilen parçalar için yıpranma ve aşınma sınırları verilmelidir:
 Halat makaraları,
 Halatlar (bilgi için, ISO 4309’a bakınız), pimler ve halat uçları,
 Halat tamburları,
 Kancalar,
 Fren balataları, diskler, tamburlar,
 Bağlantılar,
 Toplayıcı halka sistemlerinde ve iletken çubuklarda kullanılan mevcut toplayıcılar,
 Tekerlekler (çelik veya lastik tekerlekler),
 Zincirler ve zincir dişlileri,
 Havai hat arabası ve seyir rayları (bilgi için, ISO 12488-1’e bakınız),
 Kılavuz makaralar.
Çalışma sistemlerinin performansı sebebiyle az bir aşınmaya maruz kalan mekanik frenlerin frenleme
kapasitesini muhafaza etmek amacıyla da talimatlar verilmelidir.
Güvenlik sistemlerinin (örneğin, beyan kapasite sınırlayıcısı) çalışması ve ayarını doğrulamak için (veya
kontrol edebilmek için) talimatlar bulunmalıdır.
Not 2 - Bu durum, orijinal ayar değerlerinin donanım üzerinde veya dokümanlarda işaretlenmesini
gerektirebilir.
Gerekli kişisel koruyucu donanım (yüksekten düşmeye karşı koruma için emniyet kemeri gibi) ve bunların
bağlantı noktaları konusunda bilgiler verilmelidir.
Muhtemel sıcak bileşenler tanımlanmalı ve mahfazaları ve/veya işaretlemesi açıklanmalıdır.
Gerektiğinde, bakım sırasında değiştirilen malzemelerin imhası ve nihai sökme konusunda bilgiler verilmelidir.
41
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Yıldırım çarpmasından sonra, dış mekândaki krenin durumunu kontrol etmek amacıyla aşağıda belirtilenler
yapılmalıdır:
Dışarıdaki bir krenin durumunu kontrol için talimatlar; yıldırım çarpması gerçekleştiğinde veya gerçekleşmiş
olduğu kabul edildiğinde, kren tekrar işletmeye alınmadan önce, aşağıda belirtilenleri içermelidir:
 Tel halat gözle kontrol edilmeli,

 Ray tekerlekleri ve tekerlek rulmanları, normal olmayan sesler bakımından kontrol edilmeli,
 Kren deneme sınırlayıcıları, gösterge cihazları vb.’nin işlevsel kontrolleri yapılmalıdır.
Lastik tekerlekli krenler için en azından lastik şişirme basınçları ve çok parçalı jantların sökülmesini de
kapsayan, lastiklerin, tekerleklerin ve jantların muayenesi ve bakımı konusunda talimatlar sağlanmalıdır.
7.4 Beyan kapasitelerinin işaretlenmesi

Krenin beyan kapasitesi, sabit yük kaldırma teçhizatları altında kaldırma mekanizmaları tarafından aynı anda
kaldırılmasına müsaade edilen azami yüktür. Bu beyan kapasitesi, krenin ana kirişi üzerinde açıkça
işaretlenmelidir (örneğin: “50 t” veya “RC 50 t”).
Her bir kaldırma mekanizmasının beyan kapasitesi, en az bunların sabit yük kaldırma teçhizatı üzerine
işaretlenmelidir.
Kaldırma mekanizmalarının aynı anda kullanımı ile ilgili herhangi bir sınırlama varsa, bunlar, kumanda
konsolları veya kirişler üzerinde işaretlenmelidir. Örnekler için Çizelge 10’a bakılmalıdır.
Krenin beyan kapasitesi, kirişin veya kren kolunun bazı alanlarında daha düşük değerler ile sınırlandırılırsa,
bu alanlar ve ilgili beyan kapasiteleri yapı üzerinde açıkça işaretlenmelidir.
Farklı çalışma modlarında farklı beyan kapasiteleri (Madde 5.4.3.2), kren üzerinde açıkça işaretlenmelidir.
Çizelge 10 - Kaldırma mekanizmalarının müsaade edilebilir birleşmelerinin işaretleme örnekleri
Müsaade edilebilir birleşimlerin

No. Sınırlamaların açıklaması
işaretlenmesi
1. Her kaldırma makinası (ceraskal) diğerleriyle birlikte H1+H2+H3
kullanılabilir
2. 1. Kaldırma makinası, 2. Kaldırma makinası ile veya H1+H2 / H1+H3
3. Kaldırma makinası ile aynı anda kullanılabilir. 2. ve
3. Kaldırma makinası birlikte kullanılmamalıdır
3. 1. Kaldırma makinası, 2. Kaldırma makinası ile veya H1+H2 / H3
3. Kaldırma makinası ayrı olarak kullanılabilir. 3.
Kaldırma makinası, 1. Kaldırma makinası ve 2.
Kaldırma makinası ile birlikte kullanılmamalıdır
4. Her bir kaldırma makinası tek başına kullanılmalıdır. H1 / H2 / H3
Birleşimlere müsaade edilmez.
Not - Her bir örnekte, beyan kapasite sınırlayıcı sistemi, beyan kapasitesinin ve her bir kaldırma yükünün
aşılmasını engellemektedir.
42
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek A
(Bilgi için)
EN 13001-1’e göre işletme hizmetinin belirlenmesi için kılavuz
A.1 Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı

Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı, krenin toplam tasarım ömrü sırasında gerçekleştirdiği farklı işlerdeki
çalışma çevrimlerinin toplamıdır. Bir çalışma çevrimi, bir iş çevriminin iş kısmı ve geri dönüş kısmından
meydana gelir. Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı (C), belirli bir sayı ile ifade edilebilir veya Sınıf U şeklinde
belirlenerek sayı serisinden seçilebilir (Çizelge A.1 ve Çizelge A.3).
Kren aşağıdaki gibi belirtilebilir:
a) Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı, C =
veya
b) Sınıf U =
Çizelge A.1 -Sınıf U ile çalışma çevrim sayısının (C) belirlenmesi
Tasarım için çalışma

Sınıf
çevrimlerinin toplam sayısı
U0 C = 1,60 × 104
U1 C = 3,15 × 104
U2 C = 6,30 × 104
U3 C = 1,25 × 105
U4 C = 2,50 × 105
U5 C = 5,00 × 105
U6 C = 1,00 × 106
U7 C = 2,00 × 106
U8 C = 4,00 × 106
U9 C = 8,00 × 106
A.2 Yük dizisi faktörü (kQ)

Yük dizisi faktörü (kQ), farklı sayıdaki çalışma çevrimlerinde farklı net yüklerin birleşik yorulma etkisini
göstermek amacıyla kullanılan bir parametredir. Yük dizisi faktörü, aşağıda belirtildiği gibi hesaplanır:
3
n
Ci  Qi 
kQ =   (A.1)
i=1 C  Q 
Burada;
n : Her bir iş dizisinde, Qi seviyesinde, sabit bir net yük kaldırıldığında çalışma dizilerinin sayısı,
Ci : Qi büyüklüğünde i’inci net yük kaldırıldığında, bir dizideki çalışma çevrim sayısı,
C : Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı (örneğin, Ci’lerin toplamı),
Qi : Bir çalışma dizisi içerisinde i’inci net yük sabitinin büyüklüğü,
Q : Krenin azami net yükü
dür.
Çalışma çevrimleri içerisinde farklı net yükler biliniyorsa veya amaçlanan kullanıma göre hesaplanabiliyorsa,
yük dizisi faktörü (kQ), Eşitlik (A.1) ile hesaplanabilir.
Çalışma çevrimlerinin sayısı ve kaldırılacak belirli net yüklerin kütleleri konusunda ayrıntılar bilinmiyorsa, seri
olarak imal edilen krenlerdeki gibi, yük dizi faktörünün ilgili Q sınıfı, kren için belirtilmelidir (Çizelge A.2 ve
Çizelge A.3).
43
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Yük dizisi faktörünün belirlenmesi için aşağıda alternatifler belirtilmiştir:
a) kQ’nun hesaplanması ile, kQ =
veya
b) Q sınıfının belirlenmesiyle, Q =
Çizelge A.2 - Sınıf Q ile yük dizi faktörünün (kQ) belirlenmesi
Tasarım hesaplamaları için yük

Sınıf
dizisi faktörü
Q0 kQ = 0,0313
Q1 kQ = 0,0625
Q2 kQ = 0,1250
Q3 kQ = 0,2500
Q4 kQ = 0,5000
Q5 kQ = 1,0000
Çizelge A.3 -Köprülü ve portal krenlerde, Sınıf Uve Sınıf Q’nun seçimi için kılavuz
No. Çalışma tipi Sınıf U Sınıf Q

1 El ile çalışan krenler U0 – U2 Q1 – Q4
2 Montaj ve bakım krenleri, aralıklı çalışma U1 – U3 Q0 – Q2
3 Genel atölye krenleri, kanca bakımı U2 – U5 Q0 – Q2
4 Fabrika ve depo krenleri, aralıklı çalışma U2 – U5 Q1 – Q3
5 Depo krenleri, sürekli çalışma U5 – U8 Q1 – Q3
6 İmalat işlemlerinde çalışan kağıt fabrikası krenleri U3 – U5 Q3 – Q5
7 Gemi inşa krenleri, kanca bakımı U2 – U5 Q1 – Q3
8 Çelik üretim tesislerindeki krenler U4 – U6 Q3 – Q5
9 Lastik tekerlekli veya raya monteli terminal krenleri U5 – U7 Q2 – Q3
10 Kıyıda konteyner yükleme krenleri U6 – U8 Q2 – Q3
11 Boşaltma krenleri, tutma veya mıknatısla çalışma U6 – U9 Q3 – Q5
12 Hurdalık krenleri, tutma veya mıknatısla çalışma U6 – U8 Q3 – Q5
13 Kıskaçla tutma çalışmasında atık yükleme krenleri U5 – U8 Q3 – Q5
Krenin üreteceği iş planı biliniyorsa, seçilen U sınıflandırması, sınıflandırma parametreleri kullanılarak

hesaplanan üretilecek iş ile aşağıda belirtildiği gibi planlı üretilecek işin karşılaştırması yapılarak doğrulanabilir:
C
m  mav  (A.2)
T
Burada;
m : Her yıl üretilecek iş,
C : Tasarım ömrü boyunca iş çevrim sayısı,
mav : Ortalama kaldırılan kütle,
T : Yıl olarak tasarım ömrü
dür.
Not - Bir krenin üreteceği iş miktarı, planlı üretilecek iş miktarından farklı olabilir (örneğin, aynı yükün
muhtemelen birden fazla kaldırılması).
A.3 Ortalama yer değiştirme hareketleri

Her bir kren hareketi işi, krenin iş çevrimlerinde ortalama yer değiştirme hareketi ile belirtilir. Köprülü ve portal
krenlerde hareketler, tipik olarak kaldırma, havai hat arabasının çapraz hareketi ve krenin seyir hareketidir.
Örnek, Şekil A.1’de verilmiştir.
44
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Krenin işletme ile ilgili yer değiştirmeleri, yükler ve yük konumları biliniyorsa bunlar, tasarım hesaplamalarında
kullanılmalıdır. Bu tür bilginin olmaması durumunda, aşağıda ayrıntılı olarak verilen ortalama yer değiştirme
yöntemi kullanılmalıdır.
Her bir hareket için Çizelge A.4’te belirtilen ortalama yer değiştirmeler, iş çevriminin sadece yüklü kısmını
temsil eder. Bununla birlikte, deneme hesaplaması için, yükleme ve geri gelme hareketinin yer değiştirmesi de
dikkate alınmalıdır.
Ortalama yer değiştirmelerin uygulanmasında, yer değiştirmelerin hareketin bütün aralığını kapsadığı ve farklı
yer değiştirmelerin aynı ortalama yüke sahip olduğu varsayılır. Bu varsayımlar uygun bulunmadığında, EN
13001-1’de belirtildiği gibi işlem yapılmalıdır.
Yer değiştirmeler, aşağıda belirtilen hususlardan biri ile belirlenmelidir:
 EN 13001-1’e uygun olarak Sınıf D0 ila Sınıf D9’un seçilmesi ile. Bu durumda, yer değiştirmenin tasarım
değeri, Çizelge A.4’e göre olmalıdır.
 Önceden seçilen ortalama yer değiştirmelerin ara değerinden (örneğin, seri olarak imal edilen
mamullerde).
 Amaçlanan kullanımdan hesaplanan ortalama yer değiştirmeden.
Çizelge A.4 - Mekanizmanın D sınıfları
Tasarım hesaplamaları için

Sınıf ortalama yer değiştirme Xlin
m
D0 Xlin = 0,63
D1 Xlin = 1,25
D2 Xlin = 2,5
D3 Xlin =5
D4 Xlin =10
D5 Xlin =20
D6 Xlin =40
D7 Xlin =80
D8 Xlin =160
D9 Xlin =320
Açıklama
l : Kren seyir hareketinde ortalama yer değiştirme,
s : Havai hat arabasının seyir hareketinde ortalama yer değiştirme,
h1+h2 : Kaldırma ve indirme ile ilgili ortalama yer değiştirme.
Şekil A.1 - Kren hareketlerinde yer değiştirmelerin gösterilişi
45
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge A.5, ortalama yer değiştirmeler için bir örnek belirtmekte ve gerekli iş sınıflandırmasının nasıl
belirleneceğini göstermektedir.
Çizelge A.5 - Ortalama yer değiştirme hareketleri için örnek
Havai hat Kaldırma makinası

Kren seyir
Hareket arabası çapraz Kaldırma ve
hareketi
hareketi indirme
Amaçlanan kullanıma göre h1 = 6 m, kaldırma
l = 55 m s = 12 m
ortalama yer değiştirmeler h2 = 8 m, indirme
Gerçek yer değiştirmelere bağlı
Xlin= 55 m Xlin= 12 m Xlin= h1+h2 = 14 m
olarak tasarım değerleri
D7 D5 D5
Sınıf D’lere göre tasarım değerleri
Xlin= 80 m Xlin= 20 m Xlin= 20 m
Tasarım hesaplamalarında kullanılan sınıflandırmalar ve/veya tasarım parametre değerleri, kullanıcı el

kitabında kaydedilmelidir.
A.4 EN 14492-2’ye uygun kaldırma makinası (ceraskal) seçimi için kaldırma

mekanizmaları sınıfının belirlenmesi
A.4.1 Genel
EN 14492-2’ye uygun olarak tasarımlanan kaldırma (ceraskal) mekanizması, Madde A.1 ila Madde A.3’te
açıklanan tüm kren gibi aynı kullanım parametreleri ile sınıflandırılmalıdır. Bu sınıflandırma kısmen, EN 14492-
2 Madde 5.1’de belirtilen ve FEM 1.001:1998, Bölüm 2, Madde 2.1.2’de tanımlandığı gibi kaldırılan yüklerin
kullanım ve yük dizisi sınıfları kapsamındadır. Ayrıca, ortalama kaldırma mesafeleri belirtilmelidir.
FEM 1.001:1998, Bölüm 2’ye göre (ISO 4301-1:1986), mekanizmaların uygun sınıfı, krenin parametrelerinden
elde edilmelidir (Madde A.1 ila Madde A.3). Kren şartnamesine göre mekanizma sınıfının seçimi için kılavuz
bilgi, Madde A.4.2 ila Madde A.4.3’te verilmiştir.
Seçilen kaldırma makinası sınıfı, krenin tasarım ömrüne uygun olmadığında, farklı iki tasarım ömrü yıl olarak
kullanıcı talimat kitabında belirtilmelidir.
A.4.2 Yüz dizi faktörünün dönüşümü

Madde A.2’de tanımlanan yük dizi faktörü ve sınıfı, ilgili net yüklere ve kaldırma sayısına bağlıdır. FEM 1.001’e
göre yük dizisi faktörü ve mekanizma sınıfı, ilgili kaldırma yüklerine ve kaldırma mekanizmasının çalışma
süresine bağlıdır. Bu sebepten, krenin kullanımı için tanımlanan yük dizisi, mekanizmanın yük dizisine
dönüştürülmelidir. Şekil A.2, dönüşümü belirtmektedir.
Net yük, yük (kren tarafından taşınan gerçek kütle) ile kullanıldığında sabit olmayan yük kaldırma teçhizatından
oluşur. Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının kütlesi, kaldırma makinasının beyan kapasitesinin bir kısmı
olup yük için kalan kapasiteyi azaltır.
Madde A.2’ye göre yük dizi faktörü belirlendiğinde, yüksüz geri dönüş hareketi dikkate alınmaz. Kaldırma
mekanizma sınıfının belirlenmesinde yük dizi faktörü hesaplandığında, sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının
kütlesi ve geri dönüş hareketi de dikkate alınmalıdır.
46
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
a) Net yük esas alınarak (EN 13001) b) Kaldırma mekanizması sınıflandırması için (FEM 1.001)
Açıklama
u Kaldırma çevrimlerinin sayısı, ui = Ci/C (Madde A.1),
q Net yük, qi = Qi/Q = (mPli + mNA)/mQ, (Madde A.2)
qNA Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının kütlesi, mNA/mQ
v Kaldırma mekanizmasının çalışma süresi, vi = ti/T
vn+1 Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının boş hareketli çalışma süresi (geri gelme hareketi),
r Kaldırma yükü,ri = mi/mHL
rFA Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının kütlesi mFA/mHL.
Burada;
ti Belirli büyüklükteki yüklerin kaldırılması ve indirilmesinde geçen süre,mi
T Mekanizmanın toplam çalışma süresi,
mPli I seviyesindeki yükün kütlesi,
mQ Kaldırma makinasının beyan kapasitesine eşdeğer kütle,
mNA Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının kütlesi
mFA Sabit yük kaldırma teçhizatının kütlesi,
mHL Kaldırma makinası yükünün kütlesi, mHL = mFA + mNA + mPL,max = mFA + mQ
Şekil A.2 - Yük dizileri
Diğer semboller için Madde A.2’deki Eşitlik (A.1)’e bakınız.
Not - Şekil A.2’de belirtilen örnekte, sadece sabit olmayan yük kaldırma teçhizatının bir büyüklükteki kütlesimNA
dikkate alınmıştır. Kullanılan sabit olmayan yük kaldırma teçhizatları ve kütleleri farklı ise, boş kaldırma
teçhizatlarının taşınma süresi vn+1 ve kütleleri rn+1,farklı kısımlara bölünmelidir. Sabit olmayan yük
kaldırma teçhizatlarının farklı kütleleri de, yüklerin taşınması hesap edilirken dikkate alınmalıdır.
Kaldırma mekanizmasının dizi faktörü aşağıda belirtilen sıra ile hesap edilir:
1) Her bir büyüklükteki yükün taşınması için gerekli süre ve yüklerin taşınması için toplam süre (THL)
hesaplanır:
Ci  X lin,i
ti  (A.3)
vh
n
THL   t i (A.4)
i 1
Burada;
vh Beyan edilen kaldırma hızı,
Xlin (h1+h2)i (Madde A.3’e bakınız).
2) İş çevrimlerinde boş kaldırma tertibatlarının geri dönüş hareketleri için ihtiyaç durulan süre hesaplanır.
Kancanın yüksüz olarak aldığı yol, yüklü olarak aldığı yol ile aynı ise (Madde A.3’te h1+h2), tüm geri dönüş
47
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
hareketleri için ihtiyaç duyulan süre (Tr), THL’ye eşittir. Geri dönüş yolu kısa veya uzunsa aynı zamanda Tr,
THL’den kısa veya uzun olabilir. Bu durumda mekanizmanın toplam çalışma süresi, T = THL + Tr olur.
Bazı hareket süreleri ti ve Tr, küçük yüklerde yüksek hızlar uygulanarak azaltılabilirse, bu süre azaltmaları,
kaldırma makinalarının sınıflandırılmasında ve gerçek gerilme çevrimlerinin nihai amaç olarak dikkate
alındığı kren kullanımındaki sınıflandırma parametrelerinin belirlenmesinde dikkate alınmamalıdır.
Kaldırma halatlarında ve diğer kaldırma mekanizması bileşenlerindeki gerilme çevrimleri, hareketler için
geçen süreye doğrudan bağlı olmayıp kaldırma mesafelerine bağlıdır.
3) Şekil A.2b)’de belirtilen ilgili parametreler aşağıda belirtildiği gibi hesaplanır:
ti Tr
vi  , v n 1  (A.5)
T T
mFA  mNA  mPLi mFA  mNA
ri  , rn 1  (A.6)
mHL mHL
4) Kaldırma mekanizmasının yük dizi faktörü hesaplanır:
n 1
k m   v i  ri 3 (A.7)
i 1
kQ ve km ile ilgili örnekler, Madde A.4.4’te verilmiştir.
A.4.3Gerçek kullanımdaki mekanizma sınıfının belirlenmesi

ISO 4301-1’deki tariflere göre aşağıdaki gibi belirlenir:
a) T esas alınarak kullanım sınıfı (T 0 ila T9),

b) km esas alınarak yük dizi sınıfı (L1 ila L4),
c) T ve L sınıfları esas alınarak mekanizma sınıfı (M1 ila M8).
Kullanım amacına göre belirlenen sınıf dikkate alınarak kaldırma makinası seçilir.
A.4.4Yük dizi faktörleri arasındaki bağıntılarla ilgili örnekler

Aşağıda belirtilenler kabul edilerek, kaldırma mekanizmasının yük dizi faktörü ile net yük dizi faktörü arasında
çizelgede belirtilen bağıntılar belirlenir:
 mFA, mQ’nun % 3’dür,

 mNA = 0,
 THL = Tr böylecevn+1= 0,50,
 q1= 1 ve u1 =0,05,
 İlgili yük dağılımı, yaklaşık olarak doğrusal (aşağı eğimli),
 Tüm yük seviyelerinde kaldırma mesafeleri eşit.
kQ = 0,0624 0,118 0,240 0,330 0,485 0,634 0,997

km = 0,0326 0,0625 0,125 0,171 0,248 0,322 0,499
48
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek B
(Bilgi için)
EN 13001-1’e göre ivmelerin ortalama sayısı ile ilgili Sınıf P’lerini

belirlemek için kılavuz
Bir çevrim sırasında ivmelerin ortalama sayısı, esas olarak hareket kumandalarının tipi ile karakterize edilir.
Çizelge B.1, uygulamaların çoğunda uygulanabilir sınıflandırmayı tanımlar.
Çizelge B.1 - Sınıf P’nin seçimi
Yatay
Hareket kumandalarının tipi Kaldırma
hareketler
Adımsız hız kumandası P0 P1
İki kademeli hız kumandası P1 P2
Tek adımlı hız kumandası P2 P3
Hareket kumandasının tipine ilave olarak, hareketin hızı gibi diğer birçok faktör, azaltılmış veya sünme
hızlarında kullanma ihtimali ve gerekli konumlandırma hassasiyeti, aşağıda belirtildiği gibi gerekli
konumlandırma hareketi sayısını etkiler:
 Çizelgedekinden bir kademe daha düşük bir Sınıf P, düzgün konumlandırmalı otomatik hareket kumanda
sistemleri kullanıldığında uygulanabilir,
 Kaba konumlandırma kabul edilebilir olduğunda (örneğin, yığın yükün kaldırılması), P0 uygun olabilir.
49
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek C
(Bilgi için)
Dinamik katsayının h (t) hesaplanması

Zemindeki yük gevşek bir halatla başlayarak kaldırıldığında ve kren köprüsünün elastikliği ile kaldırma
makinasının halatı dikkate alındığında, aşağıda belirtilen hesaplama ile halat kuvvet gelişimi, h (t) belirlenir.
Belirlenen azami değer, 2 faktörünü temsil eder.
Dinamik halat kuvvet faktörünün gelişimi, aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanabilir:
∅ℎ (𝑡) = 1,0 + 𝑍̇ℎ𝑙 . (𝜔 / g). [(1 − 𝑞 2 ). 𝑝. sin(𝑝𝜔𝑡) − (1 − 𝑝2 ) . 𝑞 . sin(𝑞𝜔𝑡)]/ (𝑝2 − 𝑞 2 )
−𝑧0 . (𝜔2 / 𝑔) . [cos(𝑞𝜔𝑡) − cos(𝑝𝜔𝑡)]/(𝑝2 − 𝑞 2 )
−𝑍̇𝑐𝑟 . (𝜔 / g ) . [𝑝 . sin(𝑝𝜔𝑡) − 𝑞 . sin(𝑞𝜔𝑡)]/(𝑝2 − 𝑞 2 ) (C.1)
Bu eşitlik, Şekil C.1’de gösterilen kren modelinin dinamik özelliğini temsil eder.
Orta mesafede havai hat arabalı köprülü krenin düzenlenmesi için, semboller, hesaplamalar ve yardımcı
faktörler Çizelge C.1’de verilmiştir.
Şekil C.1 - Köprülü kren modeli
50
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge C.1 -Eşitlik (C.1)’de kullanılan tarifler, semboller ve ilave hesaplama
Tarif Sembol ve eşitlik Birim Eşitlik No.

Kren kirişlerinin toplam kütlesi mg kg
Havai hat arabasının kütlesi mtr kg
Temsili kütle (kren ve havai hat arabası) 17 kg (C.2)
me  mg  mtr Aşağıdaki
35
Not’a
bakınız.
Kren kirişlerinin enine kesit alanının y m4
toplam ikinci momenti
Çeliğin elastisite modülü E N/m2
Kren kirişinin uzunluğu lcr m
Kirişlerin orta kısımdaki rijitliği 48  E   y N/m (C.3)
cg  3 Aşağıdaki
lcr
Not’a
bakınız.
Halatın gerginlik durumu = crm = Er x Ar N (C.4)
1 m’lik halatın rijitliği
Bir halat sarımının uzunluğu lr m
Halat sarım sayısı n
Halatın rijitliği n xc rm N/m (C.5)
cr 
lr
Rijitlik oranı cg (C.6)

cr
Kaldırma yükü mh kg
Yerçekimi ivmesi g = 9,81 m/s2
Kütle oranı m (C.7)
 e
mh
Açısal hız 1/s (C.8)
𝑐𝑟
𝜔=√
𝑚ℎ
Frekans parametresi  1 (C.9)
pD 

Kaldırma hızı 𝑍̇ℎ𝑙 m/s
Kaldırma süre parametresi g (C.10)
𝜏𝑎 𝑠𝑎𝑏𝑖𝑡 =
𝑍̇ℎ𝑙 . 𝜔1
Kaldırma süresi a , tekrarlama veya grafiksel olarak ve 𝜏𝑎𝑗 = 𝜏𝑎𝑗+1 şartı ile eşitlik
[C.11]’den elde edilmiştir.
  1 sin  pD  aj 
Kaldırma süre parametresi (C.11)
a j1  a sabit 
 pD  
Kaldırma koordinatı (kren) m (C.12)
𝑍̇ℎ𝑙
𝑧𝑐𝑟 = [𝜏
𝜔1 (𝛾 + 1) a
1
− . sin(𝑝𝐷 . 𝜏a )]
𝑝𝐷
Kaldırma hızı (kren) m/s (C.13)
𝑍̇ℎ𝑙
𝑍̇𝑐𝑟 = . (1 − cos(𝑝𝐷 . 𝜏𝑎 ))
𝛾+1
51
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge C.1 - Eşitlik (C.1)’de kullanılan tarifler, semboller ve ilave hesaplama (devamı)
Tarif Sembol ve eşitlik Birim Eşitlik No.

Yardımcı nicelik mh  g  c g  zcr m (C.14)
z0 
  mh  l2
Yardımcı nicelik    1 1 (C.15)
p  (    1)2  4    
2 2
Yardımcı nicelik    1 1 (C.16)
q  (    1)2  4    
2 2
Not - Burada sözü edilen kirişlerin rijitliği (cg) ve temsili kütle (me), yay sabitini (kuvvet ile yer değişim mesafesi
oranı) ve kirişin ortasındaki ilave kütleye sahip basit bir şekilde desteklenen kirişin etkin titreşim kütlesini
ifade eder. Bu hesaplama metodundaki dinamik katsayı, cg ve me değerlerinin hesaplanabildiği diğer
kren düzenlemelerinde de uygulanabilir.
52
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek D
(Bilgi için)
Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler
D.1 Basitleştirilmiş hesaplama metotları için yapılan kabuller

Bu Ek’te verilen hesaplama metotları, aşağıda belirtilenleri esas alan basitleştirilmiş metotlardır.
Not - Bir kren ve rayları için belirtilen ifadeler, havai hat arabası ve rayları için de uygulanabilir.
Kren hareket ederken krenin ön kılavuz vasıtaları (makara veya tekerlek flanşı), güzergâhtan sapma açısı
altında () raya temas eder.
a) Rijit yöntemi:
Kren ve ray tamamen rijit olarak temsil edilir. açısı konusunda, sürtünme-kayma ilişkisinin doğrusal
şekline müsaade edilir. μ0< 0,2 kullanılırsa, doğrusal şekle müsaade edilmez.
b) Esnek yöntem:
Yapı, esnek olarak temsil edilir. Taşıyıcılar, rijit olarak temsil edilir.  açısı konusunda, sürtünme-kayma
ilişkisinin doğrusal şekline müsaade edilmez. Yapının esnemesi sebebiyle tekerlek yüklerindeki değişiklik,
ihmal edilebilir.
Her iki yöntem için aşağıda belirtilenler uygulanır:
Havai hat arabasının konumu, azami güzergâhtan sapma kuvvetleri hesaplanacak şekilde ayarlanır. Bu,
genellikle kılavuz sistemin mekanizmalardan ayrıldığı en uzak noktadaki yerdir. Elektrikle bağlanan
mekanizmalar, genellikle serbest (bağlantısız) olarak dikkate alınır. Bununla birlikte, mekanik olarak bağlanan
mekanizma durumunda, havai hat arabası, genellikle krende kirişin ortasında mekanizmanın tekerlekleri eşit
olarak yüklenecek şekilde ayarlanır.
Bu metotlarda; yatay kren paletinde dahi ivmelenmenin olmadığı, bütün açıların küçük olduğu ve geometrik
toleransların ihmal edildiği kabul edilir.
D.2 Rijit metot ile güzergâhtan sapma kuvvetlerinin hesaplanması
D.2.1 Hesaplama metodu

İşlem: (Şekil D.1) Seyir yönü seçilir. Her bir tekerlek numaralandırılır (j = 1, 2, …, n). Eşitlik (D.1) ile S, Sd ve
Sdd’nin toplamı hesaplanır. Eşitlik (D. 2a))b ara değeri hesaplanır. Tekerlek temas merkezinde Yj kuvvetleri ve
kılavuz vasıtalarında YF kuvveti, Eşitlik (D.3)’ten elde edilir.
a) 𝑆 = ∑ 𝑍𝑗 = 𝑚 × 𝑔 b) 𝑆𝑑 = ∑ 𝑍𝑗 𝑑𝑗 c) 𝑆𝑑𝑑 = ∑ 𝑍𝑗 𝑑𝑗2 (D.1)
Sd
a) b  b) f  0 1  e250  (D.2)
Sdd  Wl2
a) Yj  f Z j 1  dj b  b) YF  f  S  Sdb    Yj (D.3)
Burada;
μf : Madde 5.2.1.4.3’e göre σ =  olarak, güzergâhtan sapma açısına () ilişkin sürtünme kayma katsayısı,
Zj : Tekerlek j’nin düşey tekerlek kuvveti, (j = 1,2, ….,n; n = tekerlek sayısı). Aşağıdaki açıklamaya bakınız,
dj : Seyir yönünde ön kılavuz vasıtalarından tekerlek j’ye olan mesafe,
(dj, ön kılavuz vasıtalarının ilerisinde çalışan tekerleklerde negatif olarak alınır).
W :Mil bağlantısı yoksa, W = 0’a ayarlanır. Aksi takdirde, Madde D.2.3dikkate alınır,
m :Yüklü krenin toplam kütlesi,
l : Kren mesafesi. Sadece W≠ 0 ise gereklidir,
53
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Zj , yatak düzenlemesinin yatay kuvvetleri ilettiği yerdeki tekerlekler için gerçek düşey tekerlek kuvvetidir. Zj ,
yatak düzenlemesinin yatay kuvvetleri iletmediği yerdeki tekerlekler için sıfır olarak alınır.
Sonuç değerleri:
Yj : Tekerlek j’nin temas noktasında yanal kuvvet, (EN 13001-2’de Fyij )
YF : Kılavuz vasıtalarında yanal kuvvet.(EN 13001-2’de Fy )
Şekil D.1a’ya göre 4 tekerlekli, flanş kılavuzlu, mil bağlantısız (W = 0) ve j tekerlek sayısındaki kren için, Eşitlik
(D.1) ila Eşitlik (D.3), aşağıda belirtilen eşitliklerdeki şartlara indirgenebilir:
a) Y1 = μfZ1 b) Y2 = Y3 = 0 c) Y4 = μfZ4 d) YF = Y1 + Y4 (D.4)
D.2.2 Mil bağlantısı

Kren tekerlekleri, taşıyıcılar arasında miller ile bağlanmışsa, güzergâhtan sapma kuvvetleri artar. Mildeki her
iki tekerleğin tekerlek yükleri aynı değerde ise, güzergâhtan en büyük sapma kuvvetleri hesap edilir.
İşlem: (Şekil D.1e)). Eşitlik (D.5a)) ile her bir mil i’nin nihai tekerlek kuvveti (Wİ) hesaplanır. Eşitlik (D.5b)) ileWi,
W’ye eklenir. W değeri Eşitlik (D.2a))için gereklidir. Her bir münferit milin Xi kuvveti, Eşitlik (D.5c))’den elde
edilir.
Z1i Z2i
a) Wi  b) W   Wi c) Xi  f lb Wi (D.5)
Z1i  Z2i
Burada;
Z1i : Mil i’nin birinci tekerleğinin tekerlek yükü (Z1i> 0), (i = 1,…m m = mil sayısı),
Z2i : Mil i’nin ikinci tekerleğinin tekerlek yükü (Z2i> 0),
l : Kren mesafesi.
Mil bağlantısı mevcutsa, havai hat arabasının konumu, eşit tekerlek yüklerine sahip olacak şekilde
ayarlanmalıdır (genellikle kren mesafesinin ortasında).
54
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
D.2.3 Örnekler
Açıklama
1 Rijit yapı 2 Rayın yönü 3 Havai hat arabası 4 Mil bağlantısı 5 Mafsal
Şekil D.1 -Krenler ve 3 tekerlekli havai hat arabası
j1 ve j4 vektörleri, tekerlek kuvvet bileşenlerinin her ikisini de (Yi ve Zi) (j = 1 ila 4) temsil eder.
a) Şekil D.1a: Flanş kılavuzlu köprülü kren

Eşitlik (D.1) ila (D.3) ile birlikte Madde 5.2.1.4.3: μf = 0,25, S = 10 N, Sd= 5 Nm, Sdd= 5 Nm2, b = 1 m-1,
YF=1,25 N, Y1,2,3,4={0,25 0 0,1} N.
Veya doğrudan Eşitlik (D.4) ile: Y1,2,3,4={0,25 0 0,1} N, YF = 1,25 N
b) Şekil D.1b: Kılavuz makaralı ve mil bağlantısı olan/olmayan köprülü kren.
Mil bağlantısı olmayan: μf= 0,25, S = 4 N, Sd = 3 Nm, Sdd= 2,5 Nm2, b = 1,2 m-1, YF= 0,1 N,
Y1,2,3,4={0,1 - 0,05 - 0,05 0,1} N.
Bir mil bağlantısı olan W1 (Şekil D.1e): W1 = 0,5 N, W = 0,5 N, b = 0,057 m-1, YF= 0,96 N,
Y1,2,3,4={0,24 0,24 0,24 0,24} N, X1 = 0,071 N.
İki mil bağlantısı olan W1 ve W2: W1,2 = {0,5 0,5} N, W = 1 N, b = 0,029 m-1, YF= 0,98 N,
Y1,2,3,4={0,25 0,24 0,24 0,25} N, X1,2 = {0,036 0,036} N.
c) Şekil D.1c: Üç tekerlekli havai hat arabası. μf= 0,158, S = 118 kN, Sd= 59 kNm, Sdd= 44,25 kNm2,
b = 1,33 m-1, YF= 6,3 kN, Y1,2,3={4,7 - 1,5 3,1} kN.
d) Şekil D.1d: Mafsallı ayaklı portal kren. μf= 0,25. Mafsallı ayak taşıyıcısı: Y1,2={0 0,25} N, YFP= 0,5 N,
Sabit bacak taşıyıcısı: Y3,4={0 0,25} N, YF= 0,25 N
55
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
D.2.4 Notlar
İki raydan fazla W = 0 yapıları, yukarıda belirtilen metot ile hesaplanabilir..
Rijit yöntem için eşitlik türetilişi:
Eşitlik (D.1) ila Eşitlik (D.3);Madde D.3.2, Eşitlik (D.6) ila Eşitlik (D.11)’den elde edilebilir. Bütün sj, sj = 0’a
ayarlanır. Sürtünme kayma ilişkisi, güzergâhtan sapma açısını: μf() = μf() σ/ = μfσ/ dikkate alan doğrusal
bir şekil arz eder. Eşitlik (D.7), Yj = μfσjZj / eşitliğine dönüştürülür. Eşitlik (D.6), bu ifadeye yerleştirilirse, bunun
bir kısmı 𝛼̇ ⁄(𝛼𝑥̇ ) = −𝑏 olarak kullanılabilir. Mil bağlantısı, boylamasına kaymaya sebep olur 𝜎𝑥 =
𝑙 𝑑𝛼 ⁄𝑑𝑥 = 𝑙𝛼̇ ⁄𝑥̇ . Boylamasına kayma sebebiyle XW  f  x  W  f x W /  kuvvetler, l mesafesinde
MW  lXW momentini meydana getirir. XW , önceden verilen ifade ile değiştirilirse, burada da bir kısım 𝛼̇ ⁄(𝛼𝑥̇ ) =
−𝑏 olarak kullanılabilir. Eşitlik (D.10), mil bağlantısının etkisi ile kapsamı genişler: 0 = MW   Yj dj . Bu
sebepten, sadece b bilinmeyendir ve b’nin dönüşümünden sonra Eşitlik (D.2)’de belirtildiği gibi hesaplanabilir.
Daha fazla bilgi için kaynaklara bakılmalıdır.
D.3 Esnek yöntem ile güzergâhtan sapma kuvvetlerinin hesaplanması
D.3.1 Genel
Aşağıdaki hesaplama yönteminde, yapı, Madde D.1.1’deki kabullere göre rijit olarak temsil edilir. Bu yaklaşım,
tek taraftan kılavuz vasıtalarına sahip portal krenler için önemlidir.
D.3.2 Hesaplama yöntemi

Şekil D.2a, kılavuz merdanelere sahip dört tekerlekli krenin model karakteristiklerini bir örnek olarak gösterir.
Köprü bacakları (Portal) esnektir. Taşıyıcıların her ikisi, rijit olarak kabul edilir. Güzergâhtan sapma açısı (),
kılavuzlu taşıyıcıda uygulanır. Öndeki kılavuz makara, ray ile temas halindedir. Şekil D.2b kuvvetleri gösterir.
Merkezden kaçık olarak etki eden kuvvet (YF), kılavuzu bulunmayan taşıyıcıda momenti (M) etkiler. Yapının
esnekliğine göre, kılavuzu bulunmayan taşıyıcının güzergâhtan sapma açısı Δile artar. Açıların tamamı
küçüktür.
a)Geometri b) Kuvvetler ve momentler c) Örnek: Yarı portal kren
Açıklama
1 Taşıyıcı rijit olarak kabul edilir
2 Yapı, şekil değişikliğine uğramış
3 Ray
Şekil D.2 - Geometri, kuvvetler ve destek şartları
İşlem: Seyir yönü seçilir. Her bir tekerlek numaralandırılır (j = 1, 2, …, n). Eşitlik (D.6)’dan Eşitlik (D.10)’a kadar
olan eşitlik serisi düzenlenir. Eşitlik serisi, bilinmeyen sadece iki değişkeni Δ ve (𝑎̇ ⁄𝑥̇ ) kapsayarak Eşitlik (D.9)
ve Eşitlik (D.10)’a azaltılabilir. Sayısal olarak çözülür. Yj kuvvetleri, Eşitlik (D.7)’de hesaplanır. Kılavuz
vasıtalardaki YF kuvveti, Eşitlik (D.11) ile tanımlanır.
𝑎̇
𝜎𝑗 = 𝛼 + 𝑠𝑗 ∆𝛼 + 𝑑𝑗 ( 𝑥̇ ) (D.6)
56
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Yj  f   j  Z j (D.7)
M   s jb j Yj (D.8)
Δ = hmM (D.9)
0   Yj dj (D.10)
YF   Yj (D.11)
Burada;
 : Madde 5.2.1.4.2’ye göre güzergâhtan sapma açısı (radyan) (m/m ile uyumlu olarak),
Zj : Tekerlek j’nin tekerlek yükü (Zj ≥ 0), (j = 1,2, ….,n; n = tekerlek sayısı),
Havai hat arabası, azami yükü taşır. Havai hat arabası, kılavuz vasıtaları olmayan kren tarafında
konumlandırılmalıdır.
sj : Dönüştürme: s j = 0 Kılavuz vasıtalarına sahip taşıyıcının tekerleklerinin ayarı,
s j = 1 Kılavuz vasıtalarına sahip olmayan taşıyıcının tekerleklerinin ayarı.
M : Taşıyıcının tekerleklerine uygulanan Yj kuvvetleri ile hareketli uç taşıyıcıyı döndüren moment.
hM : Köprü bacaklarının birim momentteki açı olarak esnekliği (örneğin, rad/Nm). Şekil D.2c: kılavuz
vasıtalarına sahip taşıyıcıda sabit destek. Gezer destek ve kılavuzu bulunmayan taşıyıcıda etkili olan
harici moment. (Statik programla açı değişimi bulunur veya basit durumlarda doğrudan hesaplanır).
dj : = xF – xj .Seyir yönünde ön kılavuz vasıtalarından tekerlek j’ye olan mesafe,
(dj, ön kılavuz vasıtalarının ilerisinde çalışan tekerleklerde negatif olarak alınır).
bj : = xj – xb .Tekerlek j’den nötr hatta (xb) olan seyir yönündeki mesafe. (Bu hat, yaklaşık düşey hatta
eğilme bakımından nötrdür (örnek için, Madde D.3.3). Gezer taşıyıcıya uygulanan Y kuvvetinin Δ’da
herhangi bir değişiklik meydana getirmediği yerde xb koordinat olarak işaretlenir) (bj, nötr hattın
arkasında çalışan tekerlekler için negatif olmalıdır).
Sürtünme kayma ilişkisi, Madde 5.2.1.4.3’e göredir.

 f   j   0 1  e
250  j
  sgn  
j (D.12)
Burada;
 f   j  : Kayma katsayısı,
μ0 : 0,30’a eşit olan tutunma faktörü
e : Matematiksel sabit 2,718
σ : Kayma faktörü
sgn : (signum fonksiyonu) =sgn(x) = {x< 0 için -1, x = 0 için 0, x> 0 için 1}.
Hesaplama değerleri:
σj : Tekerlek j’nin yanal kayması,
μf (σj) : Madde 5.2.1.4.3’e göre yanal kayma (σj) ile tekerlek j’nin sürtünme katsayısı,
Δ : Esnek şekil değişikliği sebebiyle ilave güzergâhtan sapma açısı,
𝑎̇ ⁄𝑥̇ : Birim seyir hızındaki köprü bacaklarının dönme hızı (𝑥̇ > 0). 𝑥̇ için ayrı bir değere gerek yoktur.
Yj : Tekerlek j’nin yanal kuvveti,
YF : Kılavuz vasıtalarındaki kuvvet.
57
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
D.3.3 Örnek
Kılavuz makaralı ve tek taraflı kılavuza sahip
(yandaki şekil) yarı portal kren. Kiriş ve ayak,
katı yuvarlak çubuktur.
Veriler:
h = 4 m, l = 6 m, d = 0,3 m
E = 210000 N/mm2, G = 81000 N/mm 2
Zj = {120 119 27 35} kN

dj = {0,25 2,75 2,75 0,25} m
bj = {1,25 - 1,25 - 1,25 1,25} m
sj = {1 1 0 0} m
 = 0,0033 rad
Ara hesaplama:
l h l  64 h  32
hm    
E ax G P E  d 4
G  d4 1 : Yaklaşık olarak düşeyde eğilmeye göre nötr hat (xb)
rad 2 : Havai hat arabası
 0,000134
kNm
Şekil D.3
Sonuç: Yj = {30,2 2,2 - 5,4 5,0} kN, YF = 32 kN, Δ = 0,00468 rad, 𝑎̇ ⁄𝑥̇ = - 0,00281 rad/m
D.3.4 Notlar
’ya göre sürtünme kayma ilişkisinin μf (σj) doğrusal şekli, esnek modeller (  + Δ) için uygulanabilir değildir.
Doğrusal model, tabi olmayan yüksek güzergâhtan sapma kuvvetlerini oluşturan doğal olmayan yüksek
sürtünme değerlerini ortaya çıkaracaktır.
Türetme:
Eksantrik olarak etki eden kuvvet (YF), seyir sırasında krenin dönmesine 𝑎̇ ⁄𝑥̇ sebep olur. Tekerleğin yanal
kayması, 𝜎𝑗 = 𝛼 + 𝑠𝑗 ∆𝛼 + 𝑦̇𝑗 ⁄𝑥̇ ’tir. Bu kayma, taşıyıcının açılı konumundan ve bu tekerleğin kılavuz
vasıtalarına olan dj mesafesinden etkilenir. − 𝑦̇ 𝑗 ⁄𝑥̇ = 𝑑𝑗 𝑎̇ ⁄𝑥̇ ’de Eşitlik (D.6) uygulanır. Eşitlik (D.7), tekerleğin
yanal kuvvetini tanımlar. Eşitlik (D.8), köprü bacakları ile kılavuzsuz taşıyıcı arasında etkili olan momenti
tanımlar. Moment, nötr fiberin konumuna göre hesaplanır. Böylece Eşitlik (D.9)’da köprü bacaklarının şekil
değişikliği belirlenir. Eşitlik (D.10), kılavuz vasıtalar tarafından çevrelenen krenin tamamındaki momentlerin
toplamını belirtir. Eşitlik (D.11), bütün kuvvetlerin toplamına dairdir.
58
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
metin iptal edilmiştir
59
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek E
(Bilgi için)
Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler

E.1 Genel
Havai hat arabaları kiriş destek düzenlemesine bakılmaksızın kirişin flanşlarında hareket ettiğinde, tekerlek
yükünün (F) uygulama yerinde ikincil gerilme olarak flanş eğilme gerilmeleri oluşur.
Eşitlikler ve katsayılar, ana kirişlerin iki tipi için verilmiştir:
a) MaddeE.2: I profil ana kiriş

b) MaddeE.3: Kutu profilli ana kiriş
Gerilmeler; EN 13001-2 ’ye uygun olarak ve yorulma dayanım denemesinde belirlendiğinde kısmi
gerilmeler, bütün gerilmelerle birleştirilmelidir. A, B ve C yük birleşimlerinde (EN 13001-2), yorulma
dayanımının denemesinde (A yük birleşimleri) levhalardaki kısmi gerilmeler, bütün gerilmelerle
birleştirilmeden önce 0,75 ile çarpılmalıdır.
Tekerlek yükleri (F) simetrik değilse kısmi gerilmeler, azami tekerlek yükü ve ilgili i mesafesi ile hesaplanır. Bu
flanş eğilme gerilmeleri ve ana gerilmelere ilaveten, simetrik olmayan yük uygulama yerinden kaynaklanan
burulma gerilmeleri, kirişin enine kesitinde hesaplanmalıdır.
Not - Kısmi gerilmeler, flanş levhasının eğilme ile fazladan şekil değiştirme özelliği veya bağlantı levhasının
fazladan şekil değiştirme özelliği sebebiyle 0,75 faktörüyle azaltılabilir.
Aynı ek yeri veya ayrıntı için, levhanın eğilmesindeki yorulma dayanımı, tipik olarak gerilmeden % 30 ila % 60
daha yüksek olduğundan, yorulma analizlerinde kısmi gerilmenin etkisi azaltılabilir.
E.2 Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler (I profil ana kiriş)

Bu gerilmeler, σFx ve σFy olarak x ve y yönlerinin her ikisinde etki eder (Şekil E.1a) ve b)).
Gerilmeler, aşağıda belirtilen eşitliklerle hesaplanır:
F
Fx  c x    (E.1)
t 2f
F
Fy  c y    (E.2)
t 2f
Bu kısmi gerilmeler, 0,75 ile çarpılmalı ayrıca statik ve yorulma analizlerinde bütün gerilmelerle birleştirilmelidir.
60
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
a) Paralel flanşlı I profil b) Eğimli flanşlı I profil
Şekil E.1 - I profillerde kısmi gerilmelerin hesaplama noktaları
0, 1 ve 2 hesaplama noktalarında alt flanşın alt yüzeyinde gerilmeler için c x(  ) ve cy(  ) katsayıları Çizelge
F.1’de verilmiştir. Flanşın üst yüzeyindeki gerilmeler, zıt işarete sahiptir.
F, tf, i ve  değişkenleri, aşağıda açıklanmıştır:
F : Yükseltme faktörlerini ( i ) kapsayan azami tekerlek yükünü temsil eder,

tf : Flanşın teorik kalınlığı (tolerans ve aşınma hariç). Eğimli flanşlı kiriş için tf, tekerlek kuvvetinin
uygulama noktasından alınmıştır (Şekil E.1b, Nokta 1),
i : Kirişin kenarından yük uygulama noktasına olan mesafe,
b : Flanşın genişliği,
s : I profil gövdesinin kalınlığı,
 : Aşağıdaki eşitlikten hesaplanır:
i
 (E.3)
0, 5  b  s 
Çizelge E.1 - Kısmi gerilme katsayıları
Gerilme tipi Paralel flanşlı I profil Eğimli flanşlı I profil

Boylamasına cx0 = 0,050 - 0,580  + 0,148 e 3,015  cx0 = -0,981 -1,479  + 1,120 e 1,322 
eğilme
gerilmeleri cx1 = 2,230 - 1,490  + 1,390 e -18,33  cx1 = 1,810 - 1,150  + 1,060 e –7,700 
cx2 = 0,730 - 1,580  + 2,910 e -6,00  cx2 = 1,990 - 2,810  + 0,840 e –4,690 
Çapraz eğilme cy0 = -2,110 + 1,977  + 0,0076 e 6,53  cy0 = -1,096 + 1,095  + 0,192 e –6,000 
gerilmesi
cy1 = 10,108 - 7,408  - 10,108 e -1,364  cy1 = 3,965 – 4,835  - 3,965 e –2,675 
cy2 = 0 cy2 = 0
Aşağıda sayıların açıklaması verilmiştir:
0 : Geçiş bağlantı levhası/flanş geçişinde gerilme,

1 : Yük uygulama noktasında gerilme,
2 : Kirişin kenarında gerilme.
61
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
E.3 Alt flanş üstünde tekerlek yükleri ile kutu profil kirişindeki kısmi gerilmeler
Açıklama
0, 1, 2 E.2’de belirtilen hesaplama noktaları
3 I profil gövdesinin kaynak birleşim yerinde hesaplama noktası
4 Havai hat arabasının tekerleği
5 Toplam eğilme gerilmesi σxg
Şekil E.2 - Kutu profil kirişte kısmi gerilmelerin hesaplanmasında kullanılan semboller
Çizelge E.2’de kutu profil kirişin alt flanşında kısmi gerilmelerin hesaplanması için eşitlik ve katsayılar
belirtilmiştir. Kullanılan semboller, Şekil E.2’de belirtilmiştir.
Not - Eşitlikler ve katsayılar, sonlu eleman yöntemi analizleri ve hesaplamalarının sonucuna dayalıdır.
i
Çizelge E.2’de kullanılan  sembolü,   olarak tanımlanmıştır. (E.4)
a  tw
0, 1, 2 noktalarında gerilme işaretleri, alt yüzeyde geçerlidir. Üst yüzeyin gerilmesi, zıt işarete sahiptir.
62
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge E.2 - Gerilmeler ve katsayılar için eşitlikler
Nokta Gerilme eşitlikleri Katsayılar Semboller ve

sınırlar
0 F Cx0 = 0,123 + 0,48  +0,194  2 Bütün eşitlikler için
 x0  Cx0 geçerlidir
t 2f – 0,5arctan (5rt – 1,375)
rt = tw / tf
F Cy0 = – 1,3067 – 1,45rt
 y0  Cy0 2 + 0,5833 rt2 + 1,933  2a<b< 16a
tf
0,1 <i/a< 0,5
0,15 <rt< 0,8
1 F
x1  Cx1 Cx1  2,23  1,49   2e18,33 1  1,5rt   0,4rt2,5
t 2f
F
y1  Cy1
t 2f 
Cy1  0,33 rt  1  1  2rt  0,3  0,4sin 3,4  0,4rt2  
2 F 4
 x2  Cx2
t 2f Cx2  -0,95 
2,70
 2  0,5 
rt0,333 
 1,2    - 0,1
0,25
 0,2 
- 0,76 
 rt 

y2  0
Cy2 = 0
3 I profil gövdesindeki Czm = 0,4 + 1,8 rt2

gerilme, membran (m) h
ve eğilme (b) rh 
I profil 𝑏 tw
gövde- gerilmesinin toplamıdır 𝐶𝑧𝑏 = (0,01 + 0,0212𝑟𝑡3 ) . (0,125 − 0,25)0,125
𝑎
sinde ve 4mm ≤ tw≤12 mm
kaynak σz3 = σz3m+ σz3b
birleşim kz0= 2 + 1,5 sin (1,5  (0,35- rt))
yerinde
𝐹 + 0,45 sin (4  (rt – 0,5))
σz3 = Czm
(𝑑+𝑡𝑓 )𝑡𝑤
k z0
6𝐹𝑑
k zh  1 
+kzhCzb 3 1  0,0004536rh3
𝑡𝑤 [1+(2𝑟𝑡 )−3 ]
Kaynak işlemi aşağıdaki şartları karşıladığında, 3 noktasındaki kaynak birleşme yerinde doğrudan çekme
gerilmesi ve eğilme gerilmesinin toplamına atıfta bulunulur.
Doğrulanmış nüfuziyet p ile dolgu kaynağı şartları: t≤6 mm için p≥1 mm ve t>6 mm için p≥tw /4, 0,5tw≤ aw≤
0,7tw, kalite seviyesi C (EN ISO 5817). Yorulma dayanımı 63.
Doğrulanmış nüfuziyet p ile dolgu kaynağı şartları: t>6 mm içinp≥1 mm, 0,6tw≤ aw≤ 0,7tw, kalite seviyesi C.
Yorulma dayanımı 56.
Doğrulanmamış nüfuziyet ile dolgu kaynağı: 0,6tw≤ aw≤ 0,7tw, kalite seviyesi C. Yorulma dayanımı 50.
Doğrulanmamış nüfuziyet ile dolgu kaynağı: 0,5tw≤ aw≤ 0,6tw, kalite seviyesi C. Yorulma dayanımı 40.
p, kaynak nüfuziyeti olduğundan toplam kaynak kalınlığı s = aw + p (Şekil E.2).
63
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek F
Gürültü deney kodu
F.1 Genel
Bu gürültü deney kodu, etkin olarak ve standard şartlar altında köprülü ve portal krenlerin gürültü emisyonunun
belirlenmesi, beyanı ve doğrulanmasını gerçekleştirmek amacıyla gerekli bütün bilgileri kapsar.
Gürültü emisyon karakteristikleri, operatörün konumlarında emisyon, ses emisyonu basınç seviyelerini kapsar.
Bu niceliklerin belirlenmesi aşağıda belirtilenler için gereklidir:
 Yayılan gürültüyü beyan etmek amacıyla imalatçılar için,

 İlgili aile içerisindeki makinalar tarafından yayılan gürültünün karşılaştırılmasının yapılması amacıyla,
 Tasarım safhasında gürültünün kaynağında kontrolü amacıyla.
Bu gürültü deney kodunun kullanılması, kullanılan temel gürültü ölçme metodunun doğruluk sınıfına göre tespit
edilen belirli sınırlar içerisindeki gürültü emisyon karakteristiklerinin tayininin tekrarlanabilirliğini sağlar. Bu
standardda, müsaade edilen gürültünün belirlenmesi metotları aşağıda verilmiştir:
 Krenin en gürültülü bileşenleri tarafından yayılan toplam gürültüyü belirlemek için hesaplama metodu (F.3).
Bu metot, ölçülen değerler mevcut olmadığında sistematik olarak kullanılmalı ve hesaplama ile bulunan
değer, kullanma talimatlarında verilmelidir (Madde 7.3.1).
Gürültü, kren imalatçısının tamamen kontrolü altında olmadığından, kren güç temini kablo askı sistemi
veya iletken çubuklardan kaynaklanan gürültü dâhil, seyir esnasında ray ile tekerlek temasından ve kren
köprü çalışma rayları yapısından kaynaklanır.
Bu metot, kullanıcının sahasında kurulan krenin gerçek gürültü emisyon değerini yaklaşık olarak ölçer.
 Kren, kullanıcının sahasında kurulduğunda, operatör konumunda ses basınç seviyesini ölçme metodu
(F.4).
Bu ses basınç seviyesi; vinci, krenin sabitlendiği yapı ve oda veya çevresinin sesle ilgili karakteristiklerini
kapsadığından emisyon ses basınç seviyesi değildir.
Belirsizliklerin ilave edildiği ses basınç değeri, çalışma yerinde 70 dB(A)’yı geçerse, bu metod, hesaplanan
değerlere göre bir önceliğe sahip olur.
Ölçmeile, biri kaldırma ve çapraz hareket, diğeri krenin seyri için olan iki değer belirlenir. Her iki değer,
kullanma talimatlarında verilmelidir (Madde 7.3.1). Operatör konumunda ses basınç seviyesi için, her iki
değer dikkate alınmalıdır. Kaldırma, çapraz hareket ve seyir aynı zamanda meydana geldiğinde, gerçek
değer, sözü edilen iki değerin en büyüğünden daha yüksek olabilir.
Operatör konumunda, A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi 85 dB’den daha yüksek olan krenlerde, ses
güç seviyesi belirtilmelidir. Gerekli değerlerin belirlenmesi, Madde F.4.1.2’de açıklanmıştır.
Köprülü ve portal krenlerde C ağırlıklı tepe ses emisyonu basınç seviyeleri, tipik olarak çok düşüktür ve
ölçmeye ve rapor etmeye gerek yoktur.
F.2 Makina ailesinin açıklaması

Bu Ek, sabit yük kaldırma teçhizatını da içerecek şekilde amaçlanan çalışma şartları için tam olarak kurulan
bu standardın kapsamındaki münferit köprülü veya portal krene uygulanır.
64
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
F.3 Normal ses emisyonu basınç seviyesinin hesaplama ile belirlenmesi
F.3.1 Metodun esasları

Operatör konumunda normal ses emisyonu basınç seviyesi, krendeki mevcut ana gürültü kaynaklarına bu
konumda katkıda bulunanlarda dahil olmak üzere toplam olarak hesaplanır. Katkıda bulunan hususlar, imalatçı
tarafından belirtildiği gibi, bu ana gürültü kaynaklarından elde edilebilir.
F.3.2 Hesaplama
A ağırlıklı ses güç seviyeli (LWA) verilen gürültü kaynağının katkısı, aşağıdaki eşitlikle hesaplanır:
 S 
LpA  L WA  10lg   (F.1)
 S0 
Burada;
LPa : Operatör konumunda nihai A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
LWA : Kaynağındaki A ağırlıklı ses güç seviyesi (dB) (örneğin: 1 pW),
S : Dikkate alınan yer ile ses kaynağının arasındaki r mesafesi, 2  r2,
S0 : 1 m2
Hesaplamada kullanılacak bileşenlerin ses güç seviyesinin değerleri, krenin beyan yüklerine ve hızına karşılık
gelmelidir.
Hesaplama ile dikkate alınacak gürültü kaynakları aşağıda belirtildiği gibidir:
 Kaldırma mekanizması,
 Havai hat arabası çapraz hareket mekanizması,
 Kren seyir mekanizması,
 Güç tahrikli olduğunda sabit yük kaldırma teçhizatı.
Değerler, elektrik kumanda kabinleri ve güç kaynağının gürültüsünü kapsamalıdır.
Tipik gürültü kaynakları Şekil F.1’de gösterilmiştir. Operatörün, kaynakları da içeren düşey düzlemde olduğu
kabul edilir. Güçle tahrikli çalışan yük kaldırma teçhizatı için, en yakın normal çalışma mesafesi göz önünde
bulundurulmalıdır.
Hesaplamalar için kullanılan A ağırlıklı ses güç seviyeleri ve r mesafelerinin değerleri, rapor edilmelidir.
Şekil F.1 - Köprülü krenin gürültü kaynakları
65
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Farklı ses kaynaklarının etkisi altında belirli bir konumda normal A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi,
aşağıda verilen eşitliğe uygun olarak farklı kaynaklardan elde edilen ses basınç seviyesi değerleri ilave edilerek
hesaplanmalıdır:
N 0,1L 
LpA(toplam)  10 lg  10 pAi  (F.2)
 i1 
Burada;
LpA(toplam) : Normal A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi (örneğin, N kaynaklarından çıkan,
değerlendirilen konumdaki toplam A ağırlıklı ses basınç seviyesi),
LpAi : Ses kaynağı i’den kaynaklanan A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
N : Ses kaynaklarının toplam sayısı.
Hesaplamanın belirsizliği, belirlenmiş olan bileşenlerin ses güç seviyeleri ile açıklanır.
Bu hesaplama metodunda, havadaki gürültü ve zeminden yansıyan sesin etkisi dikkate alınmaz ve bu yüzden
hesaplanan gürültü seviyeleri genellikle ölçülen seviyelerden daha düşüktür.
Not - Aşağıdaki eşitlik, sırasıyla 70 dB(A) ve 72 dB(A) A ağırlıklı iki ses basınç seviyesinin toplamı ile ilgili
metodu gösterir:
LpA(toplam)  10lg 100,170  100,172   72,1 dB  A  (F.3)
F.4 Kumanda yerlerinde ve belirtilen diğer konumlarda ses emisyonu basınç

seviyesinin ölçme ile belirlenmesi
F.4.1 Ölçme metotları ve noktaları
F.4.1.1 Çalışma konumlarında ses basınç seviyesinin ölçülmesi

Ses emisyon basınç seviyesi ölçmeleri, aşağıda belirtilen noktalarda EN ISO 11201’e göre yapılmalıdır:
a) Ölçmeler kumanda yerlerinde veya içerisinde yapılmalıdır.
Askıda hareketli kumanda yeri olması durumunda ölçme noktası, kren köprü çalışma rayının düşey
düzleminden (raylar farklı yüksekliklerde ise en yakın raydan) kren mesafesinin ¼’ünde ve 1,6 m
yükseklikte askıdaki kumandalar ile tanımlanan düşey düzlemde olmalıdır (Şekil F.2).
b) Kren işletme alanında çalışan personel varsa ve askıdaki kumanda için ölçme yapılmamışsa ölçmeler,
döşeme veya zemin seviyesinde, zeminden 1,6 m yükseklikte, kren köprü çalışma rayının düşey
düzleminden (raylar farklı yüksekliklerde ise en yakın raydan) kren mesafesinin ¼’ünde, en dıştaki ray
tekerlekleri tanımlanan düşey düzlemden 1 m mesafede yapılmalıdır. Ölçülen en yüksek değer, konumu
ile birlikte rapor ve beyan edilmelidir (Şekil F.3).
Bu ölçme, radyo dalgalı kumanda gibi sabit olmayan operatör konumlarını kapsar.
Kren seyrederken ölçmeler sırasında ölçme noktası, sabit tutulmalıdır.
66
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Şekil F.2 - Askıdaki kumanda ile gürültü ölçme noktası
Şekil F.3 - Radyo kumandası ile birlikte ölçme noktası
F.4.1.2 Belirlenen konumlarda ses güç seviyesi veya ses basınç seviyesinin belirlenmesi
Çalışma konumunda A ağırlıklı ses basınç seviyesi 80 dB(A)’yı aşarsa, ses güç seviyesinin belirlenmesi
gereklidir. Çok büyük makinalarda, A ağırlıklı ses güç seviyesi yerine, makinanın etrafında belirlenen
konumlarda A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi belirtilebilir. A ağırlıklı ses basınç seviyesi, bir çalışma
konumunda 80 dB(A)’yı aşarsa, köprülü ve portal krenlerde aşağıda belirtilen durumlardan biri uygulanmalıdır:
a) İç mekanda kullanılan köprülü krenler (ve bazen portal ve yarı portal krenler), genellikle holün tavanının
yakınına yerleştirilir ve krenin uç noktaları, duvar veya sütunlara yakın durur. Bir montaj yerinden diğerine
değişen kren etrafında, bir çok yansıma yapan ve abzorbe eden yüzeyler vardır. Bu çeşit montaj şartları,
ses güç seviyesinin belirlenmesinde sesle ilgili ortam şartlarını karşılamaz (EN ISO 3744:2010, Ek A). Bu
sebepten, A ağırlıklı ses güç seviyeleri, aşağıda belirtilen koordinatlar ile tanımlanan altı konumda
ölçülmeli ve beyan edilmelidir:
67
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
1) x = 0,20l, 0,50l, 0,80l,

2) y = - h, h,
3) z = 1,6 m
ve aşağıda belirtilen iki konumda:
x = 0,10l, 0,90l y = 0, z = 1,6 m
burada,
l : Kren uzunluğu (S),

h : Zemin seviyesinden ana kaldırma havai hat arabasının tepesine kadar ölçülen mesafe,
x : Zemin seviyesinde kirişin/kirişlerin esas simetri hattının aşağısında ve paralel olan ayrıca
destekleyici seyir raylarının birinde düşey hattın merkezinde yer alır,
y : Krenin seyir raylarına paralel olan yatay koordinat hattı,
z : Düşey koordinat hattı.
Ölçmeler sırasında çalışma çevrimi, Madde F.4.3.2 a)’da belirtildiği gibi olmalıdır.
b) Dış mekan köprülü ve portal krenler, en fazla 16 m yarıçapında boyutlara sahiptir. Bir çok durumda, montaj
şartları, ses güç seviyesinin belirlenmesi ile ilgili kuralları karşılamaz. Ses güç seviyesinin belirlenmesi, iç
mekan krenlerindeki gibi tamamen aynı şekilde belirlenen konumlardaki ses basınç seviyelerinin ölçülmesi
ve beyanının yerine geçmelidir. Bu belirleme işleminde dirsekler, dirsek üzerindeki kaldırma havai hat
arabası tarafından yayılan ses gücü, kren uzunluğunda tamamen aynı olduğundan ihmal edilebilir. Ancak
bu duruma istisna olarak, ayrı ve sabit makina yerleştirme yerinin, kren uzunluğunun dış tarafında
yerleştirilmesi (örneğin, dirsek üzerinde, l uzunluğu, makinanın yerleşme yerinin tamamını kapsayacak
şekilde uzatılırsa) durumları dikkate alınır. Enlemesine hareket mesafesinin uzunluğu, buna göre
artırılmalıdır.
Ölçmeler sırasında çalışma çevrimi, Madde F.4.3.2 a)’da belirtildiği gibi olmalıdır.
c) Dış mekan portal kren, yeterince küçük ve sesle ilgili ortam yeterli olduğunda, ses güç seviyesi EN ISO
3744’e uygun olarak belirlenmelidir. Referans kutu ve ölçme yüzey parametreleri, aşağıda belirtilen
esaslara göre belirlenmelidir:
1) l1 uzunluğu, krenin uzunluğudur. Sabit makinalar, kren uzunluğunun dışına yerleştirilirsel1, bunları
kapsayacak şekilde uzatılmalı,
2) l2 genişliği, yz düzleminde dikey bacakların dış yüzeyleri arasındaki en büyük mesafedir,
3) l3 yüksekliği, kren seyir rayından ana kaldırma havai hat arabasının tepesine veya makina yerine kadar
(hangisi daha yüksekse) olan düşey mesafedir.
Anahtar mikrofon konumları, sesle ilgili ortam kurallarına bağlı olarak, 16 m yarıçaplı bir yarım küre
üzerinde veya referans kutusundan itibaren 4 m veya 8 m’ye eşit d mesafesinde paralel hatlı ölçme
yüzeyinde olmalıdır.
d) Havai hat arabasının (yüklü durumda) kaldırma ve enlemesine hareketi ve sabit yük kaldırma teçhizatı için
A ağırlıklı ses güç seviyeleri, sesle ilgili düzenlenen bir ortamda ölçülebilirse, bu değerler, tüm krenin ses
güç seviyesi yerine beyan edilebilir. Enlemesine ölçme sırasında havai hat arabası, gerçek kullanımı temsil
edecek şekilde çelik kiriş (kirişler) boyunca çalışıyor olmalıdır.
Not 1 - Seyir hareketi, ilave sesle ilgili bir ikaz sinyali gerektirecek şekilde genellikle sessiz olduğundan veya
kren imalatçısının sorumluluğu dışında olan tepedeki çalışma yollarının yapılışına bağlı olduğundan
dikkate alınmayabilir.
Not 2 - Yukarıdaki d) şıkkı, seri olarak imal edilen kaldırma makinalarına uygulanabilir. Siparişle yapılan
kaldırma makinası havai hat arabaları, tipik bir şekilde münferit özellik arz eder ve kullanıcının yerinde
montajdan önce düzenlenen sesle ilgili bir ortamda yük ile çalışamaz.
68
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
F.4.2 Kurma ve montaj şartları

Kren, çalışma rayının üzerine, amaçlanan kullanım şartlarında, gürültü ölçmeleri sırasında devre dışı
bırakılması gereken ses alarm sinyalleri hariç tutularak kurulmalıdır.
Gürültüye sebep olan sabit olmayan kaldırma teçhizatlarının mekanizmaları, gürültü ölçme çevrimi sırasında
kapatılabilir.
Not -Sabit olmayan kaldırma teçhizatlarının sebep olduğu gürültü, donanım imalatçısının sorumluluğundadır.
F.4.3 İşletme şartları
F.4.3.1 Genel
Bütün durumlarda, ölçmeler için krenin deney konumu, yansımalar ve diğer çevresel girişimler en aza
indirilecek şekilde seçilmelidir.
İş çevrimleri sırasında kaldırılan yük, tercihan beyan yükü olmalı ancak beyan yükünü uygulamakta zorluk
olduğunda, tipik yükleri temsil eden ve beyan yükü kütlesinin en az % 50’sine sahip bir kütle kullanılabilir.
Kapalı kabinlerdeki ölçmeler, kapılar ve pencereler kapalı durumda ayrıca iklimlendirme ve/veya havalandırma
sistemi/sistemleri, iki çalışma hızı varsa orta değer hızında yapılmalıdır. Sadece iki çalışma hızı varsa, en
yüksek hız değeri kullanılmalıdır. İklimlendirme ve/veya havalandırma sistemleri, devridaim ve dış hava
konumuna sahipse, dış hava konumuna ayarlanmalıdır.
F.4.3.2 Kaldırma ve çapraz hareket

a) Dirsekler olmadan kren çalışma çevrimi
Ölçmeler sırasında çalışma çevrimi aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır:
1) Yük, mesafenin ¼’ünde (ölçme noktasına yakın) azami hızda kaldırılır. Süre, toplam kaldırma
yüksekliğinin bir buçuk katına karşılık gelmelidir.
2) Kaldırma sırasında (kaldırma mesafesinin orta yüksekliğinde) çapraz hareket başlatılır ve mesafenin
¾’üne kadar devam edilir.
3) Çapraz hareketi durdurmadan önce yük indirmeye başlanır ve zemin seviyesine kadar devam edilir.
4) Ters yönde yük başlangıç konumuna geri döndürülür.
5) Havai hat arabasının veya kaldırma teçhizatının dönmesi de kapsandığında, bu çapraz hareket
sırasında olmalıdır.
Hareketlerin eş zamanlı olarak yapılmasında sınırlamalar olduğunda, çevrim açıklaması, buna göre
değiştirilmelidir.
b) Dirsekli kren çalışma çevrimi

Çevrim, a) bendindekine benzer olmalı ve bununla birlikte kaldırma, dirseğin orta noktasında başlamalıdır.
a) ve b) bendindeki deney çevrimleri ve ölçmeler, en az üç defa tekrarlanmalıdır.
Deney sonucu LpA1 , ölçülen azami değerlerin aritmetik ortalamasıdır.
F.4.3.3 Seyir hareketi

Kren seyrederken gürültü ölçmesi, krenin orta mesafesinde yük tutularak ayrı bir şekilde yapılmalıdır.
Ölçme periyodu, referans kutu sabit mikrofona ulaştığında başlamalı ve referans kutunun diğer tarafı mikrofonu
geçtiğinde sona ermelidir.
Not - Referans kutu, gürültü kaynaklarını içerisine alan (bütün kren yapısı) ve yansıma yüzeyinde (zeminde)
son bulan, en küçük paralel hatlı dikdörtgenler prizması biçiminde varsayılan bir hacimdir.
Deney çevrimleri ve ölçmeler, en az üç kez tekrarlanmalıdır.
Deney sonucu LpA 2 , ölçülen azami değerlerin aritmetik ortalamasıdır.
69
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
F.5 Belirsizlikler
Gürültü emisyonu konusunda hiçbir teknik veri, bu gürültü deney kodunun kapsamında olan makine ailesi için
tekrarlanabilirliğin standard sapmasını hesaplama için hâlihazırda uygulanmamaktadır. Bu sebepten, temel
gürültü emisyon standardlarında belirtilen tekrarlanabilirliğin standard sapma değerleri, gürültü beyanı
hazırlanırken, geçici üst sınırlar olarak değerlendirilebilir ve K belirsizliğinin belirlenmesi için kullanılabilir.
İmalatçıların ortak çabasını gerektiren araştırmalar, K belirsizliğinin en düşük değeri ile sonuçlanacak
tekrarlanabilirliğin standard sapmasının muhtemel en düşük değerini belirlemek için gereklidir. Bu tür
araştırmaların sonuçları, bu standardın ileride yayınlanacak baskılarında belirtilecektir.
F.6 Kaydedilecek bilgiler

Ölçmeler, EN ISO 11202:2010, Madde 12’ye göre kaydedilmelidir.
Hesaplama metodu için, kaydedilecek bilgiler, EN ISO 11203:2009, Madde 7’de belirtilmiştir.
F.7 Rapor edilecek bilgiler

Raporlar, A ağırlıklı emisyon ses basınç seviyelerini ve ölçüldükleri veya hesap edildikleri konumları
kapsamalıdır.
Gerekli olduğunda, çalışma çevrimleri sırasında krenin A ağırlıklı ses güç seviyesi veya mekanizmaların ses
güç seviyeleri rapor edilmelidir. Güç seviyelerinin belirlenmesi metodu, belirtilmelidir.
Belirtilen konumlardaki ses basınç seviyeleri, gerekli ses güç seviyesi yerine rapor edilirse (Madde F.4.1.2 a)
ve b)), bu durum rapor edilmelidir. Sesle ilgili ortam durumu da rapor edilmelidir (ortam açıklaması konusunda
kılavuz bilgi için EN ISO 3744:2010, Çizelge A.1’e bakınız).
Krenin seyri sırasında ölçülen gürültü değerleri, belirtilen iş çevrimini temsil eden değerlerden ayrı olarak rapor
edilmelidir (bu tür değerlerin, köprünün çalışma yolları ve yapıdan kaynaklanan gürültüden fazlasıyla
etkilenebilmesi sebebiyle).
Hesaplama metodunda; hesaplama, ses kaynaklarının ve operatörün/operatörlerin kesin konumları, ses güç
girdi değeri için kullanılan değerler ve hesaplama sonuçları için yapılan kabuller rapor edilmelidir.
F.8 Gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanması

Gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanması, EN ISO 4871’e uygun olarak yapılmalıdır. Bu değerler,
tercihan Madde F.4’e uygun olarak elde edilmiş ölçülen değerler veya hesaplanan değerler (Madde F.3)
olmalıdır. Örnek, Çizelge F.1’de verilmiştir.
Gürültü beyanı, EN ISO 4871’detanımlandığı gibi çift numaralı beyanla olmalıdır (örneğin, ayrı olarak belirtilen
gürültü emisyon seviyesi ve belirsizlik). Beyanda, kumanda yerlerinde ve belirtilen diğer çalışma konumlarında
A ağırlıklı ses emisyonu basınç seviyesi değeri 70 dB’i aştığında ve aşmadığında belirtilmelidir.
Gürültü beyanı, gürültü emisyon değerlerinin bu gürültü deney koduna uygun olarak elde edilmiş olduğunu ve
temel standardın uygulandığını (örneğin, EN ISO 11201) açıkça belirtmelidir. Gürültü beyanı, bu gürültü deney
kodundan ve/veya kullanılan temel standarddan herhangi bir sapmayı/sapmaları açıkça belirtmelidir.
70
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Çizelge F.1 - Her bir konum için hesap edilen veya ölçülen değerlerin beyan bilgisi örneği
Model numarası, işletme şartları ve diğer tanımlayıcı bilgi:

Tip, model, beyan kapasitesi, konum vb.
Madde F.3’e göre hesaplanan değer Madde F.4’e göre çalışma konumlarında ölçülen ses basınç
değerleri
LpA(toplam)
Kaldırma ve çapraz hareket Seyir hareketi
LpA1 LpA 2
Belirsizlik Kc Belirsizlik Km1 Belirsizlik Km2

1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde 1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde 1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde
Madde F.4.1.2 c) veya d)’ye göre A MaddeF.4.1.2, a) veya b)’ye göre belirtilen noktalarda ölçülen ses
ağırlıklı ses güç seviyesi/seviyeleri basınç değerleri
Belirtilen noktalar Pİ (xi,yi, zi)

LWA …… LpAi
……
Belirsizlik KWA Belirsizlik Km
Not - Çizelge F.1’de beyan edilen bilgiler, hesaplama ve ölçmenin her ikisinde mevcut olduğunda, sadece
ölçme ile elde edilen bilgiler beyan edilmelidir.
Gürültü emisyon verileri, satış kitapçığında verilmelidir.
Münferit bir krenin gürültü emisyon değerleri doğrulandığında ölçmeler, gürültü emisyon değerlerinin ilk
belirlenmesi ile ilgili uygulamalarda olduğu gibi aynı montaj, kurma ve işletme şartlarında yapılmalıdır.
71
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek G
(Bilgi için)
Krenlerin sebep olduğu kren destekleyici yapıları üzerindeki etkiler
G.1 Genel
Not - İmalatçı, bu Ek’te verilen kren tekerlek ve tampon kuvvetlerinin düzenlemesine uyarak, kren destekleyici
yapı tasarımcılarının prEn 1991-3 ve prEN 1993-6’ya uygun olarak ilgili yük birleşimlerini oluşturmalarını
mümkün kılar.
Açıklama
1 Birinci ray
2 İkinci ray
3 Kanca yaklaşımı 1
4 Kanca yaklaşımı 2
tp1 Havai hat arabasının birinci raya en yakın olduğu konum
Tp2 Havai hat arabasının ikinci raya en yakın olduğu konum
Şekil G.1 - Havai hat arabası konumlarının belirtildiği kren
72
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
G.2 Krenlerin sebep olduğu etkiler

Çizelge G.1’de açıklanan yük etkileri sebebiyle Fx, Fy ve Fz kuvvetleri verilmelidir. Yük konumları, her bir uç
taşıyıcı için azami yükleri belirtmek amacıyla seçilmelidir. Diğer uçtaki eş zamanlı hafif yükler de ilgili
olduğunda verilmelidir.
Çizelge G.1 - Yük etkileri ve ilgili kuvvet bileşenleri
Havai hat
Kuvvet
No. Yük etkisi arabası Açıklamalar
bileşenleri
konumu
1 Krenin kütlesi Fz - -
Havai hat arabası/arabalarının
2 Fz tp1 tp2
kütlesi
3 Kaldırma yükünün kütlesi Fz tp1 tp2
4 Kaldırma yüksüz kren ivmesi Fx, Fy, (Fz*) tp1 tp2
5 Kaldırma yüklü kren ivmesi Fx, Fy, (Fz*) tp1 tp2
Havai hat arabası/arabalarının
6 Fy, (*Fz) tp1 tp2
ivmesi
1. rayda güzergâhtan sapma,
7 Fx, Fy, (Fz*) tp1 tp2
kılavuzlama İlgili durumlar
2. rayda güzergâhtan sapma, verilecektir
8 Fx, Fy, (Fz*) tp1 tp2
kılavuzlama
9 x yönünde hizmet içi rüzgar Fx, (Fy*), (Fz*) tp1 tp2
10 y yönünde hizmet içi rüzgar Fy, (Fz*) tp1 tp2
11 Tampon kuvvetleri Fx, Fy, (Fz*) tp1 tp2
12 Eğimlendirme kuvvetleri Fx, Fy, Fz tp1 tp2
13 x yönünde hizmet dışı rüzgar Fx, (Fy*), (Fz*) Havai hat
arabası/arabaları
14 y yönünde hizmet dışı rüzgar Fy, (Fz*) durma konumunda
Not - (*) ile belirtilen kuvvetler, sadece portal krenlerin genel olarak ilgisini belirtir.
G.3 Dinamik faktörler

Madde 5.2.1’e uygun krene uygulanabilir dinamik faktörler, Çizelge G.2’de liste halinde belirtilmelidir.
Çizelge G.2 - Dinamik faktörler ( i )
Faktör Büyütülecek yük etkisi

1 Kren kütlesi üzerine etki eden kaldırma ve yer çekimi etkileri için dinamik faktör
2 Zeminde sınırlandırılmamış yükün kaldırılmasıyla atalet ve yerçekimi etkileri için
dinamik faktör
3 Kaldırma yükünün kısmi olarak aniden serbest bırakılması ile atalet ve yerçekimi
etkileri için dinamik faktör
4 Düzgün olmayan yüzeyde seyir ile sebep olunan yükler için dinamik faktör
5 Kren tahrik mekanizmalarının ivmesi ile sebep olunan yükler için dinamik faktör (Not’a
bakılmalıdır)
6 Deney yükleri için dinamik faktör
7 Tampon kuvvetleri sebebiyle oluşan yükler için dinamik faktör
Not - Burada belirtilen dinamik faktör ( 5 ), tahrik kuvvetlerinin sebep olduğu ivme şartlarındaki yük etkisi
altında, azami dinamik tekerlek kuvvetinin statik tekerlek kuvvetine (düşey veya yatay) oranı olarak
verilmelidir. Bu tarif, EN 13001-2 ’de belirtilen 5 tarifinden farklıdır.
Ayrı faktörler ( 5 ); kaldırma, seyir ve çapraz hareketteki ivmeler sebebiyle verilmelidir.
73
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek H
(Bilgi için)
Verilen bir uygulama için uygun kren standard serisinin seçimi
Aşağıdaki listede uygulamaya uyan mamul standardı varmı?

EN 13000 Vinçler – Gezer vinçler
EN 14439 Vinçler – Kule vinçleri
EN 14985 Vinçler – Döner kollu vinçler
EN 15011 Vinçler – Köprülü ve gezer köprülü vinçler
EN 13852-1 Vinçler – Kıyı ötesi vinçler – Bölüm 1: Genel amaçlı kıyıötesi
vinçler
EN 13852-2 Vinçler – Kıyı ötesi vinçler – Bölüm 2: Yüzer vinçler
EN 14492-1 Vinçler – Güç tahrikli vinçler ve ceraskallar - Bölüm 1: Güç
tahrikli vinçler
EN 14492-2 Vinçler – Güç tahrikli tamburlu vinçler ve ceraskallar– Bölüm 2:
Güç tahrikli ceraskallar
EN 12999 Vinçler – Yükleyici vinçleri
EN 13155 Vinçler – Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatları
EN 13157 Vinçler – El ile tahrikli vinçler
EN 14238 Vinçler – El ile kumanda edilen yük yönlendirme cihazları
Evet Hayır
Atıfları ile birlikte doğrudan kullanılır
Aşağıdakiler kullanılır:
EN 13001-1 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar
EN 13001-2 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 2 – Yük etkileri
CEN/TS 13001-3-2 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 3-2: Halat sarma
sistemlerindeki tel halatların sınır durumları ve uygunluğun
doğrulanması
prEN 13001-3-3 Vinçler - Genel tasarım - Bölüm 3-3: Tekerlek / ray kişileri sınır
durumları ve uygunluğun doğrulanması
CEN/TS 13001-3-5 Vinçler - Genel tasarım - Bölüm 3-5: Mandallı kancaların sınır
durumları ve uygunluğun doğrulanması
EN 13135 Vinçler(krenler) güvenlik; Tasarım; Teçhizat için şartlar
EN 13557 Vinçler – Kumandalar ve kumanda yerleri
EN 12077-2 Vinç güvenliği – Sağlık ve güvenlik kuralları - Bölüm 2:
Sınırlama ve gösterge cihazları
EN 14205-1 Vinçler – Kişilerin kaldırılması için donanım – Bölüm 1: Asılı
sepetler
EN 14205-2 Vinçler – Kişilerin kaldırılması için donanım – Bölüm 2:
Asansörlü kumanda yerleri
EN 12644-1 Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 1: Talimatlar
EN 12644-2 Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 2: İşaretleme
74
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standardın,2006/42/EC Direktifinin temel gerekleri ile ilişkisi
Bu standard, Avrupa Komisyonunun ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği’nin talimatına göre CEN tarafından
hazırlanmış olup, yeni yaklaşım direktifi 2006/42/EC1’nin temel gereklerini destekler niteliktedir.
Bu standard Avrupa Toplulukları Resmi gazetesinde yayınlandığında ve en az bir üye ülkede ilgili Direktif
altında yürürlüğe konulduğunda bu standardın maddelerine uygunluk, ilgili direktifin ve EFTA düzenlemelerinin
belirli temel gereklerine uyulması suretiyle sağlanır.
Uyarı - İlgili diğer kurallar ve AB Direktifleri, bu standard kapsamındaki mamule/mamullere uygulanabilir.
1TSE Notu: Bu direktif, T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2006/42/AT“Makina Emniyeti
Yönetmeliği” adı altında yayınlanmıştır.
75
ICS 53.020.20 TS EN 15011+A1: 2014-04
EN 15011+A1: 2014
Kaynaklar
[1] EN 614-1, Safety of machinery - Ergonomic design principles - Part 1: Terminology and generalprinciples
[2] EN 1050:1996, Safety of machinery - Principles for risk assessment
[3] EN 1991-3:2006, Eurocode 1 - Actions on structures - Part 3: Actions induced by cranes andmachinery
[4] prCEN/TS 13001-3-3 2, Cranes - General design - Part 3-3: Limit states and proof of competenceof
wheel/rail contacts
[5] EN ISO 11688-2, Acoustics - Recommended practice for the design of low-noise machinery andequipment
- Part 2: Introduction to the physics of low-noise design (ISO/TR 11688-2:1998)
[6] ISO 4301-1:1986, Cranes and lifting appliances - Classification - Part 1: General
[7] ISO 4309, Cranes - Wire ropes - Care and maintenance, inspection and discard
[8] ISO 8566-5, Cranes - Cabins - Part 5: Overhead travelling and portal bridge cranes
[9] ISO 9374-1, Cranes - Information to be provided - Part 1: General
[10] ISO 9374-5, Cranes - Information to be provided - Part 5: Overhead travelling cranes and portalbridge
cranes
[11] ISO 9926-1, Cranes - Training of drivers - Part 1: General
[12] ISO 10245-5, Cranes - Limiting and indicating devices - Part 5: Overhead travelling and portalbridge
cranes
[13] ISO 11660-5, Cranes - Access, guards and restraints - Part 5: Bridge and gantry cranes
[14] ISO 12480-1, Cranes - Safe use - Part 1: General
[15] ISO 12482-1, Cranes - Condition monitoring - Part 1: General
[16] ISO 15513, Cranes - Competency requirements for crane drivers (operators), slingers, signallers and
assessors
[17] ISO 16881-1, Cranes - Design calculation for rail wheels and associated trolley track supporting structure
- Part 1: General
[18] ISO 22986, Cranes - Stiffness - Bridge and gantry cranes
[19] FEM 1.001:1998, Booklet 2
[20] Sanders, Dirk: Einfache Berechnung der Schräglaufkräfte. Hebezeuge und Fördermittel, Verlag Technik,
Berlin 1996/3, pages 74 – 75
[21] Sanders, Dirk: Schräglaufkräfte nichtstarrer Krane. Stahlbau, Verlag Ernst und Sohn, Berlin 1996/8, pages
276 – 284
[22] Sanders, Dirk: Spurführungskräfte von Brückenkranen, elektrische Kopplung der Fahrantriebe. Stahlbau,
1994/4, pages 105 – 111
2Hazırlık aşamasındadır.
76

TS EN 15011 A1 Krenler - Köprülü Ve Portal Krenler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS EN 15011 A1 Krenler - Köprülü Ve Portal Krenler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 53.020.

20 TÜRK STANDARDI TS EN 15011+A1: 2014-04

Krenler - Köprülü ve portal krenler

Cranes - Bridge and gantry cranes

Appareils de levage à charge suspendue - Ponts Krane - Brücken- und Portalkrane

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

− Bu standard yayınlandığında, " TS EN 15011:2012"nin yerini alır.

− Bu standard da atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı Adı

EN 349 Safety of machinery - Minimum gaps to TS EN Makinalarda güvenlik - İnsan vücut

EN 894-1 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894- Makinelerde güvenlik - Göstergelerin

EN 894-2 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894- Makinalarda güvenlik - Göstergelerin

EN 953 Safety of machinery - Guards - General TS EN 953 Makinalarda güvenlik - Koruyucular -

EN, ISO, IEC Adı Adı

EN Cranes - General design - Part 3.1: Limit TS EN Vinçler-Genel tasarım -Bölüm 3-

EN Cranes - Safety - Design - Requirements TS EN Vinçler(krenler) güvenlik; Tasarım;

EN 13155 Cranes - Safety - Non-fixed load lifting TS EN Krenler - Güvenlik - Sabitlenmemiş

EN Cranes - Controls and control stations TS EN Vinçler - Kumandalar ve kumanda

EN Cranes - Access TS EN Krenler - Erişim

EN 60204-11 Safety of machinery - Electrical TS EN Makinalarda güvenlik - Makinaların

EN 60204- Safety of machinery - Electrical TS EN Makinalarda güvenlik - Makinalardaki

EN 60825-1 Safety of laser products - Part 1: TS EN Güvenlik kuralları - Laser mamulleri

EN, ISO, IEC Adı Adı

EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makine ve donanım

EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanımlardan

EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanım

EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makine ve donanım

EN, ISO, IEC Adı Adı

EN ISO Safety of machinery - Safety distances to TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Kol ve

TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili

TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili

ISO 12488-1 Cranes - Tolerances for wheels and travel

Krenler - Köprülü ve portal krenler

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

Bu doküman, EN 15011:2011’in yerini almıştır.

Bu doküman, 19.11.2013 tarihinde CEN tarafından onaylanan Tadil 1’i kapsar.

CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya

Bu standard, EN ISO 12100 ’de belirtilen C tipi bir standarddır.

Bu standard, kişilerin kaldırılmasıyla ilgili şartları kapsamaz.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN 13135, Cranes — Safety — Design — Requirements for equipment (Vinçler(krenler) güvenlik;

EN 13557:2003+A2:2008 ,Cranes — Controls and control stations (Vinçler - Kumandalar ve kumanda

EN 13586 ,Cranes – Access (Krenler–Erişim)

3.1 Köprülü kren

3.2 Portal kren

3.3 Beyan kapasitesi (mRC)

3.4 Kaldırma yükü (mH)

3.5 Kaldırma elemanı

3.6 Alttan asmalı kren

3.7 Doğrudan etkili beyan kapasite sınırlayıcısı

3.8 Dolaylı etkili beyan kapasite sınırlayıcısı

4 Önemli tehlikelerin listesi

Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi

Sıra Bu standarddaki ilgili

2 Elektrikten kaynaklanan tehlikeler 5.3

3 Aşağıdakiler ile sonuçlanan ısıl tehlikeler

4 Aşağıdakiler ile sonuçlanan gürültüden kaynaklanan tehlikeler:

5 Titreşimden kaynaklanan tehlikeler

7 İşlenen malzemeler ve maddeler, kullanılan malzemeler, yakıtlar

temasından kaynaklanan tehlikeler Giriş bölümüne bkz.

8 Makinaların tasarımında ihmal edilen ergonomik prensipler

10 Aşağıdakilerden kaynaklanan beklenmeyen çalışma, beklenmeyen