Tse K 51 Koprulu Vincler

ICS 53.020.
20 BELGELENDİRME KRİTERİ TSE K 51/Mart 2009
BELGELENDİRME KRİTERİ
CERTIFICATION CRITERIA
TSE K 51
Mart 2009
ICS 53.020.20
VİNÇLER (KRENLER) - KÖPRÜLÜ VE PORTAL VİNÇLER
Cranes - Bridge and gantry cranes
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
ICS 53.020.20 BELGELENDİRME KRİTERİ TSE K 51/Mart 2009
Ön söz
− Bu belgelendirme kriteri, CEN tarafından kabul edilen prEN 15011 (2007) standardı esas alınarak TSE
Makina İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve Genel Sekreterliğin 03 Mart 2009 tarihli onayı ile kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
İçindekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .........................................................................................1
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................4
4 Güvenlik kuralları ve/veya alınacak tedbirler .....................................................................................5
5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler ...................................................................................8
6 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin doğrulanması .....................................................32
7 Kullanma talimatı.................................................................................................................................37
Ek A (Bilgi için) - EN 13001-1’e göre işletme hizmetinin belirlenmesi için kılavuz ..............................40
Ek B (Bilgi için) - EN 13001-1’e göre ivmelerin ortalama sayısı ile ilgili Sınıf P’lerini belirlemek için
kılavuz................................................................................................................................................44
Ek C (Bilgi için) - Dinamik katsayının ( φ2 ) hesaplanması.......................................................................45
Ek D (Bilgi için) - Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler............................................................47
Ek E (Bilgi için) - Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler .....................................................53
Ek F Gürültü deney kodu ...........................................................................................................................57
Ek G (Bilgi için) - Vinçlerin sebep olduğu vinç destekleyici yapıları üzerindeki etkiler ......................63
Ek H (Bilgi için) - Verilen bir uygulama için uygun vinç standard serisinin seçimi.............................65
Ek ZA (Bilgi için) - Bu belgelendirme kriterinin Avrupa Birliği direktifleri ile ilişkisi...........................66
Kaynaklar.....................................................................................................................................................67
Vinçler (krenler) - Köprülü ve portal vinçler
1 Kapsam
Bu belgelendirme kriteri, sabit bir konumda monte edilen veya raylar üzerinde metal tekerlekler vasıtasıyla
yada düz çalışma yolu veya pist yüzeylerinde metal olmayan tekerlekler yardımıyla serbest olarak hareket
eden köprülü ve portal vinçleri kapsar. Bu belgelendirme kriteri, sabit olmayan yük kaldırma teçhizatlarına,
kurma ve sökme işlemlerine, çalışma yollarına ve destekleyici yapılara uygulanmaz veya yüzen yada eğimli
kaide üzerine vinçlerin monte edilmesi sebebiyle ilave yükleri kapsamaz.
Bu belgelendirme kriteri, kişilerin kaldırılmasıyla ilgili şartları kapsamaz.
Bu belgelendirme kriterinde, imalatçı tarafından amaçlandığı gibi ve öngörülebilen şartlar altında

kullanıldığında, köprülü ve portal vinçlerle ile ilgili bütün önemli tehlikeler, tehlikeli durumlar ve olaylar
belirtilmiştir.
Muhtemel patlayıcı ortamlar, iyonlaşan radyasyon ve EN 61000-6-2 dışında elektromanyetik alanlarda

çalışma sebebiyle belirli tehlikeler, bu belgelendirme kriterinin kapsamında değildir.
Bu belgelendirme kriteri, yayımı tarihinden sonra imal edilen köprülü ve portal vinçlere uygulanır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu belgelendirme kriterinde, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf
yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih
belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu belgelendirme kriterinde de tadil veya
revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en
son baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN ISO Safety of machinery -Basic concepts-General TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Temel kavramlar,
12100-1 principles of designs - Part 1: Basic 12100-1 tasarım için genel prensipler - Bölüm 1:
terminology, methodology Temel terminoloji, metodoloji
EN ISO Safety of machinery - Basic concepts - TS EN ISO Makinalarda güvenlik – Temel kavramlar,
12100-2 General principles of design - Part 2: 12100-2 tasarım için genel prensipler – Bölüm 2:
Technical principles and specifications Teknik prensipler
prEN 81-43 Safety rules for the construction and
installation of lifts - Special lifts for the - -
transport of persons and goods - Part 43:
Special purpose lifts for cranes
EN 294: Safety of machinery - Safety distance to TS EN 294 Makinalarda güvenlik -El ve kolların
1992 prevent danger zones being reached by tehlikeli bölgelere erişmesine karşı
the upper limbs güvenlik mesafeleri
EN 614-1 Safety of machinery - Ergonomic design TS EN 614-1 Makinalarda güvenlik - Ergonomik
principles - Part 1: Terminology and tasarım prensipleri - Bölüm 1:
general principles Terminoloji ve genel prensipler
EN 894-1 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894-1 Makinalarda güvenlik - Göstergelerin
requirements for the design of displays ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı
and control actuators - Part 1: General için ergonomik kurallar Bölüm 1:
principles for human interactions with Gösterge ve kumanda tahrik tertibatı
displays and control actuators ile insan arasındaki etkileşim için
genel esaslar
EN 894-2 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894-2 Makinalarda güvenlik - Göstergelerin
requirements for the design of displays ve kumanda tahrik tertibatının tasarımı
and control actuators - Part 2: Displays için ergonomik kurallar Bölüm 2:
Göstergeler
1)
TSE Notu : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.* işaretli
olanlar bu belgelendirme kriterinin basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk
Standardlarıdır.
1
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN 894-3 Safety of machinery - Ergonomics TS EN 894-3 Makinalarda güvenlik - Göstergelerin ve
requirements for the design of displays and kumanda tahrik tertibatının tasarımı için
control actuators - Part 3: Control actuators ergonomik kurallar - Bölüm 3: Kumanda
tahrik tertibatları
EN 953 Safety of machinery - Guards - General TS EN 953 Makinalarda güvenlik -Koruyucular-Sabit
requirements for the design and construction ve hareketli koruyucuların tasarımı ve
of fixed and movable guards yapımı için genel özellikler
EN 954-1 Safety of machinery - Safety-related parts of TS EN 954-1 Makinelerde Güvenlik- Kumanda
control systems - Part 1: General principles for Sistemlerinin Güvenlikle İlgili Kısımları-
design Bölüm 1: Tasarım İçin Genel Kurallar
EN 1005-3 Safety of machinery - Human physical TS EN 1005-3 Makinalarda güvenlik-İnsanın fiziksel
performance - Part 3: Recommended force performansı-Bölüm 3: Makinalar
limits for machinery operation kullanılırken tavsiye edilen kuvvet sınırları
EN 1993-6 Eurocode 3: Design of steel structures - Part TS EN 1993- Eurocode 3: Çelik yapıların tasarımı -
6: Crane supporting structures 6* Bölüm 6: Krane mesnet yapıları
EN 10002-1 Metallic materials - Tensile testing - Part TS 138 EN Metalik malzemeler – Çekme deneyi –
1: Method of test (at ambient 10002-1 Bölüm 1: Ortam sıcaklığında deney
temperature) metodu
EN 12077-2 Cranes safety - Requirements for health TS EN Vinçlerde Güvenlik- Sağlık ve
and safety - Part 2: Limiting and 12077- Güvenlik Kuralları- Bölüm 2: Sınırlama
indicating devices 2+A1* ve Gösterge Cihazları
EN 12644-1: Cranes - Information for use and testing - TS EN Vinçler-Kullanma ve deney bilgileri-
2001 Part 1: Instructions 12644-1 Bölüm 1: Talimatlar
EN 12644-2: Cranes - Information for use and testing - TS EN Vinçler - Kullanım ve deney bilgileri -
2000 Part 2: Marking 12644-2 Bölüm 2: İşaretleme
EN 13001-1: Crane safety - General design - Part 1: TS EN Vinç güvenliği – Genel tasarım –
2004 General principles and requirements 13001-1 Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar
EN 13001-2: Crane safety - General design - Part 2: TS EN Vinç güvenliği – Genel tasarım –
2004 Load effects 13001-2 Bölüm 2: Yük etkileri
CEN/TS Cranes - General design - Part 3.1: Limit TSE Vinçler-Genel tasarım -Bölüm 3-1:
13001-3.1 states and proof of competence of steel CEN/TS Çelik yapıların sınır durumları ve
structures 13001-3-1 yeterlik doğrulaması
EN 13135-1: Cranes - Safety - Design - Requirements TS EN Vinçler (Krenler) güvenlik; Tasarım;
2003 for equipment - Part 1: Electrotechnical 13135-1* Teçhizat için şartlar -Bölüm 1:
equipment Elektroteknik teçhizat
EN 13135-2: Cranes - Equipment - Part 2: Non- TS EN Vinçler(Krenler) güvenlik; Tasarım;
2004 electrotechnical equipment 13135-2* Teçhizat için şartlar -Bölüm 2:
Elektroteknik olmayan teçhizat
EN 13557: Cranes - Controls and control stations TS EN Vinçler - Kumandalar ve kumanda
2003 13557 yerleri
EN 13202 Ergonomics of the thermal environment - TS EN 13202 Isıl Çevrenin Ergonomisi- Dokunulabilir
Temperatures of touchable hot surfaces - Sıcak Yüzeylerin Sıcaklıkları- EN 563
Guidance for establishing surface temperature Kullanılarak Mamul Standardlarında Yüzey
limit values in production standards with the Sıcaklığı Sınır Değerlerinin Tespit Edilmesi
aid of EN 563 İçin Kılavuz
EN 13155: Cranes - Safety - Non-fixed load lifting TS EN Vinçler-Güvenlik-Sabitlenmemiş yükler
2003 attachments 13155* için sapanlar
EN 13157 Cranes - Safety - Hand powered lifting TS EN Vinçler (Krenler) - Güvenlik- Elle tahrik
equipment 13157* edilen kaldırma teçhizatı
EN 13586: Cranes - Access TS EN Vinçler-Erişim
2004 13586
EN 14492-2 Cranes — Power driven winches and TS EN Vinçler - Güç tahrikli tamburlu vinçler
hoists — Part 2: Power driven hoists 14492-2* ve kaldırıcılar - Bölüm 2: Güç tahrikli
tamburlu vinçler
EN 60073 Basic and safety principles for man- TS 2575 EN Gösterge cihazları ve harekete
machine interface, marking and 60073 geçirme elemanları için kodlama
identification - Coding principles for prensipleri - İnsan-makine ara yüzü,
indication devices and actuators işaretleme ve tanıtma için temel ve
güvenlik prensipleri
2

EN 60204- Safety of machinery - Electrical TS EN Makinalarda güvenlik- Makinalardaki
32: 1998 equipment of machines - Part 32: 60204-32 elektriksel donanımlar - Bölüm 32: Yük
Requirements for hoisting machines (IEC kaldırma makinaları için kurallar
60204-32:1998)
EN 60825-1 Safety of laser products - Part 1: TS EN Güvenlik Kuralları-Laser Mamulleri
Equipment classification, requirements 60825-1* İçin Bölüm 1: Donanım Sınıflandırması
and user's guide ve özellikler
EN 61310-2 Safety of machinery - Indicating, marking TS EN Makinalarda güvenlik - Gösterim,
and actuation - Part 2: Requirements for 61310-2* işaretleme ve harekete geçirme -
marking Bölüm 2: İşaretleme ile ilgili özellikler
ISO 1680 Acoustics - Test code for the TS 2773 EN Akustik - Döner elektrikli makinalardan
measurement of airborne noise emitted ISO 1680 hava ile yayılan gürültünün ölçülmesi
by rotating electrical machines için deney kodu
ISO 2631-1 Mechanical vibration and shock - TS 2775 Tüm vücudun titreşim etkisi altında
Evaluation of human exposure to whole- kalma durumunun değerlendirilmesi
body vibration – Part 1: General için kılavuz
requirements
ISO 3864 Safety colours and safety signs TS ISO 3864 Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk
ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri ve halka
açık alanlardaki emniyet işaretleri için
tasarım prensipleri
TS ISO 7010 Grafik semboller – Emniyet ile ilgili renk

ve işaretler – İş yerleri ve halka açık
alanlarda kullanılan emniyet işaretleri
ISO 6336-1 Calculation of load capacity of spur and
helical gears - Part 1: Basic principles, - -
introduction and general influence factors
ISO 7752-5 Lifting appliances - Controls - Layout and TS EN Vinçler - Kumandalar ve kumanda
characteristics - Part 5: Overhead 13557-2+A2* yerleri
travelling cranes and portal bridge cranes
ISO 8566-5 Lifting appliances - Cabin - Part 5: TS ISO Vinçler-Kabinler-Bölüm 5:Gezer
Overhead travelling cranes and portal 8566-5 köprülü ve portal vinçler
bridge cranes
ISO 10245-5 Limiting and indicating devices - Part 5: TS ISO Vinçler-Sınırlama ve uyarı cihazları-
Overhead travelling and portal bridge 10245-5 Bölüm 5: Gezer köprülü vinçler ve
cranes portal vinçler
ISO 11660-5 Cranes - Access, guards and restraints -
Part 5: Bridge and Gantry Cranes - -
ISO 12488-1: Cranes - Tolerances of cranes and tracks
- -
2005 - Travel and Traverse - Part 1: General
EN ISO Acoustics - Determination of sound power TS EN ISO Akustik - Gürültü kaynaklarının ses
3744:1995 levels of noise sources using sound 3744 gücü seviyelerinin ses basıncı
pressure - Engineering method in an kullanılarak tayini bir yansıtma düzlemi
essentially free field over a reflecting boyunca, esas olarak serbest bir alan
plane (ISO 3744:1994) içinde uygulanan mühendislik metodu
EN ISO 4871 Acoustics - Declaration and verification of TS EN ISO Akustik - Makina ve donanımın gürültü
noise emission values of machinery and 4871 emisyon değerlerinin beyanı ve
equipment (ISO 4871:1996) doğrulanması
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanımlardan
11202: 1995 and equipment - Measurement of 11202 yayılan gürültü - Bir iş mahallinde ve
emission sound pressure levels at a work belirtilen diğer konumlarda yayılan ses
station and at other specified positions - basınç seviyelerinin ölçülmesi -
Survey method in situ Yerinde yapılan araştırma metodu
3

EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik - Makina ve donanım
11203 and equipment - Determination of 11203 tarafından yayılan gürültü - Bir iş
emission sound pressure levels at a work mahallinden ve belirtilen diğer
station and at other specified positions konumlardan yayılan ses basınç
from the sound power level (ISO seviyesinin ses güç seviyesi ile tayini
11203:1995)
EN ISO Acoustics - Noise emitted by machinery TS EN ISO Akustik-makina ve donanımlardan
11204: 1995 and equipment - Measurement of 11204 yayılan gürültü-Bir iş mahallinde ve
emission sound pressure levels at a work belirtilen diğer konumlarda yayılan ses
station and at other specified positions - basınç seviyelerinin ölçülmesi-
Method requiring environmental Çevresel düzeltmeler gerektiren metot
3 Terimler ve tarifler
Bu belgelendirme kriterinin amacı bakımından, aşağıdakilerle birlikte EN ISO 12100-1:.2003, EN ISO 3744,
EN ISO 11202, EN ISO 11203 ve EN ISO 11204’te verilen tarifler uygulanır.
3.1 Köprülü vinç

Raylar boyunca hareket eden esas olarak en az bir yatay putrele sahip, üzerinde en az bir kaldırma tertibatı
takılı olan vinç.
3.2 Portal vinç

Tekerlekleri takılı en az bir bacak ile desteklenen esas olarak en az bir yatay putrele ve en az bir kaldırma
tertibatına sahip vinç.
3.3 Beyan kapasitesi (mRC)

Vincin, normal işletmesi sırasında verilen bir vinç düzenlemesi ve yerindeki bir yükü kaldırma işlevi için
tasarımlandığı azami net yük (yük ve sabit olmayan yük kaldırma teçhizatı kütlesinin toplamı).
3.4 Kaldırma yükü (mH)

Beyan kapasitesine eşit yük, sabit kaldırma teçhizatı ve kaldırma vasıtası kütlelerinin toplamı.
4 Güvenlik kuralları ve/veya alınacak tedbirler

Çizelge 1, makinaların bu tipi için önemli görülen risk değerlendirmesiyle tanımlanan ve riski ortadan
kaldırmak veya azaltmak için faaliyet gerektiren, bu belgelendirme kriterinde ele alındığı kadarıyla bütün
önemli tehlikeleri, tehlikeli durumları ve olayları ihtiva eder.
4
Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi
Bu belgelendirme
Sıra Diğer EN ve ISO
Tehlike (EN 1050’de verildiği gibi) kriterindeki ilgili
no. standardları
madde/maddeler
1 Mekanik tehlikeler
1.1 Makina parçaları veya iş parçalarının meydana
getirdiği aşağıda belirtilen örnek tehlikeler
1.1.2 İlgili yer 5.6.2
1.1.3 Kütle ve kararlılık EN 13001 5.2
1.1.4 Kütle ve hız EN 13135-2 5.4.4, 5.6.1
1.1.5 Mekanik dayanımın yetersizliği EN 13001 5.2
1.2 Makinanın iç tarafında enerji birikmesi sebebiyle
aşağıda belirtilen örnek tehlikeler
1.2.2 Basınç altındaki sıvılar EN 13135-2 5.4.4, 5.6.1
Madde 5.7
1.3 Mekanik tehlikelerin temel şekilleri
1.3.1 Ezilme EN 294, EN 349 5.1, 5.6.2, 7.2
1.3.2 Makaslama EN 13586 5.6.2.4
ISO 8566-1
1.3.3 Kesilme veya bölme Madde 6.3,
EN 13557
İçine çekme veya kaptırma - hareketli güç aktarma
1.3.5 EN 953, EN 294 5.6.2.5 ila 5.6.2.7
parçaları
1.3.6 Darbe 5.5.3.1, 7.2
Yüksek basınçlı akışkan püskürmesi veya fırlatma
1.3.9 EN 13135-2 7.3.3
tehlikesi
2 Elektrikten kaynaklanan tehlikeler EN 13135-1 5.3

2.1 Elektrik yüklü parçalarla kişilerin teması (doğrudan EN 60204-32 5.3.2, 5.3.5.1, 5.3.10
temas)
2.2 Arıza durumunda elektrik yüklenen parçalarla kişilerin EN 60204-32 5.3.5.2
teması (dolaylı temas)
2.3 Yüksek gerilimli elektrik taşıyan parçalara yaklaşmak EN 60204-32 5.3
2.4 Elektrostatik durum EN 60204-32 5.3.1
2.5 Kısa devrelerden, aşırı yüklerden vb.den EN 60204-32 5.3.6
kaynaklanan erimiş parçacıkların fırlaması ve
kimyasal etkiler gibi ısıl ışıma ve diğer durumlar
3 Aşağıdakiler ile sonuçlanan ısıl tehlikeler
3.1 Aşırı yüksek sıcaklıktaki nesneler veya maddelerle EN 563, 5.4.8.1, 7.3.3
kişilerin muhtemel teması ile veya alev ışıması ile EN 13135-2
meydana gelen yanıklar, haşlanmalar veya diğer
durumlar
3.2 Sıcak veya soğuk çalışma ortamı EN 13557 5.6.1
Aşağıdakiler ile sonuçlanan gürültüden
4
kaynaklanan tehlikeler:
4.1 İşitme kayıpları 5.6.4
4.2 Konuşmanın, sinyallerin, ….. engellenmesi 5.6.4, 7.3.1
5 Titreşimden kaynaklanan tehlikeler
Özellikle yanlış duruş şekilleri ile birleştiğinde bütün 5.2.2.6, 5.6.1
5.2
vücut titreşimi
5
Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi (devamı)
Bu belgelendirme
no. standardları
madde/maddeler
6 Işınım
6.0 Dış ışıma
6.1 Düşük frekans, radyo frekans ışınımı, mikro dalgalar 5.4.8.2
6.2 Kızıl ötesi, görünür ve mor ötesi ışık 5.4.8.3
6.5 Lazerler EN 60825-1 5.4.8.4.
7 İşlenen malzemeler ve maddeler, kullanılan
malzemeler, yakıtlar
7.1 Zararlı akışkan, gaz, buhar, duman ve tozların EN 60204-1 5.4.8.6,
temasından kaynaklanan tehlikeler Madde 12.3
7.2 Yangın veya patlama tehlikesi 5.4.8.5
8 Makinaların tasarımında ihmal edilen ergonomik

prensipler (aşağıdakilerden kaynaklanan tehlikeler)
8.1 Sağlıksız duruşlar ve aşırı güç sarf etme 5.6.1
8.2 El-kol, ayak-bacak anatomisinin yeterince dikkatte EN 614-1
alınmaması
8.3 Kişisel koruyucu donanım kullanımının ihmali 5.6.3
8.4 Bölgesel aydınlatmanın yetersizliği 5.6.3
8.6 İnsan hataları, insan davranışı 5.5.2.1
8.7 El kumandalarının yetersiz tasarımı, yerleşimi ve ISO 7752-5
tanımlanması
8.8 Görsel ekran ünitelerinin yetersiz tasarımı veya EN 894-1, 5.7.5
yerleşimi EN 894-2,
EN 894-3
10 Aşağıdakilerden kaynaklanan beklenmeyen

çalışma, beklenmeyen aşırı çalışma/aşırı hız (veya
benzer bir arıza)
10.1 Kumanda sistemlerinin arızası/yanlış çalışması EN 60204-32 5.3.4, 5.3.9, 5.6.1
EN 954
EN418
10.3 Elektrik donanımı üzerindeki dış etkiler 5.3.8.4, 5.3.10, 5.4.2
10.4 Diğer haricî etkiler (yer çekimi, rüzgâr vb.) 5.3.8.4, 5.4.2, 5.5.2.2,
5.5.4 b) ve 5.5.4 c)
10.5 Yazılım hatası 5.3.8.4, 5.3.9, 5.4.2
10.6 Operatör tarafından yapılan hatalar (insan 5.3.8.4, 5.4.2
özelliklerine ve yeteneklerine makinaların uygun
olmaması sebebiyle, Madde 8.6)
11 En iyi şartlarda makinanın her zaman 5.4.4.1, 5.4.5.1,

durdurulamaması 5.5.2.2
13 Güç beslemesinin kesilmesi EN 60204-32 5.3, 5.4.2
14 Kumanda devre arızası EN 60204-32 5.3, 5.6.1, 5.4.2
16 Çalışma sırasında parçalarına ayrılma 5.2, 5.4.3.2.1, 7.3.3
16.1 Vinç üzerinde ısıl etki 5.3
17 Nesnelerin düşmesi veya fırlaması, akışkanların EN 13135-2 5.4.1, 7.3.3
fışkırması
18 Dengenin kaybolması, makinanın devrilmesi
Rijit gövde kararlılığının bozulması EN 13001-2 5.2.3
6
Bu belgelendirme
no. standardları
madde/maddeler
19 Kişilerin kayması, takılması ve düşmesi EN 13586 5.4.4, 5.4.4.3, 5.4.4.5
(makinalarla ilgili)
20 Seyir işlevi ile ilgili olan tehlikeler
20.2 Sürüş konumunda operatörsüz hareket 5.6.1
20.4 Yaya kumandalı makinaların aşırı hızı EN 13557 5.6.1
20.5 Hareket esnasında aşırı salınım 5.4.4.3, 5.5.4 e), 7.2
20.6 Yavaşlatma, durdurma ve hareketsiz kalmaya dair 5.4.3.2.1, 5.4.4.1 ila
makinanın yetersiz özelliği 5.4.4.4, 5.5.2.2, 7.2
20.7 Seyir sebebiyle raydan çıkma 5.4.4.5
21 Makina üzerinde çalışma konumuna (sürüş yeri
dâhil) bağlı olan tehlikeler
21.1 Çalışma konumuna (konumundan) erişim sırasında EN 13586, 5.6.2
kişilerin düşmesi ISO 11660-5
21.2 Çalışma konumunda egzoz gazları/oksijen azlığı EN 13557 5.4.8.5, 5.6.1
21.3 Yangın (kabinin alevlenebilirliği, söndürme 5.4.1
cihazlarının eksikliği)
21.4 Çalışma konumunda aşağıdakilerden kaynaklanan
mekanik tehlikeler:
a) Tekerleklerle temas, 5.6.2.5, 5.6.1
b) Nesnelerin düşmesi, nüfuz etmesi,
c) Kişilerin makine parçaları veya takımlarla teması
(yaya kumandalı)
21.5 Çalışma konumlarından yetersiz görüş EN 13557 5.6.1
21.6 Yetersiz aydınlatma 5.6.3
21.7 Uygun olmayan oturma yeri EN 13557, 5.6.1
ISO 8566-5
21.8 Çalışma konumundaki gürültü 5.6.4
21.9 Çalışma konumundaki titreşim 5.6.1
21.10 Tahliye/acil çıkış vasıtalarının yetersizliği EN 13586, 5.6.2, 5.4.8.5
EN 60204-32
22 Kumanda sisteminden kaynaklanan tehlikeler 5.6.1
22.1 Kumandaların/kumanda tertibatlarının uygun 5.6.1
olmayan yerleşimi
22.2 Kumandaların harekete geçirme ve/veya çalışma ISO 7752-1, 5.6.1
modlarının uygun olmayan tasarımı ISO 7752-5
23 Makinanın taşınmasından kaynaklanan tehlikeler 5.4.4.3
(yetersiz denge)
25 Üçüncü kişilerden kaynaklanan/kişilerin maruz
kaldığı tehlikeler
25.1 Yetkisiz çalıştırma/kullanım EN 60204-32
Madde 5.4
25.2 Durdurma konumundan bir parçanın ayrılması 5.4.5.2
25.3 Görülebilir veya işitilebilir ikaz vasıtalarının eksikliği 5.7
veya yetersizliği
26 Sürücü/operatör için yetersiz talimatlar
26.1 Yasaklanmış alana hareket 5.5.3.1, 7.2
26.2 Devrilme - savrulma 7.2
26.3 Çarpışma: makina – makina ISO 10245-5 5.5.3.1, 5.5.3.3,
5.5.4 e), 7.2
26.4 Çarpışma: makinalar – kişiler 5.5.3.1, 5.5.4 e), 7.2
26.5 Zemin şartları 7.3.1
26.6 Destekleme şartları 7.3.1
7
Bu belgelendirme
no. standardları
madde/maddeler
27 Mekanik tehlikeler ve tehlikeli olaylar
27.1 Aşağıdakilerden kaynaklanan, yük düşmesinin,
çarpışmaların ve makina devrilmesinin sebep olduğu
tehlikeler
27.1.1 Yetersiz kararlılık 5.2.3
27.1.2 Kontrolsüz yükleme – aşırı yükleme – devrilme – 5.2.1.8, 5.2.1.9,
aşılan momentler 5.4.3.1, 5.5.1, 5.5.2.1,
5.5.4 a)
27.1.3 Hareketlerin kontrolsüz olarak fazla olması 5.5.3.3, 7.2
27.1.4 Yüklerin beklenmeyen/amaçlanmayan hareketi EN 13135-1 5.3.7, 5.3.11, 5.4.1,
EN 13135-2 5.4.2, 5.6, 7.2
27.1.5 Uygun olmayan tutma tertibatları/aksesuarları EN 13135-2 5.4.1, 7.2
EN 13155
27.1.6 Birden fazla makinanın çarpışması 5.5.3.1, 5.5.3.3
27.1.7 Kaldırmak için iki parçalı kanca 5.5.3.2
27.2 Yük destek elemanlarına kişilerin erişimi 7.2
27.3 Raydan çıkma EN 13135-2 5.4.4.5, 5.4.4.6
27.4 Parçaların mekanik dayanımının yetersizliği 5.2, 5.4.3.2.1, 5.4.5.3,
Mekanik dayanım kaybı veya yetersiz mekanik 5.4.6, 5.4.7, 7.3.3
dayanım
27.5 Makaraların, tamburların uygun olmayan tasarımı EN 13135-2 5.2, 5.4.1
27.6 Zincirlerin, halatların, kaldırma aksesuarlarının uygun EN 13135-2, 5.2, 5.4.1, 7.2
olmayan seçimi ve bunların makinaya uygun EN 13155
olmayan yerleşimi
27.7 Sürtünmeli fren kumandası ile yükün indirilmesi EN 13135-2 5.4.1
27.8 Normal olmayan montaj/deneme/kullanım/bakım 5.4.3.2.2, 5.5.4 d)
şartları
27.9 Kişiler üzerindeki yük etkisinden 5.6.1, 7.2, 7.3.1
28 Elektrik tehlikesi
28.1 Aydınlatmadan EN 13135-1 7.3.3
29 Ergonomik esasların ihmalinden kaynaklanan
tehlikeler
29.1 Sürüş konumundan yetersiz görüş EN 13557 5.6.1, 5.6.3
5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler

5.1 Genel
Makinalar, bu madde de belirtilen güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlere uygun olmalıdır. Ayrıca,
makina, ilgili fakat önemsiz olduğu için bu belgelendirme kriterinde yer almayan tehlikeler bakımından
EN ISO 12100’deki esaslara göre tasarımlanmalıdır.
Köprülü ve gezer köprülü vinçler, bu belgelendirme kriteri ile değiştirildiği gibi aşağıda belirtilen standardlara
uygun olmalıdır:
− EN 13001-1, Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar,
− EN 13001-2, Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 2 – Yük etkileri,
− CEN/TS 13001-3-1, Vinçler - Genel tasarım - Bölüm 3-1: Çelik yapıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması,
− CEN/TS 13001-3-2, Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 3-2: Halat sarma sistemlerindeki tel halatların sınır
durumları ve uygunluğun doğrulanması,
− EN 13135-1, Vinçler – Emniyet – Tasarım – Donanım için özellikler – Bölüm 1: Elektroteknik donanım,
− EN 13135-2, Vinçler – Donanım – Bölüm 2: Elektroteknik olmayan donanım,
− EN 13157, Vinçler – Elle çalışan vinçler
− EN 13557, Vinçler – Kumandalar ve kumanda yerleri,
− EN 12077-2, Vinç güvenliği – Sağlık ve güvenlik kuralları - Part 2: Sınırlama ve gösterge cihazları,
− EN 13586, Vinçler – Erişim,
8
− EN 12644-1, Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 1: Tâlimatlar,

− EN 12644-2, Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 2: İşaretleme,
− prEN 14492-2, Vinçler, Güç tahrikli kaldırma mekanizması ve tertibatları – Bölüm 2: Güç tahrikli kaldırma
tertibatları,
− EN 60204-32, Makina güvenliği - Makinaların elektrik donanımı - Bölüm 32: Kaldırma makinaları için özellikler
5.2 Dayanım ve kararlılık şartları
5.2.1 Yük etkileri
5.2.1.1 Çalışma şartlarının seçimi

EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye uygun ve tasarımın esası olarak seçilen ve uygulanan çalışma şartları, vincin
teknik dosyasında belirtilmelidir.
Dış mekânda yerleştirilen vinçlerde, çalışma dışı durumda rüzgarın EN 13001-2, Madde 4.2.4.2’ye göre
tekrarlama aralığı aşağıda belirtildiği gibi asgari olmalıdır:
− Kıyı alanlarında yerleştirilen vinçlerde 25 yıl,
− İç bölgede yerleştirilen vinçler için 10 yıl,
− Dış mekânda park özelliğine sahip bazen dış mekanda çalışan iç mekan vinçleri için 5 yıl.
Not - Çalışma durumunun belirlenmesi için kılavuz Ek A’da verilmiştir. Sınıflandırma parametrelerinin elde
edilmesi için gerekli bilgiler içinde ISO 9374-5:Vinçler – Sağlanacak bilgiler – Bölüm 5: Gezer köprülü
vinçler ve portal vinçler’e bakılmalıdır.
5.2.1.2 Yüklerin ve yük birleşimlerinin seçimi

Yük hesaplamasında temel yük birleşimleri, EN 13001-2, Çizelge 10’a uygun olarak seçilmelidir.
5.2.1.3 Dinamik faktörlerin belirlenmesi
5.2.1.3.1 Vincin kütlesi üzerinde etkili olan kaldırma ve yerçekimi etkileri 1

Vinç kütleleri, EN 13001-2’ye uygun olarak yük birleşimlerindeki gerilmeler, φ = + δ faktörü ile çarpılarak
1
hesaplanmalıdır.
1
,
1
0
0
,
1
Kütle dağılım sınıfı MDC1 olan vinçlerde δ = ve φ = ’dur.

1
Kütle dağılım sınıfı MDC2 olan, elverişli ve elverişsiz etkiler altında olan vinçlerde, dinamik faktör, elverişsiz
1
,
1
0
0
,
9
0
etkiler için φ = ve elverişli etkiler için φ = olarak alınmalıdır.

1
5.2.1.3.2 φ faktörünün belirlenmesi

2
5.2.1.3.2.1 Genel prensipleri

Zemindeki ağırlık kaldırma elemanına (halatlar veya zincirler) aktarıldığında, kaldırma yükü vince uygulanan
ilave dinamik kuvveti temsil eden φ faktörü ile çarpılmalıdır.
2
En aşırı şartlar öngörüldüğünde, kaldırma tertibatı azami kaldırma hızına ulaştığında kaldırma elemanı
gevşek olacaktır. Bu durumda, ilave dinamik kuvvet, vincin dayanım özelliklerine ve kütle dağılımına bağlı
katsayıya sahip olarak (EN 13001-2’de β2), kaldırma hızı ile doğrudan orantılıdır. Hesaplama modeli,
kaldırma sırasında halatın dinamik kuvvet gelişiminin belirlenmesinde hesaplama modeli ve teorik nihai
faktör φ Ek C’de belirtilmiştir.
t
2
Vincin fiziki olarak çalışmasında, ana bileşenler dışındaki (örneğin, kaldırma sapanları, diğer kaldırma
tertibatları, yükün kendisi, vincin temeli) kumanda sistemleri, sönümleme ve esneklik gibi gerçek dinamik
durum üzerinde etkili olan diğer faktörler vardır. Bu ilgili hususlar ve φ faktörünün belirlenmesi,
2
EN 13001-2’de kaldırma sınıfları ile temsil edilmiştir.
Kaldırma sınıfı kullanıldığında, ilgili sınıf Madde 5.2.1.3.2.3’e uygun olarak seçilmelidir.
Dinamik katsayının belirlenmesinde kullanılan kaldırma hızı, gerçek kullanımı ve gerçekçi yaklaşımla vinçteki
muhtemel istisnai durumları yansıtmalıdır. Bu iki durum aşağıda belirtildiği gibi dikkate alınmalıdır:
9
Kaldırmanın, mekanizmanın kontrollü hızında halatın gevşek durumundan (EN 13001-2’ye uygun olan A ve
B durumları) itibaren başlatıldığı normal kullanım.
Kaldırmanın, mekanizmanın azami hızında halatın gevşek durumundan (EN 13001-2’ye uygun C durumu)
itibaren başlatıldığı istisnai durum.
Kaldırma hızlarının seçimi konusunda kılavuz, Madde 5.2.1.3.2.4’te verilmiştir.
5.2.1.3.2.2 Teorik faktörün ( φ ) hesaplanması
t
2
Teorik dinamik faktör ( φ ), aşağıda belirtilen yollardan birisiyle hesaplanmalıdır:
t
2
Elastiklik, atalet ve sönümleme özelliklerini dikkate alan tamamıyla dinamik bir benzeştirme yapılmalıdır. İlk 3
saniye boyunca kaldırma elemanındaki azami kuvvet, φ faktörü ile çarpılan kaldırma yükünü temsil eder.
t
2
a
z
a
m
i
t
;
t
3
s
Ek C’ye göre halat kuvvet gelişimi φ (t) hesaplanmalıdır. φ = {︵
φ︶ < }
h
2
t
h
Halat kaldırma mekanizması için aşağıdaki basitleştirilmiş eşitlik kullanılır:
2,8 x v h, azami
φ2t = 1 + 1/ 2
⎛ R0 x l r ⎞
0,45 + ⎜ ⎟⎟
⎜ 1500 x Z
⎝ p ⎠
Burada;
vh,azami : Kararlı azami kaldırma hızı (m/s),
R0 : Tel halatın kopma dayanımı (MPa),
lr : Halat sarma sisteminin uzunluğu (m),
Zp : Halatın gerçek yüklenme katsayısı (toplam kopma kuvveti/kaldırma yükü).
lr uzunluğu, zemindeki yük kaldırıldığında üst ve alt halat makaraları arasındaki tipik mesafe olarak
alınmalıdır. Yüklü kısım veya kaldırma halatının tamamı düşey doğrultudan sapma gösterirse, halat sarma
sisteminin uzunluğu, düşey doğrultuda eşdeğer esneklik verecek şekilde ayarlanmalıdır.
5.2.1.3.2.3 Kaldırma sınıfı seçimi

Kaldırma sınıfı, Çizelge 2’ye uygun olarak belirlenmelidir.
Çizelge 2 - Kaldırma sınıfının seçimi

Şart Kaldırma sınıfı
φ ≤ 1,07 + 0,24vh,azami HC1

t
2
1,07 + 0,24vh,azami < φ ≤ 1,12 + 0,41vh,azami HC2

t
2
1,12 + 0,41vh,azami < φ ≤ 1,17 + 0,58vh,azami HC3

t
2
1,17 + 0,58vh,azami < φ HC4

t
2
5.2.1.3.2.4 Kaldırma hızının seçimi

A ve B yük birleşmelerinde normal kullanımı, C yük birleşmesinde istisnai durumu temsil eden kaldırma hızı,
sistem ve EN 13001-2’de Çizelge 3 ile sağlanan kaldırma kumanda sınıfına (HD) göre seçilmelidir.
Köprülü veya portal vinç kademesiz kaldırma hızı kumandası (HD4) ile donatılırsa, normal kullanımdaki
gerçek kaldırma hızı, dikkate değer bir şekilde düşük veya diğer durumlarda kaydedilen 0,5 x vh, azami
değerinden daha yüksek olabilir. Uygulanan hız, aşağıda belirtildiği gibi kaldırılan yükün şekline, niteliğine ve
değerine bağlıdır.
Parça yükler örneğin, sapanlar, C veya maşalı tip kancalar ile kaldırıldığında, ilk kaldırma durumlarında
normalde kullanılan sünme hızı, tipik olarak azami hızın % 10 – % 20’sidir.
10
1
,
5
Tutma işlemi gibi bazı uygulamalarda, tipik kaldırma hızı, azami hıza veya φ = olan nihai hıza yakın olur.
2
Not - Normal kullanımlarda, vinç sürücüsü, çalışma verimini düşüreceğinden, beyan kapasitesi sınırlayıcısını
devreye almayacak bu tür azami kaldırma hızını kullanma eğilimindedir. Bu tür kullanımda, A ve B yük
birleşimleri için φ ’nin seçimi, dinamik etkinin filtre edilmediği yerde (örneğin, ayar değerinin 0,05
2
altında) sınırlayıcının çalışma noktasına karşılık gelmelidir.
5.2.1.3.2.5 Deneme ile φ ’nin ve kaldırma hızının belirlenmesi

2
Dinamik faktör ( φ ), eşdeğer bir vinçte ölçme yapılarak da belirlenebilir. Farklı kaldırma hızlarında ölçülen
2
değerler, hesaplamalarda kaldırma sınıfına atıfta bulunmadan doğrudan kullanılmalıdır.
Not - Ölçme ile veya dinamik benzeşim ile bulunan dinamik sapmalardaki artış, havai hat arabasını da
kapsayan vinç kütlesi sebebiyle meydana gelen dinamik etkileri kapsayabilir (Madde 5.2.1.3.1).
δ = 0,1faktörü ile temsil edilen kısım, φ1 ve φ ’de δ ’nın ikili uygulamasından kaçınmak için nihai φ ’nin
2
değerlendirilmesi ile azaltılabilir.
5.2.1.4 Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler
5.2.1.4.1 Genel
Yüksek çalışma vinçleri ve havai hat arabalarında güzergâhtan sapma kuvvetleri, rijit ve esnek vinç
yapılarının her ikisi de dikkate alındığında meydana gelen kuvvetlerin hesaplanması için basitleştirilmiş
metotlar sağlayan Madde 5.2.1.4.2 ila Madde 5.2.1.4.2 ve Ek D’ye uygun olarak hesaplanmalıdır. Alttan
asmalı köprülü vinçlerdeki güzergâhtan sapma kuvvetleri, Madde 5.2.1.4.5’e uygun olarak hesaplanmalıdır.
Not 1 - EN 13001-2, Madde 4.2.3.4’te “Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler” için verilen metot, rijit
yapılara uygulanabilir. Köprülü ve portal vinçler, rijit ve esnek karakteristiklerin her ikisine de sahip
olabileceğinden, burada daha genel bir metodun verilmesi gerekli görülmüştür. Bu metotla, aynı
zamanda esnek yapılar, eşit olmayan sayıda tekerlekler, farklı tipteki kılavuz vasıtaları ve güzergâhtan
sapmayı önleyen tertibatlarla birlikte eşit dağılımlı olmayan tekerlek yükleri de dikkate alınabilir.
Not 2 - Güzergâhtan sapmadan kaynaklanan kuvvetler, seyreden vincin inişli çıkışlı hareketinin nihai yönü
pistteki rayın yönü ile artık çakışmadığında ve önde çıkıntılı kılavuz vasıtaları rayla temas ettiğinde
meydana gelir. Bu kuvvetlere, vincin imalatındaki toleranslar (kılavuz tekerleklerdeki delikler) ve pist
rayındaki hatalar (eğiklik, düzensizlikler) sebep olur. Bu kuvvetlerin değeri ve dağılımı, esas olarak
pist rayı ile tekerlek flanşları veya kılavuz makaralar arasındaki açıklıklara ve kılavuz makaraların
yerleşimine aynı zamanda sayısına, düzenlenmesine, yatak düzenlemesine ve ray tekerlekleri ile
esnek yapının devir hız uyumuna bağlıdır.
Not 3 - Seyir esnasında güzergâhtan sapmayı önleyici tertibatların kullanılması, ray ile kılavuz vasıtalarının
arasında oluşan kılavuzluk işlevi ile ilgili kuvvetleri ortadan kaldırır. Bu tertibat, tekerleklerin yanal
kayma kuvvetlerini de asgariye indirir ancak bazı yanal kayma kuvvetleri, tekerlek hizalama
toleransları ve yapının yanal şekil değişiklikleri sebebiyle kalmaya devam eder, fakat bunlar ihmal
edilebilir.
5.2.1.4.2 Güzergâhtan sapma açısı

Güzergâhtan sapma açısı aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Şekil 1 - Güzergâhtan sapma açısının parametreleri
Tasarımda dikkate alınan toplam güzergâhtan sapma açısı, α = αg + αw + αt ‘dir.

11
Burada;
α : Tasarımda dikkate alınan güzergâhtan sapma açısı,
αg : Güzergâhtan sapma bileşeni sg/wb,
αw : Aşınma bileşeni – ray ve tekerlek flanşı/kılavuz makara,
αt : Ray/tekerlek hizalama toleransları sebebiyle oluşan bileşen.
Güzergâhtan sapma açılarının değerleri, Çizelge 3’e göre belirlenmelidir.
Çizelge 3 - Güzergâhtan sapma açılarının hesaplanması
Güzergâhtan Aşağıdakilerden kaynaklanan Flanşlı tekerlekler Kılavuz makaralar

sapma güzergâhtan sapma açısı
bileşeni
4
α g = sg asgari / w b sg ≤ sg asgari olduğunda
αg Ray toleransı 3
4
α g = 0,75 ⋅ sg / w b sg > sg asgari olduğunda
3
Vincin yol alması için asgari değerler sg ≥ sg asgari = 10 mm sg ≥ sg asgari = 5 mm
Üstte çapraz hareket eden havai hat sg ≥ sg asgari = 6 mm sg ≥ sg asgari = 3 mm
arabası için asgari değerler
Toleranslar (tekerlek hizalaması ve
αt rayın düzgünlüğü)
αt = 0,001 rad
Vinç tekerlek flanşlarının/makaralarının αw = 0,10 ·bh/wb αw = 0,03 ·bh/wb
αw ve rayların aşınması
Üstte çalışan havai hat arabasının αw = 0,075 ·bh/wb αw = 0,023 ·bh/wb

tekerlek flanşlarının/makaralarının ve
raylarının aşınması
Güzergâhtan sapma açısı, vinç veya havai hat arabasının iyi bir şekilde yol almasını sağlamak amacıyla
α ≤ 0,015 rad olmalıdır.
Not - Köprülü ve portal vinçler ve havai hat arabaları rayın tam boşluğunu nadiren kullandığından, daha fazla
ray boşlukları için güzergâhtan sapma açısı, % 75 azaltılır.
5.2.1.4.3 Sürtünme ve kayma ilişkisi

Aşağıda basitleştirilmiş ampirik ilişki, boylamasına ve yanal kayma için sürtünme katsayısını hesaplamak
amacıyla kullanılmalıdır:
(
μf = μ0 1 − e −250 σ ) (1)
Burada;
μf : Kayma katsayısı
μ0 : 0,30’a eşit olan tutunma faktörü
e : Matematik sabit (tabi logaritma tabanı) 2,718
σ : Kayma faktörü
Not - Kayma faktörü, toplam kaymanın, enlemesine veya boylamasına kat edilen mesafeye oranıdır.
Enlemesine kaymada, kayma faktörü, toplam güzergâhtan anlık sapma açısına eşittir (α veya α+Δα).
0,3’ten daha düşük diğer değerler, μ0 için kullanılırsa, daha karmaşık ilişki kabul edilmelidir (örneğin, tutunma
faktörü ölçmesi esas alınarak). Sözü edilen ilişki için, etkili yüzeylerin geometrisi, temas basıncı ve kullanılan
malzemeler dikkate alınmalıdır.
5.2.1.4.4 Hesaplama metotlarının seçimi

Basitleştirilmiş hesaplama metotlarından rijit veya esnek metot kullanılmalıdır. Rijit metotta, vincin yapısı ve
pistin tamamen rijit olduğu kabul edilir. Esnek metotta, yapı esnek olmalıdır. Tereddüt halinde, esnek metot
kullanılmalıdır.
12
Vinç/havai hat arabası düzenlemesi ile ilgili olarak kabul edilen hesaplama modelleri, Çizelge 4’te liste
halinde verilmiştir.
Çizelge 4 - Köprülü ve portal vinçlerin hesaplama modelleri
Tip Yapısal düzenleme Güzergahtan sapma sebebiyle oluşan yüklerin

hesaplanması için uygulanabilir metot
“Rijit” metot
A
Köprülü vinç, havai hat arabası

Çift, yatay, yaklaşık rijit
Her son taşıyıcı, Rijit metoda göre ayrı olarak hesap
edilmelidir.
B Güzergâhtan sapma kuvvetleri dikkate alınarak, vinç,

hemen hemen bağımsız ve münferit olarak kılavuzu
bulunan iki taşıyıcıya taksim edilir.
Vincin esnek yapısına göre mafsallı vinç

(• = Mafsal)
Her iki taşıyıcı üzerinde kılavuz vasıtaları
“Rijit” metot
C
Mafsalsız vinç
Her iki taşıyıcı üzerinde kılavuz vasıtaları
Metot, yapının esnekliğine bağlıdır.
Rijit metodun sonucuna göre karar verilir.
İşlem:
a) Güzergâhtan sapma kuvvetleri Rijit metotla hesaplanır,
b) Taşıcıya kılavuz vasıtalarla sabit destekler sağlanır.
Kılavuzu bulunmayan taşıyıcı için hareketli bir destek
D sağlanır (Şekil D.2c). Rijit metoda göre hesaplanan
ve kuvvetler hareketli taşıyıcıya uygulanır. Esas itibariyle
E paralel taşıyıcılar birbirlerine göre Δα açısında
konumlanırlar. μf (α+Δα), Madde 5.2.1.4.3’e göre
hesaplanır,
c) μf (α+Δα)/ μf (α)> 1,15 ise, güzergâhtan sapma
kuvvetleri Esnek metoda göre hesaplanmalıdır (Tip E).
Akdi takdirde, Rijit metotla hesaplama yeterlidir (= tip
D). Örneğin, μf (α+Δα) = μ0(1- e(-250(α+Δα)) ve μf (α) =
μ0(1- e(-250α)).
Mafsalsız vinç
Sadece bir taşıyıcı üzerinde kılavuz
vasıtaları
13
5.2.1.4.5 Alttan asmalı köprülü vinçler için güzergâhtan sapma kuvvetleri
5.2.1.4.5.1 Flanş kılavuzlu alttan asmalı köprülü vinçler

Esnek desteklere sahip vinç köprü çalışma rayları için sadece yanal kuvvetler (Fyij), düşey tekerlek yüklerinin
( φi faktörü kullanılmadan, azami R, asgari R), (±) 1/10’nu oranında öndeki kılavuz vasıtalarında veya kılavuz
vasıtaları grubunda (hareket doğrultusunun önünde) dikkate alınmalıdır.
Açıklama
(Gösterilen değerler, R11, R12 ≥ R13, R14)
1 Havai hat arabası
2 1. Ray
3 2. Ray
4 Açıklık
5 1. Taraf
6 2. Taraf
Şekil 2 - Kılavuz flanşlı alttan asmalı köprülü vinç ve esnek desteklere sahip vinç köprü çalışma rayları
Sabit köprü çalışma raylarında, yatay yanal kuvvetler (Fy ij), düşey tekerlek yüklerinin ( φi faktörü
kullanılmadan) (±) 1/10’nu oranında tekerlek destek noktalarının (azami R, asgari R) tamamında dikkate
alınmalıdır.
5.2.1.4.5.2 Kılavuz makaralı alttan asmalı köprülü vinçler

Vinç kılavuz makaraları ile vinç köprü çalışma rayları arasında bırakılan genellikle az boşluk; vinç, vinç köprü
çalışma rayları ile esnek ve sabit vinç çalışma rayı destek düzenlemelerinin her ikisi için olan destekler
arasında sadece az şekil değişikliği şartlarının olmasını sağlar. Bu durumda, güzergâhtan sapma kuvvetleri,
Madde 5.2.1.4.1 ve Madde 5.2.1.4.4’e uygun olarak hesaplanır.
5.2.1.5 Çok noktadan kaldırma için tasarım esasları

Vinçler tek bir yükü kaldırmak için birden fazla kaldırma noktası ile donatıldığında (örneğin, konteyner
kaldırma tertibatı), münferit bir kaldırma noktasındaki yük, kaldırma noktalarına göre yükün ağırlık merkezinin
konumuna bağlı olacaktır. İlgili yüklere göre ağırlık merkezlerinin konumları, teknik dosyada ve çalıştırma
talimatlarında belirtilmelidir.
Kaldırma noktalarının statik dayanım denemesinde, kaldırma yükü ve yükün azami eksenden kaçıklığından
ortaya çıkan azami kuvvet esas alınmalıdır. Her bir kaldırma noktasında olabilecek azami kuvvet,
EN 13001-2’ye göre A, B ve C’nin ilgili bütün yük birleşimlerinde Düzenli yük olarak dikkate alınmalıdır.
Yorulma dayanım denemesinde; ağırlık merkez yerlerinin bütün aralığı, bu yerlerin meydan gelme sıklığı ve
yük değerlerinin dağılımı göz önünde bulundurulmalıdır. Nihai yorulma yükü, kaldırma noktalarındaki yük
serileri ve ilgili meydan geliş sıklıkları ile ifade edilmelidir.
5.2.1.6 Engebeli yüzeyler üzerinde seyir sebebiyle oluşan yük

Vinç üzerinde, yüklü veya yüksüz, karayollarında veya arazide veya raylı pistte seyir sebebiyle meydana
gelen dinamik etkiler, özel faktör φ4 olarak dikkate alınmalıdır.
14
Eksiz ray pistleri veya çentiksiz (kademeler veya boşluklar) zemin bağlantı noktalarına sahip kaynaklı ray
pistleri için özel faktör φ4 = 1,0’dır.
Çentikli (kademeler veya boşluklar) yollar veya raylı pistler için, özel faktör φ4 , EN 13001-2, Madde 4.2.2.3’e
göre hesaplanmalıdır. Lastik tekerlekli vinçlerde, lastiklerin esnekliği de dikkate alınmalıdır.
5.2.1.7 Kumandaların (tahrik mekanizmalarının) ivmelerinin sebep olduğu yükler

Vinç kumanda hareketlerinde, ivme veya yavaşlama ivmeleri ile meydana gelen yük etkisindeki değişiklik
(ΔS), aşağıdaki eşitlikle belirtilmiştir:
ΔS = S(f) – S(i) [2]
Burada;
S(f) : Nihai yük etkisi,
S(i) : Başlangıç yük etkisi.
Not - Yük etkilerindeki değişiklik (ΔS), aşağıdaki eşitlikle belirtilen kumanda kuvvetindeki (ΔF) değişiklikle
meydana gelir:
ΔF = F(f) – F(i), burada; F(f): Nihai kumanda kuvveti, F(i): Başlangıçtaki kumanda kuvvetidir.
Kumanda kuvvetlerinin ivme veya yavaşlama ivmeleri ile bir vinçte meydana gelen yükler, rijit gövdeli kinetik
modeller kullanılarak hesaplanabilir. Yük etkisi (S), kumanda kuvvetlerine maruz kalan elemanlara,
uygulanabildiğinde vince ve kaldırma yüküne de uygulanmalıdır. Rijit gövde analizleri, elastik etkileri
doğrudan yansıtmadığından, yük etkisi (S), EN 13001-2, Madde 4.2.2.4’te tanımlanan yükseltme faktörü ( φ5 )
kullanılarak aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
S = S(i) + φ p · φ5 · a · m [3]
Burada;
S(i) : F(i)’nin sebep olduğu başlangıç yük etkisi,
φ5 : Yükseltme faktörü,
φp : Çizelge 7’ye göre sıralı konumlandırma hareketlerinin etki faktörü,
a : İvme ve yavaşlama ivmesi değeri,
m : Uygulanan kütle.
φ5 faktörü, elastik model hesaplamaları veya ölçmelerinden daha kesin faktörler elde edilmedikçe Çizelge 5
ve Çizelge 6’dan alınmalıdır.
S kuvveti, tahrik mekanizmasının sürtünmesi veya yapısı sebebiyle sınırlı kalmış ise, bu sürtünme kuvveti,
hesaplanan kuvvetler yerine kullanılmalıdır.
Çizelge 5 - Seyir, çapraz ve dönme hareketi mekanizması için φ5 faktörü
φ5 faktörü
Uygulanan hız
Tahrik tipi Uygulamadaki asgari Önemli geri
kumanda aralığı
geri tepme (backlash) tepme
1: 100 1,1 1,4
Kademesiz hız kumandası
1: 30 1,3 1,7
Çok kademeli hız kumandası --- 1,6 2,0
İki kademeli hız kumandası --- 1,8 2,2
Tek kademeli hız kumandası --- 2,0 2,4
15
Çizelge 6 - Kaldırma mekanizması için φ5 faktörü
Uygulanan hız Kaldırma için İndirme için

Tahrik tipi φ5 faktörü φ5 faktörü
kumanda aralığı
1: 100 1,05 1,10
Kademesiz hız kumandası
1: 30 1,10 1,15
Çok kademeli hız kumandası --- 1,15 1,20
İki kademeli hız kumandası --- 1,20 1,35
Tek kademeli hız kumandası --- 1,20 1,30
Not - Çizelge 5 ve Çizelge 6’daki faktörler, hız kumandasının devreye alınması/çıkarılması ve hız
değişikliğinde dikkate alınır.
Çizelge 7 - φ p faktörü
EN 13001-1, Madde 4.3.5’e göre yük φp

konumlandırma sınıfı
P0 ve P1 1,0
P2 1,15
P3 1,3
Not - Konumlandırma hareketleri, uygun olmayan tarzda yapıldığında toplam yük etkisini artırır. Bu, P
sınıfına bağlı olarak φ p faktörü olarak dikkate alınır.
5.2.1.8 Aşırı yük durumu
5.2.1.8.1 Doğrudan etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısına sahip vinçler

Doğrudan etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısı çalıştığında, vince uygulanan azami kuvvet (Fazami L), aşağıda
belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Fazami L= ( φDAL · mRC + (mH – mRC)) · g [4]
Burada;
Fazami L : Kuvvet sınırı (N),
φDAL : Doğrudan etkili kaldırma kuvvet sınırlayıcılarının kuvvet-sınır faktörü (-),
mRC : Kaldırma beyan kapasitesi (kg),
mH : Kaldırma yükü (kg),
g : Yerçekimi sabiti (9,81 m/s2).
Hidrolik sistemlerde, φDAL faktörü, sürtünmeli tork sınırlayıcılarına sahip olanlarda 1,4’e eşit veya daha küçük
veya pnömatik sistemlerde bu faktör, 1,6’ya eşit veya daha küçük olmalıdır.
Fazami L kuvveti, EN 13001-2, Çizelge 10’da C1 yük birleşimine göre ve aynı standardda Çizelge 11’de C3
statik birleşmede 13. satıra göre yük olarak belirlenmelidir.
5.2.1.8.2 Dolaylı olarak etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısına sahip vinçler

Dolaylı etkili kaldırma kuvveti sınırlayıcısı çalışmasının sonucunda, vince uygulanan azami kuvvet (Fazami L),
aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmalıdır:
Fazami L= ( φIAL · mRC + (mH – mRC)) · g [5]
Burada;
Fazami L : Sınırlanmış kuvvet (N),
φIAL : Durma halinde yük faktörü (-) (Madde 5.5.1.3),
mRC : Kaldırma beyan kapasitesi (kg),
mH : Kaldırma yükü (kg),
g : Yerçekimi sabiti (9,81 m/s2).
16
Not 1 - Fazami L kuvveti, çalışma başladıktan sonra ve kaldırma hareketi durduğunda kaldırma sistemindeki
nihai yükü temsil eder.
Not 2 - Fazami L kuvveti belirlenirken başlangıç şartı, EN 14492-2, Madde 5.2.2.3.2’de belirtilen metotla
φIAL faktörünün belirlenmesidir.
Fazami L kuvveti, EN 13001-2, Çizelge 10’da C1 yük birleşimine göre ve aynı standardda Çizelge 11’de C3
statik birleşmede 13. satıra göre yük olarak belirlenmelidir.
5.2.1.9 Deney yükleri

Hesaplamada dikkate alınacak aşırı yük deneyi yükleri, Madde 6.3.2’ye uygun olmalıdır.
5.2.1.10 Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum metodunu kulanım şartları

Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum metodunun seçimi, EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye uygun olmalıdır.
5.2.2 Sınır durumlar ve yeterliğin doğrulaması
5.2.2.1 Yapısal elemanların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması

Yapısal elemanların ve bağlantıların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması, CEN/TS 13001-3-1’e uygun
olarak belirlenmelidir.
5.2.2.2 Mekanik bileşenlerin sınır durumları

Halatların seçimi, CEN/TS 13001-3-1’e uygun olarak yapılmalıdır.
Not - Ray tekerleklerinin seçimi ile ilgili EN standardı hazırlık aşamasındadır. Hâlihazırda uygun standard
mevcut olmadığından, ray tekerlekleri ve raylar, ISO 16881-1’e uygun olarak seçilebilir. Kullanılan
malzemelerin aşınması konusunda uygulamalı bilgiye dayalı ve tekerleklerin karşılaştırılabilir ömür
sürelerini veren diğer metotlar kullanılabilir.
Diğer elemanlar için, yük etkileri ve gerekli ömür (çevrim sayısı), Madde 5.2.1’de belirtilen çalışma ve yük
şartlarından elde edilebilir ve bunlar, eleman imalatçısı tarafından belirtilen sınır durumları aşmamalıdır.
5.2.2.3 Tekerlek yüklerinin kısmi gerilmeleri

Kısmi tekerlek yüklerinden destek yapısına geçen gerilmeler, ilgili φi faktörleri dikkate alınarak hesaplanmalı
ve A, B ve C yük bileşimlerine (EN 13001-2, Çizelge 10) göre belirtilmelidir.
Seyir tekerlekleri, genelde düşey ve teğet tekerlek yüklerini iletir. Destek yapısının ilave yük ileten bütün
elemanları üzerinde bu tekerlek yüklerinin etkileri, kısmi gerilmeler için doğrulanmalıdır.
Ray altındaki bağlantıda düşey tekerlek yüklerinden kaynaklanan gerilmeler, prEn 1993-6, Madde 5.7.1 ve
Madde 5.7.2’ye uygun olarak hesaplanmalıdır.
Not - Putrelin alt kenarında çalışan havai hat arabasına sahip vinçlerdeki gerilmeler, Ek E’ye uygun olarak
veya alternatif olarak sonlu elemanlar analizleri ile hesaplanabilir.
Tekerlek yükünden kaynaklanan kısmi gerilme, EN 13001-2’de verilen esaslara uygun olarak eşdeğer
gerilme şiddetinin belirlenmesi için genel olarak normal ve kayma gerilmeleri ile birleştirilmelidir.
Yorulma değerlendirmesinde, genellikle yüklü konumda aşırı çalışan ray tekerleklerinin toplam sayısı
hesaplamalıdır.
Yorulma için yorulma dayanımı özel direnç faktörünün ( γ Mf ) seçimi yapıldığında (CEN/TS 13001-3-1,
Çizelge 10), flanş/bağlantı kaynak birleşmesi, emniyetli bir bileşen olarak dikkate alınabilir.
5.2.2.4 Kaldırma noktalarının dayanımının denenmesi

Kurma ve bakım amaçlarıyla kullanılan kaldırma noktaları (delikler ve kulaklar), aşağıda belirtilenler ile
hesaplanmalıdır:
− Çeliğin azami dayanımının aksine, asgari 4 faktörü ve yapılara kaynak işleminde asgari 5 faktörü
bağlamında plastisite teorisi kullanılarak. Bu teorinin kullanımını doğrulamak için, malzemelerin uzaması
A5 (EN 10002-1) en az % 15 olmalıdır veya
− Elastisite teorisi kullanarak.
17
5.2.2.5 Elastik şekil değişimi

Vinç yapısının elastik şekil değişimleri, vincin işlevi üzerinde olumsuz etkiye sahip olmamalıdır.
Not - Vinç putrelleri ile ilgili özellikler için bilgiler ve kılavuz değerler, ISO 22986’da verilmiştir.
5.2.2.6 Vinç putrellerinde titreşim frekansları

Tavsiye edilen titreşim frekansları, ISO 22986’da verilmiştir. Frekanslar düşük olduğunda, yapı ve yük
kumandası ile ilgili olarak ilave yorulma etkisi göz önünde tutulmalıdır. Titreşimlerin genliği ve süresinin en
aza indirilmesi hususuna da (örneğin, adımsız kumandaların kullanılması gibi) dikkat edilmelidir.
5.2.3 Kararlılık
5.2.3.1 Genel şartlar

Vincin kararlılığının doğrulaması, EN 13001-2’ye uygun olarak hesaplanmalıdır.
Herhangi bir devrilme ekseninde, devrilme momenti kararlılık momentinden daha küçükse vinç kararlı olarak
kabul edilir.
5.2.3.2 Portal vinç düzenlemeleri

Temel vinç düzenlemesi, dört veya daha fazla köşe üzerinde duran sabit bacaklı vinç olarak kabul edilir.
Diğer vinç düzenlemelerinde, ilave risk katsayısı ( γ n ), aşağıda belirtilen vinç bacak düzenlemesine bağlı
olarak EN 13001-2, Çizelge 11’de elverişsiz yüklerin tamamına uygulanmalıdır:
a) Üç köşeden desteklenen vinçler γ n = 1,10,
b) Bir veya daha fazla köşede mafsallı bacakla desteklenen vinçler:
b1) Köşeden mafsallı kaldırılan γ n = 1,10,
b2) Köşeden sabit bacakla kaldırılan γ n = 1,22.
b1) ve b2) şıkları, aynı vinçte görülebilir (Şekil 3).
Şekil 3 - Desteklere sahip tipik portal vinç düzenlemesi
5.2.3.3 Bağlantı parçalarının tasarımı

Vincin kararlılığı, hizmet dışı rüzgâr şartlarında Madde 5.2.3.1 ve Madde 5.2.3.2’ye uygun olmazsa, vinç
bağlantı parçalarıyla donatılmalıdır. Bağlantı parçaları, kısmi yük faktörleri EN 13001-2’ye ve ilgili risk
faktörleri Madde 5.2.3.2’ye uygun olarak tasarımlanmalıdır.
Bağlantı parçalarının ve bunların bağlantı noktalarının tasarımı için malzeme dayanım faktörleri ( γ m ),
aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır:
− Çelik kesitlerde γ m = 1,34 ,
− Tel halat ve zincirlerde γ m = 2,50 .
5.2.3.4 RTG’nin (lastik tekerlekli portal vinç) kararlılığı

RTG’ler, yüklü ve yüksüz şartların her ikisinde, azami hızda en büyük eğimli yerde seyrederken ani lastik
inmesi olduğunda kararlı kalmalıdır.
18
5.3 Elektroteknik donanım
5.3.1 Fiziksel ortam ve çalışma şartları

Elektrik donanımı, EN 60204-32, Madde 4.4’te belirtilen fiziksel ortam ve çalışma şartlarında kullanım için
uygun olmalıdır.
Fiziksel ortam veya çalışma şartları, yukarıda belirtilenlerin dışında olduğunda, elektrik donanımının özellikleri ona
uygun olarak değiştirilmelidir. Rüzgârın dondurma etkisi ve alınan güneş ısısı göz önünde tutulmalıdır.
5.3.2 Elektrik beslemesi

Elektrik donanımı, EN 60204-32, Madde 4.3’teki hükümlere uygun olarak çalışacak şekilde
tasarımlanmalıdır.
Yüksek gerilim donanımı (1 kV AC veya 1,5 Kv DC), EN 60204-11’e uygun olmalıdır. EN 60204-11’de
EN 60204-1’e yapılan atıfların tamamı, EN 60204-32’deki ilgili maddelere atıf yapılmış olarak kabul edilmelidir.
Bir toplayıcı sistem gelen besleme için kullanılırsa ve personeli tehlikeye karşı koruyacak şekilde tamamen
kapatılamazsa ve vincin çalışması veya ilgili işlevleri ile zarar görmesi engellenemezse, EN 60204-32,
Madde 13.8.1’in hükümleri uygulanmalıdır.
Not - Uygulanabilir olduğunda, vinç tek bir güç kaynağına bağlanmalıdır. İstisnaların çok olduğu vinçlerde
ikinci bir güç kaynağı olarak genellikle sınırlı bir kapasitede vinç üstünde takılı olan jeneratörler, bakım
ve sınırlı uygulama işleri (örneğin, konumlandırma veya yedek ısıtma) için sağlanabilir.
İletkenlerin tamamı, EN 60204-32, Madde 14.2’ye uygun olarak her bir uç kısmında açıkça tanımlanabilmelidir.
EN 60204-32, Madde 5.1’de belirtilen ilave hükümler uygulanmalıdır.
5.3.3 Koruyucu harici topraklama ve eş gerilimli bağlama

Her bir gelen besleme, EN 60204-32, Madde 5.2 ve Madde 8’deki hükümlere uygun olarak, vinç raylarına ve
elektrik donanımına bağlanması gereken koruyucu bir topraklama iletkenini içermelidir.
5.3.4 Beslemenin kesilmesi ve devreden çıkarma

Beslemenin kesilmesi ve devreden çıkarma işlevleri, aşağıda belirtilen cihazlarla yapılmalıdır:
− Vinç besleme anahtarı,
− Vinç ayrıcısı,
− Vinç anahtarı.
Bu cihazlar, EN 60204-32, Madde 5.3’e uygun olmalıdır. Vinç besleme anahtarı, kapalı konumda
kilitlenebilecek özellikte olmalıdır.
Kaldırma makinası elektrik donanımı parçalarında münferit çalışma gerektiğinde, ilave devre kesici cihazlar,
ayrı çalışma gerektiren her parça için sağlanmalıdır. Bu tür cihazlar, EN 60204-32, Madde 5.4 ila Madde
5.6’ya uygun olmalıdır.
5.3.5 Elektrik çarpmasına karşı korunma
5.3.5.1 Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma

Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma, aşağıdaki değişiklerle birlikte EN 60204-32
Madde 6.2’ye uygun olmalıdır.
IEC 60364-4-41’de belirtilen engeller ile korunma, sadece bakım işlemini üstlenen yetenekli personelin
çalıştığı alanlarda kabul edilebilir.
EN 60204-32, Madde 6.2.6’ya uygun olarak erişimin dışında korumanın yerleştirilmesi, sadece iletken
çubukların olması durumunda kabul edilebilir.
5.3.5.2 Dolaylı temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma

Dolaylı temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma, EN 60204-32, Madde 6.3 veya Madde 6.4’e uygun
olmalıdır.
19
5.3.6 İletkenler ve kablolar

5.3.6.1 Genel
İletkenler ve kablolar, çalışma şartları ve olabilecek dış etkilere uygun olmalı ve mekanik hasarları önleyecek
veya uygun olarak korunacak şekilde yerleştirilmelidir. İletkenler ve kablolar, EN 60204-32, Madde 13.1 ila
Madde 13.7.3’e uygun olmalıdır.
5.3.6.2 İletken teller, iletken çubuklar ve kayıcı halkalı tertibatlar

İletken teller, iletken çubuklar ve kayıcı halkalı tertibatlar, personeli tehlikeye karşı koruyacak şekilde ve
vincin çalışması veya ilgili işlevleri ile zarar görmeyecek şekilde, uygulanabildiğinde, mahfaza içerisine
alınmalıdır. Bunlar sağlanamadığında, EN 60204-32, Madde 13.8.2 ila Madde 13.8.8’deki hükümlere
uygunluklarına ilaveten EN 60204-32, Madde 13.8.1’deki hükümler uygulanmalıdır.
5.3.6.3 Tesisat uygulaması

Tesisat uygulamaları, EN 60204-32, Madde 14’e uygun olmalıdır.
5.3.7 Kumanda devreleri ve kumada işlevleri

5.3.7.1 Genel
EN 60204-32, Madde 9’daki hükümleri, bu belgelendirme kriterinin Madde 5.3.7.2 ila Madde 5.3.7.3 ile
değiştirilerek uygulanmalıdır.
Vincin hareketlerine kumanda etmek için kumanda sistemi/sistemleri, aşağıda belirtilen hususlara uygun
olacak şekilde tasarımlanmalıdır:
− Elektromekanik kumanda devreleri: EN 954-1 Sınıf 1,
− Kumanda devrelerinin elektronik olarak kumanda edilen emniyetle ilgili parçaları aşağıda belirtildiği gibi
olmalıdır:
EN 954-1’de Sınıf 2 veya Sınıf 3’e uygun olmalı veya yedekleme koruması otomatik olarak yeniden
ayarlanamadığında fazladan bir tertibat ile (elektronik, elektromekanik) donatılmalıdır.
EN 60204-32, Madde 9.2.2 dikkate alındığında, belirli kumanda sistemleri (örneğin, dönüştürücüler), ilave
tehlikenin oluşmamasını sağlamak amacıyla güç kaynağı çıkarılmadan önce kısa süreli gecikme özelliğine
sahip olabilirler.
5.3.7.2 Emniyet mahfazasının devre dışı bırakılması (baypas)

Emniyet mahfazasının devre dışı bırakılması için cihazın çalıştırılması, aşağıdakilerin vasıflı personel
tarafından yapılması ile sınırlandırılmalıdır:
− Emniyet mahfazasının devre dışı bırakılması için, özel alet gerektiren bir erişim mahfazasının iç tarafına
cihazın yerleştirilmesiyle veya
− Diğer uygun vasıtalarla.
5.3.7.3 Birleşik başlatma ve durdurma kumandaları

EN 60204-32, Madde 9.2.6’da belirtilen birleşik başlatma ve durdurma kumandaları, hareket sürücü
mekanizmaları için kullanılmamalıdır.
5.3.8 Operatör ara yüzü ve takılan kumanda tertibatları

5.3.8.1 Genel
Takılan kumanda tertibatları, EN 60204-32, Madde 10 ve aşağıdaki Madde 5.3.8.2 ila Madde 5.3.8.4’teki
hükümlere uygun olmalıdır.
5.3.8.2 Basma düğmeleri

Basma düğmeleri, EN 60204-32, Madde 10.2.1’e uygun olarak renkli kodlanmalıdır.
Tavsiye edilen renkler aşağıdaki gibidir:

Başlatma/Açık Yeşil
Durdurma/Kapalı Siyah
Serbest bırakıldığında çalışmayan Beyaz
Yeniden ayar Mavi
Acil durdurma Kırmızı
Kablosuz kumanda yeri
harekete geçiricisinin durdurulması Kırmızı
Diğer işlevler Sarı veya gri
20
Çalıştırılacak işlev, basma düğmesinin üzerinde veya yakınında belirtilmelidir.
5.3.8.3 Gösterge lambaları

Gösterge lambaları, EN 60204-32, Madde 10.3.2, Çizelge 3’te belirtildiği gibi renkli olmalıdır.
5.3.8.4 Acil durdurma tertibatları

Sürücü mekanizma hareketlerinin tamamını durdurmak için acil bir durdurma tertibatı, her bir kumanda
yerinde sağlanmalıdır. Tertibatlar, uygun hareketleri de durdurmak amacıyla aşağıdaki yerlerde
sağlanmalıdır:
− Hareketli havai hat arabasına ve diğer hareketli bölmeye erişimi sağlayan operatör iskelesine yakın
olarak,
− Portal vincin büyüklüğüne bağlı olarak her iki tarafında veya her bir köşede zemin seviyesinde,
− Makina odasında ve operatör erişimi sağlanan herhangi bir büyük dış makina kısmına yakın olarak.
Kumanda yerlerine yerleştirilen acil durdurma tertibatları, EN 60947-5-5’teki hükümlere uygun mantar başlı,
basma düğmeli ve kendinden kilitli tip olmalıdır. Diğer yerler için acil durdurma tertibatlarının tipi, kolay
tanınmayı ve kolay erişimi sağlayacak ayrıca istem dışı çalışmayı önleyecek şekilde seçilmelidir.
5.3.9 Elektronik donanım

Elektronik donanım, EN 60204-3, Madde 11’e uygun olmalıdır.
5.3.10 Kumanda teçhizatı: yeri, montajı ve mahfazaları

Kumanda teçhizatı, EN 60204-3, Madde 12’ye uygun olmalıdır.
5.3.11 Yük taşıma tertibatlarının montajı için elektriksel özellikleri

Sabit kaldırma teçhizatı için EN 13155’teki ilgili hükümler uygulanmalıdır.
EN 60204-32, Madde 13 ve Madde 14’teki hükümler uygulanmalıdır.
Yük kaldırma teçhizatının elektrik kabloları, normal çalışma sırasında zarar görmeyecek şekilde yerleştirilmeli
ve korunmalıdır.
5.3.12 Elektrik motorları

Elektrik motorları, EN 13135-1’in hükümlerine uygun olarak seçilmelidir.
Bütün güç tahrikli hareketler, her zaman güç tahrikli olmalıdır. (tehlikeli bir durumun meydana gelmesini
engellemek için hareketi durdurmak amacıyla gerekli donanımlar mevcutsa, mekanik frenlerin manuel olarak
vasıflı bir personel tarafından devreye alındığındaki acil durum dışında).
5.4 Elektroteknik olmayan donanım
5.4.1 Genel
Mekanik, hidrolik ve pnömatik donanım, bu belgelendirme kriterindeki değişiklerle birlikte EN 13135-2’deki
özellikleri karşılamalıdır.
5.4.2 Fren sistemleri
5.4.2.1 Genel
Bütün güç tahrikli motorlar, her zaman frenleme sisteminin kontrolü altında olmalıdır. Frenleme sistemleri,
hareketlerin ivmesi düşürülebilecek, hareketler sınırlanabilecek ve istem dışı hareketler önlenecek şekilde
olmalıdır. Sistemler, tam olarak yüklü vincin ulaştığı en yüksek hızdan durma noktasına getirebilecek
özellikte olmalıdır.
Frenler, aşağıdaki durumlarda otomatik olarak devreye girmelidir:

− Boş (nötr) konumuna dönen kumanda tertibatında,
− Fren güç kaynağının kesilmesinde,
− Acil durdurma tertibatının devreye alınmasında.
21
5.4.2.2 Güç tahrikli hareketlerde servis frenleri

Sadece güçle boşalmalı frenler kullanılmalı ve bunlar hareketi durdurmak için özelliklerini her zaman
sürdürmelidir.
Yay yüklü frenlerde, fren yayları, sıkıştırma yaylı ve kılavuzlu olmalıdır. Helis yayların sarımları, telin kırılması
durumunda birbirine geçmeyecek özellikte olmalıdır.
Frenleme kuvveti, ön gerilmeli yaylar ile uygulanırsa, frenleme sistemindeki herhangi bir yayın arızası,
mevcut torku % 20’den fazla azaltmamalıdır.
5 adetten az yay kullanılırsa, bunlar, yayın kırılması durumunda iki yay parçasının birbirine geçmesini
engellemek amacıyla, çalışma durumundaki tel çapı, sarım adımının yarısından daha büyük olacak şekilde
boyutlandırılmalıdır.
Frenleme tertibatları, kullanıcınn alet kullanmadan frenleme kuvvetini ayarlayamayacağı şekilde olmalıdır.
Frenler, frenin performansı üzerinde muhtemelen olumsuz etkiye sahip olabilecek, çevrede bulunan
maddelerin girişine karşı korunmalıdır.
5.4.2.3 Kaldırma hareketleri için frenler

Frenler, azami kaldırma yükünden frene iletilen en büyük torktan en az % 60 daha büyük bir tork
sınırlandırmasını gerçekleştirecek şekilde tasarımlanmalıdır. Ayrıca, kaldırma freni, EN 13135-2,
Madde 5.3.3.2’ye uygun olmalıdır.
Frenin tepki süresi, yükün, beyan edilen indirme hızından 1,3 kat daha büyük bir hızda indirme hızına
ivmelenmesine müsaade etmeyecek şekilde olmalıdır. Bu şart, servis freninin çalışmasına veya yedek fren
sağlandığında, servis ve yedek frenin birlikte çalışmasına uygulanır.
Not - Belirtilen hız sınırı (% 130), sistemdeki tepki gecikmelerinin tamamını dikkate alan çalıştırma ve
frenlemeden kaynaklanan nihai hızdır. Tipik olarak aşırı hızda çalıştırma, aşırı hızın yaklaşık olarak
% 110’unda çalışacak şekilde ayarlanmalıdır.
Fren, güç kaynağının kesintiye uğraması durumunda kontrollü olarak yükü emniyetli bir konuma getirmeye
müsaade edecek manuel bir çözme tertibatına sahip olmalıdır. Talimat el kitabı, bu tür tertibatın emniyetli
kullanımı konusunda bilgi sağlamalı ve operatör bilgilendirilmelidir.
5.4.3 Kaldırma donanımı
5.4.3.1 Değişken beyan kapasitesi
5.4.3.1.1 Genel
Bir vinç, havai hat arabası/vinç konumuna veya vinç düzenlemesine bağlı olarak değişken beyan kapasitesi
ile belirtildiğinde, beyan kapasite sınırlayıcıları ve göstergeler ona göre işlev görmelidir.
5.4.3.1.2 Vinç köprüsü üzerinde kaldırma ünitelerinin değişen sayısı

Kaldırma üniteleri bir köprüden diğerine hareket etme özelliğinde olduğunda, bu durum, kaldırma ünitelerinin
toplam kaldırma kapasitesinin köprünün beyan kapasitesini aşmasına yol açabileceğinden, bu tür
durumlardan kaynaklanan riskler, aşağıda belirtilen metotlardan biri kullanılarak asgariye indirilmelidir:
1) Köprü, belirtilen sayıda kaldırma ünitesi ve yüklerini taşıyacak şekilde tasarımlanmalı,
2) Kumanda sistemi, vinç köprüsünün, kaldırma ünitelerinin sayısına ve askıdaki yüklerine bakılmaksızın
aşırı yüklememesini sağlamalıdır.
5.4.3.1.3 Vinç köprüsü üzerinde sürekli bulunan birden fazla kaldırma ünitesi
Kaldırma ünitelerinin toplam kaldırma kapasitesi köprünün beyan kapasitesini aştığında, kumanda sistemi,
vincin, kaldırma ünitelerinde askıdaki yüklerine bakılmaksızın aşırı yüklenmemesini sağlamalıdır.
5.4.3.2 Vinç kolu ile kaldırma
5.4.3.2.1 Vinç kolu kaldırma mekanizması, yedek fren ile birlikte sağlanmalıdır (EN 13135-2). Yedek fren,
doğrudan tambura etki etmelidir veya yedek fren ile halatlar arasında bulunan hareketli zincirdeki bileşenler,
risk katsayısı γ n = 1,60 olarak tasarımlandığında vites dişlisinin ana miline etki edebilir.
22
5.4.3.2.2 Vinç kolunun halatı gevşerse, kolun kaldırması durmalıdır. Çalışma konumundaki kol,
kaldırmadaki halatlarla askıda olmayabilir. Havai hat arabası, kol hangi konumunda olursa olsun, köprü ile kl
arasındaki geçiş noktasında raydan dışarıya çıkmamalıdır. Gezici havai hat arabası, sadece kolun çalışma
konumunda/konumlarında kola geçebilir.
5.4.4 Seyir ve çapraz hareket
5.4.4.1 Sürtünmeli tahrik özelliği

Tahrik ve frenleme sistemleri; belirtilen en fazla eğimde, çalışmadaki rüzgâr hızında ve yükünde hareketlere
kumanda edebilecek ve durdurabilecek özellikte olabilecek şekilde tasarımlanmalıdır.
İvme/yavaşlama ivmesi karakteristikleri değerlendirildiğinde, çelik ray ile tekerlek arasındaki sürtünme
katsayısı, 0,14’ten ve düzgün zemine sahip yüzeylerde çalışan lastik tekerleklerde 0,2’den daha büyük
olmamalıdır.
5.4.4.2 El kumandalı havai hat arabaları ve vinçler

El kumandalı kaldırma makinaları, havai hat arabaları ve uygun olduğunda el kumandalı vinçler, bu madde
ile değiştirildiği şekliyle EN 13517’ye uygun olmalıdır.
Havai hat arabasının ve/veya vincin çapraz ve seyir hareketleri el kumandalı ise, her bir operatör tarafından
gerekli olan çalıştırma kuvveti, azami yük taşındığında aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır:
− El zincirinde 250 N,
− Düşey düzlemde, tek elle kumanda edilen kolda 250 N,
− Düşey düzlemde, çift elle kumanda edilen kolda 400 N,
− Yatay düzlemde, tek elle kumanda edilen kolda 150 N.
Çaprazlama ve seyir hareketleri, kolun itilmesiyle elde edilirse, gerekli olan yatay kuvvet, azami yük
taşındığında 550 N’u aşmamalıdır.
Kazara hareket edebilen el kumandalı portal vinçler, bu istem dışı hareketi engellemek amacıyla frenleme
veya durdurma tertibatı ile donatılmalıdır.
5.4.4.3 Lastik tekerlekli portal vincin tahrik karakteristikleri

Tekerlek tabanı ile ağırlık merkezi arasındaki oran ve lastik tekerlekli portal vinçlerin yapısının rijitliği,
çalıştırma sırasındaki ivme ve yavaşlama ivmelerinin operatör için dayanılmayacak salınımlara sebep
olmayacak şekilde seçilmelidir. Değerler, ISO 2631-1’de belirtilmiştir.
5.4.4.4 Hizmet dışı rüzgar şartlarında bağlama

tahrik tekerleklerinin öngörülebilir asgari sürtünmesi veya frenleme torku, EN 13001-2’ye uygun olarak
hizmet dışı rüzgar şartlarında, vincin veya havai hat arabasının sürüklenmesini engelleyemezse, vinç veya
havai hat arabası, aşağıda belirtilenler ile donatılmalıdır:
− Vinci belirlenen bağlama konumlarında tutabilecek, rayın her konumunda çalışabilecek ray kıskaçları,
bağlama pimleri veya aynı işlevi gören diğer vasıtalar.
5.4.4.5 Raydan çıkmaya karşı koruma

Yükün ani olarak serbest kalması, havai hat arabasının veya vincin, tekerlek flanş yüksekliğinin veya kılavuz
merdane yüksekliğinin % 70’inden daha fazla yükselmesine sebep olursa, vinci veya havai hat arabasını
yerinde tutma vasıtaları sağlanmalıdır.
Köprü yapısındaki depolanan azami enerji, vincin bütün kütlesinin yükselmesini değerlendirmek için
kullanılmalıdır.
Raydan çıkma halinde, havai hat arabası veya vinç devrilmemelidir. Bu durum aşağıda belirtilenler ile sağlanabilir:
− Yanal kılavuzlar veya tamponlar,
− Düşey kılavuzlar,
− Havai hat arabasının/uç taraf arabalarının, köprü veya portalden düşmeyecek şekilde boyutlandırılmaları.
5.4.4.6 Kılavuz makara tasarımı

Yükselme hareketi veya çapraz hareketlerin kılavuz makaraları, taşıyıcı yatağın arızası durumunda
makaranın düşmesi engellenecek şekilde tasarımlanmalı veya korunmalıdır.
23
5.4.5 Döndürme donanımı
5.4.5.1 Sürtünmeli tahrik özelliği

Tahrik ve fren sistemleri; elastik şekil değişikliğinden, çalışmadaki rüzgâr hızı ve yükten kaynaklanan
hareketleri belirtilen en büyük eğimde/eğimlerde kumanda edebilecek ve durdurabilecek şekilde
tasarımlanmalıdır.
İvme/yavaşlama ivmesi değerlendirildiğinde, çelik ray ile tekerlek arasındaki sürtünme katsayısı, 0,14’ten
daha büyük olmamalıdır.
5.4.5.2 Hizmet dışı durumda park etme

Döndürme mekanizmasının, hizmet dışı durumda azami rüzgâr şartlarında hareket etmesi engellenmelidir.
Bu durum; kendinden durdurmalı tahrik mekanizması, frenler veya mekanik kilitleme tertibatı ile
sağlanmalıdır. Bununla birlikte, uygulama iki tedbirin birleştirilmesine dayanmamalıdır.
Park sistemi, EN 13001-2’deki şartları karşılamalıdır (fırtına için Çizelge 10, γ p = 1,16 ve park sisteminin
tutma kapasitesi için γ m =1,1).
5.4.5.3 Dönüş yataklaması

Dönüş yataklaması için yapısal montaj desteği, yatak için yeterli dayanımda ve rijitlikte, düzgün ve pürüzsüz
bir yüzeye sahip olmalıdır. Yatak ve sabitleme cıvataları, EN 13001-2’de A, B ve C yük birleşimleri ile ilgili
azami yüklemeye dayanabilmelidir.
Dönüş yataklamasının ömrünün yeterlik doğrulaması için, aşağıda belirtilenler dikkate alınmalıdır:
a) Hesaplama için yükleme şartları aşağıda verilenleri kapsamalıdır:
− Çalışma çevrimlerinin sayısı ile ilgili sistemin her bir yük/yarı çap birleşimi,
− Yüksüz, çalışma çevrimlerinin geri dönüş safhası,
− Çalışma çevrimlerine özel dönme daire dilimleri,
− 1’e ayarlanan dinamik katsayılar ve kısmi emniyet faktörlerine sahip olan EN 13001-2’deki A yük
birleşmeleri.
b) Ömür hesaplamasının sonucu, yataklamanın ömrü içerisinde toplam dönüş mesafesi olarak belirtilmeli
ve bu, EN 13001-1’e göre dönüş hareketi için belirtilen toplam dönme mesafesinden az olmamalıdır.
5.4.6 Toleranslar
5.4.6.1 Raya monteli vinçler ve pistler için toleranslar

Raya monteli vinçler, ISO 12488-1’deki toleranslar içerisinde imal edilmelidir. Tolerans sınıfı, bu
belgelendirme kriterine göre tasarımlanan toplam seyir mesafesi esas alınarak seçilmelidir.
5.4.6.2 Lastik tekerlekli portal vinç tekerleklerinin seyri için hizalama toleransları
Her bir tekerleğin seyir hattından yaptığı en fazla sapma, her bir tekerlek için 0,2º’yi aşmamalıdır.
Şekil 4 - Tekerleklerin hizalanma toleransları
5.4.7 Dişli kumandaları

Donanım, EN13135-2’ye ve bu belgelendirme kriterinde belirtilen ilave özelliklere uygun olmalıdır.
Dişli kumandaları, ilgili harekete göre EN 13001-1 ve EN 13001-2’ye atıf yapılarak seçilen mekanizma
sınıflandırmasına/yükleme şartlarına göre boyutlandırılmalıdır.
Dayanım ve sağlamlık özelliklerini karşılamak amacıyla dişlilerin boyutları, ISO 6336’ya göre
hesaplanmalıdır.
24
5.4.8 Belirli tehlikelere karşı koruma
5.4.8.1 Sıcak yüzeyler

İstem dışı dokunma (temas süresi 0,5 saniye) ihtimali olan sıcak yüzeylerin (EN 13202, Ek B) bulunduğu
erişim yolları ve çalışma alanlarında, bu yüzeyler, mahfaza altına alınmalı veya işaretlenmelidir.
5.4.8.2 Radyo dalgası ile kumanda

Kullanılan çalışma frekansı; vinç radyo donanımının alandaki diğer radyo donanımı tarafından
engellenmemesini veya parazit yapılmamasını sağlayacak şekilde dikkatlice seçilmelidir.
Radyo kumandası imalatçısı tarafında verilen emniyet talimatları göz önünde bulundurulmalıdır.
Not - Radyo kumandaları, genellikle 400 MHz ile 1900 MHz arasındaki belirli bir frekansta çalışır. İletim
gücü, yaklaşık olarak 10 mW aralığındadır. Bu frekans ve güç birleşimleri, personel için risk
taşımazlar. Kullanılan donanım yukarıda belirtilen özelliklerden sapma gösterdiğinde, koruyucu
tedbirlere ihtiyaç duyulabilir.
5.4.8.3 Kızılötesi dalga ile kumanda

Kızılötesi kumandası imalatçısı tarafında verilen emniyet talimatları göz önünde bulundurulmalıdır.
Not - Kızılötesi kumandaları, personel için risk taşımayan tipik olarak 800 nm ile 950 nm arasındaki dalga
boylarına sahiptir. Kullanılan donanım yukarıda belirtilen özelliklerden sapma gösterdiğinde, koruyucu
tedbirlere ihtiyaç duyulabilir.
5.4.8.4 Lazer ışınları

Lazer donanımı takıldığında, EN 60825-1’e uygun olmalıdır.
5.4.8.5 Yangın tehlikesi

Yangın söndürücüler; operatör kabini, makina ve elektrik odalarını kapsayan yangın tehlikesinin mevcut
olduğu yerlerde bulunmalıdır. Bu odalardan çıkış, EN 60204-32, Madde 12.5.2 ve Madde 12.5.3’teki erişim
özelliklerine uygun olmalıdır.
5.4.8.6 İşlem gören malzemeler, maddeler, kullanılan malzemeler ve yakıtlar
5.4.8.6.1 Egzoz gazları

İçten yanmalı motorlardan çıkan egzoz gazları, yakın çevredeki operatör ve diğerlerine olabilecek riskleri en
aza indirmek için tahliye edilmelidir.
5.4.8.6.2 Yakıt sağlama

Yakıt tankının doldurma deliği, operatör kabininde olmamalıdır. Doldurma konumu, tercihan zemin
seviyesinde ve kolayca erişilebilir olmalıdır.
5.5 Sınırlama ve gösterge tertibatları
5.5.1 Beyan kapasite sınırlayıcıları
5.5.1.1 Genel
Beyan kapasitesi 1000 kg veya üzeri ve yük sebebiyle devrilme momenti 40000 Nm veya üzeri olan vinçler,
kaldırma mekanizmalarına kumanda etmek amacıyla EN 12077-2, Madde 5.3 ila Madde 5.4’e uygun olan bir
beyan kapasite sınırlayıcısı ile donatılmalıdır.
5.5.1.2 Çalışma
Beyan kapasite sınırlayıcısı, vincin tasarım sınırları dışında yüklenmesine yol açacak herhangi bir durumu
engellemek amacıyla vinçteki yük, beyan kapasitesini aştığında vinç kumandalarını geçersiz kılmalıdır.
Not - Beyan kapasite sınırlayıcıları; kuvvet akışını sınırlayarak (doğrudan etkili sınırlayıcılar) veya algılayıcı
kullanarak yükün ölçülmesiyle ve aşırı yükü engellemek amacıyla kumandaları geçersiz kılarak
hareketi durdurmak suretiyle işlev görürler.
Dolaylı çalışan sınırlayıcılar Madde 5.5.1.3’e ve doğrudan çalışan sınırlayıcılar 5.5.1.4’e uygun olmalıdır.
25
5.5.1.3 Dolaylı etkili sınırlayıcı

Beyan kapasite sınırlayıcılarının ayarı, çalıştırma faktörü αi ile çarpılan beyan kapasitesini aşan bir yük
kaldırıldığında sınırlayıcı çalışacak şekilde yapılmalıdır. Genellikle, çalıştırma faktörü, ≤ 1,1 olmalıdır.
Çalıştırma için yük değeri, dinamik etkilerin filtre edilmesinden sonra ölçülebilir.
Çalıştırma faktörü, ≤ 1,1 olabildiği durumlarda EN 14492-2’ye uygun olarak kaldırma makinaları ile donatılan
vinçlerde, sınırlayıcı; çalıştırma, beyan kapasitesinin 1,25 katından daha büyük olmayan dinamik bir yük
seviyesinde meydana gelecek şekilde gecikmenin filtre edilmesi veya edilmemesi ile devreye girmelidir.
α kere beyan kapasitesinden daha büyük olan kaldırılan yük, zeminden,1 saniye ile çarpılan beyan edilen
azami kaldırma hızından daha yüksek hızda kaldırılmamalıdır.
Beyan kapasite sınırlayıcısı, büyük aşırı yükler ve zemine sabitlenen yükler kaldırılmak istendiğinde kabul
edilemeyen yüklerin oluşmasına izin veren bir çalıştırma geciktiriciyi kapsadığında, duran yük koruması
sağlanmalıdır.
Duran yük koruması örnek olarak aşağıdakilerden meydana gelebilir:

− Tasarım sınırlarının aşılması durumunda hareketi durdurarak ve sistemin yüklenmesini engelleyerek
çalışmadaki normal korumaya müsaade eden bir hız sınırlaması veya
− Hareketi durdurarak daha yüksek bir çalıştırma seviyesinde anlık etki eden ilave bir sınırlayıcı tertibatı
(Şekil 5).
Duran en fazla yükün (Fazami L) değerlendirmesi için Madde 5.2.1.8.2’ye bakılır ve başlangıç şartı, bu madde
ile uyumlu olduğu belirtilen ayarları esas alan φIAL faktörünün türetilmesidir.
Açıklama
• Koyu eğri, kaldırma yüküne eşit yük kaldırıldığında zaman bağlı kuvvet seviyesini göstermektedir,
• Kesikli çizgi, duran yük durumunda c seviyesine yükselen kuvvet seviyesini göstermektedir,
• a, gecikmeli beyan kapasite sınırlayıcısının çalıştırma seviyesidir. Kuvvet seviyesi, t = t1 ‘de aşılmıştır
ancak çalıştırma, normal kaldırma darbesi sebebiyle yapay harekete geçirmeden kaçınmak için en az
t = t3 oluncaya kadar geciktirilmelidir,
• b, duran yük durumunda t = t2’de çalışan, anlık etkiye sahip sınırlayıcının çalıştırma seviyesidir,
• c, duran yük durumunda meydana gelen azami yük seviyesi.
Şekil 5 - Duran yük korumasının gösterilişi
5.5.1.4 Doğrudan etkili sınırlayıcı

Ayarlar; beyan kapasite sınırlayıcısının ayarında bir değişiklik yapmaksızın, dinamik aşırı yükleme deneyini
gerçekleştirmek amacıyla (Madde 6.3.2.3), kaldırma makinasının beyan kapasitesinin 1,1 katına eşit bir yük
kaldırılabilecek şekilde yapılmalıdır. Bu ayar, vincin beyan kapasitesini, sürtünmeli veya pnömatik
sınırlayıcılarda 1,6 kat ve hidrolik sınırlayıcılarda 1,4 kat aşmaması gereken kaldırılacak φDAL ile çarpılan
mRC’yi aşan yüke müsaade etmemelidir.
26
Risk değerlendirmesi EN 13135-2, Madde 5.12.2’de liste halinde verilen muhtemel zararın artırılan şiddetini
uygulamalarda gösterdiğinde, beyan kapasite sınırlayıcı tertibatı; fren, sürtünmeli tork sınırlayıcısı ile yük
arasına yerleştirilmedikçe veya sürtünmeli tork sınırlayıcısının torku fren devreye girdiğinde artırılmadıkça
sadece sürtünmeli bir tork sınırlayıcısına bağlı kalmamalıdır. Sözü edilen ikinci durumda, sürtünmeli tork
sınırlayıcısının artırılan çalışma katsayısı en az 2 olmalıdır.
5.5.2 Göstergeler
5.5.2.1 Beyan kapasite göstergesi

Beyan kapasite göstergelerinin EN 12077-2’ye uygun olmaları istendiğinde, bunlar, beyan kapasitesinin
% 90’nında görsel olarak ve aşırı yük durumunda görsel veya sesli ikaz vermelidir.
5.5.2.2 Rüzgar hızı göstergesi

Hizmet içi tasarım rüzgâr hızlarının aşılabileceği alanlarda çalışan vinçler, operatöre gerekli bilginin sürekli
olarak verilmesi için mevcut diğer vasıtalar sağlanmadıkça, rüzgar hız göstergeleri ile donatılmalıdır.
Bir rüzgâr hız göstergesi takıldığında, bu, vinç çalışmasının durdurulmasının başlatılması gerektiği rüzgar
hızında sesli ikazı vermelidir.
Not - Çalışmanın durdurulmasının başlatılması gerektiği rüzgâr hızı (vst), aşağıda belirtildiği gibi
hesaplanabilir:
0,5
v st = ⎡ v p2 − ( 2300 ⋅ t ) ⎤
0,5
⎣ ⎦
Burada:
vp : Müsaade edilebilir hizmet içi rüzgar hızı (m/s),
t : Vinci, herhangi bir çalışma konumundan durdurmak için ihtiyaç duyulan süre (dakika).
5.5.3 Hareket sınırlayıcıları
5.5.3.1 Genel
Vinçlerde; EN 12077-2, Madde 5.6.1’e uygun olarak her bir hareket işlevinin sonunda sınırlayıcılar
bulunmalıdır. Elektrikli sırlayıcılar kullanıldığında, bunlar, EN 60204-32’ye göre Kategori 0 veya Kategori 1
durdurmayı başlatmalı ancak zıt yönde emniyetli bir durum için harekete müsaade etmelidir.
Not - Sınırlayıcıların tipi ve yerleşimi için kılavuz, ISO 10245-5’te verilmiştir.
Raylı vinçlerde, aşağıda belirtilen durumlarda otomatik sınırlayıcılar sağlanmalıdır:

1) Binalarla, sabit yapılarla veya diğer vinçlerle çarpışma ihtimali olduğunda veya
2) Belirli alanlarda vinç, havai hat arabası çalışmasının veya yükün hareketinin sınırlanmasına ihtiyaç
olduğunda.
5.5.3.2 Kaldırma hareketi için yedek sınırlayıcı kullanımı

EN 12077-2’ye uygun kaldırma hareketinin ikinci bir (yedek) üst sınırlayıcısı, EN 13135-2’de açıklandığı gibi
yüksek riskli uygulamalarda kullanılmalıdır. İkinci bir üst sınırlayıcı, aşağıda belirtilen durumlarda da
kullanılmalıdır:
− Kişilere ve mallara doğrudan veya dolaylı şekilde kabul edilemez riske sebep olacak yükün düşmesi ile
sonuçlanan ilk sınırlayıcının arızasında,
− Vincin amaçlanan kullanımında üst sınıra sıkça yaklaşılıyorsa.
Not - İkinci üst sınırlayıcı, kıymetli malların korunmasında da kullanılmalıdır (örneğin, güç kabinli vinçler,
tersane vinçleri, liman vinçler).
İkinci sınırlayıcının çalışmasını takiben, yeniden çalışmanın başlaması sadece yeniden ayar işlemi ile
(örneğin, kumanda panosunda anahtarla kilitlenebilir, serbest bırakıldığında çalışmayan kumanda veya
kaldırma mekanizması üzerinde el ile çalışan yeniden ayar düğmesi) mümkün olmalıdır. EN 12077-2,
Madde 5.6.1.4’te istendiği gibi, ikinci sınırlayıcı çalıştıktan sonra ilk sınırlayıcı arızasının gösterimi, yeniden
ayar işleminin gerektiğini belirtecek şekilde sağlanmalıdır.
27
İkinci sınırlayıcı, hareket enerjisini uygun hale getirmek için tasarımlanmış sürtünmeli bir tork sınırlayıcısı ise,
gösterim ve yeniden ayar işlemi gerekli değildir.
5.5.3.3 Vinçlerin ve havai hat arabalarının çarpışması

Vinçler veya havai hat arabaları arasındaki tamponlar, aşağıda belirtilenleri engelleyecek şekilde nihai kinetik
enerjiyi emecek özelliğe sahip olduklarında risk azaltılmasında yeterli sistemler olarak değerlendirilir:
1) Vinç tertibatı bileşenlerinin dayanımı aşıldığında,
2) Vinçlerin veya havai hat arabalarının düşmesi veya devrilmesi,
3) Yükün düşmesi,
4) Kabul edilemez şekilde yükün sallanması.
Diğer durumlarda, çarpışmayı önleyici sistemler sağlanmalıdır.
Çarpışmayı önleyici sistem gerekli olarak görüldüğünde, tertibattaki bütün vinçler veya havai hat arabaları,
bu sistem ile donatılmalıdır. Çarpışmayı önleyici sistem, kapsanan risklerin değerlendirmesine bağlı olarak
aşağıda belirtilen özelliklerin bazısına veya tamama sahip olmalıdır:
− Çarpışmaya doğru hareket eden vinç/vinçler veya havai hat arabası/arabalarının yaklaşım hızını azaltma
özelliği,
− Çarpışma olmadan önce vinç/vinçler veya havai hat arabası/arabalarının hareketini durdurabilme
özelliği.
Not - Çarpışmaya doğru yaklaşma ikazı, bazı durumlarda gerekli olabilir.
Performans sınırlayıcıları (EN 12077-2, Madde 5.6.2.1), aşağıda belirtildiği gibi gerekli olduğunda
sağlanmalıdır:
a) Vinç destek yapılarının yük taşıma kapasitesi sebebiyle sınırlamalar olduğunda kaldırma kapasitesinin
kısmen sınırlanması,
b) Kaldırılan yüke bağlı olarak kaldırma veya seyir hızının ve/veya ivme/yavaşlama ivmesinin sınırlanması,
c) Rüzgar şartlarına bağlı olarak seyir hızının ve/veya ivme/yavaşlama ivmesinin sınırlanması,
d) Yükün tipine bağlı olarak kaldırma kapasitesinin sınırlanması (örneğin, tehlikeli kaldırmalarda emniyet
faktörünün artırılması),
e) Aşağıdaki durumlarda hızların sınırlanması:
1) Çalışma alanlarının uç konumlarına yakın çalışma,
2) Vinç çalışmasında bulunmayan kişilerin hareket eden vince veya yüke yakın durmaları ve normal
çalışma hızının kabul edilemez yüksek riske sebep olması durumunda.
Performans sınırlayıcılarının çalışması, ilave tehlikelere sebep olmamalıdır.
5.6 Kumandalar ve kumanda yerleri
5.6.1 Genel
Kumandalar ve kumanda yerleri, aşağıda değiştirildiği şekliyle EN 13557’ye uygun olmalıdır:
Kabinli vinç kumandalarının düzenlenmesi, ISO 7752-5’e uygun olmalıdır. Kumanda düzenlemesinin
mantığı, vincin çalışması ile ilgili her bir kumanda yerinde aynı olmalıdır. Kabinsiz vinç kumandalarının
düzenlenmesi de bu mantığa uygun olmalıdır.
Vinç hareketi, kumandanın sadece boştaki konumundan başlatılabilmelidir.
Acil durdurma tertibatları, Madde 5.3.8.4’e uygun olmalıdır.
Vinç üzerinde operatör veya bakım platformları yoksa acil durdurma harekete geçiricisine, aşağıdaki şartların
sağlanması durumunda gerek duyulmaz:
− Kablosuz kumanda mahalli sadece kumanda yeri olarak kullanılıyorsa,
− Operatörün kablosuz kumanda yerini 3 saniyeden fazla kaybettiğinde operatör için bir risk olmadığında
veya kaybedilen kablosuz kumanda yerinin herhangi bir çalışma komutu göndermeyeceği emniyetli bir
şekilde sağlanırsa.
Not - Kumandalar ve kumanda yerlerinin ergonomik tasarım esasları konusunda daha fazla bilgi,
EN 614-1’de verilmiştir. Kabinler, ISO 8566-5’te ve EN 13557, Madde 5.2.2.1 ila Madde 5.2.2.6.4’te
belirtildiği gibi imal edilmelidir.
28
Pencereler, silecekler ve yıkayıcılar ile donatılmalı ve dış taraf yüzey hemen temizlenebilecek şekilde
tasarımlanmalıdır. Bütün pencere ünitesi, dışarı doğru düşmeyecek şekilde tasarımlanmalı ve
yerleştirilmelidir.
Kabin, kaldırılan yük ile çarpışması engellenecek şekilde yerleştirilmelidir. Çarpışmanın engellenmesi
yerleşim ile mümkün olmadığında, kabin korkuluklarla korunmalıdır.
Kabin içerisinde operatörü rahatsız edici titreşimleri önlemek için, kabini taşıyan yapının doğal frekansı,
2 Hz’den az olmamalıdır. Bu şart makul bir şekilde karşılanamazsa, titreşimin genliği ve süresi, en aza
indirilmelidir (örneğin, kademesiz kumandalar kullanılarak). En düşük frekanslar için açılayıcı kılavuz
değerler, ISO 22986’da verilmiştir.
Portal vinçlerde, yatay titreşimlerin frekansı, 0,50 Hz’den az olmamalıdır.
5.6.2 Mahfaza ve erişim
5.6.2.1 Vinç, EN 13586’ya uygun olarak bütün kumanda yerlerine kalıcı erişimlere sahip olmalıdır.
Not - Bakım için kalıcı veya hareketli erişimlerin tasarım özellikleri hakkında ilave kılavuz bilgi,
ISO 11660-5’te verilmiştir.
Erişim, sürekli olarak bir personel asansörü ile sağlanırsa, asansör EN 81-43’e uygun olmalıdır.
5.6.2.2 Bakım veya muayene mahfazalara erişimi gerektirirse, açıklıklar EN 13586, Çizelge 6’ya uygun
olmalıdır.
5.6.2.3 Bazı bakım veya muayene işlemi, emniyet kemerlerinin kullanımını gerektirebilir. Bu tür donanım
gerektiğinde, kemerin bağlantı yerleri bulunmalı ve açıkça işaretlenmelidir.
5.6.2.4 Ezilme ve makaslama tehlikelerini önlemek amacıyla, hareketli parçalar arasındaki en az mesafe,
aynı seviyedeki koruma başka vasıtalarla (örneğin, personel detektörü ve hareket sınırlayıcı sistem)
sağlanmadıkça, ISO 11650-5’e uygun olmalıdır.
Operatör erişim yolunda makaslama tehlikesi varsa, geçiş noktalarında kapılar bulunmalıdır. Bu kapılar, ilgili
hareketi devre dışı bırakacak ara kilitlemeli tertibatla donatılmalıdır. Diğer erişim noktalarında, uyarı levhaları
takılmalı ve kişiler makaslama noktalarından geçerken hareketlerin başlatılmadığından emin olmak için vinç
operatörüne ve vinç üzerinde hareket eden her personele talimatlar verilmelidir.
5.6.2.5 Zemin üzerinde raylarda veya zemin seviyesinde hareket eden vinçlerde, her iki yönde uçtaki
taşıyıcılar veya en öndeki boji taşıyıcılar aşağıda belirtilenlerle donatılmalıdır:
− Tasarımda bu amaç için sağlamadıkça, ray süpürücüleri,
− Halat düğümü gibi, esnek temasla uyarı tertibatları.
Vinç seyir rayları, zemin üzerinde 2,5 m’den daha aşağıdaki bir seviyede olduğunda, bunlar korunmalıdır
(örneğin, ray süpürücüleri ile). Ray ile süpürücü arasındaki boşluk, 0,5 m ila 2,5 m seviyelerinde 5 mm’den
ve 0 m ila 0,5 m seviyelerinde 20 mm’den az olmalıdır.
5.6.2.6 Personel çalışma ve trafik bölgelerinde; açık dişliler, zincir kumandaları ve benzeri güç aktarma
organları EN 953’e uygun olarak mahfaza altına alınmalıdır. İstisnai olarak, EN 294’e uygun olarak pinyon
dişlinin/dişlinin içine çekilme noktası, operatör erişim yollarından yeterince uzağa yerleştirilirse büyük dönme
dişlilerinde mahfazaya gerek olmayabilir.
5.6.2.7 Kanca blokları, EN 13135-2 ve EN 14492-1’e uygun olarak, halat ile makara (tambur) oluğu
arasında elin içine çekilme riskini en aza indirecek şekilde tasarımlanmalıdır.
5.6.3 Aydınlatma
İmalatçı, çalışma alanındaki diğer lambaların varlığına bağlı olarak vince monteli lamba ihtiyacını
belirlemelidir. Aydınlatılacak yerler konusunda aşağıda belirtilenlere dikkat edilmelidir:
− Çalışma alanına,
− Erişim yollarına, merdivenlere ve parmaklı merdivenlere,
− Makina ve elektrik odasına.
29
Vinç, genel aydınlatma seviyesi 15 lux’tan az olan bir çalışma alanında kullanıldığında, çalışma alanında en
az 50 lux’lük bölgesel bir aydınlatma sağlayan bir sistemle donatılmalıdır.
Not - Verilen değerler asgari olup gerektiğinde işin hassasiyetine göre daha yüksek olarak belirtilmelidir.
Vinçteki aydınlatma seviyeleri en az aşağıdaki değerlerde olmalıdır:

− Kabinler, en az 200 lux,
− Makina odası, en az 100 lux,
− Elektrik odası en az 100 lux.
Sabit aydınlatma ve/veya ortam aydınlatması yeterli değilse, fazladan bölgesel aydınlatma için kabin dahil
elektrik odasında ve bakım gerektiren diğer noktalarda bir soket bulunmalıdır.
Operatörü olan vinçler, alanda acil aydınlatma olmadıkça, akü ile çalışan acil çıkış aydınlatması ile
donatılmalıdır.
5.6.4 Tasarım ile gürültünün azaltılması
5.6.4.1 Genel
Gürültü, normalde köprülü ve portal vinçlerde önemli bir tehlike değildir. Gürültü, Madde 5.6.4.2’de belirtilen
bir veya daha fazla mekanizma veya bileşenlerinin güç seviyeleri ve işletme hızları yüksek olduğunda
bunlara yakın olan operatörler için önemli bir tehlike olabilir.
Gürültü önemli bir tehlike olduğunda, düşük gürültü tasarımına ihtiyaç vardır. Bu durumda,
EN ISO 11688-1’de düşük gürültü tasarımı için metodoloji dikkate alınmalıdır.
Not - Makinalarda gürültü üreten mekanizmalar konusunda EN ISO 11688-2 faydalı bilgi vermektedir.
5.6.4.2 Gürültünün ana kaynakları

Köprülü ve portal vinçlerde, gürültünün ana kaynakları aşağıda belirtildiği gibidir:
− Kaldırma mekanizması (motor, dişli, frenler),
− Havai hat arabası çapraz hareket mekanizması (motor, dişli, frenler, özellikle ray/tekerlek teması),
− Vinç seyir mekanizması (motor, dişli, frenler, özellikle ray/tekerlek teması),
− Vinç kablo askı sistemi (küçük kablo askı sistem araba tekerlekleri gürültülü olabilir),
− Havai hat arabası kablo askı sistemi,
− Elektrik hücreleri,
− Harici tertibatlar (motor fanları gibi),
− Hidrolik pompalar (havai hat arabasında veya yük kaldırma teçhizatında, özellikle kıskaçlarda),
− İçten yanmalı motorlar ve güç jeneratörleri.
5.6.4.3 Gürültüyü kaynağında azaltma tedbirleri

Gürültüyü azaltmak için tipik tedbirler aşağıda belirtildiği gibidir:
− Düşük gürültülü elemanların seçimi,
− Yapıdan kaynaklanan gürültünün bileşenlerden yapıya geçmesini engelleyen elastik bağlantıların
kullanılması.
Benzer veya daha verimli diğer tedbirler kullanılabilir.
5.6.4.4 Koruyucu tedbirler

Tipik tedbirler ağıda belirtildiği gibidir:
− Gürültülü elemanlar etrafında gürültüyü azaltan mahfaza kullanımı,
− Kabin içerisinde geliştirilmiş gürültü yalıtımının kullanımı.
5.6.4.5 Gürültü emisyon değerlerinin belirlenmesi

Gürültü emisyon değerleri, Ek F’de verilen gürültü deney kodunda açıklandığı gibi belirlenmelidir.
Not - Destek yapısının ve çevreleyen yapının (uygulanabildiğinde) etkileri, bu belgelendirme kriterinin

kapsamı dışındadır.
30
5.6.4.6 Kalan gürültü konusunda bilgi

Kalan gürültü konusunda bilgi, kullanıcıya verilmelidir (Madde 7).
5.7 Bilgi verme ve uyarı donanımı
5.7.1 Genel
Uyarı etiketleri ve işaretlemeler; vinç üzerinde veya yakınındaki vinç operatörünü, çalışan personeli,
denetleyicileri, halat çekenleri ve diğer personeli, vinç ve çalışmaları ile ilgili tehlikeler ayrıca riskleri en aza
indirmek için ihtiyaç duyulan faaliyet hakkında bilgi vermek amacıyla bulunmalıdır.
Not 1 - EN ISO 12100-2, etiketler kullanılarak tehlike konusunda bilgi vermenin esaslarını belirtir.
Not 2 - EN 12644-2, vinçlerin işaretlenmesi konusunda kurallar ve bilgileri vermektedir.
Not 3 - Görsel uyarı vasıtaları; emniyet renkleri, resimli işaretler, yazılı uyarılar ve uyarı lambalarıdır.
5.7.2 Uyarı işaretleri

Uyarı işaretleri, ISO 3864’e göre çalışma ortamına dikkat çekilmesini sağlayacak zıt renklerde olmalıdır.
Uyarı işaretleri, öngörülen çalışma ortamında makul bir ömüre sahip olmalıdır.
5.7.3 Uyarı lambaları

Hareket eden vinç veya yükünün kişiler için ezilme veya makaslanma tehlikesi meydana getirebildiğinde,
yanıp sönen uyarı lambaları takılmalıdır.
Not 1 - Vincin işletilmesinde bulunmayan kişilerin vince yakın çalışması ve vinç operatörünün her bir tehlike
bölgesini gözetleyememesi, tipik tehlikeli durumdur.
Not 2 - Lambaların gerekli olmadığı yerler aşağıda belirtilmiştir:

− Elle çalıştırılan vinçler,
− Operatörün vince ve yüke yakın durumda çalıştığı, yerden kumanda edilen vinçler,
− Operatörün her bir tehlike bölgesini gözetleyebildiği kabinden kumandalı vinçler,
− Kişilerin vincin çalışma alanına erişimi mahfazalarla engellendiğinde.
Yanıp sönen uyarı lambaları, tehlike bölgelerindeki kişilerin dikkatini çekecek şekilde takılmalıdır. Yanıp
sönen uyarı lambalarının rengi, 60/dakika ila 120/dakika yanıp sönme hızında sarı veya kehribar olmalıdır.
5.7.4 Sesli uyarı vasıtaları

Operatör tarafından çalıştırılacak sesli uyarı vasıtaları, Madde 5.7.3’e göre gerekli olan yanıp sönen uyarı
lambaları tehlike bölgesine yakın olarak yerleştirilemediğinde, sağlanmalıdır.
Yanıp sönen uyarı lambalarına ilaveten, aşağıdaki durumlarda otomatik olarak çalışan sesli uyarı tertibatı
sağlanmalıdır.
− Hareketli vinç veya yük, kişiler için ezilme veya makaslanma tehlikesi meydana getirebildiğinde,
− Vinç operatörü tehlike bölgesini az veya hiç göremediğinde,
− Tehlike bölgesinde serbest alan ve kaçış güzergâhları sınırlı olduğunda.
5.7.5 Görsel ekran ünitesinin yeri

Takıldığında, görsel ekran ünitelerinin yeri, çalışma alanı üzerinde görüş alanını gereksiz olarak engelleme
durumu da göz önünde tutularak, EN 894-1 ve EN 894-2’ye uygun olarak operatör kafasının hareketlerini en
aza indirecek şekilde olmalıdır.
6 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin doğrulanması

6.1 Genel
Uygulanabildiğinde, münferit elemanlar, ayrı olarak doğrulanabilir ve deneye tabi tutulabilir. Güvenlik kuralına
ve/veya koruyucu tedbire uygunluk (Madde 5’te belirtilen), Çizelge 8 ve Çizelge 9’da verilen metotlarla
doğrulanmalıdır.
31
6.2 Doğrulama metotları

Çizelge 8 - Kuralların doğrulama metotları
Gözle muayene V
Ölçme M
Deneme T
Hesaplama C
Mühendislik değerlendirmesi EA
Çizelge 9 - Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin uygunluğunun doğrulanması için kullanılan metotlar
Madde Madde başlığı Doğrulama metodu

numarası
5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler ---
5.1 Genel Metotlar ilgili standardlarda
belirtilmiştir
5.2 Dayanım ve kararlılık şartları Bu madde, vincin dayanım ve
kararlılık doğrulaması
metotlarını hesaplama ile
açıklar
5.2.1 Yük etkileri
5.2.1.1 Çalışma şartlarının seçimi V, C
5.2.1.2 Yüklerin ve yük birleşimlerinin seçimi V
5.2.1.3 φ2 faktörünün belirlenmesi V, T
5.2.1.4 Dönme hareketinin sebep olduğu yükler C
5.2.1.5 Çok noktadan kaldırma esasına göre tasarım C, EA
5.2.1.6 Engebeli yüzeylerde seyir sebebiyle oluşan yük C
5.2.1.7 Kumandaların (tahrik mekanizmalarının) ivmelerinin sebep C, M
olduğu yükler
5.2.1.8 Aşırı yük durumu T
5.2.1.9 Deney yükleri V, Madde 6.3’e göre deneme
5.2.1.10 Müsaade edilebilir gerilme ve sınır durum metodunu kulanım E, A
şartları
5.2.2 Sınır durumlar ve yeterliğin doğrulaması ---
5.2.2.1 Yapısal elemanların sınır durumları ve yeterlik doğrulaması C
5.2.2.2 Mekanik bileşenlerin sınır durumları C
5.2.2.3 Tekerlek yüklerinin kısmi gerilmeleri C
5.2.2.4 Kaldırma noktalarının dayanımının denenmesi C
5.2.2.5 Elastik şekil değişikliği C, T
5.2.2.6 Vinç putrellerinde titreşim frekansları C, T
5.2.3 Kararlılık ---
5.2.3.1 Genel şartlar C
5.2.3.2 Portal vinç düzenlemeleri C
5.2.3.3 Bağlantı parçalarının tasarımı C
5.2.3.4 RTG’nin (lastik tekerlekli portal vinç) kararlılığı C
5.3 Elektroteknik donanım ---
5.3.1 Fiziksel ortam ve çalışma şartları V
5.3.2 Elektrik beslemesi V,C
5.3.3 Koruyucu harici topraklama ve eş gerilimli bağlama V
5.3.4 Beslemenin kesilmesi ve devreden çıkarma V
5.3.5 Elektrik çarpmasına karşı korunma …
5.3.5.1 Doğrudan temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma V
5.3.5.2 Dolaylı temas ile elektrik çarpmasına karşı korunma V, EA, T
32
Çizelge 9 - Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin uygunluğunun doğrulanması için kullanılan
metotlar (devamı)

numarası
5.3.6 İletkenler ve kablolar ---
5.3.6.1 Genel V
5.3.6.2 İletken teller, iletken çubuklar ve kayıcı halkalı tertibatlar V
5.3.6.3 Tesisat uygulaması V
5.3.7 Kumanda devreleri ve kumada işlevleri ---
5.3.7.1 Genel V, EA
5.3.7.2 Emniyet mahfazasının devre dışı bırakılması V
(baypas)
5.3.7.3 Birleşik başlatma ve durdurma kumandaları EA
5.3.8 Operatör ara yüzü ve takılan kumanda tertibatları ---
5.3.8.1 Genel V
5.3.8.2 Basma düğmeler V
5.3.8.3 Gösterge lambaları V
5.3.8.4 Acil durdurma tertibatları V
5.3.9 Elektronik donanım V, EA
5.3.10 Kumanda teçhizatı: yeri, montajı ve mahfazaları V
5.3.11 Yük taşıma tertibatlarının montajı için elektriksel özellikleri V
5.3.12 Elektrik motorları V, EA
5.4 Elektroteknik olmayan donanım ---

5.4.1 Genel Metotlar ilgili standardlarda
belirtilmiştir
5.4.2 Fren sistemleri ---
5.4.2.1 Genel T
5.4.2.2 Güç tahrikli hareketlerde servis frenleri T, EA
5.4.2.3 Kaldırma hareketleri için frenler T, V
5.4.3 Kaldırma donanımı ---
5.4.3.1 Değişken beyan kapasitesi T
5.4.3.2 Vinç kolu ile kaldırma T, V
5.4.4 Seyir ve çapraz hareket ---
5.4.4.1 Sürtünmeli tahrik özelliği C, T
5.4.4.2 El kumandalı havai hat arabaları ve vinçler T, V
5.4.4.3 Lastik tekerlekli portal vincin tahrik karakteristikleri C, T
5.4.4.4 Hizmet dışı rüzgar şartlarında bağlama C, V
5.4.4.5 Raydan çıkmaya karşı koruma C, V
5.4.4.6 Kılavuz makara tasarımı V
5.4.5 Döndürme donanımı ---
5.4.5.1 Sürtünmeli tahrik özelliği C, T
5.4.5.2 Hizmet dışı durumda park etme C, T
5.4.5.3 Dönme yataklaması C, M
5.4.6 Toleranslar ---
5.4.6.1 Ray monteli vinçler ve pistler için toleranslar M
5.4.6.2 Lastik tekerlekli portal vinçlerin tekerleklerinin seyri için M
hizalama toleransları
5.4.7 Dişli kumandaları C
5.4.8 Belirli tehlikelere karşı koruma ---
5.4.8.1 Sıcak yüzeyler V
5.4.8.2 Radyo dalgası ile kumanda T
5.4.8.3 Kızılötesi dalga ile kumanda V
5.4.8.4 Lazer ışınları T
5.4.8.5 Yangın tehlikesi V
33
Çizelge 9 - Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirlerin uygunluğunun doğrulanması için kullanılan
metotlar (devamı)

numarası
5.4.8.6 İşlem gören malzemeler, maddeler, kullanılan malzemeler ve V, EA
yakıtlar
5.5 Sınırlama ve gösterge tertibatları ---

5.5.1 Beyan kapasite sınırlayıcıları ---
5.5.1.1 Genel T
5.5.1.2 Çalışma T
5.5.1.3 Dolaylı etkili sınırlayıcı T
5.5.1.4 Doğrudan etkili sınırlayıcı T
5.5.2 Göstergeler ---
5.5.2.1 Beyan kapasite göstergesi T
5.5.2.2 Rüzgar hızı göstergesi V, EA
5.5.3 Hareket sınırlayıcıları ---
5.5.3.1 Genel T
5.5.3.2 Kaldırma hareketi için yedek sınırlayıcı kullanımı T
5.5.3.3 Vinçlerin ve havai hat arabalarının çarpışması T, EA
5.5.4 Performans sınırlayıcıları T, EA
5.6 Kumandalar ve kumanda yerleri ---

5.6.1 Genel T, V
5.6.2 Mahfaza ve erişim V, T, M
5.6.3 Aydınlatma V, M
5.6.4 Tasarım ile gürültünün azaltılması ---
5.6.4.1 Genel M, EA
5.6.4.2 Gürültünün ana kaynakları T
5.6.4.3 Gürültüyü kaynağında azaltma tedbirleri ---
5.6.4.4 Koruyucu tedbirler ---
5.6.4.5 Gürültü emisyon değerlerinin belirlenmesi C, M
5.6.4.6 Kalan gürültü konusunda bilgi V
5.7 Bilgi verme ve uyarı donanımı

5.7.1 Genel V, EA
5.7.2 Uyarı işaretleri V
5.7.3 Uyarı lambaları V
5.7.4 Sesli uyarı vasıtaları T
5.7.5 Görsel ekran ünitesinin yeri V
6.3 Amaca uygunluk deneyleri
6.3.1 Genel
Vinç, hizmete alınmadan önce belirtilen işlevleri emniyetli bir şekilde yerine getirebildiğinden emin olmak
amacıyla denenmelidir. Deney sonuçları kaydedilmelidir.
Deneyler aşağıda belirtilenleri kapsamalıdır:

− Madde 6.3.2.1’e göre işlevsel deneyler,
− Yük deneyleri aşağıda belirtilenlere göre yapılmalıdır:
• Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3 veya
• Madde 6.3.2.4.
Deneyler sonunda, bu tür deneyleri kolaylaştırmak bakımından bağlantısı ayrılabilen veya ayarlanabilen
bütün sınırlayıcılar, yeniden çalıştırılmalı ve öngörülen işletme ayarlarına geri getirilmelidir.
34
6.3.2 Deneyler
6.3.2.1 İşlevsel deney

Vincin bütün hareketleri, azami işletme hızlarına kadar yüksüz olarak bütün hareketlerini kapsayacak şekilde
gerçekleştirilmelidir. Hareket sınırlayıcılarına ve tampon konumlarına, azami işletme hızında temas
sağlanmadan önce başlangıç olarak düşük hızda yaklaşım ve temas gerçekleştirilmelidir. Diğer hareket
sınırlayıcıları olmadan tampon dayamaları kullanıldığında, bunlarla, % 100 hızda sadece bir kere temas
sağlanmalıdır.
Bu deneyler sırasında, vinç; düzgün çalışması, fren sistemlerinin verimli çalışması, hareket sınırlayıcı ve
gösterge ayarlarının doğru olarak yapılıp yapılmadığının kontrolü için izlenmelidir.
Vinç donanımının bütün işlevleri, düzgün çalışma bakımından özellikle emniyet ve emniyet mahfazaları
bakımından denenmelidir.
6.3.2.2 Statik deney

Güç tahrikli kaldırma makinaları ile donatılan vinçler, zemin üzerinden 100 mm ila 200 mm’de konumlanan
yük ile aşağıda belirtilenlerden daha büyük olacak şekilde denenmelidir:
− Beyan kapasitesinin % 125’ini kapsayan bütün askıdaki yükler,
− A yük birleşimindeki tasarım hesaplamalarında kullanılan φ2 faktörü ile çarpılan kaldırma makinası yükü.
Sadece doğrudan etkili sınırlayıcılarla donatılan vinçler, yukarıdaki yük değerlerine veya doğrudan etkili
sınırlayıcı ayarına uygun olarak (hangisi büyükse) denenmelidir.
El ile kumanda edilen kaldırma makinalarına sahip vinçler, beyan kapasitesinin % 150’sine eşit bir yük
kullanarak denenmelidir.
Deney, aşırı yük ve kararlılık şartlarını tanımlamak amacıyla havai hat arabasının kritik konumlarında (orta
mesafede ve destek uzatmalarında) yapılmalıdır.
Vinçler ayrı olarak kullanılabilen birden fazla kaldırma makinası ile donatıldığında, bunlar, imalatçı tarafından
daha önce denenmedikçe, vinç deneyinden önce münferit olarak denenmelidir. Vinç, kaldırma
mekanizmalarının belirtilen kullanımında en elverişsiz yük birleşimlerinde denenmelidir.
Deney yükü, her bir kritik konumda en az 10 dakika uygulanmalıdır.
Vincin işlevini veya emniyetini etkileyen kırılma, kalıcı şekil değişikliği veya hasarlar görülmezse ayrıca
bağlantılarda gevşeme olmadığında veya hasar görünmediğinde deneyler başarılı olarak kabul edilir.
Not - Yerleşme gibi küçük kalıcı şekil değişiklikleri, vinç işlevini etkilememek kaydıyla kabul edilebilir.
6.3.2.3 Dinamik deney

Dinamik deneyler, beyan kapasitesinin en az % 110’undaki bir deney yükü ile yapılmalıdır.
Deneyler, hareketlerin bütün sıralaması bağlamında amaçlanan kullanım ile sağlanan bütün birleşik
hareketler dâhil, her bir hareket için tekrarlı başlatma ve durdurmayı kapsamalıdır.
Bu deneyler sırasında, vinç, aşağıda belirtilen hususların kontrolü için devamlı olarak izlenmelidir:
− Vincin düzgün çalışması,
− Fren sistemlerinin etkili çalışması ve aşağıda belirtilenler daha önce kontrol edilmemişse:
− Sınır ve gösterge tertibatlarının etkinliği ve doğru çalışması,
− Kaldırma makinası elektrik akımı, işaretleme levhası veya imalatçının belirttiği değerlerle orantılı olduğu.
Dinamik deneyler, sözü edilen elemanlar işlevlerini yerine getirdiğinde ve müteakip çalışmanın sürücüye
veya destekleyici yapıya zarar vermediği ve hiçbir bağlantının gevşemediği veya hasar görmediği
izlendiğinde başarılı olarak kabul edilir.
Not - Tamponlarla çarpışma olduğunda yüklü vinç/havai hat arabasının birleşik etkisi, hesaplama ile
doğrulanmalıdır (EN 13001-2, Madde 4.3.6).
35
6.3.2.4 Güç tahrikli kaldırma makinaları takıldığında vinçler için alternatif deney metodu
Vincin tasarımı müsaade ettiğinde, Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3’teki deneyler, Madde 6.3.2.2’de
belirtilen deney yükünün, deney şartlarındaki φ6 dinamik katsayısına bölünmesiyle elde edilen yük ile
( φ6 = 0,5 (1+ φ2 ) EN 13001-2) her bir kumanda hareketi için azami normal hızlar kullanarak dinamik deney ile
değiştirilebilir.
Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3’teki şartlar yerine getirildiğinde, deney başarılı olarak kabul edilir.
Vinç için kararsızlık bir tehlike olduğunda, statik deney yapılmalıdır (Madde 6.3.2.2).
7 Kullanma talimatı
7.1 Genel
Vinçte, bu belgelendirme kriteri ile değiştirildiği gibi, EN ISO 12100-2, Madde 6 ve EN 12644-1’e uygun
olarak talimatlar bulunmalıdır.
Seçilen hizmet şartlarına dayalı olarak vincin tasarım ömrü (Madde 5.2.1.1), imalatçı tarafından yük ve
kullanıma göre yıl olarak belirtilmelidir.
Not - Vincin tasarım ömrü, hesaplama amacıyla tanımlanmıştır ve ilgili ömürün garantisi olarak
değerlendirilmemelidir. Bununla birlikte, ömür, uzun süreli bakım amaçları için bir kılavuz olarak
kullanılabilir (ISO 12482-1).
7.2 Operatör el kitabı

Vinçte birden fazla kaldırma mekanizması olduğunda veya putrel veya vinç kolunun belirli alanlarında beyan
kapasitesi sınırlamaları varsa, her bir kaldırma makinası için müsaade edilebilir yüklerin ve kaldırma
makinalarındaki müsaade edilebilir yük birleşmelerinin açıklaması verilmelidir. Yük sınırlayıcısı ve gösterge
sistemlerinin çalışmaları konusunda açıklamalar da bulunmalıdır.
Performans sınırlayıcılarının çalışması konusunda bilgiler, talimat el kitabında verilmelidir.
Kazara kancadan serbest kalma ve yükün düşmesini engellemek için emniyetli asma konusunda talimatlar
verilmelidir. El kitabında, yükün bir araya getirilmesi ve asılması sırasında bir olumsuzluk durumunda yükün
veya bir kısmının düşmesi ile ilgili kalan tehlikeler konusunda uyarı bulunmalıdır.
El kitabında, hareketli yükün kişiler veya mallara operatör tarafından çarpmasını engellemek amacıyla vincin
düzgün çalıştırılması konusunda bilgi verilmelidir.
El kitabında, hareket sınırlayıcıları, göstergeler ve uyarı cihazlarının tatminkâr bir şekilde çalışmasından emin
olmak için günlük gerekli kontrolleri açıklanmalıdır.
Talimatlarda, yükün sallanmasını engellemek amacıyla çoklu hareket kumandalarını kullanmak için doğru
kullanma şekilleri verilmelidir.
El kitabında, vincin kapatılması ve hizmet dışı durumda bırakılması için işlemler açıklanmalıdır.
El kitabında, operatörün çalışma sırasındaki rüzgâr hızları ve vinci kapatmak için yapılması gereken işlemler
konusunda alması gereken talimat/bilgi bulunmalıdır.
Kaldırma sırasında personelin girmesine ve durmasına imkân veren yük kaldırma teçhizatı veya tipik
yüklerde, vinç operatörü, personelin kaldırılmasını kabul etmeyecek şekilde bilgilendirilmelidir.
Serbest seyir etmesi amaçlanan el ile çalışan portal vinçlerde, vinç yüklü olduğunda seyir sınırlamaları
konusunda bilgiler verilmelidir.
7.3 Kullanıcı el kitabı
7.3.1 Genel
Kullanıcı el kitabında, asma tertibatları ve vinç operatörü için eğitim konusunda bilgi vermelidir.
36
Not - ISO 9926 ve ISO 15513’ten bilgi alınabilir.
Vinçten kaynaklanan gürültü veya ortam gürültüsü, operatörle yükü asanlar veya diğer personel arasındaki
iletişimi olumsuz etkilerse, kullanıcı el kitabında, iletişimle ilgili diğer düzenlemelere (el işaretleri, telsiz
kullanımı) dikkat çekilmelidir.
Lastik tekerlekli portal vinçlerin üzerinde çalışabileceği yüzeyin tipi ve eğimi ile ilgili talimatlar verilmelidir.
Bakım çalışmaları konusunda (örneğin, kar ve buzun atılması, tuz ve kum kullanarak çekişin iyileştirilmesi)
talimatlar da verilmelidir.
Kullanıcı el kitabında, vinç etrafında değiştirilen herhangi bir çalışma boşluğunun ISO 11660-5 ve
EN 13586’ya uygun olması gerektiği belirtilmelidir.
Vinç tarafından destekleyici yapıya iletilen kuvvetler konusunda bilgi sağlanmalıdır.
Not - Göz önünde bulundurulacak kuvvetler ile bilgi Ek G’de verilmiştir.
Ek F’ye uygun olarak belirlenen, vinç tarafından üretilen, operatör konumlarındaki emisyon ses basınç
seviyeleri verilmelidir.
7.3.2 Montaj talimatları

İmalatçı, vincin montajını ve kurulumunu yapmadığında, kurulum ve montaj ayrıca amaca uygun deneme
konusunda (Madde 6.3.2), talimatlar verilmelidir.
7.3.3 Bakım talimatları

Bakım talimatları, bu madde ile değiştirildiği gibi EN 12644-1, EN 60204-32 ve EN 13135-2’ye uygun
olmalıdır.
Talimatlar, aşağıda belirtilen hususlarla ilgili verilmelidir:

− Muayene metotları ve aralıkları,
− Elemanların değiştirilme kriterleri,
− Aşınmış ve zarar görmüş parçaların değişimi,
− Parçalar değiştirildikten sonra yapılacak deneyler,
− Periyodik olarak yapılacak deneyler.
Not - Periyodik deney, milli düzenlemelere tabi olabilir.
Aşınmaya maruz örneğin aşağıda belirtilen parçalar için yıpranma ve aşınma sınırları verilmelidir:
− Halat olukları,
− Halatlar (bilgi için, ISO 4309), pimler ve halat uçları,
− Halat makaraları,
− Kancalar,
− Fren balataları, diskler, tamburlar,
− Bağlantılar,
− Toplayıcı halka sistemlerinde ve iletken çubuklarda kullanılan akım toplayıcılar,
− Tekerlekler (çelik veya lastik tekerlekler),
− Zincirler ve zincir dişlileri,
− Havai hat arabası ve seyir rayları (bilgi için, ISO 12488-1),
− Kılavuz makaralar.
Emniyet sistemlerinin (örneğin, beyan kapasite sınırlayıcısı) çalışması ve ayarını doğrulamak için (veya
kontrol edebilmek için) talimatlar bulunmalıdır.
Not - Bu durum, orijinal ayar değerlerinin donanım üzerinde veya dokümanlarda işaretlenmesini
gerektirebilir.
Gerekli kişisel koruyucu donanım (yüksekten düşmeye karşı koruma için emniyet kemeri) ve bunların
bağlantı noktaları konusunda bilgiler verilmelidir.
Muhtemel sıcak bileşenler tanımlanmalı ve mahfazaları ve/veya işaretlemesi açıklanmalıdır.
37
Gerektiğinde, bakım sırasında değiştirilen malzemelerin imhası ve nihai sökme konusunda bilgiler
verilmelidir.
Yıldırım çarpmasından sonra dış mekândaki vincin durumunu kontrol etmek amacıyla aşağıda belirtilenler
yapılmalıdır:
− Tel halat gözle kontrol edilmelidir,
− Ray tekerlekleri ve tekerlek rulmanları, normal olmayan sesler bakımından kontrol edilmelidir,
− Vinç deneme sınırlayıcıları, göstergeler vb.’nin işlevsel kontrolleri yapılmalıdır.
Lastik tekerlekli vinçler için talimatlar; en azından lastik şişirme basınçları ve çok parçalı jantların sökülmesini
de kapsayan lastiklerin, tekerleklerin ve jantların muayenesi ve bakımı konusunda sağlanmalıdır.
7.4 Beyan kapasitelerinin işaretlenmesi

Vincin beyan kapasitesi, sabit yük kaldırma teçhizatı altında kaldırma mekanizmaları tarafından aynı anda
kaldırılmasına müsaade edilen azami yüktür. Bu beyan kapasitesi, vincin ana putreli üzerinde açıkça
işaretlenmelidir.
Örneğin: “50 t” veya “RC 50 t”
Her bir kaldırma mekanizmasının beyan kapasitesi, en az bunların sabit yük kaldırma elemanı üzerine
işaretlenmelidir.
Kaldırma mekanizmalarının aynı anda kullanımı ile ilgili herhangi bir sınırlama varsa, bunlar, kumanda
konsolları veya putreller üzerinde işaretlenmelidir. Örnekler için Çizelge 10’a bakılmalıdır.
Vincin beyan kapasitesi, putrelin veya vinç kolunun bazı alanlarında daha düşük değerler ile sınırlandırılırsa,
bu alanlar ve ilgili beyan kapasiteleri yapı üzerinde açıkça işaretlenmelidir.
Çizelge 10 - Kaldırma mekanizmalarının müsaade edilebilir birleşmelerinin işaretleme örnekleri
Not - Her bir örnekte, beyan kapasite sınırlayıcı sistemi, beyan kapasitesinin ve her bir kaldırma yükünün
aşılmasını engellemektedir.
Sınırlamaların açıklaması Müsaade edilebilir birleşimlerin

işaretlenmesi
1. Her kaldırma makinası diğerleriyle birlikte H1+H2+H3
kullanılabilir
2. 1. Kaldırma makinası, 2. Kaldırma makinası ile veya H1+H2 / H1+H3
3. Kaldırma makinası ile aynı anda kullanılabilir. 2. ve
3. Kaldırma makinası birlikte kullanılmamalıdır
3. 1. Kaldırma makinası, 2. Kaldırma makinası ile veya H1+H2 / H3
3. Kaldırma makinası ayrı olarak kullanılabilir. 3.
Kaldırma makinası, 1. Kaldırma makinası ve 2.
Kaldırma makinası ile birlikte kullanılmamalıdır
4. Her bir kaldırma makinası tek başına kullanılmalıdır. H1 / H2 / H3
Birleşimlere müsaade edilmez.
38
Ek A
(Bilgi için)
EN 13001-1’e göre işletme hizmetinin belirlenmesi için kılavuz
A.1 Toplam çalışma çevrim sayısı

Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı, vincin toplam tasarım ömrü sırasında gerçekleştirdiği farklı işlerdeki
çalışma çevrimlerinin Toplamıdır. Bir çalışma çevrimi, bir iş çevriminin iş kısmı ve geri dönüş kısmından
meydana gelir. Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı (C), belirli bir sayı ile ifade edilebilir veya Sınıf U şeklinde
belirlenerek sayı serisinden seçilebilir (Çizelge A.1 ve Çizelge A.3).
Vinç aşağıda belirtildiği gibi belirlenebilir:
a) Çalışma çevrimlerinin toplam sayısı, C =
veya
b) Sınıf U =
Çizelge A.1 - Sınıf U ile çalışma çevrim sayısının belirlenmesi
Sınıf Tasarım için çalışma çevrimlerinin toplam sayısı

U0 C = 1,60 × 104
U1 C = 3,15 × 104
U2 C = 6,30 × 104
U3 C = 1,25 × 105
U4 C = 2,50 × 105
U5 C = 5,00 × 105
U6 C = 1,00 × 106
U7 C = 2,00 × 106
U8 C = 4,00 × 106
U9 C = 8,00 × 106
A.2 Yük dizisi faktörü (kQ)

Yük dizisi faktörü (kQ), farklı sayıdaki çalışma çevrimlerinde farklı net yüklerin birleşik yorulma etkisini
göstermek amacıyla kullanılan bir parametredir. Yük dizisi faktörü aşağıda belirtildiği gibi hesaplanır:
3
n
Ci ⎛Q ⎞
kQ = ∑ ⋅⎜ i ⎟ (6)
i =1 C ⎝Q⎠
Burada;
n : Her bir iş dizisinde, Qi seviyesinde, sabit bir net yük kaldırıldığında çalışma dizilerinin sayısıdır,
Ci : Qi büyüklüğünde i’inci net yük kaldırıldığında, bir dizideki çalışma çevrim sayısıdır,
C : Çalışma çevrimlerinin toplam sayısıdır (örneğin, Ci’lerin toplamı),
Qi : Bir çalışma dizisi içerisinde i’inci net yük sabitinin büyüklüğü,
Q : Vincin azami net yükü.
Çalışma çevrimlerinin sayısı ve kaldırılacak belirli net yüklerin kütleleri konusunda ayrıntılar bilinmiyorsa, seri
olarak imal edilen vinçlerdeki gibi, yük dizi faktörünün uygun Q sınıfı, vinç için belirtilmelidir (Çizelge A.2 ve
Çizelge A.3).
Yük dizisi faktörünün belirlenmesi için aşağıda alternatifler belirtilmiştir:
39
a) kQ’nun hesaplanması ile, kQ =
veya
b) Q sınıfının belirlenmesiyle, Q =
Çizelge A.2 - Sınıf Q ile yük dizi faktörünün belirlenmesi
Sınıf Tasarım hesaplamaları için yük dizisi faktörü

Q0 kQ = 0,0313
Q1 kQ = 0,0625
Q2 kQ = 0,1250
Q3 kQ = 0,2500
Q4 kQ = 0,5000
Q5 kQ = 1,0000
Çizelge A.3 - Köprülü ve portal vinçlerde, Sınıf U ve Sınıf Q’nun seçimi için kılavuz
No. Çalışma tipi Sınıf U Sınıf Q

1 El ile çalışan vinçler U0 – U2 Q1 – Q4
2 Montaj ve bakım vinçleri, aralıklı çalışma U1 – U3 Q0 – Q2
3 Genel atölye vinçleri, kanca bakımı U2 – U 5 Q0 – Q2
4 Fabrika ve depo vinçleri, aralıklı çalışma U2 – U5 Q1 – Q3
5 Depo vinçleri, sürekli çalışma U5 – U8 Q1 – Q3
6 İmalat işlemlerinde çalışan kağıt fabrikası vinçleri U 3 – U5 Q3 – Q5
7 Gemi inşa vinçleri, kanca bakımı U2 – U 5 Q1 – Q3
8 Çelik üretim tesislerindeki vinçler U 4 – U6 Q3 – Q5
9 Lastik tekerlekli veya raya monteli terminal vinçleri U 5 – U7 Q2 – Q3
10 Kıyıda konteyner yükleme vinçleri U 6 – U8 Q2 – Q3
11 Boşaltma vinçleri, tutma veya mıknatısla çalışma U6 – U9 Q3 – Q5
12 Hurda yeri vinçleri, tutma veya mıknatısla çalışma U6 – U8 Q3 – Q5
13 Kıskaçla tutma çalışmasında atık yükleme vinçleri U 5 – U8 Q3 – Q5
Vincin üreteceği iş planı biliniyorsa, seçilen U sınıflandırması, sınıflandırma parametreleri kullanılarak

hesaplanan üretilecek iş ile aşağıda belirtildiği gibi planlı üretilecek işin karşılaştırması yapılarak
doğrulanabilir:
C
m = mav ⋅ [7]
T
Burada;
m : Her yıl üretilecek iş
C : Tasarım ömrü boyunca iş çevrim sayısı
mav : Ortalama kaldırılan kütle
T : Yıl olarak tasarım ömrü
Not - Bir vincin üreteceği iş miktarı, planlı üretilecek iş miktarından farklı olabilir (örneğin, aynı yükün
muhtemelen birden fazla kaldırılması).
A.3 Ortalama yer değiştirme hareketleri

Her bir vinç hareketi işi, vincin iş çevrimlerinde ortalama yer değiştirme hareketi ile belirtilir. Köprülü ve portal
vinçlerde, hareketler, tipik olarak kaldırma, havai hat arabasının çapraz hareketi ve vincin seyir hareketidir.
Şekil A.1’de örnek olarak gösterilmiştir.
Vincin işletme ile ilgili yer değiştirmeleri, yükler ve yük konumları biliniyorsa, bunlar, tasarım
hesaplamalarında kullanılmalıdır. Bu tür bilginin olmaması durumunda, aşağıda ayrıntılı olarak verilen
ortalama yer değiştirme metodu kullanılmalıdır.
40
Her bir hareket için Çizelge A.4’te belirtilen ortalama yer değiştirmeler, iş çevriminin sadece yüklü kısmını
temsil eder. Bununla birlikte, deneme hesaplaması için, yükleme ve geri gelme hareketinin yer değiştirmesi
de dikkate alınmalıdır.
Ortalama yer değiştirmelerin uygulanmasında, yer değiştirmelerin hareketin bütün aralığını kapsadığı ve
farklı yer değiştirmelerin aynı ortalama yüke sahip olduğu varsayılır. Bu varsayımlar uygun bulunmadığında,
EN 13001-1’de belirtildiği gibi işlem yapılmalıdır.
Yer değiştirmeler, aşağıda belirtilen hususlardan biri ile belirlenmelidir.

− EN 13001-1’e uygun olarak Sınıf D0 ila Sınıf D9’un seçimi ile. Bu durumda, yer değiştirmenin tasarım
değeri, Çizelge A.4’e göre olmalıdır.
− Önceden seçilen ortalama yer değiştirmelerin ara değerinden (örneğin, seri olarak imal edilen
mamullerde).
− Amaçlanan kullanımdan hesaplanan ortalama yer değiştirmeden.
Çizelge A.4 - Sınıf D mekanizması
Tasarım hesaplamaları için

Sınıf
ortalama yer değiştirme Xlin (m)
D0 Xlin = 0,63
D1 Xlin = 1,25
D2 Xlin = 2,5
D3 Xlin =5
D4 Xlin =10
D5 Xlin =20
D6 Xlin =40
D7 Xlin =80
D8 Xlin =160
D9 Xlin =320
l : Vinç seyir hareketinde ortalama yer değiştirme,

s : Havai hat arabasının seyir hareketinde ortalama yer değiştirme,
h1, h2 : Kaldırma ve indirme ile ilgili ortalama yer değiştirme.
Şekil A.1 - Vinç hareketlerinde yer değiştirmelerin gösterilişi
41
Çizelge A.5 - Ortalama yer değiştirme hareketleri için örnek
Vinç seyir Havai hat Kaldırma makinası

Hareket hareketi arabası çapraz Kaldırma ve
hareketi indirme
Hareket aralığı L = 90 m S = 22 m H = 12 m
Amaçlanan kullanıma göre l = 55 m s = 12 m h1 = 6 m, kaldırma
ortalama yer değiştirmeler h2 = 8 m, indirme
Gerçek yer değiştirmelere bağlı
Xlin= 55 m Xlin= 12 m Xlin= 14 m
olarak tasarım değerleri
D7 D5 D5
Sınıf D’lere göre tasarım değerleri
Xlin= 80 m Xlin= 20 m Xlin= 20 m
Tasarım hesaplamalarında kullanılan sınıflandırmalar ve/veya tasarım parametre değerleri, kullanıcı el

kitabında kaydedilmelidir.
42
Ek B
(Bilgi için)
EN 13001-1’e göre ivmelerin ortalama sayısı ile ilgili Sınıf P’lerini

belirlemek için kılavuz
Bir çevrim sırasında ivmelerin ortalama sayısı, esas olarak hareket kumandalarının tipi ile karakterize edilir.
Çizelge B.1, uygulamaların çoğunda uygulanabilir sınıflandırmayı tanımlar.
Çizelge B.1 - Sınıf P’nin seçimi
Yatay
Hareket kumandalarının tipi Kaldırma
hareketler
Kademesiz hız kumandası P0 P1
İki kademeli hız kumandası P1 P2
Tek adımlı hız kumandası P2 P3
Hareket kumandasının tipine ilave olarak, hareketin hızı gibi diğer birçok faktör, azaltılmış veya sünme
hızlarında kullanma ihtimali ve gerekli konumlandırma hassasiyeti, aşağıda belirtildiği gibi gerekli
konumlandırma hareketi sayısını etkiler:
• Çizelgedekinden bir kademe daha düşük bir Sınıf P, düzgün konumlandırmalı otomatik hareket kumanda
sistemleri kullanıldığında uygulanabilir,
• Kaba konumlandırma kabul edilebilir olduğunda (örneğin, yığın yük kaldırma), P0 uygun olabilir.
43
Ek C
(Bilgi için)
Dinamik katsayının ( φ2 ) hesaplanması

Zemindeki yük gevşek bir halatla başlayarak kaldırıldığında ve vinç köprüsünün elastikliği ile kaldırma
makinasının halatı dikkate alındığında, aşağıda belirtilen hesaplama ile halat kuvvet gelişimi, φh (t) belirlenir.
Belirlenen azami değer, φ2 faktörünü temsil eder.
Dinamik halat kuvvet faktörünün gelişimi, aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanabilir:
•
( ) ( ) (
φh ( t ) = 1,0 + Zhl ⋅ ωl / g ⋅ ⎡⎣ 1 − q2 ⋅ p ⋅ sin ( p ωl t ) − 1 − p2 ⋅ q ⋅ sin ( q ω1t ) ⎤⎦ / p2 − q2 )
2
l (
−z0 ⋅ ω / g ⋅ ⎡⎣cos ( q ωl t ) − cos ( p ωl t ) ⎤⎦ / p − q2 2
)
•
(
− Zcr ⋅ ωl / g ⋅ ⎡⎣p ⋅ sin ( p ωl t ) − q ⋅ sin ( q ωl t ) ⎤⎦ / p2 − q2 ) [8]
Bu eşitlik, Şekil C.1’de gösterilen vinç modelinin dinamik özelliğini temsil eder.
Şekil C.1 - Köprülü vinç modeli
44
Aşağıda belirtilen hesaplama ve yardımcı faktörler uygulanır:
Vinç putrellerinin toplam kütlesi mg kg

Havai hat arabasının kütlesi mtr kg
Temsili kütle (vinç ve havai hat 17 kg [9] aşağıdaki
arabası) me = mg + mtr nota bakınız
35
Vinç putrellerinin enine kesit Ιy m4
alanının toplam ikinci momenti
Çeliğin elastisite modülü E N/m2
Vinç putrelinin uzunluğu lcr m
Putrellerin orta kısımdaki rijitliği 48 ⋅ E ⋅ Ι y N/m [10] aşağıdaki
cg = 3 nota bakınız
l cr
Halatın gerginlik durumu = crm = Er x Ar N [11]

1 m’lik halatın rijitliği
Bir halat sarımının uzunluğu lr m
Halat sarım sayısı n
Halatın rijitliği n xc rm N/m [12]
cr =
lr
Rijitlik oranı cg [13]
γ=
cr
Kaldırma yükü mh kg
Yerçekimi ivmesi g = 9,81 m/s2
Kütle oranı m [14]
μ= e
mh
Açısal hız cr 1/s [15]
ωı =
mh
Frekans parametresi γ +1 [16]
pD =
μ
Kaldırma hızı • m/s
zhl
Kaldırma süresi (sabit) g [17]
τa sabit = •
zhl ⋅ ωl
Kaldırma süresi Tekrarlama veya grafik ile eşitlik [12]’ye göre çözümlenmiş τa
γ + 1 sin ( pD ⋅ τaj )
[18]
τa j+1 = τa sabit −
γ pD ⋅ γ
Kaldırma koordinatı (vinç) • m [19]
zhl ⎛ 1 ⎞
zcr = ⋅ ⎜ τa − ⋅ sin ( pD ⋅ τa ) ⎟
ωı ( γ + 1) ⎝ pD ⎠
Kaldırma hızı (vinç) • m/s [20]
• zhl
zcr = ⋅ (1 − cos ( pD ⋅ τa ) )
γ +1
Yardımcı nicelik mh ⋅ g − c g ⋅ zcr m [21]
z0 =
μ ⋅ mh ⋅ ωl 2
Yardımcı nicelik μ + γ +1 1 [22]

p= − (μ + γ + 1)2 − 4 ⋅ μ ⋅ γ
2⋅μ 2⋅μ
Yardımcı nicelik μ + γ +1 1 [23]
q= + (μ + γ + 1)2 − 4 ⋅ μ ⋅ γ
2⋅μ 2⋅μ
Not - Burada sözü edilen putrellerin rijitliği (cg) ve temsili kütle (me), yay sabitini (kuvvet ile yer değişim
mesafesi oranı) ve putrelin ortasındaki ilave kütleye sahip basit bir şekilde desteklenen kirişin etkin
titreşim kütlesini ifade eder. Bu hesaplama metodundaki dinamik katsayı, cg ve me değerlerinin
hesaplanabildiği diğer vinç düzenlemelerinde de uygulanabilir.
45
Ek D
(Bilgi için)
Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler
D.1 Basitleştirilmiş hesaplama metotları için yapılan kabuller

Bu Ek’te verilen hesaplama metotları, aşağıda belirtilenleri esas alan basitleştirilmiş metotlardır.
Not - Bir vinç ve rayları için belirtilen ifadeler, havai hat arabası ve rayları için de uygulanabilir.
Vinç hareket ederken vincin ön kılavuz vasıtaları (makara veya tekerlek flanşı), güzergâhtan sapma açısı
altında (α) raya temas eder.
a) Rijit metodu:
Vinç ve ray tamamen rijit olarak temsil edilir. α açısı konusunda, sürtünme kayma ilişkisinin doğrusal
şekline müsaade edilir. μ0 < 0,3 kullanılırsa, doğrusal şekle müsaade edilmez.
b) Esnek metod:
Yapı, esnek olarak temsil edilir. Taşıyıcılar, rijit olarak temsil edilir. α açısı konusunda, sürtünme kayma
ilişkisinin doğrusal şekline müsaade edilmez. Yapının esnemesi sebebiyle tekerlek yüklerindeki
değişiklik, ihmal edilebilir.
Her iki metot için aşağıda belirtilenler uygulanır:

Havai hat arabasının konumu, azami güzergâhtan sapma kuvvetleri hesaplanacak şekilde ayarlanır. Bu
genellikle, kılavuz sistemin mekanizmalardan ayrıldığı en uzak noktadaki yerdir. Elektrikle bağlanan
mekanizmalar, genellikle serbest (bağlantısız) olarak dikkate alınır. Bununla birlikte, mekanik olarak
bağlanan mekanizma durumunda, havai hat arabası, genellikle vinçte kirişin ortasında mekanizmanın
tekerlekleri eşit olarak yüklenecek şekilde ayarlanır.
Bu metotlarda; yatay vinç paletinde dahi ivmelenmenin olmadığı, bütün açıların küçük olduğu ve geometrik
toleransların ihmal edildiği kabul edilir.
D.2 Rijit metot ile güzergâhtan sapma kuvvetlerinin hesaplanması
D.2.1 Genel
Aşağıdaki hesaplama metodunda, yapı, Madde D.1.1’deki kabullere göre rijit olarak temsil edilir.
D.2.2 Hesaplama metodu

İşlem: (Şekil D.1) Seyir yönü seçilir. Her bir tekerlek numaralandırılır (j = 1, 2, …, n). Eşitlik 24 ile S, Sd ve
Sdd’nin toplamı hesaplanır. Eşitlik 25 ile b ara değeri hesaplanır. Tekerlek temas merkezinde Yj kuvvetleri ve
kılavuz vasıtalarında YF kuvveti, Eşitlik 26’dan elde edilir.
S = ∑ Zj Sd = ∑ Z j d j Sdd = ∑ Z j d2j [24]
Sd
b=
Sdd + Wl2
(
μ f = μ0 1 − e −250 σ ) [25]
Yj = μ f Z j (1 − d j b ) YF = μ f ( S − Sdb ) = ∑ Yj [26]
Yanal kuvvetleri (Yj) taşıyıcısına iletmeyen yatak düzenlemesine sahip tekerlekler için eşitlik 24, eşitlik 26 ve
eşitlik 27’de Zj = 0 verilmiştir. Diğer tekerlekler, sonuç olarak daha büyük yanal yüke maruz kalmaz.
Burada;
μf : Madde 5.2.1.4.3’e göre σ = α olarak, güzergâhtan sapma açısına (α) ilişkin sürtünme kayma katsayısı,
Zj : Tekerlek j’nin düşey tekerlek kuvveti (Zj ≥0), (j = 1,2, ….,n; n = tekerlek sayısı),
dj : Seyir yönünde ön kılavuz vasıtalarından tekerlek j’ye olan mesafe,
(dj, ön kılavuz vasıtalarının ilerisinde çalışan tekerleklerde negatif olarak alınır).
W :Mil bağlantısı yoksa, W = 0’a ayarlanır. Aksi takdirde, Madde D.2.4 (Şekil D.1B ve Şekil D.1e) dikkate alınır,
l : Vinç mesafesi. Sadece W ≠ 0 ise gereklidir,
46
Sonuç değerleri:
Yj : Tekerlek j’nin temas noktasında yanal kuvvet,
Yf : Kılavuz vasıtalarında yanal kuvvet.
Şekil D.1a’ya göre 4 tekerlekli, flanş kılavuzlu, mil bağlantısız (W = 0) ve j tekerlek sayısındaki vinç için,
eşitlik 24 ila eşitlik 26, aşağıda belirtilen eşitliklerdeki şartlara indirgenebilir:
Y1 = μf Z1 Y2 = Y3 = 0 Y4 = μf Z4 YF = Y1 + Y4 [27]
D.2.3 Mil bağlantısı

Vinç tekerlekleri, taşıyıcılar arasında miller ile bağlanmışsa, güzergâhtan sapma kuvvetleri artar. Mildeki her
iki tekerleğin tekerlek yükleri aynı değerde ise, güzergâhtan en büyük sapma kuvvetleri hesap edilir.
İşlem: (Şekil D.1e) Eşitlik 28a’da her bir mil i’nin nihai tekerlek kuvveti (Wİ) hesaplanır. Eşitlik 28b’de Wi,
W’ye yükseltilir. W değeri eşitlik 25 için gereklidir. Her bir münferit milin Xi kuvveti, eşitlik 28c’den elde edilir.
Z1i Z 2i
a) Wi = b) W = ∑ Wi c) Xi = μ f lb Wi [28]
Z1i + Z 2i
Burada;
Z1i : Mil i’nin birinci tekerleğinin tekerlek yükü (Z1i > 0), (i = 1,…m m = mil sayısı),
Z2i : Mil i’nin ikinci tekerleğinin tekerlek yükü (Z2i > 0),
l : Vinç mesafesi.
Mil bağlantısı mevcutsa, havai hat arabasının konumu, eşit tekerlek yüklerine sahip olacak şekilde
ayarlanmalıdır (genellikle vinç mesafesinin ortasında).
47
D.2.4 Örnekler
a) b)
c) d)
e)
Açıklama
1 Rijit yapı 2 Rayın yönü 3 Havai hat arabası 4 Mil bağlantısı 5 Mafsal
Şekil D.1 - Vinçler ve 3 tekerlekli havai hat arabası
j1 ve j4 vektörleri, tekerlek kuvvet bileşenlerinin her ikisini de (Yi ve Zi) (i = 1 ila 4) temsil eder.
a) Şekil D.1a: Flanş kılavuzlu köprülü vinç

Eşitlik 24 ila 26 ile birlikte Madde 5.2.1.4.3: μf = 0,25, S = 10 N, Sd = 5 Nm, Sdd = 5 Nm2, b = 1 m-1,
YF = 1,25 N, Y1,2,3,4= {0,25 0 0,1} N.
Veya doğrudan eşitlik 27 ile: Y1,2,3,4 = {0,25 0 0,1} N, YF = 1,25 N
b) Şekil D.1b: Kılavuz makaralı ve mil bağlantısı olan/olmayan köprülü vinç.
Mil bağlantısı olmayan: μf = 0,25, S = 4 N, Sd = 3 Nm, Sdd = 2,5 Nm2, b = 1,2 m-1, YF = 0,1 N,
Y1,2,3,4= {0,1 - 0,05 - 0,05 0,1} N.
Bir mil bağlantısı olan W1 (Şekil D.1e): W1 = 0,5 N, W = 0,5 N, b = 0,057 m-1, YF = 0,96 N,
Y1,2,3,4= {0,24 0,24 0,24 0,24} N, X1 = 0,071 N.
İki mil bağlantısı olan W1 ve W2: W1,2 = {0,5 0,5} N, W = 1 N, b = 0,029 m-1, YF = 0,98 N,
Y1,2,3,4= {0,25 0,24 0,24 0,25} N, X1,2 = {0,036 0,036} N.
c) Şekil D.1c: Üç tekerlekli havai hat arabası. μf = 0,158, S = 118 kN, Sd = 59 kNm, Sdd = 44,25 kNm2,
b = 1,33 m-1, YF = 6,3 kN, Y1,2,3= {4,7 - 1,5 3,1} kN.
d) Şekil D.1d: Mafsallı ayaklı portal vinç. μf = 0,25. Mafsallı ayak taşıyıcısı: Y1,2= {0 0,25} N, YFP= 0,5 N,
Sabit bacak taşıyıcısı: Y3,4= {0 0,25} N, YF= 0,25 N
48
D.2.5 Notlar
W = 0 olduğu sürece, seyir yönüne çapraz olan tekerleklerin düzenlemesi, sonuçlar üzerine etki etmez ve
yapının birden fazla ray ile temsil edilmesini sağlar.
Esnek metot için eşitlik türetilişi:
Eşitlik 24 ila eşitlik 26; Madde D.3.2, eşitlik 29 ila eşitlik 34’ten elde edilebilir. Bütün sj, sj = 0’a ayarlanır.
Sürtünme kayma ilişkisi, güzergâhtan sapma açısını α: μf(α) = μf(α) σ/α = μf σ/α dikkate alan doğrusal bir şekil
arz eder. Eşitlik 30, Yj = μf σj Zj /α eşitliğine dönüştürülür. Eşitlik 29, bu ifadeye yerleştirilirse, bunun bir kısmı
⎛ ⎞
α / ⎜ α x ⎟ = − b olarak kullanılabilir. Mil bağlantısı, boylamasına kaymaya sebep olur σ x = l dα / dx = l α/ x .
⎝ ⎠
Boylamasına kayma sebebiyle X W = μ f ( σx ) W = μ f σ x W / α kuvvetler, l mesafesinde MW = lX W momentini
⎛ ⎞
meydana getirir. XW, önceden verilen ifade ile değiştirilirse, burada da bir kısım α / ⎜ α x ⎟ = − b olarak
⎝ ⎠
kullanılabilir. Eşitlik 33, mil bağlantısının etkisi ile kapsamı genişler: 0 = MW + ∑ Yj d j . Bu sebepten, sadece
b bilinmeyendir ve b’nin dönüşümünden sonra eşitlik 25’te belirtildiği gibi hesaplanabilir.
Daha fazla bilgi için kaynaklara bakılmalıdır.
D.3 Esnek metot ile güzergâhtan sapma kuvvetlerinin hesaplanması
D.3.1 Genel
Aşağıdaki hesaplama metodunda, yapı, Madde D.1.1’deki kabullere göre rijit olarak temsil edilir. Bu
yaklaşım, tek taraftan kılavuz vasıtalarına sahip portal vinçler için önemlidir.
D.3.2 Hesaplama metodu

Şekil D.2a, kılavuz merdanelere sahip dört tekerlekli vincin model karakteristiklerini bir örnek olarak gösterir.
Köprü bacakları (Portal) esnektir. Taşıyıcıların her ikisi, r,jit olarak kabul edilir. Güzergâhtan sapma açısı (α),
kılavuzlu taşıyıcıda uygulanır. Öndeki kılavuz makara, ray ile temas halindedir. Şekil D.2b kuvvetleri gösterir.
Merkezden kaçık olarak etki eden kuvvet (YF), kılavuzu bulunmayan taşıyıcıda momenti (M) etkiler. Yapının
esnekliğine göre, kılavuzu bulunmayan taşıyıcının güzergâhtan sapma açısı Δα ile artar. Açıların tamamı
küçüktür.
a) b) c)
Açıklama
1 Taşıyıcı rijit olarak kabul edilir 2 Yapı, şekil değişikliğine uğramış 3 Ray
a) Geometri b) Kuvvetler ve momentler c) Örnek: Yarı portal vinç
Şekil D.2 - Geometri, kuvvetler ve destek şartları
İşlem: Seyir yönü seçilir. Her bir tekerlek numaralandırılır (j = 1, 2, …, n). 29’dan 33’e kadar olan eşitlik serisi
⎛ ⎞
düzenlenir. Eşitlik serisi, bilinmeyen sadece iki değişkeni (Δα ve ⎜ α / x ⎟ ) kapsayarak eşitlik 32 ve eşitlik 33’e
⎝ ⎠
azaltılabilir. Sayısal olarak çözülür. Yj kuvvetleri, eşitlik 28’de hesaplanır. Kılavuz vasıtalardaki YF kuvveti,
eşitlik 34 ile tanımlanır.
49
⎛ ⎞
α
σ j = α + s j Δα + d j ⎜ ⎟ [29] Yj = μ f ( σ j ) Z j [30] M = ∑ s jb j Yj [31]
⎜ ⎟
x
⎝ ⎠
Δα = hm M [32] 0 = ∑ Yj d j [33] YF = ∑ Yj [34]
Burada;
α : Madde 5.2.1.4.2’ye göre güzergâhtan sapma açısı (radyan) (m/m ile uyumlu olarak),
Zj : Tekerlek j’nin tekerlek yükü (Zj ≥ 0), (j = 1,2, ….,n; n = tekerlek sayısı),
Havai hat arabası, azami yükü taşır. Havai hat arabası, kılavuz vasıtaları olmayan vinç tarafında
konumlandırılmalıdır.
sj : Dönüştürme: sj = 0 Kılavuz vasıtalarına sahip taşıyıcının tekerleklerinin ayarı,
sj = 1 Kılavuz vasıtalarına sahip olmayan taşıyıcının tekerleklerinin ayarı.
hM : Köprü bacaklarının birim momentteki açı olarak esnekliği (örneğin, rad/Nm). Şekil D.2c: kılavuz
vasıtalarına sahip taşıyıcıda sabit destek. Gezer destek ve kılavuzu bulunmayan taşıyıcıda etkili
olan harici moment. (Statik programla açı değişimi bulunur veya basit durumlarda doğrudan
hesaplanır).
dj : = xF – xj . Seyir yönünde ön kılavuz vasıtalarından tekerlek j’ye olan mesafe,
(dj, ön kılavuz vasıtalarının ilerisinde çalışan tekerleklerde negatif olarak alınır).
bj : = xj – xb . Tekerlek j’den nötr fiber’e (xb) olan seyir yönündeki mesafe. (Bu fiber, yaklaşık düşey
hatta eğilme bakımından nötrdür (örnek için, Madde D.3.3). Gezer taşıyıcıya uygulanan Y
kuvvetinin Δα’da herhangi bir değişiklik meydana getirmediği yerde xb koordinat olarak işaretlenir)
(bj, nötr fiberin arkasında çalışan tekerlekler için negatif olmalıdır).
Sürtünme kayma ilişkisi, Madde 5.2.1.4.3’e göredir.
(
μ f ( σ j ) = μ0 1 − e
−250 σ j
) ⋅ sgn ( σ )
j [35]
Burada;
μ f ( σ j ) : Kayma katsayısı,
μ0 : 0,30’a eşit olan tutunma faktörü
e : Matematiksel sabit 2,718
σ : Kayma faktörü sgn (signum fonksiyonu) = {-1 (x < 0 için), x = 0 için 0, x > 0 için 1}.
Hesaplama değerleri:
σj : Tekerlek j’nin yanal kayması,
μf (σj) : Madde 5.2.1.4.3’e göre yanal kayma (σj) ile tekerlek j’nin sürtünme katsayısı,
Δα : Esnek şekil değişikliği sebebiyle ilave güzergâhtan sapma açısı,
α/x : Birim seyir hızındaki köprü bacaklarının dönme hızı. ( x > 0). x için ayrı bir değere gerek yoktur.
Yj : Tekerlek j’nin yanal kuvveti,
YF : Kılavuz vasıtalarındaki kuvvet.
50
D.3.3 Örnek
Kılavuz makaralı ve tek taraflı kılavuza sahip
(yandaki şekil) yarı portal vinç. Putrel ve
ayak, katı yuvarlak çubuktur.
Veriler:
h = 4 m, l = 6 m, d = 0,3 m
E = 210000 N/mm2, G = 81000 N/mm2
Zj = {120 119 27 35} kN

dj = {0,25 2,75 2,75 0,25} m
bj = {1,25 - 1,25 - 1,25 1,25} m
sj = {1 1 0 0} m
α = 0,0033 rad
Ara hesaplama:
l h l ⋅ 64 h ⋅ 32
hm = + = +
E Ι ax G ΙP E π d4 G π d4
rad
= 0,000134
kNm
1 : Yaklaşık olarak düşeyde eğilmeye göre nötr fiber (xb)

2 : Havai hat arabası
Sonuç: Yj = {30,2 2,2 - 5,4 5,0} kN, YF = 32 kN, Δα = 0,00468 rad, α / x = - 0,00281 rad/m
D.3.4 Notlar
α’ya göre sürtünme kayma ilişkisinin μf (σj) doğrusal şekli, esnek modeller (α + Δα) için uygulanabilir değildir.
Doğrusal model, tabi olmayan yüksek güzergâhtan sapma kuvvetlerini oluşturan doğal olmayan yüksek
sürtünme değerlerini ortaya çıkaracaktır.
Türetme:
Eksantrik olarak etki eden kuvvet (YF), seyir sırasında vincin dönmesine ( α / x ) sebep olur. Tekerleğin yanal
kayması, σ j = α + s j Δα − y j / x ’tir. Bu kayma, taşıyıcının açılı konumundan ve bu tekerleğin kılavuz
vasıtalarına olan dj mesafesinden etkilenir. − y j / x = dj α / x ’de eşitlik 29 uygulanır. Eşitlik 30, tekerleğin yanal
kuvvetini tanımlar. Eşitlik 31, köprü bacakları ile kılavuzsuz taşıyıcı arasında etkili olan momenti tanımlar.
Moment, nötr fiberin konumuna göre hesaplanır. Böylece eşitlik 32’de köprü bacaklarının şekil değişikliği
belirlenir. Eşitlik 33, kılavuz vasıtalar tarafından çevrelenen vincin tamamındaki momentlerin toplamını
belirtir. Eşitlik 34, bütün kuvvetlerin toplamına dairdir.
51
Ek E
(Bilgi için)
Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler
E.1 Genel
Havai hat arabaları putrel destek düzenlemesine bakılmaksızın putrelin flanşlarında hareket ettiğinde,
tekerlek yükünün (F) uygulama yerinde ikincil gerilme olarak flanş eğilme gerilmeleri oluşur.
Eşitlikler ve katsayılar, ana putrelleri iki tipi için verilmiştir:
Madde E.2: I profil ana putrel

Madde E.3: Kutu profilli ana putrel
Gerilmeler; EN 13001-2, Çizelge 10’a uygun olarak ve yorulma dayanım denemesinde belirlendiğinde, kısmi
gerilmeler, bütün gerilmelerle birleştirilmelidir. A, B ve C yük birleşimlerinde (EN 13001-2, Çizelge 10),
yorulma dayanımının denemesinde (A yük birleşimleri) levhalardaki kısmi gerilmeler, bütün gerilmelerle
birleştirilmeden önce 0,75 ile çarpılmalıdır.
Tekerlek yükleri (F) simetrik değilse, kısmi gerilmeler, azami tekerlek yükü ve ilgili i mesafesi ile hesaplanır.
Bu flanş eğilme gerilmeleri ve ana gerilmelere ilaveten, simetrik olmayan yük uygulama yerinden
kaynaklanan burulma gerilmeleri, putrelin enine kesitinde hesaplanmalıdır.
Not - Kısmi gerilmeler, flanş levhasının eğilme ile fazladan şekil değiştirme özelliği veya bağlantı levhasının
fazladan şekil değiştirme özelliği sebebiyle 0,75 faktörüyle azaltılabilir.
Aynı ek yeri veya ayrıntı için, levhanın eğilmesindeki yorulma dayanımı, tipik olarak gerilmeden % 30 ila %
60 daha yüksek olduğundan, yorulma analizlerinde kısmi gerilmenin etkisi azaltılabilir.
E.2 Tekerlek destekleyici flanşlarda kısmi gerilmeler (I profil ana putrel)

Bu gerilmeler, σFx ve σFy olarak x ve y yönlerinin her ikisinde etki eder.
Gerilmeler, aşağıda belirtilen eşitliklerle hesaplanır:
F
σFx = c x ( λ ) [36]
t 2f
F
σFy = c y ( λ ) [37]
t 2f
Bu kısmi gerilmeler, 0,75 ile çarpılmalı ayrıca statik ve yorulma analizlerinde bütün gerilemelerle
birleştirilmelidir.
52
a) Paralel flanşlı I profil b) Eğimli flanşlı I profil
Şekil E.1 - I profillerde kısmi gerilmelerin hesaplama noktaları
0, 1 ve 2 hesaplama noktalarında alt flanşın alt yüzeyinde gerilmeler için cx ( λ ) ve cy ( λ ) katsayıları

Çizelge E.1’de verilmiştir. Flanşın üst yüzeyindeki gerilmeler, zıt işarete sahiptir.
F, tr, i ve λ değişkenleri, aşağıda açıklanmıştır:
F : Yükseltme faktörlerini ( φi ) kapsayan azami tekerlek yükünü temsil eder,

tr : Flanşın teorik kalınlığı (tolerans ve aşınma hariç). Eğimli flanşlı putrel için tr, tekerlek kuvvetinin
uygulama noktasından alınmıştır (Şekil E.1B, Nokta 1),
i : Putrelin kenarından yük uygulama noktasına olan mesafe,
b : Flanşın genişliği,
s : I profil gövdesinin kalınlığı,
λ : Aşağıdaki eşitlikten hesaplanır:
i
λ= [38]
0,5 ( b − s )
Çizelge E.1 - Kısmi gerilme katsayıları
Paralel flanşlı I profil Eğimli flanşlı I profil

3,015 λ
Boylamasına cx0 = 0,050 - 0,580 λ + 0,148 e cx0 = -0,981 -1,479 λ + 1,120 e 1,322 λ
eğilme
gerilmesi cx1 = 2,230 - 1,490 λ + 1,390 e -18,33 λ cx1 = 1,810 - 1,150 λ + 1,060 e –7,700 λ
cx2 = 0,730 - 1,580 λ + 2,910 e -6,00 λ cx2 = 1,990 - 2,810 λ + 0,840 e –4,690 λ
Çapraz
eğilme cy0 = -2,110 + 1,977 λ + 0,0076 e 6,53 λ cy0 = -1,096 + 1,095 λ + 0,192 e –6,000 λ
gerilmesi
cy1 = 10,108 - 7,408 λ - 10,108 e -1,364 λ cy1 = 3,965 – 4,835 λ - 3,965 e –2,675 λ
cy2 = 0 cy2 = 0
Aşağıda sayıların açıklaması verilmiştir:
0 : Geçiş bağlantı levhası/flanş geçişinde gerilme,

1 : Yük uygulama noktasında gerilme,
2 : Putrelin kenarında gerilme.
53
E.3 Alt flanş üstünde tekerlek yükleri ile kutu profil putreldeki kısmi gerilmeler
Açıklama
0, 1, 2 E.2’de belirtilen hesaplama noktaları
3 I profil gödesinin kaynak birleşim yerinde hesaplama noktası
4 Havai hat arabasının tekerleği
5 Toplam eğilme gerilmesi σxg
Şekil E.2 - Kutu profil putrelde kısmi gerilmelerin hesaplanmasında kullanılan semboller
Çizelge E.2’de kutu profil putrelin alt flanşında kısmi gerilmelerin hesaplanması için eşitlik ve katsayılar
belirtilmiştir. Kullanılan semboller, Şekil E.2’de belirtilmiştir.
Not - Eşitlikler ve katsayılar, sonlu eleman metodu analizleri ve hesaplamalarının sonucuna dayalıdır.
i
Çizelge E.2’de kullanılan λ sembolü, λ = olarak tanımlanmıştır. [39]
a − tw
0, 1, 2 noktalarında gerilme işaretleri, alt yüzeyde geçerlidir. Üst yüzeyin gerilmesi, zıt işarete sahiptir.
54
Çizelge E.2 - Gerilmeler ve katsayılar için eşitlikler
Nokta Gerilme eşitlikleri Katsayılar Semboller ve

sınırlar
0 F Cx0 = 0,123 + 0,48 λ +0,194 λ 2 Bütün eşitlikler için
σ x0 = Cx0 geçerlidir.
t 2f – 0,5arctan (5rt – 1,375)
rt = tw / tf
F Cy0 = – 1,3067 – 1,45rt
σ y0 = Cy0
t 2f + 0,5833 rt2 + 1,933 λ 2a < b < 16a
0,1 < i/a < 0,5
0,15 < rt < 0,8
1 F
σ x1 = Cx1 Cx1 = 2,23 − 1,49 λ + 2e −18,33 λ (1 + 1,5rt ) + 0,4rt2,5
t 2f
F
σ y1 = Cy1
t 2f (
Cy1 = 0,33 ( rt − 1) + (1 + 2rt ) ⎡⎣0,3λ + 0,4 sin 3,4λ + 0,4rt2 ⎤⎦ )
2 F 4
σ x2 = Cx2
t 2f Cx2 = −0,95 +
2,70
( 2λ + 0,5 )
rt0,333 (
+ 1,2 ⋅ ( λ − 0,1)
0,25
)⎛ 0,2 ⎞
− 0,76 ⎜
⎝ rt ⎠
⎟
σ y2 = 0
Cy2 = 0
3 I profil gövdesindeki Czm = 0,4 + 1,8 rt2

gerilme, membran (m) h
I profil ve eğilme (b) rh =
0,1 tw
⎛ b ⎞
gövde-
sinde
gerilmesinin toplamıdır.
( )
Czh = 0,01 + 0,0212rt3 ⋅ ⎜ 0,125 − 0,25 ⎟
⎝ a ⎠
ve σz3 = σz3m+ σz3b = 4mm ≤ tw ≤ 12 mm
kaynak
birleşim 50tw < h
F kzh = 0
yeri σ z3 = Czm
(d + tf ) tw 0 ≤ h < 50 tw
6Fd
+ k zhCzh k z0
t 1 + ( 2rt ) ⎤
3 ⎡ −3 k zh = 1 +
w
⎣ ⎦ 1 + 0,0004536rh3
kz0 = 2 + 1,5 sin (1,5 π (0,35- rt))

+ 0,45 sin (4 π (rt – 0,5))
Kaynak aşağıdaki şartları karşıladığında, 3 noktasındaki kaynak birleşme yerinde doğrudan çekme gerilmesi
ve eğilme gerilmesinin toplamına atıfta bulunulur.
Doğrulanmış nüfuziyet p ile dolgu kaynağı şartları: p ≥ 2 mm ve p ≥ tw /4, 0,5tw ≤ aw ≤ 0,7tw, kalite seviyesi C
(EN ISO 5817). Yorulma dayanımı 63 (CEN/TS 13001-3-1, Çizelge A.3).
Doğrulanmış nüfuziyet p ile dolgu kaynağı şartları: p ≥ 1 mm, 0,6tw ≤ aw ≤ 0,7tw, kalite seviyesi C. Yorulma
dayanımı 56.
Doğrulanmamış nüfuziyet ile dolgu kaynağı: 0,6tw ≤ aw ≤ 0,7tw, kalite seviyesi C. Yorulma dayanımı 50.
Doğrulanmamış nüfuziyet ile dolgu kaynağı: 0,5tw ≤ aw ≤ 0,6tw, kalite seviyesi C. Yorulma dayanımı 40.
p, kaynak nüfuziyetidir. Toplam kaynak kalınlığı s = aw + p (Şekil E.2).
55
Ek F
Gürültü deney kodu
F.1 Genel
Bu gürültü deney kodu, etkin olarak ve standard şartlar altında köprülü ve portal vinçlerin gürültü
emisyonunun belirlenmesi, beyanı ve doğrulanmasını gerçekleştirmek amacıyla gerekli bütün bilgileri kapsar.
Gürültü emisyon karakteristikleri, operatörün konumlarında emisyon ses basınç seviyelerini kapsar. Bu
niceliklerin belirlenmesi aşağıda belirtilenler için gereklidir:
− Yayılan gürültüyü beyan etmek amacıyla imalatçılar için,
− İlgili aile içerisindeki makinalar tarafından yayılan gürültünün karşılaştırılmasının yapılması amacıyla,
− Tasarım safhasında gürültünün kaynağında kontrolü amacıyla.
Bu gürültü deney kodunun kullanılması, kullanılan temel gürültü ölçme metodunun doğruluk sınıfına göre
tespit edilen belirli sınırlar içerisindeki gürültü emisyon karakteristiklerinin tayininin tekrarlanabilirliğini sağlar.
Bu belgelendirme kriterinde müsaade edilen gürültünün belirlenmesi metotları aşağıda verilmiştir:
− Vincin en gürültülü bileşenleri tarafından yayılan toplam gürültüyü belirlemek için hesaplama metodu
(F.3).
Bu metot, sistematik olarak kullanılmalı ve hesaplama ile bulunan değer, kullanma talimatlarında
verilmelidir (Madde 7.3.1).
Gürültü, vinç imalatçısının tamamen kontrolü altında olmayan, vinç güç temini kablo askı sistemi veya
iletken çubuklardan kaynaklanan gürültü dâhil seyir esnasında ray ile tekerlek temasından ve vinç köprü
çalışma rayları yapısından kaynaklanır.
Bu metot, kullanıcının sahasında kurulduğunda vincin gerçek gürültü emisyon değerini yaklaşık olarak
ölçer.
− Vinç, kullanıcının sahasında kurulduğunda, operatör konumunda ses basınç seviyesini ölçme metodu
(F.4). Bu ses basınç seviyesi; vinci, vincin sabitlendiği yapı ve oda veya çevresinin sesle ilgili
karakteristiklerini kapsadığından emisyon ses basınç seviyesi değildir. Bu ses basınç seviyeleri,
kullanma talimatlarında da verilmelidir. Bu metot, sadece gürültü operatör için önemli bir tehlike ihtimali
oluşturduğunda kullanılmalıdır.
Ölçme, biri kaldırma ve çapraz hareket, diğeri vincin seyri için olan iki değeri belirler. Her iki değer,
kullanma talimatlarında verilmelidir (Madde 7.3.1). Operatör konumunda ses basınç seviyesi için, her iki
değer dikkate alınmalıdır. Kaldırma, çapraz hareket ve seyir aynı zamanda meydana geldiğinde, gerçek
değer, sözü edilen iki değerin en büyüğünden daha yüksek olabilir.
Operatör konumunda, A ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi 85 dB’den daha yüksek olan vinçler, çok büyük
vinçlerdir. Bu yüzden, bu gürültü deney kodu, ses güç seviyesini belirleme metodunu kapsamaz.
Ses güç seviyesini belirlemek için ihtiyaç olduğunda, bu, EN ISO 3744’e göre yapılmalıdır.
Köprülü ve portal vinçlerde C ağırlıklı tepe emisyon ses basınç seviyeleri, tipik olarak çok düşüktür ve
ölçmeye ve rapor etmeye gerek yoktur.
F.2 Makina ailesinin açıklaması

Bu Ek, sabit yük kaldırma teçhizatını da içerecek şekilde amaçlanan çalışma şartları için tam olarak kurulan
bu belgelendirme kriterinin kapsamındaki münferit köprülü veya portal vince uygulanır.
F.3 Normal emisyon ses basınç seviyesinin hesaplama ile belirlenmesi
F.3.1 Metodun esasları

Operatör konumunda normal emisyon ses basınç seviyesi, vinçteki mevcut ana gürültü kaynaklarına bu
konumda katkıda bulunanlarda dahil olmak üzere toplam olarak hesaplanır. Katkıda bulunan hususlar,
imalatçı tarafından belirtildiği gibi, bu ana gürültü kaynaklarından elde edilebilir.
56
F.3.2 Hesaplama
A ağırlıklı ses güç seviyeli (LWA) verilen gürültü kaynağının katkısı, aşağıdaki eşitlikle hesaplanır:
⎛ S ⎞
LpA = L WA − 10lg ⎜ ⎟ [39]
⎝ S0 ⎠
Burada;
LPa : Operatör konumunda nihai A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
LWA : Kaynağında A ağırlıklı ses güç seviyesi (dB) (örneğin: 1 pW),
S : Dikkate alınan yer ile ses kaynağının arasındaki r mesafesi, 2 π r2,
S0 : 1 m2
Hesaplamada kullanılacak bileşenlerin ses güç seviyesinin değerleri, beyan yüklerine ve vincin hızına
karşılık gelmelidir.
Hesaplama ile alınacak gürültü kaynakları aşağıda belirtildiği gibidir:

− Kaldırma mekanizması,
− Havai hat arabası çapraz hareket mekanizması,
− Vinç seyir mekanizması,
− Güç tahrikli olduğunda sabit yük kaldırma teçhizatı.
Değerler, elektrik kumanda kabinleri ve güç kaynağının gürültüsünü kapsamalıdır.
Tipik gürültü kaynakları Şekil F.1’de gösterilmiştir. Operatörün, kaynakları da içeren düşey düzlemde olduğu
kabul edilir. Güçle tahrikli çalışan yük kaldırma teçhizatı için, en yakın normal çalışma mesafesi göz önünde
bulundurulmalıdır.
Hesaplamalar için kullanılan A ağırlıklı ses güç seviyeleri ve r mesafelerinin değerleri, rapor edilmelidir.
Şekil F.1 - Köprülü vincin gürültü kaynakları
Farklı ses kaynaklarının etkisi altında belirli bir konumda normal A ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi,
aşağıda verilen eşitliğe uygun olarak farklı kaynaklardan elde edilen ses basınç seviye değerleri ilave
edilerek hesaplanmalıdır:
⎡N 0,1L ⎤
LpA( toplam) = 10 lg ⎢ ∑ 10 pAi ⎥ [40]
⎣ i=1 ⎦
57
Burada;
LpA(toplam) : Normal A ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi (örneğin, N kaynaklarından çıkan, dikkate
alınan konumda toplam A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
LpAi : Ses kaynağı i’den kaynaklanan A ağırlıklı ses basınç seviyesi,
N : Ses kaynaklarının toplam sayısı.
Hesaplamanın belirsizliği, belirlenmiş olan bileşenlerin ses güç seviyeleri ile açıklanır.
Bu hesaplama metodunda, havadaki gürültü ve zeminden yansıyan sesin etkisi dikkate alınmaz ve bu
yüzden hesaplanan gürültü seviyeleri genellikle ölçülen seviyelerden daha düşüktür.
Not - Aşağıdaki eşitlik, sırasıyla 70 dB(A) ve 72 dB(A) iki A ağırlıklı ses basınç seviyelerinin toplamı için
metodu gösterir:
LpA( toplam) = 10lg ⎡⎣100,1⋅70 + 100,1⋅72 ⎤⎦ = 74,1 dB [41]
F.4 Kumanda yerlerinde ve belirtilen diğer konumlarda emisyon ses basınç

seviyesinin ölçme ile belirlenmesi
F.4.1 Ölçme metotları ve noktaları

Emisyon ses basınç seviyesi ölçmeleri, aşağıda belirtilen noktalarda EN ISO 11201’e göre yapılmalıdır:
a) Ölçmeler kumanda yerlerinde veya içerisinde yapılmalıdır
Askıdaki hareketli kumanda yerinde, ölçme noktası, vinç köprü çalışma rayının düşey düzleminden
(raylar farklı yüksekliklerde ise en yakın raydan) vinç mesafesinin ¼’ünde ve 1,6 m yükseklikte askıdaki
kumandalar ile tanımlanan düşey düzlemde olmalıdır (Şekil F.2).
b) Vinç işletme alanında çalışan personel varsa ve askıdaki kumanda için ölçme yapılmamışsa, ölçmeler,
döşeme veya zeminde, zeminden 1,6 m yükseklikte, vinç köprü çalışma rayının düşey düzleminden
(raylar farklı yüksekliklerde ise en yakın raydan) vinç mesafesinin ¼’ünde, en dıştaki ray tekerlekleri
tanımlanan düşey düzlemden 1 m mesafede yapılmalıdır. Ölçülen en yüksek değer, konumu ile birlikte
rapor ve beyan edilmelidir (Şekil F.3).
Bu ölçme, radyo dalgası ile kumanda gibi sabit olmayan operatör konumlarını kapsar.
Vinç seyrederken ölçmeler sırasında, ölçme noktası, sabit tutulmalıdır.
58
Şekil F.2 - Askıdaki kumanda ile birlikte gürültü ölçme noktası
Şekil F.3 - Radyo kumandası ile birlikte ölçme noktası

59
F.4.2 Kurma ve montaj şartları

Vinç, çalışma rayının üzerine amaçlanan kullanım şartlarında, gürültü ölçmeleri sırasında devre dışı
bırakılması gereken ses alarm sinyalleri hariç tutularak kurulmalıdır.
Gürültüye sebep olan sabit olmayan kaldırma teçhizatlarının mekanizmaları, gürültü ölçme çevrimi sırasında
kapatılabilir.
Not - Sabit olmayan kaldırma teçhizatlarının sebep olduğu gürültü, donanım imalatçısının sorumluluğundadır.
F.4.3 İşletme şartları
F.4.3.1 Genel
Bütün durumlarda, ölçmeler için vincin deney konumu, yansımalar ve diğer çevresel parazitler en aza
indirilecek şekilde seçilmelidir.
İş çevrimleri sırasında kaldırılan yük, tercihan beyan yükü olmalıdır ancak beyan yükünü kullanmakta zorluk
olduğunda, tipik yükleri temsil eden ve beyan yükü kütlesinin en az % 50’sine sahip bir kütle kullanılabilir.
Kapalı kabinlerdeki ölçmeler, kapılar ve pencereler kapalı durumda ayrıca iklimlendirme ve/veya
havalandırma sistemi/sistemleri, iki çalışma hızı varsa orta değer hızında yapılmalıdır. Sadece iki çalışma
hızı varsa, en yüksek hız değeri kullanılmalıdır. İklimlendirme ve/veya havalandırma sistemleri, devridaim ve
dış hava konumuna sahipse, dış hava konumuna ayarlanmalıdır.
F.4.3.2 Kaldırma ve çapraz hareket

a) Destek ayakları olmadan vinç çalışma çevrimi
Ölçmeler sırasında çalışma çevrimi aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır:

1) Yük, mesafenin ¼’ünde (ölçme noktasına yakın) azami hızda kaldırılır. Süre, toplam kaldırma
yüksekliğinin bir buçuk katına karşılık gelmelidir.
2) Kaldırma sırasında (kaldırma mesafesinin orta yüksekliğinde) çapraz hareket başlatılır ve mesafenin
¾’üne kadar devam edilir.
3) Çapraz hareketi durdurmadan önce yük indirmeye başlanır ve zemin seviyesine kadar devam edilir.
4) Ters yönde yük başlangıç konumuna geri döndürülür.
5) Havai hat arabasının veya kaldırma teçhizatının dönmesi de kapsandığında, bu çapraz hareket
sırasında olmalıdır.
Hareketlerin eş zamanlı olarak yapılmasında sınırlamalar olduğunda, çevrim açıklaması, buna göre
değiştirilmelidir.
b) Destek ayaklı vinç çalışma çevrimi

Çevrim, a) bendindekine benzer olmalı ve bununla birlikte kaldırma, desteğin orta noktasında
başlamalıdır.
a) ve b) bendindeki deney çevrimleri ve ölçmeler, en az üç defa tekrarlanmalıdır.
Deney sonucu LpA1 , ölçülen azami değerlerin aritmetik ortalamasıdır.
F.4.3.3 Seyir hareketi

Vinç seyrederken gürültü ölçmesi, vincin orta mesafesinde yük tutularak ayrı bir şekilde yapılmalıdır.
Ölçme periyodu, referans kutu sabit mikrofona ulaştığında başlamalı ve referans kutunun diğer tarafı
mikrofonu geçtiğinde sona ermelidir.
Not - Referans kutu, gürültü kaynaklarını içerisine alan (bütün vinç yapısı) ve yansıma yüzeyinde (zeminde)
son bulan en küçük paralel kenarlı dikdörtgenler prizması biçiminde varsayılan bir hacimdir.
Deney çevrimleri ve ölçmeler, en az üç kez tekrarlanmalıdır.
Deney sonucu LpA1 , ölçülen azami değerlerin aritmetik ortalamasıdır.
60
F.5 Belirsizlikler
Gürültü emisyonu konusunda hiçbir teknik veri, bu gürültü deney kodunun kapsamında olan makine ailesi
için tekrarlanabilirliğin standard sapmasını hesaplama için hâlihazırda uygulanmamaktadır. Bu sebepten,
temel gürültü emisyon standardlarında belirtilen tekrarlanabilirliğin standard sapma değerleri, gürültü beyanı
hazırlanırken, geçici üst sınırlar olarak değerlendirilebilir ve K belirsizliğinin belirlenmesi için kullanılabilir.
İmalatçıların ortak çabasını gerektiren araştırmalar, K belirsizliğinin en düşük değeri ile sonuçlanacak
tekrarlanabilirliğin standard sapmasının muhtemel en düşük değerini belirlemek için gereklidir. Bu tür
araştırmaların sonuçları, bu standardın ileride yayınlanacak baskılarında belirtilecektir.
F.6 Kaydedilecek bilgiler

Ölçmeler, EN ISO 11202, Madde 12’ye göre kaydedilmelidir.
Hesaplama metodu için, kaydedilecek bilgiler, EN ISO 11203, Madde 7’de belirtilmiştir.
F.7 Rapor edilecek bilgiler

Raporlar, A ağırlıklı emisyon ses basınç seviyelerini ve ölçüldükleri veya hesap edildikleri konumları
kapsamalıdır.
Vincin seyri sırasında ölçülen gürültü değerleri, belirtilen iş çevrimini temsil eden değerlerden ayrı olarak
rapor edilmelidir (bu tür değerlerin, köprünün çalışma yolları ve yapıdan kaynaklanan gürültüden fazlasıyla
etkilenebilmesi sebebiyle).
Hesaplama metodunda; hesaplama, ses kaynaklarının ve operatörün/operatörlerin kesin konumları, ses güç
girdi değeri için kullanılan değerler ve hesaplama sonuçları için yapılan kabuller rapor edilmelidir.
F.8 Gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanması

Gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanması, EN ISO 4871’e uygun olarak yapılmalıdır. Bu
değerler, Madde F.xx veya Madde F.yy’ye uygun olarak elde edilen, hesaplanan veya ölçülen değerler
olmalıdır. Örnek, Çizelge F.1’de verilmiştir.
Gürültü beyanı, EN ISO 4871’de tanımlandığı gibi iki değerle olmalıdır (örneğin, ayrı olarak belirtilen gürültü
emisyon seviyesi ve belirsizlik). Beyanda, kumanda yerlerinde ve belirtilen diğer çalışma konumlarında A
ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi değeri 70 dB’i aştığında ve aşmadığında belirtilmelidir.
Gürültü beyanı, gürültü emisyon değerlerinin bu gürültü deney koduna uygun olarak elde edilmiş olduğunu
ve temel standardın uygulandığını (örneğin, EN ISO 11201) açıkça belirtmelidir. Gürültü beyanı, bu gürültü
deney kodundan ve/veya kullanılan temel standarddan herhangi bir sapmayı/sapmaları açıkça belirtmelidir.
Çizelge F.1 - Her bir konum için hesap edilen veya ölçülen değerlerin beyan bilgisi örneği
Model numarası, işletme şartları ve diğer tanımlayıcı bilgi:

Tip, model, beyan kapasitesi, konum vb.
Madde F.3’e göre hesaplanan değer Madde F.4’e göre ölçülen değerler
LpA(toplam)
Kaldırma ve çapraz hareket Seyir hareketi
LpA1 LpA 2
Belirsizlik Kc Belirsizlik Km1 Belirsizlik Km2

1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde 1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde 1,5 dB ila 4 dB aralığı içerisinde
Münferit bir vincin gürültü emisyon değerleri doğrulandığında, ölçmeler, gürültü emisyon değerlerinin ilk
belirlenmesi için uygulamalarda olduğu gibi aynı montaj, kurma ve işletme şartlarında yapılmalıdır.
61
Ek G
(Bilgi için)
Vinçlerin sebep olduğu vinç destekleyici yapıları üzerindeki etkiler
Not - İmalatçı, bu Ek’te verilen vinç tekerlek ve tampon kuvvetlerinin düzenlemesine uyarak, vinç destekleyici
yapı tasarımcılarının prEn 1991-3 ve prEN 1993-6’ya uygun olarak ilgili yük birleşimlerini
oluşturmalarını mümkün kılar.
Açıklama
1 Birinci ray
2 İkinci ray
3 Kanca yaklaşımı 1
4 Kanca yaklaşımı 2
5 Konum c1
6 Konum c2
Şekil G.1 - Havai hat arabası konumlarının belirtildiği vinç
62
G.1 Vinçlerin sebep olduğu etkiler

Çizelge G.1’de açıklanan yük etkileri sebebiyle Fx, Fy ve Fz kuvvetleri verilmelidir. Yük konumları, her bir uç
taşıyıcı için azami yükleri belirtmek amacıyla seçilmelidir. Diğer uçtaki eş zamanlı hafif yükler de ilgili
olduğunda verilmelidir.
Çizelge G.1 - Yük etkileri ve ilgili kuvvet bileşenleri
Havai hat
Kuvvet
No. Yük etkisi arabası Açıklamalar
bileşenleri
konumu
1 Vincin kütlesi Fz - -
Havai hat arabası/arabalarının
2 Fz c1 c2
kütlesi
3 Kaldırma yükünün kütlesi Fz c1 c2
4 Kaldırma yüksüz vinç ivmesi Fx, Fy, (Fz*) c1 c2
5 Kaldırma yüklü vinç ivmesi Fx, Fy, (Fz*) c1 c2
Havai hat arabası/arabalarının
6 Fy, (*Fz) c1 c2
ivmesi
1. rayda güzergâhtan sapma, İlgili durumlar
7 Fx, Fy, (Fz*) c1 c2
kılavuzlama verilecektir
2. rayda güzergâhtan sapma,
8 Fx, Fy, (Fz*) c1 c2
kılavuzlama
9 x yönünde hizmet içi rüzgar Fx, (Fy*), (Fz*) c1 c2
10 y yönünde hizmet içi rüzgar Fy, (Fz*) c1 c2
11 Tampon kuvvetleri Fx, Fy, (Fz*) c1 c2
12 Eğimlendirme kuvvetleri Fx, Fy, Fz c1 c2
13 x yönünde hizmet dışı rüzgar Fx, (Fy*), (Fz*) Havai hat
arabası/arabaları
14 y yönünde hizmet dışı rüzgar Fy, (Fz*)
durma konumunda
Not - (*) ile belirtilen kuvvetler, sadece portal vinçlerin genel olarak ilgisini belirtir.
G.2 Dinamik faktörler

Bu belgelendirme kriteri Madde 5.2.1’e uygun olarak vince uygulanabilir dinamik faktörler, Çizelge G.2’de
liste halinde belirtilmelidir.
Çizelge G.2 - Dinamik faktörler ( φi )
Faktör Büyütülecek yük etkisi

φ1 Vinç kütlesi üzerine etki eden kaldırma ve yer çekimi etkileri için dinamik faktör
φ2 Zeminde sınırlandırılmamış yükün kaldırılmasıyla atalet ve yerçekimi etkileri için
dinamik faktör
φ3 Kaldırma yükünün kısmi olarak aniden serbest bırakılması ile atalet ve yerçekimi
etkileri için dinamik faktör
φ4 Düzgün olmayan yüzeyde seyir ile sebep olunan yükler için dinamik faktör
φ5 Vinç tahrik mekanizmalarının ivmesi ile sebep olunan yükler için dinamik faktör (Not’a
bakılmalıdır)
φ6 Deney yükleri için dinamik faktör
φ7 Tampon kuvvetleri sebebiyle oluşan yükler için dinamik faktör
Not - Burada belirtilen dinamik faktör ( φ5 ), tahrik mekanizmalarının sebep olduğu ivme şartlarındaki yük
etkisi altında, azami dinamik tekerlek kuvvetinin statik tekerlek kuvvetine (düşey veya yatay) oranı
olarak verilmelidir.
Ayrı faktörler ( φ5 ); kaldırma, seyir ve çapraz hareketteki ivme sebebiyle verilmelidir.
63
Ek H
(Bilgi için)
Verilen bir uygulama için uygun vinç standard serisinin seçimi
Aşağıdaki listede uygulamaya uyan mamul standardı varmı?

EN 13000 Vinçler – Gezer vinçler
prEN 14439:2002 Vinçler – Kule vinçleri
prEN 14985 Vinçler – Döner kollu vinçler
prEN 15011 Vinçler – Köprülü ve portal vinçler
EN 13852-1:2004 Vinçler – Kıyıötesi vinçler – Bölüm 1: Genel amaçlı kıyıötesi
vinçler
EN 13852-2:2004 Vinçler – Kıyıötesi vinçler – Bölüm 2: Yüzer vinçler
EN 14492-1 Vinçler – Güç tahrikli tamburlu vinçler ve kaldırma makinaları –
Bölüm 1: Güç tahrikli tamburlu vinçler
EN 14492-2 Vinçler – Güç tahrikli tamburlu vinçler ve kaldırma makinaları –
Bölüm 2: Güç tahrikli kaldırma makinaları
EN 12999 Vinçler – Yükleyici vinçleri
EN 13157 Vinçler – El ile tahrikli vinçler
EN 13155 Vinçler – Sabit olmayan yük kaldırma teçhizatları
EN 14238 Vinçler – El ile kumanda edilen yük yönlendirme cihazları
Evet Hayır
Atıfları ile birlikte doğrudan kullanılır
Aşağıdakiler kullanılır:
EN 13001-1 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 1: Genel esaslar ve kurallar
EN 13001-2 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 2 – Yük etkileri
CEN/TS 13001-3-1 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 3-1: Çelik yapıların sınır
durumları ve yeterlik doğrulaması
CEN/TS 13001-3-2 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 3-2: Halat sarma
sistemlerindeki tel halatların sınır durumları ve uygunluğun
doğrulanması
CEN/TS 13001-3-3 Vinçler – Genel tasarım – Bölüm 3.3: Çelik halatların sarma
sistemlerinde tekerlek/kızakların sınır değerleri ve yeterlikleri
EN 13135-1:2003 Vinçler – Donanım – Bölüm 1: Elektroteknik donanım
EN 13135-2:2004 Vinçler – Donanım – Bölüm 2: Elektroteknik olmayan donanım
EN 13557:2003 Vinçler – Kumandalar ve kumanda yerleri
EN 12077-2:1998 Vinç güvenliği – Sağlık ve güvenlik kuralları - Bölüm 2:
Sınırlama ve gösterge cihazları
EN 13586:2004 Vinçler - Erişim
EN 14502-1:2005 Vinçler – Kişilerin kaldırılması için donanım – Bölüm 1: Asılı
sepetler
EN 14502-2:2005 Vinçler – Kişilerin kaldırılması için donanım – Bölüm 2:
Asansörlü kumanda yerleri
EN 12644-1:2001 Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 1: Talimatlar
EN 12644-2:2002 Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 2: İşaretleme
64
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu belgelendirme kriterinin Avrupa Birliği direktifleri ile ilişkisi

Bu belgelendirme kriteri için yararlanılan kaynak standard, Avrupa komisyonunun ve Avrupa Serbest Ticaret
Birliğinin CEN’e vermiş olduğu yetkiye dayanılarak hazırlanmış olup, 98/79/EC direktifi ile değiştirilmiş
98/37/EC*) Makina Direktifinin ana kurallarını destekler.
*)
NOT - Machinery Directive. T. C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Makina Yönetmeliği adı altında
yayınlanmıştır.
65
Kaynaklar
Machinery Directive 2006/42/EC
EN 1070 Safety of machinery – Terminology
prEN 1991-3 Eurocode 1: Actions on structures - Part 3: Actions induced by cranes and machinery
prEN 13001-3.31), Cranes - General design - Part 3-3: Limit states and proof of competence of wheel/rail
contacts
EN 50082-2 Electromagnetic compatibility - Generic immunity standard - Part 2: Industrial environment
ISO 9374-1, Cranes — Information to be provided — Part 1: General
ISO 9374-5, Cranes — Information to be provided — Part 5: Overhead travelling cranes and portal bridge
cranes
ISO 22986 Cranes — Stiffness — Bridge and gantry cranes
Sanders, Dirk: Einfache Berechnung der Schräglaufkräfte. Hebezeuge und Fördermittel, Verlag Technik,
Berlin 1996/3, page 74 – 75. .
Sanders, Dirk: Schräglaufkräfte nichtstarrer Krane. Stahlbau, Verlag Ernst und Sohn, Berlin 1996/65, page
276 – 284.
Sanders, Dirk: Spurführungskräfte von Brückenkranen, elektrische Kopplung der Fahrantriebe. Stahlbau,
1994/4, page 105 – 111.
1)
Hazırlık aşamasındadır.
66

Tse K 51 Koprulu Vincler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tse K 51 Koprulu Vincler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 53.020.

20 BELGELENDİRME KRİTERİ TSE K 51/Mart 2009

VİNÇLER (KRENLER) - KÖPRÜLÜ VE PORTAL VİNÇLER

Cranes - Bridge and gantry cranes

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Vinçler (krenler) - Köprülü ve portal vinçler

Bu belgelendirme kriteri, kişilerin kaldırılmasıyla ilgili şartları kapsamaz.

Bu belgelendirme kriterinde, imalatçı tarafından amaçlandığı gibi ve öngörülebilen şartlar altında

Muhtemel patlayıcı ortamlar, iyonlaşan radyasyon ve EN 61000-6-2 dışında elektromanyetik alanlarda

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

TS ISO 7010 Grafik semboller – Emniyet ile ilgili renk

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

3.1 Köprülü vinç

3.2 Portal vinç

3.3 Beyan kapasitesi (mRC)

3.4 Kaldırma yükü (mH)

4 Güvenlik kuralları ve/veya alınacak tedbirler

Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi

2 Elektrikten kaynaklanan tehlikeler EN 13135-1 5.3

Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi (devamı)

8 Makinaların tasarımında ihmal edilen ergonomik

10 Aşağıdakilerden kaynaklanan beklenmeyen

11 En iyi şartlarda makinanın her zaman 5.4.4.1, 5.4.5.1,

Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi (devamı)

Çizelge 1 - Önemli tehlikeler ve ilgili özelliklerin listesi (devamı)

5 Güvenlik kuralları ve/veya koruyucu tedbirler

− EN 12644-1, Vinçler – Kullanım ve deney bilgisi – Bölüm 1: Tâlimatlar,

5.2 Dayanım ve kararlılık şartları

5.2.1 Yük etkileri

5.2.1.1 Çalışma şartlarının seçimi

5.2.1.2 Yüklerin ve yük birleşimlerinin seçimi

5.2.1.3 Dinamik faktörlerin belirlenmesi

5.2.1.3.1 Vincin kütlesi üzerinde etkili olan kaldırma ve yerçekimi etkileri 1

Kütle dağılım sınıfı MDC1 olan vinçlerde δ = ve φ = ’dur.

etkiler için φ = ve elverişli etkiler için φ = olarak alınmalıdır.

5.2.1.3.2 φ faktörünün belirlenmesi

5.2.1.3.2.1 Genel prensipleri

EN 13001-2’de kaldırma sınıfları ile temsil edilmiştir.

Kaldırma hızlarının seçimi konusunda kılavuz, Madde 5.2.1.3.2.4’te verilmiştir.

5.2.1.3.2.2 Teorik faktörün ( φ ) hesaplanması

5.2.1.3.2.3 Kaldırma sınıfı seçimi

Çizelge 2 - Kaldırma sınıfının seçimi

φ ≤ 1,07 + 0,24vh,azami HC1

1,07 + 0,24vh,azami < φ ≤ 1,12 + 0,41vh,azami HC2

1,12 + 0,41vh,azami < φ ≤ 1,17 + 0,58vh,azami HC3

1,17 + 0,58vh,azami < φ HC4

5.2.1.3.2.4 Kaldırma hızının seçimi

5.2.1.3.2.5 Deneme ile φ ’nin ve kaldırma hızının belirlenmesi

değerler, hesaplamalarda kaldırma sınıfına atıfta bulunmadan doğrudan kullanılmalıdır.

5.2.1.4 Güzergâhtan sapma sebebiyle oluşan yükler

5.2.1.4.2 Güzergâhtan sapma açısı

Şekil 1 - Güzergâhtan sapma açısının parametreleri

Tasarımda dikkate alınan toplam güzergâhtan sapma açısı, α = αg + αw + αt ‘dir.

Güzergâhtan sapma açılarının değerleri, Çizelge 3’e göre belirlenmelidir.

Çizelge 3 - Güzergâhtan sapma açılarının hesaplanması

Güzergâhtan Aşağıdakilerden kaynaklanan Flanşlı tekerlekler Kılavuz makaralar

Üstte çalışan havai hat arabasının αw = 0,075 ·bh/wb αw = 0,023 ·bh/wb

5.2.1.4.3 Sürtünme ve kayma ilişkisi

5.2.1.4.4 Hesaplama metotlarının seçimi

Çizelge 4 - Köprülü ve portal vinçlerin hesaplama modelleri