ICS 01.100.

01 TÜRK STANDARDI TS ISO 128-50

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS 88-50 ISO 128-50

Nisan 2003

ICS 01.100.01

TEKNİK RESİM - GÖSTERİLİŞLE İLGİLİ GENEL

PRENSİPLER - BÖLÜM 50: KESİT ALANLARININ
GÖSTERİLİŞİYLE İLGİLİ TEMEL KURALLAR
Technical drawings - General principles of presentation -
Part 50: Basic conventions for representing areas on cuts and
sections

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 01.100.01 TÜRK STANDARDI TS 88-50
ISO 128-50/Nisan 2003

Ön söz
− Bu standard, ISO tarafından kabul edilen ISO 128-50 (2001) standardı esas alınarak, TSE Mühendislik
Hizmetleri Hazırlık Grubu’nca TS 88 (1993)’in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun
27 Nisan 2003 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− Bu standard, ISO/TC 10 Teknik Komitesinin, Teknik mamûl dokümantasyonu, Temel kurallar, SC1 Alt
Komitesi tarafından hazırlanmıştır.

− Bu birinci baskı, ISO 128 : 1982’yi esas alarak, Madde 4.1-Madde 4.3’ü iptal etmekte ve onların yerini
almaktadır.

− ISO 128, “Teknik Resim - Gösterilişle İlgili Genel Prensipler” genel başlığı altında, aşağıdaki bölümlerden
oluşur:

− Bölüm 1: Giriş ve dizin

− Bölüm 20: Çizgiler İçin Temel Kurallar
− Bölüm 21: CAD Sistemleri ile Çizgilerin Çizilmesi
− Bölüm 22: Klavuz Çizgileri İle Referans Çizgileri İçin Temel Kurallar ve Uygulamalar
− Bölüm 23: İnşaat Teknik Resminde Çizgiler
− Bölüm 24: Makine Teknik Resminde Çizgiler
− Bölüm 25: Gemi İnşa Teknik Resminde Çizgiler
− Bölüm 30: Görünüşlerle İlgili Temel Kurallar
− Bölüm 34: Makine Teknik Resminde Görünüşler
− Bölüm 40: Kesitlerle İlgili Temel Kurallar
− Bölüm 44: Makine Teknik Resminde Kesitler
− Bölüm 50: Kesit Alanlarının Gösterilişiyle ilgili Temel Kurallar

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 01.100.01 TÜRK STANDARDI TS 88-50
ISO 128-50/Nisan 2003

Teknik Resim - Gösterilişle ilgili genel prensipler -

Bölüm 50: Kesit alanlarının gösterilişiyle ilgili temel kurallar

1 Kapsam
Bu standard, ISO 5456-2’de belirtilen dik iz düşüm metotları ile teknik resimlerdeki (makine, elektrik,
mimarlık, inşaat-mühendisliği vb.) kesit alanlarının gösterilişiyle ilgili genel kuralları kapsar.

ISO 6428’e uygun mikrokopyalama kapsamındaki çoğaltma kurallarını da verir.

Not - Kesitlerle ilgili temel kurallar, ISO 128-40[1]’da verilmiştir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO, IEC. Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce)
ISO 128-20 Technical drawings - General
principles of presentation - Part 20:
Basic conventions for lines
ISO 128-24 Technical drawings - General
principles of presentation - Part 24:
Lines on mechanical engineering
drawings
ISO 5456-2 Technical drawings - Projections
methods - Part 2: Orthographic
representation
ISO 6428 Technical drawings - Requirements
for microcopying
ISO 10209-1 Technical product documentation -
Part 1: Terms relating to technical
drawings - General and types of
drawing
ISO 10209-2 Technical product documentation -
Vocabulary - Part 2: Terms relating
to projection methods
(Türkçe)
TS 88-20 Teknik Resim - Gösterilişle ilgili
ISO 128-20 prensipler - Bölüm 20: Çizgiler için
temel kurallar
TS 88-24 Teknik resim – Gösterilişle ilgili genel
ISO 128-24 prensipler – Bölüm 24: Makina teknik
resminde çizgiler
TS ISO 5456-1 Teknik Resim - İz Düşüm Metotları
Bölüm 2: Dik Gösterilişler
TS ISO 6428 Teknik Resim-Mikrokopyalama
Kuralları
TS ISO 10209-1 Teknik Mamul Dökümantasyonu
Bölüm 1 : Teknik Çizim İle İlgili
Terimler - Genel ve Çizim Tipleri İçin
TS 10848 Teknik Mamûl Dokümantasyonu -
ISO 10209-2 Terimler ve Tarifler - Bölüm 2: İz
Düşüm Metotları İle İlgili Terimler

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından ISO 10209-1 ve ISO 10209-2’de verilen terimler ve tarifler uygulanır.

4 Genel
Bu standard, kesit alanlarının gösterilişiyle ilgili altı metodu kapsar. Bunlar:
− tarama ile (Madde 5),
− gölgelendirme veya boyama (tonlama) ile (Madde 6),
− çok geniş sürekli çevre çizgileri ile (Madde 7),
− ince kesitlerde (Madde 8),
− bitişik ince kesitlerde (Madde 9) ve
− özel malzemelerde (Madde 10) gösterilişlerinden ibarettir.

ISO 6428’e uygun olarak çoğaltma yapılabilir.

1) TSE Notu : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

1
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 01.100.01 TÜRK STANDARDI TS 88-50
ISO 128-50/Nisan 2003

5 Tarama
Tarama, ISO 128-24 : 1999’da belirtilen 01.1.5 tipi dar sürekli çizgiler ile, kesitlerin çevre çizgilerine veya
simetri çizgilerine uygun bir açıda (tercihan 450) yapılır (Şekil 1).

Şekil 1 - Kesit alanlarında tarama - Örnekler

Aynı bileşenin bir kesitindeki ayrı kesit alanları, özdeş bir şekilde taranır. Bitişik bileşenlerde tarama, farklı
yönlerde veya farklı aralıklarda belirli özellikte çizgiler devamlı kullanılarak yapılır.

Şekil 2 - Bitişik alanlarda tarama

Tarama çizgileri arasındaki aralık, ISO 128-20’de verilen en küçük aralıkla ilgili kurallar ile uyumlu olmak
şartıyla, taranan alanların büyüklüğü ile oranlı olarak seçilir.

Aynı parçanın yan yana gösterilen paralel kesitlerinde, tarama özdeş yapılır (Şekil 3), ancak önemli açıklık
için kesitler arasındaki ayırma çizgisi boyunca paralel kaydırılmış olabilir.

Şekil 3 - Paralel kesit alanlarında tarama

Büyük bir alanda tarama, alan çevresini izleyen bir bölgede sınırlandırılmış olarak yapılabilir (Şekil 4).
2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 01.100.01 TÜRK STANDARDI TS 88-50
ISO 128-50/Nisan 2003

Şekil 4 - Büyük alan çevresinde tarama

Bir alan içindeki yazılar için tarama, kesikli (koparılmış) olmalıdır (Şekil 5).

Şekil 5 - Yazı için kesikli (koparılmış) tarama

6 Gölgelendirme veya boyama (tonlama)

Gölgelendirme, bir nokta modeliyle veya alanın baştan başa boyanmasıyla (tonlanmasıyla) olabilir (Şekil 6).

Şekil 6 - Noktalanarak veya boyanarak gölgelendirme

Noktalar arasındaki aralık, gölgelendirilen bir alanın büyüklüğü ile orantılı olarak seçilir. Büyük bir alanda
gölgelendirme, alanların çevresini izleyen bir bölgede sınırlandırılmış olabilir (Şekil 4).

Bir alan içindeki yazılar için gölgelendirme veya boyama kesikli (koparılmış) yapılır (Şekil 5).

7 Çok geniş sürekli çizgi

Kesit alanları, vurgulama için, ISO 128-20’de belirtilen, çok-geniş sürekli çizgi ile çizilebilir (Şekil 7).

Şekil 7 - Vurgulamak için çok-geniş sürekli çevre çizgisi

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 01.100.01 TÜRK STANDARDI TS 88-50
ISO 128-50/Nisan 2003

8 İnce kesitler
İnce kesitler, bütünüyle siyah gösterilebilir (Şekil 8).

Bu metot, gerçek geometriyi gösterir.

Şekil 8 - İnce kesitler

9 Bitişik ince kesitler

Katı kesitler, bütünüyle siyah gösterilebilir. Bu tip bitişik kesitler arasında, 0,7 mm’den az olmayan bir boşluk
bırakılır (Şekil 9).

Bu metot, gerçek geometriyi göstermez.

Şekil 9 - Bitişik ince kesitler

10 Özel malzemeler
Özel gösterilişlerin farklı tipleri, özel malzemelerin gösterilişleri kullanılarak yapılabilir. Özel bir gösteriliş
kullanıldığında, bunun anlamı teknik resimde (meselâ bir yazı ile veya ilgili standardlara atıfla) açık olarak
belirtilir.

Kaynaklar
- ISO 128-40, Technical drawings - General principles of presentation - Part 40: Basic conventions for cuts
and sections.

4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
EKOTEK KAZAN MAKiNA SANAYi VE TiCARET LTD.STi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 27.05.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.