You are on page 1of 15

ICS 77.140.80;17.040.

10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ÖNSÖZ
− Bu standard, ISO tarafõndan kabul edilen ISO8062 (1994) standardõ esas alõnarak, TSE Metalurji
Hazõrlõk Grubu’nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 13 Şubat 2001 tarihli toplantõsõnda Türk
Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

İÇİNDEKİLER

0 - GİRİŞ..................................................................................................................... 1
1 - KAPSAM............................................................................................................... 2
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 2
3 - TARİFLER............................................................................................................. 2
3.1 - TEMEL BOYUT ......................................................................................................... 2
3.2 - BOYUTSAL TOLERANS (ISO 286-1)........................................................................ 3
3.3 - GEREKLİ İŞLEME PAYI, RMA .................................................................................. 3
3.4 - KAÇIKLIK .................................................................................................................. 3
3.5 - SIYIRMA AÇISI (KONİK) ........................................................................................... 3
4 - BOYUTLANDIRMA............................................................................................... 3
5 - TOLERANS DERECELERİ................................................................................... 3
6 - KAÇIKLIK ............................................................................................................. 3
7 - ET KALINLIĞI....................................................................................................... 4
8 - KONİKLİKLER...................................................................................................... 4
9 - TOLERANS ZONUNUN POZİSYONU.................................................................. 5
10 - GEREKLİ İŞLEME PAYLARI, RMA ................................................................... 5
10.1 - GENEL .................................................................................................................... 5
10.2 - GEREKLİ İŞLEME PAYI DERECELERİ .................................................................. 7
10.3 - DÖKÜMHANEDE ÖN İŞLEME TABİ TUTULAN YÜZEYLER .................................. 7
11 - TEKNİK RESİMLERDE GÖSTERİM................................................................... 7
11.1 - DÖKÜM TOLERANSLARININ GÖSTERİMİ ............................................................ 7
11.2 - İŞLEME PAYLARININ GÖSTERİMİ ........................................................................ 7
EK A......................................................................................................................... 10
EK B......................................................................................................................... 12
EK C......................................................................................................................... 13
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

0 - GİRİŞ
Bu standard döküm metalleri ve alaşõmlarõ için bir tolerans dereceleri ve işleme payõ dereceleri sistemi
ile ilgilidir.

Bir döküm için belirtilen tolerans, döküm metodunu tayin edebilir. Bu durumda tasarõm veya siparişin
sona ermesinden önce müşterinin dökümhane ile irtibata geçip aşağõdakileri görüşmesi tavsiye edilir:

a) Teklif edilen döküm tasarõmõ ve gereken doğruluğu;


b) İşleme özellikleri;
c) Döküm metodu;
d) İmal edilecek döküm sayõsõ;
e) Kullanõlacak döküm ekipmanõ;
f) Özel şartlar, örneğin baz hedef sistemleri, boyutsal toleranslar, radyus toleranslarõ ve işleme
paylarõ;
g) Döküm için başka standardõn daha uygun olup olmadõğõ;

NOT 1 – Metalik sabit kalõplar (gravite ve düşük basõnç), basõnçlõ dökümler ve hassas dökümler
üzerinde daha fazla araştõrma yapõlmalõdõr.

Bir döküm boyutsal doğruluğunun üretim faktörlerine bağlõ olmasõ nedeniyle çeşitli metotlar ve metaller
için elde edilen tolerans dereceleri Ek A’da

a) Döküm ekipmanõnõn geliştirilmesi, ayarõ ve bakõmõyla yakõn toleranslarõn elde edildiği uzun seriler ve
seri üretim;
b) Kõsa seriler ve tek üretim için tarif edilmiştir.

tipik olarak gerekli işleme payõ dereceleri hakkõndaki bilgiler ise Ek B’de verilmiştir.

1
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

DÖKÜMLER - BOYUTSAL TOLERANSLAR VE İŞLEME PAYLARI


SİSTEMİ

1 - KAPSAM
Bu standard, dökümlerin boyutlarõ için bir tolerans ve gerekli işleme paylarõ sistemini kapsar. Çeşitli
döküm imalât işlemleri ile yapõlan döküm metalleri ve alaşõmlarõnõn boyutlarõna uygulanõr [Giriş g) ve
Madde 5’e bakõnõz].

Bu standard, bir teknik resimde verilen genel toleranslara ve/veya gerekli işleme paylarõna ve özel bir
boyutun hemen arkasõnda (Madde 11’e bakõnõz) gösterilen toleranslara ve/veya gerekli işleme
paylarõna uygulanõr.

Belirtilen sistem dökümhanenin model veya kalõp malzemesini temin ettiği veya kontrolunu yapmak
üzere sorumluluğu kabul ettiğinde uygulanõr.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR


Aşağõda verilen, atõf yapõlan standardlarõn hükümleri bu standardõn hükümleri sayõlõr. Tarih belirtilen
atõflarda, daha sonra yapõlan tadil ve revizyonlar uygulanmaz. Bununla birlikte, bu standarda dayalõ
anlaşmalarda taraflara, aşağõda verilen standardlarõn en yeni baskõlarõnõ uygulama imkanõnõ
araştõrmalarõ önerilir. Tarih belirtilmeyen atõflarda, ilgili standardõn en son baskõsõ kullanõlõr. Bütün
standardlarõn yürürlükte bulunan baskõlarõ TSE’den temin edilebilir.
1)
EN, ISO, IEC Adõ TS No Adõ
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 286-1 ISO system of limits and fits - TS 1845-1 Sõnõrlar ve Uygunluk ISO Sistemi -
(EN 20286-1) Part 1: Bases of tolerances, deviations EN 20286-1 Bölüm 1: Tolerans, Sapma ve
and fits Uygunluk Esaslarõ
ISO 1302 Technical Drawings - Method of TS 2040 Teknik Resimler - Yüzey Durumunu
indicating surface texture ISO 1302 Gösteren Metot

3 - TARİFLER
Bu standardõn amaçlarõ için aşağõdaki tarifler kullanõlõr.

3.1 - TEMEL BOYUT


İşlemeden önce (Şekil 1), gerekli işleme payõ dahil olmak üzere (Şekil 2) ham bir dökümün boyutudur.

ŞEKİL 1 - Teknik Resim Gösterimleri (Madde 4)

1) TSE NOTU: Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

2
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ŞEKİL 2 - Tolerans Sõnõrlarõ ŞEKİL 3 - Maksimum Kaçõklõk

3.2 - BOYUTSAL TOLERANS (ISO 286-1)

3.3 - GEREKLİ İŞLEME PAYI, RMA


Ham dökümlerde, daha fazla işleme yüzünden yüzeyde dökümün etkilerini ortadan kaldõrmaya
müsade eden bir malzeme payõ olup aynõ zamanda istenilen yüzey şeklinin ve gerekli ölçü
hassasiyetini sağlar.

Silindirik özellikler veya her iki tarafta işleme ile RMA iki defa dikkate alõnmõş olur (Şekil 5 ve 6).

3.4 - KAÇIKLIK
Çok parçalõ kalõplarõn (Şekil 3) birleşim parçalarõndaki doğruluktan sapmalar yüzünden bir dökümün
yüzeylerindeki kaymalardõr.

3.5 - SIYIRMA AÇISI (KONİK)


Bir dökümün kalõptan çõkõşõnõ veya bir modelin kalõptan çõkõşõnõ veya sabit bir kalõbõn parçalarõnõn
birbirinden çõkõşõnõ kolaylaştõrmak için gerekli şekillendirici elemanlarõn (örneğin, zarf yüzeylerde) ilâve
eğimidir.

4 - BOYUTLANDIRMA
Et kalõnlõğõnõn boyutlandõrõlmasõ dõşõnda (zincirleme iki boyut olduğunda) zincirleme boyutlandõrmadan
kaçõnmalõdõr.

5 - TOLERANS DERECELERİ
16 tolerans derecesi vardõr ve CT1’den CT16’ya kadar gösterilmiştir (Çizelge 1).

Genel toleranslarõn uygun olmadõğõ boyutlar için tek tolerans verilmelidir.

Çalõşma devam ederken metalik sabit kalõplõ dökümler (kokil - ve alçak basõnç), basõnçlõ dökümler ve
hassas dökümler için belli tolerans bilgileri elde etmek için standardlar gibi diğer daha uygun tolerans
standardlarõ bu özel işlemler için kullanõlabilir.

6 - KAÇIKLIK
Önceden belirtilmediği takdirde, kaçõklõk Çizelge 1’de gösterilen toleranslar arasõnda yer alõr (Şekil 3).
Kaçõklõğõn değerinin dahada sõnõrlandõrõlmasõ önem arzettiği takdirde maksimum değer teknik resimde
belirtilmelidir (Madde 11.1).

3
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

7 - ET KALINLIĞI
Önceden belirtilmediği takdirde, CT1’den C15’e kadar dereceler halinde belirtilen et kalõnlõğõ
toleranslarõ, diğer boyutlar için verilen genel tolerans değerlerinden bir derece büyük olmalõdõr;
örneğin, CT10 teknik resminde genel bir tolerans varsa et kalõnlõğõ toleransõ CT11 olmalõdõr.

8 - KONİKLİKLER
Bir tasarõmda konik özellik (örneğin açõ ile koniklik) gerektiğinde, tolerans yüzey boyunca simetrik
olarak uygulanmalõdõr (Şekil 4).

ŞEKİL 4 - Koniklik Üzerinde Tolerans Tonu

Teknik resim, genel olarak, konikliğin malzemeye ilâve edilip edilmeyeceğini, çõkarõlõp
çõkarõlmayacağõnõ belirlemelidir, örneğin;
Koniklik +, Şekil 4a)
Koniklik -, Şekil 4b)
Koniklik ±, Şekil 4c)

Teknik resimin genel TAPER düzenlenmesinden farklõ şekilde düzenlenen özel yüzeyler için koniklikler
yüzeyde münferit şekilde gösterilmelidir, örneğin;

4
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

İşlenecek boyutlar için, nihaî boyutlara ulaşõlabilmesini sağlayan koniklik için genel çizim özelliklerine
bağlõ olmaksõzõn “koniklik +” uygulanmalõdõr.

9 - TOLERANS ZONUNUN POZİSYONU


Tolerans zonu, aksi belirtilmedikçe, temel bir boyuta göre simetrik bir başka ifadeyle, yarõsõ pozitif
tarafta, yarõsõ negatif tarafta olacaktõr (Şekil 2). Özel nedenlerle imalâtçõ ile müşteri arasõnda anlaşma
olduğunda tolerans zonu simetrik olmayabilir. Bu durumda tolerans temel boyutun arkasõndan münferit
olarak belirtilmelidir.

10 - GEREKLİ İŞLEME PAYLARI, RMA


10.1 - GENEL
Aksi belirtilmedikçe, gerekli işleme payõ tüm ham döküm için geçerlidir, bir başka ifadeyle işlenecek
bütün yüzeyler için sadece bir değer belirtilir ve bu, son işlemeden sonra nihaî yüzeyli dökümün en
büyük boyutuna göre uygun boyut aralõğõndan seçilmelidir (Şekil 9).

Bir koniklik için maksimum boyut, döküldüğü gibi, nihaî boyut, gerekli işleme payõ ve toplam döküm
toleransõ toplamõnõ geçmemelidir (Şekil 2, Şekil 5, Şekil 6, Şekil 7 ve Şekil 8). Uygulanabildiğinde,
koniklik Şekil 4’te gösterildiği gibi ilâve olarak dikkate alõnmalõdõr.

R = Ham döküm temel boyutu


F = Son işlemeden sonraki boyut
RMA = Gerekli işleme payõ
CT = Döküm toleransõ

ŞEKİL 5 - Dõş İşleme

5
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ŞEKİL 6 - İç İşleme

ŞEKİL 7 - Basamak Boyutun İşlemesi

ŞEKİL 8 - Konikliğin Bir Tarafõnda İşleme

6
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ŞEKİL 9 - Son İşlemeden Sonra Dökümün En Büyük Boyutu

10.2 - GEREKLİ İŞLEME PAYI DERECELERİ


Gerekli işleme payõnõn 10 derecesi olup Çizelge 2’de A’dan K’ya kadar gösterilmektedir.

NOT - Özel alaşõmlar ve imalât metotlarõ için dereceler sadece bilgi için olmak üzere Çizelge
B.1’degösterilmiştir.
10.3 - DÖKÜMHANEDE ÖN İŞLEME TABİ TUTULAN YÜZEYLER
Dökümhanede ön işlemden geçecek yüzeyler ve son işleme için gerekli işleme paylarõ müşteri
tarafõndan ISO 1302’ye göre teknik resimde belirtilmelidir.

Ön işleme konumuna gelmek için gerekil işleme paylarõ Çizelge 2’de verilen değerlerden bağõmsõz
olarak dökümhanenin sorumluluğunda olmalõdõr.

11 - TEKNİK RESİMLERDE GÖSTERİM


11.1 - DÖKÜM TOLERANSLARININ GÖSTERİMİ
Bu standarda göre döküm toleranslarõ, aşağõdakilerden biri kullanõlarak teknik resim üzerinde
belirtilmelidir.

a) Toleranslarla ilgili genel bilgi ile birlikte;


ÖRNEK
“Genel toleranslar ISO 8062 - CT12”
b) Çakõşmazlõk için daha fazla sõnõrlama gerektiğinde (Madde 4);
ÖRNEK
Genel toleranslar ISO 8062 - CT12 - maksimum çakõşmazlõk 1,5”
c) Temel boyutun arkasõndan münferit toleranslar gerektiğinde;
ÖRNEĞİN
“95 ± 3” veya “200 +−53 ”

11.2 - İŞLEME PAYLARININ GÖSTERİMİ


İşlenecek yüzeyler, gerekli işleme payõ değeri ve parantez içinde, gerekli işleme payõ derecesi teknik
resimde belirtilmelidir. Bunlar model veya kalõp malzemelerinin imali sõrasõnda dikkate alõnmalõdõr.

Gerekli işleme paylarõ teknik resim üzerinde aşağõdaki gibi ifade edilmelidir:

a) Toleranslarda ve gerekli işleme paylarõyla ilgili genel bilgi ile;


ÖRNEK
400 mm’nin üstünde ve 630 mm’ye kadar en büyük boyut aralõğõndaki bir döküm için (ISO 8062 -
CT12 dökümü için genel toleransla) H derecesinde 6 mm’lik gerekli işleme payõ için:

“ISO 8062 - CT12 - RMA 6 (H)”

7
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ve/veya

b) Teknik resimde belli bir yüzey üzerinde, münferit bir işleme payõ gerektiğinde (Madde 10.3):
ÖRNEK
Şekil 10’a bakõnõz.

ŞEKİL 10 - Münferit Yüzeylerde Gerekli İşleme Payõ Gösterimi

8
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ÇİZELGE 1 - Döküm Toleranslarõ


1)
Ham döküm Toplam döküm toleransõ
temel boyutu
2)3)
mm Döküm tolerans derecesi CT
üzerinde e kadar 4) 4) 4) 4)5)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
ve dahil
- 10 0,09 0,13 0,18 0,26 0,36 0,52 0,74 1 1,5 2 2,8 4,2 - - - -
10 16 0,1 0,14 0,2 0,28 0,38 0,54 0,78 1,1 1,6 2,2 3 4,4 - - - -
16 25 0,11 0,15 0,22 0,3 0,42 0,58 0,82 1,2 1,7 2,4 3,2 4,6 6 8 10 12
25 40 0,12 0,17 0,24 0,32 0,46 0,64 0,9 1,3 1,8 2,6 3,6 5 7 9 11 14
40 63 0,13 0,18 0,26 0,36 0,5 0,7 1 1,4 2 2,8 4 5,6 8 10 12 16
63 100 0,14 0,2 0,28 0,4 0,56 0,78 1,1 1,6 2,2 3,2 4,4 6 9 11 14 18
100 160 0,15 0,22 0,3 0,44 0,62 0,88 1,2 1,8 2,5 3,6 5 7 10 12 16 20
160 250 - 0,24 0,34 0,5 0,7 1 1,4 2 2,8 4 5,6 8 11 14 18 22
250 400 - - 0,4 0,56 0,78 1,1 1,6 2,2 3,2 4,4 6,2 9 12 16 20 25
400 630 - - - 0,64 0,9 1,2 1,8 2,6 3,6 5 7 10 14 18 22 28
630 1000 - - - - 1 1,4 2 2,8 4 6 8 11 16 20 25 32
1000 1600 - - - - - 1,6 2,2 3,2 4,6 7 9 13 18 23 29 37
1600 2500 - - - - - - 2,6 3,8 5,4 8 10 15 21 26 33 42
2500 4000 - - - - - - - 4,4 6,2 9 12 17 24 30 38 49
4000 6300 - - - - - - - - 7 10 14 20 28 35 44 56
6300 10000 - - - - - - - - - 11 16 23 32 40 50 64
1) Bakõnõz Madde 9,
2) CT1’den CT15’e kadar olan derecelerde et kalõnlõklarõ için bir büyük derece uygulanõr (bakõnõz Madde 7).
3) Bakõnõz Madde 5.
4) 16 mm’ye kadar olan büyüklüklerde, CT13’den CT16’ya kadar olan genel toleranslar mevcut değildir. Bu
büyüklükler için münferit toleranslar belirtilmelidir.
5) Derece 16, genellikle CT15’e belirtilen dökümlerin et kalõnlõklarõ için mevcuttur.

ÇİZELGE 2 - Gerekli İşleme Paylarõ (RMA)


1)
En büyük boyut Gerekli işleme payõ
mm mm
Gerekli işleme payõ derecesi
2) 2)
üzerinde e kadar A B C D E F G H J K
ve dahil
- 40 0,1 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,5 0,7 1 1,4
40 63 0,1 0,2 0,3 0,3 0,4 0,5 0,7 1 1,4 2
63 100 0,2 0,3 0,4 0,5 0,7 1 1,4 2 2,8 4
100 160 0,3 0,4 0,5 0,8 1,1 1,5 2,2 3 4 6
160 250 0,3 0,5 0,7 1 1,4 2 2,8 4 5,5 8
250 400 0,4 0,7 0,9 1,3 1,8 2,5 3,5 5 7 10
400 630 0,5 0,8 1,1 1,5 2,2 3 4 6 9 12
630 1000 0,6 0,9 1,2 1,8 2,5 3,5 5 7 10 14
1000 1600 0,7 1 1,4 2 2,8 4 5,5 8 11 16
1600 2500 0,8 1,1 1,6 2,2 3,2 4,5 6 9 13 18
2500 4000 0,9 1,3 1,8 2,5 3,5 5 7 10 14 20
4000 6300 1 1,4 2 2,8 4 5,5 8 11 16 22
6300 10000 1,1 1,5 2,2 3 4,5 6 9 12 17 24
1) Son işlemeden sonra dökümün en büyük boyutu.
2) A ve B dereceleri sadece özel hallerde uygulanmalõdõr (örneğin yüzeyler veya hedefler hususunda müşteri
ile dökümhane arasõnda anlaşma sağlanmõş model ekipmanõ, döküm metodu ve işleme metodu seri üreten
ile)

9
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

EK A
(Bilgi İçin)

DÖKÜM TOLERANSLARI
A.1 - Çizelgeler A.1 ve A.2 döküm işlemlerinde normal olarak beklenen tolerans derecelerini gösterir.
Bu standardõn giriş kõsmõnda belirtildiği gibi, bir döküm işleminin doğruluğu bir çok faktöre bağlõdõr,
bunlar aşağõda belirtilmiştir:
a) Tasarõmõn karmaşõklõğõna;
b) Model ekipmanõn ve kalõp ekipmanõn tipine;
c) Söz konusu metal veya alaşõma;
d) Model veya kalõplarõn durumuna;
e) Dökümhane çalõşma metotlarõna.

A.2 - Çalõşma tekrarlarõnõn uzun serileri için, Çizelge A.1’de belirtilenlerden daha dar tolerans
dereceleri elde etmek için düzeltmeler yapmak ve CORE pozisyonlarõnõ dikkatlice kontrol etmek
mümkün olabilir.

A.3 - Kõsa üretim serileri ve parça dökümler için dar toleranslarla sonuçlanan metal modeller
kullanmak ve ekipman ve döküm metotlarõ geliştirmek genelde pratik ve ekonomik olmamaktadõr. Bu
imalât sõnõfõ için daha geniş toleranslar Çizelge A.2’de verilmiştir.

A.4 - Bu standardda Çizelge 1’deki toleranslar bir çok ülkeden alõnmõş döküm verilerine
dayanmaktadõr. Bu veriler aşağõdaki artõşlar (increment) vasõtasõyla düzgün bir eğri serisi için
kullanõlmõştõr.

CT1 - CT 13 dereceleri için 2 , ve


3
CT 13 - CT 16 dereceleri için 2.

Bir dökümün bir çok boyutu, artan boyutsal tolerans gerektiren bir kalõp ekyeri veya bir maça
yüzünden etkilenir. Tasarõmcõnõn kullanõlacak kalõp ve maça planõndan haberi olmasõ gerekmediğinden
artõşlar
Çizelge 1’de dahil edilmiştir.

ÇİZELGE A.1 - Uzun Seri Üretimi Ham Dökümler İçin Tolerans Dereceleri

Tolerans derecesi CT
Metot Döküm malzemesi
Çelik Gri Küresel Dövülebilir Bakõr Çinko Hafif Metal Nikel Kobalt
Demir Grafitli Demir Alaşõmlarõ Alaşõmlarõ Alaşõmlar Esaslõ Esaslõ
Demir Alaşõmlar Alaşõmlar
Kuma dökülmüş elle 11 - 14 11 - 14 11 - 14 11 - 14 10 - 13 10 - 13 9 - 12 11 - 14 11 - 14
kalõplanmõş
Kuma dökülmüş makine ile 8 - 12 8 - 12 8 - 12 8 - 12 8 - 10 8 - 10 7-9 8 - 12 8 - 12
kalõplanmõş ve kabuk kalõp
Metalik sabit kalõp
(yerçekimi ve düşük basõnç)
Basõnçlõ döküm Uygun verileri elde etmek için çalõşmalar sürüyor. Bu arada kullanõlan değerler
üzerinde anlaşma sağlamak üzere dökümhane ile müşteri arasõnda konsultasyon
olmalõdõr.
Hassas döküm
NOTLAR
1 - Belirtilen tolerans dereceleri uzun seriler halinde üretilen dökümler ve dökümün ölçü hassasiyetini etkileyen
üretim faktörlerinin tam olarak geliştirildiği haller içindir.
2 - Bu standard aynõ zamanda, üretici ile dökümlerin kullanõcõsõ arasõndaki anlaşmayla, bu çizelgede yer
almayan işlemlere ve malzemelere de uygulanabilir.

10
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

ÇİZELGE A.2 - Kõsa Seriler veya Tek Üretim Ham Dökümlerin Tolerans Dereceleri
Metot Kalõp Tolerans derecesi CT
Malzemesi Döküm malzemesi
Çelik Gri Küresel Dövülebilir Bakõr Çinko Hafif Metal Nikel Kobalt
Demir Grafitli Demir Alaşõmlarõ Alaşõmlarõ Alaşõmlar Esaslõ Esaslõ
Demir Alaşõmlar Alaşõmlar
Kille - 13 - 15 13 - 15 13 - 15 13 - 15 13 - 15 13 - 15 11 - 13 13 - 15 13 - 15
Kuma bağlanmõş
dökülmüş elle Kimyasal 12 - 14 11 - 13 11 - 13 11 - 13 11 - 13 11 - 13 10 - 12 12 - 14 12 - 14
kalõplanmõş olarak
bağlanmõş
NOTLAR
1 - Belirtilen tolerans dereceleri uzun seriler halinde üretilen kum döküm veya tek dökümler içindir.
2 - Bu çizelgedeki değerler genellikle 25 mm’den büyük temel boyutlara uygulanõr. Daha küçük boyutlar için
daha dar toleranslar normal olarak ekonomik ve pratik olabilir:
a) 10 mm’ye kadar temel boyut: Üç derece daha dar;
b) 10 mm - 16 mm arasõ temel boyut: İki derece daha dar;
c) 16 mm - 25 mm arasõ temel boyut: Bir derece daha dar.
3 - Bu standard aynõ zamanda üretici ile dökümlerin kullanõcõsõ arasõndaki anlaşmayla bu çizelgede yer
almayan işlemlere ve malzemelere de uygulanabilir.

11
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

EK B
(Bilgi İçin)

GEREKLİ İŞLEME PAY DERECELERİ (RMA)


Bazõ metal ve alaşõmlarõ ile imalât metotlarõ için tavsiye edilen RMA dereceleri Çizelge B.1’de
verilmiştir.

ÇİZELGE B.1 - Ham Dökümler İçin Tipik Gerekli İşleme Pay Dereceleri

Gerekli işleme payõ derecesi CT


Metot Döküm malzemesi
Çelik Gri Küresel Dövülebilir Bakõr Çinko Hafif Metal Nikel Kobalt
Demir Grafitli Demir Alaşõmlarõ Alaşõmlarõ Alaşõmlar Esaslõ Esaslõ
Demir Alaşõmlar Alaşõmlar
Kuma döküm elle G-K F-H F-H F-H F-H F-H F-H G-K G-K
kalõplanmõş
Kum döküm makine kalõbõ F-H E-G E-G E-G E-G E-G E-G F-H F-H
ve kabuk kalõp
Metalik sabit kalõp (kokil ve - D-F D-F D-F D-F D-F D-F - -
alçak basõnç)
Basõnçlõ döküm - - - - B-D B-D B-D - -
Hassas döküm E E E - E - E E E
NOT - Bu standard aynõ zamanda üretici ile dökümlerin kullanõcõsõ arasõndaki anlaşmayla, bu çizelgede yer
almayan işlemlere ve malzemelere de uygulanabilir.

12
ICS 77.140.80;17.040.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8062/Şubat 2001

EK C
(Bilgi İçin)

KAYNAKÇA

1) ISO 1101: 1983, Technical drawings - Geometrical tolerancing - Tolerancing of form, orientation
location and runout = Generalities, definitions, symbols, indications on drawings.

2) ISO 5459: 1981 Technical drawing - Geometrical tolerancing - Datums and datum - systems for
geometrical tolerances.

3) ISO 10135 - Technical drawings - Simplified representation of moulded, cast and forged parts.

13

You might also like