Sayfa 1/2

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS 1980-1 EN 22768-1 :1995

T1 : Nisan 2005
ICS: 17.040. 10
Bu tadil, TSE Mhendislik Hizmetleri Hazrlk Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun
07 Nisan 2005 tarihli toplantsnda kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

Genel toleranslar-Blm: 1-Tolerans verilmemi uzunluk ve a lleri

iin toleranslar
General tolerances-Part 1-Tolerances for lineer and angular dimensions
without individual tolerance indications
Ek A aadaki metinle deitirimitir.

Ek A
(Bilgi iin)
Uzunluk ve a llerine ilikin genel toleranslarda temel alnan
kavramlar
A.1
Genel toleranslar, Madde 5e uygun olarak teknik resim zerinde bu standarda atf yaplarak
gsterilmelidir.
Genel tolerans deerleri, allm atlye doruluuna ilikin tolerans snflarna karlk gelir; uygun tolerans
snf seilir ve bileenlerle ilgili kurala uygun olarak teknik resim zerinde gsterilir.
A.2
Genellikle belirli tolerans deerlerinin zerinde, tolerans artlarak imalt ekonomisinde kazanm sz
konusu deildir. rnein, 35 mm apa ait bir zellik allm ortam doruluu olan bir atlyede yksek
uygunluk seviyesinde imal edilebilir. 3 mmlik genel tolerans deerleri olduka yeterli olduundan bu atlye
iin 1 mm tolerans belirtmenin hibir faydas yoktur.
Bununla birlikte, fonksiyonel sebeplerle bir zellik iin genel toleranslardan daha kk bir tolerans deeri
gerektiinde, bu zellie ilikin daha kk tolerans, bykl veya ay tarif eden boyutun hemen
yannda tek tek gsterilmelidir. Bu tolerans tipi, genel toleranslar kapsamnn dnda kalmaktadr.

ICS: 17.040.10

Sayfa 2/2
TS 1980-1 EN 22768-1:1995/T1: Nisan 2005

Bir zellik fonksiyonunun genel tolerans deerlerine eit veya bunlardan daha byk deerlere izin verdii
durumlarda, bu deerlerin boyutun hemen yannda gsterilmesi gerekmez; ancak teknik resimde Madde 5te
belirtildii gibi verilmelidir. Bu tolerans tipi, genel tolerans kavramnn btnyle kullanmna izin verir.
zellik fonksiyonu genel toleranslardan daha byk toleransa imkn salad ve daha byk toleransn
imaltta tasarruf salad yerlerde kurala ilikin istisnalar vardr. Bu zel durumlarda, daha byk olan
tolerans belirli zellie ait boyutun hemen yannda tek tek gsterilmelidir (rnein, dzenekte alan kr
deliklerin derinlii).
A.3

Genel toleranslar kullanmann salad faydalar, aada verilmitir:

a) Teknik resimleri okumak daha kolaydr; bu nedenle teknik izim kullancs bakmndan iletiim daha
etkin olmaktadr.
b) Sadece fonksiyonun, genel toleransa eit veya bundan daha byk bir toleransa izin verdiini bilmek
yeterli olduundan, teknik ressam, ayrntl tolerans hesaplamalarndan kurtulur ve zamandan
tasarruf eder.
c) Teknik resimde, normal ilem kabiliyetiyle hangi zelliin gsterilebilecei kolayca belirtilir; bylece
muayene seviyeleri drlerek kalite mhendislii desteklenir.
d) Tek tek gsterilmi toleranslar olan dier boyutlar, genellikle fonksiyon iin olduka kk
toleranslara gerek duyulduu ve bu nedenle imaltta zel bir abann gerektii zellikleri kontrol
eden boyutlardr; bu durum imalt plnlamas iin kullanl olup, muayene kurallarnn analizinde
kalite kontrol hizmetlerini destekler.
e) Szlemenin dzenlenmesinden nce allm atlye doruluu bilindiinden satn alma ve alt
szleme tedarik mhendisleri siparileri ok daha kolay bir biimde grebilir. Bu ynyle teknik
resim eksiksiz olduundan alc ile satc arasnda teslimat konusunda herhangi bir anlamazlk
kmaz.

Sadece genel toleranslarn almadna ilikin yeterli bir gven olduunda; bir baka deyile, belirli bir
atlyeye ait allm atlye doruluu teknik resimde gsterilen genel toleranslara eit veya bunlardan daha
hassas olduunda bu avantajlardan btnyle yararlanr.
Bu yzden her atlye;
-

allm atlye doruluunun ne olduunu lmelerle belirlemeli,

sadece allm atlye doruluuna eit veya bu deerden daha byk olan genel toleranslara sahip
teknik resimleri kabul etmeli,
allm atlye doruluunun bozulmadn numune alarak kontrol etmelidir.

Bundan sonra genel geometrik toleranslar kavramyla btn belirsizliklere ve yanl anlalmalara sahip olan
tarif edilmemi bir iyi iilie gvenmeye gerek kalmamtr. Genel geometrik toleranslar iyi iilik iin
gerekli doruluu tarif etmektedir.
A.4
Fonksiyonun izin verdii tolerans, ounlukla genel toleranstan daha byktr. Bu yzden genel
tolerans i parasnn herhangi bir zellii iin ok fazla olduunda (ara sra) parann fonksiyonu her zaman
zayflamaz. Genel tolerans amak, sadece fonksiyon zayfladnda i parasnn reddedilmesine yol
amaldr.