TS en 60204-32

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 60204-32
Ocak 2006
ICS 29.020; 13.110; 53.020.01
MAKİNALARDA GÜVENLİK - MAKİNALARDAKİ

ELEKTRİKSEL DONANIMLAR -
BÖLÜM 32: YÜK KALDIRMA MAKİNALARI İÇİN
KURALLAR
Safety of machinery - Electrical equipment of machines -

Part 32: Requirements for hoisting machines
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.020; 13.110; 53.020.01 TÜRK STANDARDI TS EN 60204-32/Ocak 2006
Ön söz
− Bu standard; CENELEC tarafından kabul edilen EN 60204-32 (1998) standardı esas alınarak TSE
Elektronik İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 17 Ocak 2006 tarihli toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
− Bu standarda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
İçindekiler
Giriş....................................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam ......................................................................................................................................................... 4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ................................................................................................ 5
3 Tarifler ........................................................................................................................................................... 9
3.1 Harekete geçirici (tahrik edici) ..................................................................................................................... 9
3.2 Ortam sıcaklığı ............................................................................................................................................ 9
3.3 Bariyer ......................................................................................................................................................... 9
3.4 Kabinden kumandalı yük kaldırma makinası............................................................................................... 9
3.5 Kablo tablası ............................................................................................................................................... 9
3.6 Kablo ana hat sistemi .................................................................................................................................. 9
3.7 Uyuşma ....................................................................................................................................................... 9
3.8 Kablo borusu ............................................................................................................................................... 9
3.9 Kumanda devresi (yük kaldırma makinasının) ............................................................................................ 9
3.10 Kumanda tertibatı................................................................................................................................ 9
3.11 Kumanda düzeni ............................................................................................................................... 10
3.12 Kontrollü durdurma ........................................................................................................................... 10
3.13 Vinç ................................................................................................................................................... 10
3.14 Vinç bağlantı kesicisi......................................................................................................................... 10
3.15 Vinç anahtarı ..................................................................................................................................... 10
3.16 Vinç kaynak anahtarı ........................................................................................................................ 10
3.17 Sayısal .............................................................................................................................................. 10
3.18 Doğrudan temas................................................................................................................................ 10
3.19 Kablo kanalı ...................................................................................................................................... 10
3.20 Elektriksel çalışma alanı.................................................................................................................... 10
3.21 Elektronik donanım ........................................................................................................................... 10
3.22 Mahfazalanmış elektriksel çalışma alanı........................................................................................... 10
3.23 Mahfaza ............................................................................................................................................ 10
3.24 Donanım............................................................................................................................................ 11
3.25 Eş potansiyel bağlama ...................................................................................................................... 11
3.26 Tehlikeye maruz iletkenler parçalar .................................................................................................. 11
3.27 Harici iletken parça............................................................................................................................ 11
3.28 Arıza.................................................................................................................................................. 11
3.29 Hata................................................................................................................................................... 11
3.30 Koruyucu ........................................................................................................................................... 11
3.31 Elde taşınan doğrudan kumanda tertibatı ......................................................................................... 11
3.32 Tehlike............................................................................................................................................... 12
3.33 Dolaylı temas .................................................................................................................................... 12
3.34 Yetkili personel (Elektrik konusunda) ................................................................................................ 12
3.35 Ara kilit (koruma için)......................................................................................................................... 12
3.36 Sınırlama cihazı ................................................................................................................................ 12
3.37 Gerilimli parça ................................................................................................................................... 12
3.38 Makina harekete geçiricisi................................................................................................................. 12
3.39 Makinalar........................................................................................................................................... 12
3.40 İşaretleme ......................................................................................................................................... 12
3.41 Nötr iletken (sembol N) ..................................................................................................................... 12
3.42 Engel ................................................................................................................................................. 12
3.43 Aşırı akım .......................................................................................................................................... 12
3.44 Aşırı yük (devrenin) ........................................................................................................................... 13
3.45 Fiş/soket birleşimi.............................................................................................................................. 13
3.46 Kontak elemanını (pozitif veya doğrudan) açma hareketi ................................................................. 13
3.47 Güç devresi ....................................................................................................................................... 13
3.48 Koruyucu bağlama devresi................................................................................................................ 13
3.49 Koruyucu iletken................................................................................................................................ 13
3.50 Yedek ................................................................................................................................................ 13
3.51 Referans gösterim............................................................................................................................. 13
3.52 Risk ................................................................................................................................................... 13
3.53 Güvenli çalışma işlemi ...................................................................................................................... 13
3.54 Koruma.............................................................................................................................................. 13
3.55 Koruma işlemi ................................................................................................................................... 13
3.56 Kullanım seviyesi .............................................................................................................................. 14
3.57 Kısa devre akımı ............................................................................................................................... 14
3.58 Tecrübeli personel (Elektrik konusunda)........................................................................................... 14
3.59 Standard yük kaldırma makinası....................................................................................................... 14

3.60 Tedarikçi............................................................................................................................................ 14
3.61 Anahtarlama cihazı ........................................................................................................................... 14
3.62 Terminal ............................................................................................................................................ 14
3.63 Kontrolsüz durma .............................................................................................................................. 14
3.64 Kullanıcı ............................................................................................................................................ 14
4 Genel özellikler ........................................................................................................................................... 14
4.1 Genel hususlar .......................................................................................................................................... 14
4.2 Donanımın seçimi ..................................................................................................................................... 15
4.3 Elektrik kaynağı ......................................................................................................................................... 15
4.4 Fiziksel ortam ve çalışma şartları .............................................................................................................. 16
4.5 Taşıma ve depolama................................................................................................................................. 18
4.6 Taşıma şartları .......................................................................................................................................... 18
4.7 Tesis etme ve çalıştırma ........................................................................................................................... 18
5 Bağlantıyı kesme ve devreyi kesme için kullanılan besleme kaynağı giriş iletken uçları ve cihazları18
5.1 Besleme kaynağı giriş iletken uçları .......................................................................................................... 18
5.2 Haricî koruyucu topraklama sistemine bağlantı için kullanılan uç ............................................................. 19
5.3 Besleme kaynağının bağlantısını kesme (yalıtma) ve anahtarlama cihazları ........................................... 19
5.4 İstenmeyen çalışmayı engellemek amacıyla kullanılan anahtarlama cihazları ......................................... 24
5.5 Bağlantıyı kesen elektriksel donanımlar için cihazlar ................................................................................ 24
5.6 Yetki olmadan, dikkatsizlik sonucu ve/veya kazara olan bağlantılara karşı koruma ................................. 25
6 Elektrik çarpmasına karşı koruma ............................................................................................................ 25
6.1 Genel......................................................................................................................................................... 25
6.2 Doğrudan temasa karşı koruma ................................................................................................................ 25
6.3 Doğrudan olmayan temasa karşı koruma ................................................................................................. 27
6.4 PELV (Koruyucu Ekstra Düşük Gerilim) kullanımı ile koruma................................................................... 28
7 Donanımın korunması................................................................................................................................ 29
7.1 Genel......................................................................................................................................................... 29
7.2 Aşırı akım koruması .................................................................................................................................. 29
7.3 Motorların aşırı yük koruması.................................................................................................................... 31
7.4 Normal olmayan sıcaklık koruması ........................................................................................................... 31
7.5 Besleme kaynağının kesilmesi veya gerilim düşüşüne ve sonradan yenilenmesine karşı koruma .......... 31
7.6 Motor aşırı hız koruması ........................................................................................................................... 32
7.7 Toprak hatası/artık akım koruması............................................................................................................ 32
7.8 Faz sırası koruması................................................................................................................................... 32
7.9 Anî ve anahtarlama dalgalanmaları sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilimlere karşı koruma ...................... 32
8 Eş potansiyel bağlama............................................................................................................................... 32
8.1 Genel......................................................................................................................................................... 32
8.2 Koruyucu bağlama devresi........................................................................................................................ 32
8.3 İşlemsel amaçlar için bağlama .................................................................................................................. 35
9 Kontrol devreleri ve kontrol fonksiyonları ............................................................................................... 36
9.1 Kontrol devreleri ........................................................................................................................................ 36
9.2 Kontrol fonksiyonları.................................................................................................................................. 36
9.3 Koruyucu ara kilitler................................................................................................................................... 41
9.4 Arıza durumunda kontrol fonksiyonları...................................................................................................... 42
9.5 Güvenlikle ilgili kontrol devreleri ................................................................................................................ 43
10 Operatör ara yüzü ve yük kaldırma makinasına monte edilen kontrol cihazları .............................. 43
10.1 Genel................................................................................................................................................. 43
10.2 Basma düğmeleri .............................................................................................................................. 44
10.3 Gösterge ışıkları ve göstergeler ........................................................................................................ 45
10.4 Aydınlatılmış basma düğmeleri ......................................................................................................... 46
10.5 Döner kontrol cihazları ...................................................................................................................... 46
10.6 Başlatma cihazları............................................................................................................................. 46
10.7 Acil durdurma ve/veya acil kapatma için kullanılan cihazlar ............................................................. 46
10.8 Göstergeler ....................................................................................................................................... 47
11 Elektronik donanımlar ............................................................................................................................ 47
11.1 Genel................................................................................................................................................. 47
11.2 Temel özellikler ................................................................................................................................. 47
11.3 Programlanabilir donanım ................................................................................................................. 48
12 Kumanda düzeni: Yerleşimi, montajı ve mahfazaları .......................................................................... 48
12.1 Genel özellikler ................................................................................................................................. 48
12.2 Yerleşim ve montaj............................................................................................................................ 48
12.3 Koruma dereceleri............................................................................................................................. 49
12.4 Mahfazalar, kapılar ve açıklıklar........................................................................................................ 50
12.5 Kumanda düzenine erişim ................................................................................................................ 51
13 İletkenler ve kablolar .............................................................................................................................. 51

13.2 İletkenler............................................................................................................................................ 51
13.3 Yalıtım ............................................................................................................................................... 52
13.4 Normal kullanımda akım taşıma kapasitesi....................................................................................... 52
13.5 Gerilim düşmesi ................................................................................................................................ 53
13.6 En küçük kesit alanı .......................................................................................................................... 53
13.7 Bükülgen kablolar ............................................................................................................................. 54
13.8 Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları ............................................................ 55
14 Kablolama uygulamaları ........................................................................................................................ 58
14.1 Bağlantılar ve yön ............................................................................................................................. 58
14.2 İletkenlerin tanıtılması ....................................................................................................................... 59
14.3 Mahfazalar içindeki kablolama .......................................................................................................... 60
14.4 Mahfazaların dışındaki kablolama..................................................................................................... 60
14.5 Kablo boruları, bağlantı kutuları ve diğer kutular .............................................................................. 63
15 Elektrik motorları ve bunlara ilişkin donanımlar ................................................................................. 64
15.2 Motor mahfazaları ............................................................................................................................. 64
15.3 Motor boyutları .................................................................................................................................. 64
15.4 Motor montajı ve motor bölmeleri...................................................................................................... 65
15.5 Motor seçimi için kriterler .................................................................................................................. 65
15.6 Mekanik frenler için koruyucu cihazlar .............................................................................................. 65
15.7 Elektrik ile çalıştırılan mekanik frenler............................................................................................... 65
16 Aksesuarlar ve aydınlatma .................................................................................................................... 65
16.1 Aksesuarlar ....................................................................................................................................... 65
16.2 Yük kaldırma makinası üzerindeki ve donanımlar için bölgesel aydınlatma ..................................... 66
17 İşaretleme, uyarı işaretleri ve referans gösterimler ............................................................................ 66
17.1 Genel................................................................................................................................................. 66
17.2 Uyarı işaretleri ................................................................................................................................... 67
17.3 Fonksiyonel tanımlama ..................................................................................................................... 67
17.4 Kontrol cihazlarının işaretlenmesi ..................................................................................................... 67
17.5 Referans gösterimler......................................................................................................................... 67
18 Teknik dokümantasyon.......................................................................................................................... 68
18.1 Genel................................................................................................................................................. 68
18.2 Verilecek bilgiler ................................................................................................................................ 68
18.3 Bütün dokümantasyona uygulanacak kurallar .................................................................................. 68
18.4 Temel bilgiler..................................................................................................................................... 68
18.5 Tesisat şeması .................................................................................................................................. 69
18.6 Blok (sistem) şemaları ve fonksiyon şemaları................................................................................... 69
18.7 Devre şemaları.................................................................................................................................. 69
18.8 Kullanma kılavuzu ............................................................................................................................. 70
18.9 Bakım el kitabı................................................................................................................................... 70
18.10 Parça listesi....................................................................................................................................... 70
19 Deneye tâbi tutma ve doğrulama .......................................................................................................... 70
19.1 Genel................................................................................................................................................. 70
19.2 Koruyucu bağlama devresinin sürekliliği ........................................................................................... 70
19.3 Yalıtım direnci deneyleri.................................................................................................................... 71
19.4 Fonksiyonel değerler......................................................................................................................... 71
19.5 Deneylerin tekrarlanması .................................................................................................................. 71
Ek A (Bilgi için) - Yük kaldırma makinasının elektriksel donanımları için bilgi formu ................................ 72
Ek B (Bilgi için) - Makinaların elektriksel donanımlarındaki iletkenler ve kabloların akım taşıma kapasitesi
ve aşırı akım koruması ...................................................................................................................................... 74
Ek C (Bilgi için) - Acil işlem fonksiyonlarının açıklaması............................................................................... 78
Ek D (Bilgi için) - Kaynaklar .............................................................................................................................. 79
Türkçe indeks..................................................................................................................................................... 80
İngilizce indeks .................................................................................................................................................. 84
Ek ZA - Bu standardda atıf yapılan uluslararası standardlara karşılık gelen Avrupa standardları ............ 88
Makinalarda güvenlik - Makinalardaki elektriksel donanımlar -

Bölüm 32: Yük kaldırma makinaları için kurallar
Giriş
Bu standard;
- Kişilerin ve taşınan yükün güvenliğini,

- Kumanda cevaplarının tutarlılığını,
- Bakım kolaylığını
sağlamak amacıyla, yük kaldırma makinalarındaki elektriksel donanımlarla ilgili kuralları ve tavsiyeleri belirtir.
Yukarıda bahsedilen temel faktörlerin herhangi birinden taviz verildiğinde yüksek performans elde edilemez.
Şekil 1 ve Şekil 2, bir yük kaldırma makinasının ve ilgili donanımların değişik elemanları arasındaki ilişkiyi
anlamaya yardımcı olması bakımından verilmiştir. Şekil 1, tipik bir yük taşıma sisteminin (aynı tarzda çalışan
bir grup vinç) tam bir blok şemasıdır. Şekil 2 ise, tipik bir vinç ile bu standardın kapsamındaki elektriksel
donanımların değişik elemanlarını gösteren ilgili donanımların blok şemasıdır.
1
Şekil 1 - Bir limandaki tipik bir yük taşıma sisteminde biraraya gelmiş vinçlerin blok şeması
2
Şekil 2 - Tipik bir vinç ve ilgili elektriksel donanımların blok şeması
3
1 Kapsam
Bu standard, yük kaldırma makinalarında ve ilgili donanımlarında kullanılan elektriksel ve elektronik
donanımları kapsar.
Not 1 - Bu standardda kullanılan “elektriksel” terimi “elektriksel ve elektronik” terimlerinin her ikisini de
kapsar (örneğin, “elektriksel donanım” hem “elektriksel donanım” hem de “elektronik donanım”
anlamına gelir).
Not 2 - Bu standardda kullanılan “personel” terimi, yük kaldırma makinasının kullanımı ve bakımı için
kullanıcı veya firma (firmalar) tarafından tayin edilmiş eğitimli kişi anlamına gelir.
Bu standardın kapsamındaki donanım, bükülgen kablolar veya kollektör telleri ya da kollektör baraları gibi
yük kaldırma makinasının dışına yerleştirilen güç kaynağı ve kumanda besleme üniteleri için kullanılan
sistemlerde dahil olmak üzere, yük kaldırma makinasının elektriksel donanımlarının (vinç besleme anahtarı)
şebeke kaynağına bağlandığı noktadan başlar (Şekil 3).
Not 3 - Binalardaki elektrik şebekesi tesisatı özellikleri için IEC 60364’e bakılmalıdır.
Bu standard, 200 Hz’i aşmayan anma frekanslarına sahip ve hatları arasındaki gerilim 1000 V a.a. veya
1500 V d.a.’ı aşmayan donanımlara veya donanımın parçalarına uygulanır.
Not 4 - Yüksek gerilimde çalışan donanımlar için kurallar, IEC/TC 44 ve IEC/TC 99 komiteleri tarafından
incelenme aşamasındadır.
Potansiyel olarak patlayıcı ve/veya alevlenebilir atmosferlerde kullanılan yük kaldırma makinalarının
elektriksel donanımları için özel ve ilâve kurallar uygulanabilir.
Bu standardın amaçları bakımından, yük kaldırma makinaları, her türdeki vinçin yanı sıra depolama ve
depodan alma makinalarını da kapsar. Bu makinaların çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Üstten gezer vinçler (overhead travelling cranes),

- Seyyar vinçler (mobile cranes),
- Kule vinçler (tower cranes),
- Döner vinçler (slewing luffing cranes),
- Köprülü vinçler (gantry cranes),
- Açık deniz vinçleri (offshore cranes),
- Yüzer vinçler (floating cranes),
- Her türdeki vinçler (winchs of all types),
- Yük kaldırıcıları ve aksesuarları (hoists and accessories),
- Yükleme vinçleri (loader cranes),
- Halatlı vinçler (cable cranes),
- Yük tutma cihazları (load holding devices),
- Depolama ve depodan alma makinaları (storage and retrieval machines),
- Tek raylı vinçler (monorail hoists),
- Destek üzerinde hareket eden taşıyıcılar (gezer taşıyıcılar) (straddle carriers),
- Lâstik tekerlekli köprülü vinçler (RTGs) (rubber tyred gantry cranes).
Bu standard, elektriksel donanımın ayrı parçalarının kullanılması ve inşası için yapılan seçimler hariç, bu
parçaları kapsamaz.
4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı
kullanılır.
IEC, ISO, EN vb. Adı TS No.1) Adı

No. (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60034-1 Rotating electrical machines - Part 1: TS 3205 Döner elektrik makinaları -
Rating and performance EN 60034-1 Bölüm 1: Beyan değerleri ve
performansı
IEC 60034-5 Rotating electrical machines - Part 5: TS 3209 Döner Elektrik Makineleri -
Classification of degrees of protection EN 60034-5 Bölüm 5: Döner Elektrik
provided by enclosures of rotating Makinelerinde Mahfazalarla
electrical machines (IP code) Sağlanan Koruma Derecelerinin
Sınıflandırılması (IP Kodu)
IEC 60034-11 Rotating electrical machines - Part 11: TS 3583 Döner Elektrik Makineleri -
Built-in thermal protection Bölüm 11: İçten Isıl Koruma -
Kısım 1:Döner Elektrik
Makinelerinin Korunma Kuralları
IEC 60050 (191) International Electrotechnical - -
Vocabulary - Chapter 191:
Dependability and quality of service
IEC 60050 (441) International Electrotechnical TS 4832 Elektroteknikte Kullanılan
Vocabulary - Chapter 441: Switchgear, Terimler ve Tarifleri -
controlgear and fuses Anahtarlama Tesisleri,
Kumanda Tesisleri ve Sigortalar
IEC 60050 (826) International Electrotechnical TS HD 384.2 S1 Elektroteknikte Kullanılan
Vocabulary - Chapter 826: Electrical Uluslararası Terimler ve Tarifleri
installations of buildings - Grup 826: Binalarda Elektrik
Tesisatı
IEC 60072-1 Dimensions and output series for - -
rotating electrical machines - Part 1:
Frame numbers 56 to 400 and flange
numbers 55 to 1080
IEC 60072-2 Dimensions and output series for - -
rotating electrical machines - Part 2:
numbers 1180 to 2360
IEC 60073 Basic and safety principles for man- TS 2575 Gösterge cihazları ve harekete
machine interface, marking and EN 60073 geçirme elemanları için
identification - Coding principles for kodlama prensipleri - İnsan-
indicators and actuators makine ara yüzü, işaretleme ve
tanıtma için temel ve güvenlik
prensipleri
IEC 60076-5 Power transformers - Part 5: Ability to TS 10904 Güç Transformatörleri Bölüm 5:
withstand short circuit prEN 60076-5 Kısa Devreye Dayanım
Yeteneği
IEC 601462 General requirements and line - -
commutated convertors
IEC 60309-1 Plugs, socket-outlets and couplers for TS 7205 Fişler, prizler ve ara fiş-prizler -
industrial purposes - Part 1 : General EN 60309-1 Sanayide kullanılan - Bölüm 1:
requirements Genel özellikler
1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli
olanlar İngilizce metin olarak basılan Türk Standardlarıdır.
2)
TSE Notu: IEC 60146 iptal edilip yerine IEC 60146-1-1 (TS EN 60146-1-1), IEC 60146-1-2 ve IEC
60146-1-3 (TS EN 60146-1-3) standardları geçmiştir.
5
IEC, ISO, EN vb. Adı TS No. Adı

IEC 60332-13 Tests on electric cables under fire - -
conditions - Part 1: Test on a single
vertical insulated wire or cable
IEC 60364-34 Electrical installations of buildings - TS HD 384.3 S2 Binalarda Elektrik Tesisatı -
Part 3: Assessment of general Bölüm 3: Genel
characteristics Karakteristiklerin
Değerlendirilmesi
IEC 60364-4-41 Electrical installations of buildings - TS HD 384.4.41 Binalarda elektrik tesisatı Bölüm
Part 4: Protection for safety - S2 4: Güvenlik için koruma Grup 41
Chapter 41: Protection against electric - Elektrik çarpmasına karşı
shock koruma
IEC 60364-4-465 Electrical installations of buildings - TS HD 384.4.46 Binalarda Elektrik Tesisatı -
Part 4: Protection for safety - S1 Bölüm 4: Güvenlik İçin Koruma
Chapter 46: Isolation and switching Grup 46: Ayırma ve
Anahtarlama
Part 4: Protection for safety - S2 Bölüm 4: Güvenlik İçin Koruma
Chapter 47: Application of protective Grup 47- Güvenlik İçin Koruma
measures for safety - Section 470: Tedbirlerinin Uygulanması -
General - Section 471: Measures of Kısım 470- Genel Kısım 471-
protection against electric shock Elektrik Çarpmasına Karşı
Koruma Tedbirleri
IEC 60364-4- Electrical installations of buildings - TS IEC 60364-4- Binalarda Elektrik Tesisatı -
4737 Part 4: Protection for safety - 473 Bölüm 4: Koruyucu Güvenlik
Chapter 47: Application of protective Tedbirlerinin Uygulanması -
measures for safety - Section 473: Kısım 473: Aşırı Akıma Karşı
Measures of protection against Korunma Tedbirleri
overcurrent
IEC 60364-4- Electrical installations of buildings - - -
4818 Part 4: Protection for safety -
Chapter 48: Choice of protective
measures as a function of external
influences - Section 481: Selection of
measures for protection against electric
shock in relation to external influences
Part 5-54: Selection and erection of S1 Bölüm 5: Elektrik Donanımının
electrical equipment - Chapter 54: Seçilmesi Ve Montajı - Grup 54:
Earthing arrangements, protective Topraklama Düzenlemeleri Ve
conductors Koruyucu İletkenleri
IEC 60364-5- Electrical installations of buildings - TS HD Binalarda Elektrik Tesisatı-
5239 Part 5: Selection and erection of 384.5.523 S2 Bölüm 5: Elektrik Donanımının
electrical equipment - Chapter 52: Seçilmesi ve Montajı- Kısım
Wiring systems - Section 523: Current- 523: Kablo Sistemlerinde Akım
carrying capacities Geçirme Kapasiteleri
IEC 60364-6-61 Electrical installations of buildings - TS HD 384.6.61 Binalarda Elektrik Tesisatı
Part 6: Verification - Chapter 61: Initial S1 Bölüm 6: Doğrulama - Grup 61:
verification Başlangıç Doğrulaması
3)
TSE Notu: IEC 60332-1 iptal edilip yerine IEC 60332-1-1 ve IEC 60332-1-2 standardları geçmiştir.
4)
TSE Notu: IEC 60364-3 iptal edilip yerine IEC 60364-1 TS IEC 60364-1 ),( IEC 60364-5-51(TS HD
384.5.51.S2) ve IEC 60364-5-55 standardları geçmiştir.
5)
TSE Notu: IEC 60364-4-46 iptal edilip yerine IEC 60364-4-41(HD 384.4.41 S2) ve IEC 60364-5-53
standardları geçmiştir.
6)
TSE Notu: IEC 60364-4-47 iptal edilip yerine IEC 60364-4-41(HD 384.4.41 S2) standardı geçmiştir.
7)
TSE Notu: IEC 60364-4-473 iptal edilip yerine IEC 60364-4-43(TS IEC 60364-4-43) standardı geçmiştir.
8)
TSE Notu: IEC 60364-4-481 iptal edilip yerine IEC 60364-4-41(HD 384.4.41 S2) standardı geçmiştir.
9)
TSE Notu: IEC 60364-5-523 iptal edilip yerine IEC 60364-5-53 standardı geçmiştir.
6

IEC 60417-210 Graphical symbols for use on TS 2714 Cihazların Üzerinde Kullanılan
equipment - Part 2: Symbol originals Grafik Semboller
IEC 60439-1 Low-voltage switchgear and TS 3367 Alçak gerilim anahtarlama ve
controlgear assemblies - Part 1: EN 60439-1 kontrol üniteleri - Bölüm 1: Tip
Type-tested and partially type-tested deneyleri yapılmış ve tip deneyleri
assemblies kısmen yapılmış üniteler
IEC 60445 Identification of equipment terminals TS 3475 EN İnsan-makine arayüzü,
and of terminations of certain 60445 işaretlemesi ve tanıtımı için temel
designated conductors, including ve güvenlik prensipleri – Bir
general rules of an alphanumeric alfanümerik sistem için genel
system kurallar dahil, cihaz bağlantı
uçlarının ve özel gösterimli
iletkenlerin bağlantılarının tanıtımı
IEC 60446 Identification of conductors by TS 3476 İnsan-makine arabirimi için temel
colours or numerals EN 60446 prensipler ve emniyet prensipleri -
İşaretleme ve tanıtım - Renkler
veya rakamlarla iletkenlerin
tanıtılması
IEC 60447 Man-machine interface (MMI) - TS EN 60447 İnsan-Makina Ara Yüzü (MMI)-
Actutating principles Harekete Geçirme Prensipleri
IEC 60529 Degrees of protection provided by TS 3033 Mahfazalarla Sağlanan Koruma
enclosures (IP Code) EN 60529 Dereceleri (IP Kodu) (Elektrik
Donanımlarında)
IEC 6053611 Classification of electrical and
electronic equipment with regard to
protection against electric shock
IEC 6061712 Graphical symbols for diagrams - -
IEC 60621-3 Electrical installations for outdoor TS 4462 Elektrik Tesisatları - Ağır Çevre
sites underheavy conditions IEC 60621-3 Şartları Altında Bina Dışında
(including open-cast mines and Kullanılan (Açık Maden Ocakları
qurries) - Part 3: General ve Taş Ocakları Dahil) -
requirements for equipment and Bölüm 3:Cihazlar ve Yardımcı
ancillaries Donanımlar İçin Genel Kurallar
IEC 60664-1 Insulation coordination for equipment TS 8162 Yalıtım Koordinasyonu - Alçak
within low-voltage systems - Part 1: Gerilim Sistemlerinde, Cihazların
Principles, requirements and tests Yalıtma Aralıkları ve Yüzeysel
Kaçak Yolu Uzunlukları Dahil
IEC 6074213 Isolating transformers and safety - -
isolating transformers -
Requirements
IEC 60757 Code for designation of colours TS 6030 Renklerin gösterilişi için kodlar
HD 457 S1
IEC 60947-2 Low-voltage switchgear and TS 1058 Alçak Gerilim Anahtarlama
controlgear- Part 2: Circuit breakers EN 60947-2 Düzeni ve Kumanda düzeni -
Bölüm 2: Devre Kesiciler
IEC 60947-3 Low-voltage switchgear and TS EN 60947-3 Alçak gerilim anahtarlama ve
controlgear - Part 3: Switches, kontrol düzenleri - Bölüm 3:
disconnectors, switch-disconnectors Anahtarlar, ayırıcılar, ayırıcı
and fuse-combination units anahtarlar ve eriyen telli sigorta
birleşimi üniteleri
10)
TSE Notu: IEC 60417-2 standardı iptal edilip yerine IEC 60417-DB standardı geçmiştir.
11)
TSE Notu: IEC 60536 iptal edilip yerine IEC 61140(TS EN 61140) standardı geçmiştir.
12)
TSE Notu: IEC 60617 iptal edilip yerine IEC 60617-DB standardı geçmiştir.
13)
TSE Notu: IEC 60742 iptal edilip yerine IEC 61558-1 (TS EN 61558-1), IEC 61558-2-4 (TS EN 61558-2-
4), IEC 61558-2-6 (EN 61558-2-6), IEC 61558-2-7 (TS EN 61558-2-7) standardları geçmiştir.
7

IEC 60947-4-1 Low-voltage switchgear and TS EN 60947-4-1 Alçak Gerilim Anahtarlama
controlgear- Part 4-1: Contactors and Düzeni ve Kumanda düzeni -
motor-starters - Section One: Bölüm 4: Kontaktörler ve Motor
Electromechanical contactors and Yol Vericileri-Kısım 1:
motor-starters Elektromekanik Kontaktörler ve
Motor Yol Vericileri
controlgear- Part 5-1: Control circuit Düzeni ve Kumanda düzeni -
devices and switching elements - Bölüm 5-1: Devre Kontrol
Electromechanical control circuit Cihazları ve Anahtarlama
devices Elemanları-Elektromekanik
Devre Kontrol Cihazları
controlgear- Part 7-1: Ancillary Düzeni ve Kumanda düzeni -
equipment - Section One: Terminal Bölüm 7-1: Yardımcı Donanım-
blocks for copper conductors Bakır İletkenler İçin Bağlantı
Ucu Birimleri
IEC 61082-1 Preparation of documents used in TS EN 61082-1 Elektroteknikte Kullanılan
electrotechnology - Part 1: General Dökümanların Hazırlanması
requirements Bölüm 1: Genel Kurallar
IEC 61082-2 Preparation of documents used in TS EN 61082-2 Elektroteknikte Kullanılan
electrotechnology - Part 2: Function- Dokümanların Hazırlanması -
orientated diagrams Bölüm 2: Fonksiyon Yönlü
Diyagramlar
IEC 61082-3 Preparation of documents used in TS EN 61082-3 Elektronikte Kullanılan
electrotechnology - Part 3: Connection Dokümanların hazırlanması -
diagrams, tables and lists Bölüm 3: Bağlantı Diyagramları,
Çizelgeler ve Listeler
IEC 61082-4 Preparation of documents used in TS EN 61082-4* -
electrotechnology - Part 4: Location
and installation documents
IEC 61131-1 Programmable controllers - Part 1: TS EN 61131-1* -
General information
IEC 61131-2 Programmable controllers - Part 2:TS EN 61131-2 Programlanabilir kontrol
Equipment requirements and tests cihazları- Bölüm 2: Cihaz
özellikleri ve deneyler
IEC 61346-1 Industrial systems, installations and TS EN 61346-1 Sanayî sistemleri, yerleşimleri
equipment and industrial products - ve donanımları ve sanayî
Structuring principles and reference mamulleri- Yapılandırma
designations - Part 1: Basic rules prensipleri ve referans
gösterimler - Bölüm 1: Temel
kurallar
ISO 386414) Safety colours and safety signs TS 7248 Emniyet İle İlgili Renkler ve
ISO 3864 İşaretler
ISO 7000 Graphical symbols for use on TS 11060 Grafik Semboller-Fihristleme ve
equipment - Index and synopsis Kısa Gösterim Çizelgeleri
ISO/TR 12100-1 Safety of machinery - Basic concepts, TS EN 292-1 Makinelerde Güvenlik-Tasarım
general principles for design - Part 1: İçin Temel Kavramlar, Genel
Basic terminology, methodology Prensipler-Bölüm 1:Temel
Terimler
ISO 13852 Safety of machinery - Safety distances TS EN 294 Makinelerde Güvenlik-El ve
to prevent danger zones being Kolların Tehlikeli Bölgelere
reached by the upper limbs Erişmesine Karşı Güvenlik
Mesafeleri
14)
TSE Notu: ISO 3864 iptal edilip yerine ISO 3864-1 ve ISO 7010 standardları geçmiştir.
8
3 Tarifler
Not - Bu maddede tarif edilen terimler ve kısaltmalar verilmiş ve bu standardda kullanıldığı yerler
gösterilmiştir.
Bu standardın amaçları bakımından aşağıdaki tarifler uygulanır. Genel tarifler için IEC 60050 (826)’ya
bakılmalıdır.
3.1 Harekete geçirici (tahrik edici)

Tahrik sisteminde, haricî bir harekete geçirme kuvvetinin uygulandığı parça [IEV 441-15-22].
Not 1 - Harekete geçirici; kulp, kol, basma düğmesi, makara, piston vb. şeklinde olabilir.
Not 2 - Haricî bir harekete geçirme kuvveti gerektirmeyip sadece bir etki gerektiren bazı tahrik vasıtaları
mevcuttur.
Not 3 - Madde 3.38’e de bakılmalıdır.
3.2 Ortam sıcaklığı

Donanımın kullanılacağı havanın veya başka bir ortamın sıcaklığı [IEV 826-01-04].
3.3 Bariyer
Herhangi bir erişim yönü boyunca doğrudan temasa karşı koruma sağlayan parça [IEV 826-03-13].
3.4 Kabinden kumandalı yük kaldırma makinası

Yük kaldırma makinasına kalıcı olarak yerleştirilen bir kabinden çalıştırılan yük kaldırma makinası.
3.5 Kablo tablası

Daimî bir altlık ve yüksek kenarlardan oluşan ve kapağa sahip olmayan kablo desteği.
Not - Kablo tablası delikli veya deliksiz olabilir.
3.6 Kablo ana hat sistemi

Yalıtılmış iletkenler, kablolar, kordonların tamamen kapatılması ve diğer elektriksel donanımların
yerleştirilmesi için kullanılan çıkarılabilir bir kapağa sahip bir altlıktan oluşan kapalı mahfaza sistemi [IEV
826-06-04, değiştirilmiş].
3.7 Uyuşma
Aynı anda (eş zamanlı olması gerekmez) harekete geçirme durumunda iki veya daha fazla kumanda
cihazının mevcut olması hâlindeki durumu açıklamak için kullanılan, birlikte hareket etme hâli.
3.8 Kablo borusu

Elektrik tesisatlarındaki yalıtılmış iletkenler ve/veya kablolar için kullanılan, bunların çıkarılmasına ve/veya
yeniden takılmasına müsaade eden, dairesel veya dairesel olmayan kesite sahip kapalı bir kablo sistemi
parçası.
Not - Yalıtılmış iletkenlerin ve/veya kabloların sadece çekilebilmesi ve yanal olarak takılamaması için,
kablo boruları yeterli şekilde birbirine yakın eklemli olmalıdır [IEV 826-06-03].
3.9 Kumanda devresi (yük kaldırma makinasının)

Yük kaldırma makinasının çalışma kontrolü ve güç devrelerinin korunması için kullanılan devre.
3.10 Kumanda tertibatı

Kumanda devresine bağlı olan ve yük kaldırma makinasını kumanda etmek için kullanılan tertibat (örneğin,
konum sensörü, elle kumanda anahtarı, röle, manyetik olarak çalıştırılan valf).
9
3.11 Kumanda düzeni

Elektrik enerjisi tüketen donanımlarının kumanda ve kontrolü için kullanılan, düzenleme donanımı, bu tür
cihazların montajı ve ara bağlantılar, aksesuarlar, mahfazalar ve destekleme yapıları ile ilişkili donanımlar ve
anahtarlama cihazları ve bunların kontrolü, ölçümü, korunması ile ilişkili birleşimleri kapsayan genel bir terim.
3.12 Kontrollü durdurma

Durdurma sinyali kumanda tarafından algılandığında elektriksel kumanda sinyalinin sıfıra düşürülmesi, ancak
durdurma işlemi esnasında elektriksel gücün yük kaldırma makinasının harekete geçiricilerinde tutulması
suretiyle yük kaldırma makinasının durdurulması.
3.13 Vinç
Yük kaldırma/indirme ve asılı yükleri yatay olarak bir yere taşımak için kullanılan makina.
3.14 Vinç bağlantı kesicisi

Kaynak devresinin bağlantısını kesmek (ayırmak) için (örneğin, bakım veya onarım işlemleri için) bir yük
kaldırma makinasına tesis edilen elle çalıştırılan bağlantı kesme cihazı.
3.15 Vinç anahtarı

Bağlı olan sürücülere gelen elektriksel güç kaynağını kesmek amacıyla (örneğin, acil durdurma durumlarında
kullanım için) tasarımlanan anahtar.
3.16 Vinç kaynak anahtarı

Yük kaldırma makinasının besleme kaynağına olan bağlantısını kesmek için kullanılan bağlantı kesme
(ayırma) ve anahtarlama cihazı.
3.17 Sayısal
Verinin, sayılar veya başka karakterler şeklinde ifade edilmesi için kesikli sinyaller kullanarak çalıştırma.
3.18 Doğrudan temas

İnsanların veya diğer canlıların gerilimli parçalarla teması [IEV 826-03-05].
3.19 Kablo kanalı

Elektriksel iletkenleri, kabloları ve baraları tutmak ve korumak için tasarımlanmış mahfazalı bir kanal.
Not - Kablo boruları, kablo ana hat sistemleri (Madde 3.6) ve döşeme altı kanallar kablo kanallarına
örnektir.
3.20 Elektriksel çalışma alanı

Uygun uyarı işaretleri ile açıkça işaretlenmiş, tecrübeli veya yetkili personelin bir anahtar ya da alet
kullanması gerekmeden bir bariyeri sökerek veya kapıyı açarak erişiminin sınırlanması amaçlanan elektriksel
donanım için oda veya yer.
3.21 Elektronik donanım

Elektronik cihazlar ve bileşenlerden oluşan devreleri ihtiva eden elektriksel donanım parçası.
3.22 Mahfazalanmış elektriksel çalışma alanı

Uygun uyarı işaretleri ile açıkça işaretlenmiş, deneyimli veya yetkili personelin bir anahtar ya da alet
kullanması gerekmeden bir bariyeri sökerek veya kapıyı açarak erişiminin sınırlanması amaçlanan elektriksel
donanım için oda veya yer.
3.23 Mahfaza
Belirli dış etkenlere ve herhangi bir yöndeki doğrudan temasa karşı donanımın korunmasını sağlayan parça
[IEV 826-03-12].
Not - Mevcut IEV standardından alınan bu tarif, bu standardın kapsamı altında aşağıdaki açıklamaları
gerektirir (IEC 60529’da Madde 3.1’e de bakılmalıdır):
a) Mahfazalar, insanların ya da diğer canlıların gerilimli parçalara erişimine karşı koruma sağlar.
10
b) Belirtilen deney proplarının girişini engellemek veya sınırlamak amacıyla, bariyerler,

şekillendirilmiş açıklıklar veya mahfazalanmış donanım tarafından düzenlenmiş olan ya da olmayan
veya mahfazaya tutturulan ya da tutturulmayan diğer vasıtalar, bir anahtar veya alet kullanılmaksızın
çıkarılabildikleri durum hariç olmak üzere bunlar mahfazanın bir parçası olarak kabul edilir.
Mahfaza:
- Yük kaldırma makinası üzerine monte edilmiş veya yük kaldırma makinasından ayrı olan bir
kabin veya kutu,
- Yük kaldırma makinası yapısı dahilinde mahfazalanmış bir bölmedir.
3.24 Donanım
Elektriksel tesisatla ilişkili veya elektriksel tesisatın bir parçası olarak kullanılan malzemeler, armatürler,
cihazlar, aletler, sabitleyiciler, aygıtlar ve benzeri için genel bir terim.
3.25 Eş potansiyel bağlama

Eş potansiyeldeki çeşitli tehlikeye maruz iletken parçalar ve haricî iletkenler parçalara yapılan elektriksel
bağlantı [IEV 826-04-09].
3.26 Tehlikeye maruz iletkenler parçalar

Elektriksel donanımda normalde gerilimli olmayan, dokunulabilen, ancak hata şartları altında tehlikeye açık
hâle gelebilen iletken parça.
Not - Elektriksel donanımda, tehlikeye maruz iletken parça boyunca sadece hata şartları altında gerilimli
hâle gelebilen iletken bir parçanın tehlikeye maruz bir iletken parça olacağı düşünülmez [IEV 826-03-
02].
3.27 Harici iletken parça

Genellikle toprak potansiyeli olmak üzere bir potansiyele hassas olan ve elektriksel tesisat parçası
oluşturmayan iletken parça [IEV 826-03-03].
3.28 Arıza
Bir parçanın, istenen bir fonksiyonu gerçekleştirme özelliğinin sona ermesi.
Not 1 - Arızadan sonra bu parça bir hataya sahiptir.
Not 2 - “Arıza”, hatadan ayırt edilmesi gereken bir durumdur.
Not 3 - Tarif edilen bu kavram, sadece yazılım içeren parçalara uygulanmaz [IEV 191-04-01].
Not 4 - Uygulamada hata ve arıza terimleri genellikle eş anlamlı olarak kullanılır.
3.29 Hata
Problemin giderilmesi için bakım veya plânlanan diğer fonksiyonlar esnasındaki veya haricî kaynakların
yokluğu sebebiyle ortaya çıkan yetersizlik hariç olmak üzere, bir parçanın, istenen bir fonksiyonu yerine
getirme yetersizliği olarak karakterize edilen durum [IEV 191-05-01].
Not 1 - Hata genellikle parçanın kendisindeki bir arızadır, ancak parça daha önceden arızalı olmadan da
ortaya çıkabilir.
Not 2 - “Arıza” terimi ve tarifi IEV 191-05-01’de verilen tarifin aynısıdır.
3.30 Koruyucu
Yük kaldırma makinasında genellikle fiziksel bir bariyer kullanılarak koruma sağlamak amacıyla kullanılan
parça. Koruyucu, yapısına bağlı olarak kılıflama, kapak, ekran, kapı, mahfazalanmış koruyucu vb. olarak
adlandırılabilir [ISO/TR 12100-1, Madde 3.22, tadil edilmiş].
3.31 Elde taşınan doğrudan kumanda tertibatı

Bir güç devresini doğrudan harekete geçiren ve çalışması esnasında mahfazası elle taşınan, elle çalıştırılan
anahtarlama cihazı.
11
3.32 Tehlike
Muhtemel bir yaralanmaya sebep olan veya sağlığa zarar veren kaynak [ISO/TR 12100-1, Madde 3.5, tadil
edilmiş].
3.33 Dolaylı temas

İnsanların veya diğer canlıların, hata şartları altında gerilimli hale gelebilen tehlikeye açık iletken parçalar ile
teması [IEV 826-03-06].
3.34 Yetkili personel (Elektrik konusunda)

Elektriğin oluşturabileceği tehlikelerden kaçınmak ve kendisinin maruz kalacağı riskleri bilmesini sağlamak
amacıyla elektrik konusunda bilgili kişiler tarafından yeterli bir şekilde bilgilendirilmiş veya eğitilmiş kişi [IEV
826-09-02, tadil edilmiş].
3.35 Ara kilit (koruma için)

Kontrol ve kumanda sistemine ve/veya yük kaldırma makinasını etkileyen elektriksel enerjinin tümü ya da bir
kısmına sahip koruyucuyu (koruyucuları) veya cihazı (cihazları) birbirine bağlayan düzenleme.
3.36 Sınırlama cihazı

Yük kaldırma makinasının veya yük kaldırma makinasının bir parçasının tasarlanan sınırı aşmasını
engelleyen cihaz [ISO/TR 12100-1, Madde 3.23.7].
3.37 Gerilimli parça

Nötr bir iletken dahil olmak üzere, normal kullanımda enerjilendirilmesi amaçlanan iletken veya iletken parça
(ancak, anlaşma sonucu bir PEN iletken değil).
Not - Bu terimin, elektrik çarpması riskini ifade etmesi gerekmez [IEV 826-03-01].
3.38 Makina harekete geçiricisi

Herhangi bir yük kaldırma makinası motorunun hareketini etkilemek için kullanılan güç mekanizması.
3.39 Makinalar
Özellikle bir malzemenin işlenmesi, muamelesi, hareketi veya ambalâjlanması amacıyla belirli bir uygulama
için birbirine bağlanan, uygun harekete geçiriciler, kontrol ve güç devreleri vb.’ne sahip ve en az biri hareketli
olan bağlantılı parçalar veya bileşenlerin montajı.
“Makinalar” terimi, bir ve aynı maksadı elde etmek amacıyla yekpare olarak çalışacak şekilde düzenlenen ve
kontrol edilen makinaların birleşimini kapsar.
“Makinalar” terimi, bir makina veya farklı makina grupları ile ya da mümkün olduğu kadar donanımın yedek
bir parçası veya aleti olmayan bir çekicinin operatörün kendisi tarafından biraraya getirilmesi için piyasada
bulunan (tedarik edilen) ve bir makinanın fonksiyonunu değiştiren değiştirilebilir donanım anlamına da gelir.
3.40 İşaretleme
Bir bileşenin veya cihazın tipini tanıtmak için bileşen veya cihazın imalâtçısı tarafından yerleştirilen işaret
veya yazılar.
3.41 Nötr iletken (sembol N)

Bir sistemin nötr noktasına bağlanan ve elektriksel enerjinin iletilmesine katkıda bulunma yeteneğine sahip
iletken [IEV 826-01-03].
3.42 Engel
Kazara ortaya çıkan doğrudan teması engelleyen, ancak kasıtlı olarak yapılan doğrudan teması
engellemeyen parça [IEV 826-03-14].
3.43 Aşırı akım

Beyan değerini aşan akım. İletkenler için beyan değeri akım taşıma kapasitesidir [IEV 826-05-06].
12
3.44 Aşırı yük (devrenin)

Devre bir hata şartı altında olmadığı zaman devrenin beyan edilen tam yükünün aşıldığı bir devredeki
zaman/akım ilişkisi.
Not 1 - Aşırı yük, aşırı akımla eş anlamlı olarak kullanılmamalıdır.
Not 2 - Yük kaldırma makinalarında “aşırı yük” terimi, elektriksel bir aşırı yüke sebep olan veya olmayan
mekanik aşırı yük için de kullanılır.
3.45 Fiş/soket birleşimi

IEC 60309-1’e uygun bir fiş soket çıkışı, bir kablo eşleştiricisi veya cihaz eşleştiricisi.
3.46 Kontak elemanını (pozitif veya doğrudan) açma hareketi

Bükülgen olmayan elemanlar (örneğin yaylara bağlı olmayan) üzerindeki anahtar harekete geçiricinin
belirtilen bir hareketinin doğrudan sonucu olarak bir kontak ayrılmasının elde edilmesi [IEC 60947-5-1,
Madde K.2.2].
3.47 Güç devresi

Kontrol ve kumanda devrelerini besleyen transformatörlere ve donanımın işlem yapması için kullanılan
birimlerine besleme şebekesinden güç sağlamak amacıyla kullanılan devre.
3.48 Koruyucu bağlama devresi

Yalıtım arızası durumunda elektrik çarpmasına karşı koruma sağlamak için kullanılan iletken parçalar ve tüm
koruyucu iletkenler.
3.49 Koruyucu iletken

Aşağıda verilen parçalardan herhangi birini elektriksel olarak bağlarken elektrik çarpmasına karşı koruma
sağlamak amacıyla alınan bazı tedbirlerin gerektirdiği iletken [IEV 826-04-05].
- Tehlikeye açık iletken parçalar,

- Harici iletken parçalar,
- Ana topraklama terminali,
- Toprak elektrodu,
- Suni bir nötr kaynağının topraklanmış noktası.
3.50 Yedek
Bir fonksiyonun gerçekleştirilmesinde ortaya çıkan arıza durumunda bu fonksiyonun mevcut başka bir sistem
tarafından gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla kullanılan bir cihaz veya sistem parçası ya da birden fazla
cihaz veya sistem uygulaması.
3.51 Referans gösterim

Donanım üzerinde bir parçayı tanıtmak için kullanılan şema, liste, grafik şeklindeki kod.
3.52 Risk
Bir tehlike durumunda muhtemel yaralanma veya hasar derecesi ve bunların oluşma ihtimalinin birleşimi
[ISO/TR 12100-1].
3.53 Güvenli çalışma işlemi

Riski azaltan çalışma metodu.
3.54 Koruma
Personeli, mevcut veya ortaya çıkması muhtemel bir tehlikeden koruma vasıtası olarak kullanılan koruyucu
veya koruma cihazı.
3.55 Koruma işlemi

Personeli, tasarımla yeterince sınırlandırılamayan veya uygun şekilde yok edilemeyen tehlikelerden korumak
için “koruyucular” olarak adlandırılan belirli vasıtaların kullanılmasından oluşan koruma tedbirleri.
13
3.56 Kullanım seviyesi

Personelin, elektriksel donanımı çalıştırırken veya bakımını yaparken normalde üzerinde durduğu seviye.
3.57 Kısa devre akımı

Bir elektriksel devredeki hata veya yanlış bağlantı sebebiyle ortaya çıkan kısa devreden kaynaklanan aşırı
akım.
3.58 Tecrübeli personel (Elektrik konusunda)

Elektriğin oluşturabileceği tehlikelerden kaçınmak ve kendisinin maruz kalacağı riskleri bilmesini sağlamak
amacıyla yeterli eğitimi almış ve tecrübe kazanmış personel [IEV 826-09-01, tadil edilmiş].
3.59 Standard yük kaldırma makinası

Tedarikçi tarafından kataloglanmış yük kaldırma makinası.
3.60 Tedarikçi
Yük kaldırma makinası ile ilişkili donanım veya servisleri sağlayan kimse ya da kuruluş (örneğin, imalâtçı,
müteahhit, tesisatçı).
Not - Kullanıcı aynı zamanda tedarikçi alarak da rol oynayabilir.
3.61 Anahtarlama cihazı

Bir veya daha fazla elektrik devresinde akımı kesmek veya geçirmek için tasarımlanmış cihaz [IEV 441-14-
01].
Not - Bir anahtarlama cihazı, bu işlemlerin biri veya her ikisini de yapabilir.
3.62 Terminal
Haricî devrelere elektriksel bağlantı için tedarik edilen cihazın iletken parçası.
3.63 Kontrolsüz durma

Bütün devre kesiciler ve/veya diğer mekanik durdurma cihazları çalışır halde iken, makina harekete
geçiricilerine gelen gücün kesilerek yük kaldırma makinasının hareketinin durması.
3.64 Kullanıcı
Yük kaldırma makinasını ve ilgili elektriksel donanımlarını kullanan kişi veya kuruluş.
4 Genel özellikler
4.1 Genel hususlar
Bu standardın, farklı türdeki yük kaldırma makinaları ve biraraya gelerek eş güdümlü şekilde çalışan bir grup
yük kaldırma makinası ile kullanılan elektriksel donanımlara uygulanması amaçlanmıştır.
Elektriksel donanımla ilişkili tehlikelerle birleşen riskler, yük kaldırma makinasının risk değerlendirmesi için
kullanılan bütün özelliklerin bir bölümü olarak kabul edilmelidir. Bu durum, kabul edilebilir risk seviyesini ve
yük kaldırma makinası ve elektriksel donanımlarının kabul edilebilir bir performans seviyesi devam ederken
bu tür tehlikelere maruz kalan personel için gereken koruyucu tedbirleri belirler.
Tehlikeler, aşağıda verilen durumlardan kaynaklanabilir, ancak bunlarla sınırlanamaz:
- Elektriksel donanımda, elektrik çarpması veya elektrik sebebiyle ortaya çıkan yangından kaynaklanan
arızalar veya hatalar,
- Kumanda devrelerinde (veya bu devrelerle birleşen bileşenler ve cihazlarda), yük kaldırma makinasının
düzenli çalışmaması sebebiyle ortaya çıkan arızalar veya hatalar,
- Yük kaldırma makinasının düzensiz çalışması sonucunda güç devrelerindeki arızalar veya hatalarla
birlikte güç kaynaklarındaki arıza veya bozukluklar,
- Bir güvenlik fonksiyonunda meydana gelen bir arıza sonucunda sürgülü veya döner kontaklara bağlı olan
devrelerdeki süreklilik kaybı,
- Elektriksel donanımın dışında veya içerisinde oluşan elektriksel bozulmalar (örneğin, elektromanyetik,
elektrostatik ya da radyo girişim),
14
- Depolanan enerji (elektriksel ya da mekanik),

- Personelde sağlık problemlerine yol açabilecek düzeydeki duyulabilir gürültü.
Güvenlik tedbirleri tasarım aşamasında dahil edilen tedbirlerin bir birleşimi olup, kullanıcı tarafından uyulması
gereken tedbirlerdir.
Risklerin azaltılmasındaki ilk aşama tasarım ve geliştirme olmalıdır. Bunun yeterli olmadığı durumlarda,
güvenli korunma ve güvenli çalışma işlemleri dikkate alınmalıdır. Güvenli korunma, bilgilenme ve güvenli
koruma vasıtalarının kullanılmasını kapsar.
Elektriksel donanımla ilişkili temel şartlar ve ilâve kullanıcı özellikleri hususunda kullanıcı ve tedarikçi
arasında uygun bir anlaşmanın sağlanmasını kolaylaştırmak amacıyla, Ek A’da verilen soruşturma formunun
kullanılması tavsiye edilir. İlâve özellikler:
- Yük kaldırma makinasının (veya bir yük kaldırma makinaları grubunun) tipine ve uygulamasına bağlı
olan ilâve özellikleri sağlamak,
- Tamir ve bakımı kolaylaştırmak,
- Çalışma kolaylığını ve güvenilirliği geliştirmek
amacıyla istenir.
Not - Standard yük kaldırma makinaları durumunda ve tedarikçinin kataloğunda bulunan ilgili bilgilerin
kullanıcıya verilmesi durumunda Ek A kullanılmaz.
4.2 Donanımın seçimi
4.2.1 Genel
Elektriksel bileşenler ve cihazlar amaçlanan kullanıma uygun olmalı ve mevcut olduğu durumlarda ilgili IEC
standardlarına uymalıdır.
4.2.2 Güç temas ettiricilerin seçimi

Kısa devreden koruyucu cihazlara sahip olan güç temas ettiriciler IEC 60947-4-1, Madde 7.2.5.1’e uygun
olarak Tip 2 koordinasyonuna sahip olmalıdır.
Güvenlikle ilgili kumanda devreleri ile başlatılan ve hareketli parçaları durdurma fonksiyonunu gerçekleştiren
temas ettiriciler, diğer donanımlarla kontak birleşimi oluşmayacak veya acil durdurma fonksiyonu
engellemeyecek şekilde seçilmeli ve düzenlenmelidir. Tedarikçinin tavsiyelerine uyulmalıdır (Madde 7.2.9).
Not - Çok sayıda temas ettirme işlemi gerektiren ve hareketleri doğrudan kontrol eden temas ettiriciler en
az 3 milyon çalışma çevrimlik bir mekanik kullanım ömrüne sahip olmalıdır (Ek A’da Madde 30’a ve
IEC 60947-4-1, Madde 2.2.23’e bakılmalıdır).
4.3 Elektrik kaynağı
4.3.1 Genel
Elektriksel donanım, kaynağa giriş noktasında (örneğin, vinç kaynak anahtarında, Şekil 3):
- Madde 4.3.2 veya Madde 4.3.3’te belirtilen şekildeki,

- Kullanıcı tarafından belirtilen başka şekildeki (Ek A),
- Madde 4.3.4’teki gibi pano üzeri bir üreteç gibi özel bir besleme kaynağı durumunda tedarikçi tarafından
belirtilen şekildeki
kaynak şartlarına uygun olarak çalışacak şekilde tasarımlanmalıdır.

4.3.2 Alternatif akım (a.a.) kaynakları
Gerilim Kararlı durum gerilimi: Anma geriliminin 0,9 ilâ 1,1’i
Not - Belli uygulamalar için (örneğin, büyük yük vinçleri) ve kullanıcı ile anlaşma
sonucunda gerilim aralığı, kaynağa giriş noktasındaki anma geriliminin 0,95
ilâ 1,05’ine düşürülebilir.
15
Frekans Sürekli anma frekansının 0,99 ilâ 1,01’i

Kısa süre için 0,98 ilâ 1,02.
Not - Kısa sürenin değeri kullanıcı tarafından belirtilebilir (Ek A).
Harmonikler İkinci harmoniğin beşinci harmoniğe ilâve edilmesi için açıktaki iletkenler arasındaki
toplam k.o.k. gerilimin %10’unu aşmayan harmonik bozulma. Altıncı harmoniğin
otuzuncu harmoniğe ilâve edilmesi için açıktaki iletkenler arasındaki toplam k.o.k.
gerilimin %2 ilâvesine müsaade edilir.
Gerilim dengesizliği Üç fazlı kaynaklarda negatif faz bileşeni gerilimi ve sıfır faz bileşeni gerilimi pozitif faz
bileşeni geriliminin %2’sini aşmamalıdır.
Gerilim kesilmesi Kaynak çevriminde gelişigüzel herhangi bir anda 3 ms’den daha fazla olmayan süre
boyunca kaynağın kesilmesi veya sıfır gerilim durumu.
Not - Güç geri beslemeli bazı dönüştürücülü gerilim uygulamalarında 3 ms veya

daha kısa süreli gerilim kesilmeleri doğrudan iletime ve sigortaların atmasına sebep
olabilir.
Gerilim çukurları Gerilim çukurları, bir çevrimden daha fazlası için kaynağın tepe geriliminin %20’sini
aşmamalıdır. Ardışık çukurlar arasındaki süre 1 s’den daha uzun olmalıdır.
4.3.3 Doğru akım (d.a.) kaynakları
Bataryalardan:
Gerilim Anma geriliminin 0,85 ilâ 1,15’i

Batarya ile çalıştırılan araçlar durumunda anma gerilimin 0,7 ilâ 1,2’si.
Gerilim kesilmesi 5 ms’yi aşmamalıdır.
Donüştürme donanımlarından:
Gerilim Anma geriliminin 0,9 ilâ 1,1’i
Gerilim kesilmesi 20 ms’yi aşmamalıdır. Ardışık kesintiler arasındaki süre 1 s’den daha uzun
olmalıdır.
Dalgalanma Anma geriliminin 0,15’ini aşmamalıdır.
Not - Bu, elektronik donanımın doğru çalışmasını sağlamak için IEC Guide 106’da yapılan bir değişikliktir.
4.3.4 Pano üzeri güç kaynağı

Pano üzeri üreteçler gibi özel besleme kaynağı sistemleri için, donanımın bu şartlar altında doğru çalışacak
şekilde tasarımlanmış olması şartıyla Madde 4.3.2 ve Madde 4.3.3’te verilen sınırlar aşılabilir.
a.a. güç kaynağı sistemleri için:
- Kaynak gerilimi, anma geriliminin 0,85 ilâ 1,1’i arasında değilse,

- Frekans, anma frekansının 0,95 ilâ 1,05’i arasında değilse
güç kaynağının otomatik olarak kapatılmasını sağlayacak vasıtalar bulunmalıdır.
4.4 Fiziksel ortam ve çalışma şartları
4.4.1 Genel
Elektriksel donanım, Madde 4.4.2 ilâ Madde 4.4.8’de belirtilen fiziksel ortam ve çalışma şartlarında kullanıma
uygun olmalıdır. Fiziksel ortam ve çalışma şartları belirtilenlerden farklı ise tedarikçi ve kullanıcı arasında
anlaşma sağlanmalıdır (Ek A).
16
4.4.2 Elektromanyetik uyumluluk (EMU)

Donanım, kullanılmasının amaçlandığı yer için uygun olan seviyelerin üzerindeki seviyelerde elektromenyetik
bozulmalar oluşturmamalıdır. İlâve olarak donanım, kullanılmasının amaçlandığı ortamda doğru bir şekilde
çalışabilmesi için elektromanyetik bozulmalara karşı yeterli bir bağışıklık seviyesine sahip olmalıdır.
Not 1 - EN 50081 ve EN 50082-2 genel EMU özelliklerini ve bağışıklık sınırlarını verir. Bu özellikler, IEC TC
77 ve CISPR tarafından da incelenme aşamasındadır.
Not 2 - Ürün standardları (örneğin IEC 60439-1) daha özel EMU özelliklerini verebilir.
Ortaya çıkan bozulmalar:
- Kapasitörler, indüktörler, diyotlar, Zener diyotlar, varistörler veya aktif cihazlar ya da bu bileşenlerin
birleşimi kullanılarak kaynaklardaki bastırma,
- Donanımın diğer donanımlardan ayrı tutulmasını sağlamak için bağlanmış elektriksel olarak iletken bir
mahfazada ekranlanması
ile sınırlanabilir.
Örneğin, uygun filtreler ve zaman geciktiriciler ve belirli güç seviyelerinin seçimi, uygun kablolama tipleri ve
uygulamaları kullanılarak elektrostatik boşalmanın istenmeyen etkilerinden, ışıyan elektromanyetik enerjiden
ve şebeke ile taşınan bozulmalardan kaçınılmalıdır.
Bozulmanın donanımlar üzerindeki etkilerini azaltmak için kullanılan tedbirler aşağıdakileri kapsar:
- Devrelerin referans bir potansiyele bağlanmaları: Her bir devre, geniş bir kesit alanına sahip
(örneğin, Çizelge B.4’e göre Tip sınıfı 6’ya uygun en az 6 mm2’lik alan) yalıtılmış iletken kullanılarak dış
toprağa bağlanmış toprak düzlemi (şasi) üzerindeki bir uca bağlanır.
- Donanımın yapısal olarak iletken kısımlarının birbirine bağlanması: Yapısal olarak iletken kısımlar,
mümkün olduğu kadar kısa ve geniş bir kesit alanına sahip iletkenler kullanılarak ortak bir noktaya
bağlanır. Sürgülü kontaklar veya menteşeler yoluyla donanım mahfazasına bağlanan iletken kısımlar
kordon hâline getirilmiş iletkenlerin geniş kesiti kullanılarak mahfazaya bağlanır (Madde 8.3.3’e ve Şekil
4’e bakılmalıdır).
- Kablolama uygulamaları: Güç kablolarından düşük seviyeli kumanda kablolarına olan bozulmaları en
aza indirmek için, elektrostatik ekranlar, elektromanyetik ekranlamalar, bükülmüş iletkenler ve kablo
yönelimlerinin (örneğin, 90o’ye yakın çapraz geçen kablolar) kullanılması veya toprak düzlemine mümkün
olduğu kadar yakın ve toprak düzlemine paralel olan iletkenlerin kullanılması.
- Donanımın ayrılması: Hassas donanımı (örneğin, darbelerle ve/veya düşük sinyal seviyelerinde çalışan
birimler) anahtarlama donanımından (örneğin, elektromanyetik röleler, tristörler) ayırma ve/veya
ekranlama, düşük seviyeli sinyal kablolarını kumanda ve güç kablolarından ayırma.
4.4.3 Ortam hava sıcaklığı

Elektriksel donanım, amaçlanan ortam hava sıcaklığında doğru çalışma yeteneğine sahip olmalıdır. Bütün
elektriksel donanımlar için asgarî özellik, 0oC ile +40oC arasındaki hava sıcaklıklarında doğru çalışmadır.
Çok sıcak ortamlar (örneğin, sıcak iklimlerde, çelik imalâthaneleri, kağıt imalâthaneleri) ve soğuk ortamlar
için ilâve özellikler gerekebilir (Ek A).
4.4.4 Nem
Elektriksel donanım, bağıl nem +40oC’luk en büyük sıcaklıkta %50’yi aşmadığı zaman doğru çalışma
yeteneğine sahip olmalıdır. Daha düşük sıcaklıklarda daha yüksek bağıl neme müsaade edilebilir (örneğin,
20oC’ta %90).
Donanımın uygun tasarımı veya gerektiğinde uygun ilâve tedbirler (örneğin, dahilî ısıtıcılar, klimalar, tahliye
delikleri) vasıtasıyla ara sıra oluşan yoğunlaşmanın zararlı etkilerinden kaçınılmalıdır.
4.4.5 Rakım
Elektriksel donanım, deniz seviyesinden ortalama 1000 m yükseklikteki yerlerde doğru çalışma yeteneğine
sahip olmalıdır.
4.4.6 Kirleticiler
Elektriksel donanım, katı cisimlerin ve sıvıların girişine karşı yeterince korunmuş olmalıdır (Madde 12.3).
17
Elektriksel donanımın kurulacağı fiziksel ortamda kirleticilerin (örneğin, toz, asitler, korozif gazlar, tuz) mevcut
olduğu durumlarda, elektriksel donanımın bu ortamlara uygunluğuna dikkat edilmelidir (Ek A).
4.4.7 İyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon

Donanım, radyasyona (mikrodalga, mor ötesi, lazer, X-ışını) maruz kaldığı zaman, donanımın düzensiz
çalışmasını ve yalıtım bozulmasının hızlanmasını engellemek amacıyla ilâve önlemler alınmalıdır. Kullanıcı
ve tedarikçi arasında belirli bir anlaşma gerekebilir (Ek A).
4.4.8 Titreşim, mekanik darbe ve çarpma

Uygun donanımın seçilmesi, donanımın titreşim kaynaklarından uzağa monte edilmesi veya titreşim önleyici
montaj vasıtalarının kullanılması yoluyla titreşim, mekanik darbe ve çarpmanın (yük kaldırma makinası ve yük
kaldırma makinası ile birleşen donanım tarafından üretilen ve fiziksel ortam tarafından oluşturulanlar da dahil)
istenmeyen etkilerinden kaçınılmalıdır. Kullanıcı ve tedarikçi arasında belirli bir anlaşma gerekebilir (Ek A).
4.5 Taşıma ve depolama

Elektriksel donanım, -25oC ilâ +55oC aralığında ve +70oC’a kadar olan sıcaklıklarda 24 saati aşmayan kısa
süreler boyunca taşıma ve depolama sıcaklıklarının etkilerine dayanacak şekilde tasarımlanmalı veya bu
etkilere karşı koruma sağlamak amacıyla uygun tedbirler alınmalıdır. Nem, titreşim ve mekanik darbe
sebebiyle ortaya çıkan hasarları önlemek için uygun vasıtalar tedarik edilmelidir.
Not - Düşük sıcaklıklardaki hasara duyarlı olan elektriksel donanım PVC yalıtım kablolarını kapsar.
4.6 Taşıma şartları

Taşıma için yük kaldırma makinasından çıkarılması gereken veya yük kaldırma makinasından bağımsız olan
ağır ve hacimli elektriksel donanımın, vinçler veya benzer donanımlar ile taşınması için uygun vasıtalara
sahip olmalıdır (Madde 14.4.6).
4.7 Tesis etme ve çalıştırma

Elektriksel donanım tedarikçinin talimatlarına göre tesis edilmeli ve çalıştırılmalıdır. Uygun prensipler dikkate
alınmalıdır.
5 Bağlantıyı kesme ve devreyi kesme için kullanılan besleme kaynağı

giriş iletken uçları ve cihazları
5.1 Besleme kaynağı giriş iletken uçları
Uygulanabildiği durumlarda yük kaldırma makinasının elektriksel donanımının tek bir güç kaynağına
bağlanması tavsiye edilir. Donanımın belirli parçaları için (örneğin, elektronik devreler, elektromanyetik
kavrayıcılar) başka bir kaynağın kullanılmasının gerektiği durumlarda, bu kaynak mümkün olduğu kadar yük
kaldırma makinasını oluşturan cihaz parçalarından (örneğin, dönüştürücüler, çeviriciler) elde edilmelidir.
Büyük ve karmaşık yük kaldırma makinaları için birden daha fazla giriş kaynağına ihtiyaç duyulabilir (Madde
5.3.5.1).
Besleme kaynağına bağlantıyı sağlamak amacıyla yük kaldırma makinasına bir fiş tedarik edilmemişse,
kaynak iletkenlerinin vinç kaynak anahtarında sonlandırılması tavsiye edilir. Bu durum uygun değilse, ayrı
sonlandırmalar sağlanmalıdır.
Nötr bir iletkenin kullanıldığı durumlarda, bu durum tesisat şeması ve devre şeması gibi yük kaldırma
makinasına ilişkin teknik dokümanda açıkça gösterilmeli ve nötr iletken için N ile etiketlenen yalıtılmış ayrı bir
uç tedarik edilmelidir (Ek A’ya da bakılmalıdır).
Nötr iletken ve elektriksel donanımın içindeki koruyucu devre arasında bağlantı olmamalı ve birleşik bir PEN
uç kullanılmamalıdır.
İstisna: Belirli karmaşık yük kaldırma makinaları durumunda Madde 13.8.2 ve IEC 60364-3’te yer alan
Madde 312.2 ve Şekil 31B’ye uymaları şartıyla TN-C-S sistemleri kullanılabilir.
Giriş besleme kaynağı bağlantısı için kullanılan tüm uçlar IEC 60445’e uygun olarak açıkça belirlenmelidir.
Haricî koruyucu iletken ucunun tanımlanması için Madde 5.2’ye bakılmalıdır.
18
5.2 Haricî koruyucu topraklama sistemine bağlantı için kullanılan uç

Her bir giriş besleme kaynağı için, ilgili tesisat standardına göre ve kaynağın dağıtım sistemine bağlı olarak
yük kaldırma makinasının haricî koruyucu topraklama sistemine veya haricî koruyucu iletkene bağlanması
amacıyla, biraraya getirilmiş faz iletken uçlarının yakınında bir uç sağlanmalıdır (Madde 8.2.1).
Bu uç, Çizelge 1’e uygun bir kesit alanına sahip haricî bir koruyucu bakır iletkene bağlantıyı sağlayacak
ölçüde olmalıdır.
Çizelge 1 - Haricî bir koruyucu bakır iletkenin en küçük kesit alanı
Donanımı besleyen faz iletkenlerinin kesit alanı Haricî koruyucu bakır iletkenin en küçük kesit alanı
S Sp
mm2 mm2
S ≤ 16 S
16 < S ≤ 35 16
S > 35 S/2
Haricî koruyucu iletken olarak bakırdan başka bir malzemenin kullanıldığı durumlarda bu ucun ölçüsü buna
göre seçilmelidir (Madde 8.2.2).
Yük kaldırma makinası ve sabitlenmiş tesisat arasındaki giriş besleme kaynağı noktasındaki (noktalarındaki)
karışıklığı engellemek amacıyla her bir giriş besleme noktasındaki haricî koruyucu iletken ucu PE harfleri ile
işaretlenerek belirlenmelidir (IEC 60445’e bakılmalıdır).
Yük kaldırma makinası bileşenlerinin veya alt aksamının, yük kaldırma makinasının koruyucu devresine
bağlanması için kullanılan diğer uçlar ya IEC 60417-2’deki 5019 grafik sembolü ile veya YEŞİL ve SARI
renklerinin bileşimi kullanılarak PE harfleri ile işaretlenmelidir. Burada grafik sembol tercih sebebidir.
5.3 Besleme kaynağının bağlantısını kesme (yalıtma) ve anahtarlama cihazları
5.3.1 Genel
Besleme kaynağını bağlantısını kesme ve/veya anahtarlama fonksiyonları aşağıdaki cihazlar kullanılarak
yapılır:
- Vinç kaynak anahtarı (Madde 5.3.5)

- Vinç bağlantı kesicisi (Madde 5.3.6)
- Vinç anahtarı (Madde 5.3.7)
Ayrıca Şekil 3’e bakılmalıdır.
5.3.2 Tip
Besleme kaynağının bağlantısını kesme ve anahtarlama cihazları aşağıda verilen tiplerden biri olabilir:
a) Sigortaya sahip olan veya olmayan, IEC 60947-3’te yer alan Çizelge III’e göre AC-23B veya DC-23B
kullanım kategorisine uygun olan anahtarlı bir bağlantı kesici (IEC 60947-3’te yer alan Madde 8.3.5’e de
bakılmalıdır),
b) Sigortaya sahip olan veya olmayan, bağlantı kesicinin ana kontakları açılmadan önce tüm durumlarda
anahtarlama cihazlarının yük devresinin kesilmesine sebep olan yardımcı bir kontağa sahip ve IEC
60947-3’e uygun bir bağlantı kesici,
c) IEC 60947-2’e uygun yalıtım için elverişli bir devre kesicisi,
d) 16 A’i aşmayan beyan akımına ve 3kW’ı aşmayan toplam beyan gücüne sahip bir yük kaldırma makinası
için fiş/soket birleşimi,
e) Aşağıdaki şartlar altındaki bir yük kaldırma makinasını besleyen bükülgen bir kablo için bir fiş/soket
birleşimi ve bir birleştirici (Madde 3.45),
- Yük şartları sırasında kapasite kesilmeden fiş veya çıkış soketini ya da birleştiriciyi bağlamak veya
bağlantısını kesmek mümkün olmamalıdır,
- Fiş ve soket çıkışı, giriş besleme kaynağına bağlanan parça en az IP2X veya IPXXB korumasına
parçaya bağlanacak şekilde olmalıdır.
19
Kesme kapasitesine sahip fiş/soket birleşiminin vinç kaynak anahtarı olarak kullanıldığı durumlarda
Madde 5.3.5.3’te verilen özellikler uygulanmalıdır (Madde 14.4.5’e de bakılmalıdır).
Şekil 3 - Elektriksel besleme kaynağı sistemlerine örnekler
20
5.3.3 Özellikler
Kaynak bağlantısını kesme ve anahtarlama cihazı Madde 5.3.2’de belirtilen üç tipten biri ise (örneğin,
anahtarlı bağlantı kesici, anahtarlama cihazlarının birleşimi olarak kullanılan bir bağlantı kesici veya bir devre
kesicisi), aşağıdaki özelliklerin tamamı yerine getirilmelidir:
- Elektriksel donanımı besleme kaynağından yalıtmalı ve IEC 60447’ye uygun harekete geçirme yönüne
sahip olan ve “O” ve “I” ile açıkça işaretlenmiş (IEC 60417-2’de yer alan 5008 ve 5007 sembolleri,
Madde 10.2.2) sadece bir “AÇIK (yalıtılmış)” ve bir “KAPALI” konuma sahip olmalıdır. İlâve olarak, bu
özelliklerin sağlanması için “O” ve “I” arasında bir yeniden kurma (reset) konumuna sahip devre kesiciler
de bulunabilir.
- Tüm kontaklar tam olarak açılıncaya kadar “KAPALI (yalıtılmış)” konumunu göstermeyen bir konum
göstergesi veya görülebilir bir boşluğa sahip olmalıdır. IEC 60947-3’e göre tüm kontaklar arasında yeterli
bir yalıtım mesafesi mevcuttur.
- Haricî bir çalıştırma vasıtasına sahip olmalıdır (örneğin bir kol) (İstisna: Güçle çalışan kontrol
düzenlerinin açılması için başka vasıtalar varsa bunların mahfaza dışından çalıştırılması gerekmez). Kol
SİYAH veya GRİ olmalıdır (İstisna: Madde 10.7.4’e bakılmalıdır).
- Bunların, “KAPALI (yalıtılmış)” konumda kilitlenmesine müsaade eden bir vasıta bulunmalıdır (örneğin,
asma kilit ile). Bu şekilde kilitlendiğinde, lokal kapatmaya ilâveten uzaktan kapatma da engellenmelidir.
- Güç kaynağı devresinin tüm açıktaki iletkenlerinin bağlantısı kesilmelidir. Ancak, TN kaynak sistemleri
için nötr iletkenin bağlantısı kesilebilir veya kesilmeyebilir. Bazı ülkelerde, nötr iletkenin (kullanıldığında)
bağlantısının kesilmesinin zorunlu olduğuna dikkat edilmelidir.
- Diğer tüm motorların ve/veya yüklerin normal akımları toplamı ile birlikte, arıza yaparak duran en büyük
motorun akımını kesmek için yeterli bir kesme kapasitesine sahip olmalıdır. Hesaplanan kesme
kapasitesi denenmiş bir fark faktörü kullanılarak azaltılabilir.
5.3.4 Çalıştırma kolu

Besleme kaynağını kesme kolu ve anahtarlama cihazı kolaylıkla erişilebilir olmalı ve kullanım seviyesinden
0,6 m ile 1,9 m arasındaki bir yüksekliğe yerleştirilmelidir. Üst sınır olarak 1,7 m tavsiye edilir.
5.3.5 Vinç besleme anahtarı
Not - Bu madde, pano güç kaynaklarına sahip olan ve dışarıdan alternatif bir güç kaynağına sahip
olmayan yük kaldırma makinalarına uygulanmaz.
5.3.5.1 Genel
- Tamir ve bakım işlemleri için (örneğin, yük kaldırma makinasının (makinalarının) kollektör telleri
üzerindeki) yük kaldırma makinasının (makinalarının) giriş besleme kaynağına bağlandığı kollektör
tellerini, kollektör baralarını ya da kablolarını ayırmak (yalıtmak) amacıyla,
- Acil durdurma ve/veya acil kapatma gerektiği durumlarda (Madde 9.2.5.4)
vinç besleme anahtarları tedarik edilmelidir.
İki veya daha fazla giriş besleme kaynağı kullanıldığı durumlarda, bu kaynakların doğru çalışmasını
sağlamak için koruyucu ara kilitlerle birlikte her bir kaynak için bir vinç kaynak anahtarı tedarik edilmelidir.
Madde 5.6’nın özellikleri, vinç besleme anahtarlarına uygun olduğu şekliyle uygulanmalıdır.
5.3.5.2 Tip
Vinç besleme anahtarı Madde 5.3.2’de belirtilen tiplerden biri olmalıdır.
Yük kaldırma makinalarının binaların yan tarafı üzerinde bulunduğu durumlarda, vinç kaldırma anahtarının
fonksiyonunu elde etmek için yanal bir dağıtım levhası üzerindeki donanım kullanılabilir. Madde 5.6’nın
özellikleri, bağlantıyı kesme vasıtalarının acil şartlar altında olup olmadığına bakılmaksızın yapılan kilitleme
ile yerine getirilmelidir.
5.3.5.3 Özellikler
Tek bir yük kaldırma makinası durumunda kesme kapasitesi, en büyük motorun kilitlenmiş dönme şartındaki
en büyük akımı ve aynı anda çalıştırılabilen diğer motorların normal akımlarının toplamını kapatma
kapasitesinde olmalıdır.
21
Not - Verilen kullanım şartlarına göre ortak bir güç kaynağı üzerinde birden daha çok yük kaldırma
makinası varsa, kanıtlanmış bir çeşitlilik faktörü kullanılabilir.
Vinç besleme anahtarı, Madde 9.2.5.4.3’e uygun bir acil kapatma fonksiyonunu sağlarsa, bu anahtar yük
kaldırma makinasına yakın olan kolaylıkla erişilebilir bir yerden (yerlerden) açılabilme yeteneğine (uzaktan
kumanda ile veya doğrudan) sahip olmalıdır.
Acil kapatma cihazı ile uzaktan kumandayla çalıştırılan bir vinç besleme anahtarının yeniden bağlantısı
sadece acil kapatma cihazının (cihazlarının) yeniden kurulmasından sonra mümkün olmalıdır.
Bir kollektör teli veya kollektör çubuğunun paralel bağlanmış birkaç vinç besleme anahtarı ile beslendiği
durumlarda, bunların doğru çalışmasını sağlamak için koruyucu ara kilitler tedarik edilmelidir.
Koruması olmayan bir kollektör teline veya kollektör çubuğuna enerji vermek için kullanılan vinç besleme
anahtarının ya da vinç besleme anahtarı için kullanılan uzaktan kumandanın, kollektör telinin veya kollektör
çubuğunun çalışma bölgesinden mümkün olduğu kadar fazla görülecek şekilde yerleştirilmesi tavsiye edilir.
Yukarıdaki özellikler:
- İki ana besleme kaynağı kollektör teli veya kollektör çubuğu ya da kollektör sisteminin var olduğu
durumlar (bunlardan biri yük kaldırma makinasını/makinalarını beslemek için kullanılabilir) veya
- Ana besleme kaynağı kollektör telinin veya kollektör çubuğunun yalıtılmış bölümlere ayrılması
gibi özel durumlarda da uygulanmalıdır.
Bu özelliklerin uygun olmadığı durumlarda gereken güvenlik başka tedbirler alınarak sağlanmalıdır.
5.3.6 Vinç bağlantı kesicisi
5.3.6.1 Genel
Yük kaldırma makinası:
- Amaçlanan vinç bağlantısını kesme konumu ve Madde 5.3.7’de belirtilen vinç anahtarı arasındaki
kablolama sisteminde herhangi bir bağlantı veya kollara ayrılma yoksa bir vinç bağlantı kesicisinin
gerekmediği ve vinç anahtarının vinç bağlantı kesicisinin fonksiyonlarını gerçekleştirdiği ve Madde
5.6’daki özellikleri sağladığı,
- Yerden kontrollü tek bir yük kaldırma makinası için vinç bağlantı kesicisinin gerekmediği ve vinç besleme
anahtarının bu fonksiyonu gerçekleştirdiği,
Not - Yerden kontrollü bir yük kaldırma makinası asılı bir pandantif kontrol istasyonu (taşınabilir
kumanda panosu), uzaktan kumandalı sabit bir kumanda istasyonu veya taşınabilir bir kumanda
istasyonundan çalıştırılır.
- Gerilimin diğer vasıtalar aracılığıyla (örneğin, dizel bir üreteç yakıt kaynağının veya başlatma
mekanizmasının kilitlenmesi vb.) düşürüldüğü ve sıfırda devam ettirildiği durumlarda vinç bağlantı
kesicisinin gerekmediği,
- 1 kV a.a.’dan daha büyük gerilimlerde beslenen güce sahip yük kaldırma makinaları üzerinde ve yük
kaldırma makinası üzerinde tesis edilen bir veya daha fazla transformatöre sahip olunduğu, düşük bir
gerilim sistemi ile beslendiğinde, düşük gerilimli kısımları ayırmak için her bir transformatörün ikincil
tarafında bir ya da daha fazla vinç bağlantı kesicisinin gerekebileceği (Madde 5.5)
durumlar haricinde, yük kaldırma makinası üzerindeki mekanik çalışma esnasında istenmeyen bir çalışma
durumunun engellenmesi ve elektriksel donanımın bakım ve tamir amaçları için yalıtılmasını sağlamak için
tek bir vinç bağlantı kesicisi ile teçhiz edilmelidir. Her bir vinç bağlantı kesicisi ile birleştirilen devreler örneğin,
- Ayırma veya
- Bariyerler veya
- İşaretleme ve etiketleme
ile açıkça tanıtılmalıdır.
22
Not - Yük kaldırma makinasının sadece bir vinç bağlantı kesicisi kullanılarak bağlantısının kesilmesi tercih
edilir.
5.3.6.2 Tip
Dikkatsizlik sonucu ve yetki olmadan açılma durumlarında vinç bağlantı kesici en azından IEC 60947-3’te
verilen bağlantı kesicilerin özelliklerini sağlamalıdır. Aksi taktirde, IEC 60947-3’te verilen anahtarlı bağlantı
kesicilerin özellikleri sağlanmalıdır. Vinç bağlantı kesicisinin harekete geçiricisi Madde 5.3.4’teki özellikleri
sağlamalıdır.
Sökülebilir kollektörler veya fiş/soket birleşimleri aynı fonksiyonları yerine getirdiği zaman vinç bağlantı
kesicileri kullanılabilir.
Alternatif güç kaynağı sistemine sahip yük kaldırma makinaları üzerinde kaynakları değiştirme anahtarı, nötr
bir kapatma konumuna sahipse ve Madde 5.3.6’nın özelliklerini sağlarsa bir vinç bağlantı kesicisi olarak
kullanılabilir.
5.3.6.3 Özellikler
Madde 5.4, Madde 5.5 ve Madde 5.6’nın özellikleri uygun olduğu şekliyle uygulanmalıdır.
5.3.7 Vinç anahtarı
5.3.7.1 Genel
Her bir yük kaldırma makinası, tüm hareketli motorların acil durdurulması için ve gerektiği durumlarda elektrik
güç kaynağının diğer donanımlarla bağlantısının kesilmesi için çalıştırma kumanda istasyonundan
çalıştırılabilen bir veya daha fazla vinç anahtarına sahip olmalıdır.
Enerji kesildiği zaman (örneğin mıknatıslar, havalı tutma cihazları) yük tutma işlemini sürdüremeyen yük
tutma cihazları vinç anahtarının kaynak tarafından beslenmelidir.
İstisnalar:
Acil durdurma fonksiyonunun başka vasıtalarla sağlandığı durumlarda:
- Sadece yük kaldırma mekanizmasının güç ile çalıştırıldığı yük kaldırma makinaları için,
- Tekerlekli yük taşıyıcılarının hareketi elle veya 500 W’tan fazla olmayan beyan gücündeki bir elektrik
motoru ile sağlandığında yerden kumandalı tek raylı yük asansörleri üzerinde
bir vinç anahtarının kullanılması gerekmez.
5.3.7.2 Tip
Vinç anahtar en azından anahtarlar için IEC 60947-3’te verilen özellikleri sağlamalıdır. Bu özellik, Madde
5.3.2’deki a) veya c) şıklarında belirtilen cihazlardan biri ile sağlanabilir. Madde 4.2.2’ye uygun olarak seçilen
kontaktörler de kullanılabilir.
5.3.7.3 Özellikler
Madde 5.3.3 ve Madde 5.3.4’ün özellikleri uygun olduğu şekliyle uygulanmalıdır.
5.3.8 Özel devreler
5.3.8.1 Genel
Bakım ve onarım işlemleri sırasında bağlantısının kesilmemesi gereken devreler özel devreler olarak dikkate
alınmalı ve Madde 5.3.8.2 ilâ Madde 5.3.8.4’ün özelliklerini sağlamalıdır.
Not - Özel devreler aşağıdakiler olabilir:

- Soketli çıkışlar ve aydınlatma devreleri için kullanılan devreler,
- Yük kaldırma makinalarına tesis edilen asansörler, onarım cihazları ve onarım vinçleri için
kullanılan devreler,
- Klima ve havalandırma için kullanılan devreler,
- Çarpmayı engelleyen cihazlar, havadan aydınlatma gibi güvenlik tedbirlerini yerine getiren
elektriksel donanımlar için kullanılan devreler,
- Yangın alârm sistemleri için kullanılan devreler,
- İletişim devreleri veya veri hatları.
23
5.3.8.2 Kaynak
Özel devreler, Madde 5.6’nın özelliklerini sağlayan bir bağlantı kesici kullanılarak (Şekil 3) Madde 5.3.6’da
belirtilen vinç bağlantı kesicisinin kaynak tarafından beslenmelidir.
5.3.8.3 Tesis etme

Özel devreler, yük kaldırma makinası üzerindeki bakım ve onarım işlemleri sırasında bu devreler çalışırken
koruması olmayan kollektör telleri, kollektör çubukları ya da kollektör kontak bileziği aksamı kullanılmayacak
şekilde tasarımlanmalı ve tesis edilmelidir.
5.3.8.4 İşaretleme ve tanıtma

Özel devreler:
- Madde 5.3.8.2’ye uygun bağlantı kesicinin yakınına yerleştirilen kalıcı uyarı etiketi (etiketleri)
- Bakım kılavuzunda bulunan ilgili bir ifade
- Her bir özel devrenin yakınına yerleştirilen kalıcı bir uyarı etiketi (veya özel devre diğer devrelerden
ayrılmalıdır) veya Madde 14.2.4’e uygun renkle tanımlama
kullanılarak belirgin hâle getirilmelidir.
5.4 İstenmeyen çalışmayı engellemek amacıyla kullanılan anahtarlama cihazları

İstenmeyen çalışmayı engellemek amacıyla kullanılan anahtarlama cihazları tedarik edilmelidir. Vinç bağlantı
kesicisi (Madde 5.3.6) bu fonksiyonu tüm yük kaldırma makinası için yerine getirir.
Bir yük kaldırma makinasının ayrı kısımları üzerinde çalışmanın gerektiği durumlarda ayrı bir bağlantı kesme
gerektiren her parça için ilâve bağlantı kesme cihazları tedarik edilmelidir. Bunların sadece kapatılmış bir
elektriksel çalışma alanına yerleştirilmesi durumunda, bağlantı kesiciler, çıkarılabilir sigorta bağlantıları ve
çıkarılabilir bağlantılar kullanılabilir (Madde 3.22).
Bu tür cihazlar:
- Amaçlanan kullanıma uygun ve uyumlu,

- Uygun şekilde yerleştirilmiş,
- Donanımın hangi kısmı veya devresi (devreleri) için kullanıldığı kolaylıkla anlaşılabilir (örneğin, gerektiği
durumlarda kalıcı bir işaretleme ile),
- Bağlantı kesici cihazların (Madde 5.6’da müsaade edilenler hariç) yetki olmadan, dikkatsizlik sonucu
ve/veya kazara kapatılmasını engellemek için yeterli vasıtalara sahip
olmalıdır.
Başka vasıtalar kullanıldığında (örneğin, bir kumanda devresi ile kapatılan temas ettirici), kapatma amacıyla
kullanılan bu tür vasıtaların sadece aşağıdakileri kapsayan durumlar için kullanılması amaçlanmıştır:
- Makinalarda önemli bir sökme işlemi gerekmediğinde,

- Oldukça kısa bir süre gerektiren düzenlemelerde,
- Aşağıdaki durumlar haricinde elektriksel cihaz üzerinde yapılan herhangi bir iş yoksa:
a) Elektrik çarpması (Madde 6) ve yanmadan kaynaklanan herhangi bir tehlike yoksa,
b) Yapılan iş kapatma vasıtalarını etkisiz hale getirmiyorsa,
c) Yapılan iş, önemsiz türdeki bir iş ise (soketli cihazların mevcut kablolamayı bozmaksızın yer
değiştirilmesi).
Not - Bu standard, inceleme aşamasındaki elektriksel olmayan güç kaynaklarının kapatılması ile ilgili
hükümleri kapsamaz.
5.5 Bağlantıyı kesen elektriksel donanımlar için cihazlar

Çalışmanın elektrik çarpması veya yanma riski olmadan gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla bağlantıyı
kesen (ayıran) elektriksel donanımlar için çeşitli cihazlar bulunmalıdır. Tam bir yük kaldırma makinası için bu
fonksiyonu vinç bağlantı kesicisi (Madde 5.3.6) yerine getirir.
24
İşlemin, yük kaldırma makinasının elektriksel donanımlarının ayrı parçaları üzerinde yapılması gerekiyorsa,
ayrı yalıtma gerektiren her parça için ilâve bağlantı kesme cihazları sağlanmalıdır. Bunların sadece
kapatılmış bir elektriksel çalışma alanına yerleştirilmesi durumunda, bağlantı kesiciler, çıkarılabilir sigorta
bağlantıları ve çıkarılabilir bağlantılar kullanılabilir.
Bu tür cihazlar:
- Amaçlanan kullanıma uygun ve uyumlu,

- Uygun şekilde yerleştirilmiş,
- Donanımın hangi kısmı veya devresi (devreleri) için kullanıldığı kolaylıkla anlaşılabilir (örneğin, gerektiği
durumlarda kalıcı bir işaretleme ile),
- Bağlantı kesici cihazların (Madde 5.6’da müsaade edilenler hariç) yetki olmadan, dikkatsizlik sonucu
ve/veya kazara kapatılmasını engellemek için yeterli vasıtalara sahip
olmalıdır.
5.6 Yetki olmadan, dikkatsizlik sonucu ve/veya kazara olan bağlantılara karşı
koruma
Madde 5.4 ve Madde 5.5’te tanımlanan cihazlar, bunları kapalı konuma veya bağlantısı kesilmiş duruma
(örneğin, asma kilit ile) getiren vasıtalarla teçhiz edilme yeteneğine sahip olmalı, yetki olmadan, dikkatsizlik
sonucu ve/veya kazara olan bağlantılara karşı koruma sağlamak amacıyla bu tür vasıtalarla teçhiz
edilmelidir. Kilitlenemez bağlantı kesme cihazının (örneğin, çıkarılabilir sigorta bağlantıları, çıkarılabilir
bağlantılar) kapatılmış bir elektriksel çalışma alanına yerleştirildiği durumlarda bağlantıya karşı başka
koruma vasıtaları (örneğin, uyarı tabelaları) kullanılabilir.
Ancak, Madde 5.3.2 d) veya e)’ye uygun olarak kullanılan bir fiş/soket birleşimi, çalışmayı yapan kişinin her
an denetimi altında olacak şekilde yerleştirildiği zaman KAPALI konumda kilitleme için kullanılan vasıtaların
sağlanmasına gerek yoktur.
6 Elektrik çarpmasına karşı koruma

6.1 Genel
Elektriksel donanım, kişileri:
- Doğrudan temastan,
- Dolaylı temastan
kaynaklanan elektrik çarpmasına karşı koruma sağlamalıdır.
Bu koruma için tavsiye edilen önlemler, IEC 60364-4-41’den elde edilmiş olup Madde 6.2, Madde 6.3 ve
Madde 6.4’te verilmiştir. Tavsiye edilen bu tür önlemlerin uygun olmadığı durumlarda, IEC 60364-4-41’de
verilen başka önlemler kullanılabilir.
6.2 Doğrudan temasa karşı koruma
6.2.1 Genel
Elektriksel donanımın her bir devresi veya her bir kısmı için Madde 6.2.2 veya Madde 6.2.3’te ve
uygulanabildiği durumlarda Madde 6.2.4’te verilen önlemler uygulanmalıdır. Bu önlemler uygulanabilir
değilse, doğrudan temasa karşı koruma amacıyla IEC 60364-4-41 (Madde 412.2, Madde 412.3 ve Madde
412.4)’de tanımlanan başka önlemler (örneğin, bariyerlerin kullanılması, erişimin uzağına yerleştirme,
engellerin kullanılması, erişimi engelleyen tesisat veya yapım tekniklerinin kullanılması) uygulanabilir.
Donanımlar, özürlü kişiler ve çocuklar da dahil herkese açık olan yerlere yerleştirilmişse, Madde 6.2.3’teki
önlemler veya IP4X veya IPXXD’ye (IEC 60529) karşılık gelen doğrudan temasa karşı korumanın en küçük
koruma derecesine sahip olan Madde 6.2.2’deki önlemler uygulanmalıdır.
6.2.2 Mahfazalarla koruma

Gerilimli kısımlar, Madde 4, Madde 12 ve Madde 15’in ilgili özelliklerine uyan (IEC 60536’ya da bakılmalıdır)
ve doğrudan temasa karşı en IP2X veya IPXXB derecesinde koruma sağlayan (IEC 60529) mahfazalar içine
yerleştirilmelidir.
25
Mahfazanın üst yüzeylerine kolaylıkla erişilebildiği durumlarda, üst yüzeyler tarafından yapılan doğrudan
temasa karşı koruma derecesi IP4X veya IPXXD olmalıdır.
Bir mahfazanın açılması (örneğin, kapılar, kapaklar, örtüler ve benzeri), sadece aşağıdaki şartlardan biri
altında mümkün olmalıdır:
a) Deneyimli veya yetkili kişiler tarafından erişim için bir anahtar veya aletin kullanılması gerekir. Mahfazalı
elektriksel çalışma alanları için belli özellikler uygulanabilir (IEC 60364-4-41, IEC 60364-4-47 veya IEC
60439-1 standardlarından uygun olanına bakılmalıdır).
Kapıların içerisindeki gerilimli kısımlar, doğrudan temasa karşı en az IP1X veya IPXXA koruma derecesine
sahip olmalıdır. Bu tür işlemler için kullanılan cihazlar donanımla bağlantı hâlinde iken yeniden kurulurken
(resetting) veya ayarlanırken dokunulması muhtemel gerilimli kısımlar doğrudan temasa karşı en az IP2X
veya IPXXB koruma derecesine sahip olmalıdır.
b) Mahfaza açılmadan önce mahfaza içindeki gerilimli kısımların bağlantısının kesilmesi.

Bağlantı kesici açıldığı zaman sadece kapının açılabilmesi için ve kapı açıldığı zaman sadece bağlantı
kesicinin kapatılabilmesi için bu işlem bağlantı kesici ile kapının birbirine ara kilitle bağlanması ile elde
edilebilir. Bununla birlikte deneyimli personelin bu ara kilit bağlantısını aşması için tedarikçi tarafından
belirlenen özel bir cihaz veya aleti kullanmasına müsaade edilir. Bu durum için aşağıdakiler sağlanmalıdır:
- Ara kilit bağlantısı aşılırken bağlantı kesicinin her zaman açılması mümkün olmalıdır.
- Kapı kapandığında ara kilit bağlantısı otomatik olarak devreye girmelidir.
Gerilimli kısımlara birden daha fazla kapı ile erişimin sağlandığı durumlarda, bu maddenin amacının
uygulanmasına dikkat edilmelidir.
Bağlantı kesici cihazın (cihazların) kapatılmasından sonra hâlâ tehlike arz eden tüm kısımlar doğrudan
temasa karşı en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi (IEC 60529) ile korunmalıdır. Bu tür kısımlar Madde
17.2’ye uygun bir uyarı işareti ile işaretlenmelidir (İletkenlerin renklerle belirlenmesi için Madde 14.2.4’e
bakılmalıdır).
İşaretleme için bu özelliğin dışında kalanlar:
- Sadece ara kilitleme devrelerine bağlantı sebebiyle tehlike arz edebilen ve Madde 14.2.4’e göre
potansiyel olarak tehlikeye açık olup renkle ayırt edilebilen kısımlar,
- Bağlantı kesicinin besleme uçları ayrı bir mahfaza içine monte edilmişse bu besleme uçları
şeklindedir.
c) Tehlikeye açık kısımların bağlantısı kesilmeden ve bir anahtar ya da bir cihaz kullanılmadan olan açılmalar
sadece, gerilimli tüm kısımlar doğrudan temasa karşı en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi (IEC 60529)
ile korunduğu zaman mümkün olmalıdır. Bariyerlerin bu korumayı sağladığı durumlarda, bariyerler çıkarıldığı
zaman bu bariyerlerin çıkarılması için ya bir çıkarma aleti gerekmeli ya da bu bariyerler tarafından korunan
gerilimli tüm kısımların bağlantısı otomatik olarak kesilebilmelidir.
6.2.3 Gerilimli kısımların yalıtım ile korunması
Yalıtımla korunan gerilimli kısımlar, sadece tahrip edilerek çıkarılabilen yalıtıcı ile tamamen kaplanmalıdır. Bu
tür bir yalıtım, normal kullanım şartları altında maruz kalabileceği mekanik, kimyasal, elektriksel ve ısıl
zorlamalara dayanma yeteneğinde olmalıdır.
Boya, cila, vernik ve benzeri ürünlerin, normal kullanım şartları altındaki elektrik çarpmasına karşı koruma
amacıyla kullanıldıklarında, tek başlarına yetersiz olacaklarına dikkat edilmelidir.
6.2.4 Artık gerilimlere karşı koruma
Besleme kaynağının bağlantısı kesildikten sonra 60 V’tan daha büyük bir artık gerilime sahip tehlikeye açık
kısımlar, kaynak geriliminin bağlantısı kesildikten sonra 5 s içinde 60 V veya daha düşük gerilim değerine
boşalmalıdır. Boşalma hızı, donanımın belli fonksiyonlarını etkilememelidir. 60 µC veya daha düşük değerde
depolanmış yüke sahip bileşenler bu özellikten muaftır. Belirtilen boşalma hızının, donanımın belli
fonksiyonlarını etkilediği durumlarda, tehlikeyi dikkat çeken kalıcı bir uyarı işareti ve mahfaza açılmadan önce
gereken bekleme durumu, sığaları içeren mahfaza üzerine vaya mahfazanın hemen yakınına kolaylıkla
görülebilecek şekilde yerleştirilmelidir.
26
Fişler veya benzeri cihazlar durumunda, bunların geri çekilmesi iletkenlerin (örneğin, pimlerin) bu gerilimlere
maruz kalmasıyla sonuçlanır, boşalma süresi 1 s’yi aşmamalıdır. Aksi taktirde bu tür iletkenler doğrudan
temasa karşı en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi ile korunmalıdır. 1 s’lik boşalma süresi ve IP2X veya
IPXXB koruma dereceleri elde edilemiyorsa (örneğin, kollektör telleri üzerindeki sökülebilir kollektörler,
kollektör çubukları veya kayan halka aksamları durumunda, Madde 13.8.4’e bakılmalıdır), ilâve bağlantı
kesme cihazları veya uygun bir uyarı cihazı kullanılmalıdır.
6.2.5 Bariyerlerle koruma

Bariyerlerle koruma için IEC 60364-4-41’de Madde 441.2’ye bakılmalıdır.
6.2.6 Erişimden uzağa yerleştirme ile veya engellerle koruma

Erişimden uzağa yerleştirme ile koruma için IEC 60364-4-41 Madde 412.4’e bakılmalıdır. Engellerle koruma
için IEC 60364-4-41 Madde 412.3’e bakılmalıdır.
Not - Parmaklıklar bir engel olarak kabul edilir.
IP2X’ten daha düşük koruma derecesine sahip kollektör tel sistemleri veya kollektör çubuk sistemleri için
Madde 13.8.1’e bakılmalıdır.
6.3 Doğrudan olmayan temasa karşı koruma
6.3.1 Genel
Gerilimli parçalar ve çıplak iletken parçalar arasındaki yalıtım arızası durumunda tehlikeli şartları engellemek
amacıyla doğrudan olmayan temasa karşı koruma kullanılır (Madde 3.33).
Elektriksel donanımın her bir devresi veya parçası için Madde 6.3.2 ilâ Madde 6.3.3’e uygun tedbirlerden en
az biri uygulanmalıdır. Kollektör telleri, kollektör çubukları ve kayan halka aksamları, Madde 13.8.1’de verilen
özellikleri sağlamalıdır.
Doğrudan olmayan temasa karşı koruma:
- Tehlikeli dokunma geriliminin oluşumunu engellemek için kullanılan tedbirlerle veya,

- Tehlikeli hale gelebilen dokunma gerilimi ile temas anından önce besleme kaynağının bağlantısının
otomatik olarak kesilmesi ile
elde edilebilir.
Bu tedbirler:
- Besleme kaynağının tipi ve topraklama sistemi arasında,

- Koruyucu bağlama sisteminin farklı elemanlarının empedans değerleri arasında,
- Yalıtım arızasını algılamak için kullanılan koruma cihazlarının karakteristikleri arasında
düzenleme gerektirir.
Not - Koruma tedbirleri ve donanım sınıflar için IEC 60536’ya bakılmalıdır.
6.3.2 Tehlikeli bir dokunma geriliminin oluşumunu engellemek için tedbirler
6.3.2.1 Genel
Tehlikeli bir dokunma gerilimini engellemek için tedbirler:
- Sınıf II donanımın kullanılmasını veya eş değer yalıtımı,

- Elektriksel ayrımı,
- Besleme kaynağının seçimini veya tasarımını
kapsar.
6.3.2.2 Sınıf II donanımın kullanılması ile veya eş değer yalıtım ile koruma
Bu tedbir, temel yalıtımda bir arıza durumunda erişilebilir parçalar üzerinde tehlikeli dokunma gerilimlerinin
oluşumunu engellemek için kullanılır.
27
Bu koruma aşağıda verilen vasıtalardan biri veya daha fazlası ile sağlanır:
- Sınıf II elektriksel cihazların veya aletlerin kullanılması (çift yalıtım, güçlendirilmiş yalıtım veya IEC
60536’ya göre eş değeri bir yalıtım ile),
- IEC 60439-1’e uygun bir toplam yalıtıma sahip anahtar düzenleri ve kontrol düzenlerinin kullanılması,
- IEC 60364-4-41’de yer alan Madde 413.2’ye uygun ilâve yalıtım veya güçlendirilmiş yalıtımın
uygulanması.
6.3.2.3 Elektriksel ayırma ile koruma

Tek bir devrenin elektriksel ayrılması, bu devrenin gerilimli parçalarının temel yalıtımındaki bir arıza sonucu
ortaya çıkacak tehlikeli bir dokunma gerilimini engellemek için kullanılır.
Bu tip koruma için IEC 60364-4-41’de yer alan Madde 413.5’teki özellikler uygulanır.
6.3.2.4 Besleme kaynağı sisteminin tasarımı

Bu koruma, bir toprak arızasının tehlikeli bir dokunma gerilimine yol açmaması için toprağa olan nötr
noktasının yalıtılmış veya yüksek empedansa sahip olacak şekilde tasarımlanmış bir besleme kaynağı
sisteminin kullanılması ile sağlanır.
6.3.3 Besleme kaynağı bağlantısının otomatik olarak kesilmesi ile koruma

Bir dokunma gerilime yol açan tehlikeli bir durumu engellemek için, yalıtım arızası oluşumundan etkilenen
herhangi bir devreyi besleyen kaynağın bağlantısının otomatik olarak kesilmesi kullanılır.
Bu koruma tedbiri:
- Çıplak iletken parçaların koruyucu bağlama devresine bağlanmasından (Madde 8) ve,

- a) TN veya TT sistemlerindeki bir yalıtım arızası durumunda kaynağın bağlantısının otomatik olarak
kesilmesi için koruyucu cihazların kullanılmasından veya,
b) IT sistemlerinin bağlantısının kesilmesinin otomatik olarak başlatılması için artık akım algılaması veya
toprak arıza algılamasının kullanılmasından oluşur. Toprak arızası algılaması kullanılıyorsa, ilk arıza için
otomatik bağlantı kesilmesi yerine, sadece bir alarm sinyalinin başlatılmasına müsaade edilir.
Bu tip koruma için, IEC 60364-4-41’de yer alan Madde 413.1’deki özellikler uygulanır.
6.4 PELV (Koruyucu Ekstra Düşük Gerilim) kullanımı ile koruma
6.4.1 Genel özellikler

PELV kullanımının amacı, sınırlı alan doğrudan temas ve doğrudan olmayan temas sonucunda personeli
elektrik çarpmasına karşı korumaktır.
PELV devreleri aşağıdaki şartların tümünü sağlamalıdır:

a) Anma gerilimi:
- Donanım normalde kuru yerlerde kullanıldığında ve insan vücudunun gerilimli parçalarla geniş alan teması
yapmasının beklenmediği durumlarda, 25 V a.a. k.o.k. veya 60 V dalgalanmasız d.a.’yı veya,
- Diğer tüm durumlarda, 6 V a.a. k.o.k. veya 15 V dalgalanmasız d.a.’yı
aşmamalıdır.
Not - Dalgalanmasız, sinüs biçimli bir dalgalanma gerilimi için %10 k.o.k.’tan daha büyük olmayan bir
dalgalanma içeriği olarak tanımlanır.
b) Devrenin bir tarafı veya devrenin besleme kaynağının bir noktası koruyucu bağlama devresine
bağlanmalıdır.
c) PELV devrelerinin gerilimli parçaları, diğer gerilimli parçalardan elektriksel olarak ayrılmalıdır. Elektriksel
ayrılma, bir güvenlik ayırma transformatörünün birincil ve ikincil devreleri arasında gerekenden daha az
olmamalıdır (Madde 60742).
d) Her bir PELV devresinin iletkenleri, diğer devrelerin iletkenlerinden fiziksel olarak ayrılmalıdır. Bu özellik
uygulanabilir değilse, Madde 14.1.3’teki yalıtım tedbirleri uygulanmalıdır.
e) Bir PELV devresi için fişler ve soket çıkışları aşağıdakilere uymalıdır:
1) Fişler diğer gerilim sistemlerinin soket çıkışlarına girememelidir.
2) Soket çıkışları diğer gerilim sistemlerinin fişlerini kabul etmemelidir.
28
6.4.2 PELV için kaynaklar

PELV kaynağı aşağıda verilenlerden biri olmalıdır:
- Bir güvenlik ayırma transformatörü,

- Güvenlik ayırma transformatörünün sağladığı güvenlik derecesine eş değer bir güvenlik derecesi
sağlayan bir akım kaynağı (örneğin, eş değer ayırma sağlayan sarımlı bir motor jeneratörü),
- Elektrokimyasal bir kaynak (örneğin bir batarya) veya başka bir bağımsız yüksek gerilim devresi kaynağı
(örneğin, dizel bir jeneratör),
- Dahilî bir arıza durumunda bile çıkış terminallerindeki gerilimin Madde 6.4.1’de belirtilen değerleri
aşmamasını sağlayacak, uygun standardlarda belirtilen tedbirlere uyan elektronik bir güç kaynağı.
7 Donanımın korunması
7.1 Genel
Bu madde, donanımın aşağıdaki etkilere karşı korunması için alınacak tedbirleri verir:
- Kısa devreden kaynaklanan aşırı akım,

- Aşırı yük akımı,
- Normal olmayan sıcaklık,
- Besleme gerilimindeki düşüş veya kayıp,
- Motorların aşırı hızlanması,
- Toprak hatası,
- Yanlış faz sırası,
- Şimşek ve anahtarlama ani gerilim artışı sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilim.
Yukarıdaki etkilerden biri, hareketi sağlayan bir motorun durdurulmasına sebep olan bir koruyucu cihazın
çalışmasına yol açıyorsa, otomatik yeniden başlatma engellenmelidir.
Not - Bu kural aşağıdakiler vasıtasıyla sağlanabilir:

- Sadece bütün operatör kontrol cihazları kapalı durumda iken açılan bir vinç anahtarı,
- Otomatik olarak kapalı konuma dönen operatör kontrol cihazları.
Eş güdümlü şekilde çalışan bir grup yük kaldırma makinası veya yük kaldırma makinasının sadece bir
parçası, koruyucu cihazın çalışmasından etkilenir. Bu tür bir çalışma, eş güdümü sağlamak amacıyla uygun
kontrol tepkilerini başlatmalıdır (Madde 9.3.4).
7.2 Aşırı akım koruması
7.2.1 Genel
Bir yük kaldırma makinası devresindeki akımın, herhangi bir bileşenin sınır değerlerini veya iletkenlerin akım
taşıma kapasitesini (hangisi daha küçük bir değer ise) aştığı durumlarda, aşırı akım koruması sağlanmalıdır.
Kullanılacak olan sınır değerler veya ayarlar Madde 7.2.10’da açıklanmıştır.
7.2.2 Kaynak iletkenleri

Kullanıcı tarafından başkaca belirtilmedikçe, elektriksel donanımı besleyen iletkenler için aşırı akım koruma
cihazlarının tedarik edilmesinden elektriksel donanımın tedarikçisi sorumlu değildir.
Elektriksel donanımın tedarikçisi, aşırı akım koruma cihazlarının seçimi için gereken bilgiyi tesisat şeması
üzerinde belirtmelidir (Madde 7.2.10, Madde 18.5 ve Ek A).
7.2.3 Güç devreleri

Madde 7.2.10’a göre seçilen ve aşırı akım algılaması ve aşırı akımın kesilmesi için kullanılan cihazlar, her
gerilimli iletkene uygulanmalıdır.
Nötr iletkenin kesit alanının en azından faz iletkenlerinin kesit alanına eşit veya eş değer olması durumunda,
nötr iletken için aşırı akım algılamasının sağlanmasına ve bu iletken için bir bağlantı kesme cihazına gerek
yoktur. İlgili faz iletkenlerinin kesit alanından daha küçük kesit alanına sahip bir nötr iletken için, IEC 60364-
4-473, Madde 473.3.2.1 b)’de yer alan tedbirler uygulanmalıdır.
29
IT sistemlerinde, nötr iletkenin kullanılmaması tavsiye edilir. Bununla birlikte, nötr iletkenin kullanıldığı
durumda IEC 60364-4-473, Madde 473.3.2.2’de yer alan tedbirler uygulanmalıdır.
7.2.4 Kumanda devreleri

Kaynak gerilimine doğrudan bağlanan kumanda devrelerinin ve kumanda devresi transformatörlerini
besleyen devrelerin iletkenleri, aşırı akıma karşı Madde 7.2.3’e göre korunmalıdır.
Bir transformatörü besleyen ve ikincil sarımın bir ucunun koruyucu bağlama devresine bağlandığı kumanda
devrelerinde, aşırı akım koruma cihazı sadece diğer ikincil devre iletkenlerinde gerekir.
7.2.5 Soket çıkışları ve bunlarla ilişkili iletkenler

Öncelikle bakım donanımlarına güç sağlamak için amaçlanan genel amaçlı soket çıkışlarını besleyen
devreler için aşırı akım koruması sağlanmalıdır.
Bu tür soket çıkışlarını besleyen her bir devrenin topraklanmamış gerilimli iletkenlerinde, aşırı akım koruma
cihazları sağlanmalıdır.
7.2.6 Aydınlatma devreleri

Aydınlatma sağlayan devrelerin tüm topraklanmamış iletkenleri, diğer devreleri koruyan cihazlardan ayıran
aşırı akım koruma cihazlarının tedarik edilmesi ile ortaya çıkan kısa devre etkilerine karşı korunmalıdır.
7.2.7 Transformatörler
Transformatörler, aşırı akıma karşı IEC 60076-5 ve IEC 60742’ye göre uygun şekilde korunmalıdır. Bu tür
koruma (Madde 7.2.10’a da bakılmalıdır):
- Transformatörü manyetikleştiren hücum akımları sebebiyle oluşan olumsuz sekmeyi,

- Transformatör, ikincil terminallerindeki bir kısa devre etkisine maruz kaldığı zaman, transformatörün
yalıtım sınıfı için müsaade edilen değeri aşan bir sarım sıcaklık artışını
engellemelidir.
Aşırı akım koruma cihazının tipi ve ayarı, transformatör tedarikçisinin tavsiyelerine uygun olmalıdır.
7.2.8 Aşırı akım koruma cihazlarının yeri

Aşırı akım koruma cihazı, korunacak olan iletkenin kaynağa bağlandığı noktaya yerleştirilmelidir. Bu durum
mümkün değilse, kaynak iletkenlerinin akım taşıma kapasitesinden daha küçük akım taşıma kapasitesine
sahip olan bu iletkenler için, aşırı akım koruması gerekmez. Ancak aşağıdaki tedbirlerin tümü ile kısa devre
ihtimalini azaltılır:
- İletkenin akım taşıma kapasitesi en az yük için gereken akım taşıma kapasitesine eşittir,
- Aşırı akım koruma cihazlarına bağlanan her bir iletken 3 m’den daha uzun olmamalıdır,
- İletken, bir mahfaza veya boru ile korunur.
Yukarıda verilen üç tedbir uygulanabilir değilse, IEC 60439-1’de verilen tedbirler uygulanmalıdır.
7.2.9 Aşırı akım koruma cihazları

Beyan edilen kısa devre kesme kapasitesi, en azından montaj noktasında beklenen arıza akımına eşit
olmalıdır. Aşırı akım koruma cihazına gelen kısa devre akımının, kaynaktan gelen akımdan daha başka
akımlar ihtiva edebildiği durumlarda (örneğin, motorlardan, güç faktörü düzeltme kapasitörlerinden), bu
akımlar hesaba katılmalıdır.
Gereken kesme kapasitesine sahip başka bir koruma cihazının (örneğin, kaynak iletkenleri için kullanılan bir
aşırı akım koruma cihazı) kaynak tarafına monte edildiği durumda daha düşük bir kesme kapasitesine
müsaade edilir (Madde 7.2.2). Bu durumda, seri bağlı bu iki cihazın enerjisinin (I2t) yük tarafı üzerindeki aşırı
akım koruma cihazına ve bu cihaz tarafından korunan iletkenlere hasar vermeksizin dayanabileceği enerjiyi
aşmaması için, bu iki cihazın karakteristikleri birbiri ile uyumlu olmalıdır (IEC 60947-2, Ek A).
Not - Aşırı akım koruma cihazlarının bu tür bir düzenlemesinin kullanımı, aşırı akım koruma cihazlarının
her ikisinin de çalışması ile sonuçlanabilir.
30
Güç devreleri için aşırı akım koruma cihazları sigortaları ve devre kesicileri kapsar. Korunan devrelerdeki
akımı sınırlamak veya azaltmak için tasarımlanan elektronik cihazlar da kullanılabilir. Sigortaların kullanıldığı
durumlarda, kullanılan ülkede mevcut olan tip seçilmeli veya yedek parçaların tedarik edilmesi için
düzenlemeler yapılmalıdır.
7.2.10 Aşırı akım koruma cihazlarının düzenlenmesi ve sınır değerleri

Sigortaların beyan edilen akımları veya diğer aşırı akım koruma cihazlarının düzenleme akımları mümkün
olduğu kadar düşük seçilmeli, ancak beklenen aşırı akımlar (örneğin, motorların çalışmaya başlaması veya
transformatörlerin enerjilendirilmesi esnasında) için yeterli olmalıdır. Bu koruyucu cihazlar seçilirken, aşırı
akımlar sebebiyle ortaya çıkan hasarlara karşı kontrol anahtarlama cihazlarının korunmasına dikkat
edilmelidir (örneğin, kontrol anahtarlama cihazı kontaklarının kaynakları).
Beyan akımı veya aşırı akım koruma cihazının düzenlenmesi Madde 13.4’e uygun cihaz ile korunacak olan
iletkenlerin akım taşıma kapasitesi ile belirlenir. Bu durumda, korunan devredeki diğer elektriksel cihazların
uyum ihtiyaçları da dikkate alınmalıdır. Bu cihazların tedarikçilerinin tavsiyelerine uyulmalıdır.
7.3 Motorların aşırı yük koruması

Motorların aşırı yük korumasının her bir motor için 2 kW’tan daha fazla olması sağlanmalıdır ve her bir motor
için 2 kW tavsiye edilir. Uygulamada, motorun çalışmasının otomatik olarak kesilmesinin uygun olmadığı
durumlarda (örneğin, ateşleme pompaları), aşırı yük algılaması operatörün cevaplayabileceği bir uyarı sinyali
vermelidir. Aşırı yüklenmeyen motorlar için (örneğin, tork motorları, mekanik aşırı yük koruma cihazları ile
korunan veya uygun şekilde boyutlandırılmış hareket motorları), aşırı yük koruma cihazları dahil
edilmeyebilir. Motorların aşırı yük koruması, aşırı yük koruma cihazları, sıcaklık algılama cihazları veya akım
sınırlama cihazları gibi cihazların kullanılması ile yapılabilir.
Not - Aşırı yük koruma cihazları, bir devrede devrenin beyan edilen tam yükü cinsinden ifade edilen zaman
ve akım ilişkisini belirler (I2t) ve uygun kontrol tepkilerini başlatır.
Aşırı yükün (yüklerin) algılanması (IEC 60034-11’e göre içten ısıl koruma veya akım sınırlaması durumu
hariç), nötr iletkenler haricindeki her bir gerilimli iletkende sağlanmalıdır. Ancak, aşırı yük algılama
cihazlarının sayısı kullanıcının isteğine göre azaltılabilir (Ek A). Tek faza veya d.a. güç kaynaklarına sahip
motorlar için sadece bir topraklanmamış tehlikeye açık iletken üzerinde algılamaya müsaade edilir.
Aşırı yük korumasının, anahtar kapatılarak elde edildiği durumlarda, anahtarlama cihazı gerilimli tüm
iletkenlerin gücünü kesmelidir. Nötr iletkenin anahtarlaması gerekli olmayabilir (Madde 7.2.3).
Özel görev beyan değerlerine sahip motorların (örneğin, hızlı geçiş, kilitleme, yüksek devirde dönme, hassas
delme için kullanılan motorlar) genellikle başlatmak ve kesmek amacıyla kullanıldığı durumlarda, korunacak
olan sarımların zaman sabiti ile karşılaştırılabilir bir zaman sabiti ile aşırı yük koruması sağlanması zor
olabilir. Özel görev motorlarına yerleştirilmek üzere tasarımlanmış uygun koruma cihazlarının kullanılması
tavsiye edilir.
Soğutmaya zarar verilebildiği durumlarda (örneğin, tozlu ortamlarda) içten ısıl korumaya sahip motorların
kullanılması tavsiye edilir (IEC 60034-11). Motorun çeşidine bağlı olarak, faz şartlarının kaybı veya
durdurulmuş rotor altındaki koruma daima içten ısıl koruma ile sağlanmaz ve bu nedenle ilâve bir koruma
sağlanmalıdır.
7.4 Normal olmayan sıcaklık koruması

Normal olmayan sıcaklıklara sebep olma veya bu sıcaklıkları devam ettirme yeteneğine sahip olan ve bu
nedenle bir tehlike şartına yol açabilen direnç ısıtma devresi veya diğer devreler, uygun kontrol tepkisini
başlatmak amacıyla uygun bir algılamaya sahip olmalıdır. Kısa süreli beyan edilmiş veya soğutma ortam
şartlarını kaybetmiş direnç ısıtma devresi buna bir örnektir.
7.5 Besleme kaynağının kesilmesi veya gerilim düşüşüne ve sonradan

yenilenmesine karşı koruma
Besleme kaynağı kesilmesi gerilim düşüşünün, yük kaldırma makinasına veya yüke zarar verilmesi gibi
tehlikeli bir şarta sebep olduğu durumlarda, önceden belirlenmiş bir gerilim seviyesinde düşük gerilim
koruması sağlanmalıdır (örneğin, yük kaldırma makinasının kapatılması). Elle kontrol edilen yük kaldırma
makinası üzerindeki düşük gerilim koruması ihmal edilebilir.
31
Kısa devre süresi boyunca gerilimin kesilmesi veya gerilimdeki düşüş için yük kaldırma makinasının
çalışmasına müsaade edilebildiği durumlarda gecikmeli düşük gerilim koruması sağlanabilir. Düşük gerilim
cihazının çalışması, yük kaldırma makinasının durdurma kumandasının çalışmasını etkilememelidir.
7.6 Motor aşırı hız koruması

Aşırı hızlanmanın ortaya çıkabildiği ve bir tehlike şartına sebep olma ihtimalinin olduğu durumlarda, Madde
9.5’e uygun tedbirler dikkate alınarak aşırı hız koruması sağlanmalıdır. Aşırı hız koruması uygun kontrol
tepkilerini başlatmalıdır.
Not 1 - Bu koruma, örneğin bir merkezkaç anahtar veya hız sınır monitöründen oluşabilir. Aşırı hız koruması,
motorun mekanik hız sınırı veya yükü aşılmayacak şekilde çalışmalıdır.
Not 2 - Örneğin, d.a. motorlarla teçhiz edilmiş yük kaldırma makinası motorlarında aşırı yüksek hız oluşabilir.
7.7 Toprak hatası/artık akım koruması

Bu koruma, Madde 6.3’te belirtildiği gibi otomatik bağlantı kesme için toprak hatası/artık akım koruması
sağlamaya ilâve olarak, aşırı akım korumasının algılama seviyesinden daha düşük seviyedeki toprak hatası
akımları sebebiyle donanıma verilecek hasarı azaltmak için kullanılabilir.
Bu cihazların ayarları, donanımın doğru çalışması ile tutarlı ve mümkün olduğu kadar düşük olmalıdır.
7.8 Faz sırası koruması

Besleme kaynağı geriliminin faz sırasının yanlış olmasının tehlikeli bir şarta veya yük kaldırma makinasında
hasara sebep olabildiği durumlarda koruma sağlanmalıdır.
Not - Yanlış faz sırasına yol açabilen kullanım şartları:

- Bir kaynaktan diğerine aktarılan yük kaldırma makinasını,
- Haricî güç kaynağına bağlanma imkanına sahip hareketli bir vinci
kapsar.
Yardımcı bir elektriksel güç kaynağına (örneğin, onarım için) veya başka bir güç kaynağına (örneğin, acil
durumlarda) bağlantı için çeşitli vasıtalara sahip bir yük kaldırma makinası, doğru bir rotasyon sağlamak için
faz sırasını koruma cihazına sahip olmalıdır.
7.9 Anî ve anahtarlama dalgalanmaları sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilimlere karşı
koruma
Anî veya anahtarlama dalgalanmaları sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilim etkilerine karşı koruma için koruma
cihazları tedarik edilebilir.
Anî dalgalanmalar sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilimlerin bastırılması için kullanılan cihazlar, bu tür koruma
gerektiren tüm donanımların terminallerine çapraz bağlanmalıdır.
Anahtarlama dalgalanmaları sebebiyle ortaya çıkan aşırı gerilimlerin bastırılması için kullanılan cihazlar, bu
tür koruma gerektiren tüm donanımların terminallerine çapraz bağlanmalıdır.
8 Eş potansiyel bağlama
8.1 Genel
Bu madde, koruyucu ve işlevsel bağlamanın her ikisi için özellikleri verir. Bu kavramlar Şekil 4’te
açıklanmıştır.
8.2 Koruyucu bağlama devresi
8.2.1 Genel
Koruyucu bağlama devresi:
- PE terminal (terminaller) (Madde 5.2),
- Elektriksel donanımın ve yük kaldırma makinasının yapısal iletken parçalardan,
- Devrenin parçası olmaları durumunda kayan (sürgü) kontaklar da dahil olmak üzere, yük kaldırma
makinası donanımlarındaki koruyucu iletkenlerden
oluşur.
32
Panoya monteli güç kaynaklarına sahip hareketli vinçlerde, koruyucu devrelerin, tehlikeye açık iletken
parçaların ve haricî iletken parçaların tümü elektrik çarpmasına karşı koruma sağlamak için koruyucu
bağlama terminaline bağlanmış olmalıdır. Hareketli bir vinç, haricî kaynaklara bağlanma yeteneğine de sahip
olduğu zaman koruyucu bağlama terminali, haricî koruma iletkeni için bağlantı noktası olmalıdır.
Not - Elektriksel enerji kaynağı donanımın sabit, hareketli veya taşınabilir parçalarında kendinden yerleşik
olduğu zaman ve bağlanmış herhangi bir haricî kaynak olmadığı zaman (panoya monteli batarya şarj
edicisi bağlanmadığı zaman), bu tür donanımın haricî koruyucu iletkene bağlanması gerekli değildir.
Şekil 4 - Bir yük kaldırma makinasının elektriksel donanımı için eş potansiyel bağlama örneği
Koruyucu bağlama devresinin tüm parçaları, koruyucu bağlama devresinin parçalarından geçecek toprak
hatası akımlarının sebep olabildiği en yüksek ısıl ve mekanik zorlamalara dayanma yeteneğine sahip olacak
şekilde tasarımlanmış olmalıdır.
Yük kaldırma makinasının veya elektriksel donanımın herhangi bir yapısal parçası, IEC 60364-5-54’ün
özelliklerini sağlaması şartıyla koruyucu bağlama devresinin parçası olarak kullanılabilir.
Bir IT dağıtım sistemi kullanılıyorsa, yük kaldırma makinasının yapısı bir toprak hatası denetleme sistemi ile
ilişkili koruyucu bağlama devresinin parçası olarak kullanılmalıdır. Tedarik edilen tüm donanımın Madde
6.3.2.2’ye uygun olduğu durumlarda yapısal bağlama gerekmez.
33
8.2.2 Koruyucu iletkenler

Koruyucu iletkenler Madde 14.2.2’ye uygun olarak tanımlanmalıdır.
Bakır iletkenler kullanılmalıdır. Bakırdan başka bir iletken malzemenin kullanıldığı durumlarda, birim
uzunlukları başına elektriksel direnç, bakır iletken için müsaade edilen direnci aşmamalı ve bu tür iletkenlerin
kesit alanları 16 mm2’den daha az olmamalıdır.
Koruyucu iletkenlerin enine kesit alanı:
- IEC 60364-5-54, Madde 543 veya,

- IEC 60439-1, Madde 7.4.3.1.7’de
verilen özelliklere uygun olarak belirlenmelidir.
Donanımın bu parçasına ilişkin faz iletkenlerinin enine kesit alanı ile ilgili koruyucu iletkenin enine kesit alanı
arasındaki ilişkinin Çizelge 1’e uygun olduğu pek çok durumda bu özellik sağlanır.
8.2.3 Koruyucu bağlama devresinin sürekliliği

Yük kaldırma makinasının ve elektriksel donanımın gerilimli tüm iletken parçaları, koruyucu bağlama
devresine bağlanmalıdır. Bir parçanın herhangi bir sebeple söküldüğü durumlarda (örneğin, rutin bakım için),
kalan parçalar için koruyucu bağlama devresi kesilmemelidir.
Koruyucu bağlama devresinin herhangi bir parçasının direnci, yalıtım arızası durumunda gerilimli parçalar
üzerinde tehlikeli bir temas gerilimi ortaya çıkmayacak şekilde olmalıdır (IEC 60364-5-54, Madde 543.2 ve
Madde 543.3).
Bağlantı ve bağlama noktaları, akım taşıma kapasiteleri mekanik, kimyasal veya elektromekanik etkilerden
etkilenmeyecek şekilde tasarımlanmalıdır. Alüminyum ve alüminyum alaşımlarından yapılmış iletkenler ve
mahfazaların kullanıldığı durumlarda, elektrolitik korozyon problemlerine özel dikkat sarf edilmelidir.
Bükülgen ve sert yapıların metal boruları ve metal kablo kılıfları koruyucu iletken olarak kullanılmamalıdır.
Bununla birlikte tüm bağlantı kablolarının bu tür metal boruları ve metal kılıfları (örneğin, kablo zırhı, kurşun
kılıf) koruyucu bağlama devresine bağlanmalıdır.
Elektriksel donanımın kapaklar, kapılar veya kapak levhalar üzerine monte edildiği durumlarda, koruyucu
bağlama devresinin sürekliliği sağlanmalıdır ve koruyucu bir iletkenin (Madde 8.2.2) kullanılması tavsiye
edilir. Aksi taktirde, düşük bir dirence sahip olacak şekilde tasarımlanmış mandallar, menteşeler veya kayan
(sürgü) kontaklar kullanılmalıdır (Madde 19.2).
Hasara maruz kalan kablolardaki (örneğin, bükülgen uzatma kablosu) koruyucu iletkenin sürekliliği uygun
tedbirlerle (örneğin, izleme) garanti edilmelidir.
Kollektör telleri, kollektör çubukları ve kayan halka aksamları kullanan koruyucu iletkenin sürekliliği için
kullanılan özellikler için Madde 13.8.2’ye bakılmalıdır.
Yük kaldırma makinalarının rayları, koruyucu bağlama devresine bağlanabilir. Ancak, bunlar besleme
kaynağından yük kaldırma makinasına kadar olan koruyucu iletkenin (örneğin, kablo, kollektör teli veya
kollektör çubuğu) yerini almamalıdır.
Farklı yerlerde kullanılması amaçlanan yük kaldırma makinalarının (taşınabilir yük kaldırma makinaları)
elektriksel donanımları, farklı güç kaynağı şartlarını kabul edecek şekilde tasarımlanmalıdır. IT veya TT
sistemleri ile kullanıldıklarında, yük kaldırma makinasının koruyucu bağlama devresi makinanın kullanıldığı
yerin topraklama sistemine bağlanmalıdır.
8.2.4 Anahtarlama cihazlarının koruyucu bağlama devresinden çıkarılması

Koruyucu bağlama devresi, bir anahtarlama cihazı, aşırı akım koruma cihazı (örneğin, anahtar, sigorta) veya
bu tür cihazlar için akım algılama vasıtası kapsamamalıdır. Koruyucu iletkenlerin kesilmesi için müsaade
edilen tek vasıta, belli bir deney ve ölçme amaçları için sadece yetkili ve tecrübeli personel tarafından
tercihan bir alet kullanılarak açılması amaçlanan bağlantı olmalıdır (IEC 60364-5-54, Madde 543.3).
İstisna: Koruyucu bağlama devresini kesmeyen, devrenin herhangi bir parçasındaki tehlikeli gerilim artışını
engelleyen tüm şartlar altındaki elektriksel karakteristiklere sahip ve devrenin performansını etkilemeyen bu
tür cihazların dahil edilmesine müsaade edilebilir.
34
8.2.5 Koruyucu bağlama devresine bağlanması gerekmeyen parçalar
- Elle tutulamadıkları veya geniş yüzeylerine dokunulamadığı ve ölçüleri oldukça küçük olduğu için
(yaklaşık 50 mm x 50 mm’den daha küçük),
- Elektriksel parçalarla teması veya yalıtım arızası mümkün olmayacak şekilde yerleştirildikleri için
bir tehlike oluşturmayacak şekilde monte edilen gerilimli iletken parçaların koruyucu bağlama devresine
bağlanması gerekmez.
Bu, vidalar, perçinler ve isim plâkaları gibi küçük parçalara ve mahfaza içindeki parçalara ölçülerine
bakılmaksızın (örneğin, rölelerin veya kontaktörlerin elektromagnetleri ve cihazların mekanik parçaları)
uygulanır (IEC 60364-4-47, Madde 471.2.2).
8.2.6 Koruyucu bağlama devresinin kesilmesi

Koruyucu bağlama devresinin sürekliliğinin sökülebilir akım kollektörleri veya fiş/soket birleşimleri vasıtaları
ile kesilebildiği durumlarda, koruyucu bağlama devresi elektriksel parçaların bağlantısı kesilmeden önce
kesilmemeli ve herhangi bir elektriksel iletken yeniden bağlanmadan önce koruyucu bağlama devresi
yeniden oluşturulmalıdır. Bu, sökülebilir veya çıkarılabilir fişli birimlere de uygulanır (Madde 14.4.5).
PELV için kullanılananlar hariç olmak üzere, fiş/soket birleşimlerinin metal yuvaları koruyucu bağlama
devresine bağlanmalıdır.
8.2.7 Koruyucu iletkeni bağlama noktaları

Tüm koruyucu iletkenler Madde 14.1.1’e göre sonlandırılmalıdır. Koruyucu iletkeni bağlama noktaları başka
bir fonksiyona sahip olmamalı ve örneğin aletlere ve parçalara bağlantı veya tutturma amacıyla
kullanılmamalıdır.
Her bir koruyucu iletken bağlama noktası IEC 60417-2’deki IEC-5019 sembolü kullanılarak tanıtılmalıdır.
Alternatif olarak, koruyucu iletkenin bağlantısı için kullanılan terminaller YEŞİL ve SARI şeklindeki iki renk
birleşimi ile tanımlanabilir. PE harflerinin kullanımı için Madde 5.2’ye bakılmalıdır.
8.3 İşlemsel amaçlar için bağlama
8.3.1 Genel
İşlemsel bağlamanın amacı:
- Makinanın çalışmasındaki yalıtım arızasının sonucunu (Madde 8.3.2),

- Hassas elektriksel donanımların çalışmasındaki elektriksel bozulmaların sonucunu (Madde 8.3.3)
en aza indirmektir.
8.3.2 Koruyucu devreye bağlama

Yalıtım arızalarının bir sonucu olarak amaç dışı çalışmaya karşı koruma sağlamak için kullanılan bir metot,
Madde 9.1.4’e göre bağlanan kontrol cihazları ile, bir transformatör ile beslenen kumanda devresinin
koruyucu bağlama devresinin bir tarafına bağlanmasıyla elde edilir. Bu bağlantı kumanda devresinin
besleme kaynağında yapılmalıdır.
Madde 6.3.2.2 ve Madde 6.3.2.3’te müsaade edildiği şekilde, cihazların gerilimli iletken parçalarının
koruyucu bağlama devresine bağlanmasının ihmal edilmesi sonucu bu maddedeki güvenlik tedbirlerinin
etkilenmeyeceğine dikkat edilmelidir.
8.3.3 Ortak bir referans potansiyele bağlama

Bozulmaların etkisi, elektriksel donanımdaki yüksek frekanslı sinyaller için referans bir seviye olarak
kullanılan düşük empedanslı bir şebekedeki düşük dirençli bir iletken kullanılarak azaltılabilir (örneğin, şasi
veya toprak düzlemi). Bağlantıların tasarımı, toprak düzlemine olan empedansı mümkün olduğu kadar fazla
azaltacak şekilde olmalıdır. Bu tür sonlandırma noktaları IEC 60417-2’deki IEC-5020 sembolü kullanılarak
tanıtılmalıdır (Şekil 4).
35
Koruyucu bağlama devresi tarafından sağlanandan daha başka bir ortak referans potansiyele bağlantıya
veya haricî bir toprak (gürültüsüz) iletkenine bağlantı için kullanılan terminale yapılan bağlantıya Madde 6 ve
Madde 7’deki özelliklerin sağlanması şartıyla müsaade edilmelidir.
Ortak mod girişimlerini en aza indirmek amacıyla uygulanabildiği durumlarda, PE terminale mümkün olduğu
kadar yakın bir noktaya (Şekil 4 c) veya harici (gürültüsüz) bir toprak iletkenine bağlantı için kendi
terminaline doğrudan bağlanan tek nokta bağlama kullanılmalıdır (Şekil 4 d). Burada, harici (gürültüsüz) bir
toprak iletkenine bağlantı için kendi terminaline doğrudan bağlanan tek nokta bağlama, IEC 60417-2’deki
IEC-5018 sembolü ile tanımlanmalıdır.
9 Kontrol devreleri ve kontrol fonksiyonları

9.1 Kontrol devreleri
Elde kullanılan doğrudan kontrollü cihazlar için uygulanabilir değildir (Madde 3.31).
9.1.1 Kumanda devresi besleme kaynağı

Kontrol devrelerini beslemek için transformatörler kullanılmalıdır. Bu tür transformatörler ayrı sarımlara sahip
olmalıdır. Birkaç transformatör kullanıldığı durumlarda, bu tansformatörlerin sarımlarının ikincil gerilimler faz
olacak şekilde bağlanması tavsiye edilir.
d.a. kontrol devrelerinin koruyucu bağlama devresine bağlandığı durumlarda (Madde 8.2.1), bu devreler a.a.
kumanda devresi transformatörünün ayrı bir sarımından veya başka bir kumanda devresi transformatörü ile
beslenmelidir.
Transformatörler tek bir motor harekete geçiricisine ve en fazla iki kumanda tertibatına (örneğin, ara kilit
cihazı, başlatma/durdurma kontrol istasyonu) sahip makinalar için zorunlu değildir.
Deneye tâbi tutma ve/veya bakım amaçları için birden daha fazla elektriksel hareket motoruna sahip yük
kaldırma makinalarının, kendi güç devrelerini enerjilendirmeksizin bir motor kumanda devresini
enerjilendirmek için vasıtaları mevcut olmalıdır.
9.1.2 Kumanda devresi gerilimleri

Kontrol geriliminin değeri, kumanda devresinin doğru çalışması ile uyumlu olmalıdır. Bir transformatörle
beslendiğinde anma gerilimi 277 V’u aşmamalıdır.
9.1.3 Koruma
Kontrol devreleri, Madde 7.2.4 ve Madde 7.2.10’a göre aşırı akım korumasına sahip olmalıdır.
9.1.4 Kontrol cihazlarının bağlantısı

Bir tarafı koruyucu bağlama devresine bağlanmış (veya bağlanması amaçlanan) kontrol devrelerinde (Madde
7.2.4), elektromanyetik olarak çalıştırılan her bir cihazın işletim bobininin bir terminali (tercihan daima aynı
işaretlemeye sahip) veya herhangi başka bir elektriksel cihazın bir terminali, kumanda devresinin doğrudan
bu tarafına bağlanmalıdır. Bobini veya cihazı çalıştıran kontrol cihazlarının tüm anahtarlama elemanları
(örneğin, kontaklar) bobin veya cihazın diğer terminali ile kumanda devresinin diğer tarafı (örneğin, koruyucu
bağlama devresine bağlanmayan tarafı) arasına takılmalıdır.
Aşağıdaki istisnalara müsaade edilir:
- Koruyucu cihazların kontakları ile üzerinde röle kontaklarının çalıştığı kontrol cihazları arasındaki
iletkenlerin aynı kontrol mahfazasında bulunması ve bağlantının kısa ve toprak hatası ihtimalinin
olmaması şartıyla, koruyucu cihazların kontakları (örneğin, aşırı yük röleleri), koruyucu bağlama
devresine bağlanan taraf ile bobinler arasına bağlanabilir.
- Madde 9.4.3.1’in özelliklerinin sağlandığı durumlarda.
9.2 Kontrol fonksiyonları
9.2.1 Başlatma fonksiyonları

Başlatma fonksiyonları ilgili devreye enerji verilerek çalıştırılmalıdır (Madde 9.2.5.2).
36
9.2.2 Durdurma fonksiyonları

Aşağıda verildiği gibi üç durdurma kategorisi vardır:
- Kategori 0: Yük kaldırma makinasının harekete geçiricilerine verilen gücün anî kesilmesi ile durdurma
(örneğin, kontrollü olmayan durdurma, Madde 3.63).
- Kategori 1: Durdurma işlemi sağlamak için yük kaldırma makinasının harekete geçiricilerinde mevcut
olan güç ile kontrollü durdurma (Madde 3.12) ve durdurma sağlandığında gücün kesilmesi.
- Kategori 2: Yük kaldırma makinasının harekete geçiricilerindeki güç kesilmeden yapılan kontrollü
durdurma.
Not - Acil durdurma ve/veya acil kapama hariç tutularak (Madde 9.2.5.4) ve risk değerlendirmesine bağlı
olarak, güç kesilmesi elektromekanik veya katı hal bileşenler kullanılarak elde edilebilir.
9.2.3 Çalıştırma modları

Her yük kaldırma makinası, yük kaldırma makinasının tipi ve uygulaması ile belirlenen bir veya daha fazla
çalışma moduna sahip olabilir.
Mod seçimi sonucu bir arıza şartı ortaya çıktığında bu tür bir seçim uygun vasıtalarla (örneğin, kumanda
düzeni çalıştırılan bir anahtar, erişim modu) engellenmelidir. Kendiliğinden mod seçimi yük kaldırma
makinasının çalışmasını başlatmamalıdır. Operatör tarafından ayrı bir hareket gerekmelidir.
Güvenlik koruması tüm çalışma modu için etkin kalmalıdır (Güvenlik korumasının özel şartlar altında kalması
için Madde 9.2.4’e bakılmalıdır).
Seçilen çalışma modunun göstergesi sağlanmış olmalıdır (örneğin, mod seçici konumu, gösterge ışığının
tedarik edilmesi, görsel bir gösterim işareti).
9.2.4 Güvenlik korumasının belirli bir süre için ertelenmesi

Güvenlik korumasının belirli bir süre için ertelenmesinin gerektiği durumlarda (örneğin, ayarlama veya bakım
amaçları için), otomatik çalışmayı engelleyecek olan istenen modda güvenlik sağlama (örneğin kilitleme)
yeteneğine sahip mod seçme cihazı veya vasıtası sağlanmalıdır. İlâve olarak aşağıdaki imkanlardan biri
veya daha fazlası sağlanmalıdır:
- Bir durdur-başlat cihazı veya benzer bir kumanda tertibatı ile hareketin başlatılması,
- Bir acil durdurma cihazına ve uygun olduğu durumlarda bir açma cihazına sahip taşınabilir bir kontrol
istasyonu (kablosuz olmayan),
- Hareketin gücünü ve hızını sınırlama,
- Hareket aralığını sınırlama.
9.2.5 Çalışma
9.2.5.1 Genel
Güvenli çalışma için gerekli ara kilitler sağlanmalıdır (Madde 9.3).
Yük kaldırma makinasının herhangi bir şekilde durdurulmasından sonra (örneğin, kilitlenmenin kapanması
durumu, güç beslemesi hatası, batarya değiştirilmesi, kablosuz kontrollü kayıp sinyal şartı) yük kaldırma
makinasının amaç dışı hareketini engellemek için tedbirler alınmalıdır.
Yük kaldırma makinasının yeniden başlatılması, sadece amaçlanmış bir yeniden başlatma komutu ile
mümkün olmalıdır.
9.2.5.2 Başlatma
Bir işlemin başlatılması sadece tüm güvenlik koruyucuları yerinde olduğunda ve Madde 9.2.4’te açıklanan
şartlar hariç olmak üzere tüm güvenlik koruyucuları çalışır durumda olduğu zaman mümkün olmalıdır.
Doğru çalışma sırasını güvenceye almak için uygun ara kilitler sağlanmış olmalıdır.
Bir işlemi başlatmak için birden daha fazla kontrol istasyonunun kullanılmasını gerektiren yük kaldırma
makinaları üzerinde:
- Her bir kontrol istasyonu, elle çalıştırılan ayrı bir başlatma kumanda tertibatına sahip olmalıdır.
- Yük kaldırma makinasının çalışması için gereken tüm şartlar sağlanmış olmalıdır.
37
- Tüm başlatma kontrol cihazları, başlatma işlemine müsaade edilmeden önce kapalı konumda olmalıdır.
- Tüm başlatma kontrol cihazları birbiri ile uyumlu olarak aynı anda harekete geçmelidir (Madde 3.7).
9.2.5.3 Durdurma
Yük kaldırma makinasının fonksiyonel özellikleri ve risk değerlendirmesinin gösterilmesi gerektiği durumlarda
Kategori 0, Kategori 1 ve/veya Kategori 2 durdurmaları sağlanmalıdır (Madde 4.1). Kategori 0 ve Kategori 1
durdurmaları, çalışma modlarına göre işlevsel olmalı (Madde 9.2.3) ve Kategori 0 önceliğe sahip olmalıdır.
Durdurma fonksiyonları, başlatma fonksiyonlarının ilişkisini kesmelidir (Madde 9.2.5.2).
Gerektiği durumlarda, koruyucu cihazlara ve ara kilitlere bağlantı imkanları sağlanmalıdır. Bu tür bir koruyucu
cihaz veya ara kilit, yük kaldırma makinasının durmasına yol açarsa, bu durumun kontrol sistemi mantığına
işaret göndermesi gerekebilir. Durdurma fonksiyonunun yeniden kurulması, herhangi bir tehlike şartı
başlatmamalıdır.
9.2.5.4 Acil durumlar (acil durdurma, acil kapama)
9.2.5.4.1 Genel
Bu standard, Ek C’de listelenen acil durumlarında acil durdurma ve acil kapama fonksiyonları için tek bir
hareketle başlatılan özellikleri belirtir. Acil durdurma fonksiyonu, hareket motorlarının hareketinin
sınırlanmasıdır. Güvenlikle ilişkili diğer fonksiyonlar için Madde 11.3.4’e bakılmalıdır.
Acil durum fonksiyonu sadece tam kablolanmış elektromekanik bileşenlere sahip olmalıdır. İlâve olarak acil
çalışma fonksiyonu elektronik mantığa (donanım veya yazılım) veya şebeke ya da bağlantı haberleşmeleri
üzerindeki komutların iletimine bağlı olmamalıdır.
9.2.5.4.2 Acil durdurma

Yük kaldırma makinaları, en azından hareket motorlarını durduran bir acil durdurma fonksiyonuna sahip
olmalıdır. Bu acil durdurma Kategori 0 durdurma şeklinde çalışmalıdır.
Durdurma fonksiyonlarına ilâve olarak (Madde 9.2.5.3), acil durdurma fonksiyonu aşağıdaki özelliklere sahip
olmalıdır:
- Diğer tüm fonksiyonları ve tüm çalışma modlarını kesmelidir.

- Tehlike şartına (şartlarına) sebep olan hareketli motorların yük kaldırma makinası harekete geçiricilerine
sağladığı güç, başka tehlikeler oluşturmadan (örneğin, durdurma için harici güç gerektirmeyen mekanik
frenler tedbirleri ile) mümkün olduğu kadar çabuk uzaklaştırılmalıdır.
- Yeniden kurma işlemi, bir yeniden başlatma işlemine neden olmamalıdır.
9.2.5.4.3 Acil kapatma

Acil kapatma için fonksiyonel hususlar IEC 60364-4-46’da verilmiştir.
Aşağıdaki durumlarda acil kapatma sağlanmalıdır:
- Doğrudan temasa karşı koruma (kollektör telleri, kollektör çubukları, kayan halka aksamları, elektriksel
çalışma alanlarındaki kontrol düzenleri ile) sadece bunlar uzağa yerleştirilerek veya engellerle sağlanır
(Madde 6.2.6).
- Elektrik sebebiyle ortaya çıkan başka hasar veya tehlike ihtimali vardır.
Acil kapatma yük kaldırma makinasına (vinç besleme anahtarı) veya parçalarına gelen besleme kaynağının
kesilmesi ile bu parçalara bağlanan motorların veya yük kaldırma makinasının acil durmasının etkilenmesiyle
elde edilir.
9.2.5.5 Komut hareketlerinin izlenmesi

Tehlikeli duruma yol açabilen bir yük kaldırma makinasının veya yük kaldırma makinası parçalarının hareketi
veya fonksiyonu izlenmelidir. Elle kontrol edilen yük kaldırma makinalarında bu izlemelerin bir kısmı
operatörler tarafından yapılabilir. Operatör tarafından izlenmesi uygun olmayan şartlar, aşırı hareket
sınırlayıcıları, motor aşırı hız algılaması, mekanik aşırı yük algılaması veya çarpışma giderici cihazlar ihtiva
edebilen vasıtalar gerektirir.
38
9.2.5.6 Bas-çalıştır kumanda tertibatları

Bas-çalıştır kumanda tertibatları, çalışma elde etmek için kumanda tertibatının (cihazlarının) sürekli harekete
geçmesini gerektirmelidir.
9.2.5.7 İki elle kumanda tertibatı

Üç tip iki elle kontrol mevcuttur. Bunların seçimi risk değerlendirmesi ile belirlenir. Bunlar aşağıdaki
özelliklere sahip olmalıdır:
- Tip I: Bu tip aşağıdaki özellikleri gerektirir.

- İki kumanda tertibatı durumu ve bunların iki elle uyumlu olarak aynı anda harekete geçirilmesi,
- Tehlike şartı esnasında sürekli olarak aynı anda harekete geçme,
- Tehlike şartları mevcut olduğunda, yük kaldırma makinası işlevi iki kumanda tertibatından birini veya
her ikisinin de işlevini kesmelidir.
- Tip II: Yük kaldırma makinasının işlevi yeniden başlatılmadan önce kontrol cihazlarının her ikisinin de yol
verilmesini gerektiren Tip I kontrol.
- Tip III: Kontrol cihazlarının aşağıdaki gibi aynı anda harekete geçmesini gerektiren Tip II kontrol:
- Kontrol cihazlarının her biri farklı olan, ancak 0,5 s’yi aşmayan belli bir süre sınırı içinde harekete
geçmesi gerekmelidir (Ek A),
- Bu süre sınırının aşıldığı durumlarda, her iki kumanda tertibatı da işlem yeniden başlatılmadan önce
yol verilmelidir.
9.2.5.8Takviyeli kumanda tertibatı (enabling)

Takviyeli kumanda tertibatı, sürekli olarak tahrik edildiğinde bir yük kaldırma makinasının çalışmasına
müsaade eden ve başlatma kontrolü ile birlikte kullanılan elle çalıştırılan ilâve bir kumanda tertibatıdır.
Takviyeli kumanda tertibatı, sistemin bir parçası olarak sağlandığında, bu cihazın hareketine sadece bir
konumda harekete geçtiğinde müsaade edilecek şekilde tasarımlanmalıdır.
Takviyeli kumanda tertibatı aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
- Kategori 0 veya Kategori 1 durdurmaya bağlanmış olmalı (Madde 9.2.2),

- Ergonomik özellikler dikkate alınarak tasarımlanmış olmalı,
- İki konumlu tip için:
- Konum 1: Anahtarın kapalı fonksiyonu (harekete geçirici çalışmaz),
- Konum 2: Açma fonksiyonu (harekete geçirici çalışır),
- Üç konumlu tip için:
- Konum 1: Anahtarın kapalı fonksiyonu (harekete geçirici çalışmaz),
- Konum 2: Açma fonksiyonu (harekete geçirici orta konumunda çalışır),
- Konum 3: Kapalı fonksiyonu (harekete geçirici eski orta konumunda çalışır).
Konum 3’ten konum 2’ye geri dönüldüğünde bu fonksiyon sağlanmamalıdır.
9.2.5.9 Operatör kontrollü yük kaldırma makinaları

Operatör kontrollü yük kaldırma makinaları, çalıştırma işlemi için bas-çalıştır kontrollerini ya da iki konumlu
açma cihazları (Madde 9.2.5.8) kullanmalıdır. Bu özellik, herhangi bir tehlike şartı oluşturmadığı durumlarda
aşırı hareketi sınırlama cihazlarına sahip kabinden kumandalı yük kaldırma makinalarına uygulanmaz.
9.2.5.10 Elde taşınan doğrudan kontrol cihazları

500 V a.a. ve 7,5 kW’ı aşmayan beyan değerlerinde çalışan yük kaldırma makinaları için elde taşınan
doğrudan kontrol cihazlarına müsaade edilir. Bu cihazlar, Madde 6.3.2.2’ye uygun olarak doğrudan olmayan
temasa karşı korunmalıdır.
9.2.5.11 Operatör kontrol istasyonunun sağlanması

Aynı hareket motoru için birden fazla operatör kontrol istasyonuna sahip bir yük kaldırma makinası üzerinde
(örneğin, kabinden kumandalı ve yerden kontrollü) verilen herhangi bir sürede sadece bir operatör kontrol
istasyonu sağlanmalıdır. Acil durdurma için Madde 9.2.5.4.2 ve Madde 10.7.1’e bakılmalıdır.
Operatör kontrol istasyonunun çalışma durumu göstermesi için vasıtalar sağlanmalıdır.
39
9.2.6 Biraradaki başlatma ve durdurma kontrolleri

Çalıştırıldığı zaman alternatif olarak hareketi başlatan ve durduran basma düğmeleri ve benzer kontrol
cihazları, sadece bir tehlike şartı oluşturmayan fonksiyonlar için kullanılmalıdır.
9.2.7 Kablosuz kontroller
9.2.7.1 Genel
Bu madde, yük kaldırma makinası ile operatör kontrol sistemi (sistemleri) arasındaki komutları ve sinyalleri
iletmek amacıyla kablosuz teknikleri (örneğin, telsiz ve kızıl ötesi) kullanan kontrol sistemlerinin fonksiyonel
özelliklerini ele alır.
Not - Bu tür uygulama ve sistem bütünlüğü hususlarının bir kısmı, haberleşme bağlantıları için kablonun
(örneğin, eş eksenli, bükümlü çift, optik) kullanıldığı seri veri haberleşmesi teknikleri kullanan kontrol
fonksiyonları için de uygulanabilir.
Operatör kontrol istasyonunun besleme kaynağı bağlantısını kolaylıkla kesmek veya uzaklaştırmak için
vasıtalar sağlanmalıdır.
Operatör kontrol istasyonunun yetkisiz kullanımını engellemek amacıyla vasıtalar (örneğin, anahtarla çalışan
bir anahtarlama düzeni, erişim kodu) gerektiği şekilde sağlanmalıdır.
Her bir operatör kontrol istasyonu, bu istasyon tarafından kontrol edilmesi amaçlanan yük kaldırma
makinasının (makinalarının) belirli bir göstergesini taşımalıdır.
Operatör kontrol istasyonu, amaç dışı bir sinyal komutuna sebep olan bir mekanik darbe oluşumu (örneğin,
yere düşme sebebiyle ortaya çıkan) muhtemel olmayacak şekilde tasarımlanmalıdır.
Operatör kontrol istasyonunun düşürülebildiği ve hemen düzeltilemediği durumlarda, operatör çalışma

alanında yük kaldırma makinasının durdurulmasını sağlayan başka vasıtalar (örneğin, acil durdurma ve/veya
acil kapama cihazı (cihazları)) bulunmalıdır.
9.2.7.2 Kontrol sınırlaması

Kontrol komutlarının:
- Sadece kullanılan yük kaldırma makinasını etkilemesini,

- Sadece amaçlanan fonksiyonları etkilemesini
sağlayan tedbirler alınmalıdır.
Yük kaldırma makinasının, kullanılan operatör kontrol istasyonunun (istasyonlarının) sinyallerinden daha
başka sinyallere tepki vermesini engellemek için tedbirler alınmalıdır.
Gerektiği durumlarda yük kaldırma makinasının sadece önceden belirlenmiş bir veya daha fazla yer ya da
bölgedeki operatör kontrol istasyonlarından kontrol edilebilmesi için vasıtalar sağlanmalıdır.
9.2.7.3 Durdurma
Operatör kontrol istasyonları, yük kaldırma makinası üzerindeki acil durdurma fonksiyonunu başlatmak için
ayrı ve açıkça tanımlanabilir vasıtalara sahip olmalıdır (Madde 9.2.5.4.2 ve Madde 10.7.1). Acil durdurma
fonksiyonunu başlatmak için kullanılan bu harekete geçirme vasıtaları acil durdurma cihazı olarak
işaretlenmemeli veya etiketlenmemelidir.
Kablosuz kontrol sisteminin tepki süresi durdurma komutu için 550 ms’yi aşmamalıdır.
Kablosuz kontrolle teçhiz edilmiş bir yük kaldırma makinasının durdurulmasını aşağıdaki durumlarda
otomatik olarak başlatan ve potansiyel tehlike durumunu engelleyen vasıtalara sahip olmalıdır:
- Bir durdurma sinyali alındığında,

- Sistemde bir arıza algılandığında,
- Herhangi bir tehlike şartı oluşmadığı durumlarda yük kaldırma makinasının, kablosuz kontrolün aralığı
dışında kalan önceden programlanmış bir görevi hariç olmak üzere, belirtilen bir zaman periyodu içinde
geçerli bir sinyal alınmamışsa (Ek A).
40
Not - Geçerli bir sinyal, iletişimin oluştuğunu ve devam ettiğini doğrulayan sinyali kapsar. Yük kaldırma
makinasının tahmini kullanımı ve karakteristiklerine göre uygulamadaki süre değeri tipik olarak 0,5 s
ile 2 s arasındadır.
9.2.7.4 Seri veri iletişimi

Güvenlikle ilgili fonksiyonların kontrolünün seri veri aktarımı ile yapıldığı yük kaldırma makinalarında doğru
iletişim, herhangi bir komut sırasında üç hata bitine kadar başarılı olabilen bir hata algılaması metodu
kullanılarak sağlanmalıdır.
Not - IEC 60870-5-1’e uygun hata algılama metotları tavsiye edilir.
9.2.7.5 Birden daha fazla operatör kontrol istasyonunun kullanılması

Yük kaldırma makinasının birden daha fazla operatör kontrol istasyonuna sahip olduğu durumlarda verilen
bir sürede sadece bir kontrol istasyonunun sağlanması için tedbirler alınmalıdır. Operatör kontrol
istasyonunun yük kaldırma makinasının kontrolde olduğunun gösterimi, yük kaldırma makinasının risk
değerlendirmesi ile belirlendiği zamanki yerde sağlanmalıdır.
9.2.7.6 Batarya ile beslenen operatör kontrol istasyonları

Batarya gerilimindeki bir değişim arıza durumuna yol açmamalıdır. Bir veya daha fazla potansiyel tehlike
hareketi batarya ile beslenen bir kontrol istasyonu tarafından kontrol ediliyorsa, batarya gerilimindeki bir
değişim belirtilen sınırları aştığında operatöre açık bir uyarı verilmelidir. Bu şartlar altında, yük kaldırma
makinasının tehlikeli olmayan şartlar altında tutmak amacıyla operatör kontrol istasyonu yeterince uzun süre
fonksiyonel kalmalıdır.
Not - Normalde 10 dakikalık zaman periyodu kabul edilir.
9.3 Koruyucu ara kilitler
9.3.1 Ara kilitlemeli korumanın yeniden kapatılması veya yeniden başlatılması

Ara kilitlemeli korumanın yeniden kapatılması veya yeniden başlatılması, bir tehlike durumuna yol açabildiği
durumlarda yük kaldırma makinasının hareketini ya da çalışmasını başlatmamalıdır.
9.3.2 Aşırı hareket sınırları

Aşırı hareketin bir tehlike şartına sebep olabildiği durumlarda, uygun kontrol işlemini başlatmak için (örneğin,
yük kaldırma makinasının veya ilgili hareket motorunun kapatılması) bir konum algılayıcısı veya sınır
anahtarı sağlanmalıdır (Madde 9.5).
Sınırlama anahtarı, elle çalıştırılan bir yük kaldırma makinasının hareketinin durdurulmasını başlattığı zaman,
sadece zıt yönde bir yeniden başlatma işlemi mümkün olmalıdır.
9.3.3 Yardımcı fonksiyonların çalışması

Yardımcı fonksiyonların doğru çalışması, uygun cihazlarla (örneğin, basınç algılayıcıları ile) kontrol
edilmelidir.
Yardımcı bir fonksiyon için kullanılan bir motor veya cihazın (örneğin, yağlama, soğutucu beslemesi,
talaşların uzaklaştırılması) çalışmamasının bir tehlike şartına veya yük kaldırma makinasında veya yükte bir
hasara sebep olabildiği durumlarda, uygun ara kilitleme sağlanmalıdır.
9.3.4 Farklı işlemler arasındaki ve aykırı hareketler için ara kilitler

Bütün kontaktörler, röleler ve yük kaldırma makinasının kontrol elemanları olan ve aynı anda harekete
geçirildiklerinde bir tehlike şartına sebep olabilen diğer kontrol cihazları yanlış işlemlere karşı kilitlenmiş
olmalıdır.
Tersine çalışabilen kontaktörler (örneğin, bir motorun çalışma yönünü kontrol eden kontaktörler)
anahtarlandıkları zaman kısa devre olmayacak şekilde normal kullanımdaki gibi ara kilitlenmiş olmalıdır.
Güvenlik veya sürekli çalışma için yük kaldırma makinası üzerindeki belli fonksiyonların birbiri ile bağlantılı
olması gerektiği durumlarda, uygun ara kilitler kullanılarak belli bir düzen sağlanmalıdır. Birden daha fazla
kontrolöre sahip olan ve birbiri ile bağlantılı olarak çalışan bir grup yük kaldırma makinası için, kontrolörlerin
gerektiği şekilde birlikte çalışmaları amacıyla tedbir alınmalıdır.
41
Mekanik olarak bağlantı kesme harekete geçiricideki arızanın, ilgili makina harekete geçirici enerjilendirildiği
zaman uygulanan bağlantı kesme işlemine sebep olabildiği ve bir tehlike şartı oluşturduğu durumlarda,
makina harekete geçiricisini kapatmak için ara kilitler sağlanmalıdır.
9.3.5 Ters akımı kesme

Bir motor üzerinde ters akımı kesme kullanılmışsa, bu ters dönme işleminin bir tehlike şartına ya da makina
veya yüke hasara yol açabildiği durumlarda, kesme işlemi sonunda motorun ters yönde çalışmaya
başlamasından kaçınmak amacıyla tedbirler alınmalıdır. Bu amaçla, sadece zamanın fonksiyonu olarak
çalışan bir cihazın kullanılmasına müsaade edilmemelidir.
Bu özellik sadece otomatik olarak çalışan yük kaldırma makinalarına uygulanır.
9.4 Arıza durumunda kontrol fonksiyonları

Elektriksel donanımlardaki arıza veya bozulmaların bir tehlike şartına veya yük kaldırma makinasında hasara
yol açabildiği durumlarda, oluşan tehlikeleri en aza indirmek amacıyla uygun tedbirler alınmalıdır. Gerekli
tedbirler ve bu tedbirlerin ayrı ayrı ya da birarada uygulanması, uygulama ile ilişkili risk seviyesine bağlıdır
(Madde 4.1).
Bu riskleri azaltan tedbirler aşağıdaki hususları kapsar, ancak bu hususlarla sınırlı değildir:
- Yük kaldırma makinasındaki koruyucu cihazlar (örneğin, ara kilitleme koruyucuları, hareket cihazları),
- Elektriksel devrenin koruyucu ara kilitlemesi,
- Onaylanmış devre teknikleri ve bileşenlerinin kullanılması (Madde 9.4.2.1),
- Kısmi veya tam yedek (Madde 9.4.2.2) veya farklılık (Madde 9.4.2.3) şartları,
- Fonksiyonel deneyler için şartlar (Madde 9.4.2.4).
Genellikle, sadece tek arızalar dikkate alınacaktır. Daha yüksek risk seviyeleri durumunda, birden fazla
arızanın bir tehlike durumu ile sonuçlanmamasını sağlamak gerekebilir.
9.4.2 Arıza durumunda riski en aza indirmek için tedbirler
9.4.2.1 Onaylanmış devre teknikleri ve bileşenlerinin kullanılması

Bu tedbirler aşağıdaki hususları kapsar, ancak bu hususlarla sınırlı değildir:
- İşletim amaçları için kontrol devrelerinin koruyucu bağlama devresine bağlanması (Madde 9.4.3.1),
- Madde 9.1.4’e göre kontrol cihazlarının bağlanması,
- Enerjiyi keserek durdurma (Madde 9.2.2),
- Tehlikeye açık bütün iletkenlerin kontrol edilmekte olan cihaza anahtarlanması (Madde 9.4.3.1),
- Pozitif (veya doğrudan) açma işlemine sahip anahtarlama cihazlarının kullanılması (IEC 60947-5-1),
- İstenmeyen işlemlere sebep olan arızaların oluşma ihtimalini azaltacak devre tasarımı.
9.4.2.2 Yedek için şartlar

Kısmî veya tam yedek sağlanarak, elektriksel devredeki tek bir arızanın bir tehlike şartına yol açabilme
ihtimalini en aza indirmek mümkündür. Yedek, normal işletimde etkin olabilir (daimi yedek) veya sadece
işletim fonksiyonu arızalandığı durumlarda koruyucu fonksiyona geçen özel devreler olarak tasarımlanabilir
(daimi olmayan yedek).
Normal işletimde etkin olmayan daimi olmayan yedek kullanıldığı durumlarda, gerektiğinde kontrol
devrelerinin mevcut olmasını sağlamak amacıyla tedbirler alınmalıdır.
9.4.2.3 Çeşitlilik kullanımı

Farklı işletim özelliklerine sahip veya farklı tipteki cihazları kullanan kontrol devrelerinin kullanılması, hatalar
ve/veya arızalardan kaynaklanan tehlike olasılığını azaltabilir. Örneğin:
- Ara kilitlemeli koruyucularla çalıştırılan normalde açık veya kapatılmış kontakların birleşimi,
- Devredeki kumanda devresi bileşenlerinin farklı tiplerinin kullanılması,
- Fazlalık düzenlenimlerindeki elektromekanik veya elektronik devrelerin birleşimi,
- Elektriksel ve elektriksel olmayan sistemlerin birleşimi (örneğin, mekanik, hidrolik, pönamatik)
fazladan bir fonksiyon gerçekleştirebilir veya çeşitlilik sağlayabilir.
42
9.4.2.4 Fonksiyonel deneyler

Fonksiyonel deneyler, kontrol sistemi ile otomatik olarak veya muayene ya da önceden belirlenmiş zaman
aralıklarındaki ve başlangıçtaki deneyler kullanılarak elle veya uygun olduğu şekliyle bunların bir birleşimi ile
yapılabilir (Madde 18.2 ve Madde 19.4).
9.4.3 Toprak hataları, gerilim kesilmeleri ve devre sürekliliğindeki kayıp sebebiyle yetersiz
çalışmaya karşı koruma
9.4.3.1 Toprak hataları

Herhangi bir kumanda devresi üzerindeki toprak hatası, yük kaldırma makinasının amaç dışı yol verilmesine,
tehlikeli hareketlerine sebep olmamalı veya yük kaldırma makinasının durdurulmasını engellememelidir.
Bu özelliği yerine getirmek amacıyla, koruyucu bağlama devresine yapılan bağlantı Madde 8.2’ye uygun
olarak yapılabilir ve cihazlar Madde 9.1.4’te tanımlandığı gibi bağlanabilir. Koruyucu bağlama devresine
bağlanmamış olan ve bir transformatörden beslenen kontrol devreleri, toprak hatasını gösteren veya bir
toprak hatasından sonra devreyi otomatik olarak kesen bir yalıtım izleme cihazı ile teçhiz edilmelidir.
Kumanda devresinin, besleme kaynağının faz iletkenleri arasına veya bir iletkeni ile topraklanmamış ya da
yüksek empedansla topraklanmış bir nötr arasına doğrudan bağlandığı durumlarda, amaç dışı yol verilmesi
durumunda yük kaldırma makinasına hasar verebilen ya da bir tehlike şartı oluşturabilen BAŞLATMA ve
DURDURMA fonksiyonlarını durdurmak için, tehlikeye açık bütün iletkenleri kesen çok kutuplu kontrol
anahtarları kullanılmalıdır.
9.4.3.2 Gerilim kesilmeleri

Madde 7.5’te belirtilen özellikler uygulanmalıdır.
Kontrol sisteminin bir bellek cihazı/cihazları kullandığı durumlarda, bir tehlike şartına yol açabilen herhangi
bir bellek kaybını önlemek amacıyla güç arızası durumunda belli fonksiyonların yerine getirilmesi
sağlanmalıdır (örneğin, değişken olmayan bir bellek kullanılarak).
9.4.3.3 Devre sürekliliğindeki kayıp

Kaydırmalı kontaklara bağlı olarak güvenlikle ilişkili kontrol devrelerindeki süreklilik kaybının bir tehlike
şartına yol açabildiği durumlarda, uygun tedbirler alınmalıdır (kaydırmalı kontakların yedeklenmesi ile).
9.4.4 Hareket kontrol sisteminin yetersiz çalışmasına karşı koruma

Elektrik motoru (motorları) için kapalı bir döngü hareketi kontrol sisteminde, bir tehlike şartına sebep olabilen
makul olmayan kontrol sapmaları otomatik olarak tespit edilmeli, motora (motorlara) sağlanan güç Kategori 0
durdurma ile kapatılmalı ve mekanik kesme/kesmeler uygulanmalıdır (Madde 15.7).
Bir enerji dönüştürücüsü kullanan hidrolik veya pönamatik motorda, enerji dönüştürücüsüne verilen
elektriksel besleme arıza yaparsa hareket durdurulmalıdır.
9.5 Güvenlikle ilgili kontrol devreleri

Bir tehlike şartına yol açabilen ya da yük kaldırma makinasına veya yüke hasar verebilen aşırı hareketi,
hızları ve/veya yükleri tespit eden güvenlikle ilişkili kontrol devreleri, bu tür bir tehlike şartının tespit
edilmesinden sonra kategorisi yük kaldırma makinasının risk değerlendirmesi ve uygulaması ile belirlenen bir
durdurma başlatmalıdır.
Fonksiyonel deneyler, Madde 9.4.2.4’e uygun olmalıdır.
10 Operatör ara yüzü ve yük kaldırma makinasına monte edilen kontrol

cihazları
10.1 Genel
10.1.1 Genel cihaz özellikleri

Bu madde, kontrol mahfazalarının dışına veya kısmen dışına monte edilen cihazlar için özellikleri kapsar.
Bu cihazlar, uygulanabildiği şekliyle seçilmeli, monte edilmeli ve IEC 60073 ve IEC 60447’ye uygun olarak
tanımlanmalı ve kodlanmalıdır.
43
10.1.2 Yerleştirme ve monte etme

Yük kaldırma makinasına monte edilen kontrol cihazları uygulanabildiği şekliyle:
- Servis ve bakım için kolaylıkla erişilebilir,

- Malzemenin kullanılması gibi işlemlerden kaynaklanan hasar ihtimalini en aza indirecek şekilde monte
edilmiş
olmalıdır.
Elle çalıştırılan kontrol cihazlarının harekete geçiricileri:
- Servis verme seviyesinin en az 0,6 m üzerinde olacak ve operatörün normal çalışma konumdan
kolaylıkla ulaşılabilecek,
- Operatör, bu harekete geçiricileri çalıştırırken tehlike durumunda bulunmayacak,
- İstem dışı çalıştırma ihtimali en aza indirilmiş olacak
şekilde seçilmiş ve tesis edilmiş olmalıdır.
10.1.3 Koruma
Operatör ara yüzleri ve yük kaldırma makinasına monte edilen kontrol cihazları amaçlandıkları şekilde monte
edildiklerinde beklenen kullanım zorlamalarına dayanmalıdır. Diğer uygun tedbirlerle birlikte koruma derecesi
(IEC 60529):
- Aşındırıcı sıvıların, buharların veya fiziksel ortamda bulunan gazların etkilerine,

- Kirletici maddelerin girişine (örneğin, talaş, toz, parçacık hâlindeki maddeler)
karşı koruma sağlamalıdır.
İlâve olarak, operatör ara yüzü kontrol cihazları, IPDXX doğrudan temasa karşı en küçük koruma derecesine
sahip olmalıdır (IEC 60529).
10.1.4 Konum algılayıcılar

Konum algılayıcıları (örneğin, konum anahtarları, yakınlık anahtarları), aşırı hareket durumunda hasara
uğramayacak şekilde düzenlenmelidir.
Güvenlikle ilgili fonksiyonlara sahip devrelerde kullanılan konum algılayıcıları pozitif (veya doğrudan) açılma
fonksiyonuna sahip olmalı (IEC 60947-5-1) veya benzer bir güvenilirlik sağlamalıdır (Madde 9.4.2).
10.1.5 Taşınabilir ve asılabilir kontrol istasyonları

Taşınabilir ve asılabilir operatör kontrol istasyonları ve bunlara ait kontrol cihazları, titreşimler ve mekanik
darbeler sebebiyle ortaya çıkan (örneğin, operatör kontrol istasyonu düşerse veya bir cisme çarparsa) yük
kaldırma makinasının kazara çalışma ihtimalini en aza indirecek şekilde seçilmeli ve düzenlenmelidir.
10.2 Basma düğmeleri
10.2.1 Renkler
İtmeli düğme şeklindeki harekete geçiriciler Çizelge 2’ye uygun olarak renklendirilmelidir.
BAŞLATMA/AÇMA harekete geçiricileri için renkler, BEYAZ, GRİ veya SİYAH olmalıdır. Öncelikle BEYAZ
renk tercih edilmekte olup, YEŞİL renge de müsaade edilir. KIRMIZI kullanılmamalıdır.
KIRMIZI renk, acil durdurma ve acil kapama harekete geçiricileri için kullanılmalıdır.
DURDURMA/KAPAMA harekete geçiricileri için renkler, SİYAH, GRİ veya BEYAZ olmalıdır. Öncelikle SİYAH
renk tercih edilmekte olup, YEŞİL renk kullanılmamalıdır. KIRMIZI kullanılmasına da müsaade edilir, ancak
KIRMIZI rengin acil durdurma ve/veya acil kapama cihazının yakınında kullanılmaması tavsiye edilir.
Alternatif olarak BAŞLATMA/AÇMA ve DURDURMA/KAPAMA için kullanılan basma düğmesi şeklindeki

harekete geçiriciler için tercih edilen renkler BEYAZ, GRİ veya SİYAH renklerdir. KIRMIZI, SARI veya YEŞİL
renkler kullanılmamalıdır.
44
Yeniden başlatma için kullanılan basma düğmeleri, MAVİ, BEYAZ, GRİ veya SİYAH olmalıdır. Bu düğmelerin
DURDURMA/KAPAMA düğmeleri olarak da kullanıldığı durumlarda, BEYAZ, GRİ veya SİYAH renkler tercih
edilir. Öncelikle SİYAH renk tercih edilmekle olup, YEŞİL renk kullanılmamalıdır.
Çizelge 2 - Basma düğmeleri için renkler ve anlamları
Renk Anlamı Açıklaması Uygulama örnekleri

KIRMIZI Acil Tehlike durumunda veya acil Acil durdurma;
durumda harekete geçirme Acil fonksiyonun başlatılması
(Madde 10.2.1)
SARI Normal olmayan durum Normal olmayan bir durumda Normal olmayan bir durumu
harekete geçirme engellemek için müdahale:
Kesilmiş olan otomatik bir çevrimin
yeniden başlatılması için müdahele
YEŞİL Normal durum Normal şartları başlatmak için (Madde 10.2.1)
harekete geçirme
MAVİ Zorunlu Zorunlu bir işlem gerektiren Yeniden kurma fonksiyonu
durum için harekete geçirme
BEYAZ Özel bir anlamı yoktur. Acil durdurma için amaçlananBAŞLATMA/AÇMA (tercih edilen)
fonksiyonlar hariç DURDURMA/KAPAMA
çeşitli
GRİ fonksiyonların genel olarak BAŞLATMA/AÇMA
başlatılması DURDURMA/KAPAMA
SİYAH (Not’a bakılmalıdır) BAŞLATMA/AÇMA
DURDURMA/KAPAMA (tercih edilen)
Not - Basma düğmesi şeklindeki harekete geçiricilerinin tanımlanması için ilâve bir kodlama vasıtasının
(örneğin, şekil, konum, yapı) kullanıldığı durumlarda, çeşitli fonksiyonlar için (BAŞLATMA/AÇMA ve
DURDURMA/KAPAMA harekete geçiricileri için BEYAZ).
10.2.2 İşaretlemeler
Madde 17.3’te belirtilen fonksiyonel tanımlamalara ilâve olarak, basma düğmelerinin tercihan harekete
geçiricilerin doğrudan üzerine veya yakınına aşağıdaki sembollerle işaretlenmesi tavsiye edilir.
BAŞLATMA veya DURDURMA veya Alternatif olarak Basıldığında BAŞLATMA

AÇMA KAPAMA BAŞLATMA veya AÇMA ve veya AÇMA ve
DURDURMA veya bırakıldığında DURDURMA
KAPAMA düğmeleri olarak veya KAPAMA düğmeleri
kullanılan basma düğmeleri olarak kullanılan basma
düğmeleri (örneğin, bas-
çalıştır)
60417-2-IEC-5007 60417-2-IEC-5008 60417-2-IEC-5010 60417-2-IEC-5011
10.3 Gösterge ışıkları ve göstergeler
10.3.1 Kullanım modları

Aşağıda verilen türde bilgi vermek amacıyla gösterge ışıkları ve göstergeler kullanılır:
- Gösterge: Operatörlerin dikkatini çekmek veya belli bir işlemin gerçekleştirilmesi gerektiğini göstermek.
Bu modda normalde, KIRMIZI, SARI, YEŞİL ve MAVİ renkler kullanılır.
- Doğrulama: Bir komut veya bir şartı doğrulamak veya bir değişiklik ya da geçiş periyodunu doğrulamak.
Bu modda normalde MAVİ ve BEYAZ renkler kullanılır. Bazı durumlarda YEŞİL renk kullanılabilir.
45
10.3.2 Renkler
Tedarikçi ile kullanıcı arasında başka bir anlaşmaya varılmadıkça, gösterge (pilot) ışığı mercekleri, yük
kaldırma makinasının şartına (durumuna) göre Çizelge 3’e uygun renkle kodlanmalıdır. Aşağıdaki
kriterlerden birine uygun olarak alternatif vasıtalar belirlenebilir (IEC 60073):
- Personelin ve çevrenin güvenliği,

- Elektriksel donanımın durumu.
Çizelge 3 - Yük kaldırma makinasının durumuna göre gösterge ışıkları ve anlamları için kullanılan renkler
Renk Anlamı Açıklama Operatörün işlemi

KIRMIZI Acil Tehlike durumu Tehlike şartı ile ilgili
yapılan acil işlem (örneğin,
acil durdurma çalıştırılarak)
SARI Normal olmayan Normal olmayan durum; İzleme ve/veya müdahele
durum Oluşması muhtemel kritik etme (örneğin, amaçlanan
şart fonksiyon yeniden girilerek)
YEŞİL Normal durum Normal durum İsteğe bağlı
MAVİ Zorunlu Operatör tarafından işlem Zorunlu işlem
gerektiren bir durumun
göstergesi
BEYAZ Nötr KIRMIZI, SARI, YEŞİL, İzleme
MAVİ uygulaması hakkında
şüphe durumunda
kullanılabilen diğer şartlar
10.3.3 Yanıp sönen ışıklar

Daha başka farklılık veya bilgi için ve özellikle ilâve önem vermek amacıyla aşağıdaki amaçlar için anî yanan
ışıklar kullanılabilir:
- Dikkat çekmek,
- Acil bir işlem gerektirmek,
- Komut ve gerçek durumlar arasındaki farkı göstermek,
- İşlemdeki bir değişimi göstermek (geçiş esnasında yanıp sönme).
Daha büyük öneme sahip bilgiler için daha sık yanıp sönen ışıkların kullanılması tavsiye edilir (Tavsiye
edilen yanıp sönme hızı ve darbe/durma oranları için IEC 60073’e bakılmalıdır).
10.4 Aydınlatılmış basma düğmeleri

Aydınlatılmış basma düğmesi şeklindeki harekete geçiriciler, Çizelge 2 ve Çizelge 3’e göre
renklendirilmelidir. Uygun rengin belirlenmesinin güç olduğu durumlarda BEYAZ kullanılmalıdır. Acil
durdurma harekete geçiricileri için KIRMIZI renk ışığın aydınlatmasına bağlı olmamalıdır.
10.5 Döner kontrol cihazları

Potansiyometre ve seçici anahtarlar gibi döner bir elemana sahip cihazlar, sabit elemanın dönmesi
engellenecek şekilde monte edilmelidir. Sürtünme tek başına yeterli olmamalıdır.
10.6 Başlatma cihazları

Yük kaldırma makinası elemanlarının hareketi (örneğin, el arabaları) veya başlatma fonksiyonu başlatmak
için kullanılan harekete geçiriciler, kazara çalışma durumunu en aza indirecek şekilde yapılmış olmalı ve
monte edilmelidir. Bununla birlikte, iki elle kontrol için mantar tipi harekete geçiriciler kullanılabilir.
10.7 Acil durdurma ve/veya acil kapatma için kullanılan cihazlar
10.7.1 Genel
Her bir operatör kontrol istasyonunda, acil durdurma veya acil kapatma için kullanılan bir cihaz yer almalıdır
(İstisna durum için Madde 9.2.7.3’e bakılmalıdır).
10.7.1.1 Acil durdurma

Gerektiği durumlarda ilâve acil durdurma cihazları sağlanmalıdır (örneğin, koruması olmayan halat vinçlerin
yakınında).
46
Gerektiği durumlarda acil durdurma cihazları yük kaldırma makinasının dışarısına da yerleştirilmiş olmalıdır
(örneğin, yükselen vinçler durumunda zemin seviyesinde işletilebilen).
Bütün hareket motorlarının zemin seviyesinden durdurulması örneğin, köprülü vinçler üzerinde ilâve hasara
yol açabilen yük kaldırma makinalarının bu motorları için ayrılmış olabilir ve köprü hareketinin durdurulması
için yeterli olabilir. Zemin seviyesinde, hareketli vinçler üzerinde bu tür cihazlara gerek olmayabilir.
Bu fonksiyon, Şekil 3’te gösterilen anahtarlama cihazlarından biri veya birkaçı ile gerçekleştirilebilir (motor
anahtar düzenleri, vinç anahtarı veya vinç besleme anahtarı).
10.7.1.2 Acil beslemeyi kesme

Vinç besleme anahtarı, cihazın beslemesinin acil kesilmesi fonksiyonunu yerine getirebilmelidir.
Bu cihaz, yük kaldırma makinasının yakınındaki erişilebilir bir yerden doğrudan veya uzaktan kumanda ile
kolay ve çabuk çalıştırılma özelliğine sahip olmalıdır.
Risk değerlendirmesine göre, acil beslemeyi kesme imkanlarının tedarik edilmiş olması, normal kullanımda
tehlikeye açık iletkenlere maruz kalınabilecek diğer yerler için de gerekli olabilir (Madde 9.2.5.4.3 ve Madde
13.8.1).
10.7.2 Acil durdurma ve/veya acil beslemeyi kesme cihaz tipleri

Acil durdurma ve/veya acil beslemeyi kesme cihaz tipleri:
- Anahtarla çalıştırılan bir basma düğmesi,

- Anahtarla çalıştırılan bir çekmeli kordon,
- Mekanik bir koruması olmayan, pedalla çalıştırılan bir anahtar
şeklindedir.
Bu cihazlar kendinden mandallı tipte olmalı ve pozitif (yön) açma hareketine sahip olmalıdır (IEC 60947-5-1).
10.7.3 Acil durdurma ve/veya acil beslemeyi kesme işleminden sonra normal fonksiyona
geri gelme
Acil çalıştırma işlemi için kullanılan bir devrenin normal fonksiyonuna geri gelmesi, bu acil çalıştırma için
kullanılan cihaz elle yeniden başlatılıncaya kadar mümkün olmamalıdır. Bir devrede acil çalıştırma işlemleri
için birden fazla cihazın bulunduğu durumlarda, acil çalıştırma için kullanılan çalışır durumdaki bütün cihazlar
yeniden başlatılıncaya kadar bu devrenin normal fonksiyonuna geri gelmesi mümkün olmamalıdır.
10.7.4 Harekete geçiriciler

Acil durdurma ve/veya acil beslemeyi kesme için kullanılan cihazların harekete geçiricileri KIRMIZI renkte
olmalıdır. Harekete geçiricinin hemen arkasındaki fon SARI renkte olmalıdır. Acil durdurma ve/veya acil
beslemeyi kesme cihazını çalıştıran bir basma düğmesinin harekete geçiricisi palmiye veya mantar başı
tipinde olmalıdır.
10.8 Göstergeler
Göstergeler (örneğin, görsel gösterge birimleri, alarm göstergeleri), operatörün normal konumunda
görülebilecek şekilde seçilmiş ve yerleştirilmiş olmalıdır. Göstergelerin uyarı cihazları olarak kullanıldığı
durumlarda, bu göstergelerin yanıp sönen ışıklı veya dönen tipte olması ve sesli bir uyarı cihazına sahip
olması tavsiye edilir.
11 Elektronik donanımlar
11.1 Genel
Bu madde, programlanabilir elektronik donanımlar da dahil olmak üzere her tür elektronik cihaza, alt
aksamlara, baskılı devre levhalarına, cihazlara ve bileşenlere uygulanır.
11.2 Temel özellikler
11.2.1 Girişler ve çıkışlar

Bütün sayısal giriş ve çıkışların durumunun gösterimi sağlanmalıdır.
47
11.2.2 Eş potansiyel bağlama

Bütün giriş/çıkış askıları (uzaktan veya yerel), işlemci askılar ve güç kaynakları, elektriksel olarak tedarikçinin
şartnamesine uygun ve koruyucu bağlama devresine bağlanmış olmalıdır (Madde 8.2.3).
Çalıştırma amaçları için bazı donanımların koruyucu bağlama devresinden yalıtılması gerektiği durumlarda,
bu tür cihazlar için Madde 8’e uygun olarak bu özellik ihmal edilebilir.
11.3 Programlanabilir donanım
11.3.1 Programlanabilir kontrol ediciler

Programlanabilir kontrol ediciler, ilgili IEC standardlarına uymalıdır (IEC 61131-1 ve IEC 61131-2).
11.3.2 Hafızada tutma ve hafızayı koruma

Hafızanın yetkili olmayan kişiler tarafından değiştirilmesini engelleyen vasıtalar sağlanmalı ve Madde
9.4.3.2’de belirtilen özellikler uygulanmalıdır.
11.3.3 Yazılımın doğrulanması

Programlanabilir mantık kullanan donanımlar, yazılımın ilgili program dokümanına uygun olduğunu
doğrulayan vasıtalara sahip olmalıdır.
11.3.4 Güvenlikle ilgili fonksiyonlarda kullanım

Programlanabilir elektronik donanım, acil durdurma ve/veya acil beslemeyi kesme fonksiyonları için
kullanılmamalıdır (Madde 9.2.5.4).
Güvenlikle ilgili diğer bütün durdurma fonksiyonları için, sıkıca kablolanmış elektromekanik bileşenlerin
kullanılması tercih edilmelidir (örneğin, bu fonksiyon programlanabilir elektronik donanımın çalışmasına bağlı
olmamalıdır). Bu tür fonksiyonlar için programlanabilir elektronik donanımların kullanıldığı durumlarda Madde
9.4’e uygun tedbirler alınmalıdır.
Bu özellikler, izleme, deneme veya bu tür fonksiyonların yedeklenmesi için programlanabilir elektronik
donanımın kullanılmasını engellememeli, ancak bu donanım bu fonksiyonların doğru çalışmasını
engellememelidir.
Not - Kontrol sisteminin yetersiz çalışması sebebiyle önemli bir tehlikenin oluşabildiği durumlarda, tek
kanallı bir programlanabilir elektronik donanımın doğru çalışması üzerindeki güveni kesinleştirmedeki
doğruluk derecesini belirlemek oldukça zordur. Bu durum çözülünceye kadar bu tür bir tek kanallı
cihazın doğru çalıştığını kabul etmek mümkün değildir.
12 Kumanda düzeni: Yerleşimi, montajı ve mahfazaları

12.1 Genel özellikler
Bütün kontrol düzenleri, aşağıda verilen özellikler sağlanacak şekilde yerleştirilmeli ve monte edilmelidir:
- Erişilebilirliği ve bakımı,
- Çalıştırılmasının amaçlandığı şartlar veya dış etkilere karşı koruması,
- Yük kaldırma makinası ve ilgili donanımların çalışması ve bakımı.
12.2 Yerleşim ve montaj

12.2.1 Erişilebilirlik ve bakım
Kumanda düzeninin bütün parçaları, bu parçalar veya kablolar hareket ettirilmeden tanımlanabilecek şekilde
yerleştirilmeli ve yönlendirilmelidir. Doğru çalışma için kontrol edilmesi veya yeniden yerleştirilmesi gereken
parçalar için bu işlemlerin yük kaldırma makinasının diğer parçaları veya diğer donanımlar (açılan kapılar
veya çıkabilen kapaklar hariç) sökülmeden yapılması mümkün olmalıdır. Kumanda düzeni ile ilgili olmayan
terminaller de bu özellikleri sağlamalıdır.
Bütün kontrol düzenleri, ön taraftan çalıştırılmayı ve bakımı kolaylaştıracak şekilde monte edilmelidir. Bir
cihazı sökmek için özel bir aletin gerekli olduğu durumlarda, bu tür bir alet tedarik edilmiş olmalıdır. Düzenli
bakım veya ayarlama için erişimin gerekli olduğu durumlarda, ilgili cihazlar kullanım seviyesinden 0,4 m ile 2
m arasında bir yüksekliğe yerleştirilmiş olmalıdır. Terminallerin, kullanım seviyesinden en az 0,2 m
yükseklikte olması ve bu terminallerin iletkenlere veya kablolara kolaylıkla bağlanabilecek şekilde
yerleştirilmiş olması tavsiye edilir.
48
Çalıştırma, gösterge, ölçme ve soğutma için kullanılan cihazlar haricinde hiçbir cihaz, kapılar üzerine ve
mahfazaların normalde sökülebilen erişim kapakları üzerine monte edilmemelidir.
Kontrol cihazlarının geçmeli düzende bağlandığı durumlarda, bunların birleşimleri tip (şekil), işaretleme veya
tekli ya da birleşim olarak referans tasarımı anlaşılır olmalıdır (Madde 14.4.5).
Normal çalışma esnasında kullanılan geçmeli cihazlar, birbiri ile değiştirilemez özelliğe sahip olmalıdır.
Normal çalışma esnasında kullanılan fiş/soket birleşimleri, engelsiz erişim sağlanacak şekilde yerleştirilmeli
ve monte edilmelidir.
Tedarik edildiği durumlarda deney noktaları:
- Engelsiz erişim sağlanacak şekilde monte edilmeli,

- Dokümantasyona karşılık gelecek şekilde açıkça işaretlenmiş olmalı (Madde 18.3),
- Yeterli şekilde yalıtılmış olmalı,
- Deney donanımı veya vasıtalarının bağlanması için yeterli şekilde aralıklandırılmış olmalı
dır.
12.2.2 Fiziksel ayırma veya gruplandırma

Elektriksel donanımlarla doğrudan bağlantılı olmayan elektriksel olmayan parçalar ve cihazlar, kumanda
düzeni ihtiva eden mahfazalar içine yerleştirilmemelidir. Solenoid valfler gibi cihazlar, (örneğin ayrı bir bölme
içinde) diğer elektriksel donanımlardan ayrılmış olmalıdır.
Aynı yere monte edilen ve besleme gerilimine bağlanan veya besleme gerilimi ve kontrol geriliminin her
ikisine de bağlanan kontrol cihazları, sadece kontrol gerilimlerine bağlanan kontrol cihazlarından ayrı olarak
gruplandırılmalıdır.
Terminaller:
- Güç devreleri,
- İlgili kontrol devreleri,
- Harici kaynaklardan beslenen diğer kontrol devreleri (örneğin, ara kilitleme için)
için gruplara ayrılmış olmalıdır.
Her grup kolaylıkla belirlenebiliyorsa (örneğin, işaretleme, farklı ölçülerin kullanılması, bariyerlerin
kullanılması ile veya farklı renkler ile) bu gruplar bitişik olarak monte edilebilir.
Cihazların yerleri ayarlanırken (ara bağlantılar dahil), bunlar için belirlenen yalıtma aralıkları ve yüzeysel
kaçak yolu uzunlukları, fiziksel ortam şartları veya dış etkiler hesaba katılarak devam ettirilmelidir (IEC
60664-1).
12.2.3 Isınma etkileri

Isı üreten bileşenler (örneğin, ısı depoları, güç rezistörleri), her bir bileşen etrafındaki sıcaklık müsaade
edilen sınırlar içinde kalacak şekilde yerleştirilmiş olmalıdır.
12.3 Koruma dereceleri

Çalıştırılması amaçlanan yük kaldırma makinasının maruz kaldığı harici etkiler hesaba katıldığında (yerleşimi
ve fiziksel ortam şartları), kumanda düzeninin yabancı katı cisimlerin ve sıvıların girişine ve toz, soğutucu ve
talaşa karşı koruması yeterli olmalıdır.
Not 1 - Su girişine karşı koruma dereceleri IEC 60529’da verilmektedir. Diğer sıvılara karşı ilâve koruyucu
tedbirler gerekebilir.
Elektriksel ve mahfazalanmış elektriksel çalışma alanlarındaki anahtar ve kontrol düzenleri en az IP1X

korumasına sahip olmalıdır.
Not 2 - Elektriksel ve mahfazalanmış elektriksel çalışma alanlarındaki doğrudan temasa karşı koruma için
Madde 6.2’ye bakılmalıdır.
49
Elektriksel ve mahfazalanmış elektriksel çalışma alanları dışındaki anahtar ve kontrol düzenleri en az IP2X
korumasına sahip olmalıdır.
İstisna:
Kollektör teli veya kollektör bara sistemleri üzerinde sökülebilir kollektörler kullanıldığı ve IP2X korumasının
elde edilemediği durumlarda Madde 6.2.5’te belirtilen tedbirler uygulanır.
Not 3 - Bazı uygulama örnekleri, tipik olarak mahfazaları tarafından sağlanan koruma dereceleri ile birlikte
aşağıda listelenmiştir:
- Sadece motor starter direnci ve diğer büyük ölçüdeki donanımlar içeren havalandırmalı mahfaza: IP10
- Diğer donanımları içeren havalandırmalı mahfaza: IP32
- Genel endüstride kullanılan mahfaza: IP32, IP43 ve IP54
- Düşük basınçlı su jetleri (hortum) ile temizlenen yerlerde kullanılan mahfaza: IP55
- İnce toza karşı koruma sağlayan mahfaza: IP65
- Kayan halka aksamı ihtiva eden mahfaza:
IP2X
Kurulduğu yerdeki şartlara bağlı olarak başka bir koruma derecesi uygun olabilir.
12.4 Mahfazalar, kapılar ve açıklıklar

Mahfazalar, normal kullanımda karşılaşılması muhtemel nem etkileri gibi ısıl zorlamalara, mekanik ve
elektriksel zorlamalara dayanabilen malzemeler kullanılarak imal edilmiş olmalıdır.
Kapıları ve kapakları sağlamlaştırmak için kullanılan tutturucular kapatılmış tipte olmalıdır. Dahilî olarak
monte edilmiş gösterge cihazlarını gözlemek için kullanılan pencereler, mekanik zorlamalara ve kimyasal
etkilere dayanmaya uygun malzemeden yapılmış olmalıdır (örneğin, dayanıklı cam, 3 mm kalınlığında
polikarbonat levha).
Mahfaza kapıları 0,9 m’den daha geniş olmamalı, en az 95o açılma açısına sahip, tercihan kaldırmalı tipte
düşey menteşelere sahip olmalıdır.
Kapılar, kapaklar, örtüler ve mahfazaların contaları veya eklem yerleri, yük kaldırma makinasının bulunduğu
ortamda yer alan aşındırıcı sıvılar, buharlar veya gazların kimyasal etkilerine dayanmalıdır. Çalışma veya
bakım için açılması ya da sökülmesi gereken kapılar, kapaklar ve örtüler üzerindeki mahfazanın koruma
derecesini devam ettirmek için kullanılan vasıtalar:
- Kapı/kapak veya mahfazaya sağlam bir şekilde tutturulmuş olmalı,

- Kapı veya kapağın değiştirilmesi veya sökülmesi sebebiyle bozulmamalı ve böylelikle koruma
derecesine zarar vermemelidir.
Zemin veya kurulum veya yük kaldırma makinasının diğer parçaları ile ilgili açıklıklar da dahil olmak üzere
mahfazadaki bütün açıklıklar, donanım için belirtilen koruma derecesini sağlayacak şekilde tedarikçi
(tedarikçiler) tarafından kapatılmış olmalıdır. Kablo girişleri için kullanılan açıklıklar aynı yerde kolaylıkla
yeniden açılabilir olmalıdır. Yoğunlaşma sebebiyle ortaya çıkan nemin tahliye edilebilmesi için yük kaldırma
makinası içindeki mahfazaların tabanında uygun bir açıklık sağlanmış olmalıdır.
Elektriksel donanım ihtiva eden mahfazalar ile soğutucu, yağlayıcı veya hidrolik sıvısı ihtiva eden bölümler
arasında veya içerisine yağ, diğer sıvılar ya da toz girebilen bölümler arasında herhangi bir açıklık
olmamalıdır. Bu özellik, yağ içinde çalışacak şekilde özel olarak tasarımlanmış elektriksel cihazlara
(elektromanyetik kenet) ve içerisinde soğutucu kullanılan elektriksel donanımlara uygulanmaz.
Montaj amacıyla mahfazada deliklerin bulunduğu durumlarda, montaj sonrasında bu deliklerin istenen
korumaya zarar vermemesine dikkat edilmelidir.
Normal veya normal olmayan çalışma durumunda, yangın riskine veya mahfaza malzemesinde zararlı bir
etkiye sebep olabilecek yeterli bir yüzey sıcaklığını devam ettirebilen donanımlar:
- Yangın riskine veya zararlı etkiye sebep olmaksızın üretilen bu tür sıcaklıklara dayanan mahfaza içine
yerleştirilmiş olmalı ve,
50
- Yakınındaki donanımdan güvenli ısı dağıtımına müsaade edecek yeterli bir mesafeye yerleştirilmiş ve
monte edilmiş olmalı (Madde 12.2.3) veya,
- Yangın riskine veya zararlı etkiye sebep olmaksızın donanım tarafından yayılan ısıya dayanabilen
malzeme ile başka şekilde ekranlanmış olmalıdır.
12.5 Kumanda düzenine erişim
12.5.1 Geçitler (Pasajlar)

Anahtar ve kumanda düzeninin önündeki ve anahtar ve kumanda düzeni arasındaki geçitlerin en küçük
boyutları, yapısal sebeplerden dolayı (örneğin, yük kaldırma makinası ile bina arasındaki ilişki) düşey yalıtma
aralıklarının uzunlukça 1000 mm’yi aşmayan uzunluklar için 1400 mm’den az olmayan bir uzunluğa
düşürülebilmesi hariç IEC 60364-4-481’de yer alan Madde 481.2.4 ile uyumlu olmalıdır.
Not - IEC 60364-4-481, Madde 481.2.4’te verilen boyutlar tavsiye edilen en küçük boyutlardır. Uygun
çalışma konumları, kaçma kolaylığı, yük kaldırma makinasının hareketliliği gibi diğer hususlar için
daha yüksek değerler benimsenebilir.
12.5.2 Geçitlere erişim

Uzunluğu 20 m ve daha fazla olan çalıştırma ve bakım geçitleri her iki uçtan da erişilebilir olmalıdır. Uzunluğu
20 m’den kısa olan, ancak 6 m’yi aşan geçitler için her iki uçtan erişim tavsiye edilir.
12.5.3 Kapılar
Elektriksel çalışma alanlarına erişim için kullanılan kapılar ve geçitlerdeki kapılar:
- En az 0,7 m genişliğinde ve 2,0 m yüksekliğinde olmalı,

- Dışarıya doğru açılmalı,
- Bir anahtar veya alet kullanmaksızın içeriden açılmaya müsaade edecek vasıtaya (örneğin, panik anında
kullanılan kapı sürgüsü) sahip olmalıdır.
12.5.4 Geçit ve kapı sınırlamaları

Geçitlerin ve/veya kapıların boyutlarının azaltılmasının gerektiği durumlarda, örneğin, kirişleri
sağlamlaştırmak için gereken bölmelerde, bu noktalarda net yükseklik 1400 mm’den az olmayan bir
yüksekliğe ve net genişlik ise 600 mm’den az olmayan bir genişliğe düşürülebilir.
Geçit boyunca tehlikeye açık parçalarla olan istenmeyen temasa karşı koruma için sağlanan vasıtalar, bu
sınırlamaların hemen yakınındaki alanlar için yeterli olmayabilir. Bu noktalarda ilâve vasıtalar gerekli olabilir
(Madde 6.2).
13 İletkenler ve kablolar
İletkenler ve kablolar, çalışma şartlarına (örneğin, gerilim, akım, elektrik çarpmasına karşı koruma, kabloların
gruplanması) ve mevcut dış etkenlere (örneğin, ortam sıcaklığı, su veya korozif maddelerin varlığı, mekanik
zorlamalar (kurulum esnasındaki zorlamalar dahil), yangın tehlikesi) uygun olacak şekilde seçilmiş olmalıdır.
Bu özellikler, aksamların bütün olarak kablolanmasına, alt aksamlara ve ilgili IEC standardlarına (IEC 60439-
1) uygun olarak imal edilmiş ve deneye tâbi tutulmuş cihazlara uygulanmaz.
Kablolar, açık havada (örneğin, dış mekan binaları veya diğer koruyucu yapılar) kullanılan yük kaldırma
makinaları üzerine tesis edildiğinde, bu kablolar dış mekanda kullanıma uygun olmalı (örneğin, UV ışınlarına
dayanıklı, yeterli sıcaklık aralığına sahip) veya uygun şekilde korunmuş olmalıdır.
13.2 İletkenler
Genelde iletkenler bakır olmalıdır. Başka malzemeden yapılmış iletkenler aynı akım taşıma kapasitesine
sahip anma kesit alanına sahip olmalı ve en yüksek iletken sıcaklığı Çizelge 4’te verilen değeri aşmamalıdır.
Alüminyum kullanıldığı durumlarda, kesit alanı en az 16 mm2 olmalıdır.
51
Çizelge 4 - Normal ve kısa devre şartları altında müsaade edilen en yüksek iletken sıcaklıkları
Yalıtkan tipi Normal şartlar altında en yüksek Kısa devre şartları altında en
sıcaklık yüksek kısa süreli iletken
o
C sıcaklığı*
o
C
Polivinil klorür (PVC) 70 160
Kauçuk 60 200
Çapraz bağlı polietilen (XLPE) 90 250
Etilen propilen bileşiği (EPR) 90 250
Silikon kauçuk (SiR) 180 350
Not 1 - Kalayla kaplanmış veya çıplak iletkenler 200 oC’tan daha yüksek sıcaklıklar için uygun
olmadığından, bakır iletkenler, 200 oC’tan daha yüksek en büyük kısa süreli iletken sıcaklıkları için gümüş
veya nikel ile kaplanmış olmalıdır.
Not 2 - Kablo imalâtçısı tarafından verilen verilere uygun olarak, Çizelge 4’te belirtilen en yüksek iletken
sıcaklıklarından daha yüksek sıcaklıklar kullanılabilir. Çalışma şartları dikkate alınmalıdır (örneğin, kablonun
yüzey sıcaklığı).
* Bu değerler, 5 s’den daha uzun bir zaman periyodu için adyabatik davranış kabulüne dayanır.
Sınıf 1 iletkenlerin öncelikle sert, hareket etmeyen parçalar arasında kullanılması amaçlanmış olsa da, kesit
alanının 0,5 mm2’den daha küçük olması şartıyla asgarî düzeyde esnemelerin oluşabildiği durumlarda da bu
iletkenler kullanılabilir. Sıklıkla harekete maruz kalan bütün iletkenler Sınıf 5 veya Sınıf 6’nın bükülgen
sarımlarına sahip olmalıdır (Çizelge B.4).
13.3 Yalıtım
Yalıtım tipleri:
- Polivinil klorür (PVC),

- Kauçuk (doğal ve sentetik),
- Silikon kauçuk (SiR),
- Mineral,
- Çapraz bağlı polietilen (XLPE),
- Etilen propilen bileşiği (EPR)
ihtiva eder, ancak bunlarla sınırlanmamıştır.
İletkenlerin ve kabloların yalıtımının (örneğin, PVC), alev ortaya çıkması veya zehirli ya da korozif duman
yayılması sebebiyle tehlike oluşturabildiği durumlarda, kablo tedarikçisinden elde edilen kılavuza
başvurulmalıdır. Güvenlikle ilgili fonksiyona sahip bir devrenin bütünlüğüne dikkat edilmesi son derece
önemlidir.
Yalıtımın dielektrik dayanımı, 50 V a.a. veya 120 V d.a.’dan daha yüksek gerilimlerde çalışan kablolar için 5
dakika boyunca en az 2000 V a.a. gerektiren deney gerilimi için yeterli olmalıdır. Ayrı PELV devreleri için bu
dielektrik dayanım, 5 dakika boyunca 500 V a.a.’lık deney gerilimi için yeterli olmalıdır (IEC 60364-4-41 Sınıf
III donanım).
Yalıtımın mekanik dayanıklılığı ve kalınlığı, çalışma esnasında veya özellikle borular içinden çekilen kablolar
için döşeme esnasında hasar görmeyecek şekilde olmalıdır.
13.4 Normal kullanımda akım taşıma kapasitesi

İletkenlerin ve kabloların akım taşıma kapasitesi aşağıda belirtilen özelliklerin her ikisi ile belirlenir:
- Mümkün olan en yüksek kararlı durum akımı veya fasılalı çalışma uygulamaları için ısıl eş değer k.o.k.
akımı altında müsaade edilen en yüksek iletken sıcaklığı (Madde B.2),
- Kısa devre şartları altında müsaade edilen en büyük kısa süreli iletken sıcaklığı.
Bir iletkenin kesit alanı, kablo imalâtçısı tarafından başkaca belirtilmedikçe yukarıdaki şartlar altında iletken
sıcaklığı Çizelge 4’te verilen değeri aşmayacak şekilde olmalıdır.
52
Kararlı durum şartları altında mahfazalar ve donanımın ayrı parçaları arasındaki PVC yalıtılmış kablolama
için akım taşıma kapasiteleri Çizelge 5’te verilmiştir. Fasılalı çalışma uygulamalarında kullanılan iletkenlerin
ve kabloların seçiminde ısıl eş değer k.o.k. akımının hesaplanması için Madde B.2’ye bakılmalıdır.
İletken kesit alanı, IEC 60364-5-523’e uygun olarak seçilebilir.
13.5 Gerilim düşmesi

Vinç besleme anahtarından motorlara olan veya bir dönüştürücü ile çalıştırılan motor durumunda vinç
besleme anahtarından dönüştürücünün hat tarafına olan gerilim düşmesi, normal çalışma şartları altında
anma geriliminin %5’ini aşmamalıdır. Bu özelliği sağlamak amacıyla Çizelge 5’ten elde edilen daha büyük
kesit alanına sahip iletkenler kullanmak gerekebilir.
Not - Daha fazla bilgi mevcut değilse gerilim düşmesi, en yakındaki en büyük motorun anma akımı ile
birleştirilen en büyük motorun başlatma akımı kullanılarak hesaplanabilir. Ortak bir besleme
kaynağından beslenen birden fazla yük kaldırma makinası varsa, verilen kullanım şartlarına uygun
olarak bir eş zamanlılık faktörü kullanılabilir.
Çizelge 5 - Farklı yalıtma metotları için +40oC’luk ortam hava sıcaklığındaki kararlı durum şartları altında
bulunan PVC yalıtılmış bakır iletken veya kabloların akım taşıma kapasitesi (IZ)
Yalıtma metodu (Madde B.1.2)

Kesit alanı B1 B2 C E
mm2 Akım taşıma kapasitesi IZ
A
0,75 7,6 - - -
1,0 10,4 9,6 11,7 11,5
1,5 13,5 12,2 15,2 16,1
2,5 18,3 16,5 21 22
4 25 23 28 30
6 32 29 36 37
10 44 40 50 52
16 60 53 66 70
25 77 67 84 88
35 97 83 104 114
50 - - 123 123
70 - - 155 155
95 - - 192 192
120 - - 221 221
Elektronik (çift)
0,2 - - 4,0 4,0
0,3 - - 5,0 5,0
0,5 - - 7,1 7,1
0,75 - - 9,1 9,1
Not 1 - 40oC’tan farklı ortam sıcaklıkları için Çizelge B.1’de verilen değerler kullanılarak akım taşıma
kapasiteleri düzeltilmelidir.
Not 2 - Gruplanmış kablolar/iletkenler için azaltma faktörleri Çizelge B.2’de verilmiştir.
Not 3 - 10 mm2’ye kadar olan çok damarlı kablolar için azaltma faktörleri Çizelge B.2’de verilmiştir.
Not 4 - Bu değerler, makaralar üzerine sarılan bükülgen kablolara uygulanmaz. Madde 13.7.3’e
bakılmalıdır.
Not 5 - Diğer kabloların akım taşıma kapasiteleri için IEC 60364-5-523’e bakılmalıdır.
13.6 En küçük kesit alanı

Yeterli mekanik dayanıklılığı sağlamak amacıyla, iletkenlerin kesit alanı Çizelge 6’da verilen değerlerden
daha az olmamalıdır. Bununla birlikte, gerek görüldüğü durumlarda, yeterli mekanik dayanıklılık başka
vasıtalarla elde edilmişse ve çalışmada bir düzensizlik mevcut değilse Çizelge 6’da verilenlerden daha küçük
kesit alanlarına sahip iletkenler kullanılabilir.
53
Çizelge 6 - Bakır iletkenlerin en küçük kesit alanları
Yerleşim Uygulamalar İletkenlerin ve kabloların tarifi

Tek Tek İki damarlı İki damarlı Üç veya daha
damarlı damarlı ekranlanmış ekranlanmamış fazla damarlı
(Bükümlü) (Som) ekranlanmış
veya
ekranlanmamış
Dış Bükülgen 1 1,5 0,75 0,75 0,75
mahfazalar olmayan güç
kabloları
Sıklıkla harekete 1 - 1 1 1
maruz kalan
makina
parçalarına
yapılan
bağlantılar
Kontrol 1 1,5 0,3 0,5 0,3
devrelerindeki
bağlantılar
Veri iletişimi - - - - 0,08
kabloları
İç Bükülgen 0,75 0,75 0,75 0,75 0,75
mahfazalar olmayan güç
kabloları
Kontrol 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
devrelerindeki
bağlantılar
Veri iletişimi - - - - 0,08
kabloları
Not - Bütün kesit alanları mm2 cinsindendir.
13.7 Bükülgen kablolar
13.7.1 Genel
Bükülgen kablolar Sınıf 5 veya Sınıf 6 iletkenlere sahip olmalıdır (Çizelge B.4).
Aşırı işlemlere maruz kalan kablolar, aşağıda verilenlere karşı korunmak üzere imal edilmiş olmalıdır:
- Mekanik kullanım ve sert yüzeyler üzerinde sürüklenme sebebiyle ortaya çıkan aşınma,
- Kılavuzsuz kullanma sebebiyle ortaya çıkan dolaşma,
- Kabloyu, kablo makaraları üzerine sararken ortaya çıkan zorlamalı kılavuzlama ve kılavuz
makaralarından kaynaklanan zorlama.
Not 1 - Bu gibi şartlar için kullanılan kablolar, ilgili ulusal standardlarda belirtilmiş olmalıdır.
Not 2 - Başka bir düzlemde bükülme sonucu ortaya çıkan yüksek gerilme zorlamaları, küçük yarıçaplar gibi
istenmeyen çalışma şartlarının ve/veya alışılmış çalışma çevrimlerinin çakıştığı durumlarda kablonun
kullanım ömrü azalır.
13.7.2 Mekanik sınır değerler

Yük kaldırma makinasının kablo taşıma sistemi, yük kaldırma makinasının çalışması esnasında
iletkenlerdeki gerilme zorlaması mümkün olduğu kadar düşük olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır. Bakır
iletkenlerin kullanıldığı durumlarda iletkenin kesit alanındaki gerilme zorlaması 15 N/mm2’yi aşmamalıdır.
Uygulama gerekliliği sebebiyle 15 N/mm2’lik gerilme zorlaması sınırı aşılmışsa, özel imalât özelliklerine sahip
kablolar kullanılmalı ve müsaade edilen en büyük gerilme şiddeti için kablo imalâtçısı ile anlaşmaya
varılmalıdır.
Bakır veya başka malzemelere sahip bükülgen kablo iletkenleri için müsaade edilen en büyük gerilme
hususunda kablo imalâtçısı ile anlaşmaya varılmalıdır.
54
Not - İletkenlerin gerilme zorlaması aşağıda verilen şartlardan etkilenir:

- İvmelenme kuvveti,
- Hareket hızı,
- Kablonun hareketsiz (asılı) kütlesi,
- Kılavuzlama metodu,
- Kablo makara sisteminin tasarımı.
13.7.3 Makara üzerine sarılan kabloların akım taşıma kapasitesi

Makaralar üzerine sarılacak olan kablolar, makara üzerine tamamen sarıldıkları ve normal servis yükünü
taşıdıkları zaman müsaade edilen en büyük iletken sıcaklığı aşılmayacak şekilde enine kesitli iletkenlere
sahip olacak şekilde seçilmiş olmalıdır.
Makaralar üzerine tesis edilmiş dairesel enine kesite sahip kablolar için serbest havadaki en büyük akım
taşıma kapasitesi Çizelge 7’ye uygun şekilde azalmalıdır (Ayrıca, IEC 60621-3, Madde 44’e de bakılmalıdır).
Not - Kabloların serbest havadaki akım taşıma kapasitesi, imalâtçının tanıtmalığında ve ilgili ulusal
standardlarda bulunabilir.
Çizelge 7 - Makaralar üzerine sarılmış kablolar için azaltma faktörleri
Makara tipi Kablo tabakalarının sayısı

Yok 1 2 3 4
Silindirik - 0,85 0,65 0,45 0,35
havalandırmalı
Radyal 0,85 - - - -
havalandırmalı
Radyal 0,75 - - - -
havalandırmasız
Not 1 - Radyal tipteki makara, spiral şeklindeki kablo tabakalarının birbirine oldukça yakın olarak
aralıklandırılmış flanşlar arasına yerleştirildiği makara tipidir. Makara, sıkı flanşlarla tutturulmuşsa
havalandırmasız olarak, flanşlar uygun aralıklara sahipse havalandırmalı olarak tanımlanır.
Not 2 - Havalandırmalı silindir makara, kablo tabakalarının birbirine oldukça geniş olarak aralıklandırılmış
flanşlar arasına yerleştirildiği makara tipidir. Makara ve en son flanş havalandırma açıklıklarına sahiptir.
Not 3 - Azaltma faktörlerinin kullanımı için kablo ve kablo makarası imalâtçısı arasında anlaşmaya varılmış
olması tavsiye edilir. Anlaşmaya bağlı olarak başka faktörler de kullanılabilir.
13.8 Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları
13.8.1 Doğrudan temasa karşı koruma

Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları, örneğin, vinç rayı boyunca veya vinç kirişi
boyunca olan geçitler vasıtasıyla yük kaldırma makinasına normal erişim esnasında, aşağıda verilen
tedbirlerden biri uygulanarak doğrudan temasa karşı koruma elde edilecek şekilde tesis edilmeli veya
mahfazalanmalıdır:
- Tehlikeye açık parçaların kısmi yalıtımı ile koruma. Bu, tercih edilen bir tedbirdir.
- En az IP2X koruma derecesine sahip mahfazalar veya bariyerlerle koruma (IEC 60364-4-41, Madde
441.2).
Mahfaza veya bariyerlerin kolaylıkla erişilebilen yatay üst yüzeyleri, en az IP4X koruma derecesine sahip
olmalıdır (IEC 60364-4-41, Madde 441.2.2).
Gereken koruma derecesinin elde edilemediği durumlarda, aşağıda verilen ilâve koruma tedbirlerinden biri
uygulanmalıdır:
a) Madde 9.2.5.4.2’ye uygun olarak gerilimli parçaları acil kapama ile birarada menzil dışına yerleştirerek
koruma (IEC 60364-4-41, Madde 412.4). Bu durum uygun değilse,
b) Şekil 5a, Şekil 5b veya Şekil 5c’de verilen sınırlarla (ISO 13852’den elde edilen) uyumlu olarak koruma.
Bu tedbirin, özel şartlar mevcut olduğunda (örneğin, çelik millerin sıcak kısımları veya kimyasal
tesislerde) ve sadece yetkili kişilerin erişebildiği alanlarda kullanılması amaçlanmıştır.
55
Şekil 5a - Yük kaldırma makinası rayının ortasından kirişin kenarına olan mesafenin 300 mm’den az olduğu
durumlarda kollara erişim sınırı
Şekil 5b - Yük kaldırma makinası rayının ortasından kirişin kenarına olan mesafenin en az 300 mm olduğu
durumlarda kollara erişim sınırı
Şekil 5c – İlâve engeller kullanıldığı durumlarda kollara erişim sınırı
Şekil 5 - Kollara erişim sınırları
56
Not - Koruması olmayan kollektör telleri veya kollektör baralarına yerleştirilen engeller için örnekler,
koruma rayları, delikli ekranlardır.
Kollektör telleri ve kollektör baraları:
- Özellikle koruması olmayan kollektör telleri ve kollektör baraları için, çekmeli kordonlu anahtarların
kordonları, zorlamayı giderici aletler ve motor zincirleri gibi iletken parçalarla teması engelleyecek,
- Sallanmakta olan yüke gelecek hasarı engelleyecek
şekilde yerleştirilmiş ve/veya korunmuş olmalıdır.
Kollektör telleri veya kollektör baraları için sağlanan koruma derecesinin yeterli olmadığı durumlarda (akım
kollektörlerine bitişik), ilâve vasıtalar (ilâve engeller) sağlanmalıdır.
Farklı vinç bağlantı kesicisi devreleri, kollektör telleri, kollektör baraları veya kayan halka aksamları
kullanıyorsa, her bir alt devre sistemi doğrudan temasa karşı en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi ile
korunmalıdır (IEC 60529).
13.8.2 Koruyucu iletken devreleri

Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamlarının, koruyucu bağlama devresinin parçası olarak
tesis edildiği durumlarda, bunlar normal işletimde akım taşımamalıdır. Bu nedenle, koruyucu iletkenin (PE)
ve nötr iletkenin (N) her biri ayrı bir kollektör teli, kollektör barası veya kayan halka kullanmalıdır. Sürgü
kontaklar kullanan koruyucu iletken devresinin sürekliliği uygun tedbirler alınarak (örneğin, akım kollektörü,
süreklilik izlemesi çoğaltılarak) güvence altına alınmalıdır.
13.8.3 Koruyucu iletken akım kollektörleri

Koruyucu iletken akım kollektörleri, diğer akım kollektörleri ile değiştirilemeyecek yapı veya şekle sahip
olmalıdır. Bu tür akım kollektörleri sürgü kontak tipinde yapılmalıdır.
13.8.4 Bağlantı kesme fonksiyonuna sahip açılıp kapanabilir akım kollektörleri

Bağlantı kesme fonksiyonuna sahip açılıp kapanabilir akım kollektörleri, koruyucu iletken devresi sadece
tehlikeye açık iletkenlerin bağlantısı kesildikten sonra kesilecek ve herhangi bir iletken yeniden bağlanmadan
önce koruyucu iletken devresinin sürekliliği yeniden sağlanacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır (Madde
8.2.6).
13.8.5 Havadaki yalıtma aralığı

Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamlarına ait kendi iletkenleri ile bitişik sistemler ve
bunların akım kollektörleri arasındaki yalıtma aralıkları, kirlilik derecesi 3 şartları altında çalışmaya uygun
olmalıdır (IEC 60664-1, Madde 2.5).
13.8.6 Yüzeysel kaçak yolu uzunlukları

Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamlarına ait kendi iletkenleri ile bitişik sistemler ve
bunların akım kollektörleri arasındaki yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, kirlilik derecesi 3 şartları altında
çalışmaya uygun olmalıdır (IEC 60664-1, Madde 2.5).
Aşırı tozlu, nemli veya korozif ortamlarda aşağıdaki yüzeysel kaçak yolu uzunluğu özellikleri uygulanır:
- Koruması olmayan kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları, en az 60 mm’lik yüzeysel
kaçak yolu uzunluğuna sahip yalıtıcılarla teçhiz edilmiş olmalıdır.
- Mahfazalanmış kollektör telleri, yalıtılmış çok kutuplu kollektör baraları ve yalıtılmış ayrı kollektör baraları
en az 30 mm’lik yüzeysel kaçak yolu uzunluğuna sahip olmalıdır.
İstenmeyen ortam şartları sebebiyle (örneğin, iletken toz birikimi, kimyasal etki), yalıtım değerlerinde
kademeli bir azalmayı engellemek için özel tedbirlerle ilişkili olarak imalâtçının tavsiyelerine uyulmalıdır.
13.8.7 İletken sistemini bölme

Kollektör telleri veya kollektör baralarının, bunlar yalıtılmış bölümlere ayrılabilecek şekilde düzenlendiği
durumlarda, bitişik bölümlerin akım kollektörleri tarafından enerjilendirilmesini engellemek için uygun tasarım
tedbirleri kullanılmalıdır.
57
13.8.8 Kollektör telleri, kollektör bara sistemleri ve kayan halka aksamlarının yapısı ve tesis
edilmesi
Güç devreleri için kullanılan kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları, kontrol devreleri için
kullanılanlardan ayrı olarak gruplandırılmış olmalıdır.
Kollektör telleri, kollektör baraları ve kayan halka aksamları, mekanik kuvvetlere ve kısa devre akımlarının ısıl
etkilerine herhangi bir hasara uğramadan dayanma yeteneğine sahip olmalıdır.
Toprak altına veya zemin altına döşenmiş kollektör telleri ve kollektör bara sistemleri için kullanılan
sökülebilir kapaklar, bir kişi tarafından bir alet yardımı olmaksızın açılamayacak şekilde tasarımlanmış
olmalıdır.
Kollektör baralarının ortak bir metal mahfazaya tesis edildiği durumlarda, mahfazanın ayrı bölümleri birarada
bağlanmış olmalı ve uzunluğa bağlı olarak birkaç noktada topraklanmış olmalıdır. Toprak altına veya zemin
altına döşenmiş kollektör baralarının metal kapakları da birarada bağlanmış olmalı ve topraklanmalıdır.
Not - Kapaklara veya metal mahfazaların kapak levhalarına veya zemin altı borulara yapılan eş potansiyel
bağlama veya koruyucu iletken bağlantısı için sürekliliği sağlamak amacıyla sıradan metal
menteşelerin yeterli olduğu düşünülür.
Toprak altı ve zemin altı kollektör bara boruları, tahliye imkanlarına sahip olmalıdır.
14 Kablolama uygulamaları
14.1 Bağlantılar ve yön

Özellikle koruyucu bağlama devresine ait olmak üzere bütün bağlantılar istem dışı meydana gelen
gevşemelere karşı sağlamlaştırılmış olmalıdır.
Bağlantı vasıtaları, sonlandırılacak olan iletkenlerin yapısı ve kesit alanı için uygun olmalıdır. Alüminyum
veya alüminyum alaşımı iletkenler için elektrolitik korozyon problemlerinin engellenmesine dikkat edilmelidir
(Madde 13.2).
Bir terminale iki veya daha fazla iletkenin bağlanmasına, terminal sadece bu amaç için tasarımlanmışsa
müsaade edilmelidir. Bununla birlikte, bir terminal bağlantı noktasına sadece bir koruyucu iletken
bağlanmalıdır.
Lehimlenmiş bağlantılara, terminallerin sadece lehimlemeye uygun olması durumunda müsaade edilmelidir.
Terminal blokları üzerindeki terminaller, şemalar üzerindeki işaretlemelere karşılık gelecek şekilde açıkça
tanımlanmış olmalıdır.
Bükülgen iletkenler ve kabloların tesisi, sıvılar sabitleyicilerden dışarı tahliye edilecek şekilde yapılmış
olmalıdır.
İletken demetini muhafaza etmek için kullanılan vasıtalara sahip olmayan terminaller veya cihazlardaki
iletkenler sonlandırılırken, bu tür vasıtalar tedarik edilmiş olmalıdır. Bu amaç için lehim kullanılmamalıdır.
Ekranlanmış iletkenler, iletken demetinin yıpranmasını engelleyecek ve kolaylıkla bağlantısının kesilmesine

müsaade edecek şekilde sonlandırılmış olmalıdır.
Tanıtım etiketleri okunaklı, kalıcı ve fiziksel ortama uygun olmalıdır.
Dahilî ve haricî kablolamanın terminaller üzerinden geçmemesi için terminal blokları monte edilmeli ve
kablolanmalıdır (IEC 60947-7-1).
14.1.2 İletken ve kablo uzantıları

İletkenler ve kablolar, bir terminalden diğer terminale herhangi bir ek yeri veya eklem olmadan uzanmalıdır.
Terminallerin bir bağlantı kutusu içinde olmasının mümkün olmadığı durumlarda (örneğin, çok uzun bükülgen
kablolara sahip yük kaldırma makinalarında), eklem veya ek yeri kullanılabilir.
58
Kabloların veya kablo aksamlarının bağlanması ve bağlantısının kesilmesinin gerektiği durumlarda, bu amaç
için yeteri kadar fazla uzunluk sağlanmış olmalıdır.
İletken sonlandırmalarındaki mekanik zorlamayı engellemek için kablo sonlandırmaları yeterince

desteklenmiş olmalıdır.
Döngüdeki empedansı azaltmak amacıyla mümkün olan her yerde tehlikeye açık iletkenlerin yakınına
koruyucu iletken yerleştirilmelidir.
14.1.3 Farklı devrelerin iletkenleri

Farklı devrelerdeki iletkenler, yapılan düzenlemenin ilgili devreye ait belli fonksiyonları etkilememesi şartıyla,
yan yana, aynı boru içinde (örneğin, kablo borusu, kablo hortum sistemi) veya aynı çok iletkenli kablo içinde
bulunabilir. Bu devrelerin farklı gerilimlerde çalışması durumunda iletkenler uygun bariyerlerle ayrılmalı veya
aynı boru içinde bulunan herhangi bir iletkenin maruz kalabileceği en yüksek gerilime karşı yalıtılmış
olmalıdır.
14.2 İletkenlerin tanıtılması

Her bir sonlandırmadaki iletken, teknik dokümanlara uygun olarak tanımlanabilir olmalıdır (Madde 18). Tercih
edilen tanıtım metodu ile ilgili olarak tedarikçi ve kullanıcı arasındaki anlaşma için Ek A’da verilen 30. soru
kullanılabilir.
İletkenlerin tanıtılması için renk kodlamasının kullanıldığı durumlarda, aşağıdaki renkler kullanılabilir:
SİYAH, KAHVERENGİ, KIRMIZI, TURUNCU, SARI, YEŞİL, MAVİ (AÇIK MAVİ dahil), MOR, GRİ, BEYAZ,
PEMBE, TURKUVAZ.
Not - Bu renk listesi, IEC 60757’den alınmıştır.
Tanıtım için renk kullanıldığı durumlarda, bu rengin iletkenin uzunluğu boyunca kullanılan yalıtkanın rengi
olması ya da renk işaretleyicisi kullanılması tavsiye edilir. Kabul edilebilir bir alternatif ise seçilen bölgelerde
ilâve tanıtımdan oluşabilir.
Güvenlik sebeplerinden dolayı, YEŞİL ve SARI renklerin iki renkli karışımının karışıklıklara neden olabileceği
durumlarda YEŞİL ve SARI renk kullanılmamalıdır (Madde 14.2.2)
Karışıklığa sebep olmaması ve YEŞİL ve SARI ikili renk birleşimi dışında YEŞİL ve SARI renk
kullanılmaması şartıyla, bu renklerin birleşiminin kullanıldığı renk tanımlaması kullanılabilir.
14.2.2 Koruyucu iletkenlerin tanıtılması

Koruyucu iletkenler şekil, yer, işaretleme veya renk bakımından kolaylıkla ayırt edilebilir olmalıdır. Tanıtımın
sadece renk ile yapılması durumunda, YEŞİL ve SARI ikili renk birleşimi, iletkenin tüm uzunluğu boyunca
kullanılmış olmalıdır. Bu renk tanıtımı, koruyucu iletkenler için değişmez bir şekilde korunmalıdır.
Yalıtılmış iletkenler için YEŞİL ve SARI ikili renk birleşimi; renklerden biri, iletkenin uzunluğunun herhangi bir
15 mm’sini ve iletkenin yüzeyinin en az %30’unu, en fazla %70’ini kaplayacak, yüzeyin geri kalanını ise diğer
renk kaplayacak şekilde olmalıdır.
Koruyucu iletkenlerin şekil, yer veya yapı (örneğin, örgülü iletken) olarak kolaylıkla tanınabildiği durumlarda
veya yalıtılmış iletkenin kolaylıkla erişilemediği durumlarda, iletkenin uzunluğu boyunca renk kodlaması
gerekmez, ancak uçlar veya erişilebilir yerler 60417-2-IEC-5019 grafik sembolü ile ya da YEŞİL ve SARI ikili
renk birleşimi ile açıkça tanımlanmalıdır.
14.2.3 Nötr iletkenlerin tanıtılması

Bir devre, renk ile tanımlanmış nötr bir iletkene sahipse, bu renk AÇIK MAVİ olmalıdır (IEC 60446, Madde
3.1.2). Karışıklığın mümkün olduğu durumlarda başka bir iletkenin tanımlanması için AÇIK MAVİ
kullanılmamalıdır.
59
Renk ile tanıtımın kullanıldığı durumlarda, nötr iletkenler olarak kullanılan çıplak iletkenler, her bir bölmede,
her bir birimde veya her bir erişilebilir bölümde 15 mm ilâ 100 mm genişliğindeki AÇIK MAVİ renk bir şerit ile
işaretlenmeli veya iletkenin uzunluğu boyunca AÇIK MAVİ renk ile renklendirilmelidir.
14.2.4 Diğer iletkenlerin tanıtılması

Diğer iletkenlerin tanıtımı renk (som veya bir ya da daha fazla şerit ile), rakam, hem alfabetik hem de sayısal
karakter (alfanümerik) ile veya renk ve rakam ya da alfanümerik karakterin birleşimi ile yapılmalıdır. Rakam
kullanıldığında bu rakamlar günümüzde kullanılan rakamlar olmalı, harfler ise Latin harfler (büyük harf veya
küçük harf) olmalıdır.
Yalıtılmış iletkenlerin aşağıdaki renk kodlarına sahip olması tavsiye edilir:
- SİYAH : a.a. ve d.a. güç devreleri,

- KIRMIZI : a.a. kontrol devreleri,
- MAVİ : d.a. kontrol devreleri,
- TURUNCU : Haricî bir güç kaynağından beslenen ara kontrol devreleri.
İstisnalar:
- Dahilî kablolamayı tamamlayan ayrı cihazlar satın alındığında,

- İstenen renklere sahip olmayan yalıtım kullanılıyorsa, veya
- Çok iletkenli, ancak YEŞİL ve SARI renk birleşimine sahip olmayan sahip olmayan kablo kullanılıyorsa
istisnalara müsaade edilir.
14.3 Mahfazalar içindeki kablolama

Pano iletkenlerin yerinde sabitlenmesi gerektiği durumlarda bu iletkenler desteklenmelidir. Metalik olmayan
boruların geç yanan özelliğe sahip olması durumunda bu boruların kullanılmasına müsaade edilir (IEC
60332-1).
Elektriksel donanımın, kablolama değişikliğinin mahfazanın önünden yapılmasına müsaade edecek şekilde
tasarımlanmış ve imal edilmiş mahfazalar içine monte edilmesi tavsiye edilir (Madde 12.2.1). Bu durum
mümkün değilse ve kontrol cihazları mahfazanın arkasına bağlanmışsa, erişim kapıları veya iki tarafı açılır
kapanır panolar sağlanmalıdır.
Kapılar veya diğer hareket edebilen parçalar üzerine monte edilen cihazlara yapılan bağlantılar, Madde
13.2’ye uygun bükülgen iletkenler kullanılarak bu parçaların sıkça hareketine müsaade edecek şekilde
yapılmalıdır. Bu iletkenler, sabitlenmiş parçalara ve elektriksel bağlantıdan bağımsız olarak hareket eden
parçalara sıkıca bağlanmalıdır (Madde 8.2.3 ve Madde 12.2.1).
Borular içinden geçirilmeyen iletkenler ve kablolar yeterince desteklenmiş olmalıdır.
Mahfazanın dışına çıkan kontrol kablolaması için terminal blokları veya fiş/soket birleşimleri kullanılmalıdır.
Güç kabloları ve ölçme devreleri kabloları, cihazların amaçlanan bağlantıları için kullanılan terminallerine
doğrudan bağlanabilir.
14.4 Mahfazaların dışındaki kablolama

Ayrı salmastralara, yataklara vb.’ine sahip kablo boruları veya kabloların mahfazaya girişi için vasıtalar,
koruma derecesi azalmayacak şekilde güvence altına alınmalıdır.
14.4.2 Haricî kablo boruları

Elektriksel donanım mahfazasına (mahfazalarına) haricî olarak bağlanan iletkenler ve bağlantılar, Madde
14.5’te belirtildiği gibi uygun kablo boruları (örneğin, boru, kablo ana hat sistemi) içine mahfazalanmalıdır
(kablo boruları olmadan tesis edilebilen, açık kablo tablası veya kablo destek vasıtaları kullanılan veya
kullanılmayan, uygun şekilde korunan kablolar için olanlar hariç).
Kablo boruları ile veya çok iletkenli kablo ile kullanılan sabitleyiciler, fiziksel ortam için uygun olmalıdır.
60
Asılı basma düğmelerine sahip istasyonlara yapılan bükülgen bağlantıların kullanılmasının gerektiği
durumlarda, bükülgen kablo boruları veya bükülgen çok iletkenli kablolar kullanılmalıdır. Asılı istasyonların
ağırlığı, bükülgen kablo borusu veya bükülgen çok iletkenli kablodan başka vasıtalarla desteklenmelidir
(kablo borusu veya kablonun özellikle bu amaç için tasarımlandığı durum hariç).
Az miktarda veya seyrek hareketler içeren bağlantılar için bükülgen kablo boruları veya bükülgen çok
iletkenli kablo kullanılmalıdır. Normalde sabit olan motorlara, konum anahtarlarına ve diğer haricî monte
edilmiş cihazlara olan bağlantıyı tamamlamak için bükülgen kablo boruları veya bükülgen çok iletkenli
kablolara müsaade edilir. Önceden kablolanmış cihazlar durumunda (örneğin, konum anahtarları, yakınlık
anahtarları), tümleşik kablonun bir kablo borusu içine mahfazalanmasına gerek yoktur.
14.4.3 Yük kaldırma makinasına ve yük kaldırma makinası üzerindeki hareketli elemanlara
yapılan bağlantı
Sıkça hareket eden parçalara yapılan bağlantılar, Madde 13.2’ye uygun iletkenler kullanılarak yapılmalıdır.
Bükülgen kablo ve bükülgen kablo borusu, özellikle sabitleyicilerdeki aşırı esneme ve zorlanmadan
kaçınacak şekilde tesis edilmiş olmalıdır.
Harekete maruz kalan kablolar, bağlantı noktalarında herhangi bir mekanik zorlanma ve aşırı bir esneme
olamayacak şekilde desteklenmelidir. Bu durum bir ilmik kullanılarak elde edildiğinde, kablo çapının en az 10
katı olan bir kablo bükme yarıçapı sağlamak amacıyla kablo yeterli uzunluğa sahip olmalıdır.
Yük kaldırma makinasının bükülgen kabloları, aşağıda verilen kablo kullanımı veya potansiyel suistimal
durumlarını içeren faktörler sebebiyle ortaya çıkan muhtemel haricî hasar en aza indirilecek şekilde tesis
edilmiş veya korunmuş olmalıdır:
- Kablonun üzerinden yük kaldırma makinasının geçmesi,

- Kablonun üzerinden çeşitli araçların veya diğer yük kaldırma makinalarının geçmesi,
- Kablonun hareket esnasında yük kaldırma makinasının gövdesi ile temas hâline geçmesi,
- Kablonun, kablo sepeti veya kablo makarasından kurtulması,
- Feston sistemleri veya asılı kablolar üzerindeki ivmelenme ve rüzgâr kuvveti,
- Kablo toplayıcısı tarafından aşırı sürtünme,
- Işıyan aşırı ısıya maruz kalma.
Kablo kılıfı, hareket sebebiyle ortaya çıkan normal aşınmalara ve atmosferde bulunan kirleticilere (örneğin,
yağ, su, soğutucu, toz) karşı dayanıklı olmalıdır.
Harekete maruz kalan kabloların, hareket eden parçalara yakın olması durumunda, kablo ile hareketli parça
arasında en az 25 mm boşluk kalması için tedbir alınmalıdır. Bu mesafe sağlanamıyorsa, kablo ile hareketli
parçalar arasına sabit bariyerler yerleştirilmelidir.
Kablo taşıma sistemi:
- Kablolar, kablo makarası üzerine sarılırken veya makaradan boşalırken,

- Kablo kılavuz cihazlarına yaklaşırken ve uzaklaşırken
kabloda ortaya çıkan bükülmeden kaçınmak için, yanal kablo açıları 5o’yi aşmayacak şekilde
tasarımlanmalıdır.
Bükülgen kabloların en az iki sarımının kablo makarası üzerinde kalmasını sağlayacak tedbir alınmalıdır.
Bükülgen kabloyu taşımak ve kılavuzluk etmek için kullanılan cihazlar, kablo imalâtçısı ile başkaca bir
anlaşmaya varılmadıkça, müsaade edilen bükülme ve beklenen kullanım ömrü hesaba katılarak, kablo
büküldüğü zaman tüm noktalardaki iç bükülme yarıçapı Çizelge 8’de verilen değerlerden daha az olmayacak
şekilde tasarımlanmış olmalıdır.
61
Çizelge 8 - Bükülgen kabloların zorlamalı kılavuzlanması için müsaade edilen en küçük bükülme yarıçapları
Uygulama Kablo çapı veya düz kablonun kalınlığı, d

mm
d≤8 8 < d ≤ 20 d > 20
Kablo makaraları 6d 6d 8d
Kılavuz silindirleri 6d 8d 8d
Feston sistemleri 6d 6d 8d
Diğer 6d 6d 8d
S şekilli uzunluktaki iki büküm arasındaki düz kısım veya başka bir düzleme olan büküm, kablo çapının en az
20 katı olmalıdır.
Bükülgen kablo borularının hareketli parçalara bitişik olduğu durumlarda, yapı ve destekleme vasıtaları bütün
çalışma şartları altında bükülgen kablolara gelecek hasarı engellemelidir. Bükülgen metalik kablo boruları,
hızlı veya sıkça hareket için kullanılmamalıdır (özellikle bu amaç için tasarımlanması durumu hariç).
14.4.4 Yük kaldırma makinası üzerindeki cihazların ara bağlantısı

Anahtarlama cihazları monte edilmiş (örneğin, konum algılayıcıları, basma düğmeleri) birkaç yük kaldırma
makinasının seri veya paralel olarak bağlandığı durumlarda, bu cihazlar arasındaki bağlantıların ara deney
noktaları oluşturan terminaller boyunca yapılması tavsiye edilir. Bu tür terminaller, uygun şekilde
yerleştirilmiş, yeterince korunmuş ve ilgili şemalarda gösterildiği gibi olmalıdır.
14.4.5 Fiş/soket birleşimleri

Donanımın sökülebilir olduğu durumlarda, donanıma kutuplanmış bir fiş/soket birleşimi boyunca yapılan
bağlantılara müsaade edilir.
Fiş/soket birleşimleri, yeterli büyüklükte olmalı ve yeterli kontak basıncına ve elektriksel sürekliliği sağlamak
için bir silme hareketine sahip olmalıdır. Kontaklar arasındaki yalıtma aralığı, kullanılan gerilim için yeterli
olmalı ve bağlayıcıların takılıp çıkarılması esnasında sürekli olmalıdır.
Fiş/soket birleşimleri, bağlayıcıların takılıp çıkarılması esnasında bile gerilimli parçalarla istenmeyen temas
engellenecek tipte olmalı ve bu şekilde tesis edilmiş olmalıdır. PELV devrelerinde bu özellik beklenir.
Fiş/soket birleşimleri; PELV devrelerinde kullanılan veya sadece birleştirme/sökme işlemini kolaylaştırmak
için kullanılanlar hariç (çok kutuplu bağlayıcılar), herhangi bir gerilimli bağlantı yapılmadan önce koruyucu
bağlama devresi bağlantısı yapılacak ve fişteki bütün gerilimli bağlantılar kesilinceye kadar bağlantısı
kesilmeyecek şekilde tasarımlanmış olmalıdır (Madde 6.2.4).
Beyan değeri 16 A’den fazla olan veya normal kullanım esnasında bağlı kalan fiş/soket birleşimleri,
istenmeyen bağlantı kesilmesini engellemek için sürekli bağlı tipte olmalıdır. Beyan değeri 63 A veya daha
fazla olan fiş/soket birleşimleri, bağlantı ve bağlantı kesilmesinin sadece anahtar KAPALI (OFF) konumunda
iken yapılabilmesi için bir anahtar ihtiva eden ara kilit tipi şeklinde olmalıdır.
Aynı elektriksel donanımda birden daha fazla sayıda fiş/soket birleşimi kullanıldığı durumlarda, bunlar açıkça
teşhis edilebilir olmalıdır. Yanlış takma durumunu engellemek için mekanik kodlamanın kullanılması tavsiye
edilir.
IEC 60309-1’e uygun olan veya ev benzeri uygulamalarda kullanılan tipteki fiş/soket birleşimleri, kontrol
devreleri için kullanılmamalıdır.
14.4.6 Sevkıyat için sökme

Sevkıyat için kablolamanın sökülmesinin gerektiği durumlarda, terminaller veya fiş/soket birleşimleri sökülür
takılır noktalarda sağlanmış olmalıdır. Fiş/soket birleşimi sadece montaj ve sökme için kullanılıyorsa,
beraberinde bir anahtara sahip fiş/soket birleşimlerinin birbirine bağlanmasından vazgeçilebilir.
Bu tür terminaller uygun şekilde mahfazalanmış olmalı ve fiş/soket birleşimleri taşıma ve bekletme
esnasındaki fiziksel ortamdan korunmalıdır.
62
14.4.7 İlâve iletkenler

Bakım ve onarım için ilâve iletkenlerin sağlanmış olmasına dikkat edilmelidir. Ayrı iletkenler sağlandığında,
bu iletkenler ayrı terminallere bağlanmalı veya tehlikeli parçalarla temas engellenecek şekilde yalıtılmış
olmalıdır.
14.5 Kablo boruları, bağlantı kutuları ve diğer kutular

Kablo boruları, en az IP33 koruma derecesi sağlamalıdır (IEC 60529).
Kablo borusu ve sabitleyicilerde, iletkenlerin yalıtımı ile temas hâline gelebilen tüm keskin kenarlar, çıkıntılar,
çapak, pürüzlü yüzeyler veya tel parçaları giderilmelidir. Gerektiği durumlarda, iletken yalıtımını korumak
amacıyla geç alevlenen, yağa dayanıklı yalıtım malzemesinden oluşan ilâve koruma sağlanmalıdır.
Yağ ve nem birikmesine maruz kalabilen kablo ana hat sisteminde, bağlantı kutularında ve kablolama
amacıyla kullanılan diğer kutularda 6 mm çapında tahliye deliklerinin bulunmasına müsaade edilir.
Kablo borularının yağ, hava veya su boruları ile karıştırılmasını engellemek için, kablo borularının fiziksel
olarak ayrılması veya uygun şekilde tanıtılması tavsiye edilir.
Kablo boruları veya kablo tablaları sağlam bir şekilde desteklenmeli ve hasar veya aşınma ihtimalini en aza
indirmek için hareketli parçalardan yeterince uzak bir mesafede yerleştirilmiş olmalıdır. İnsanların gelip
geçmesinin gerektiği yerlerdeki kablo boruları ve kablo tablaları, en az Madde 12.5.1’de belirtilen yalıtma
aralığı sağlanacak şekilde monte edilmelidir.
Kablo boruları sadece mekanik koruma amacıyla kullanılmalıdır (Koruyucu bağlama devresine yapılan
bağlantı özellikleri için Madde 8.2.3’e bakılmalıdır.).
Kısmen kapalı olan kablo tablaları, kablo boruları veya kablo ana hat sistemi olarak dikkate alınmamalı
(Madde 14.5.6) ve kullanılan kablolar kablo tablaları üzerine tesis için uygun olmalıdır (Madde 14.4.2).
14.5.2 Kablo borularının kablo ile doldurulma yüzdesi

Kablo borularının kablo ile doldurulma yüzdesi, kablo borusunun uzunluğunu ve iletkenlerin bükülgenliğini
esas alır. Kablo borularının boyutları ve düzenlemesinin, iletkenlerin ve kabloların takılmasını kolaylaştıracak
şekilde olması tavsiye edilir.
14.5.3 Rijit metal kablo boruları ve sabitleyiciler

Rijit metal kablo boruları ve sabitleyiciler, galvanize çelikten ve kullanım şartlarına uygun olarak korozyona
karşı dayanıklı malzemeden yapılmış olmalıdır. Galvanik etkiye sebep olabilen kontak hâlinde farklı
metallerin kullanılmasından kaçınılmalıdır.
Kablo boruları, sağlam bir şekilde sabitlenmiş ve her bir ucundan desteklenmiş olmalıdır.
Sabitleyiciler, kablo boruları ile uyumlu ve uygulamaya özgü olmalıdır. Yapısal güçlükler montaj yapılmasını
engellemiyorsa, sabitleyiciler dişli olmalıdır. Diş açılmamış sabitleyicilerin kullanıldığı durumlarda kablo
borusu donanıma sağlam bir şekilde bağlanmalıdır.
Kablo borusu bükümleri, bu borular hasar görmeyecek şekilde yapılmış olmalı ve kablo borusunun iç çapı
etkili bir şekilde azalmamalıdır.
14.5.4 Bükülgen metal kablo boruları ve sabitleyiciler

Bükülgen metal kablo boruları, bükülgen metal bir tüp veya dokunmuş tel zırhtan oluşmalıdır. Bunlar,
kullanıldıkları fiziksel ortam şartlarına uygun olmalıdır.
Sabitleyiciler, kablo boruları ile uyumlu ve uygulamaya özgü olmalıdır.
14.5.5 Bükülgen metal olmayan kablo boruları ve sabitleyiciler

Bükülgen metal olmayan kablo boruları, kıvrılmaya karşı dayanıklı olmalı ve çok iletkenli kablo kılıflarının
özelliklerine benzer fiziksel karakteristiklere sahip olmalıdır.
Bu tür kablo boruları, kullanıldıkları fiziksel ortam şartlarına uygun olmalıdır.

63
Sabitleyiciler, kablo boruları ile uyumlu ve uygulamaya özgü olmalıdır.
14.5.6 Kablo ana hat sistemleri

Mahfazaların dışında bulunan kablo ana hat sistemleri, sağlam bir şekilde desteklenmeli ve yük kaldırma
makinasının bütün hareketli parçalarından veya kirliliğe sebep olan parçalarından uzakta bulunmalıdır.
Kapaklar, kenarların üzerini örtecek şekle sahip olmalıdır. Contalara müsaade edilir. Kapaklar, kablo ana hat
sistemine menteşelerle veya zincirlerle bağlanmış olmalı ve vidalar veya uygun başka bağlayıcılarla kapalı
tutulmalıdır. Yatay kablo ana hat sistemlerinde kapak alt kısımda olmamalıdır.
Kablo ana hat sisteminin bölümler hâlinde döşendiği durumlarda, bu bölümler arasındaki eklemler sıkıca
tuturulmalı, ancak contalanmamalıdır.
Kablolama veya tahliye için gereken açıklıklar, sadece müsaade edilen açıklıklar olmalıdır. Kablo ana hat
sistemleri açılmış ancak kullanılmayan açıklıklara sahip olmamalıdır.
14.5.7 Yük kaldırma makinası bölmeleri ve kablo ana hat sistemleri

Yük kaldırma makinası içinde iletkenleri mahfazalamak amacıyla kablo ana hat sistemlerinin veya bölmelerin
kullanılmasına müsaade edilmelidir. Ancak, bu bölmeler veya kablo ana hat sistemleri soğutucu sıvı veya
yağ depolarından ayrılmış olmalı ve tamamen kapatılmalıdır. Mahfazalanmış bölmeler ve kablo ana hat
sistemleri içinden geçen iletkenler, hasara uğramayacak şekilde sağlamlaştırılmalı ve düzenlenmelidir.
14.5.8 Bağlantı kutuları ve diğer kutular

Kablolama amaçları için kullanılan bağlantı kutuları ve diğer kutular, bakım için kolayca erişilebilir olmalıdır.
Bu kutular, yük kaldırma makinasının çalıştırılmasının amaçlandığı yerdeki haricî etkiler hesaba katılarak katı
cisimlerin ve sıvıların girişine karşı koruma sağlamalıdır (Madde 12.3). Bu kutuların yapısı, normal
kullanımda ortaya çıkan mekanik hasara karşı koruma sağlayacak şekilde olmalıdır.
Bu kutular, açılmış ancak kullanılmayan açıklıklara sahip olmamalı ve toz, yağ ve soğutucu gibi malzemeler
içeri giremeyecek şekilde imal edilmiş olmalıdır.
14.5.9 Motor bağlantı kutuları

Motor bağlantı kutuları, sadece motora ve motora monte edilen cihazlara yapılan bağlantıları kapsamalıdır
(Örneğin, frenler, sıcaklık sensörleri, buji anahtarları, takometre jeneratörleri).
15 Elektrik motorları ve bunlara ilişkin donanımlar

Elektrik motorları IEC 60034-1 standardının özelliklerine uymalıdır.
Motorlar ve ilişkili donanımlar için koruma özellikleri, aşırı akım koruması için Madde 7.2’de, aşırı yük
koruması için Madde 7.3’te ve aşırı hız koruması için Madde 7.6’da verilmiştir.
Birçok kontrolör, dinlenme durumunda iken motora gelen beslemeyi kapatmadığı için, Madde 5.3, Madde
5.4, Madde 5.5, Madde 7.5, Madde 7.6 ve Madde 9.4’te verilen özelliklerin sağlanmış olmasına dikkat
edilmelidir. Motor kontrol donanımı Madde 12’ye göre yerleştirilmeli ve monte edilmelidir.
15.2 Motor mahfazaları

Motor mahfazalarının IEC 60034-5’te verilenlerden seçilmesi tavsiye edilir.
Bütün motorlar için koruma derecesi en az IP23 olmalıdır (IEC 60529). Uygulamaya ve fiziksel ortama bağlı
olarak daha sıkı özelliklerin sağlanması gerekebilir (Madde 4.4). Yük kaldırma makinasının önemli bir parçası
olarak biraraya getirilen motorlar, mekanik hasarlardan yeterince korunacak şekilde monte edilmelidir.
15.3 Motor boyutları

Uygulanabilir olduğu sürece, motorların boyutları IEC 60072-1 ve IEC 60072-2’de verilen boyutlara
uymalıdır.
64
15.4 Motor montajı ve motor bölmeleri

Her bir motor ve bunlarla ilgili bağlantılar, kemerler ve kayışlar veya zincirler, yeterli bir şekilde korunacak ve
muayene, bakım, ayarlama, düzenleme ve değiştirme amacıyla kolaylıkla erişilebilecek şekilde monte
edilmiş olmalıdır. Motor montaj düzenlemesi, motoru baskı altında tutan bütün vasıtalar sökülebilecek ve
bütün terminal kutuları erişilebilecek şekilde olmalıdır.
Motorlar, belli bir soğutma sağlanacak ve sıcaklık artışı, yalıtım sınıfı sınırları içinde kalacak şekilde monte
edilmelidir (IEC 60034-1).
Mümkün olduğu durumlarda, motor bölmeleri temiz ve kuru olmalı, gerektiğinde yük kaldırma makinasından
dışarıya doğru doğrudan havalandırma olmalıdır. Havalandırma açıklıkları, talaş, toz ve sıçrayan su girişi,
kabul edilebilir seviyede olacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
Motor bölmesi ile bu bölmenin kurallarını sağlamayan başka bir bölme arasında herhangi bir açıklık
olmamalıdır. Bir kanal veya borunun, motor bölmesi içine bu bölmenin kurallarını sağlamayan başka bir
bölme içinden geçerek geldiği durumlarda, bu kanal veya boru etrafındaki herhangi bir açıklığın sızdırmazlığı
sağlanmış olmalıdır.
15.5 Motor seçimi için kriterler

Motor ve ilgili donanımların özellikleri, beklenen servis ve fiziksel ortam şartlarına uygun olarak seçilmelidir
(Madde 4.4). Bu amaçla, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Motorun tipi,
- Görev çevriminin tipi (IEC 60034-1),
- Sabit hızlı ve değişken hızlı çalışma (ve buna bağlı olarak değişken havalandırma etkisi),
- Mekanik titreşim,
- Motor hız kontrolü için dönüştürücü tipi (IEC 60146),
- Motoru besleyen gerilim ve/veya akımın harmonik spektrumunun sıcaklık artışı üzerindeki etkisi (statik
bir dönüştürücüden beslendiğinde),
- Başlatma metodu ve besleme kaynağını tedarik eden yetkili mercî tarafından öngörülen özel hususlar
dikkate alınarak, ani akımın başka kullanıcılar üzerindeki muhtemel etkisi,
- Sayaç tork yükünün hız ve süre ile değişimi,
- Sabit tork ve sabit güç işletiminin etkisi,
- Motor ve dönüştürücü arasında muhtemel indüktif tepki ihtiyacı.
15.6 Mekanik frenler için koruyucu cihazlar

Mekanik fren harekete geçiricileri için aşırı yük ve aşırı akım koruma cihazlarının çalıştırılması, ilgili makina
harekete geçiricilerinin aynı anda enerjisinin kesilmesini (salıverilmesini) başlatmalıdır.
Not - İlgili makina harekete geçiricileri, kablo makaraları ve uzun mesafeli sürücüler gibi aynı hareket ile
ilgili harekete geçiricilerdir.
15.7 Elektrik ile çalıştırılan mekanik frenler

Güç kesilerek uygulanan elektrik ile çalışan mekanik frenlerin kullanıldığı durumlarda, motorlara gelen gücün
uzaklaştırılması, ilgili frenlere gelen gücün uzaklaştırılması ile sonuçlanmalıdır.
İstisna: Hareket ve ani dönüş motorlarındaki işlevsel frenler başka fren kontrol metotları kullanabilir.
16 Aksesuarlar ve aydınlatma
16.1 Aksesuarlar
Yük kaldırma makinası veya ilgili donanımların, yardımcı donanımlar (elde taşınan güç aletleri, deney
cihazları) için kullanılacak soket girişlerine sahip olduğu durumlarda, aşağıdakiler uygulanır:
- Soket girişleri IEC 60309-1’e uymalıdır. Bu mümkün değilse, bu girişler akım ve gerilim sınır değerleri ile
açıkça işaretlenmelidir.
- Koruyucu bağlama devresinin soket girişlerine olan sürekliliği sağlanmalıdır (istisna durum için Madde
6.4’e bakılmalıdır).
- Soket girişlerine bağlanan topraklanmamış bütün iletkenler, aşırı akıma karşı ve gerektiğinde diğer
devrelerin korunması için Madde 7.2 ve Madde 7.3’e göre aşırı yüke karşı ayrı ayrı korunmalıdır.
65
- Soket girişlerine gelen güç kaynağının, vinç bağlantı kesicisi ile bağlantısının kesilemediği durumlarda
Madde 5.3.8’deki kurallar uygulanmalıdır.
16.2 Yük kaldırma makinası üzerindeki ve donanımlar için bölgesel aydınlatma
16.2.1 Genel
Koruyucu bağlama devresine yapılan bağlantılar Madde 8.2.2’ye uymalıdır.
AÇMA/KAPAMA anahtarı, lâmba tutucusu veya bükülgen bağlantı kordonu üzerine yerleştirilmiş olmalıdır.
Uygun aydınlatma kaynakları kullanılarak lâmbadan kaynaklanan stroboskopik etkilerden kaçınılmalıdır.
Bir mahfaza içinde sabit bir aydınlatma sağlanmışsa, Madde 4.4.2’de belirtilen kurallar kullanılarak
elektromanyetik uyumluluk dikkate alınmalıdır.
16.2.2 Besleme kaynağı

Bölgesel aydınlatma devresinin anma geriliminin iletkenler arasında 50 V’u aşmaması tavsiye edilir. Daha
yüksek bir gerilimin kullanıldığı durumlarda bu değer, iletkenler arasında 250 V’u aşmamalıdır.
Aydınlatma devreleri, aşağıdaki kaynakların birinden beslenmelidir (Madde 7.2.6’ya da bakılmalıdır):
- Vinç bağlantı kesicisinin yük tarafına bağlanan bir yalıtma transformatörü.

Aşırı yük koruması, ikincil devrede sağlanmalıdır.
- Vinç bağlantı kesicisinin hat tarafına bağlanan bir yalıtma transformatörü.

Bu kaynağa, sadece kontrol mahfazalarındaki aydınlatma devrelerinin bakımı için müsaade edilir. Aşırı yük
koruması, ikincil devrede sağlanmalıdır (Madde 5.3.8 ve Madde 14.1.3’e de bakılmalıdır).
- Aşırı yük korumasına sahip bir yük kaldırma makinası devresi.

- Haricî olarak beslenen bir aydınlatma devresi (Fabrika aydınlatma kaynağı).
Bu kaynağa sadece kontrol mahfazalarında ve toplam güç sınır değerinin 3 kW’tan fazla olmadığı
durumlarda yük kaldırma makinasının çalışma lâmbası/lâmbaları için müsaade edilir.
İstisna: Normal çalışma esnasında operatörlerin sabit aydınlatmaya ulaşamadığı durumlarda, bu maddenin
kuralları uygulanmaz.
16.2.3 Koruma
Bölgesel aydınlatma devreleri, Madde 7.2.6’ya uygun olarak korunmalıdır.
16.2.4 Sabitleyiciler
Ayarlanabilir aydınlatma sabitleyicileri, fiziksel ortam şartlarına uygun olmalıdır.
Lâmba tutucuları:
- İlgili IEC standardına uygun olmalı,

- Lâmba başlığını istenmeyen temasa karşı koruyan yalıtım malzemesi ile imal edilmiş olmalıdır.
Reflektörler, lâmba tutucusu ile değil, bir destek ile desteklenmelidir.
İstisna: Normal çalışma esnasında operatörlerin sabit aydınlatmaya ulaşamadığı durumlarda, bu maddenin
kuralları uygulanmaz.
17 İşaretleme, uyarı işaretleri ve referans gösterimler

17.1 Genel
Elektriksel donanımlar, tedarikçinin adı, ticari markası veya başka bir tanımlama sembolü ile ve gerektiğinde
sertifika işareti ile işaretlenmelidir.
Uyarı işaretleri, isim plâkaları, işaretler ve tanıtma plâkaları bulundukları fiziksel ortam şartlarına dayanıklı
olmalıdır.
66
17.2 Uyarı işaretleri

Elektriksel cihazlar ihtiva eden ve başka bir şekilde açıkça gösterilemeyen mahfazalar, 60417-2-IEC-5036
grafik sembolüne uygun şekle sahip, siyah bir üçgen içinde sarı bir arka fon rengi üzerinde siyah renkli bir
şimşek çakma işareti ile işaretlenmelidir. Bu sembolün tamamı ISO 3864 Madde B.3.6’daki işarete uygun
olmalıdır.
Uyarı işareti, mahfazanın kapısı veya kapağı üzerinde açıkça görülebilir olmalıdır.
Aşağıdaki durumlar için uyarı işareti bulunmayabilir:
- Besleme kaynağını kesme cihazları ve anahtarlama cihazları ile teçhiz edilmiş mahfaza,
- Operatör-makina ara yüzü veya kontrol istasyonu,
- Kendi mahfazasına sahip tek bir cihaz (konum algılayıcısı gibi).
17.3 Fonksiyonel tanımlama

Kontrol cihazları, görsel göstergeler ve insan-makina ara yüzünde kullanılan göstergeler (özellikle güvenlikle
ilgili olanlar), bu elemanın üzerine veya bitişiğine fonksiyonlarına uygun olarak açıkça ve kalıcı şekilde
işaretlenmiş olmalıdır. Bu tür işaretler, kullanıcı ve cihaz tedarikçisi arasındaki anlaşmaya göre olmalıdır (Ek
A). IEC 60417-1 ve ISO 7000’de verilen standard sembollerin kullanılması tercih edilmelidir.
17.4 Kontrol cihazlarının işaretlenmesi

Kontrol cihazları (örneğin, kumanda düzeni aksamı), cihaz kurulduktan sonra açıkça görülebilecek şekilde
kalıcı ve okunaklı olarak işaretlenmelidir. Mümkün olan her yerde, aşağıdaki bilgileri ihtiva eden bir tanıtım
plâkası mahfaza üzerine yerleştirilmelidir:
- Tedarikçinin adı veya ticari markası,

- Gerektiğinde sertifika işareti,
- Uygulanabildiği durumda seri numarası,
- Beyan gerilimi, fazların ve frekansları sayısı (a.a. ise) ve her bir kaynak için tam yük akımı (IEC 61082),
- Cihazın bir parçası olarak tesis edilmişse makina aşırı akım koruma cihazının kısa devre kesme
kapasitesi,
- Elektrik şemalarının sayısı veya elektriksel çizimler için indeks sayısı.
İsim plâkası üzerinde gösterilen tam yük akımı, normal kullanım şartları altında aynı anda çalışabilen bütün
motorlar ve diğer cihazlar için birleşik tam yük akımlarından daha az olmamalıdır. Sıra dışı yükler veya görev
çevrimlerinin söz konusu olduğu durumlarda, tanıtım plâkasında belirtilen tam yük akımına ısıl eş değer akım
(Madde B.2) dahil edilmelidir.
Birden fazla hareket motoruna sahip bir yük kaldırma makinası için bu tür tanıtım plâkaları, ilgili
dokümantasyon ile değiştirilebilir.
17.5 Referans gösterimler

Bütün mahfazalar, montajlar, kontrol cihazları ve bileşenler, IEC 61346-1’e uygun olan teknik
dokümantasyonda gösterilenle aynı olan referans gösterim ile açıkça tanımlanmalıdır.
Büyüklük ve yer bakımından ayrı bir referans gösterimin engellendiği durumlarda, grup referans gösterim
kullanılabilir.
İstisna: Bu maddenin kuralları, üzerindeki donanımları sadece tek bir motor, motorlu kontrol edici, basma
düğmeli istasyon/istasyonlar ve çalışma lâmbası/lâmbalarından oluşan yük kaldırma makinaları üzerinde
uygulanmayabilir.
67
18 Teknik dokümantasyon
18.1 Genel
Bir yük kaldırma makinasının elektriksel donanımlarının tesis edilmesi, çalıştırılması ve bakımı için gerekli
olan bilgiler, çizimler, şemalar, akış şemaları, çizelgeler ve talimatlar şeklinde verilmelidir. Bu bilgilerin hangi
dilde yazılacağı konusunda anlaşmaya varılmalıdır (Ek A).
Sağlanan bu bilgiler, elektriksel donanımın karmaşıklığına göre değişebilir. Çok basit bir donanım için,
dokümanın elektriksel donanımdaki bütün cihazları göstermesi ve besleme kaynağına yapılacak bağlantıları
vermesi şartıyla tek bir doküman içinde verilebilir.
Tedarikçi, bu maddede belirtilen teknik dokümantasyonun her yük kaldırma makinası için sağlamalıdır.
18.2 Verilecek bilgiler

Elektriksel donanım ile birlikte verilecek olan bilgiler aşağıdakileri kapsamalıdır:
a) Donanımın açık ve anlaşılır bir tarifi, tesis edilmesi, montajı ve elektriksel kaynağa (kaynaklara) olan
bağlantısı,
b) Elektriksel kaynağa (kaynaklara) ilişkin kurallar,
c) Uygun olduğu durumlarda fiziksel ortam hakkında bilgi (aydınlatma, titreşim, gürültü seviyeleri, atmosfer
kirlilikler),
d) Uygun olduğu durumlarda genel (blok) şema (şemalar),
e) Devre şeması (şemaları),
f) Uygun olduğu durumlarda:
1) Programlama,
2) Çalıştırma sırası,
3) Muayene sıklığı,
4) Fonksiyonel deney metodu ve sıklığı,
5) Özellikle koruyucu cihazlar ve devrelerin ayarlanması, bakımı ve tamiri hakkında bilgi,
6) Parçaların ve ayrıca tavsiye edilen parçaların listesi,
g) Özellikle eş güdümlü olarak çalışan yük kaldırma makinaları için potansiyel olarak tehlikeli hareketlere
karşı koruma arakilitleri, ara kilitleme fonksiyonları ve koruyucuların tarifi (ara bağlantı şemaları ile
birlikte),
h) Koruyucu kullanılması gerektiği durumlarda (örneğin, manuel programlama, program doğrulama için)
sağlanan koruyucuların ve vasıtaların tarifi (Madde 9.2.4).
18.3 Bütün dokümantasyona uygulanacak kurallar

Dokümanlar, Madde 18.4 ilâ Madde 18.10’daki kurallara ve IEC 61082’nin ilgili bölümlerine uygun olarak
hazırlanmalıdır.
Referans gösterim sistemi, IEC 61346-1’e uygun olmalıdır.
Farklı dokümanlara atıf için, tedarikçi aşağıdaki metotlardan birini seçmelidir:
- Her bir doküman, elektriksel donanımla ilgili diğer bütün dokümanların numarasını karşılıklı atıf olarak
içermelidir.
- Bütün dokümanlar, bir çizim veya doküman listesi içinde doküman numarası ve adı ile birlikte listelenmiş
olmalıdır.
Birinci metot sadece, az sayıda doküman (örneğin, 5’ten az) olması durumlarda kullanılmalıdır.
18.4 Temel bilgiler

Teknik dokümantasyon asgarî olarak aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir:
- Elektriksel kaynağın ve uygun olduğu durumlarda fiziksel ortamın beklenen şartları da dahil olmak üzere
elektriksel donanımın normal çalışma şartları,
- Kullanma, taşıma ve depolama,
- Donanımın uygun olmayan kullanımı (kullanımları).
68
Bu bilgiler, ayrı bir doküman olarak veya tesisatın veya çalıştırma dokümantasyonunun bir parçası olarak
verilebilir.
Bu dokümantasyon, uygun olduğu durumlarda yük akımları, tepe başlatma akımları ve müsaade edilen
gerilim düşüşleri ile ilgili bilgileri de ihtiva etmelidir. Bu bilgiler sistem veya devre şemasına (şemalarına) dahil
edilmelidir.
18.5 Tesisat şeması

Tesisat şeması, yük kaldırma makinasının ön kurulma işlemleri için gereken bütün bilgiyi vermelidir.
Karmaşık durumlarda ayrıntılar için montaj çizimlerine başvurulması gerekebilir.
Yerine tesis edilecek olan besleme kaynağı kablolarının tipi, kesit alanları ve tavsiye edilen konumları açıkça
gösterilmelidir.
Yük kaldırma makinasının elektriksel donanımlarını besleyen iletkenler için aşırı akım koruma cihazının
(cihazlarının) kurulması ve tipinin, karakteristiklerinin, beyan akımlarının seçilmesi için gereken veriler
belirtilmelidir (Madde 7.2.2).
Gerektiği durumlarda, kullanıcı tarafından belirlenecek olan kablo borularının yeri, amacı, boyutları ayrıntılı
olarak verilmelidir (Ek A).
Yük kaldırma makinası ile kullanıcı tarafından tedarik edilecek olan ilgili donanımlar arasındaki kablo
boruları, kablo tablaları veya kablo desteklerinin boyutu, tipi ve amacı ayrıntılı olarak verilmelidir (Ek A).
Gerektiği durumlarda bu şema, elektriksel donanımın sökülmesi veya servisi için süre gereken yerleri
göstermelidir.
Not 1 - Tesisat şeması örnekleri IEC 61082-4’te bulunabilir.
İlâve olarak, bir ara bağlantı şeması veya çizelgesi nerede uygun ise bunlar sağlanmalıdır. Bu şema ve
çizelge, bütün dahilî bağlantılar hakkındaki bilgileri tam olarak vermelidir. Elektriksel donanımın birden fazla
elektriksel besleme kaynağından çalıştırılmasının amaçlandığı durumlarda, bu ara bağlantı şeması veya
çizelgesi her bir kaynağın kullanımı için gereken ara bağlantıları veya değişiklikleri göstermelidir.
Not 2 - Ara bağlantı şemaları/çizelgeleri için örnekler IEC 61082-3’te bulunabilir.
18.6 Blok (sistem) şemaları ve fonksiyon şemaları

Çalıştırma prensiplerinin anlaşılmasının kolaylaştırılmasının gerektiği durumlarda, bir blok (sistem) şeması
sağlanmalıdır. Bir blok (sistem) şeması, elektriksel donanımı ara bağlantıların tümünü göstermeksizin
fonksiyonel ilişkileri ile birlikte sembolik olarak gösterir.
Not 1 - Blok şema örnekleri IEC 61082-1 Kısım 2’de bulunabilir.
Fonksiyon şemaları, blok (sistem) şemanın bir parçası olarak ve bu şemaya ilâve olarak kullanılabilir.
Not 2 - Fonksiyon şeması örnekleri, IEC 61082-1 Kısım 2’de ve IEC 61082-2 Kısım 4’te bulunabilir.
18.7 Devre şemaları

Bir blok (sistem) şemasının, elektriksel donanımların elemanlarını yeterince ayrıntılı olarak veremediği
durumlarda, bir devre şeması (şemaları) oluşturulmalıdır. Bu şemalar, yük kaldırma makinası ve ilgili
elektriksel donanımlar üzerindeki elektriksel devreleri göstermelidir. IEC 60617’de bulunmayan herhangi bir
grafik sembol ayrıca gösterilmeli ve şemalar veya yardımcı dokümanlarda açıklanmalıdır. Bileşen ve cihaz
sembolleri ve gösterimleri, yük kaldırma makinası üzerindeki sembol ve gösterimlerle ve bütün dokümanlarla
uyumlu olmalıdır.
Not 1 - Devre şeması örnekleri IEC 61082-1’de bulunabilir.
Uygun olduğu durumlarda, ara yüz bağlantıları için kullanılan terminalleri gösteren bir şema sağlanmalıdır.
Bu şema, devre şeması (şemaları) ile birlikte kullanılabilir. Bu şema, gösterilen her birimin ayrıntılı devre
şeması için bir referans ihtiva etmelidir.
69
Anahtar sembolleri, kapatılmış bütün kaynaklar (örneğin, elektrik, hava, su, yağ) ve yük kaldırma makinası ve
normal başlatma durumundaki elektriksel donanımlar ile birlikte elektromekanik şema üzerinde
gösterilmelidir.
İletkenler, Madde 14.2’ye göre tanımlanmalıdır.
Devreler, bakım ve hata konumları gibi fonksiyonlarının anlaşılması kolaylaşacak şekilde gösterilmelidir.
Sembolik gösterimlerinden anlaşılamayan bileşenler ve kontrol cihazlarının fonksiyonu ile ilgili
karakteristikler, sembolün yanında bulunan şemalara dahil edilmeli veya bir dipnot ile açıklanmalıdır.
18.8 Kullanma kılavuzu

Teknik dokümantasyon, donanımın kullanımı ve kurulması için belli işlemleri ayrıntılı olarak veren bir
kullanma kılavuzu ihtiva etmelidir. Sağlanan güvenlik tedbirlerine ve beklenen yanlış çalıştırma metotlarına
özellikle dikkat çekilmelidir.
Donanımın çalıştırılmasının programlanabildiği durumlarda, programlama metodu hakkında ayrıntılı bilgi,

gereken donanım, program doğrulaması ve gerektiğinde ilâve güvenlik işlemleri sağlanmalıdır.
18.9 Bakım el kitabı

Teknik dokümantasyon, ayarlama, servis ve koruyucu muayene ve tamir için belli işlemleri ayrıntılı olarak
veren bir bakım el kitabı ihtiva etmelidir. Bakım/servis kayıtları hakkındaki tavsiyeler, bu el kitabında
bulunmalıdır. Belli işlemlerin doğrulanması için kullanılan metotların belirtildiği durumlarda (örneğin, yazılımı
deneme metotları), bu metotların kullanımı ayrıntılı olarak verilmelidir.
18.10 Parça listesi

Parça listesi asgarî olarak, donanımın kullanıcı tarafından stokta bulundurulması tavsiye edilen parçalar da
dahil olmak üzere, koruyucu veya düzeltici bakım için gereken yedek ve değiştirilebilir parçaların (örneğin,
bileşenler, cihazlar, yazılım, deney donanımı, teknik dokümantasyon) siparişi için geren bilgileri ihtiva
etmelidir.
Parça listesi, her bir parça için aşağıdakileri ihtiva etmelidir:
- Dokümantasyonda kullanılan referans gösterim,

- Tip gösterimi,
- Mevcut olduğu durumlarda tedarikçi ve alternatif tedarik kaynakları,
- Uygun olduğu durumlarda genel karakteristikler.
19 Deneye tâbi tutma ve doğrulama

19.1 Genel
Bu standard, yük kaldırma makinasının elektriksel donanımları için genel kuralları verir. Belli tipteki bir yük
kaldırma makinası için ilgili deneyler ilgili ürün standardında verilecektir. Standard bir yük kaldırma makinası
için (Madde 3.59) herhangi bir ürün standardının mevcut olmadığı durumlarda, bir yük kaldırma makinası
numunesi üzerinde aşağıdaki deneyler yapılmalıdır:
- Elektriksel donanımın teknik dokümantasyona uyduğunun doğrulanması,

- Koruyucu bağlama devresinin sürekliliği (Madde 19.2),
- Yalıtım direnci deneyleri (Madde 19.3),
- Fonksiyonel deneyler (Madde 19.4).
Bu deneyler, yerine monte edilmiş her yük kaldırma makinası üzerinde yapılmalıdır.
Yük kaldırma makinasının elektriksel donanımı değiştirildiği zaman, Madde 19.5’te belirtilen kurallar
uygulanmalıdır.
19.2 Koruyucu bağlama devresinin sürekliliği

Yük kaldırma makinası tesis edildiğinde ve güç kaynağına yapılan bağlantılar da dahil elektriksel bağlantılar
tamamlandığında, koruyucu bağlama devresinin sürekliliği IEC 60364-6-61, Madde 612.6.3’e uygun bir
döngü empedans deneyi ile doğrulanabilir.
70
Küçük yük kaldırma makinaları, önceden imal edilmiş yük kaldırma makinaları veya yaklaşık 30 m’yi
aşmayan koruyucu bağlama döngülerine sahip yük kaldırma makinası parçaları için ve yük kaldırma
makinasının döngü empedans deneyi için güç kaynağına bağlanamadığı durumlarda, aşağıdaki metot uygun
olabilir:
- Bir PELV kaynağından elde edilen 50 Hz veya 60 Hz’teki en az 10 A’lik bir akım verilerek koruyucu
bağlama devresinin sürekliliği doğrulanır. Bu deneyler, PE terminali (Madde 5.2) ile koruyucu bağlama
devresinin parçası olan ilgili noktalar arasında yapılır.
- PE terminali ile deney noktaları arasında ölçülen gerilim Çizelge 9’da verilen değerleri aşmamalıdır
(Madde 8.2.2).
Çizelge 9 - Koruyucu bağlama devresinin sürekliliğinin doğrulanması
Deney altındaki bölümün etkin koruyucu iletken kesit Ölçülen en büyük gerilim düşüşü
alanının en küçük değeri (Değerler 10 A’lik deney akımı için verilmiştir)
mm2 V
1,0 3,3
1,5 2,6
2,5 1,9
4,0 1,4
> 6,0 1,0
19.3 Yalıtım direnci deneyleri

Güç devresi iletkenleri ile koruyucu bağlama devresi arasında 500 V d.a.’da ölçülen yalıtım direnci, 1 MΩ’dan
daha küçük olmamalıdır. Bu deney, tam bir elektriksel tesisatın ayrı bölümleri üzerinde yapılabilir.
İstisna: Örneğin, baralar, kollektör teli, veya kollektör çubuğu sistemleri ya da kayan halka aksamları ile
birarada bulunan elektriksel donanıma ait belli parçalar için daha düşük bir en küçük değere müsaade
edilmelidir, ancak bu değer 50 kΩ’dan daha az olmamalıdır.
19.4 Fonksiyonel değerler

Özellikle güvenlik ve koruma ile ilgili olanlar başta olmak üzere elektriksel donanımın fonksiyonları deneye
tâbi tutulmalıdır.
19.5 Deneylerin tekrarlanması

Yük kaldırma makinası ve ilgili donanımların bir bölümü değiştirildiği veya elden geçirildiği zaman, bu
bölümler uygun olduğu şekliyle yeniden doğrulanmalı ve yeniden deneye tâbi tutulmalıdır (Madde 19.1).
71
Ek A
(Bilgi için)
Yük kaldırma makinasının elektriksel donanımları için bilgi formu
Aşağıdaki bilgilerin, donanımın kullanıcısı tarafından verilmesi tavsiye edilir. Bu form kullanıcı ve tedarikçinin
temel şartlar üzerinde anlaşmasını ve yük kaldırma makinasının elektriksel donanımlarının daha iyi
tasarımlanmasını, uygulanmasını ve kullanılmasını sağlamak için ilâve kullanıcı özelliklerinin verilmesine
yardımcı olur (Madde 4.1).
İmalâtçının/tedarikçinin adı..................................................................................................................................
Son kullanıcının adı.............................................................................................................................................
Teklif/sipariş no..............................................................................................Tarih...........................................
Yük kaldırma makinasının tipi/seri numarası.......................................................................................................
1) Bu standardın kapsamında müsaade edilen şekilde yapılacak düzenlemeler var mı? Evet___ Hayır___
Çalışma şartları – Belirli özellikler (Madde 4.4)
2) Ortam sıcaklık aralığı....................................................................................................................................

3) Nem aralığı....................................................................................................................................................
4) Rakım............................................................................................................................................................
5) Çevre şartları (örneğin, korosif atmosfer, tanecikli cisim, EMU)....................................................................
6) Radyasyon....................................................................................................................................................
7) Titreşim, mekanik darbe................................................................................................................................
8) Özel montaj ve çalışma özellikleri (örneğin, kablolar ve iletkenler için alev geciktirme özellikleri)................
Güç kaynağı (kaynakları) ve ilgili şartlar (Madde 4.3)
9) Beklenen gerilim dalgalanmaları (±%10’dan fazla ise)..................................................................................

10) Beklenen frekans dalgalanmaları (Madde 4.3.2’de belirtilenden fazla ise)
Kısa süreli değerin belirtilmesi.......................................................................................................................
11) Elektriksel kaynak özelliklerinde bir artış gerektirecek olan elektriksel donanımlardaki muhtemel
değişikliklerin gösterilmesi.............................................................................................................................
12) Gerekli her bir elektriksel besleme kaynağının gösterilmesi:
Anma gerilimi (V)......................................a.a.............................................d.a............................................
a.a. ise faz sayısı.....................................Frekans................Hz
Yük kaldırma makinasının kaynak noktasında beklenen kısa devre akımı...............................................kA
k.o.k. (15 no.lu soruya bakılmalıdır)
Madde 4.3.2’de verilenler dışındaki dalgalanmalar.......................................................................................
13) Güç kaynağı topraklamasının tipi (IEC 60364-3):
- TN (Bir noktası doğrudan toprağa bağlı ve bu noktaya doğrudan bağlanmış bir koruyucu iletkene (PE)
sahip sistem).................................................................................................................................................
- TT (Bir noktası doğrudan toprağa bağlı, ancak koruyucu iletkenin (PE) sistemin toprak noktasına
bağlanmadığı sistem)....................................................................................................................................
- IT (Doğrudan toprağa bağlı olmayan sistem)..............................................................................................
14) Elektriksel donanım nötr (N) bir kaynak iletkenine bağlanmış mı? (Madde 5.1) Evet___ Hayır___
15) Kullanıcı veya tedarikçi, kaynak iletkenlerinin aşırı akım korumasını temin etti mi? (Madde 7.2.2)
Aşırı akım koruma cihazlarının tipi ve beyan değerleri..................................................................................
16) Kaynak bağlantısını kesme ve anahtarlama cihazları
- Nötr (N) iletkenin bağlantısının kesilmesi gerekli mi? Evet___ Hayır___
- Nötr (N) için bir ara bağlantıya müsaade edilmiş mi? Evet___ Hayır___
- Tedarik edilecek olan bağlantı kesme cihazının tipi....................................................................................
17) Üç fazlı a.a. motorlarına verilecek güç sınırı, giriş besleme kaynak hattını doğrudan geçerek
başlatılabilir?...............................kW
18) Motor aşırı yük algılama cihazlarının sayısı azaltılabilir mi? (Madde 7.3) Evet___ Hayır___
19) Yük kaldırma makinasının, bölgesel aydınlatma ile teçhiz edildiği durumlarda:
- Müsaade edilen en büyük gerilim.....................................V
- Aydınlatma devresi gerilimi doğrudan güç kaynağından sağlanmıyorsa, tercih edilen gerilim?....................V
72
Diğer hususlar
20) Fonksiyonel tanımlama (Madde 17.3)...........................................................................................................
21) Açıklamalar/özel işaretler
- Sertifika işareti Evet___ Hayır___ Evet ise hangisi?......................
- Elektriksel donanım üzerinde?............................................ Hangi dilde?..............................
22) Teknik dokümantasyon (Madde 18.1)
Hangi ortamda?.............................................................. Hangi dilde?.............................
23) Kullanıcı tarafından tedarik edilecek olan kablo boruları, açık kablo tablaları veya kablo desteklerinin
amacı, boyutu ve yeri? (Madde 18.5) (Gerektiğinde ilâve sayfa sağlanabilir)
24) Donanımın normal kullanımı esnasında gereken mahfazaların içine, aşağıdaki personellerden hangisi
erişebilir?
- Tecrübeli personel.......................................
- Yetkili personel............................................
25) Kapıları veya kapakları bağlamak için sökülebilir anahtarlara sahip kilitler sağlanmalı mı? (Madde 6.2.2)
.............................................................................................................................................................................
26) “İki elle kontrol” sağlanmışsa, tipi:..................................................................................................................
Bu kontrolün Tip III olduğu durumlarda, her basma düğmesi çiftinin hangi süre sınırları içinde çalıştırılması
gerektiği? (En fazla 0,5 s)....................................................................................................................................
27) Belli bir yük kaldırma makinasının veya kontrol düzenleri aksamının bunların tesis edileceği yere
taşınmasını boyut veya kütle olarak etkileyecek belli sınırlamalar varsa, bunlar:
- En büyük boyutlar..............................................................................................................................................
- En büyük kütle...................................................................................................................................................
28) Saatteki taşıma çevrimlerinin ortalama sayısı nedir?....................................................................................
Not - Bir taşıma çevrimi, yük kaldırma makinası ile bir yükün kaldırılmaya başlandığı an ile yük kaldırma
makinasının bir sonraki yükü taşımak üzere hazır bulunduğu an arasındaki işlemlerden oluşur.
Yük kaldırma makinasının, bu hızda ara vermeksizin ne kadar süre çalışması beklenmektedir?................saat
29) Kablosuz kontrol sistemleri için, geçerli bir sinyal yokken yük kaldırma makinası kapatılması için zaman
gecikmesi nedir? (Madde 9.2.7.3)......................s
30) Madde 14.2.4’te belirtilen iletkenler için kullanılacak belli bir iletken tanımlama metodu gerekiyor mu?
Evet___ Hayır___ Tipi.....................................
73
Ek B
(Bilgi için)
Makinaların elektriksel donanımlarındaki iletkenler ve kabloların akım
taşıma kapasitesi ve aşırı akım koruması
Bu ekin amacı, Çizelge 5’te verilen şartların (Madde 13) değiştirilmesinin gerektiği durumlarda (Çizelge 5’teki
Notlar) iletken boyutlarının seçimi hakkında ilâve bilgi sağlamaktır.
B.1 Genel çalıştırma şartları
B.1.1 Ortam hava sıcaklığı

Çizelge 5’te verilen PVC yalıtılmış iletkenler için akım taşıma kapasitesi, +40oC’luk bir ortam hava sıcaklığı
ile ilgilidir. Diğer ortam hava sıcaklıkları için değerler, Çizelge B.1’de verilen düzeltme faktörleri kullanılarak
düzeltilmelidir.
Çizelge B.1 - Düzeltme faktörleri
Ortam hava sıcaklığı Düzeltme faktörü

o
C
30 1,15
35 1,08
40 1,00
45 0,91
50 0,82
55 0,71
60 0,58
Not - Düzeltme faktörleri, IEC 60364-5-523, Çizelge 52-D1’den alınmıştır.
B.1.2 Kablo döşeme metotları

Makinalarda, Şekil B.1’de gösterilen donanımların ayrı parçaları ile mahfazalar arasına kablo ve iletkenlerin
döşenmesi için metotlar tipik metotlardır (Kullanılan harfler, IEC 60364-5-523’e göredir).
- Metot B1 : Koruma ve tutma amaçlı iletkenler için kablo boruları (Madde 3.8) ve kablo ana hat sistemleri
(Madde 3.6) kullanılır (tek damarlı kablolar).
- Metot B2 : Metot B1 ile aynıdır, ancak çok damarlı kablolar için kullanılır.
- Metot C : Kablolar duvarlara kablo boruları ve kablo kanalları kullanılmadan döşenir.
- Metot E : Kablolar, yatay veya düşey açık kablo tablaları içinde döşenir (Madde 3.5).
B.1.3 Gruplandırma
Çizelge 5’te verilen akım taşıma kapasitesi değerleri, aşağıdakileri esas alır:
- 0,75 mm2 ve daha büyük kesit alanları için tek yüklü üç fazlı a.a. kablo sistemi,
- 0,2 mm2 ile 0,75 mm2 arasındaki kesit alanları için bir d.a. kumanda devresinde kullanılan tek yüklü
iletken çifti.
Birden fazla yüklenmiş kabloların/çiftlerin döşendiği durumlarda, Çizelge 5’teki değerler, Çizelge B.2 veya
Çizelge B.3’e uygun olarak azaltılır.
Kontrol devrelerinde kullanılan iletkenler için herhangi bir azaltmaya normalde gerek yoktur.
74
Kablo borusu ve kablo ana hat sistemindeki iletkenler
Kablo borusu ve kablo ana hat sistemindeki kablo
Duvarlar ve açık kablo tablaları üzerindeki kablolar
Şekil B.1 - İletken ve kablo döşeme metotları
Çizelge B.2 - Gruplandırma için azaltma faktörleri
Döşeme metotları Yüklü kabloların/iletkenlerin sayısı

(Şekil B.1) 2 4 6 9
A.A. kablolar – 3-fazlı (Not 1)
B1 ve B2 0,80 0,65 0,57 0,50
C 0,85 0,75 0,72 0,70
E – tek tabakalı 0,87 0,78 0,75 0,73
E – Çok tabakalı 0,86 0,76 0,72 0,68
D.A. çift (metotların 1,0 0,76 0,64 0,43
bağımsızlığı) (Not 2)
Not 1 - IEC 60364-5-523’ten alınan faktörler.
Not 2 - DIN-VDE 0891, Çizelge 1’den alınan faktörler.
Çizelge B.3 - 10 mm2’ye kadar olan çok damarlı kablolar için azaltma faktörleri
Yüklü iletkenlerin veya d.a. a.a. (iletken>1 mm2) 1) a.a. – çift (0,2.........0,75 mm2)
çiftlerin sayısı
5 0,75 0,52
7 0,65 0,45
10 0,55 0,39
24 0,40 0,27
1)
IEC 60364-5-523’ten alınan faktörler.
2)
DIN-VDE 0891, Bölüm 1 (04.88)’den alınan faktörler.
75
B.1.4 İletkenlerin sınıflandırılması
Çizelge B.4 - İletkenlerin sınıflandırılması
Sınıf Açıklama Kullanım/uygulama

1 Normalde 16 mm2’ye kadar olan dairesel kesit alanına sahip Sadece titreşimin mevcut olmadığı
bakır veya alüminyum som iletken yerlerdeki sabit döşeme için kullanılır.
2 Normalde 25 mm2’ye eşit veya daha fazla kesit alanına ve
asgarî büküm sayısına sahip bakır veya alüminyum iletken
5 Çok sayıda büküme sahip ince bakır iletkenler Titreşimin olduğu yerlerdeki makina
tesisatları ve hareketli parçaların
bağlanması için kullanılır.
6 Çok sayıda ince bakır iletkenler Sık görülen hareketler için kullanılır.
Not - IEC 60228 ve IEC 60228A’dan alınmıştır.
B.2 Aralıklı olarak çalışma uygulamaları

Aralıklı olarak periyodik çalışma uygulamaları için (örneğin, motorun sık sık çalıştırılması durumu oluşursa),
ısıl eş değer k.o.k. akımı I q ’nun kararlı durum tasarım akımı Ib ’yi aşıp aşmadığını belirlemek için, ısıl eş
değer k.o.k. akımının hesaplanması gerekir. Iq > Ib olduğu durumlarda, kablo seçimi için ve aşırı akım
koruması ile düzenleme için Ib yerine Iq kullanılmalıdır. Iq değeri, aşağıdaki formülle hesaplanabilir:
I2 x t i + I2 x t b
Iq = i b
ts
Burada:
Iq : Amper cinsinden ısıl eş değer akım,
Ii : Amper cinsinden geçen akım,
Ib : Amper cinsinden kararlı durum akımı,
ti : Saniye cinsinden geçen akım süresi,
tb : Saniye cinsinden yükleme süresi,
ts : Saniye cinsinden çalışma çevrimi süresidir.
B.3 İletkenler ve koruyucu cihazlar arasındaki eş güdüm
B.3.1 Bütün durumlarda, aşağıdaki ilişki mevcut olmalıdır:
Ib ≤ In
Ib ≤ I z
Burada:
In : Aşırı akım koruması cihazının amper cinsinden anma akımı veya akım ayarlaması,
Iz : Belli tesisat şartları altında sürekli servis için bir kablonun amper cinsinden etkin akım taşıma
kapasitesidir.
B.3.2 Aşırı akım koruma cihazının, aşırı yük koruması sağlamasının amaçlandığı durumlarda, aşağıdaki
ilişki mevcut olmalıdır:
Ib ≤ In ≤ I z
I2 ≤ 1,45 I z
Burada:
I2 : 1 saat sürdürüldüğü zaman koruyucu cihazın devreyi açmasına sebep olan Amper cinsinden
en küçük akımdır.
76
B.3.3 Aşırı akım koruma cihazının, sadece kısa devre koruması sağlamasının amaçlandığı durumlarda:
In akımı, I z akımından daha büyük olabilir.

I 2 akımı, 1,45 I z akımından daha büyük olabilir.
Bununla birlikte, In akımının I z akımından büyük olması, kısa devre durumunda kısa devre iletken
sıcaklığının aşılması ihtimalini artırdığı da unutulmamalıdır. Bu durum özellikle, 16 mm2’ye kadar olan
ölçülerdeki küçük iletkenler durumunda doğrudur. Hesaplamalar için Madde B.4’e bakılmalıdır.
B.4 İletkenlerin aşırı akım koruması

İletkenler müsaade edilen en yüksek sıcaklığa (Çizelge 4) ulaşmadan önce kablodan geçen kısa devre
akımının kesilmesi için gerilimli bütün iletkenlerin, takılan koruyucu cihazlar vasıtasıyla aşırı akıma karşı
korunması (Madde 7.2) gerekir. Örneğin, +70oC’luk çalışma sıcaklığına sahip PVC yalıtımlı iletkenler için, bu
iletkenler 5 s’yi geçmeyen kısa devre akımı süresi boyunca +70oC’tan +160oC’a kadar ısınır.
Not - Nötr iletkenler için Madde 7.2.3’teki ikinci paragrafa bakılmalıdır.
Uygulamada, I akımındaki koruyucu bir cihaz hiçbir zaman t süresini aşmayan bir süre içinde devrenin
kesilmesine sebep olduğunda Madde 7.2’nin kuralları sağlanmalıdır.
t süresinin saniye cinsinden değeri, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmalıdır:
2
 S
t = k x 
 I
Burada:
S : mm2 cinsinden kesit alanı,
I : a.a. için k.o.k. değeri olarak ifade edilen amper cinsinden etkin kısa devre akımı,
k : Aşağıdaki malzemeler ile yalıtıldığında bakır iletkenler için faktördür.
PVC 115
Kauçuk 141
SiR 132
XLPE 143
EPR 143
gG veya gM karakteristiklerine sahip sigortaların (IEC 60269-1) ve IEC 60898’e göre B ve C

karakteristiklerine sahip devre kesicilerin kullanımı, bu kurala uyulmasını sağlar. Bu durum, anma akımı In
Çizelge 5’e göre seçildiği zaman ( In ≤ I z ) uygulanır.
77
Ek C
(Bilgi için)
Acil işlem fonksiyonlarının açıklaması
Not - “Acil durum” teriminin kullanımının bir bütün hâline getirilmesi amacıyla bu kavram Avrupa’da
inceleme aşamasındadır. Bu standardda acil durumların sadece ikisi kullanılmış olsa da, standardı
kullanan kişilerin bu terimlerin kapsamını anlaması açısından acil durumların hepsi burada
verilmiştir.
Acil işlem
Beklenmedik şekilde oluşan muhtemel bir tehlikeyi mümkün olduğu kadar çabuk uzaklaştırmak amacıyla
yapılan acil işlem.
Acil işlem, aşağıda verilen durumları ayrı ayrı veya birarada kapsar:
- Acil durdurma,
- Acil başlatma,
- Acil kapatma,
- Acil açma.
Acil durdurma
Tehlike oluşturabilecek bir işlemin veya hareketin sonlandırılması amacıyla yapılan işlem.
Acil başlatma
Tehlikeli bir durumu uzaklaştırmak veya engellemek için bir işlemi veya hareketi başlatılmak amacıyla
yapılan işlem.
Acil kapatma
Elektrik çarpması ve elektrik kaynaklı başka bir riskin ortaya çıkması durumunda tesisatın tümünün veya bir
kısmının elektrik enerjisi kaynağının kesilmesi amacıyla yapılan işlem.
Acil açma
Acil durumlar için kullanılması amacıyla tesisatın bir kısmının elektrik enerjisi kaynağının açılması için
yapılan işlem.
78
Ek D
(Bilgi için)
Kaynaklar
IEC 60870-5-1:1990, Telecontrol equipment and systems - Part 5: Transmission protocols - Section one:
Transmission frame formats
79
Türkçe indeks
Bu indeks, Madde 3’te tarif edilen terimleri alfabetik sırada listeler ve terimlerin bu standard içinde kullanıldığı
madde numaralarını gösterir.
A
Anahtarlama cihazı 3.61, 3.11, 3.15, 3.16, 3.31, 5.3.2, 5.3.3, 5.3.4,
7.2.10, 7.3, 7.9, 8.24, 9.4.2.1, 10.7.1.1, 14.4.4,
17.2, A.16
Ara kilit (koruma için) 3.35, 6.2.2, 9.1.1, 9.2.5.1, 9.2.5.3, 9.3.1, 9.4.1,
9.4.2.3, 18.2
Arıza 3.28, 3.29, 3.48, 4.1, 6.3.1, 6.3.2.2, 6.3.2.3, 6.3.3,

8.2.5, 8.3.1, 9.3.4, 9.4.1, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3,
9.4.3.1, 9.4.3.2
Aşırı akım 3.43, 3.44, 3.57, 7.1, 7.2.1, 7.2.2, 7.2.3, 7.2.4,
7.2.5, 7.2.6, 7.2.7, 7.2.8, 7.2.9, 7.2.10, 7.7, 8.2.4,
9.1.3, 15.1, 15.6, 16.1, 16.2.2, 17.4, 18.5, B.15, Ek
B
Aşırı yük (devrenin) 3.44, 7.1, 7.3, 9.1.4, 15.6, 16.1, B.3.2
B
Bariyer 3.3, 3.20, 3.22, 3.23, 3.30, 5.3.6.1, 6.2.1, 6.2.2,
6.2.5, 12.2.2, 13.8.1, 14.1.3, 14.4.3
D
Doğrudan temas 3.18, 3.3, 3.23, 3.42, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4, 6.4.1,
9.2.5.4.3, 10.1.3, 12.3, 13.8.1
Dolaylı temas 3.33. 6.1, 6.3.1, 6.4.1, 9.2.5.10
Donanım 3.24, 1, 3.2, 3.6, 3.11, 3.20, 3.21, 3.22, 3.23, 3.26,
3.39, 3.47, 3.51, 3.56, 3.60, 3.64, 4.1, 4.2, 4.3.1,
4.3.3, 4.4.1, 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.4.7,
4.4.8, 4.5, 4.6, 4.7, 5.1, 5.3.3, 5.3.5.2, 5.3.6.1,
5.3.7.1, 5.3.8.1, 5.4, 5.5, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4,
6.3.1, 6.3.2.1, 6.3.2.2, 6.4.1, 7.1, 7.2.2, 7.2.5, 7.7,
7.9, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.3.1, 8.3.3, 9.2.7.4, 9.4.1,
10.3.2, 11.2.2, 11.3.3, 11.3.4, 12.1, 12.2.1, 12.2.2,
12.3, 12.4, 13.4, 13.6, 14.3, 14.4.2, 14.4.5, 14.5.3,
15.1, 15.5, 16.1, 17.1, 17.4, 17.5, 18.1, 18.2, 18.3,
18.4, 18.5, 18.6, 18.7, 18.8, 18.10, 19.1, 19.3, 19.4,
19.5, Ek A
E
Elektriksel çalışma alanı 3.20, 9.2.5.4.3, 12.5.3
Elektronik donanım 3.21, 1, 4.3.3, 11, 11.2.1, 11.3.4
Elle taşınan doğrudan kumanda tertibatı 3.31, 9.1
Engel 3.42, 6.2.1, 6.2.6, 9.2.5.4.3, 13.8.1, Şekil 5
Eş potansiyel bağlama 3.25, 8,11.2.2, 13.8.8
F
Fiş/soket birleşimi 3.45, 5.3.2, 5.3.6.2, 5.6, 8.2.6, 12.2.1, 14.3, 14.4.5,
14.4.6
80
G
Gerilimli parça 3.37, 3.18, 6.2.2, 6.2.3, 6.2.4, 6.3.1, 6.3.2.3, 6.4.1,
8.2.5, 12.5.4, 13.8.1, 14.4.7
Güç devresi 3.47, 3.31, 3.39, 4.1, 4.2.2, 7.2.3, 7.2.9, 9.1.1,
12.2.2, 13.8.8, 14.2.4, 19.3
Güvenli çalışma işlemi 3.53, 4.1
H
Hata 3.29, 3.26, 3.28, 3.33, 3.44, 4.1, 6.3.2.4, 6.3.3,
6.4.2, 7.1, 7.2.9, 7.7, 8.2.1, 9.1.4, 9.2.5.1, 9.2.7.3,
9.4.2.3, 18.7
Harekete geçirici 3.1, 3.46, 5.3.6.2, 9.2.5.8, 9.3.4, 10.1.2, 10.2.1,

10.2.2, 10.4, 10.6, 10.7.4, 15.6
Harici iletken parça 3.27, 3.25, 3.49, 8.2.1
İ
İşaretleme 3.40, 5.2, 5.3.6.1, 5.4, 5.5, 6.2.2, 9.1.4, 12.2.1,
12.2.2, 14.1.1, 14.2.2, 17.1, 17.3, A.21
K
Kabinden kumandalı yük kaldırma makinası 3.4, 9.2.5.9
Kablo ana hat sistemi 3.6, 3.19, 14.1.3, 14.4.2, 14.5.1, 14.5.6, 14.5.7,
B.1.2
Kablo borusu 3.19, 7.2.8, 8.2.3, 13.3, 13.8.8, 14.1.3, 14.3, 14.4.1,
14.4.2, 14.5.1, 14.5.2,18.5, A.23, B.1.2
Kablo kanalı 3.8, 3.19, 14.1.1, 14.1.3, 14.4.2, 14.4.3, 14.5.1,

14.5.3, 14.5.4, 14.5.5, 15.4, B.1.2
Kablo tablası 3.5, 14.4.2, 14.5.1, 18.5, A.23, B.1.2
Kısa devre akımı 3.57, 7.2.9, 13.8.8, A.12, B.4
Kontrollü durdurma 3.12, 9.2.2
Kontrolsüz durma 3.63, 9.2.2
Koruma 3.54, 3.55, 4.1, 9.2.5.2, 9.3.1, 18.2
Koruma işlemi 3.55, 3.35, 4.1, 9.2.3, 9.2.4, 18.2, 19.4
Koruyucu 3.30, 3.35, 3.54, 9.4.1, 9.4.2.3, 10.7.2, 18.2
81
Koruyucu bağlama devresi 3.48, 5.1, 5.2, 6.3.3, 6.4.1, 7.2.4, 8.2.1, 8.2.3, 8.2.4,
8.2.5, 8.2.6, 8.3.2, 8.3.3, 9.1.1, 9.1.4, 9.4.2.1,
9.4.3.1, 11.2.2, 13.8.2, 14.1.1, 14.5.1, 16.1, 16.2.1,
19.1, 19.2, 19.3
Koruyucu iletken 3.49, 3.48, 5.1, 5.2, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.2.4, 8.2.7,
13.8.2, 13.8.3, 13.8.4, 13.8.8, 14.1.1, 14.1.2,
14.2.2, A.13
Kullanıcı 3.64, 1, 3.60, 4.1, 4.3.1, 4.3.2, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8,

7.2.2, 7.2.9, 7.3, 10.3.2, 14.2.1, 15.5, 17.3, 18.5,
18.10, Ek A
Kullanım seviyesi 3.56, 5.3.4, 10.1.2, 12.2.1
Kumanda devresi 3.9, 3.10, 3.47, 4.1, 5.4, 7.2.4, 8.3.2, 9.1.1, 9.1.2,
9.1.3, 9.1.4, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.3.1,
9.4.3.3, 9.5, 12.2.2, 13.6, Çizelge 6, 13.8.8,
14.2.4,14.4.5, B.1.3
Kumanda düzeni 3.11, 6.3.2.2, 9.2.5.4, 12.1, 12.2.1, 12.2.2, 12.3,

12.5, 12.5.1, 17.4, A.27
Kumanda tertibatı 3.10, 3.7, 7.1, 8.3.2, 9.1.1, 9.1.4, 9.2.4, 9.2.5.2,
9.2.5.6, 9.2.5.7, 9.2.5.8,9.2.6, 9.3.4, 9.4.2.1, 10.1.2,
10.1.3, 10.5, 12.2.1, 12.2.2, 14.3, 17.3, 17.5,18.7
M
Mahfaza 3.23, 3.6, 3.11, 4.4.2, 5.3.3, 6.2.2, 6.2.4, 7.2.8,
8.2.3, 8.2.5, 9.1.4, 10.1.1, 12.2.1, 12.2.2, 12.3,
12.4, 13.4, 13.6, 13.8.1, 13.8.8, 14.3, 14.4.1,
14.4.2, 14.5.6, 15.2, 16.2.1, 16.2.2, 17.2, 17.4,
A.24, B.1.2
Mahfazalı elektriksel çalışma alanı 3.22, 5.4, 5.5, 5.6, 6.2.2, 12.3
Makina harekete geçiricisi 3.38, 3.1, 3.39, 3.63, 9.3.4, 15.6
Makinalar (makina) 3.39, 3.13, 3.29, 5.4, 9.3.5, 17.4
Maruz kalmış elektriksel parça 3.26, 3.25, 3.33, 3.49, 6.3.1, 6.3.2.3, 6.3.3, 8.2.1,
8.2.3, 8.2.5, 8.3.2
N
Nötr iletken (sembol N) 3.41, 3.37, 5.1, 5.3.3, 7.2.3, 7.3, 9.4.3.1, 13.8.2,
14.2.3, B.4
0
Ortam (hava) sıcaklığı 3.2, 4.4.3, 13.1, 13.4 (Çizelge 5), A.2, B.1.1
P
Pozitif (veya doğrudan) açma hareketi 3.46, 9.4.2.1, 10.1.4, 10.7.2
R
Referans gösterim 3.51, 12.2.1, 17.5, 18.3, 18.10
Risk 3.52, 3.34, 3.37, 3.53, 3.58, 4.1, 5.5, 9.2.5.3,

9.2.5.7, 9.4.1, 12.4, Ek C
S
Sayısal 3.17, 11.2.1
Sınırlama cihazı 3.36, 7.3, 9.2.5.9, 9.3.2
82
Standard yük kaldırma makinası 3.59, 4.1, 19.1
T
Tecrübeli personel (Elektrik konusunda) 3.58, 3.20, 3.22, 3.34, 6.2.2, 8.2.4, 13.8.1, A.24
Tedarikçi 3.60, 4.1, 4.2.2, 4.3.1, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8, 4.7, 6.2.2,
7.2.2, 7.2.7, 7.2.10, 10.3.2, 11.2.2, 12.4, 13.3,
14.2.1, 17.1, 17.3, 17.4, 18.1, 18.3, 18.10, Ek A
Tehlike 3.32, 3.34, 3.54, 3.55, 3.58, 4.1, 5.4, 6.2.4, 6.3.1,
8.2.5, 9.2.5.4.2, 9.2.5.4.3, 9.4.1, 9.4.2.3, 10.7.1.1,
11.3.4, 13.3, 14.3
Terminal 3.62, 3.49, 4.4.2, 5.1, 5.2, 6.2.2, 6.4.2, 7.2.7, 7.9,
8.2.1, 8.2.7, 8.3.3, 9.1.4, 12.2.1, 12.2.2, 14.1.1,
14.1.2, 14.3, 14.4.4, 14.4.6, 14.4.7, 15.4, 18.7, 19.2
U
Uyuşma 3.7, 9.2.5.2, 9.2.5.7
V
Vinç 3.13, Şekil 2, 1, 4.3.2, 4.6, 5.3.8.1, 7.8, 8.2.1,
10.7.1.1, 13.8.1
Vinç anahtarı 3.15, 5.3.1, 5.3.6.1, 5.3.7, 7.1, 10.7.1.1
Vinç bağlantı kesicisi 3.14, 5.3.1, 5.3.6, 5.3.8.2, 5.4, 13.8.1
Vinç kaynak anahtarı 3.16, 1, 4.3.1, 4.3.2, 5.1, 5.3.1, 5.3.2, 5.3.5, 5.3.5.3,
5.3.6.1, 9.2.5.4,10.7.1.1, 10.7.1.2, 13.5
Y
Yedek 3.50, 9.4.1, 9.4.2.2
Yetkili personel (Elektrik konusunda) 3.34. 3.20, 3.22, 6.2.2, 8.2.4, 13.8.1, A.24
83
İngilizce indeks
Bu indeks, Madde 3’te tarif edilen terimlerin İngilizce karşılıklarını alfabetik sırada listeler ve terimlerin bu
standard içinde kullanıldığı madde numaralarını gösterir.
A
Actuator 3.1, 3.46, 5.3.6.2, 9.2.5.8, 9.3.4, 10.1.2, 10.2.1,
10.2.2, 10.4, 10.6, 10.7.4, 15.6
Ambient (air) temperature 3.2, 4.4.3, 13.1, 13.4 (Çizelge 5), A.2, B.1.1
B
Barrier 3.3, 3.20, 3.22, 3.23, 3.30, 5.3.6.1, 6.2.1, 6.2.2,
6.2.5, 12.2.2, 13.8.1, 14.1.3, 14.4.3
C
Cabin controlled hoisting machine 3.4, 9.2.5.9
Cable tray 3.5, 14.4.2, 14.5.1, 18.5, A.23, B.1.2
Cable trunking system 3.6, 3.19, 14.1.3, 14.4.2, 14.5.1, 14.5.6, 14.5.7,
B.1.2
Concurrent 3.7, 9.2.5.2, 9.2.5.7
Conduit 3.8, 3.19, 14.1.1, 14.1.3, 14.4.2, 14.4.3, 14.5.1,

14.5.3, 14.5.4, 14.5.5, 15.4, B.1.2
Control circuit 3.9, 3.10, 3.47, 4.1, 5.4, 7.2.4, 8.3.2, 9.1.1, 9.1.2,
9.1.3, 9.1.4, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.3.1,
9.4.3.3, 9.5, 12.2.2, 13.6, Çizelge 6, 13.8.8,
14.2.4,14.4.5, B.1.3
Control device 3.10, 3.7, 7.1, 8.3.2, 9.1.1, 9.1.4, 9.2.4, 9.2.5.2,
9.2.5.6, 9.2.5.7, 9.2.5.8,9.2.6, 9.3.4, 9.4.2.1, 10.1.2,
10.1.3, 10.5, 12.2.1, 12.2.2, 14.3, 17.3, 17.5,18.7
Controlgear 3.11, 6.3.2.2, 9.2.5.4, 12.1, 12.2.1, 12.2.2, 12.3,

12.5, 12.5.1, 17.4, A.27
Controlled stop 3.12, 9.2.2
Crane 3.13, Şekil 2, 1, 4.3.2, 4.6, 5.3.8.1, 7.8, 8.2.1,

10.7.1.1, 13.8.1
Crane-disconnector 3.14, 5.3.1, 5.3.6, 5.3.8.2, 5.4, 13.8.1
Crane-supply-switch 3.16, 1, 4.3.1, 4.3.2, 5.1, 5.3.1, 5.3.2, 5.3.5, 5.3.5.3,

5.3.6.1, 9.2.5.4,10.7.1.1, 10.7.1.2, 13.5
Crane-switch 3.15, 5.3.1, 5.3.6.1, 5.3.7, 7.1, 10.7.1.1
D
Digital 3.17, 11.2.1
Direct contact 3.18, 3.3, 3.23, 3.42, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4, 6.4.1,
9.2.5.4.3, 10.1.3, 12.3, 13.8.1
Duct 3.19, 7.2.8, 8.2.3, 13.3, 13.8.8, 14.1.3, 14.3, 14.4.1,

14.4.2, 14.5.1, 14.5.2,18.5, A.23, B.1.2
84
E
Electrical operating area 3.20, 9.2.5.4.3, 12.5.3
(Electrically) skilled person 3.58, 3.20, 3.22, 3.34, 6.2.2, 8.2.4, 13.8.1, A.24
(Electrically) instructed person 3.34. 3.20, 3.22, 6.2.2, 8.2.4, 13.8.1, A.24
Electronic equipment 3.21, 1, 4.3.3, 11, 11.2.1, 11.3.4
Enclosure 3.23, 3.6, 3.11, 4.4.2, 5.3.3, 6.2.2, 6.2.4, 7.2.8,

8.2.3, 8.2.5, 9.1.4, 10.1.1, 12.2.1, 12.2.2, 12.3,
12.4, 13.4, 13.6, 13.8.1, 13.8.8, 14.3, 14.4.1,
14.4.2, 14.5.6, 15.2, 16.2.1, 16.2.2, 17.2, 17.4,
A.24, B.1.2
Enclosed electrical operating area 3.22, 5.4, 5.5, 5.6, 6.2.2, 12.3
Equipment 3.24, 1, 3.2, 3.6, 3.11, 3.20, 3.21, 3.22, 3.23, 3.26,
3.39, 3.47, 3.51, 3.56, 3.60, 3.64, 4.1, 4.2, 4.3.1,
4.3.3, 4.4.1, 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.4.7,
4.4.8, 4.5, 4.6, 4.7, 5.1, 5.3.3, 5.3.5.2, 5.3.6.1,
5.3.7.1, 5.3.8.1, 5.4, 5.5, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4,
6.3.1, 6.3.2.1, 6.3.2.2, 6.4.1, 7.1, 7.2.2, 7.2.5, 7.7,
7.9, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.3.1, 8.3.3, 9.2.7.4, 9.4.1,
10.3.2, 11.2.2, 11.3.3, 11.3.4, 12.1, 12.2.1, 12.2.2,
12.3, 12.4, 13.4, 13.6, 14.3, 14.4.2, 14.4.5, 14.5.3,
15.1, 15.5, 16.1, 17.1, 17.4, 17.5, 18.1, 18.2, 18.3,
18.4, 18.5, 18.6, 18.7, 18.8, 18.10, 19.1, 19.3, 19.4,
19.5, Ek A
Equipotential bonding 3.25, 8,11.2.2, 13.8.8
Exposed conductive part 3.26, 3.25, 3.33, 3.49, 6.3.1, 6.3.2.3, 6.3.3, 8.2.1,
8.2.3, 8.2.5, 8.3.2
Extraneous conductive part 3.27, 3.25, 3.49, 8.2.1
F
Failure 3.28, 3.29, 3.48, 4.1, 6.3.1, 6.3.2.2, 6.3.2.3, 6.3.3,
8.2.5, 8.3.1, 9.3.4, 9.4.1, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3,
9.4.3.1, 9.4.3.2
Fault 3.29, 3.26, 3.28, 3.33, 3.44, 4.1, 6.3.2.4, 6.3.3,

6.4.2, 7.1, 7.2.9, 7.7, 8.2.1, 9.1.4, 9.2.5.1, 9.2.7.3,
9.4.2.3, 18.7
G
Guard 3.30, 3.35, 3.54, 9.4.1, 9.4.2.3, 10.7.2, 18.2
H
Hand-held direct-control device 3.31, 9.1
Hazard 3.32, 3.34, 3.54, 3.55, 3.58, 4.1, 5.4, 6.2.4, 6.3.1,
8.2.5, 9.2.5.4.2, 9.2.5.4.3, 9.4.1, 9.4.2.3, 10.7.1.1,
11.3.4, 13.3, 14.3
I
Indirect contact 3.33. 6.1, 6.3.1, 6.4.1, 9.2.5.10
Interlock (for safeguarding) 3.35, 6.2.2, 9.1.1, 9.2.5.1, 9.2.5.3, 9.3.1, 9.4.1,
9.4.2.3, 18.2
85
L
Limiting device 3.36, 7.3, 9.2.5.9, 9.3.2
Live part 3.37, 3.18, 6.2.2, 6.2.3, 6.2.4, 6.3.1, 6.3.2.3, 6.4.1,
8.2.5, 12.5.4, 13.8.1, 14.4.7
M
Machine actuator 3.38, 3.1, 3.39, 3.63, 9.3.4, 15.6
Machinery (machine) 3.39, 3.13, 3.29, 5.4, 9.3.5, 17.4
Marking 3.40, 5.2, 5.3.6.1, 5.4, 5.5, 6.2.2, 9.1.4, 12.2.1,

12.2.2, 14.1.1, 14.2.2, 17.1, 17.3, A.21
N
Neutral conductor (symbol N) 3.41, 3.37, 5.1, 5.3.3, 7.2.3, 7.3, 9.4.3.1, 13.8.2,
14.2.3, B.4
0
Obstacle 3.42, 6.2.1, 6.2.6, 9.2.5.4.3, 13.8.1, Şekil 5
Overcurrent 3.43, 3.44, 3.57, 7.1, 7.2.1, 7.2.2, 7.2.3, 7.2.4,

7.2.5, 7.2.6, 7.2.7, 7.2.8, 7.2.9, 7.2.10, 7.7, 8.2.4,
9.1.3, 15.1, 15.6, 16.1, 16.2.2, 17.4, 18.5, B.15, Ek
B
Overload (of a circuit) 3.44, 7.1, 7.3, 9.1.4, 15.6, 16.1, B.3.2
P
Plug/socket combination 3.45, 5.3.2, 5.3.6.2, 5.6, 8.2.6, 12.2.1, 14.3, 14.4.5,
14.4.6
Power circuit 3.47, 3.31, 3.39, 4.1, 4.2.2, 7.2.3, 7.2.9, 9.1.1,
12.2.2, 13.8.8, 14.2.4, 19.3
Protective bonding circuit 3.48, 5.1, 5.2, 6.3.3, 6.4.1, 7.2.4, 8.2.1, 8.2.3, 8.2.4,
8.2.5, 8.2.6, 8.3.2, 8.3.3, 9.1.1, 9.1.4, 9.4.2.1,
9.4.3.1, 11.2.2, 13.8.2, 14.1.1, 14.5.1, 16.1, 16.2.1,
19.1, 19.2, 19.3
Protective conductor 3.49, 3.48, 5.1, 5.2, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.2.4, 8.2.7,
13.8.2, 13.8.3, 13.8.4, 13.8.8, 14.1.1, 14.1.2,
14.2.2, A.13
Positive (or direct) opening operation
3.46, 9.4.2.1, 10.1.4, 10.7.2
R
Redundancy 3.50, 9.4.1, 9.4.2.2
Reference designation 3.51, 12.2.1, 17.5, 18.3, 18.10
Risk 3.52, 3.34, 3.37, 3.53, 3.58, 4.1, 5.5, 9.2.5.3,

9.2.5.7, 9.4.1, 12.4, Ek C
S
Safe working procedure 3.53, 4.1
Safeguard 3.54, 3.55, 4.1, 9.2.5.2, 9.3.1, 18.2
Safeguarding 3.55, 3.35, 4.1, 9.2.3, 9.2.4, 18.2, 19.4
Servicing level 3.56, 5.3.4, 10.1.2, 12.2.1
Short-circuit current 3.57, 7.2.9, 13.8.8, A.12, B.4
86
Standard hoisting machine 3.59, 4.1, 19.1
Supplier 3.60, 4.1, 4.2.2, 4.3.1, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8, 4.7, 6.2.2,
7.2.2, 7.2.7, 7.2.10, 10.3.2, 11.2.2, 12.4, 13.3,
14.2.1, 17.1, 17.3, 17.4, 18.1, 18.3, 18.10, Ek A
Switching device 3.61, 3.11, 3.15, 3.16, 3.31, 5.3.2, 5.3.3, 5.3.4,
7.2.10, 7.3, 7.9, 8.24, 9.4.2.1, 10.7.1.1, 14.4.4,
17.2, A.16
T
Terminal 3.62, 3.49, 4.4.2, 5.1, 5.2, 6.2.2, 6.4.2, 7.2.7, 7.9,
8.2.1, 8.2.7, 8.3.3, 9.1.4, 12.2.1, 12.2.2, 14.1.1,
14.1.2, 14.3, 14.4.4, 14.4.6, 14.4.7, 15.4, 18.7, 19.2
U
Uncontrolled stop 3.63, 9.2.2
User 3.64, 1, 3.60, 4.1, 4.3.1, 4.3.2, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8,

7.2.2, 7.2.9, 7.3, 10.3.2, 14.2.1, 15.5, 17.3, 18.5,
18.10, Ek A
87
Ek ZA
Bu standardda atıf yapılan uluslararası standardlara karşılık gelen
Avrupa standardları
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin
içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra
yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır.
Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır.
Not - Uluslararası standard CENELEC ortak değişiklikleri ile tadil edildiğinde, ilgili EN / HD’de (mod) ile
gösterilir.
IEC Yayını Tarih Başlık EN / HD Tarih
IEC 60034-1 (mod) 1996 Rotating electrical machines - Part 1: EN 60034-1 1998
Rating and performance
IEC 60034-5 19911) Part 5: Classification of degrees of - -

protection provided by enclosures of
rotating electrical machines (IP code)
IEC 60034-11 1978 Part 11: Built-in thermal protection - -
IEC 60050 (191) 1990 International Electrotechnical - -

Vocabulary - Chapter 191:
Dependability and quality of sevice
IEC 60050 (441) 1984 Chapter 441: Switchgear, controlgear - -

and fuses
IEC 60050 (826) 1982 Chapter 826: Electrical installations of HD 384.2 S1 1986
buildings
IEC 60072-1 1991 Dimensions and output series for - -

rotating electrical machines – Part 1:
numbers 55 to 1080
IEC 60072-2 1990 Part 2: Frame numbers 355 to 1000 - -

and flange numbers 1180 to 2360
IEC 60073 1996 Basic and safety principles for man- EN 60073 1996
machine interface, marking and
identification – Coding principles for
indicators and actuators
IEC 60076-5 (mod) 1976 Power transformers - Part 5: Ability to HD 398.5 S1 1983
withstand short circuit
IEC 60146 series General requirements and line EN 60146 Series

commutated convertors
IEC 60309-1 (mod) 1988 Plugs, socket-outlets and couplers for EN 60309-12) 1992
+Corr. 1992 industrial purposes - Part 1 : General
requirements
1)
IEC 60034-5:1981, EN 60034-5:1986 olarak harmonize edilmiştir.
2)
EN 60309-1, IEC 60309-1:1997’yi esas alan EN 60309-1 ile değiştirilmiştir.
88
-
IEC 60332-1 1993 Tests on electric cables under fire -
conditions - Part 1: Test on a single
vertical insulated wire or cable
IEC 60364-3 (mod) 1993 Electrical installations of buildings - HD 384.3 S2 1995

Part 3: Assessment of general
characteristics
IEC 60364-4-41 1992 Part 4: Protection for safety - HD 384.4.41 S2 1996

(mod) Chapter 41: Protection against electric
shock

(mod) Chapter 46: Isolation and switching
IEC 60364-4-47 1981 Part 4 : Protection for safety - HD 384.4.47 S23) 1995
(mod) Chapter 47: Application of protective
measures for safety - Section 470:
General - Section 471: Measures of

(mod) Chapter 47: Application of protective
measures for safety - Section 473:
Measures of protection against
overcurrent
IEC 60364-4-481 1993 Part 4: Protection for safety – - -

Chapter 48: Choice of protective
measures as a function of external
influences – Section 481: Selection of
measures for protection against
electric shock in relation to external
influences
IEC 60364-5-54 1980 Part 5: Selection and erection of HD 384.5.54 S1 1988

(mod) electrical equipment - Chapter 54:
Earthing arrangements, protective
conductors
IEC 60364-5-523 1983 Part 5: Selection and erection of HD 384.5.523 S2 1991

(mod) electrical equipment - Chapter 52:
Wiring systems - Section 523: Current-
carrying capacities
IEC 60364-6-61 1986 Part 6: Verification - Chapter 61: Initial HD 384.6.61 S1 1992
(mod) verification
IEC 60417-2 1998 Graphical symbols for use on - -

equipment - Part 2: Symbol originals
IEC 60439-1 1992 Low-voltage switchgear and EN 60439-1 1994

+Corr. 1993 controlgear assemblies - Part 1: Type- +Corr. 1997
tested and partially type-tested +Corr. 1997
assemblies +A11 1996
3)
HD 384.4.47 S2, IEC 60364-4-47’ye gelen A1:1993’ü kapsar.
89
IEC 60445 1988 Identification of equipment terminals EN 60445 1990

and of terminations of certain
designated conductors, including
general rules of an alphanumeric
system
IEC 60446 19894) Identification of conductors by colours - -

or numerals
IEC 60447 1993 Man-machine interface (MMI) - EN 60447 1993

Actutating principles
IEC 60529 1989 Degrees of protection provided by EN 60529 1991

enclosures (IP Code) +Corr. 1993
IEC 60536 1976 Classification of electrical and HD 366 S1 1977

electronic equipment with regard to
IEC 60617 series Graphical symbols for diagrams EN 60617 Series
IEC 60621-3 1979 Electrical installations for outdoor sites - -

underheavy conditions (including
open-cast mines and qurries) - Part 3:
General requirements for equipment
and ancillaries
IEC 60664-1 (mod) 1992 Insulation coordination for equipment HD 625.1 S1 1996
within low-voltage systems - Part 1: +Corr. 1996
Principles, requirements and tests
IEC 60742 (mod) 1983 Isolating transformers and safety EN 607425) 1995
isolating transformers - Requirements
IEC 60757 1983 Code for designation of colours HD 457 S1 1985
IEC 60947-2 1995 Low-voltage switchgear and EN 60947-2 1996

controlgear - Part 2: Circuit breakers +Corr. 1997
IEC 60947-3 (mod) 1990 Part 3: Switches, disconnectors, EN 60947-3 1992

+Corr. 1991 switch-disconnectors and fuse- +Corr. 1997
combination units
IEC 60947-4-1 1990 Part 4: Contactors and motor-starters - EN 60947-4-1 1992

Section 1: Electromechanical +Corr. 1997
contactors and motor-starters
IEC 60947-5-1 1997 Part 5-1: Control circuit devices and EN 60947-5-1 1997
switching elements - +A11 1997
Electromechanical control circuit
devices
4)
IEC 60446: 1973, HD 324 S1:1997 olarak harmonize edilmiştir.
5)
EN 60742, IEC 60742’ye gelen A1:1992’yi kapsar.
90
IEC 60947-7-1 1989 Part 7: Ancillary equipment - Section 1: EN 60947-7-1 1991

Terminal blocks for copper conductors +Corr. 1997
+A11 1997
IEC 61082-1 1991 Preparation of documents used in EN 61082-1 1993

electrotechnology - Part 1: General
requirements
IEC 61082-2 1993 Part 2: Function-orientated diagrams EN 61082-2 1994
IEC 61082-3 1993 Part 3: Connection diagrams, tables EN 61082-3 1994

and lists
IEC 61082-4 1996 Part 4: Location and installation EN 61082-4 1996

documents
IEC 61131-1 1992 Programmable controllers - Part 1: EN 61131-1 1994

General information
IEC 61131-2 1992 Part 2: Equipment requirements and EN 61131-2 1994

tests +A11 1996
+Corr. 1997
IEC 61346-1 1996 Industrial systems, installations and EN 61346-1 1996

equipment and industrial products -
Structuring principles and reference
designations - Part 1: Basic rules
ISO 3864 1984 Safety colours and safety signs - -
ISO 7000 1989 Graphical symbols for use on - -

equipment - Index and synopsis
ISO/TR 12100-1 1992 Safety of machinery - Basic concepts, - -

general principles for design - Part 1:
Basic terminology, methodology
ISO 13852 1996 Safety of machinery - Safety distances - -

to prevent danger zones being
reached by the upper limbs
91

TS en 60204-32

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 60204-32

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

ICS 29.020; 13.110; 53.020.01

MAKİNALARDA GÜVENLİK - MAKİNALARDAKİ

Safety of machinery - Electrical equipment of machines -

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

3.59 Standard yük kaldırma makinası....................................................................................................... 14

13 İletkenler ve kablolar .............................................................................................................................. 51

Makinalarda güvenlik - Makinalardaki elektriksel donanımlar -

- Kişilerin ve taşınan yükün güvenliğini,

Şekil 2 - Tipik bir vinç ve ilgili elektriksel donanımların blok şeması

- Üstten gezer vinçler (overhead travelling cranes),

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

IEC, ISO, EN vb. Adı TS No.1) Adı

IEC, ISO, EN vb. Adı TS No. Adı

IEC, ISO, EN vb. Adı TS No. Adı

IEC, ISO, EN vb. Adı TS No. Adı

3.1 Harekete geçirici (tahrik edici)

Not 3 - Madde 3.38’e de bakılmalıdır.

3.2 Ortam sıcaklığı

3.4 Kabinden kumandalı yük kaldırma makinası

3.5 Kablo tablası

Not - Kablo tablası delikli veya deliksiz olabilir.

3.6 Kablo ana hat sistemi

3.8 Kablo borusu

3.9 Kumanda devresi (yük kaldırma makinasının)

3.10 Kumanda tertibatı

3.11 Kumanda düzeni

3.12 Kontrollü durdurma

3.14 Vinç bağlantı kesicisi

3.15 Vinç anahtarı

3.16 Vinç kaynak anahtarı

3.18 Doğrudan temas

3.19 Kablo kanalı

3.20 Elektriksel çalışma alanı

3.21 Elektronik donanım

3.22 Mahfazalanmış elektriksel çalışma alanı

b) Belirtilen deney proplarının girişini engellemek veya sınırlamak amacıyla, bariyerler,

3.25 Eş potansiyel bağlama

3.26 Tehlikeye maruz iletkenler parçalar

3.27 Harici iletken parça

Not 1 - Arızadan sonra bu parça bir hataya sahiptir.

Not 2 - “Arıza”, hatadan ayırt edilmesi gereken bir durumdur.

Not 4 - Uygulamada hata ve arıza terimleri genellikle eş anlamlı olarak kullanılır.

Not 2 - “Arıza” terimi ve tarifi IEV 191-05-01’de verilen tarifin aynısıdır.

3.31 Elde taşınan doğrudan kumanda tertibatı

3.33 Dolaylı temas

3.34 Yetkili personel (Elektrik konusunda)

3.35 Ara kilit (koruma için)

3.36 Sınırlama cihazı

3.37 Gerilimli parça

3.38 Makina harekete geçiricisi

3.41 Nötr iletken (sembol N)

3.43 Aşırı akım

3.44 Aşırı yük (devrenin)

Not 1 - Aşırı yük, aşırı akımla eş anlamlı olarak kullanılmamalıdır.

3.45 Fiş/soket birleşimi

3.46 Kontak elemanını (pozitif veya doğrudan) açma hareketi

3.47 Güç devresi

3.48 Koruyucu bağlama devresi