TS EN 50086-1 (Ocak 2003)

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 50086-1
Ocak 2003
ICS 29.120.10
BORU SİSTEMLERİ - ELEKTRİK TESİSATLARI İÇİN

BÖLÜM 1:GENEL ÖZELLİKLER
Conduit systems for electrical installations

Part 1 : General requirements
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.120.10 TÜRK STANDARDI TS EN 50086-1/Ocak 2003
Ön söz
− Bu standard, CENELEC tarafından kabul edilen EN 50086-1 (1993) standardı esas alınarak,
TSE Elektrik Hazırlık Grubu’na bağlı Aydınlatma ve İç Tesisat Özel Daimi Komitesi’nce hazırlanmış ve
TSE Teknik Kurulu’nun 06 Ocak 2003 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına
karar verilmiştir.
− Bu standardın kabulü ile TS IEC 614 - 1 (1997) standardı iptal edilmiştir.

İçindekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 2
3.1 Boru sistemi......................................................................................................................................... 2
3.2 Boru..................................................................................................................................................... 2
3.3 Boru ek parçası ................................................................................................................................... 2
3.4 Metalik boru ve/veya boru ek parçası ................................................................................................. 2
3.5 Metalik olmayan boru ve/veya boru ek parçası................................................................................... 2
3.6 Kompozit boru ve/veya boru ek parçası.............................................................................................. 2
3.7 Alev yaymayan boru ve/veya boru ek parçası .................................................................................... 2
3.8 Düzgün boru........................................................................................................................................ 2
3.9 Oluklu boru .......................................................................................................................................... 2
3.10 Rijit boru........................................................................................................................................... 2
3.11 Esnek boru....................................................................................................................................... 2
3.12 Bükülgen boru ................................................................................................................................. 2
3.13 Kendini toparlayan boru................................................................................................................... 2
3.14 Düzgün bir borunun malzeme kalınlığı............................................................................................ 2
3.15 Oluklu borunun malzeme kalınlığı ................................................................................................... 3
3.16 Birleşik düzgün ve oluklu borunun malzeme kalınlığı ..................................................................... 3
3.17 Diş açılabilir boru ve boru ek parçası .............................................................................................. 3
3.18 Diş açılamayan boru veya boru ek parçası ..................................................................................... 3
3.19 Boru eki............................................................................................................................................ 3
3.20 Harici etki ......................................................................................................................................... 3
3.21 Sıcak daldırmayla galvanizleme ...................................................................................................... 3
3.22 Kazanda galvanizleme .................................................................................................................... 3
4 Genel özellikler ......................................................................................................................................... 3
5 Deneyler için genel şartlar....................................................................................................................... 3
6 Sınıflandırma............................................................................................................................................. 4
6.1 Mekanik özelliklere göre...................................................................................................................... 4
6.2 Sıcaklığa göre ..................................................................................................................................... 5
6.3 Elektriksel özelliklere göre................................................................................................................... 5
6.4 Harici etkilere karşı dayanıklılığa göre ................................................................................................ 5
6.5 Alev yayılmasına karşı dayanıklılığa göre........................................................................................... 6
7 İşaretleme ve dokümanlar ....................................................................................................................... 6
7.1 Boru üzerinde: ..................................................................................................................................... 6
7.5 İşaretleme dayanıklı ve kolaylıkla okunabilir olmalıdır. ....................................................................... 6
8 Boyutlar ..................................................................................................................................................... 7
9 Yapılış ........................................................................................................................................................ 7
10 Mekanik özellikler ................................................................................................................................. 8
10.1 Mekanik dayanım ............................................................................................................................ 8
10.2 Sıkıştırma deneyi............................................................................................................................. 8
10.3 Darbe deneyi ................................................................................................................................... 9
10.4 Bükme /deneyi ............................................................................................................................... 10
10.5 Bükülgenlik deneyi......................................................................................................................... 10
10.6 Çökme deneyi................................................................................................................................ 10
10.7 Çekme deneyi................................................................................................................................ 10
11 Elektriksel özellikler ........................................................................................................................... 11
11.5 Kuşaklama deneyi ......................................................................................................................... 11
11.6 Elektriksel yalıtım dayanımı ve direnç ........................................................................................... 12
12 Isıl özellikler......................................................................................................................................... 13
12.1 Alev yayılmasına karşı dayanıklılık ............................................................................................... 13
12.2 Isıya karşı dayanıklılık ................................................................................................................... 14
13 Yangın etkileri ..................................................................................................................................... 15
14 Harici etkiler ........................................................................................................................................ 15
14.1 Mahfaza tarafından sağlanan koruma derecesi ............................................................................ 15

14.2 Korozyona karşı dayanıklılık.......................................................................................................... 15
15 Elektromanyetik uyumluluk ............................................................................................................... 16
Ek A ................................................................................................................................................................. 25
Boru sistemleri için sınıflandırma kodlaması ............................................................................................. 25
Boru sistemleri - Elektrik tesisatları için - Bölüm 1 : Genel özellikler
1 Kapsam
Bu standard, 1000 V a.a.ve/veya 1500 V d.a.’ya kadar olan elektrik tesisatları ve/veya haberleşme
sistemlerindeki yalıtılmış iletkenlerin, ve/veya kabloların korunması ve kullanımı için borular ve boru fittingleri
de dahil olmak üzere boru sistemleri ile ilgili özellikleri ve deneyleri kapsar. Bu standard sistemi sonlandıran
dişli ve dişsiz girişler dahil olmak üzere metalik, metalik olmayan ve kompozit boru sistemlerine uygulanır. Bu
standard, IEC 60670 standardının kapsamında bulunan mahfazalara ve bağlantı kutularına uygulanmaz.
Bu standard, ilgili özellikler için EN 50086-2 (Bölüm 2) standardı ile birlikte kullanılmalıdır.
Not 1- Ayrıca bazı boru sistemleri tehlikeli ortamlarda kullanılması için uygun olabilir. Bu şartlarda tesis
edilecek olan donanım için daha sonra ilave özelliklere dikkat edilmelidir.
Not 2-Topraklama iletkenleri, yalıtılmış veya yalıtılmamış olabilir.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.
EN, ISO, IEC vb. Adı TS No1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
EN 60423:1994 Conduits for electrical purposes- TS EN 60423 Borular-Elektrik tesisatları için-
Outside diameters of conduits for Dış çaplar ile borular ve ara
electrical installations and threads bağlantı parçalarının dişleriyle
for conduits and fittings (IEC ilgili boyutlar
423:1993,Modified)
EN 60529:1991 Degrees of protection provided by TS 3033 Mahfazaların koruma derecesi
enclosures (IP Code) (IEC EN 60529 (IP Kodu)
529:1989)
EN 60695-2- Fire hazard testing-Part 2:Test TS EN 60695-2-4/1 Yangın tehlikesi deneyi Bölüm
4/1:1993 methods-Sections 4/Sheet 1: 1 kW 2:Deney metotları Kısım 4/föy
nominal pre-mixed test flame and 1:Anma gücü 1 kW olan ön
guidance (IEC 695-2-4/1:1991) karışımlı deney alevi ve
kılavuz
HD 243 S10:1993 Graphical symbols for use on TS 2714 Cihazların üzerinde kullanılan
İPTAL equipment index,survey and grafik semboller
(EN 60417-1) compilation of single sheets(IEC
(EN 60417-2) 60417:1973+supplements A:1974
to K:1991)
IEC 60670 General requirements for TS prEN 60670 Mahfazalar-Cihazlar için-Ev ve
enclosures for accessories for benzeri sabit elektrik
household and similar fixed tesisatlarında kullanılan-Genel
electrical installations kurallar
IEC 60695-2- Fire hazard testing-Part 2:Test TS 5019 Kızaran (Akkor) Tel Deneyi-
1:1991 methods Elektronikte kullanılan
İptal Section 1:Glow-wire test and
(EN 60695-2-11) guidance
TSE NOTU : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
3 Tarifler
Bu standardda aşağıdaki tarifler uygulanır.
3.1 Boru sistemi

Elektrik veya haberleşme tesisatları içinde çekilmelerine ve/veya değiştirilmelerine fakat yana doğru
kaymalarına izin vermeyen ve yalıtılmış iletkenlerin ve/veya kabloların korunması ve kullanılması için boruları
ve boru ek parçalarını ihtiva eden kapalı bir bağlantı sistemi
3.2 Boru
Elektrik veya haberleşme tesisatlarında yalıtılmış iletkenler ve/veya kablolar için, içerisinde çekilmelerine
ve/veya değiştirilmelerine izin veren ve genel olarak dairesel kesitli bir kapalı sistemin bir bölümü.
3.3 Boru ek parçası

Bir boru sisteminin bir veya daha fazla bileşenlerini eklemek veya sonlandırmak veya yönünü değiştirmek
için tasarımlanmış bir cihaz.
3.4 Metalik boru ve/veya boru ek parçası

Sadece metal ihtiva eden boru veya boru ek parçası.
3.5 Metalik olmayan boru ve/veya boru ek parçası

Hiçbir metalik bileşeni olmayan ve sadece metalik olmayan malzeme ihtiva eden boru veya boru ek parçası.
3.6 Kompozit boru ve/veya boru ek parçası

Hem metalik hem de metalik olmayan malzemeler ihtiva eden boru veya boru ek parçası.
3.7 Alev yaymayan boru ve/veya boru ek parçası

Uygulanan bir alevin sonucu olarak yanmaya meyilli olan ancak alevin yayılmadığı ve alev çekildikten sonra
sınırlı bir zaman içinde kendiliğinden söndüğü boru veya boru ek parçası.
3.8 Düzgün boru

Profilinin uzunluğuna kesitinde düzgün olan boru ( Madde 3.9’daki not’a bakınız).
3.9 Oluklu boru

Profilinin uzunluğuna kesitinde oluklu olan bir boru.
Not-Hem dairesel hem de helisel oluklu borulara izin verilebilir ve hem oluklu hem de düzgün borunun
kombinasyonu mümkündür.
3.10 Rijit boru

Bükülemeyen veya sadece özel bir işlemle veya işlem olmadan sadece mekanik bir aletin yardımıyla
bükülebilen bir boru.
3.11 Esnek boru

Sık bükülme için amaçlanmayan ve makul bir kuvvetle el vasıtasıyla bükülebilen bir boru.
3.12 Bükülgen boru

Ömrü boyunca sık olarak bükülmesi için amaçlanmış ve makul küçük bir kuvvetle el vasıtasıyla bükülebilen
bir boru.
3.13 Kendini toparlayan boru

Kısa bir süre için bir enine kuvvet uygulandığında şekil bozukluğuna uğrayan ve bu kuvvetin kaldırılmasından
sonra ilave kısa bir süre içinde orijinal biçimine yakın olarak eski haline dönen esnek bir boru.
3.14 Düzgün bir borunun malzeme kalınlığı

Dış ve iç çaplarının arasındaki farkın ikiye bölünmesiyle elde edilen ortalama değer.
2
3.15 Oluklu borunun malzeme kalınlığı

Bir oluğun biçimi boyunca her hangi bir noktasında ölçülen malzemenin ortalama kalınlığı.
3.16 Birleşik düzgün ve oluklu borunun malzeme kalınlığı
Düzgün boru malzeme kalınlığı ile oluklu malzeme kalınlığının toplamı.
3.17 Diş açılabilir boru ve boru ek parçası

Bağlantı için bir diş taşıyan veya içinde veya üzerinde bir diş oluşturulabilen boru veya boru ek parçası.
3.18 Diş açılamayan boru veya boru ek parçası

Sadece dişlerin dışındaki başka düzenlerle bağlantı için uygun olan boru veya boru ek parçası.
3.19 Boru eki

Boru sisteminin iki veya daha fazla bileşeni veya bir boru sistemiyle diğer donanım arasındaki bir ara yüz.
3.20 Harici etki

Boru sistemini etkileyebilen faktörler.
Not - Böyle faktörlere örnekler, bir suyun varlığı, yağ veya inşaat malzemeleri, düşük ve yüksek sıcaklıklar
ve korozif veya kirletici maddelerdir.
3.21 Sıcak daldırmayla galvanizleme

Erimiş bir çinko içerisinde hazırlanmış demir veya çelik parçaların daldırılmasıyla elde edilen çinko ve çinko
demir alaşım tabakalarından bir kaplama.
Not - Bazı şartlar altında bütün kaplama çinko alaşım tabakaları ihtiva edebilir.
3.22 Kazanda galvanizleme

Çinko tozuyla ve etkisiz çalışma ortamıyla yakın bir temas halinde içinde parçacıkların ısıtıldığı bir yayılma
işlemi
Not - Bu işlem, normal olarak 385°C çıvarında bir sıcaklıkta yavaşça dönen kapalı bir kap içerisinde yapılır.
Korozyona dayanıklılık, kontrol edilebilen kaplama kalınlığıyla orantılıdır.
4 Genel özellikler
4.1 Bu standardın kapsamındaki boru ve boru ek parçaları, normal kullanmada performansı güvenilir
olacak ve kullanıcıya veya çevreye tehlike yaratmayacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
Bunlar bir boru sistemi bölümü olarak imalatçının talimatlarına uygun olarak monte edildiğinde içinde bulunan
yalıtılmış iletkenlerin ve kabloların mekanik ve gerekli olduğu durumda elektriksel korumasını sağlamalıdır.
4.2 Boru ve boru ek parçası arasındaki ekin koruyucu özellikleri, boru sistemi için beyan edilenden daha
az olmamalıdır.
4.3 Boru ve boru ek parçası, nakil, depolama, tavsiye edilen tesis pratiği ve uygulaması sırasında
meydana gelebilecek muhtemel gerilmelere dayanmalıdır.
5 Deneyler için genel şartlar

5.1 Bu standarda uygun olan deneyler tip deneyleridir.
5.2 Başkaca belirtilmedikçe deneyler, (23 ± 2)°C ortam sıcaklığında yapılmalıdır.
5.3 Başkaca belirtilmedikçe, her bir deney üç yeni numune üzerinde yapılmalıdır.
Not - Örnek olarak boyutların kontrolü gibi bazı deneyler, numunelerin özelliklerinde bir değişmeyi etkilemez
ve bu nedenle bu numuneler, yeni olarak kabul edilir ve sonraki deneylerde kullanılabilir.
3
5.4 Metalik olmayan ve kompozit borular ve boru ek parçalarının numuneleri, (23 ± 2)°C bir sıcaklıkta ve
% 40 ile % 60 arasındaki bağıl nemde en az 240 saat süre için şartlandırılmalıdır. Bütün deneyler, genel
şartlandırmadan hemen sonra yapılmalıdır.
5.5 Başkaca belirtilmedikçe, her bir deney için numunelerin, bütün parçaları yerinde ve normal
kullanmada olduğu gibi monte edilmiş olarak temiz ve yeni durumda olmalıdır. Madde 8’e uygun olarak
boyutların kontrolünden sonra ve ilgili deneyde başkaca belirtilmedikçe, boru ek parçaları, amaçlandıkları
boru tipinin yeterli uzunluklarıyla monte edilmelidir. Özellikle, ekin montajında kuvvetin gerekli olduğu
durumda imalatçının talimatlarına yeterli derecede dikkat edilmelidir.
5.6 Boru girişlerinin, sökülebilir veya gevşek tip boru ek parçasının bölümü olduğu durumda sökülebilir
boru ek parçası, Madde 6’ya göre beyan edilen özellikler kaybolmaksızın imalatçının talimatlarına uygun
olarak deneyden sonra tekrar monte edilebilme yeteneğinde olmalıdır.
5.7 Başkaca belirtilmedikçe, üç numune deneye tabi tutulur ve bütün deneyler karşılanırsa özellikler
tatminkârdır.
Numunelerden sadece bir tanesi, montajdan veya imalat kusurundan dolayı bir deneyi sağlamazsa, bu
deney ve deneyin sonuçlarını etkileyebilen bir önceki deney tekrarlanmalı ve ayrıca takip eden deneyler
numunelerin bir başka takımı üzerinde gerekli dizide yapılmalıdır. Bu numunelerin hepsi özelliklere uygun
olmalıdır. Numunelerin ilave bir takımı, aynı zamanda deneye tabi tutulmazsa, bir numunenin arızası
reddetmeyi gerektirir.
Not - Uygulayıcı, numunelerin ilk takımını deneye tabi tuttuğunda ayrıca bir numune başarısız olduğunda
gerekli olabilen numunelerin ilave takımını deneye tabi tutabilir. Daha sonra deney merkezi
numunelerin ilave bir takımını ilave bir istek olmaksızın deneyden geçirmeli ve sadece ilave bir arıza
meydana gelirse numuneleri ret etmelidir.
5.8 Toksit veya zararlı işlemler kullanıldığında deney yapan personelin güvenliği için yeterli tedbirler
alınmalıdır.
5.9 Bir diğer donanımın tamamlayıcı bir bölümü olarak kullanılan boru sistemleri, ayrıca bu donanım için
olan ilgili standarda uygun olarak deneyden geçirilmelidir.
6 Sınıflandırma
Not - İmalatçının kullanma kılavuzuyla birlikte olabilen Ek A, boru sisteminin beyan edilen özellikleri için
sınıflandırma kod biçimini gösterir.
6.1 Mekanik özelliklere göre
6.1.1 Sıkıştırmaya karşı dayanıklılık

1. Çok hafif
2. Hafif
3. Orta
4. Ağır
5. Çok ağır
6.1.2 Darbeye karşı dayanıklılık

1. Çok hafif
2. Hafif
3. Orta
4. Ağır
5. Çok ağır
6.1.3 Bükülmeye karşı dayanıklılık

1. Rijit
2. Esnek
3. Esnek/kendini toparlayan
4. Bükülgen
4
6.1.4 Çekme dayanımı

1. Çok hafif
2. Hafif
3. Orta
4. Ağır
5. Çok ağır
6.1.5 Asılı yük kapasitesi

1. Çok hafif
2. Hafif
3. Orta
4. Ağır
5. Çok ağır
6.2 Sıcaklığa göre
6.2.1 Düşük sıcaklık aralığı
Çizelge 1
En düşük nakil, sürekli uygulama ve tesis sıcaklığı

Sınıflandırma ( Birinci rakam)
C0
1X +5
2X -5
3X -15
4X -25
5X -45
6.2.2 Yüksek sıcaklık aralığı
Çizelge 2
En yüksek sürekli uygulama ve tesis sıcaklığı

Sınıflandırma ( İkinci rakam)
C0
X1 60
X2 90
X3 105
X4 120
X5 150
X6 250
X7 400
6.3 Elektriksel özelliklere göre
6.3.1 Elektriksel süreklilik karakteristikleri ile
6.3.2 Elektriksel yalıtım karakteristikleri ile
6.4 Harici etkilere karşı dayanıklılığa göre
6.4.1 Katı maddelerin girişine karşı koruma:
EN 60529’e uygun olarak en düşük IP3X korumalı
5
6.4.2 Su girişine karşı koruma:
EN 60529’e uygun olarak en düşük IPX0 korumalı
6.4.3 Korozyona karşı dayanıklılık
Korumasız
2 Çizelge 10’da ayrıntıları verilen korumayla
6.5 Alev yayılmasına karşı dayanıklılığa göre
6.5.1 Alev yayılmaması
6.5.2 Alev yayılması
6.5.3 Diğer yangın etkileri inceleme safhasındadır
7 İşaretleme ve dokümanlar
7.1 Boru üzerinde:
İmalatçının adı veya ticari markası veya sorumlu tedarikçi ;
Ürün tanıtım işaretiyle
işaretlenmelidir.
7.1.1 Ayrıca boru, Ek A’ya uygun olan ve en az dört rakam ihtiva eden sınıflandırma koduyla
işaretlenmelidir.
7.1.2 İmalatçı, bir boru sistemi içindeki parçaların uyumluluğunu göstermek için sorumlu olmalıdır.
7.2 Boru ek parçası, Madde 7.1.1’e göre uygun olarak mümkün olduğunda kendi üzerinde işaretlenmeli
ancak bu pratik olmadığında işaretleme, ürüne veya kutuya veya içerisinde ek parçaları bulunan karton
kutuya tutturulmuş bir etiket üzerinde olabilir.
7.3 Alev yayan malzeme, portakal renginde olmalıdır. Boyama yapılarak veya diğer suni vasıtalarla
portakal renginde boyanmamalıdır.
Alev yaymayan malzeme, ürün üzerinde alev yaymayan malzeme açık olarak işaretlenmedikçe sarı, portakal
rengi veya kırmızı hariç olmak üzere herhangi bir renkte olabilir.
7.4 Topraklama teçhizatı, HD 243 S10 Sembol 417-IEC-519a’ya uygun olan koruyucu toprak
sembolüyle işaretlenmelidir. Bu işaretleme örnek olarak vidalar gibi kolaylıkla çıkarılabilen bölümler üzerine
yerleştirilmemelidir.
7.5 İşaretleme dayanıklı ve kolaylıkla okunabilir olmalıdır.

Uygunluk, muayene ile ve ürün üzerindeki işaretleme için işareti 15 saniye süre için su emdirilmiş bir
pamuklu bez parçası ile ve tekrar 15 saniye süre için petrol eteri emdirilmiş pamuklu bez parçası ile elle
ovarak kontrol edilmelidir.
Not 1 - Petrol eteri, en fazla hacimsel olarak % 1 aromatik ve kauri butanol değeri 29 muhtevasında olan ve
başlangıç kaynama noktası 650 C, kuruma noktası 690 C ve yaklaşık olarak yoğunluğu 0,68 kg/L olan
alifatik çözücü hekzan olarak tanımlanır.
Not 2 - İşaretleme örnek olarak, kalıpla, presle, oymayla, yazıyla basılarak, yapışkan etiketlerle veya
sulandırıldığında iz bırakan bant ile uygulanabilir.
Not 3 - Kalıpla, presle veya oymayla yapılan işaretleme bu deneye tabi tutulmaz.
Deneyden sonra işaretleme okunabilir olmalıdır.
6
8 Boyutlar
8.1 Dişler ve dış çaplar uygun olduğu durumda EN 60423’u karşılamalıdır.
Uygunluk EN 60423’de belirtilen mastarlarla kontrol edilir.
8.2 Diğer boyutlar, bu standardın ilgili Bölüm 2’deki özelliklere uygun olmalıdır.
9 Yapılış
9.1 Boru sistemi içinde yalıtılmış iletkenlere veya kablolara hasar verme veya tesisatçıyı veya kullanıcıyı
yaralama ihtimali olan keskin kenarlar, çapaklar veya yüzey çıkıntıları olmamalıdır.
İmalatçı, boru sisteminin güvenli olarak tesis edilmesi için kılavuz sağlamayla sorumlu olmalıdır.
Uygunluk, muayene ile gerekliyse numuneleri ayrı ayrı kestikten sonra yapılmalıdır.
9.2 Bileşenleri tutturmak için varsa kullanılan vidalar veya boru ek parçası kapakları veya boru ekleri,
doğru olarak yerleştirildiklerinde kablo yalıtımına hasar vermemelidir. Bunlar ISO metrik dişlere sahip
olmalıdır. Diş kesme vidaları kullanılmamalıdır.
Metalik olmayan veya kompozit boru ek parçaları için olan sabit vidalar veya küçük tutturucular, yalıtılmış
iletkenlerden veya kablolardan ayrılmışlarsa, metalik olmayan malzemeden olmamalıdır.
Vida tespit düzenleri, tesisat ve normal kullanma sırasında meydana gelen mekanik gerilmelere dayanacak
şekilde tasarımlanmalıdır.
Önceden biçimlendirilmiş dişleri kullanan vidanın tespiti için uygunluk, muayeneden önce Madde 9.3’deki
deneyle kontrol edilir.
Diş oluşturulan vidaları kullanan vidanın tespiti için uygunluk, muayeneden önce Madde 9.4’deki deneyle
kontrol edilir.
9.3 Önceden biçimlendirilmiş dişlerle kullanılan vidalar, metalik olmayan bir diş ile birbirine geçen ve
metalik malzeme için olan vidalar 10 defa ve bütün diğer durumlar için 5 defa sıkıştırılmalı ve gevşetilmelidir.
Deney, Çizelge 3’e uygun olan bir moment uygulanarak uygun bir tornavida veya İngiliz anahtarı kullanılarak
yapılmalıdır. Vidalar, ani veya sarsıntılı hareketlerle sıkıştırılmamalıdır.
Deneyden sonra vidanın veya somunun daha sonra kullanılmasını engelleyecek vidanın kırılması veya
başlığın veya dişin hasarlanması gibi vida veya somun tarafından meydana gelmiş hiç bir hasar olmamalıdır.
Çizelge 3- Vida deneyleri için moment değerleri
Dişin anma çapı Moment

mm Nm
Üzeri Kadar ve dahil I II
- 2,8 0,4 0,4
2,8 3,0 0,5 0,5
3,0 3,2 0,6 0,6
3,2 3,6 0,8 0,8
3,6 4,1 1,2 1,2
4,1 4,7 1,8 1,8
4,7 5,3 2,0 2,0
5,3 6,0 2,5 3,0
6,0 8,0 3,5 6,0
8,0 10,0 4,0 10,0
Not 1- Sütün I, tornavida ile sıkıştırılan vidalara uygulanır.
Not 2- Sütün II, tornavida dışındaki vasıtalarla sıkıştırılan vidalara ve somunlara uygulanır.
7
9.4 Diş oluşturan vidalar, yalıtıcı malzemenin bir dişiyle birbirine gecen vidalar için 10 defa ve bütün
diğer durumlar için ise 5 defa sıkıştırılmalı ve gevşetilmelidir. Yalıtıcı malzemenin bir dişiyle birbirine geçen
vidalar, her seferinde tamamen çıkarılmalıdır.
Deney, Çizelge 3’e uygun olan bir moment uygulanarak uygun bir tornavida veya İngiliz anahtarı kullanılarak
yapılmalıdır. Vida, ani veya sarsıntılı hareketlerle sıkıştırılmamalıdır.
Deneyden sonra, vidanın daha sonra kullanılmasını engelleyecek vidanın kırılması veya başlığın veya dişin
hasarlanması gibi hiçbir hasar olmamalıdır.
9.5 İmalatçıların talimatlarına göre monte edildiğinde harici etkilere maruz kalabilen ek içinde örnek
olarak kauçuk, fiber vb. gibi herhangi bir malzeme, en az ya boru yada boru ek parçası gibi harici etkiye karşı
aynı dayanıklılık seviyesine sahip olmalıdır.
Uygunluk, Madde 14’de belirtilen deneylerle kontrol edilir.
9.6 Dişlerin dışındaki vasıtalarla monte edilen boru sistemleri için imalatçı, sistemin sökülüp
sökülemeyeceğini ve bunun nasıl yapılabileceğini göstermelidir.
Uygunluk, gözle ve elle muayene edilerek kontrol edilir.
10 Mekanik özellikler
10.1 Mekanik dayanım
10.1.1 Boru sistemleri, yeterli mekanik dayanıma sahip olmalıdır.
10.1.2 Kendi sınıflandırılmalarına göre borular, imalatçının talimatlarına göre ya tesis sırasında veya
tesisten sonra büküldüğünde veya sıkıştırıldıklarında veya ürün için beyan edilen darbe ve sıcaklık
sınıflandırmasına uygun olarak belirtilmiş bir değerdeki darbeye veya aşırı sıcaklıklara maruz kaldıklarında
kırılmamalı ve yalıtılmış iletkenlerin veya kabloların içerisine sokulması zor olacak şekilde veya çekilirken
tesis edilmiş yalıtılmış iletkenlerin veya kabloların hasarlanması olabilecek boyutta şekil bozukluğuna
uğramamalıdır.
10.1.3 Diğer donanımın tesis edilmesi için amaçlanmış boru sistemleri, hem tesis sırasında hem de tesisten
sonra böyle bir sistemi desteklemek ve bu donanımı çalıştırmak için gerekli olan kuvvete dayanmak için
yeterli mekanik dayanıma sahip olmalıdır.
10.1.4 Uygunluk, Madde 10.2’den Madde 10.8’e kadar olan maddelerde belirtilen deneylerle kontrol edilir.
10.2 Sıkıştırma deneyi
10.2.1 Her biri (200 ± 5) mm uzunluğundaki boru numuneleri, Şekil 1’de gösterilen düzenek kullanılarak bir
sıkıştırma deneyine tabi tutulmalıdır.
10.2.2 Deneyden önce numunelerin dış çapları ölçülmelidir.
10.2.3 Numuneler, yassı bir çelik destek üzerine konumlandırılmalı ve Şekil 1’de gösterildiği gibi bir ara
çelik parçası, numunenin ortasına yerleştirilmelidir.
10.2.4 Çizelge 4’te gösterilen değerlere 30 saniye içinde ulaşılacak şekilde sabit olarak artan bir sıkıştırma
kuvveti ara parçaya uygulanmalıdır.
10.2.5 Çizelge 4’de gösterilen kuvvetler, (60 ± 2) saniye için uygulandıktan sonra numunenin dış çapı,
yassılaşmanın meydana geldiği kuvvet kaldırılmadan ölçülmelidir.
8
Çizelge 4 - Sıkıştırma kuvveti
Sıkıştırma kuvveti
Sınıflandırma Borular [N]
+% 4 - % 0
1 Çok hafif 125
2 Hafif 320
3 Orta 750
4 Ağır 1 250
5 Çok ağır 4 000
10.2.6 Başlangıçtaki dış çap ile numunenin yassılaştırılmış çapı arasındaki fark, deneyden önce ölçülen
başlangıçtaki dış çapın % 25’ini geçmemelidir.
10.2.7 Daha sonra kuvvet ve ara parça kaldırılmalı ve kaldırmadan 60 saniye sonra numunelerin dış çapı
yassılaştırıldıkları durumda tekrar ölçülmelidir.
Başlangıç çapı ile yassılaştırılmış numunelerin çapı arasındaki fark, deneyden önce ölçülen dış çapın
% 10’unu geçmemelidir.
10.2.8 Deneyden sonra, numunelerde normal veya ilave büyütme olmaksızın düzeltilmiş bir gözle
bakıldığında hiçbir çatlak görülmemelidir.
10.3 Darbe deneyi

10.3.1 Her biri (200 ± 5) mm uzunluğundaki on iki boru numunesi veya on iki boru ek parçası, Şekil 2’de
gösterilen düzenek vasıtasıyla darbe deneyine tabi tutulmalıdır.
Deneyden önce numuneler, deneyin yapılması için gerekli olan borular dahil olmak üzere normal kullanmada
olduğu gibi bütün bileşenleriyle monte edilmelidir.
Not - Ek parçaları, boru deneyden geçirilirken gerekli değildir.
Normal kullanmada erişilebilir olmayan bölümler ve en büyük boyutu 20 mm’den daha az olan küçük boru ek
parçaları, bu deneye tabi tutulmamalıdır.
10.3.2 Deney düzeneği, sıkıştırılmadığında (40 ± 1) mm kalınlığında olan ve (538 ± 22) kg/m3’lük bir
yoğunluğa sahip olan hücreler kapatılarak genişletilmiş süngerden bir yastık üzerine yerleştirilmelidir.
Numunelerle birlikte deney teçhizatı ±2°C toleransla Çizelge 1’de belirtilen beyan edilmiş sıcaklıkta
muhafaza edilen bir sıcaklıktaki soğutucu içine yerleştirilmelidir.
Numuneler belirtilen sıcaklığa ulaştığında veya 2 saat sonra hangisi daha uzun periyotsa, her bir numune
Şekil 2’de gösterildiği gibi çelik bir zemin üzerindeki konumda yerleştirilmelidir. Çekicin, her bir numuneye bir
defa olmak üzere düşürülmesine izin verilmelidir. Çekicin kütlesi ve düşme yüksekliği, Çizelge 5’te belirtildiği
gibi olmalıdır.
Deney, herhangi bir boru girişinin 5 mm içerisine uygulanması hariç olmak üzere boru ek parçasının en zayıf
bölümünün üzerinde yapılmalıdır. Boru numuneleri, uzunluğunun merkezinde deneyden geçirilmelidir.
Çizelge 5-Darbe deneyi değerleri
Çekicin kütlesi Düşme yüksekliği

Sınıflandırma Boru ve ek parçaları kg mm
+1 - % 0 ±%1
1 Çok hafif 0,5 100
2 Hafif 1,0 100
3 Orta 2,0 100
4 Ağır 2,0 300
5 Çok ağır 6,8 300
9
10.3.3 Deneyden sonra, en az numunelerin dokuzunda hem hiçbir dağılma izi hem de normal veya
büyütme olmaksızın düzeltilmiş gözle muayene yapıldığında her hangi bir çatlak olmamalı ve hem de normal
kullanılmasını olumsuz yönde etkileyen hiçbir bozulma görülmemelidir.
10.4 Bükme /deneyi

Uygunluk, bu standardın ilgili Bölüm 2’sinde belirtilen deneylerle kontrol edilmelidir.
10.5 Bükülgenlik deneyi

10.6 Çökme deneyi

10.7 Çekme deneyi
10.7.1 Çekme dayanımı beyan edilen boru sistemleri aşağıdaki deneyden geçirilmelidir.
Bir boru numunesi ve iki sonlandırma ek parçası, bütün uzunluğu yaklaşık olarak 300 mm olacak şekilde
imalatçının talimatlarına uygun olarak monte edilmelidir. Bu düzenek, Çizelge 6’da belirtilen değere kadar
30 saniyeden 40 saniyeye kadar olan bir periyot üzerinde yavaşça artan çekme kuvvetine tabi tutulur.
2 dakika ± 10 saniye’den sonra kuvvet kaldırılır.
10.7.2 Uzama meydana geldiği durumda imalatçı, boru sisteminin güvenli tesisine yardımcı olmak için
kılavuz sağlama sorumluluğunda olmalıdır.
10.7.3 Çekme dayanımının beyan edilmediği durumda boru sistemleri için ekin çekme dayanımı, bu
standardın ilgili Bölüm 2’ sindeki özellikleri karşılamalıdır.
10.7.4 Deneyden sonra sonlandırma ek parçaları, boruya düzgün olarak monte edilmiş olarak kalmalıdır ve
normal veya büyütme olmaksızın düzeltilmiş bir gözle muayene edildiğinde hiçbir hasar görülmemelidir.
Çizelge 6-Çekme kuvveti
Çekme kuvveti
Sınıflandırma Boru ve ek parçaları [N]
+2-%0
1 Çok hafif 100
2 Hafif 250
3 Orta 500
4 Ağır 1 000
5 Çok ağır 2 500
10.8 Asılı yük deneyi

İmalatçı tarafından asılı yükler için uygun olduğu beyan edilen boru ek parçası, aşağıya doğru işaret eden
askı vasıtalarıyla birlikte imalatçı tarafından sağlanan bir metot kullanılarak rijit bir yapıya tutturulmalıdır.
Çizelge 7’ye uygun olan bir zaman süresiyle bir yük, sağlanan vasıtalarla ve imalatçı talimatlarına uygun
olarak asılmalıdır.
Deneyin sonunda normal veya büyütme olmaksızın düzeltilmiş gözle muayene edildiğinde hiçbir çatlak ve
boru ek parçasının normal kullanılmasını engelleyen hiçbir bozulma yoksa ek parçasının, deneyi geçtiği
kabul edilmelidir.
Metalik olmayan ve kompozit boru ek parçaları için deney, içindeki sıcaklığı, ± 2°C toleransla Çizelge 2’ye
göre beyan edilen en yüksek sıcaklıkta muhafaza edilen bir ısıtma kabininde yapılmalıdır.
10
Çizelge 7- Asılı yükler
Yük Süre
Sınıflandırma Ek parçaları N saat
+2-%0 + 15 – 0 dakika
1 Çok hafif 20,0 48
2 Hafif 30,0 48
3 Orta 150,0 48
4 Ağır 450,0 48
5 Çok ağır 850,0 48
11 Elektriksel özellikler
11.1 Elektriksel süreklilik özellikleri beyan edilen boru sistemleri, Madde 14.2’de belirtilen deneylerden
hemen sonra Madde 11.5’de belirtilen deneylerle kontrol edilmelidir.
Not - Bir boru sistemi, bazı durumlarda bir elektrik tesisatında koruyucu iletken olarak bütünüyle veya
bölümler halinde kullanılabilir. Bu olay durumunda sistem, tesisat kurallarına uygun olarak bu amaç için
uygunluğunu onaylamak maksadıyla son tesisten sonra deneyden geçirilmelidir.
11.2 Metal veya kompozit malzemelerden olan boru sistemleri, erişilebilir metal bölümler toprağa
bağlanabilecek şekilde yapılmalıdır.
Uygunluk, Madde 11.5’deki deneyle kontrol edilir.
11.3 Bir arıza durumunda enerjili olabilen metal veya kompozit boru sisteminin erişilebilir iletken bölümleri,
etkili olarak topraklanmalıdır.
Uygunluk, Madde 11.5’deki deneyle kontrol edilir.
11.4 Metalik olmayan veya kompozit malzemelerden boru sistemleri beyan edildiği durumda, yeterli
elektriksel yalıtım dayanımına ve yalıtım direncine sahip olmalıdır.
Uygunluk, Madde 11.6’daki deneyle kontrol edilir.
11.5 Kuşaklama deneyi

Bir boru düzeneği ve on parça borudan meydana gelen boru ek parçaları, imalatçının talimatlarına ve Şekil
3’e uygun olarak, partideki her bir tipi yaklaşık olarak eşit rakamda temsil eden boru ek parçaları vasıtasıyla
birbirlerine bağlanmalıdır. Ek parçaları, 25 mm ve 28 mm arasındaki aralıklarla yerleştirilmelidir. Yüksüz
gerilimi 12 V’u geçmeyen bir a.a. kaynağından elde edilen 50 Hz ile 60 Hz arasındaki bir frekansa sahip olan
25 A’lık bir akım, 1 dakika (+5 – 0) saniye süre ile düzenekten geçirilir. Bundan sonra gerilim düşümü ölçülür
ve direnç akımdan ve gerilim düşümünden hesaplanır.
Direnç 0,05 Ω’u geçmemelidir.
Farklı tipteki ek parçalarının sayısı, bir tek deneyde hepsi yerleştirilemezse, yukarıda tarif edilen deney, ek
parçalarının bütün farklı tipleri deneyden geçirilinceye kadar tekrarlanmalıdır.
Boru veya boru ek parçalarının birleştirilmesi için özel cihazların gerekli olduğu durumda, koruyucu
kaplamanın borudan çıkarılması için yeterli olmalı veya koruyucu yüzey kaplama imalatçının talimatlarına
uygun olarak çıkarılmalıdır.
11
11.6 Elektriksel yalıtım dayanımı ve direnç
11.6.1 Borular
11.6.1.1 Boru numuneleri, 1 m ± 10 mm’lik bir uzunluk üzerinde ( 23 ± 2)°C sıcaklıktaki bir tuzlu su çözeltisi
içerisine, çözelti seviyesinin üzerinde 100 mm’lik bir uzunluk kalacak şekilde Şekil 4 veya Şekil 5’e uygun
olarak daldırılır.
Rijit boru numuneleri, imalatçı tarafından örnek olarak silikon elastomer gibi yüksek elektrik yalıtıma sahip
olan uygun yalıtım malzemesiyle bir ucu kapatılmış olarak komple tedarik edilmelidir ( Şekil 4 ).
Esnek ve bükülgen boru numuneleri, “U” şeklinde bükülür ve daha sonra daldırılır (Şekil 5).
Tuzlu su çözeltisi, 1 g/L sodyum klorürün tamamen çözülmesiyle yapılır.
Tuzlu su çözeltisi, dış seviyeyle uygunluk sağlamak için borunun acık olan ucundan dökülür. Bir elektrot
borunun içine diğeri ise tankın içine yerleştirilir.
11.6.1.2 24 saat ± 15 dakika’dan sonra, esas olarak sinüs dalgası biçiminde ve 50 Hz ile 60 Hz arasındaki bir
frekansa sahip olan bir gerilim iki elektrot arasına kademeli olarak 1 000 V’dan 2 000 V’a kadar artırılarak
uygulanır. 2000 V’a ulaşıldığında gerilim 15 dakika + 5/0 saniye süre için muhafaza edilir.
Bu deney için kullanılan yüksek gerilim transformatörü, çıkış uçları, çıkış gerilimi uygun deney gerilimine
ayarlandıktan sonra kısa devre edildiğinde çıkış akımı en az 200 mA olacak şekilde tasarımlanmalıdır. Çıkış
akımı 100 mA’dan daha az olduğunda aşırı akım rölesi çalışmamalıdır. Uygulanan deney geriliminin etkin
(r.m.s) değeri ± % 3 içinde ölçülmesine dikkat edilir.
Devreyle birleşik 100 mA’lık devreyi açma cihazı 15 dakikalık deney esnasında çalışmazsa numunelerin
yeterli elektriksel yalıtım dayanımına sahip olduğu kabul edilmelidir.
11.6.1.3 Madde 11.6.1.2’deki deneyden hemen sonra aynı numuneler bir elektriksel yalıtım direnci deneyine
tabi tutulmalıdır. 500 V’luk bir doğru gerilim iki elektrotun uçları arasına uygulanmalıdır.
11.6.1.4 Gerilimin uygulanmasından (60 ± 2) saniyeden sonra elektrotlar arasındaki yalıtım direnci elde
edilmelidir. Ölçülen direnç, 100 MΩ’dan daha büyük ise boruların yeterli elektriksel yalıtım direncine sahip
olduğu kabul edilmelidir.
11.6.2 Boru ek parçaları
11.6.2.1 Boru ek parçaları numuneleri, (23 ± 2)°C sıcaklıktaki su içerisine 24 saat ± 15 dakika süre ile
daldırılmalı ve oda sıcaklığında tamamen kurutulmalıdır.
11.6.2.2 Boru ek parçası numuneleri, borunun kısa bir uzunluğuyla imalatçının talimatlarına uygun olarak
monte edilmelidir. Diğer bütün açık uçlar, uygun bir yalıtım malzemesiyle kapatılmalıdır. Ek parçasının iç
tarafı, çapı 0,5 mm ile 1,0 mm arasında olan kurşun saçmayla doldurulur ve bir elektrot borudan geçerek
kurşun saçma içerisine sokulur.
Kalınlığı (0,08 +/- 0,02) mm olan alüminyum yapraktan bir dış elektrot ek parçasının dış tarafının etrafına
sarılır ve mümkün olduğunca sıkı bir şekilde ek parçasının dışında bir tur takip edecek şekilde sıkıştırılır.
11.6.2.3 Boru ek parçası numuneleri, sudan çıkarıldıktan sonra bir saat içinde Madde 11.6.1.2’ye uygun
olarak deneyden geçirilmelidir.
11.6.2.4 Madde 11.6.2.3’deki deneyden hemen sonra aynı numuneler bir elektriksel yalıtım direnci deneyine
tabi tutulur. 500 V’luk bir d.a. gerilimi iki elektrotun uçları arasına uygulanır.
11.6.2.5 Gerilimin uygulamasından (60 ± 2) saniye sonra elektrotlar arasındaki yalıtım direnci elde edilir.
Direnç 5 MΩ’dan daha büyükse ek parçalarının yeterli elektriksel yalıtım direncine sahip olduğu kabul edilir.
12
12 Isıl özellikler
12.1 Alev yayılmasına karşı dayanıklılık
12.1.1 Alev yaymayan boru sistemleri, alev yayılmasına karşı yeterli dayanıklılığa sahip olmalıdır.
12.1.2 Metalik olmayan ve kompozit boru numuneleri, Madde 12.1.2.1’den Madde 12.1.2.4’e kadar olan
maddelere uygun olarak EN 60695-2-4/1’de belirtilen bir 1 kW alev uygulanarak kontrol edilmelidir.
12.1.2.1 (675 ± 10) mm uzunluğundaki bir numune, esas olarak hava akımı olmayan bir alanda Şekil 6’da
gösterildiği gibi bir yüzü açık bir dikdörtgen metal mahfaza içerisine düşey olarak monte edilir.
Genel düzenek Şekil 7’de gösterilmiştir.
Montaj işlemi, yaklaşık olarak 25 mm genişliğinde olan ve birbirlerinden (550 ± 10) mm aralıklarla yerleştirilen
ve numune uçlarından yaklaşık eşit uzaklıktaki iki metal kelepçe vasıtasıyla yapılır.
Boyutları 12 mm’ye kadar olan borular için (2,0 ± 0,1) mm’lik,boyutları 16 mm’den 25 mm’ye kadar olan
borular için (6,0 ± 0,1) mm’lik ve boyutları 32 mm ve daha yukarı olan borular için ise (16,0 ± 0,1) mm’lik bir
çelik çubuk numunenin içerisinden geçirilir. Bu çubuk, numuneyi doğru ve düşey bir konumda muhafaza
etmek için en üst ucunda rijit ve bağımsız olarak monte edilir ve kelepçelenir. Bu monte işlemi vasıtaları,
örnek olarak damlaların kurutma kağıdı üzerine düşmesini engellememelidir.
Yaklaşık olarak 10 mm kalınlığında ve tek tabakalı beyaz kurutma kağıdıyla örtülmüş beyaz çam tahtasının
uygun bir parçası, mahfazanın en alt yüzeyine yerleştirilir.
Numune topluluğu, çubuk ve kelepçeleme teçhizatı, en alt kelepçenin en üst ucu, mahfazanın dahili en alt
yüzeyinin (500 +/- 10) mm üzerinde olacak şekilde mahfazanın merkezine düşey olarak monte edilir.
12.1.2.2 Bek, ekseni düşeye göre (45 +/- 2)0 olacak şekilde desteklenir.
Alev, bek tüpünün tepesinden alevin ekseni boyunca ölçülen numuneye kadar olan mesafe (100 ± 10) mm
olacak şekilde ve alevin ekseni en alttaki kelepçenin en üst ucundan (100 ± 5) mm uzaklıktaki bir noktadaki
numunenin yüzeyi ile kesişecek şekilde numuneye uygulanır ve böylece alev ekseni numune ekseniyle kesişir.
12.1.2.3 Bu deney, üç numune üzerinde yapılır.
Alev, Çizelge 8’de belirtilen periyot için numunelere uygulanır ve sonra geri çekilir. Alevin uygulanması
esnasında, deney periyodunun sonunda geri çekilmesi hariç olmak üzere alev hareket ettirilmemelidir.
Çizelge 8-Numunenin aleve tutulma süreleri
Malzeme kalınlığı Alev uygulama süresi

Mm Saniye
+ 1 – 0 saniye
Üzeri Kadar
- 0,5 15
0,5 1,0 20
1,0 1,5 25
1,5 2,0 35
2,0 2,5 45
2,5 3,0 55
3,0 3,5 65
3,5 4,0 75
4,0 4,5 85
4,5 5,0 130
5,0 5,5 200
5,5 6,0 300
6,0 6,5 500
Deneyin tamamlanmasından ve numune yanmasının sönmesinden sonra numunenin yüzeyi, su emdirilmiş
bir bez parçası ile ovularak temizlenir.
13
12.1.2.4 Üç numunenin tamamı deneyden geçirilmelidir.
Numune, alev deneyiyle tutuşmazsa deneyi geçtiği kabul edilmelidir.
Numune yanar veya yanma olmaksızın tükenirse, her hangi bir yanma söndükten ve numune Madde
12.1.2.3’e uygun olarak temizlendikten sonra en üst kelepçenin alt uçunun 50 mm’si içerisinde ve ayrıca alt
kelepçenin en üst ucunun 50 mm’si içinde hiçbir yanma veya kavrulma belirtisi yoksa numunenin deneyi
geçtiği kabul edilmelidir.
Numune yanarsa ve yanma alevin çekilmesinden sonra hala devam ederse numunenin deneyde başarısız
olduğu kabul edilmelidir.
İpek kağıt tutuşursa numunenin deneyde başarısız olduğu kabul edilmelidir. Bekin aşağısındaki numunenin
bölümü için numunenin kendisi yanmazsa veya kavrulmazsa içteki veya dıştaki yüzeylerde erimiş
malzemenin bulunması başarısızlık anlamına gelmemelidir.
12.1.3 Metalik olmayan ve kompozit boru ek parçalarının uygunluğu, IEC 60695-2-1’deki kızaran tel deneyi
kullanılarak kontrol edilir.
Kızaran tel, 7500 C sıcaklıkta amaçlanan kullanımın en elverişsiz konumunda (deneyden geçirilen yüzey
düşey konumda) her numuneye bir defa uygulanmalıdır.
Görülebilir hiçbir alev veya devamlı kızarma yoksa veya alevler veya kızarma, kızaran telin
uzaklaştırılmasından 30 saniye içinde sönerse numunenin bu deneyi geçtiği kabul edilir.
12.2 Isıya karşı dayanıklılık
12.2.1 Metalik olmayan ve kompozit borular, ısıya karşı yeterli bir dayanıklılığa sahip olmalıdır.
Uygunluk, Madde 12.2.3’de verilen deneyle kontrol edilir.
12.2.2 Isıtma deneyi için yük, beyan edilen sıkıştırma sınıflandırması gibi aynı sınıflandırmada olmalıdır.
12.2.3 Şekil 8’de gösterilen deney teçhizatıyla birlikte her biri (100 ± 5) mm uzunluğundaki boru numunesi
± 2°C toleransla Çizelge 2’de beyan edilen sıcaklıktaki bir ısıtma kabininde 4 saat ± 5 dakika süre için
tutulmalıdır.
Bu periyottan sonra her bir numune, Şekil 8’de gösterilen bir teçhizat içerisinde, (6,0 ± 0,1) mm çapında olan ve
borunun eksenine dik açılarda yerleştirilmiş olan bir çelik çubuk vasıtasıyla uygulanan bir kütleyle 24 saat
± 5 dakika süreyle yüklenir.
Numune, ortasına yerleştirilmiş olan çubuğun kütlesi de dahil olmak üzere Çizelge 9’da gösterildiği gibi
toplam bir kütleye tabi tutulur.
Daha sonra yük altındaki numunenin oda sıcaklığına kadar soğumasına izin verilmelidir.
Çizelge 9 - Isıtma deneyi için yük
Kütle
Sınıflandırma Borular kg
+1-%0
1 Çok hafif 0,5
2 Hafif 1,0
3 Orta 2,0
4 Ağır 4,0
5 Çok ağır 8,0
12.2.4 Daha sonra numune çıkarılmalı ve çıkarılmasından hemen sonra ilgili bölüm 2’de belirtilen uygun
mastarın, kendi ağırlığı altında ve her hangi bir başlangıç hızı olmaksızın düşey konumdaki numuneyle
birlikte boru içerisinden geçmesi mümkün olmalıdır.
14
13 Yangın etkileri
İnceleme aşamasındadır.
14 Harici etkiler
14.1 Mahfaza tarafından sağlanan koruma derecesi
İmalatçının talimatlarına uygun olarak monte edildiklerinde boru sistemleri, en az IP 30 özelliğiyle imalatçı
tarafından beyan edilen sınıflandırmaya göre harici etkilere karşı yeterli dayanıklılığa sahip olmalıdır.
Uygunluk, Madde 14.1.1 ve Madde 14.1.2’deki deneylerle kontrol edilir.
14.1.1 Koruma derecesi-Yabancı katı cisimlerin girişi
14.1.1.1 Bir düzenek, her bir girişinde monte edilmiş borunun kısa bir uzunluğuyla bir boru ek parçasından
meydana gelir. Gerekli olduğu durumda bu montajın açık uçları kapatılır veya deneyin bölümü değildir.
14.1.1.2 Bu düzenek, EN 60529’daki ilgili deneye uygun olarak deneyden geçirilmelidir.
14.1.1.3 5 veya 6 rakamları için deneyden geçirilen düzenek, normal veya büyütme olmaksızın düzeltilmiş
gözle muayene edildiğinde hiçbir toz girişi yoksa bu deneyi geçmiş olarak kabul edilmelidir.
14.1.2 Koruma derecesi-Su girişi
14.1.2.1 Bir düzenek, her bir girişinde monte edilmiş borunun kısa bir uzunluğuyla bir boru ek parçasından
meydana gelir. Gerekli olduğu durumda, bu montajın açık uçları kapatılır veya deneyin bölümü değildir.
14.1.2.2 Bu montaj, EN 50529’daki ilgili deneye uygun olarak deneyden geçirilmelidir.
14.1.2.3 1 ve daha yukarı rakamlar için deneyden geçirilen düzenek, normal veya büyütme olmaksızın
düzeltilmiş gözle muayene edildiğinde su girişiyle meydana gelmiş hiç bir damla yoksa bu deneyi geçmiş
olarak kabul edilmelidir.
14.2 Korozyona karşı dayanıklılık

14.2.1 Vida dişleri hariç olmak üzere metalik ve kompozit boru sistemleri, Çizelge 10’da gösterilen
sınıflandırmaya uygun olarak hem iç tarafı hem de dış tarafı korozyona karşı yeterli dayanıklılığa sahip
olmalıdır.
Uygunluk, Madde 14.2.2.1, Madde 14.2.2.2 ve Madde 14.2.2.3’de belirtilen deneylerle kontrol edilir.
Çizelge 10- Korozyon sınıflandırmasına karşı dayanıklılık
Sınıflandırma Yapılan koruma Örnekler
1 Düşük koruma, iç ve dış tarafta Astar boya

2 Orta koruma, iç ve dış tarafta Soba emayesi/ elektroçinko levha/ havada kuruyan boya
Orta/yüksek kompozit koruma
3 İç tarafta, sınıf 2 Soba emayesi
Dış tarafta, sınıf 4 Kazanda galvanizleme
Sıcak daldırmalı çinko kaplama/ kazanda galvanizleme
4 Yüksek koruma, iç ve dış tarafta
Paslanmaz çelik
14.2.2 Çelik ve çelik kompozit boru sistemleri için korozyona karşı dayanıklılık için deneyler
14.2.2.1 Düşük koruma: Boru ve boru ek parçaları, hem iç hem de dış tarafta koruyucu kaplama tarafından
sağlanan örtünün bütünlüğü için muayene edilmelidir.
15
14.2.2.2 Orta koruma: Boru ve boru ek parçaları, trikloroetan veya benzer madde içerisinde ıslatılmış tampon
parçasıyla temizlenmeli ve sonra kurutulmalıdır.
Daha sonra bunlar, su içerisinde % 0,75 potasyum ferrisiyanit (K3Fe(CN6)) ve % 0,25 amonyum persulfat
((NH4)2 S2 O8) olan bir çözelti içerisine tamamen daldırılmalı ve uygun bir ıslatıcı maddenin yaklaşık 1 gramı,
örnek olarak alkılnaftalin sulfonik asitin bir sodyum tuzu, ilave edilmelidir.
Çözelti ve numuneler, (23 ± 2)0 C bir sıcaklıkta muhafaza edilmelidir.
Her bir numune, her defasında taze bir çözelti kullanarak ayrı olarak deneyden geçirilmelidir.
5 dakika + 5/0 saniye daldırmadan sonra numuneler, çözeltiden çıkarılmalı ve havadaki ortam sıcaklığında
kurumaya bırakılmalıdır. Yukarıda tarif edilen deneyin tamamlanmasından sonra numunelerde, yüzeyin her
santimetre karesinde ikiden daha fazla mavi renkli benek görülmemeli ve hiçbir mavi benek 1,5 mm’den
daha geniş bir boyuta sahip olmamalıdır. Keskin kenarlarda , vida dişlerinde ve makine ile yapılmış yüzeyler
üzerindeki pas izleri ve ayrıca ovma ile çıkarılabilen herhangi sarı ince tabaka ihmal edilmelidir.
14.2.2.3 Yüksek koruma: Boru ve boru ek parçaları, trikloroetan veya benzer bir yağ sökücü madde içerisine
10 dakika + 5/0 saniye daldırılarak yağlardan arındırılmalı ve yumuşak bir bez parçasıyla silinmelidir. Daha
sonra bunlar, su içerisindeki % 2’si sülfürik asit çözeltisine 15 saniye süreyle daldırılmalı ve akan suyla
tamamen temizlenmeli ve tekrar yumuşak bir bez parçasıyla silinmelidir.
Her bir numune daha sonra özgül ağırlığı (23 ± 2) 0C’de 1,186 olan damıtılmış su içerisindeki bakır sülfat
(CuSO4.5H2O) çözeltisi içerisine tamamen daldırılmalıdır.
Çözelti ve numuneler, karıştırılmaksızın (23 ± 2) 0C sıcaklıkta muhafaza edilmelidir.
Not - Çözelti, 360 gramlık kristal bakır sülfat bir litre damıtılmış su içerisinde eritilerek ve bakır karbonat veya
bakır hidroksit (yaklaşık 1 gram) ile nötrleştirilerek hazırlanır. Daha sonra özgül ağırlık kontrol edilir ve
gerekliyse ayarlanır.
Kap, çözeltiyle reaksiyona girmeyecek şekilde ve cidarlarla ve numune arasında en az 25 mm’lik bir açıklık
sağlayacak bir boyutta olmalıdır.
Her bir numune, her defasında (60 + 5/0) saniye süre ile aynı çözelti içerisine artarda dört defa
daldırılmalıdır. Her bir numune için taze bir çözelti kullanılmalıdır. Her bir daldırmadan sonra numune hemen
bir fırça ile herhangi bir siyah tortuyu çıkarmak için akan bir suda temizlenmelidir. Sonra numune yumuşak
bir bez parçasıyla silinerek kurutulmalı ve dördüncü daldırmadan sonrası hariç olmak üzere çözeltiye
sokulmalıdır. Bütün deliklerin ve çukurların tamamen temizlenmesine dikkat edilmelidir.
Deneyden sonra numune, akan suda yıkanamayan, gerekliyse daldırmadan sonra su içindeki % 10
hidroklorik asit çözeltisinde 15 saniye için hiçbir bakır tortusu göstermemelidir.
Vida dişleri, keskin kenarlar ve makineyle yapılmış yüzeylerdeki bakır tortusu izleri ihmal edilebilir.
14.2.3 Çelik dışındaki metaller için korozyona karşı dayanıklılık deneyleri inceleme aşamasındadır.
15 Elektromanyetik uyumluluk
Bu standardın kapsadığı ürünler, elektromanyetik etkiler (yayılma ve bağışıklık) yönünden normal kullanımda
tepkisizdir.
Not - Bu standardın kapsadığı ürünler, bir bağlantı tesisatının bir bölümü olarak tesis edildiklerinde, tesisat
elektromanyetik işaretleri yayabilir veya bunlardan etkilenebilir. Etkilenme derecesi, çalışma
ortamındaki tesisatın yapısına ve bu tesisat tarafından bağlanmış olan teçhizata bağlıdır.
16
Şekil 1 - Sıkıştırma deneyi için düzenek
17
Şekil 2 - Darbe deneyi teçhizatı
18
Şekil 3 - Kuşaklama deneyi için boru ve boru ek parçaları düzeneği
19
Şekil 4 - Yalıtım direnci ve elektriksel dayanım deneyi için düzenek

Rijit boru
20
100 mA Kesici veya

10 µA d.a. ampermetre
Şekil 5 - Yalıtım direnci ve elektriksel dayanım deneyi için düzenek

Esnek ve bükülgen boru
21
Şekil 6-Alev yayılmasına karşı dayanım deneyi için mahfaza
22
10 mm Beyaz
Çam ağacından tahta
Not - Bu diyagram gösterilen boyutlar hariç olmak üzere tasarımı yönlendirmek maksadıyla
amaçlanmamıştır.
Şekil 7- Alev yayılmasına karşı dayanım deneyi için düzenek
23
Şekil 8 - Isıya karşı dayanıklılık için deney düzeneği
24
Ek A
Boru sistemleri için sınıflandırma kodlaması
Not - Bu ek, boru sisteminin beyan edilen özellikleri için imalatçının yayınlarında bulunabilen sınıflandırma
kodlamasını gösterir.
Birinci rakam-Sıkıştırmaya karşı dayanıklılık
Çok hafif sıkıştırma dayanımı 1

Hafif sıkıştırma dayanımı 2
Orta sıkıştırma dayanımı 3
Ağır sıkıştırma dayanımı 4
Çok ağır sıkıştırma dayanımı 5
İkinci rakam-Darbeye karşı dayanıklılık
Çok hafif sıkıştırma dayanımı 1

Hafif sıkıştırma dayanımı 2
Orta sıkıştırma dayanımı 3
Ağır sıkıştırma dayanımı 4
Çok ağır sıkıştırma dayanımı 5
Üçüncü rakam-En küçük sürekli uygulama ve tesisat sıcaklığı
+ 50 C 1
0
-5 C 2
- 150 C 3
0
- 25 C 4
- 450 C 5
Dördüncü rakam-En büyük sürekli uygulama ve tesisat sıcaklığı
+ 600 C 1
+ 900 C 2
0
+ 105 C 3
+ 1200 C 4
0
+ 150 C 5
+ 2500 C 6
0
+ 400 C 7
25
Beşinci rakam-Bükülmeye karşı dayanıklılık
Rijit 1
Esnek 2
Esnek / Kendini toparlayan 3
Bükülgen 4
Altıncı rakam-Elektriksel özellikler
Hiç beyan edilmeyen 0

elektriksel süreklilik karakteristikleriyle 1
elektriksel yalıtım karakteristikleriyle 2
elektriksel süreklilik ve yalıtım karakteristikleriyle 3
Yedinci rakam-Katı cisimlerin girişine karşı dayanıklılık

Çapı 2.5 mm ve daha büyük olan yabancı katı
3
cisimlere karşı korunmuş
Çapı 1,0 mm ve daha büyük olan yabancı katı
4
cisimlere karşı korunmuş
Tozdan korunmuş 5
Toz geçirmez 6
Sekizinci rakam-Su girişine karşı dayanıklılık
Hiç beyan edilmemiş 0
Düşey olarak düşen su damlalarına karşı korunmuş 1
Boru sistemi 150’ye kadar eğildiğinde düşey olarak

2
düşen su damlalarına karşı korunmuş
Püsküren suya karşı korunmuş 3
Sıçrayan suya karşı korunmuş 4
Su fışkırmasına karşı korunmuş 5
Güçlü su fışkırmasına karşı korunmuş 6
Suya geçici daldırma etkilerine karşı korunmuş 7
Dokuzuncu rakam-Metalik ve kompozit boru sistemlerinin korozyona karşı dayanıklılığı
İç ve dış tarafta düşük koruma 1
İç ve dış tarafta orta koruma 2
İç tarafta orta koruma, dış tarafta yüksek koruma 3
İç ve dış tarafta yüksek koruma 4
26
Onuncu rakam-Çekme dayanımı
Çok hafif çekme dayanımı 1
Hafif çekme dayanımı 2
Orta çekme dayanımı 3
Ağır çekme dayanımı 4
Çok ağır çekme dayanımı 5
On birinci rakam-Alev yayılmasına karşı dayanıklılık
Hiç alev yayılmaması 1
Alev yayılması 2
On ikinci rakam-Asılı yük kapasitesi
Çok hafif asılı yük kapasitesi 1
Hafif asılı yük kapasitesi 2
Orta asılı yük kapasitesi 3
Ağır asılı yük kapasitesi 4
Çok ağır asılı yük kapasitesi dayanımı 5
On üçüncü rakam-Yangın etkileri
İnceleme aşamasındadır.
27

TS EN 50086-1 (Ocak 2003)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS EN 50086-1 (Ocak 2003)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

BORU SİSTEMLERİ - ELEKTRİK TESİSATLARI İÇİN

Conduit systems for electrical installations

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

− Bu standardın kabulü ile TS IEC 614 - 1 (1997) standardı iptal edilmiştir.

14.1 Mahfaza tarafından sağlanan koruma derecesi ............................................................................ 15

Boru sistemleri - Elektrik tesisatları için - Bölüm 1 : Genel özellikler

Not 2-Topraklama iletkenleri, yalıtılmış veya yalıtılmamış olabilir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No1) Adı

3.1 Boru sistemi

3.3 Boru ek parçası

3.4 Metalik boru ve/veya boru ek parçası

3.5 Metalik olmayan boru ve/veya boru ek parçası

3.6 Kompozit boru ve/veya boru ek parçası

3.7 Alev yaymayan boru ve/veya boru ek parçası

3.8 Düzgün boru

3.9 Oluklu boru

3.10 Rijit boru

3.11 Esnek boru

3.12 Bükülgen boru

3.13 Kendini toparlayan boru

3.14 Düzgün bir borunun malzeme kalınlığı

3.15 Oluklu borunun malzeme kalınlığı

3.17 Diş açılabilir boru ve boru ek parçası

3.18 Diş açılamayan boru veya boru ek parçası

3.19 Boru eki

3.20 Harici etki

3.21 Sıcak daldırmayla galvanizleme

3.22 Kazanda galvanizleme

5 Deneyler için genel şartlar

5.2 Başkaca belirtilmedikçe deneyler, (23 ± 2)°C ortam sıcaklığında yapılmalıdır.

6.1 Mekanik özelliklere göre

6.1.1 Sıkıştırmaya karşı dayanıklılık

6.1.2 Darbeye karşı dayanıklılık

6.1.3 Bükülmeye karşı dayanıklılık

6.1.4 Çekme dayanımı

6.1.5 Asılı yük kapasitesi

6.2 Sıcaklığa göre

6.2.1 Düşük sıcaklık aralığı

En düşük nakil, sürekli uygulama ve tesis sıcaklığı

6.2.2 Yüksek sıcaklık aralığı

En yüksek sürekli uygulama ve tesis sıcaklığı

6.3 Elektriksel özelliklere göre

6.3.1 Elektriksel süreklilik karakteristikleri ile

6.3.2 Elektriksel yalıtım karakteristikleri ile

6.4 Harici etkilere karşı dayanıklılığa göre

6.4.1 Katı maddelerin girişine karşı koruma:

EN 60529’e uygun olarak en düşük IP3X korumalı

6.4.2 Su girişine karşı koruma:

EN 60529’e uygun olarak en düşük IPX0 korumalı

6.4.3 Korozyona karşı dayanıklılık

6.5 Alev yayılmasına karşı dayanıklılığa göre

6.5.1 Alev yayılmaması

6.5.2 Alev yayılması

6.5.3 Diğer yangın etkileri inceleme safhasındadır

7.5 İşaretleme dayanıklı ve kolaylıkla okunabilir olmalıdır.

Deneyden sonra işaretleme okunabilir olmalıdır.

Çizelge 3- Vida deneyleri için moment değerleri

Dişin anma çapı Moment