You are on page 1of 37

TÜRK STANDARDI

TS EN 12416-1+A2
Şubat 2012

TS EN 12416-1:2003 ;TS EN 12416-1/A1:2006 yerine

ICS 13.220.20

Sabit yangın söndürme sistemleri - Toz sistemleri - bölüm 1:


Bileşenlerin özellikleri ve deney metotları

Fixed firefighting systems - Powder systems - Part 1: Requirements and test methods for
components

Installations fixes de lutte contre l'incendie - Ortsfeste Brandbekämpfungsanlagen -


Systèmes d'extinction à poudre - Partie 1: Pulverlöschanlagen- Teil 1: Anforderungen
Exigences et méthodes d'essais des und Prüfverfahren für Bauteile
éléments constitutifs

EN 12416-1+A2:2007 Standardının Türkçe Tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ


Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12416-1+A2 : 2012-02
EN 12416-1+A2:2007

Milli Önsöz

- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Şubat 2012 tarihinde TS EN 12416-1+A2:2012 numaralı Türk standardı
olarak kabul edilen EN 12416-1+A2:2007 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü Mühendislik
Hizmetleri İhtisas Grubu marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş, TSE Teknik Kurulu 'nun 21.02.2012 tarihli
toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

- Bu standard yayımlandığında TS EN 12416-1:2003 ;TS EN 12416-1/A1:2006 yerini alır.

- CEN/CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.

- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

TS EN 12416-1+A2 : 2012 standardı, EN 12416-1+A2:2007 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (rue de
Stassart, 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETÜRK STANDARDLARININ
kanalıyla TELiF
CEN'den yazılı izin HAKKI TSE'YE
almaksızın AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
çoğaltılamaz.
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
EN, ISO, Adı TS No1) Adı
IEC vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 2 Classification of fires TS EN 2 Yangınların sınıfları
EN 286-1: Simple unfired pressure vessels TS 1203 EN Tanklar - Basit - Alev almayan - Basınçlı
1998 designed to contain air or nitrogen - 286-1:2004 - Hava veya azot depolamak için
Part 1: Pressure vessels for general tasarımlanmış - Bölüm 1:Genel amaçlar
purposes için basınçlı tanklar
EN 615 Fire protection - Fire extinguishing TS EN 615 Yangından korunma - Yangın
media - Specification for powders (other söndürücü maddeler-Tozlar için
than class D powders) özellikler (sınıf D tozlar hariç)
EN 1964-1 Transportable gas cylinders - TS EN ISO Gaz tüpleri - Tekrar doldurulabilir
Specification for the design and 9809-1 dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım,
construction of refillable transportable yapım ve deneyler - Bölüm 1: Çekme
seamless steel gas cylinders of water dayanımı 1100 MPa’dan küçük
capacities from 0,5 litre up to and sertleştirilmiş ve temperlenmiş çelik
including 150 litres - Part 1: Cylinders tüpler
made of seamless steel with Rm value
of less than 1100 Mpa
EN 1964- Transportable gas cylinders - TS EN ISO Gaz tüpleri - Tekrar doldurulabilir
2 Specification for the design and 9809-2 dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım,
construction of refillable transportable yapım ve deneyler - Bölüm 2: Çekme
seamless steel gas cylinders of water dayanımı 1100 MPa’a eşit veya daha
capacities from 0,5 litre up to and büyük sertleştirilmiş ve temperlenmiş
including 150 litres - Part 2: Tensile çelik tüpler
strength (Rm max.)  1100 N/mm2
EN 1964-3 Transportable gas cylinders - TS EN ISO Gaz tüpleri - Tekrar doldurulabilir
Specification for the design and 9809-3 dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım,
construction of refillable transportable yapım ve deneyler - Bölüm 3:
seamless steel gas cylinders of water Normalize edilmiş çelik tüpler
capacities from 0,5 litre up to and
including 150 litres - Part 3: Cylinders
made of seamless steel with Rm value
of less than 1100 Mpa
EN Fixed firefighting systems - TS EN Sabit yangın söndürme sistemleri -
12094-4 Components for gas extinguishing 12094-4 Gazlı yangın söndürme sistemleri için
systems - Part 4: Requirements and bileşenler - Bölüm 4: Tank vana
test methods for container valve bağlantıları ve tahrik sistemleri için
assemblies and their actuators kurallar ve deney metotları
EN Fixed firefighting systems - TS EN Sabit yangın söndürme sistemleri -
12094-5 Components for gas extinguishing 12094-5* Gazlı söndürme sistemlerine ait
systems - Part 5: Requirements bileşenler - Bölüm 5: Yüksek ve düşük
and test methods for high and low basınç seçicili vanalar ve bunların
pressure selector valves and their tahrik birimleri için kurallar ve deney
actuators metotları
EN 12094-8 Fixed firefighting systems – TS EN Sabit yangın söndürme sistemleri -Gaz
Components for gas extinguishing 12094-8* sistemlerin parçaları - Bölüm 8:
systems - Part 8: Requirements and Bağlantı elemanlarının özellikleri ve
deney metodları
test methods for connectors
EN Fixed firefighting systems - TS EN Sabit yangın söndürme sistemleri -
Components for gas extinguishing 12094-13 Gazlı söndürme sistemlerinin
12094-13
systems - Part 13: Requirements and bileşenleri - Bölüm 13: Tek yönlü
test methods for check valves and non- vanalar ve geri dönüşsüz vanalar için
return valves özellikler ve deney metotları
EN Environmental testing - Part 2: Tests- TS EN Çevre deneyi - Bölüm 2-6: Deneyler -
60068-2-6 Tests Fc: Vibration (sinusoidal) (IEC 60068-2-6* Fc deneyleri: Titreşim (sinüs biçimli)

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. *
işaretli
olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
60068-2-6:1995+Corrigendum 1995)
EN Degrees of protection provided by TS 3033 EN Mahfazalarla Sağlanan Koruma
enclosures (IP Code (60529:1989) 60529 Dereceleri (IP Kodu) (Elektrik
60529
Donanımlarında)

EN ISO Safety devices for protection against TS EN ISO Aşırı basınca karşı koruma için
4126-1 excessive pressure - Part 1: Safety 4126-1 emniyet cihazları – Bölüm 1: Emniyet
valves (ISO 4126-1:2004) vanaları
EN ISO Safety devices for protection against TS EN ISO Aşırı basınca karşı koruma için
4126-2 excessive pressure - Part 2: Bursting 4126-2 emniyet cihazları – Bölüm 2: Patlama
disc safety devices (ISO 4126-2:2003) diskli emniyet cihazları
EN ISO Transportable gas cylinders - Cylinder TS EN ISO Taşınabilir gaz tüpleri – Tüp vanaları –
10297 valves - Specification and type testing 10297 Özellikler ve tip deneyleri
(ISO 10297:2006)
ISO 3864-1 Graphical symbols - Safety colours and TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk
safety signs - Part 1: Design principles 3864-1 ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri ve
for safety signs in workplaces and halka açık alanlardaki emniyet
public areas işaretleri için tasarım prensipleri

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE TS EN 12416-1+A2 : 2012-02
EUROPÄISCHE NORM EN 12416-1+A2:2007

ICS 13.220.20

Sabit yangın söndürme sistemleri - Toz sistemleri - bölüm 1:


Bileşenlerin özellikleri ve deney metotları

Fixed firefighting systems - Powder systems - Part 1: Requirements and test methods for
components

Installations fixes de lutte contre l'incendie - Systèmes Ortsfeste Brandbekämpfungsanlagen -


d'extinction à poudre - Partie 1: Exigences et méthodes Pulverlöschanlagen- Teil 1: Anforderungen und
d'essais des éléments constitutifs Prüfverfahren für Bauteile

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 16 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilmiştir.

CEN/CENELEC üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren
koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN/CENELEC üyesine
başvurarak elde edilebilir.

Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN/CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN /CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.

CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya,
Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'ın millî
standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ


EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG

Yönetim Merkezi : rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

©2007 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNiRef TSE TARAFINDAN
No:EN 12416-1+A2:2007
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

İçindekiler

Önsöz................................................................................................................................................................ 3
0 Giriş ........................................................................................................................................................... 4
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 4
2 Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar ........................................................................................4
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 5
4 Bileşenlerin genel özellikleri ...................................................................................................................7
5 Toz tankı .................................................................................................................................................... 7
6 Toz püskürtücü gaz tankı ünitesi............................................................................................................8
7 Basınç göstergeleri .................................................................................................................................. 9
8 Basınç düzenleyiciler ............................................................................................................................... 9
9 Tahrik ediciler ........................................................................................................................................... 9
10 Ana ayırma vanası ve seçici vana .....................................................................................................11
11 Memeler ............................................................................................................................................... 12
12 Belgelendirme ..................................................................................................................................... 13
13 İşaretleme ............................................................................................................................................ 13
14 Tip deney metotları ............................................................................................................................. 14
15 Uygunluğun değerlendirilmesi ..........................................................................................................14
Ek A Uyumluluk deneyi ……..………………………………………………………………………15
Ek B Dahilî basınç deneyi ............................................................................................................................. 16
Ek C Çalıştırma kuvveti ve fonksiyon deneyi..............................................................................................17
Ek D Boşaltmadan sonra tankın içerisinde kalan maddelerin belirlenmesi ......................................19
Ek E Açılma ve kapanma zamanları .............................................................................................................20
Ek F Tahrik ediciler ve vanalar için düşük sıcaklık deneyi ........................................................................21
Ek G Yüksek sıcaklık deneyi......................................................................................................................... 22
Ek H Titreşim deneyi ..................................................................................................................................... 23
Ek I Güvenilirlik deneyi ................................................................................................................................. 24
Ek J Tuz püskürtme korozyon deneyi .........................................................................................................25
Ek K Gerilme korozyonu deneyi...................................................................................................................26
Ek L Basınç düzenleyicileri, ana ayırma vanaları ve seçici vanaların dayanım deneyi ..........................27
Ek M Fışkırma hızı deneyi ............................................................................................................................. 28
Ek N Debi deneyi............................................................................................................................................ 29

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1+A2 : 2012-02
EN 12416-1+A2:2007

Önsöz

Bu standard (EN 12416-1:2001+A2:2007), sekreteryası BSI tarafından yürütülen CEN/TC 191 “Fixed firefighting
systems-Sabit yangın söndürme sistemleri " Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu Avrupa standardına en geç Aralık 2009 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak
ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Aralık 2009 tarihine kadar yürürlükten
kaldırılmalıdır.
Bu standard, 17.03.2004 tarihinde CEN tarafından onaylanan Değişiklik 1 ve 16.05.2007 tarihinde CEN tarafından
onaylanan Değişiklik 2’yi içermektedir.

Bu standard, EN 12416-1:2001’in yerini alır.


Bu standardda yapılan değişiklik ve ilaveler ve işaretleri arasında gösterilmiştir
silinen metin
Bu Avrupa Standardı “Sabit yangın söndürme sistemleri-Toz sistemleri” genel başlığına sahiptir ve aşağıdaki iki
bölümden oluşur:
Bölüm1: Bileşenlerin özellikleri ve deney metotları
Bölüm2: Tasarım, yapım ve bakım
Ek A ila ek N normatif eklerdir.
Bu Avrupa Standardı, (aşağıdaki) Avrupa Standartlarının oluşturduğu serisini bünyesinde bulunur :
a) gaz söndürme sistemleri (EN 12094)
b) yağmurlama sistemleri (EN 12259 ve EN 12845)
c) duman kontrol sistemleri (EN 12101)
d) patlama koruma sistemleri (EN 26184)
e) köpük sistemleri (EN13565)
f)hortum sistemleri (EN 671)
g) su püskürtme sistemleri (EN 14816).

CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya alınmasından
sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan,
Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya,
İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'dır.

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

0 Giriş
Bu standardın hazırlanmasında ve standardın hükümlerinin uygulanmasında uygun, nitelikli ve deneyimli
kişilerin görevlendirildiği kabul edilmektedir.

1 Kapsam
Bu standard, prEN 12416-2:2000’e uygun toz yangın söndürme sistemlerinde kullanılması amaçlanan
bileşenlerin malzemeleri, yapımları ve performansları için gerekli olan kuralları ve deney metotlarını kapsar.

Kapsama dahil olan bileşenler aşağıda belirtilmiştir:


 Toz tankları,
 Toz püskürtücü gaz tankı üniteleri,
 Basınç düzenleyicileri ve göstergeleri,
 Tahrik ediciler,
 Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar,
 Memeler.

Bu bileşenler, binalarda ve diğer inşaat işlerinde genel kullanım amacıyla toz yangın söndürme sistemleri için
uygundur. Patlama riski olan alanlarda, deprem bölgeleri veya denizcilik, açık deniz, madencilik veya uçak
şartları gibi aşırı çevre şartlarında ilâve tedbirler uygulanır.

Bu standard, prEN 12416-2: 2000’e uygun toz yangın söndürme sistemlerinde kullanılan bileşenleri kapsar.
Örnek olarak, bu standard, prEN 12416-2:2000’de özellikleri ve tavsiyeleri verilen daha genel standardların
kapsadığı boruları ve bağlantıları kapsamaz. Bu standard, yangın dedektörlerini veya elektrikli kumanda ve
gösterge donanımlarını da kapsamaz.

2 Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar


Bu standardda ve/veya dokümanda, tarih belirterek veya belirtmeksizin diğer standardlara ve/veya
dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde
verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan standardda da
ve/veya dokümanda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın ve/veya
dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın ve/veya dokümanın en son baskısı kullanılır.

EN 2 Classification of fires (Yangınların sınıfları)

EN 286-1: 1998Simple unfired pressure vessels designed to contain air or nitrogen - Part 1: Pressure
vessels for general purposes (Tanklar - Basit - Alev almayan - Basınçlı - Hava veya azot depolamak için
tasarımlanmış - Bölüm 1:Genel amaçlar için basınçlı tanklar)

EN 615 Fire protection - Fire extinguishing media - Specification for powders (other than class D powders)
(Yangından korunma - Yangın söndürücü maddeler-Tozlar için özellikler (sınıf D tozlar hariç)

Silinmiş metin

EN 1964-1 Transportable gas cylinders - Specification for the design and construction of refillable
transportable seamless steel gas cylinders of water capacities from 0,5 litre up to and including 150 litres -
Part 1: Cylinders made of seamless steel with Rm value of less than 1100 Mpa (Gaz tüpleri - Tekrar
doldurulabilir dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım, yapım ve deneyler - Bölüm 1: Çekme dayanımı 1100
MPa’dan küçük sertleştirilmiş ve temperlenmiş çelik tüpler)

EN 1964-2 Transportable gas cylinders - Specification for the design and construction of refillable
transportable seamless steel gas cylinders of water capacities from 0,5 litre up to and including 150 litres -
Part 2: Tensile strength (Rm max.)  1100 N/mm2 (Gaz tüpleri - Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz
tüpleri - Tasarım, yapım ve deneyler - Bölüm 2: Çekme dayanımı 1100 MPa’a eşit veya daha büyük
sertleştirilmiş ve temperlenmiş çelik tüpler)

EN 1964-3 Transportable gas cylinders - Specification for the design and construction of refillable
transportable seamless steel gas cylinders of water capacities from 0,5 litre up to and including 150 litres -
Part 3: Cylinders made of seamless steel with Rm value of less than 1100 Mpa (Gaz tüpleri - Tekrar
doldurulabilir dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım, yapım ve deneyler - Bölüm 3: Normalize edilmiş çelik tüpler)
4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

EN 12094-4 Fixed firefighting systems - Components for gas extinguishing systems - Part 4:
Requirements and test methods for container valve assemblies and their actuators (Sabit yangın
söndürme sistemleri - Gazlı yangın söndürme sistemleri için bileşenler - Bölüm 4: Tank vana bağlantıları ve
tahrik sistemleri için kurallar ve deney metotları)

EN 12094-5 Fixed firefighting systems - Components for gas extinguishing systems - Part 5:
Requirementsand test methods for high and low pressure selector valves and their actuators (Sabit
yangın söndürme sistemleri - Gazlı söndürme sistemlerine ait bileşenler - Bölüm 5: Yüksek ve düşük basınç
seçicili vanalar ve bunların tahrik birimleri için kurallar ve deney metotları)

EN 12094-8 Fixed firefighting systems – Components for gas extinguishing systems - Part 8:
Requirements and test methods for connectors (Sabit yangın söndürme sistemleri -Gaz sistemlerin
parçaları - Bölüm 8: Bağlantı elemanlarının özellikleri ve deney metodları)

EN 12094-13 Fixed firefighting systems - Components for gas extinguishing systems - Part
13: Requirements and test methods for check valves and non-return valves (Sabit yangın söndürme
sistemleri -Gazlı söndürme sistemlerinin bileşenleri - Bölüm 13: Tek yönlü vanalar ve geri dönüşsüz vanalar
için özellikler ve deney metotları)

EN 60068-2-6 Environmental testing - Part 2: Tests- Tests Fc: Vibration (sinusoidal) (IEC
60068-2-6:1995+Corrigendum 1995) (Çevre deneyi - Bölüm 2-6: Deneyler - Fc deneyleri: Titreşim (sinüs
biçimli) )

EN 60529 Degrees of protection provided by enclosures (IP Code (60529:1989) (Mahfazalarla


Sağlanan Koruma Dereceleri (IP Kodu) (Elektrik Donanımlarında))

EN ISO 4126-1 Safety devices for protection against excessive pressure - Part 1: Safety valves (ISO
4126-1:2004) (Aşırı basınca karşı koruma için emniyet cihazları – Bölüm 1: Emniyet vanaları)

EN ISO 4126-2 Safety devices for protection against excessive pressure - Part 2: Bursting disc safety
devices (ISO 4126-2:2003) (Aşırı basınca karşı koruma için emniyet cihazları – Bölüm 2: Patlama diskli
emniyet cihazları)

EN ISO 10297 Transportable gas cylinders - Cylinder valves - Specification and type testing (ISO
10297:2006) (Taşınabilir gaz tüpleri – Tüp vanaları – Özellikler ve tip deneyleri)

ISO 3864-1 Graphical symbols - Safety colours and safety signs - Part 1: Design principles for safety
signs in workplaces and public areas (Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk ve işaretler - Bölüm 1: İş
yerleri ve halka açık alanlardaki emniyet işaretleri için tasarım prensipleri)

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır.

3.1 Tahrik edici


Bir sinyal aldığında, başka bir bileşeni çalıştıran bileşen.

3.2 Patlama diski


Önceden belirlenmiş bir basınç farkında patlayacak şekilde tasarımlanan diyafram.

3.3 Hesaplama bölgesi


İhtiyaç duyulan söndürme maddesinin tasarım miktarının ayrı ayrı hesaplandığı bölge.

3.4 Daldırma borusu (toz tankının)


Tozu, tankın (konteynerin) alt kısmından boru tesisatı içine nakleden boru.

3.5 Donanım yangını


Sızma, damlama veya sıçramaya da maruz kalan üç boyutlu maddelerin yangını.
5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

3.6 Toz püskürtücü gaz tankı


Toz püskürtücü gazı depolamak için yüksek basınçlı tank.

3.7 Toz püskürtücü gaz vanası


Toz püskürtücü gaz tankındaki toz püskürtücü gazı tutan ve tahrik edildiğinde tahliye eden vana.

3.8 Dolum oranı


Litrede kilogram (kg/L) olarak ifade edilen, toz püskürtücü gaz tankının net kapasitesine göre bağıl toz
püskürtücü gaz kütlesi.

3.9 Akma bölgesi


Bir seçici vana vasıtasıyla, yangın söndürme maddesi ile eş zamanlı olarak akmaya maruz kalan bütün
hesaplama bölgelerinin toplamı.

3.10 Bölgesel uygulama sistemi


Ayrı ayrı maddeleri koruyan sistem.

3.11 En yüksek çalışma basıncı


Sistemin veya bileşenin halen çalıştırılabildiği ve işletilebildiği basınç (50 0C sıcaklıkta).

3.12 En düşük tahliye enerjisi


Bir bileşenin çalışması için gereken enerji.

3.13 En düşük çalışma basıncı


Sistemin veya bileşenin halen çalıştırılabildiği basınç (-20 0C sıcaklıkta).

3.14 Tek yönlü vana


Sadece bir yönde akışa izin veren bileşen.

3.15 Meme
Korunan alanda veya içinde belirlenen performans karakteristiklerine ulaştıran ve yeknesak bir dağıtımı
sağlayan bileşen.

3.16 Pilot tank


Pnömatik alarm cihazı ve toz püskürtücü gazın tahriki için güç kaynağı.

3.17 Yangın söndürücü toz


Kendi özelliklerini geliştirmek için katkı maddeleri ile birleştirilen bir veya daha fazla esas bileşenden ibaret
küçük parçalara bölünmüş katı kimyasal ürünlerden meydana gelen yangın söndürme maddesi (EN 615).
Not 1 - Kuzey Amerika’da ve diğer bazı ülkelerde, “kuru toz” terimi, özel metal yangın söndürme maddelerini
ifade etmek için kullanılmakta ve “kuru kimyasal yangın söndürme maddesi” terimi, bu standardda
belirtilen yangın söndürme maddesini ifade etmek için kullanılmaktadır.

Not 2 - Tasarımlanan bir toz için yangın sınıfının belirtilmesinin faydalı olması durumunda, terimden önce
büyük harf eklenebilir. Bu standardda kullanılan harfler EN 2’de belirtilmiştir.

Örnek: BC tozu, B sınıfı (sıvılar veya sıvılaştırılmış katılar) ve C sınıfı (gazlar) yangınları söndürmek için
tasarlanmıştır. ABC tozu, A sınıfı (akkor biçimindeki katılar), B sınıfı ve C sınıfı yangınları söndürmek için
tasarlanmıştır.

3.18 Korunan alan


Bir sistem tarafından korunan akma bölgelerinin sayısının tamamı.

3.19 Seçici vana


Yangın söndürme maddesinin bir akma alanına akmasını sağlayan veya engelleyen bileşen.

6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

3.20 Yüzey yangını


Yatay yüzeyler boyunca yayılan yangın. Bir yüzey yangını, için için yanmaya maruz kalmayan, alev alabilir
sıvıları, gazları ve katıları ihtiva eden bir yangın olabilir.

3.21 Tam akış sistemi


Kuşatılan bir hacimde içindekilerin tamamını koruyan sistem.

3.22 Çalışma basıncı


Sistemde kullanılan bileşenin çalışma basıncı.

3.23 Çalışma sıcaklık aralığı


Sistemin veya bileşenin halen çalışabildiği ve işletilebildiği sıcaklık aralığı.

4 Bileşenlerin genel özellikleri


4.1 Çalışma sıcaklık aralığı
Bileşenler, -20C ilâ + 50C çalışma sıcaklık aralığına sahip olmalıdır.

CO2 pilot tankları veya CO2 toz püskürtücü gaz tankları kullanılıyor ise, çalışma sıcaklık aralığı 0C ilâ 40C
olmalıdır.

4.2 Genel deney tesisleri


Toz püskürtücü gaz tahliye edilmeden, bütün tahrik ediciler, işlevleri açısından deneye tâbi tutulmalıdır.
Sistemin tipine bağlı olarak, haricî deney tüpü için deney bağlantıları hazır olmalıdır.

4.3 Gerilim korozyonu deneyi


Bakır alaşımlı parçalar kullanılıyor ise, bunlar Ek K’daki gerilim korozyon deneyine tâbi tutulmalıdır.

5 Toz tankı
5.1 Kapasite
Hacim, 4000 litreden fazla olmamalıdır.

5.2 Tasarım
Toz tankı, EN 286-1‘e göre tasarlanmalı ve çelikten yapılmalıdır.

5.3 En yüksek çalışma basıncı


En yüksek çalışma basıncı 25 bar’ı aşmamalıdır.

5.4 Renk
Toz tankları, ISO 3864-1’e göre kırmızı renkte boyanmalıdır.
5.5 Tank bileşenleri

5.5.1 Toz doldurma ağzı


Tankın toz doldurma ağzı DN 100’den daha küçük olmamalıdır.

Toz tankının üstüne yerleştirilmiş ise, gözetleme delikleri, el delikleri, kafa delikleri ve insan giriş delikleri EN
286-1’e göre doldurma için kullanılabilir.

5.5.2 Boşaltma bağlantısı


Tankın iç kısmının muayenesi, veya tozun denenmesi için toz tankının boşaltılması amacıyla bir boşaltma
bağlantısının sağlanması tavsiye edilir .

Sağlanması durumunda , boşaltma bağlantıları aşağıda belirtilenlerden daha az olmamalıdır:

 Hacmi (V) 1000 litreye kadar olanlar için : R 1/2 veya Rp 1/2 veya G 1/2,

7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

 Hacmi (V) 1000 litrenin üzerinde olanlar için : R 1 veya Rp 1 veya G 1.

5.5.3 Basınç emniyet cihazı


Toz tankına, bir basınç emniyet cihazı takılmalıdır. Basınç emniyet cihazının basınç ayarı, asla en yüksek
çalışma basıncından yüksek olmamalıdır. Ancak, basınç, basınç emniyet cihazı çalışmaya başladıktan sonra
en yüksek çalışma basıncını % 10 aşabilir. Basınç emniyet cihazının içinden geçen gazın debisi, toz tankının
içine giren toz püskürtücü gazın en yüksek debisinden fazla olmalıdır.

5.5.4 Toz püskürtücü gaz borusunun bağlantısı


Toz püskürtücü gaz borusu, gazı toz yüzeyinin altına boşaltacak şekilde toz tankına bağlanmalıdır. Sistem,
tozun toz püskürtücü gaz sistemine girmesini engelleyecek şekilde tasarlanmalıdır.

5.5.5 Toz daldırma borusu


Toz tankına bir toz daldırma borusu takılmalıdır.

Daldırma borusu, çalışma esnasındaki (tankın doldurulması, boşaltılması veya tozun boşaltılması esnasında)
hasara uğramaması için uygun bir takviye ile sabitlenmelidir.

Daldırma borusu ile tankın tabanı arasındaki mesafe, daldırma borusunun giriş ağzının en yüksek noktasıyla,
daldırma borusunun iç çapının iki katından fazla olmayacak şekilde olmalıdır.

Daldırma borusunun uzunluk ve konfigürasyonu; boşaltma işleminin sonunda, tankın içerisinde kalan
suyun hacmi tankın iç hacminin % 5’inden daha az olacak şekilde olmalıdır.

Daldırma borusu dahil tankın işlevi Ek D’de tarif edilen deney ile kanıtlanmalıdır.

6 Toz püskürtücü gaz tankı ünitesi


6.1 Toz püskürtücü gaz tankları
Toz püskürtücü gaz tankları, EN 1964-1, EN 1964-2 ve EN 1964-3’e göre imal edilmelidir.

Toz püskürtücü gaz tankının muhtevasının her an kontrol edilmesi amacıyla, münferit olarak bütün tanklara
aşağıda belirtilenler takılmalıdır:

a) Sıvılaştırılmış basınçlı gazların muhtevasının tartılması amacıyla bir tartı cihazı,


b) Çizelge 1’e göre, tankın iç basıncını göstermesi amacıyla ve diğer durumlar için çalışma basıncı
göstergesi.

6.2 Toz püskürtücü gaz vanaları


Sistemde otomatik ve el ile tahliye var ise, toz püskürtücü gaz vanası, EN 12094-4’e göre olmalı,
ancak daldırma borusu bulunmamalıdır. Sistemde sadece el ile tahliye var ise, EN ISO 10297’ye
uygun bir toz püskürtücü gaz tankı vanası kullanılabilir, bu durumda CO2’in toz püskürtücü gaz olarak
kullanılmasına müsaade edilmez ve geciktirme cihazları gibi herhangi güvenlik tedbirlerine ihtiyaç duyulmaz.
6.3 Toz püskürtücü gaz vanaları için tahrik ediciler
Toz püskürtücü gaz vanaları tahrik edicileri, EN 12094-4’de verilen tahrik ediciler kurallarına uygun
olmalıdır.

6.4 Manifoldlar
Manifoldlar, Ek B’ye göre deneye tâbi tutulduklarında, 50 0C sıcaklıkta kullanılan gazın en yüksek basıncının
1,5 katı bir basınca dayanmalıdır.

Manifoldlar, EN 12416-2’de tarif edildiği şekilde, boru tesisatı tasarımı için ilgili kurallara göre
tasarlanmalıdır.

6.5 Esnek bağlantılar ve tek yönlü vana


Toz püskürtücü gaz tankları, boru tesisatı veya manifolda, EN 12904-8’e uygun olarak esnek bağlantılar ile
bağlanmalıdır.

8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Birden fazla tank kullanıldığında, manifolda her bir esnek bağlantı, EN 12094-13’e uygun olarak tek
yönlü bir vana ile yapılmalıdır.

7 Basınç göstergeleri
Basınç göstergeleri, Çizelge 1’e göre olmalıdır.

Çizelge 1 - Basınç göstergeleri

Parametre Basınç düzenleyiciler Toz püskürtücü gaz


A B tankı
Aşağı doğru akış Yukarı doğru akış
Ölçek Çalışma basıncının 0 ilâ 1,5 katı
Derecelendirme 1 bar 5 bar 10 bar
Doğruluk > %1,6 >%2 %5
Çap > 38 mm

8 Basınç düzenleyiciler
8.1 Genel
100 kg’dan fazla kapasiteli toz tanklarına bir basınç düzenleyici takılmalıdır. Basınç düzenleyici, toz
tankındaki gerekli toz püskürtücü gaz basıncını düzenlemek ve toz sisteminin çalışma basıncının aynı
şekilde kalmasını sağlamak için takılmalıdır. Basınç düzenleyicinin en düşük basınç ayarı, en yüksek çalışma
basıncından % 10 daha düşük olmalıdır. Basınç göstergesi, basınç düzenleyiciden önce (A basınç
göstergesi) ve sonra (B basınç göstergesi) Çizelge 1’ e göre tesis edilmelidir.

8.2 Malzemeler
Toz boşaltma vanaları ve toz seçici vanaları için basınç düzenleyicilerinin bütün mekanik kısımları, metalden
veya en az aynı performans karakteristiklerine sahip başka malzemelerden yapılmalıdır.

Basınç düzenleyicisinde kullanılan metal olmayan malzemeler ve elâstomerler, deneylerden önce veya sonra
çalışmaya zarar verecek şekilde değişmemelidir. Bütün malzemeler, temas etme durumunda yangın
söndürme maddesine karşı dayanıklı olmalıdır.

Bakır alaşım kullanılmış ise, bileşen Ek K’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

8.3 Korozyon dayanımı


Basınç düzenleyici, Ek J’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

8.4 İç basınca dayanım


Düzenleyici Ek B’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

8.5 Akış
Basınç düzenleyici, toz püskürtücü gaz akışını en az, en kısa boşaltma süresinde, istenen toz boşaltmasını
temin edecek şekilde tasarlanmalıdır.

9 Tahrik ediciler
9.1 Genel

9.1.1 Tasarım

Tahrik ediciler, EN 12094-4’e göre tasarlanmalıdır.

Bu maddenin gerekleri, asgari şartlar olarak karşılanmalıdır.

9.1.2 Malzemeler

9
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Toz boşaltma vanaları ve toz seçici vanaları için tahrik edicinin bütün mekanik kısımları metalden veya en az
aynı performans karakteristiklerine sahip başka malzemelerden yapılmalıdır.

Tahrik edicide kullanılan metal olmayan malzemeler ve elâstomerler, deneylerden önce veya sonra
çalışmaya zarar verecek şekilde değişmemelidir. Bütün malzemeler, temas etme durumunda yangın
söndürme maddesine karşı dayanıklı olmalıdır.

Bakır alaşımı kullanılmış ise, bileşen Ek K’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

9.1.3 Titreşim dayanımı


Yardımcı donanımı dahil vana ve tahrik edici, Ek H’ye göre deneye tâbi tutulduğunda, çalışmamalı veya
hasar görmemelidir.

9.1.4 Sıcaklık dayanımı


Tahrik edici, Ek F ve Ek G’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

9.1.5 Çalışma güvenilirliği


Tahrik ediciler, irtibatlı olduğu vana ile birlikte çalışmalı ve Ek I’ya göre deneye tâbi tutulmalıdır.

9.1.6 Korozyon dayanımı


Tahrik ediciler irtibatlı olduğu vana ile birlikte çalışmalı ve Ek J’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

9.1.7 Çalıştırma kuvveti


En fazla 1 saniye açılma zamanına karşılık, tahrik edicinin en zor şartlar altında vanayı açmak için gerekli
etkin kuvvet; bileşen, Ek C’de belirtildiği gibi deneye tâbi tutulduğunda, en az iki kat ve piroteknik tahrik
ediciler olması durumunda en az üç kat olmalıdır.

9.1.8 Elektrik anahtarı ve izleme donanımı


Anahtarın, izleme donanımının ve ayrıca selonoid bobinlerinin mahfazaları için koruma derecesi, EN
60529’a göre IP 54 sınıfına uygun olmalıdır.

9.2 Selonoidle çalışan tip tahrik ediciler

9.2.1 Mahfazalar için koruma derecesi EN 60529’a göre IP 54’ün en düşük sınıflandırmasına uygun
olmalıdır.

9.2.2 Selonoidle çalışan tip tahrik ediciler, Ek C, Ek D, Ek E, Ek F, Ek G, Ek H ve Ek I’ya göre deneye tâbi
tutulmalıdır.

9.3 Pnömatik güçle çalışan tahrik ediciler


Toz püskürtücü gaz tanklarının pnömatik tahrik edicileri, EN 12094-4’ün kurallarına uygun olmalıdır.
Toz tankı ana yalıtım vanaları ve seçici vanalarının pnömatik tahrik edicileri, EN 12094-5’in kurallarına
uygun olmalı, ancak, 5 saniyelik en yüksek tahrik etme zamanında çalışmalıdır. Pnömatik güçle çalışan
tahrik ediciler, Ek C, Ek D, Ek E, Ek F, Ek G, Ek H ve Ek I’ya göre deneye tâbi tutulmalıdır.

9.4 Mekanik olarak çalışan tahrik ediciler


Düşme mesafesi, vanayı açmak için gerekli mesafeden en az 75 mm daha büyük olmalıdır.

Tahliye cihazında ana işletici olarak kullanılan yayların hareketi, bir mukavemet olmaksızın hareketlerini tam
olarak tamamlamaları amacıyla serbest olmalıdır.

9.5 Piroteknik tahrik ediciler


Tahrik ediciler, Ek C, Ek D, Ek E, Ek F, Ek G, Ek H ve Ek I’ya göre deneye tâbi tutulmalıdır.

İmalâtçı aşağıdakileri belirtmelidir:

 En düşük tam-yangın akımı ve bunun en düşük süresi ile sinyal biçimi,


 En yüksek izleme akımı,

10
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

 Gerilim aralığı,
 Belirtilen depolama şartları altında en fazla depolama süresi,
 Bekleme şartları altında en fazla ömür (50 0C ve % 70 bağıl nem).

İmalâtçı aşağıda belirtilen;

a) Tavsiye edilen ateşleme akımında, enerji nakil güzergahında cihazın hata oranının, 100 000’de 1‘i
aşmayacağını,
b) Tahrik edicilerin, (90  2) 0C sıcaklıkta 90 günlük bir yaşlandırma deneyine tâbi tutulduktan sonra, istenen
güç çıktısına ulaşacağını,
c) İmalâtçının tavsiye ettiği servis ömrünün sonunda, tahrik edicinin güç çıktısının, vananın en olumsuz
çalışma şartlarında istenen çalışmanın en az üç katından aşağı olmayacağını,

göstermek amacıyla ilâve veriler sağlamalıdır.

9.6 El ile çalıştırılan tahrik ediciler


El ile çalıştırılan tahrik ediciler, istenmeyen kullanıma karşı korunmuş olmalıdır.

El ile çalıştırılan tahrik edicileri açmak için gereken kuvvet, aşağıda belirtilenleri aşmamalıdır:

a) El ile çalıştırılan tahrik ediciler için 150 N, veya,


b) Parmak ile çekilerek çalıştırılan tahrik ediciler için 50 N, veya
c) Parmak ile basılarak çalıştırılan tahrik ediciler için 10 N.

Tahrik oluşturmak için çalıştırma hareketi, 300 mm’yi aşmamalıdır. El ile uzaktan çalıştırma, Madde C.1.5’e
göre tahrik edici ile birlikte deneye tâbi tutulmalıdır.

9.7 Karışık kullanma


Karışık kullanılan tahrik ediciler, birleştirilmiş ünite olarak deneye tabi tutulduğunda, kendisine uygun
maddelerin münferit kuralları ile uyumlu olmalıdır.

10 Ana ayırma vanası ve seçici vana


10.1 Genel
Ana ayırma vanaları ve seçici vana, açık ve kapalı konumu göstermesi amacıyla bir mekanik göstergeye
sahip olmalıdır.

Yalnızca küresel vana veya boşluksuz vana kullanılmalıdır.

10.2 Malzeme
Ana ayırma vanaları ve toz seçici vanaların bütün mekanik kısımları metalden veya en az aynı performans
karakteristiklerine sahip başka malzemelerden yapılmalıdır.
Ana ayırma vanası ve seçici vanada kullanılan metal olmayan malzemeler ve elastomerler, deneylerden
önce veya sonra çalışmaya zarar verecek şekilde değişmemelidir. Bütün malzemeler temas etme
durumunda yangın söndürme maddesine karşı dayanıklı olmalıdır.

Bakır alaşım kullanılmış ise, bileşen Ek K’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

10.3 Sıcaklık dayanımı


Ana ayırma vanası ve seçici vana, Ek F ve Ek G’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

10.4 Basınca dayanım


Vana, tahrik edici ile birlikte Ek B’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

10.5 Akış karakteristikleri


Vananın serbest akış en kesiti, borunun anma giriş ağzı çapı ile verilen alanın %95’inden daha az olmamalıdır.

Vananın akış karakteristiği, ya boru giriş ağzının anma çapına eşit olan eşdeğer boru uzunluğu cinsinden
veya akış direnç katsayısı cinsinden imalâtçı tarafından beyan edilmelidir.
11
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Vanalar, çalışma esnasında, vananın hiçbir parçası veya kendi bileşenlerinin, vananın sınırlarının dışına
veya boşaltma boru tesisatına çıkıntı yapmayacak şekilde tasarlanmalıdır.

10.6 Korozyon dayanımı


Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar, Ek J’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

10.7 Titreşim dayanımı


Yardımcı donanımı dahil vana ve tahrik edici, Ek H’ye göre deneye tâbi tutulduğunda, çalışmamalı veya
hasar görmemelidir.

10.8 Çalıştırma kuvveti


En elverişsiz şartlar altında, tahrik edicinin etkin kuvveti, vanayı açmak için gereken kuvvetin en az iki katı olmalıdır.

Vanalar, Ek C’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

11 Memeler
11.1 Malzeme
Meme ve dahili parçalar metalden veya eşdeğer özelliklere sahip malzemeden yapılmalıdır.

Meme koruyucu kapakları diğer malzemelerden yapılabilir.

11.2 Basınca dayanım


Meme, Ek B’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

11.3 Isıya dayanım


Meme, Madde G.2’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

11.4 Korozyona dayanım


Memeler, Ek J’ye göre deneye tâbi tutulmalı ve memelerde bakır alaşım kullanılmışsa, bunlar ilâve olarak Ek
K'ya göre deneye tâbi tutulmalıdır.

11.5 Delik (orifis) çapı


Her bir deliğin çapı, 7 mm’den daha az olmamalıdır.

11.6 Bağlantılar
Memeler, diş açılmış veya flânşlı olmalıdır.

11.7 Meme kapakları


Meme kapakları, Madde C.4’e göre deneye tâbi tutulmalıdır. Düzenlemeler, kapak fırladığında yaralanmaya
veya hasara yol açmayı önleyecek şekilde yapılmalıdır.

11.8 Boşaltma karakteristikleri

11.8.1 Tam akış memesi


İmalâtçı, tek bir memenin, debisini, kapladığı en büyük alanı ve hacmi ayrıca, memenin merkezi yerleşim tipi
(360 0) veya duvara montaj tipi (180 0) olduğunu beyan etmelidir. İmalâtçı aşağıdakileri de belirtmelidir:

a) Tavsiye edilen en düşük montaj yüksekliği,


b) Tavsiye edilen en yüksek montaj yüksekliği.

Meme, Ek N’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

11.8.2 Bölgesel uygulama memesi


İmalâtçı, debiyi ve ilgili ise, dikey yükseklik ve açılarla bağlantılı en büyük alanı ve sıvı tehlikelerin
sıçramasını engellemek için en düşük mesafeyi de beyan etmelidir.

12
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Meme, Ek M’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

12 Belgelendirme
12.1 İmalâtçı, bileşenin tesis edilmesini, çalıştırılmasını, rutin deneylerini ve bakımını ifade eden belgeleri
hazırlamalı ve muhafaza etmelidir.

12.2 Belgeler, deney yetkilisine sunulmalı ve en az aşağıdakileri ihtiva etmelidir:

a) Özelliklerin ve fonksiyonların listesi de dahil bileşenin genel bir tarifi


b) Aşağıdakileri ihtiva eden teknik özellikler:
1) En düşük ve en yüksek çalışma basıncı,
2) En düşük ve en yüksek çalıştırma kuvveti,
3) Patlama basıncı,
4) Güç kaynağı,
5) Sıcaklık aralığı,
6) Değişik ortamlarda kullanım için uygunluk,
7) Montaj talimatları.
c) Bakım talimatları.

12.3 İmalâtçı, ayrıca, bütün tasarımın aşağıda belirtilen hususların ayrıntılı tarifini hazırlamalı, muhafaza
etmeli ve sunmalıdır:
a) Bileşenin ana parçaları ve bunların görevleri,
b) Parça listesi,
c) Vaziyet plânları,
d) Tasarım resimleri.

Belgelendirme, ayrıca, imalâtçı için özel olan herhangi bir bileşenin ayrıntılarını da kapsamalıdır.

12.4 En son kullanıcının kullanımı için, imalâtçı tarafından belirtilen bütün belgeler, normalde, cihaz ve
malzemenin parçalarının yanısıra yedek parçalarının listesiyle birlikte sunulmalıdır.

13 İşaretleme
13.1 Genel
Bütün bileşenler aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) İmalâtçının adı veya tanıtım işareti,


b) Parça numarası veya tanıtım kodu,
c) Bu standardın numarası (EN 12416-1 şeklinde).
13.2 Toz tankları
Tanklar, EN 286-1:1998, Madde 12’ye göre işaretlenmelidir.

13.3 Toz püskürtücü gaz tankları ve pilot tanklar


Toz püskürtücü gaz tankları ve pilot tanklar aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) Madde 13.1’de belirtilen işaretlemeler,


b) Gaz cinsinin belirtilmesi,
c) En yüksek çalışma basıncı (bar),
d) CO2’in kilogram olarak net ve brüt kütlesi,
e) Doldurma basıncı (bar),
f) Tankın tipi, serisi veya parti tanıtımı ve imal yılı,
g) CO2 kullanılması durumunda “daldırma borusu kullanılmaz” ifadesi.

13.4 Tahrik ediciler


Tahrik ediciler aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) Madde 13.1’de belirtilen işaretlemeler,


b) Modelin kısa gösterilişi,
13
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

c) Seri veya parti numarası,


d) Elektrikli tiplerde anma gerilimi ve akımı,
e) Pnömatik tiplerde çalışma basıncı,
f) Piroteknik tiplerde imalât tarihi.

13.5 Toz püskürtücü gaz vanaları ve tank vanaları


Toz püskürtücü gaz vanaları ve tank vanaları aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) Anma çapı veya modelin kısa gösterilişi,


b) Çalışma basıncı,
c) Seri veya parti numarası,
d) Rijit eğimli daldırma borusu olması durumunda, daldırma tüpünün giriş ağzının montaj konumu.

13.6 Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar


Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) Madde 13.1’de belirtilen işaretlemeler,


b) Akış yönü,
c) En yüksek çalışma basıncı,
d) Anma çapı,
e) Bileşen bütün montaj konumları için amaçlanmıyor ise, montaj konumu.

13.7 Memeler
Memeler aşağıda belirtildiği gibi işaretlenmelidir:

a) Madde 13.1’de belirtilen işaretlemeler,


b) Delik ölçüleri (çap, kesit alanı veya kot numarasına atıf).

14 Tip deney metotları


14.1 Şartlar
İmalâtçının talimatlarına ve tavsiyelerine göre sistem kurulur. Deney, belirli bir deney için aksi belirtilmedikçe
(25  10)C’da yapılmalıdır.

14.2 Numuneler ve deneylerin düzeni


Bileşenler, Çizelge 2’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır.

14
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Çizelge 2 – Bileşenler için deney metotları

Bileşenler Deney metotları


Toz tankı EN 286-1 ve Ek A ve Ek D (yeni)
Basınç emniyet cihazı EN ISO 4126-1 ve EN ISO 4126-2
Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar Madde 14, Çizelge 3
Toz püskürtücü gaz tankı Ek B ve Ek K, EN 1964-1, EN 1964-2,
EN 1964-3
Toz püskürtücü gaz vanaları EN 12094-4
Toz püskürtücü gazın manifoldu Ek B
Esnek bağlantılar EN 12094-8
Tek yönlü vanalar EN 12094-13
Basınç düzenleyici Madde 14, Çizelge 3
Vanalar ve tahrik ediciler Madde 14, Çizelge 3
Elle uzaktan tahliye Madde C.1.5
Memeler Ek B, Madde F.2, Ek I, Ek L ve Ek M

Deney düzeni, Çizelge 3’e göre yapılmalıdır.

15
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Çizelge 3 – Bileşenler için deneylerin düzeni

Deneyler Bileşenler Ek Deney numunesi


En büyük kesit Orta kesit En küçük kesit
Uyumluluk deneyi Bütün bileşenler A 1 1 1
Basınç deneyi - Basınç düzenleyicileri B 2 2 2
- Manifoldlar
- Memeler
Çalıştırma kuvveti ve Vana ve tahrik ediciler C.1
fonksiyon deneyi El ile uzaktan tahliye C.1.5
Ana ayırma ve seçici vana C.2 3/8/11 5 5
Basınç düzenleyici a C.3
Koruyucu kapaklı meme C.4
Açılma ve kapanma Vana ve tahrik edici E 4
zamanı deneyi
Düşük sıcaklık deneyi b Vana ve tahrik edici F 5 3 3
Yüksek sıcaklık deneyi b Vana ve tahrik edici G.1 6 4 4
Meme G.2
Titreşim deneyi - Vana ve tahrik edici H 7
- Ana ayırma ve seçici vana
- Toz püskürtücü gaz tankı
Güvenilirlik deneyi Vana ve tahrik edici I.1 9
Ana ayırma ve seçici vana I.2 9
Tuz püskürtme korozyon - Vana ve tahrik edici J 10
deneyi - Ana ayırma ve seçici vana 10
- Meme 7
Gerilim korozyonu deneyi Bakır alaşımından yapılmış bütün bileşenler K 10
Dayanım deneyi - Toz püskürtücü gaz tankı L 12
- Ana ayırma ve seçici vana
Fışkırma hızı deneyi Meme M 8
Debi deneyi Meme N 9
a Basınç düzenleyiciler için çalıştırma kuvveti deneyi uygulanamaz,
b Bu deneylere ihtiyaç yapıma bağlıdır.

13

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

15 Uygunluğun değerlendirilmesi
15.1 Genel
Toz bileşenlerinin, bu standardın kuralları ile uyumluluğu aşağıda belirtilenlerle gösterilmelidir:

 Başlangıç tip deneyi,


 İmalâtçı tarafından yapılan fabrika imâlat kontrolü.

15.2 Başlangıç tip deneyi


Başlangıç tip deneyi, bu standardın ilk uygulaması ile ilgili olarak yapılmalıdır. Yapılan deneylerde öncelikle
bu standardın hükümleri (örnek olarak, aynı ürün, aynı karakteristik (karakteristikler), deney metodu, numune
alma yöntemi, uygunluğu değerlendirme sistemi) dikkate alınabilir. Ayrıca, başlangıç tip deneyi, mamul tipin
üretiminin başlangıcında veya üretimde yeni bir metodunun kullanımında yapılmalıdır (beyan edilen
özellikleri etkileyebileceği hallerde).

Başlangıç tip deneyi, Madde 14’de beyan edildiği gibi yapılmalıdır.

15.3 Fabrika imalât kontrolü (FPC)


İmalâtçı, pazara sunulan mamullerin belirtilen performans karakteristiklerine uyumluluğunu temin etmek
amacıyla, bir “Fabrika İmalât Kontrol Sistemi” tesis etmeli, belgelendirmeli ve bu sistemin devamlılığını
sağlamalıdır. Fabrika İmalât Kontrol sistemi, işlemleri, düzenli muayeneleri ve deneyleri ve/veya
değerlendirmeleri, ham veya diğer gelen malzemelerin veya bileşenlerin, kontrol sonuçlarının kullanımını,
donanım; imal işlemini ve mamulü ihtiva etmeli, ayrıca, mamulün uygunluğunun açık bir şekilde yapılmasını
temin etmek amacıyla yeterince ayrıntılı olmalıdır.

Silinmiş metin

Faaliyet gerektiren muayenelerin, deneylerin veya değerlendirmelerin sonuçları yapılması zorunlu olan
herhangi bir faaliyet gibi kaydedilmelidir. Kontrol değerleri veya kriterler uygun olmadığında, yapılacak
faaliyet kaydedilmelidir.

Not - Fabrika İmalât Kontrol Sisteminin uygun bir yöntemi EN ISO 9001’de tarif edilmektedir.

14
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek A

Uyumluluk deneyi
Deney numunelerinin, teknik literatürdeki tariflere (çizimler, parça listeleri, fonksiyonların tanıtımı, çalıştırma
ve tesis etme talimatları) uygun olup olmadığını ve bu standarda uygun olup olmadığını belirlemek için göz
ile ve ölçerek kontrol yapılmalıdır.

15
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek B

Dahilî basınç deneyi


Deney numunesinin giriş ağzı uygun bir hidrolik basınç kaynağına bağlanır ve varsa, diğer bütün girişler
kapatılır, ancak havalandırma için düzenleme yapılır.

Deney numunesinin açık konumda olduğundan emin olunur ve çok girişli deney numuneleri olması
durumunda deney her bir açık konumda yapılır.

Havalandırma sistemi çalıştırılır ve basınç yaklaşık 2 bar/s ‘den deney basıncına kadar artırılır.

1
( 5 0 ) min süre ile en yüksek çalışma basıncının 1,5 katından az olmayan ve 1,55 katından fazla olmayan bir
hidrostatik basınç tatbik edilir.

Bu sürenin sonunda, sızıntı için muayene edilir, daha sonra basınç tahliye edilir ve daimî biçim bozukluğu ve
çarpıklık açısından muayene edilir.

Memeler olması durumunda, yön değiştirici sökülebilir.

16
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek C

Çalıştırma kuvveti ve fonksiyon deneyi


C.1 Tahrik ediciler

C.1.1 Selonoidle çalışan tahrik ediciler


Elektrikle çalışan tahrik edici için, tahrik edici, belirlenen en düşük (% 85) ve en yüksek (% 115) anma
gerilimdeki bir güç kaynağına bağlanır. Tahrik edici her bir gerilimde üç defa tetiklenir ve doğru çalıştığını
görmek için herbirinde akım ölçülür ve vana kontrol edilir.

Tahrik edici tarafından verilen en düşük kuvvetin, vanayı açmak için gereken en büyük kuvvetin iki katından
daha az olmadığı uygun bir metotla doğrulanır.

C.1.2 Pnömatik güçle çalışan tahrik ediciler

C.1.2.1 Çalıştırma
En düşük, anma ve en yüksek çalışma basıncı kullanılarak, (20  5) 0C’da beş çalıştırma çevrimi yapılır.
5 0
Beyan edilen en düşük çalışma sıcaklığında 0 C beş çalıştırma çevrimi yapılır.

Doğru çalışma için, her bir basınçta üç defa tahrik edici tetiklenir ve vana kontrol edilir.

Pnömatik tahrik edici, belirtilen en düşük basıncın % 50’sinde bir basınç kaynağına bağlanır. Doğru
çalıştığını görmek için, üç defa tahrik edici tetiklenir ve vana kontrol edilir.

C.1.2.2 Enerji kaynağı


İmalâtçı tarafından tavsiye edilen pnömatik güçle çalışan en fazla sayıda tahrik edici, seri halde bağlanır.
İmalâtçı tarafından tavsiye edilen en büyük boru bağlantısından, toplam uzunluğu % 25 mm  10 mm daha
uzun bir boru bağlantısı kullanılır ve bir ucu hızlı bir açma vanası ile birlikte enerji kaynağı tankına, diğer ucu
ise basınç göstergesine bağlanır.

0 , 5
Pilot tankı veya yangın söndürme maddesi ana tankı, enerji kaynağı tankı olarak, ( 24 0 ) h süre ile
depolama için tavsiye edilen en düşük sıcaklıkta bekletilir. Besleme tankı, boru tesisatına bağlanır. Hızlı
açma vanası açılır ve basınç göstergesindeki değer kaydedilir. Basınç altındaki gaz tankının, boşaldığı
kontrol edilir.

C.1.3 Mekanik olarak çalışan tahrik ediciler


Yer çekimi kuvveti ile çalışan tahrik edicilerde, bileşene belirtilen ağırlıklar bağlanır ve mesafe uygun bir
deney donanımına düşürülür. Doğru çalıştırma için, üç defa tahrik edici tetiklenir ve vana kontrol edilir.

Belirlenen düşürme ağırlığından, düşürme ağırlığı % 50 azaltılır. Doğru çalıştırma için, üç defa tahrik edici
tetiklenir ve vana kontrol edilir.

C.1.4 Piroteknik çalışan tahrik ediciler


En yüksek sistem sıcaklığının artı (20  2) 0C’in üzerindeki bir sıcaklığa ayarlanmış etüve, 5 adet piroteknik
cihaz konur ve (90  2) gün süre ile bekletilir.

Piroteknik elemanlılarda, tahrik ediciye beyan edilen en düşük tam-yangın akımında belirtilen sinyali verecek
uygun bir güç kaynağı bağlanır. Doğru çalıştırma için, 10 defa tahrik edici tetiklenir ve vana kontrol edilir.

Tahrik edici tarafından verilen en düşük kuvvetin, vanayı açmak için gereken en büyük kuvvetin üç katından
daha az olmadığı uygun bir metotla doğrulanır.

C.1.5 Elle uzaktan tahliye


El ile uzaktan tahliyeli bileşenlerde, uygun donatımla bu amaç için sağlanan alanın merkezindeki tutamağın
hareketi ve kuvveti ölçülür.

17
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

C.2 Ana ayırma vanası ve seçici vana


Vana ve tahrik edici, en zor şartları verecek bir basınçta, azot veya hava ile basınç altında tutularak deney
donanımına bağlanır.

Kuvvet ölçen bir gösterge, bu amaçla sağlanan alanın ortasına tatbik edilen kuvvetin merkezi olacak şekilde
bağlanır. Vana çalıştırılır ve gözlenen en yüksek kuvveti ve tahrike ulaşmak için uygulanan noktadaki yer
değiştiren kuvvet değişikliği kaydedilir.

En zor çalışma şartları altındaki en yüksek çalışma kuvveti ve tatbik edilen noktadaki kuvvetin değeri,
imalâtçı tarafından verilenlere uygun olmalıdır.

Aşağıdaki çevrim beş defa yapılmalıdır:

a) CO2, hava veya azot kullanılmak suretiyle vana ünitesinin giriş ağzına (20  3) bar’lık bir basınç tatbik
edilir. Çıkış ağzı, vana anma çapının (0,5  0,1) m uzunluğunda bir boru ve bir memeye bağlanır.
b) Uygun bir tahrik edici ile vana açılır. Numunenin fonksiyonunun doğruluğu kontrol edilir.
c) (10  5) saniye sonra vanaya tatbik edilen basınç 5 barın altına düşürülür ve numune el ile kapatılır.

Vana besleme basıncı, 15 bar’ın altına düşmemelidir.

Not - Yedek parçalar, her bir çevrimin sonunda vananın normal çalışmasında, hasar görmesi tasarlanan
vanalara veya tahrik edicilere takılır.

C.3 Basınç düzenleyiciler

C.3.1 Basınç düzenleyicilerde imalâtçının talimatlarına ve tasarıma göre;


 Giriş basıncı,
 Çıkış basıncı

kalibre edilir.

C.3.2 Örnek olarak, sıkıştırılmış hava ile akış deneyi yapmak suretiyle, kalibre edilen basınç kontrol edilir.

C.3.3 Çizelge 3’e göre deney işlemini yaptıktan sonra kalibre edilen;
 Giriş basıncı,
 Çıkış basıncı

kontrol edilir.

C.4 Memelerin koruyucu kapağı


Kapaklı meme, basınç göstergesi ile donatılmış boruya bağlanmalıdır.

Koruyucu kapağın doğru bir şekilde bağlanıp bağlanmadığı kontrol edilir. 0,1 bar/s ‘den 1 bar’a kadar
artırmak suretiyle gaz basıncı uygulanır. Kapak en çok 1 bar basınçta fırlamalıdır.

18
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek D

Boşaltmadan sonra tankın içerisinde kalan maddelerin


belirlenmesi
Not – Bu deney Madde 5.5.5’deki kurallar ile ilgilidir.

Tank, tank vanası ve daldırma borusu ile donatılmalıdır. Imalatçı tarafından belirlenen şekilde, tank deney
donanımına monte edilmelidir. Vananın çıkışı daraltılmamalıdır.
Vana tam açık konumunda açılır ve boşaltımdan sonra kalan maddenin hacmi ile aynı doğrulukta kütle tayini
yapılır.
Tayin edilen kütle ± 0,1 kg doğrulukta ölçülmelidir.

Deney;
a) tozla yapılan gerçek bir boşaltma deneyi veya
b) tank kapasitesinin % 50’si kadar su ile doldurulduğunda ve 25 bar azot ile basınç uygulandığında, su akış
deneyi
olarak yapılmalıdır.

19
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek E

Açılma ve kapanma zamanları


Vanalar, tahrik edicilerle birlikte, Madde C.1’e göre deneye tâbi tutulduğunda, en az 1 s ve en fazla 3 s
açılma ve kapanma zamanına sahip olmalıdır.

20
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek F

Tahrik ediciler ve vanalar için düşük sıcaklık deneyi


Deney donanımı, (  20  2 )0C’a veya imalâtçı tarafından tavsiye edilen aynı toleranslarda en düşük çalışma
0

sıcaklığına (hangisi daha düşük ise) soğutulur.

Aşağıdaki deney çevrimi 10 defa yapılır:

a) CO2, hava veya azot kullanılmak suretiyle, vana ünitesinin girişine (20  3) bar’lık bir basınç uygulanır.
Çıkış ağzı, vana anma çapının (0,5  0,1) m uzunluğunda bir boru ve bir memeye bağlanır. Uygun bir
tahrik edici ile vana çalıştırılır. Giriş basınç kaynağı kapatılır ve basınç 5 bar’ın altına düşürülür.

Her bir deney çevrimi esnasında, vanadaki çalışma basıncı 5 bar’ın altına düşmemelidir.

21
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek G

Yüksek sıcaklık deneyi


G.1 Tahrik ediciler ve vanalar
2
Deney donanımı, (  50 0 )0C’a veya imalâtçı tarafından tavsiye edilen aynı toleranslarda en yüksek çalışma
sıcaklığına (hangisi daha yüksek ise) kadar ısıtılır.

Aşağıdaki deney çevrimi 10 defa yapılır:

a) CO2, hava veya azot kullanılmak suretiyle vana ünitesinin giriş ağzına (20  3) bar’lık bir basınç tatbik
edilir. Çıkış ağzı, vana anma çapının (0,5  0,1) m uzunluğunda bir boru ve bir memeye bağlanır.
b) Uygun bir tahrik edici ile vana çalıştırılır. Giriş basınç kaynağı kapatılır ve basınç 5 bar’ın altına
düşürülür.

Her bir deney çevrimi esnasında, vanadaki çalışma basıncı 5 bar’ın altına düşmemelidir.

G.2 Memeler
3
Meme, deney tankına ve bir basınç kaynağına bağlanır. (600  30) 0C sıcaklığa ( 10 0 ) min süre ile maruz
bırakılır. Daha sonra, örnek olarak CO2, azot veya hava gibi gazlardan oluşan deney maddesi, en az 10 s
süre ile (60  3) bar’lık bir basınçla, ısıtılmış meme gövdesinin içinden geçirilmelidir. Basınç, memeden (1 
0,1) m’lik bir mesafeden ölçülmelidir.

Memeler, deneye tâbi tutulduktan sonra, deliklerin çapı, imalâtçı tarafından verilen delik toleransı ile uyumlu
olmalıdır.

22
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek H

Titreşim deneyi
Titreşim deneyi, toz tankı ve boru tesisatı hariç, bileşenler ve yardımcı donanımlar ile birlikte yapılmalıdır.

Titreşim deneyinde toz püskürtücü gaz tankı boş olmalıdır.

Numune, imalâtçı tarafından sağlanan sabitleme malzemesi kullanılmak suretiyle, titreşim tablasına bağlanır.

Deney tertibatı ve işlemi, EN 60068-2-6 , Deney Fc’de belirtildiği gibi olmalıdır:

- Frekans aralığı : 10 Hz ilâ 150 Hz


- İvme genliği : 10 Hz ilâ 50Hz : 1,0 gn
- İvme genliği : 50 Hz ilâ 150Hz : 3,0 gn
- Tarama hızı : 30 dakikada 1 oktav
- Tarama çevrim sayısı : Her bir eksende 0,5
- Eksen sayısı : Üç taraflı dikey

Numune, deney esnasında çalışmamalıdır. Parçalarda, bozulma ve bir birinden ayrılma meydana
gelmemelidir.

23
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek I
Güvenilirlik deneyi
I.1 Vanalar ve tahrik ediciler
Deney çevrimi, Madde C.1’e göre, ancak açılma/kapanma zamanı ölçülmeksizin 100 defa yapılmalıdır.

I.2 Ana ayırma vanaları ve seçici vanalar


Deney çevrimi, Madde C.2’ye göre, ancak kapanma zamanı ölçülmeksizin 100 defa yapılmalıdır.

24
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek J
Tuz püskürtme korozyon deneyi
Numune, bir sis odasında tuz püskürtme işlemine tâbi tutulur. Vananın girişi veya uygulanabiliyorsa,
daldırma borusunun girişi ve pnömatik tahrik edicilerin girişi sızdırmaz hale getirilmelidir. Tuz püskürtücünün,
vananın içini doğrudan etkilemesini önlemek için çıkışa bir açık dirsek takılmalıdır.

Reaktiflerin temel bileşenleri ve özellikleri ile deney düzeni aşağıda belirtildiği gibidir:

- Damıtık suda hazırlanmış NaCl çözeltisi


- pH Değeri : 6,5 ilâ 7,5
- Çözeltinin derişimi: % (5  1)
- Püskürtme basıncı : 0,6 bar ilâ 1,5 bar
- Püskürtme hacmi : 80 cm2’lik bir alanda 1 mL h-1 ilâ 2 mL h-1
- Deney kabini sıcaklığı ( 35 11,,70 )0 C
- Numunenin konumu : Düşey eksene 150
- Püskürme süresi: (240  2) h
- Kurutma süresi: en çok % 70 nemde (168  5) h

25
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek K

Gerilme korozyonu deneyi

Bir kılcal havalandırma borusu bağlanan ve kapasitesi bilinen uygun bir tank kullanılır. Suda çözünmüş
amonyağın, özgül kütlesi 0,94 kg L-1  %2 olmalıdır. Tank, hacminin her bir litresi için (10  0,5) mL çözelti ile
doldurulur.

1
Deney için, numune yağdan arındırılır ve (34  2)0 C sıcaklıkta, ( 10 0 ) gün süre ile amonyak ve nemli hava
ortamına maruz bırakılır. Numuneler, sıvı seviyesinin (40  5) mm üzerinde konumlandırılır.

Deneyden sonra, numune temizlenir, kurtulur ve dikkatli bir göz muayenesine tâbi tutulur. Çatlağın açıkça
görülebilir olmasını sağlamak için sıvı nüfuz etme metodu kullanılmalıdır.

26
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek L
Basınç düzenleyicileri, ana ayırma vanaları ve seçici vanaların
dayanım deneyi
Deneyden önce, vananın herhangi bir kısmına basınç tatbik edilmesini engelleyebilecek bütün dahili
bileşenler sökülür. Gövdenin tamamının deneye tâbi tutulmasından emin olmak amacıyla, çok yollu vanalar
her biçimde deneye tâbi tutulur.

Vananın girişi uygun bir hidrolik basınç kaynağına bağlanır ve basınç emniyet girişi dahil olmak
üzere,havalandırma düzeni sağlanarak, diğer bütün girişler kapatılır.

1
Havalandırma sistemi çalıştırılır ve ( 5 0 ) min süre ile en yüksek çalışma basıncının 3 katından az olmayan
ve 3,05 katından fazla olmayan bir hidrostatik basıncı yaklaşık (2  1) bar/s’lik bir artış hızı ile tatbik edilir.

Bu sürenin sonunda, basınç tahliye edilir ve kalıcı şekil bozukluğu, çarpıklık ve hasar açısından muayene
yapılır.

27
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek M
Fışkırma hızı deneyi
Bölgesel uygulama memesi, Şekil M.1’de gösterildiği gibi, kısmî olarak su ile doldurulan bir havuzun
üzerine imalâtçı tarafından belirtilen bir (h) mesafesinde monte edilir. Yüksek basınç tankındaki başlama
basıncı, (1205 ) bar’dan daha fazla olmalıdır. Memedeki basınç (161) bar olmalıdır. Meme, sıvı yüzeyine
900 ve 450 bir açı ile su yüzeyine tutulduğunda, deney havuzundan dışarıya su sıçratmamalıdır.

Açıklama
1: Su seviyesi
h: Su seviyesi üzerindeki yükseklik

Şekil M.1 - Bölgesel uygulama memelerinin dağıtım deneyleri için deney havuzu

28
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

Ek N

Debi deneyi
Deney numunesinin imalâtçının belirttiği debi ile uyumlu olup olmadığını tespit etmek için kontroller
yapılmalıdır. Sapmalar  % 10’u aşmamalıdır.

29
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 13.220.20 TS EN 12416-1 + A2: 2012-02
EN 12416-1:2001+A2:2007

silinmiş metin

30
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
YAVUZ KEÇECi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 10.04.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

You might also like