oprac.

Anna Matej
 Korzystne dla rolnictwa

• niziny - 91% pow. kraju, co ułatwia

– równomierne wsiąkanie wody w glebę
– zabiegi agrotechniczne
– transport artykułów rolnych

• gleby średniej jakości

(40% pow. użytków rolnych), słabe tylko 35%

• korzystny klimat
2
 Zagrożenia dla rolnictwa
• erozja gleb (na 40% obszaru uprawnego)
– gł. na wyżynach lessowych, pojezierzach, na
obszarach uprawnych w górach do 900 m n.p.m.
• nieunormowane stosunki wodne
– okresowy niedobór wody
obniżanie się poziomu wód gruntowych,
stepowienie, deficyt wód na bezleśnych obszarach
– okresowy nadmiar wody, np. obfite opady,
powodzie (niszczenie gleby, zamulanie zasiewów,
niszczenie roślin i zbiorów)
• inne kataklizmy (burze gradowe, huragany)
3
 Gł. regiony rolnicze
1. Nizina Śląska
2. Żuławy Wiślane
3. krainy w pasie Obniżeń Podkarpackich
(Nizina Sandomierska)
4. Wyżyna Lubelska

4
 Użytkowanie ziemi

2005 r.
*)
tj. obszary zajęte przez osadnictwo mieszkaniowe, usługowe,
drogi, wody powierzchniowe, skały
5
 Grunty orne
• Polska - 39,1% powierzchni

W Europie większy % powierzchni

gruntów ornych mają kraje:

• Dania
• Węgry
• Ukraina
6
 Użytki rolne na 1 mieszk.
(grunty orne, sady, łąki, pastwiska)
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4 użytki rolne
[ha/mieszk.]
0,3
0,2
0,1
0
1950 2005

• maleje powierzchnia użytków rolnych

przyczyny:
– ekspansja przestrzenna miast
– zalesianie słabych gleb
– rozwój sieci komunikacyjnej 7
 Użytki rolne
[ha użytków rolnych/mieszk.]

8
9
 Ludność rolnicza
• duży odsetek rolników w starszym wieku
• wielodzietność
• przewaga ludzi z wykształceniem
podstawowym
• 27,5% ludności Polski – utrzymuje się
z rolnictwa

w większości krajów
UE: 2-5%
10
Wskaźniki rolnictwa w Polsce
rodzaj wskaźnika 1950 2003
udział rolnictwa w tworzeniu PKB [%] 32,0 2,6
udział utrzymujących się z rolnictwa
[% ludności ogółem] 53,2 27,5

udział pracujących w rolnictwie

47,1 11,1
[% ludności ]
udział mieszkających na wsi
63,4 38,6
[% ludności ogółem]
1 zatrudniony w rolnictwie wytwarza
4,6 9,0
żywność dla liczby mieszk.

11
 Struktura agrarna w Polsce
• formy własności ziemi
– 95% - indywidualne gospod. rolne
– największy % gosp. państw.  pn-zach.
– najwięcej indyw. gosp.  środk., wsch i pd
– spółdzielnie prod. rolnej – 2% użytków roln., 4%
pow. zasiewów

• wielkość gospodarstw rolnych

– przewaga małych (1-5 ha) i średnich (5-10 ha)
– przeciętne gosp. indyw. 8,6 ha [2005 r.]
__________________________________
w W.Brytanii – większe x 10
we Francji i Danii – większe x 5 12
13
 Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

• instytucja rządowa, powstała 1994 r.

• gł. cel – wspieranie działań służących
rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich,
dostosowanie gospodarstw do standardów UE
• interwencyjna polityka rolna
– skup lub import produktów rolnych
– gromadzenie rezerw rolnych
• przejęcie ziemi po zlikwidowanych PGR-ach
14
Wyposażenie techniczne

11 ha pow. użytków rolnych

na 1 ciągnik
[2005 r.]
15
 Nawożenie mineralne

• duże znaczenie w intensyfikacji produkcji rolnej

• wzrost do 182 kg/ha (1989 r.), potem spadek
(wzrost cen nawozów!) do 102 kg/ha (2005r.)
• tendencja – wzrost udziału nawozów natur.
16
Nawozy sztuczne w Europie

17
 Korzystanie z wody

• wodociągi
- 50% gospodarstw roln.
• kanalizacja
- tylko ok. 7% gospod. roln.
• melioracja
- konieczna ok. 30% gruntów ornych
(drenowanie pól, nawadnianie,
prace zapobiegające erozji gleb)

18
Najlepsze warunki do uprawy
• zboża (żyto, pszenica, owies, jęczmień)
• ziemniaki
• buraki cukrowe

• rzepak, rzepik
• len, konopie
• rośliny pastewne – trawy, koniczyna, brukiew
• jagody – borówka, czarna, czerwona
• drzewa owocowe – jabłoń, śliwa, wiśnia,
czereśnia, grusza
• krzewy – truskawki, porzeczki, maliny
19
 Warzywa
• uprawy na dużą skalę w pobliżu rynków
zbytu czyli:
– dużych miast
– zakładów przetwarzania
(na mrożonki,
różne przetwory)

• nadwyżki warzyw - eksportowane

20
Struktura zasiewów

21
Udział w produkcji światowej

• żyto – ok. 24% 

4,3 mln ton (I miejsce w świecie)

• ziemniaki – ok. 6%
13,9 mln ton (VI miejsce w świecie)

• buraki cukrowe – ok. 7%

12,7 mln ton (VII miejsce w świecie)

dane z 2004 r.
22
 Plony płodów rolnych
[q/ha]
pszenica żyto ziemniaki
kraj
1985 2004 1985 2004 1985 2004
Francja 60,1 75,0 34,0 45,0 369 410
Hiszpania 24,0 31,0 14,0 19,0 195 255
Niemcy 58,3 81,0 38,8 61,0 293 420
Ukraina - 30,0 - 22,0 - 120
Polska 30,0 41,0 24,0 24,6 198 102

23
 Problemy
Polska ważnym producentem
w Europie i w świecie
ale
niewielki eksport płodów rolnych i ich przetworów

ponieważ:

 nadprodukcja żywności w Europie Zach.

 konkurencja (import taniej żywności
z innych regionów świata) do Europy Wsch.
24
 Produkcja zwierzęca
• Polska krajem o rozwiniętym chowie
zwierząt:
– bydło rogate, trzoda chlewna, konie, drób
– pszczół
– zwierząt futerkowych (norki, nutrie, króliki, in.)
• wahania w wielkości chowu zwierząt
 okresowe wahania opłacalności chowu
• zbyt mały udział w światowej produkcji
– słabo rozwinięta infrastruktura chowu zwierząt
– słaba organizacja produkcji
– polityka rolna w państwie
25
 Chów zwierząt gospod.
pogłowie
[mln szt.] Udział
Zwierzęta w świecie
1990 2005 [%]

bydło 7,9 5,2 0,4

trzoda chlewna 20,5 16,3 1,8
owce 1,6 0,3 b.d.
konie 0,9 0,3 b.d.
kury 46,1 113,5 b.d.
Francja – 1,5% świat. pogłowia bydła
Niemcy – 2,8% świat. pogłowia trzody chlewnej
26
Do zobaczenia na następnej lekcji ...
27