Lekcja

Temat: Warunki rozwoju rolnictwa w Polsce

1. Czynniki przyrodnicze
a) klimat: umiarkowany ciepły przejściowy
 najcieplejsze regiony o równomiernie rozłożonych opadach w ciągu roku – Kotlina Sandomierska i Nizina Śląska,
najmniej korzystne regiony dla rolnictwa – krótki okres wegetacji – Pojezierze Suwalskie, góry
 cechy klimatu Polski niesprzyjające rozwojowi rolnictwa:
 wiosenne przymrozki powodujące wymarzanie drzew owocowych, opóźnienie siewu roślin ciepłolubnych
 duża zmienność pogody – powoduje trudności w planowaniu prac polowych
 letnie gradobicia – powodują straty w sadownictwie, warzywnictwie, utrudniają zbiór zbóż
 krótki okres wegetacji – utrudnia siew poplonów
 wysokie opady w lipcu – niekorzystnie wpływają na zbiór zbóż
b) gleby – w większości są średnie (50 % to brunatne) i słabe (25 % to bielicowe), żyzne gleby – czarnoziemy, czarne ziemie i
rędziny stanowią tylko 2 %
c) ukształtowanie terenu – korzystne – 91 % stanowią niziny
d) ekspozycja stoku – stoki południowe są lepiej nasłonecznione - bardziej sprzyjają uprawie roślin
e) Stosunki wodne – niedobór wód dla rolnictwa: występuje w obrębie Nizin Środkowopolskich, a w szczególności w
Wielkopolsce, na Mazowszu (małe opady) i Lubelszczyźnie (silne uszczelinowienie gleb)
f) regiony o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych: Nizina Śląska (czarne ziemie, okres wegetacji 220 dni, równinna
rzeźba), Wyżyna Lubelska (czarnoziemy, rędziny, korzystne warunki klimatyczne, niestety silna erozja gleb powstałych na
lessach i wapieniach), Nizina Wielkopolska, wschodnia część Pojezierza Wielkopolskiego (czarne ziemie), Żuławy Wiślane
(mady, równinna rzeźba, silne uwilgotnienie gleb powoduje konieczność ich melioracji), Kotlina Sandomierska (długi
okres wegetacji, czarnoziemy)
g) regiony o niekorzystniejszych warunkach przyrodniczych: Karpaty, Sudety, Góry Świętokrzyskie – gleby górskie, strome
stoki, zimny klimat, erozja gleb), północno-wschodnia część Polski (bielice, pagórkowata rzeźba, krótki okres wegetacji)
2. Czynniki pozaprzyrodnicze
a) poziom rozwoju społeczno-gospodarczego,
b) struktura agrarna - własność i wielkość gospodarstw rolnych,
c) zasoby siły roboczej,
d) wykształcenie rolników - wysoki odsetek gospodarstw, w których osoba kierująca nie posiada żadnego wykształcenia
rolniczego – około 50%,
e) poziom kultury rolnej,
f) polityka rolna państwa i UE,
g) różne uwarunkowania międzynarodowe.
3. Regionalne zróżnicowanie odsetka ludności pracującej w rolnictwie – ogółem ok. 10 %
Największe w woj. małopolskim, podkarpackim – przewaga małych gospodarstw
Najmniejsze w woj. zachodnich i północnych - duże gospodarstwa
4. Regionalne zróżnicowanie wielkości gospodarstw – średnia wielkość gospodarstwa 11,20 ha
a) duże gospodarstwa występują na terenach ziem odzyskanych na których znajdowały się PGR, tj.:
 zachodniopomorskiego, warmińsko-mazurskiego, lubuskiego, opolskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego
b) małe gospodarstwa występują w woj., gdzie funkcjonowała tradycja dziedziczenia gospodarstw przez wszystkich

spadkobierców, tj. w woj.:

 małopolskim, podkarpackim, świętokrzyskim, śląskim
c) wpływ rozdrobnienia gruntów na intensyfikację rolnictwa
 mała dochodowość ze względu na małą sprzedaż płodów rolnych a to ogranicza zakup nawozów, środków ochrony
roślin, maszyn
 otrzymywanie małych dopłat unijnych
 utrudniona specjalizacja gospodarstw
 nieefektywne wykorzystanie maszyn
5. Regionalne zróżnicowanie poziomu nawożenia roślin – średnie 142 kg NPK/ha
a) najwyższe nawożenie występuje w woj., gdzie dominują duże gospodarstwa wysokodochodowe
 kujawsko-pomorskie, opolskie, dolnośląskie, wielkopolskie
b) najniższe nawożenie występuje w woj., gdzie dominują małe gospodarstwa niskodochodowe
 małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie
6. Regionalne zróżnicowanie poziomu mechanizacji
a) mała liczba hektarów UR przypada na 1 ciągnik w województwach Polski południowej i południowo-wschodniej, gdzie
występuje duża liczba małych gospodarstw
 b) duża liczba hektarów UR przypada na 1 ciągnik w województwach gdzie dominują duże gospodarstwa
7. Struktura własnościowa gospodarstw
a) sektor prywatny – stanowi ponad 98% powierzchni użytków rolnych ogółem,
b) sektor publiczny – poniżej 2% powierzchni użytków rolnych ogółem - zarządzane są one obecnie przez Agencję
Nieruchomości Rolnych
8. Problemy polskiego rolnictwa:
a) Zbyt duża liczba osób utrzymujących się z rolnictwa
b) Starzenie się ludności wiejskiej
c) Rozdrobnienie gospodarstw rolnych
d) Niewystarczająca produktywność polskiego rolnictwa w stosunku do możliwości
9. Użytkowanie ziemi w Polsce
użytki rolne – 59,9% powierzchni Polski,
lasy– 30,5% powierzchni Polski,
pozostałe grunty – 9,6% powierzchni Polski