Professional Documents
Culture Documents
Zbiorniki Podziemne Żelbetowe
Zbiorniki Podziemne Żelbetowe
SPIS TREŚCI 1
1. Rys historyczny 3
2. Stosowane kształty 4
2.1. Charakterystyka zbiorników o przekroju prostokątnym. 6
2.2. Charakterystyka zbiorników o przekroju kołowym. 7
3. Zasady obliczania zbiorników 10
3.1. Konstrukcja zbiorników monolitycznych i prefabrykowanych o rzucie prostokątnym 14
3.1.1. Uwagi wstępne 14
3.1.2. Przekrycie 15
3.1.3. Ściany 17
3.1.4. Dno zbiornika 20
3.1.5. Dylatacje i sposoby posadowienia 22
3.1.6. Przykłady wykonanych obiektów 23
3.2. Wymiarowanie zbiorników o przekroju kołowym 26
3.2.1. Przekrycie 29
3.2.2. Ściany 31
3.2.3. Dno 34
3.3. Konstrukcja zbiorników o rzucie kołowym 35
3.3.1. Przekrycia 35
3.3.2. Ściany 38
3.3.3. Dno 39
3.3.4. Przykłady wykonanych obiektów 40
4. Wybrane zagadnienia technologiczne mające wpływ na konserwację zbiorników 45
4.1. Zabezpieczenie zbiorników przed cieczami agresywnymi 45
4.1.1. Uwagi wstępne 45
4.1.2. Pokrycia ochronne organiczne 47
4.1.3. Wykładziny i pokrycia ochronne nieorganiczne 49
4.2. Szczelność zbiorników 50
4.2.1. Uwagi wstępne 50
4.2.2. Uszczelnienie powierzchni ścian 51
4.2.3. Przerwy dylatacyjne 53
5. Błędy wykonawstwa 57
1
5.1. Złe przyjęcie schematu statycznego 58
5.2. Wadliwie przyjęty przekrój zbrojenia 59
5.3. Niepoprawnie wykonane wykładziny wodoodpornej zbiornika 62
5.4. Źle przygotowane podłoŜe gruntowe 63
5.5. Źle wykonany torkret ochraniający przed korozją struny lub kable spręŜające 64
5.6. Nieprawidłowe obsypywanie zbiorników 64
5.7. Nieprawidłowo wykonany beton lub wadliwe betonowanie ścian lub dna zbiornika 66
5.8. Nieprawidłowo wykonane przerwy dylatacyjne 71
Bibliografia 73
Normy i przepisy będące podstawą projektu 73
2
1. Rys historyczny
3
2. Stosowane kształty
4
Rys. 1. Typy zbiorników w rzucie prostokątnym [1] s. 14
5
b) uŜywane na wodę pitną, przemysłową i przeciwpoŜarową,
c) stosowane w przemyśle chemicznym,
d) stosowane w przemyśle spoŜywczym,
e) stosowane w przemyśle mineralnym, np.: w cementowniach, w budynkach
flotacyjnych,
f) uŜywane do przechowywania produktów naftowych,
g) baseny pływackie itd.
Rys. 2. Typy zbiorników o przekroju kołowym podziemnych i częściowo zagłębionych w gruncie [1]
s. 15
6
korzystniejsze od kołowych ze względu na łatwiejsze połączenie i lepsze wykorzystanie
miejsca.
Zbiorniki mogą być otwarte lub zamknięte, jednokomorowe lub wielokomorowe (Rys.. 1).
Te ostatnie są na ogół rozwinięte w jednym poziomie (typ 2), zdarzają się jednak
zbiorniki wielokomorowe wielopiętrowe (przemysł winiarski, spoŜywczy, roszarniczy - typ
7). Zbiorniki prostokątne są prawie wyłącznie stosowane jako zbiorniki podziemne (typ
5), częściowo zagłębione w ziemi (typ 1, 2, 3, 4 i 8).
Dno zbiorników jest zwykle płaskie o konstrukcji płytowej lub przy większych
rozmiarach płytowo-Ŝebrowej. Przy większych zbiornikach przekrytych stosuje się takŜe
odwrócone stropy grzybkowe (typ 5), łupiny walcowe i łupiny klasztorne, zwłaszcza przy
zagłębieniu dna znacznie poniŜej poziomu wody gruntowej (typ 8). W związku z
wymaganiami technologicznymi ukształtowanie dna musi być niekiedy urozmaicone, np.:
przy basenach pływackich (typ 4), osadnikach itp.
Przy zbiornikach odkrytych naziemnych lub częściowo zagłębionych w ziemi (typ 3), o
większych wymiarach w rzucie, rozdziela się z reguły konstrukcję ścian i dna dylatacjami,
a ściany pracują wtedy jako ściany oporowe. Ściany zbiorników zamkniętych są
przewaŜnie dołem połączone monolitycznie z dnem, górą z przekryciem w sposób
sztywny lub przegubowy, rzadko ze swobodnym przesuwem. Konstrukcja ich jest
płytowa, płytowo-Ŝebrowa, rzadziej w postaci łupin walcowych opartych na Ŝebrach.
Konstrukcja przekrycia jest podobna do konstrukcji dna - a więc płytowa przy małych
zbiornikach, płytowo-Ŝebrowa, w postaci stropu grzybkowego, rzadziej w postaci sklepień
walcowych lub klasztornych opartych na Ŝebrach.
7
spotykanych kształtów, głównie w zaleŜności od ich usytuowania. Na wcześniejszych
rysunkach przedstawiono najczęściej stosowane schematy zbiorników podziemnych oraz
naziemnych i wyniesionych.
Zbiorniki podziemne (Rys. 2.) mają na ogół ścianki walcowe (typ 1, 2, 3, 4, 5, 8) o
przekryciach płytowych bezsłupowych - dla małych wymiarów zbiornika w rzucie,
grzybkowych — dla większych wymiarów przekrycia (typ 2), czy teŜ Ŝebrowych (np. z
jednym słupem w środku jak typ 1). Do bardziej ekonomicznych przekryć naleŜą powłoki
w kształcie kopuł (typ 4, 5, 6), powłoki torusowe (typ 7) lub obrotowe sklepienia
cylindryczne (typ 3). Dnami mogą być tu płyty kołowe (typ 4 i 5), odwrócone stropy
płytowe — Ŝebrowe (typ 1), bądź grzybkowe (typ 2); rzadziej spotyka się tu powłoki
kuliste (typ 6) i stoŜkowe (typ 8).
W razie konieczności stałego przechowywania cieczy buduje się kilka mniejszych
zbiorników lub konstruuje się zbiorniki o więcej niŜ jednej komorze (najczęściej
dwukomorowe); stwarza to moŜliwość korzystania z jednej z komór przy ewentualnej
naprawie czy konserwacji drugiej.
8
konsekwencji do przedłuŜania czasu realizacji. Tych ujemnych cech moŜna uniknąć,
stosując powłokę prefabrykowaną tak skonstruowaną, aby była zapewniona przestrzenna
praca, całości konstrukcji. Niewykorzystane przewaŜnie napręŜenia i daleki na ogół
stosunek grubości powłoki do promienia jej krzywizny od wartości granicznych na
wyboczenie (przy stosowanych tu najczęściej rozpiętościach) upowaŜniają do stosowania
tego rodzaju przekrycia nawet przy znacznych obciąŜeniach (w zbiornikach podziemnych
rozpiętości przekryć kopułowych dochodzą do 20 m i więcej).
Do najpowszechniej stosowanych sposobów podparcia kopuły na ścianach
cylindrycznych naleŜy podparcie za pośrednictwem wydzielonego wieńca pierścieniowego,
który przejmuje rozpór przekrycia. W zbiornikach podziemnych rozpór kopuły bywa na
ogół duŜy ze względu na znaczne obciąŜenie (grunt nasypowy, obciąŜenie uŜytkowe
naziomu) oraz z uwagi na najczęściej stosowany płaski kształt kopuły. Przy tego rodzaju
połączeniu ze ścianami bocznymi często przyjmuje się, Ŝe przekrycie kopułowe pracuje
niezaleŜnie od cylindrycznej części zbiornika, przekazując na nią jedynie pionową reakcję
jako składową pionową siły południkowej kopuły przy wieńcu; składowa pozioma tej siły
oddziałuje tu na wieniec, w którym powłoka jest spręŜyście zamocowana, oraz za jego
pośrednictwem i na kopułę. Aby zmniejszyć ten wpływ wieńca na powłokę, stosuje się
często jego spręŜanie. Kopuła moŜe być równieŜ monolitycznie połączona ze ścianami
cylindrycznej części zbiornika za pomocą wieńca ukrytego, bądź bez niego (Rys. 4).
9
Ścianami bocznymi zbiorników są najczęściej powłoki cylindryczne. W niskich
zbiornikach przyjmuje się stałą ich grubość na całej wysokości, w wyŜszych natomiast
poszerza się je od góry liniowo ku dołowi, bądź poszerzenie to wykonuje się tylko w
dolnej ich części.
Oparcie ścian cylindrycznych na konstrukcji dennej moŜe być monolityczne bądź
przegubowe, rzadziej przegubowo-przesuwne (np. przy spręŜonych ścianach
prefabrykowanych). Ściany te w zbiornikach podziemnych mogą współpracować z
konstrukcją denną lub mogą być oddzielone od bocznych ścian (lub ich fundamentu)
szczeliną dylatacyjną, opierając się bezpośrednio na gruncie poprzez ławy pierścieniowe.
W przypadku monolitycznego połączenia ścian bocznych z konstrukcją denną oparcie to
ma zazwyczaj warunki zamocowania spręŜystego (częściowego), natomiast przy
nieodkształcalnej konstrukcji dennej (np. duŜy przekrój ławy fundamentowej) - zamo-
cowania pełnego. Płytowe dna zbiorników podziemnych, są na ogół płaskie.
Gdy wysoki poziom wody gruntowej powoduje powstawanie duŜych momentów
zginających w płaskiej płycie dennej, rozpiętość jej moŜna zmniejszyć przez zastosowanie
np. ścian bocznych, składających się z dwóch części - walcowej i stoŜkowej (Rys. 2 typ
5). MoŜna takŜe wykonać dno w kształcie sklepień bądź cylindrycznych odwróconych lub
odwróconej kopuły. Gdy grunt, na którym posadawia się zbiornik, ma odpowiednią
nośność, wówczas przy braku wody gruntowej najlepiej jest wykonać pierścieniowy
fundament, a płytę denną oddylatować całkowicie od konstrukcji zbiornika.
10
belek wynosi, co najmniej ¼ rozpiętości, to wówczas nie moŜna ich obliczać według
zasad statyki belek, bowiem rozkład napręŜeń normalnych w przekroju poprzecznym tego
rodzaju belki zginanej nie przebiega liniowo. Z punktu widzenia teorii spręŜystości
powierzchniowy dźwigar płaski obciąŜony w płaszczyźnie środkowej pracuje jak tarcza.
Ze względu na duŜą wysokość elementy te noszą nazwę belek- ścian, belek tarczowych
bądź dźwigarów tarczowych.
S. Timoshenko przedstwaił w swojej ksiąŜce schematy dla płyt prostokątnych
dwukierunkowo zginanych pod obciąŜeniem hydrostatycznym, oraz przy pomocy metody
kolejnych przybliŜeń wyznaczył momenty przęsłowe i naroŜne, uwzględniając przy tym
sposób zamocowania. Na rys. 5a i 5b przedstawiono kilka typów przebiegu wykresów
momentów w zaleŜności od sposobu podparcia. Szczegółowe wzory oraz algorytm
obliczeń znajdziemy w pozycji [1].
11
Rys. 5a. Wykres momentów dla zbiornika schematu statycznego: krawędź górna – nie podparta,
krawędź dolna – swobodnie podparta [1] s. 39 Tablica 1-24
Rys. 5b. Wykres momentów dla zbiornika schematu statycznego: krawędź górna i dolna swobodnie
podparte [1] s. 34, 35 Tablica 1-18 i 1-19
12
Zasady obliczania konstrukcji Ŝelbetowych pod tym kątem widzenia podali
Muraszew i Saliger. Zasady podane przez Muraszewa dla przekrojów zginanych zostały
przedstawione poniŜej.
ES
r = 0,02 ⋅ λC ⋅ (1)
EB
ES
l =r ⋅ s (2)
QR
gdzie:
c - stosunek przekroju pręta do jego obwodu,
Es - współczynnik spręŜystości stali,
Eb - współczynnik spręŜystości betonu przy zginaniu (wg PN-56/B-03260)
Qr - granica plastyczności stali,
s - współczynnik pewności,
λ - współczynnik, który wyznacza się z wykresu podanego na Rysunku 5c. w
zaleŜności od wartości a obliczonej ze wzoru:
FZ E
a = ⋅ 3 S ⇒ (3)
bh1 EB
Rys. 5c. Wykres do wyznaczania współczynnika X: a) dla obciąŜeń statycznych, b) dla obciąŜeń
dynamicznych wg. [1] s. 66
13
JeŜeli napręŜenia w zbrojeniu są mniejsze od dopuszczalnych, wtedy we wzorze (2)
naleŜy zamiast Qr/s podstawić obliczone napręŜenie σs. Ze wzorów (1) i (2) wynika, Ŝe im
mniejsza wartość c, tj. im mniejsza jest średnica prętów przy danym przekroju zbrojenia,
tym mniejsza szerokość rys i odległość pomiędzy nimi.
14
trzykrotne, z załoŜeniem dwóch warstw papy lub włókien szklanych jako wzmocnienia.
Przy wysokim zwierciadle wody gruntowej stosuje się izolację typu cięŜkiego, osłoniętą
ścianką Ŝelbetową lub murowaną. Izolację dna wykonuje się z dwóch warstw papy
bitumicznej ułoŜonej na warstwie chudego betonu. JeŜeli istnieje moŜliwość
grawitacyjnego odprowadzenia wody, to z zasady stosuje się drenaŜ wokół zbiornika oraz
całego dna. DrenaŜ słuŜy do odprowadzenia wód gruntowych przesiąkających z poziomu
terenu, wód opadowych oraz przenikających przez nieszczelności dna i ścian wód ze
zbiornika. DrenaŜ jest konieczny, gdy chcemy trwale obniŜyć poziom wody gruntowej lub
zabezpieczyć przed okresowym jego podnoszeniem się ponad poziom dna zbiornika.
WaŜne to jest np:. przy posadowieniu zbiornika na gruntach lessowych, które pod
wpływem wzrostu stopnia zawilgocenia zmieniają swoje właściwości. Sieć drenaŜową
zakłada się tuŜ pod dnem w warstwie przepuszczalnej (Ŝwir lub piasek) grubości 30 - 50
cm, ułoŜonej pod dnem. Taką warstwą moŜe być takŜe płyta z chudego, porowatego
betonu. Sączki drenaŜu (ceramiczne lub betonowe) układa się w spadku zgodnym ze
spadkiem płyty dennej, w rozstawie do 4 m. Pod kaŜdą szczeliną dylatacyjną dna naleŜy
ułoŜyć takŜe sączki. W niektórych przypadkach sieć drenaŜową z sączków uzupełnia się
przez wypełnienie wykopów pod rury zasilające i odprowadzające oraz wokół ścian
zbiornika, narzutem z kamienia, Ŝwirem lub chudym porowatym betonem. DrenaŜ bywa
równieŜ wykorzystywany do kontroli szczelności dna. Daje się wtedy kilka studzienek
kontrolnych na końcach poszczególnych gałęzi sieci drenaŜowej i one pozwalają na
stwierdzenie, które fragmenty zbiornika mają powaŜniejsze przecieki.
Wnętrze zbiornika wyprawia się zwykle zaprawą cementową z dodatkami
uszczelniającymi i wygładza się lub ”wypala”, a czasami torkretuje. Przy wodzie pitnej lub
cieczach, które chroni się przed zanieczyszczeniem wnętrze zbiornika maluje się
specjalnymi, dobrze kryjącymi i o duŜej przyczepności farbami lub wykłada płytkami.
3.1.2. Przekrycie
15
izolację. Przy projektowaniu izolacji zwłaszcza większych zbiorników, naleŜy wziąć pod
uwagę warunki klimatyczne, częstotliwość wymiany cieczy oraz dopuszczalne wahania
temperatury. Odpowiednio dobrana izolacja ma znaczny wpływ na rodzaj i koszt
przekrycia.
W zaleŜności od obciąŜenia stosuje się: albo monolityczne płyty płaskie,
prefabrykowane łupiny lub ruszty przykryte płytami z gazobetonu, albo - w przypadku
cięŜkiej warstwy ocieplającej - stropy płytowo-Ŝebrowe o Ŝebrach w jednym lub w dwu
kierunkach, stropy grzybkowe, przekrycia sklepione w jednym lub dwu kierunkach,
monolityczne lub prefabrykowane. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe przy budowie zbiorników stosuje
się prefabrykaty najczęściej tam, gdzie nie wymaga się szczelności a więc w przekryciach.
Oprócz tego jako prefabrykowane wykonuje się często słupy, zastrzały i podpory
znajdujące się albo w całości na zewnątrz, albo wewnątrz zbiornika. Ustroje belkowe ze
względu na znaczną wysokość ułoŜonych na sobie elementów są jako przekrycia mniej
korzystne chyba, Ŝe istnieje moŜliwość podniesienia poziomu wody ponad dolną krawędź
podciągów np:. w zbiornikach na wodę przemysłową. PoniŜej pokazano trzy typy
prostych przekryć prefabrykowanych – rys. 6.
16
je pominięto co 5 pole, w
celu uzyskania spręŜystych
przerw w przekryciu
pozwalających na
amortyzację skurczu i
zmian temperatury (7a). W
kierunku długości
podciągów dano przerwy
dylatacyjne. Środkowe
rzędy słupów
podpierających sklepienie
Rys. 7. Schemat konstrukcji zbiornika w Saint-Cloud: a) prze-
usztywniono parami krój poprzeczny, b) przekrój podłuŜny [1] s. 70
zastrzałów.
3.1.3. Ściany
17
mamy w nich momenty w obu kierunkach oraz ściskanie w pionie i rozciąganie w
poziomie. Wobec tego wymiarujemy ścianę w obu kierunkach na mimośrodowe ściskanie
lub rozciąganie. Wpływu napręŜeń istniejących w jednym kierunku na napręŜenia
kierunku drugiego nie uwzględnia się.
Grubość ścian podyktowana jest przez wymagania szczelności oraz ekonomiczności
zbrojenia. Przy niŜszych zbiornikach, ze względu na wykonawstwo, przyjmuje się grubość
ścian jednakową, przy wyŜszych — opłaca się przyjąć zmienną liniowo. Zwykle od
wewnątrz ściana jest pionowa, lecz przy moŜliwości zamarzania wody naleŜy zastosować
skos (1/15 - 1/20) dla uniknięcia rozsadzającego działania skorupy lodowej. Minimalna
grubość ściany wynosi około 8-10cm.
Ściany zewnętrzne zbiorników zagłębionych w ziemi i naraŜonych od wewnątrz
stale lub okresowo na parcie materiałów sypkich lub cieczy zbroimy na momenty z obu
stron, ściany wolne od nacisku od zewnątrz - tylko na momenty od parcia wewnętrznego.
Ściany wewnętrzne są zbrojone tylko konstrukcyjnie, gdy mają otwory
zapewniające wyrównywanie z obu stron poziomu cieczy, jeŜeli natomiast poszczególne
komory mogą być napełnione niezaleŜnie, stosuje się pełne zbrojenie obustronne.
Sposoby zbrojenia ścian pokazano na poniŜszym rys. 8.
Rys. 8. Sposoby zbrojenia ścian zbiorników prostokątnych: a), b), c), d), e), f) przekroje poziome, g)
przekrój pionowy [1] s. 71
Zbrojenie pionowe przy zamocowaniu ścian w dnie jest największe u dołu, przy
przegubowym podparciu w dnie największe zbrojenie potrzebne jest nieco poniŜej środka
wysokości. Ze względu na znaczne momenty oraz dla ułatwienia betonowania i
rozdeskowania, jaki później w eksploatacji w celu łatwiejszego utrzymania czystości -
stosuje się skosy, zwykle pod kątem 45°.
18
Przy płytkich zbiornikach, o ścianie zamocowanej w dnie lub opartej górą i dołem,
na momenty pracuje tylko zbrojenie pionowe, natomiast poziome daje się ze względu na
skurcz i zmiany temperatury. W zbiornikach opartych na słupach ściany pracują jako belki
- ściany przenoszące obciąŜenie na podpory, Wymaga to specjalnego zbrojenia. W tych
przypadkach często pogrubienie ścian w naroŜach, uzyskane dzięki wykonaniu skosów,
słuŜy jako przedłuŜenie słupów podpierających zbiornik.
W zbiornikach zasypanych ziemią całkowicie wykorzystuje się czynne parcie
gruntu, pozwalające na przejecie parcia wody. Uzyskuje się to oczywiście przy bardziej
złoŜonej konstrukcji, np:. przez załamanie ściany, ukształtowanie specjalnych Ŝeber
oporowych wpuszczonych w podłoŜe oraz Ŝeber usztywniających podpartych zastrzałami.
Przy takiej konstrukcji zmniejszamy zuŜycie betonu i stali, natomiast zwiększa się ro-
bocizna.
UŜywanie prefabrykatów do wykonania ścian jest dosyć ograniczone. Najczęściej
stosuje się je dla cieczy zawierających drobne cząstki np:. szlam cementowy, które same
uszczelniają ewentualne szczeliny między prefabrykatami. Stosuje się prefabrykaty o
cięŜarze kilku ton; mają one wypuszczone zbrojenie tak, aby moŜna było je połączyć i w
ten sposób uzyskać element przenoszący siły rozciągające – rys. 9. Zbrojenie moŜe być
spawane bezpośrednio lub poprzez kształtowniki wbetonowane na brzegach, ewentualnie
połączone na zasadzie przyczepności między betonem a stalą.
Rys. 9.
Typy połączeń
prefabrykowanych płyt
ściennych w zbiornikach
prostokątnych [1] s. 72
19
Przerwę między płytami naleŜy zabetonować najlepiej przy uŜyciu cementu
ekspansywnego, ewentualnie moŜna zwykły beton uszczelnić przez wibrowanie,
torkretowanie lub odpowietrzanie. Najlepiej oczywiście zapewnia się szczelność przez
spręŜenie. Ścianę łączymy z dnem na ogół monolitycznie, rzadko przegubowo lub
przesuwnie. Pełne zamocowanie uzyskujemy, gdy dno jest grube lub ława fundamentowa
szeroka, natomiast w cienkim dnie lub w wąskiej ławie zamocowanie jest spręŜyste.
Na rys. 10 pokazano konstrukcję połączenia ściany z dnem w zbiornikach
monolitycznych oraz przy ścianach prefabrykowanych. Fundament ściany często oddziela
się dylatacją od dna w celu zmniejszenia szkodliwego wpływu nierównomiernego
osiadania.
20
postaci kątownika Dla obniŜenia wysokich ścian moŜna, przy dostatecznie zwięzłym
gruncie, stosować dno o brzegach podniesionych, pochylonych do poziomu pod kątem do
30°, przy czym pochylenie to nie powinno przekraczać połowy kąta tarcia wewnętrznego
gruntu. NaleŜy jednak przy tym rozwaŜyć opłacalność takiego rozwiązania, gdyŜ
wprawdzie maleje wysokość ściany, natomiast powierzchnia zbiornika, dna i przekrycia
oraz długość ścian - wzrasta.
21
Dna prefabrykowane montuje się z płyt Ŝelbetowych o cięŜarze 2.5÷3.0T,
wielkości do 3x3m i grubości 15cm. Płyty te układa się albo na warstwie chudego betonu
uszczelnionego asfaltem, albo na poduszce Ŝwirowej zalanej zaprawą cementową. Przy
dnie nieckowatym montaŜ zaczyna się od części poziomej. Płyty mają wypuszczone
zbrojenie górne i dolne dla wykonania połączenia w stykach.
22
3.1.6. Przykłady wykonanych obiektów
23
Rys. 14.
Podziemny zbiornik na
wodę o konstrukcji
monolityczno-
prefabrykowanej:
a), b) przekroje pionowe
zbiornika
c) szczegół konstrukcji
przekrycia [1] s. 83
24
betonowania opłacało się wykonać specjalne przesuwne deskowanie. Ścianę betonowano
w odcinkach 9.15m czterema kolejnymi poziomymi pasami. Na Rysunku 13. pokazano
ścianę pionową oddzielającą komory. W połowie wysokości ma ona poziome Ŝebro pod-
parte z obu stron zastrzałami prefabrykowanymi. Strop wykonano z prefabrykatów i
związano w konstrukcję monolityczną przez zalanie szczelin. Słupy prefabrykowane o
przekroju 30x30cm ustawiono w rzędach co 4.55m. Na nich ułoŜono prefabrykowane
spręŜone podciągi o rozpiętości 9.10m z wypuszczonymi do góry i od czoła strzemionami,
a następnie zabetonowano głowice słupów. Na podciągach oparto z kolei spręŜone płyty
panwiowe, między które na podporach ułoŜono dodatkowe zbrojenie i zalano styki. Tak
wykonany strop uszczelniono z góry 3 warstwami emulsji bitumicznej uzbrojonej dwiema
warstwami włókna szklanego oraz przykryto 30cm warstwą ziemi. Dla ułatwienia
odwodnienia strop wykonano z nieznacznym spadkiem. W płycie stropowej i w ścianach
dano w jednym i w drugim kierunku przerwy dylatacyjne rozstawione co ok. 30m.
Zupełnie inaczej wygląda konstrukcja podziemnych zbiorników posadowionych na
terenach szkód górniczych. Rys. 15. przedstawia konstrukcję osadnika, który składa się z
czterech komór.
25
Rys. 16. Podziemny zbiornik na wodę trójkomorowy [2] s.
26
W nielicznych przypadkach, gdy zachowane są wszystkie załoŜenia teorii błonowej
poprzestaje się na pierwszej fazie obliczeń. Najczęściej jednak dla pojedynczych powłok o
warunkach zamocowań spręŜystych lub braku swobodnego przesuwu podpór w kierunku
prostopadłym do stycznych w punktach podparcia, lub w przypadkach gdy kształt
zbiornika jest złoŜony z kilku powłok połączonych ze sobą monolitycznie – konieczne jest
uwzględnienie obu wymienionych wyŜej faz obliczeniowych, a ostatecznie wielkości sił
wewnętrznych są sumą sił obliczonych w poszczególnych fazach.
Rys. 17. Wyznaczenie przekroju zerowej siły równoleŜnikowej w zaleŜności od wymiarów zbiornika
[1] s. 97
27
Rys. 18. Wyznaczenie obciąŜenia nasypką o podanym cięŜarze objętościowym [1] s. 96
28
Rys. 20. Wyznaczenie obciąŜenia poziomego wywołanego parciem gruntu w kształcie trapezu
[1] s. 96
3.2.1. Przekrycie
29
otrzymanych sił wewnętrznych i momentów. Przy wyznaczaniu grubości płyt kołowych i
stropów płytowo-Ŝebrowych stosowanych jako przekrycia zbiorników podziemnych naleŜy
liczyć się z ekonomicznym procentem zbrojenia przekrojów, uwaŜając jednak grubość 9
cm za minimalną. Dla stropów grzybkowych (zazwyczaj o wiele silniej obciąŜonych) jako
minimalną grubość naleŜy przyjmować 15cm.
NapręŜeń ściskających w kopułach na ogół nie sprawdza się, gdyŜ są one bardzo
niewielkie, naleŜy tu sprawdzić jedynie napręŜenia krytyczne na wyboczenie, w strefie
ściskających osiowych sił południkowych. MoŜna się w tym przypadku oprzeć na
skorygowanym przez Bacha wzorze Zoellyego na napręŜenie krytyczne (zniszczeniowe) w
betonie
0,286E d
σ KR = − ⋅
(
31 − µ2 ) r (4)
gdzie:
d - grubość powłoki kulistej,
r - promień powłoki kulistej,
µ - współczynnik Poissona (µ = 0,167),
E - współczynnik spręŜystości betonu.
30
W brzegowej strefie działania momentów zginających naleŜy sprawdzić
napręŜenia na ogół na ściskanie mimośrodowe o małym mimośrodzie. Gdy nawet ze
względów obliczeniowych nie potrzeba wzmacniać strefy górnej powłoki, dla
wzmocnienia betonu przyjmuje się jednak zbrojenie równe 0,2% pracującego przekroju
powłoki, lecz nie mniej niŜ Ø 6 co 20cm.
W przypadku kopułowego przekrycia zbiornika podziemnego zalecane jest
stosowanie grubości powłoki przynajmniej 8 cm, a zbrojenie powinno się składać z
jednowarstwowej siatki z prętów o średnicy nie mniejszej niŜ 8mm. W celu przejęcia
brzegowych momentów zginających naleŜy zastosować podwójną siatkę (por. rys. 24),
przez dodanie prętów w górnej strefie grubości powłoki równieŜ o średnicy przynajmniej
8mm.
3.2.2. Ściany
31
Ed 2
p KR = −
r ⋅ 3(1 − µ 2 )
(8)
s 2Q r − 200s
d =R = Rm (9)
RrQr
gdzie:
R - siła rozciągająca, kG/cm,
Rr - wytrzymałość betonu na rozciąganie, kG/cm2,
32
s i s2 - współczynniki bezpieczeństwa, przy czym s2 - współczynnik na pojawienie
się rys przy rozciąganiu; zwykle przyjmuje się s2 = 130
d = Rm = γ C hrm (10)
gdzie:
h — maksymalny poziom cieczy w zbiorniku, licząc od dna.
Przy najczęściej stosowanej stali w konstrukcji zbiorników (Qr =2500 kG/cm2) oraz
wartościach współczynników bezpieczeństwa s2 = 1,30 i s = 1,8 mamy
33
3.2.3. Dno
Gdy istnieje parcie wody gruntowej, grubość zdylatowanej płyty przyjmuje się z
warunku na wypór, a dylatacja musi spełnić warunek nieprzepuszczania wody
zewnętrznej znajdującej się pod ciśnieniem hydrostatycznym.
34
3.3. Konstrukcja zbiorników o rzucie kołowym
3.3.1. Przekrycia
35
Rys. 21. Typowe zbrojenie połączenia
Rys. 22. Typowe zbrojenie połączenia
monolitycznego powłoki przekrycia ze ścianą
monolitycznego powłoki przekrycia ze ścianą
walcową za pośrednictwem wieńca
walcową za pośrednictwem wieńca ukrytego [1]
wydzielonego [1] s. 174
s. 174
36
Rys. 23. Fragmenty typowego zbrojenia kopuły (w rozwinięciu) [1] s. 175
37
Elementy takie oczywiście muszą być obliczone dodatkowo na obciąŜenia w
stadium montaŜu i transportu.
Gdy kopuła ma duŜe rozmiary, moŜna stosować wieniec pośredni, przyjmując dwa
centryczne rzędy opisanych prefabrykatów. Wyniosłość kulistych kopuł przekrycia waha
się zazwyczaj w granicach (1/6÷1/8)D, gdzie D oznacza średnicę zbiornika. Wyniosłości
kopuł stoŜkowych bywają nawet większe.
3.3.2. Ściany
Ze względów eksploatacyjnych
powiększenie grubości ścian wykonuje
się zazwyczaj na zewnątrz zbiornika,
zachowując pionową wewnętrzną
powierzchnię zbiornika. Jedynie w
przypadku moŜliwości zamarznięcia
cieczy w zbiorniku naleŜy nadać Rys. 25. Zbrojenie pojedyncze i podwójne
38
Rys. 27. Typowe zbrojenie monolitycznego
połączenia ściany prostej ze ścianą
cylindryczną (przekrój poziomy) [1] s. 177
3.3.3. Dno
39
Dylatacja oddzielająca płytę denną od pozostałej części konstrukcji zbiornika musi
być bardzo starannie wykonana, gdyŜ od jakości tego wykonania zaleŜy właściwe
funkcjonowanie, obiektu.
W zbiornikach podziemnych płaszczyznę denną naleŜy wykonać ze spadkiem
przynajmniej 1:25 (w celu właściwego osadzenia się i spływania zanieczyszczeń oraz dla
ułatwienia oczyszczania zbiornika), zaleŜnym od rodzaju przechowywanej cieczy i
warunków eksploatacyjnych; dla wody przemysłowej moŜna przyjmować pochylenie w
kierunku zbiorczej studzienki ok. 1:100. RównieŜ w zbiornikach podziemnych przekrycia
powinny mieć pochylenia, które - niezaleŜnie od izolacji - chroniłyby strop zbiorników
przed przeciekami. Spadki wyrabia się najczęściej chudym betonem (spadki wewnętrzne),
lub ŜuŜlobetonem (spadki zewnętrzne przekryć).
(przy połączeniu z płytą denną). Grubość ściany wynosi u góry 20 cm, u dołu 40 cm;
pochylenie jej wykonano na zewnątrz.
Zbiornik okrągły podziemny ze słupem w środku przedstawia rys. 29. Średnica
wewnętrzna zbiornika wynosi 18.0m wysokość - liczona od dna do Ŝeber przekrycia -
40
5.0m. Przekryciem zbiornika jest Ŝelbetowa płaska płyta o grubości 10cm, przekazująca
obciąŜenie na słup za pośrednictwem Ŝeber o układzie promienistym i przekroju 35x80cm
oraz na ścianę cylindryczną za pośrednictwem wieńca kołowego o wymiarach 40x80cm.
Grubość ściany jest stała i wynosi 2cm, słup znajdujący się w środku ma przekrój kołowy
o średnicy 70cm, przechodzący u góry w głowicę. Słup środkowy przekazuje dość
znaczną część obciąŜenia górnego na grunt za pośrednictwem stopy, ściana cylindryczna
spoczywa na ciągłej ławie o tak dobranej podstawie, aby nacisk na grunt pod nią był
równy naciskowi pod stopę słupa. Płyta denna o grubości 15cm, zabetonowana na
podłoŜu złoŜonym z gruzu oraz warstwy chudego betonu, jest oddzielona dylatacją
zarówno od ławy ściany cylindrycznej, jak i od stopy, a utworzone szczeliny dylatacyjne
zostały starannie zaizolowane.
NiezaleŜnie od uŜycia do betonu dodatku uszczelniającego w postaci silikonu i
zewnętrznego zaizolowania ścian pionowych dwiema warstwami papy na lepiku i
obłoŜenia 20cm warstwą gliny w celu zapewnienia szczelności, wewnętrzną stronę ścian
pokryto tynkiem cementowym. Grubość warstwy ŜuŜlobetonu formującej spadek
przekrycia wynosi 40cm w osi pionowej zbiornika. Zbiornik przykryto warstwą gruntu, o
grubości 85cm. Przy obliczaniu ściany pionowej załoŜono pełne jej zamocowanie w ławie
fundamentowej, co jest słuszne wobec duŜego przekroju ławy. Zbrojenie tej ściany
pokazano na rys. 29b.
Płytę przekrycia obliczono przez wydzielenie trójkątnego jej wycinka
ograniczonego osiami dwóch najbliŜszych Ŝeber i odcinka ściany cylindrycznej przyjętego
za prosta prostopadłą do wysokości tak uformowanego trójkąta. Tę płytę trójkątną
potraktowano jako zamocowaną na obwodzie, co przy krawędziach Ŝebrowych jest w
pełni usprawiedliwione ciągłością płyty, na krawędzi wieńcowej zaś - monolitycznym
połączeniem z wieńcem. śebra zostały obliczone jako jednoprzęsłowe, przegubowo
oparte na wieńcu ściany cylindrycznej i zamocowane w osi słupa (przez analogię do belki
dwuprzęsłowej). Za obciąŜenie przyjęto tu obliczone reakcje płyt trójkątnych, zastępując
obciąŜenie ciągłe siłami skupionymi.
Dodatkową trudnością konstrukcyjną było tu właściwe rozłoŜenie zbrojenia w
węźle środkowym to znaczy nad środkowym słupem wobec bardzo duŜego zagęszczenia
w tym miejscu zbrojenia górnego, wskutek konieczności przedłuŜenia zbrojenia na Ŝebra
przeciwległe, zastosowano tu dwa pierścienie kołowe z blachy stalowej, do których przy
spawano górne zbrojenie Ŝeber. Pierścienie te zostały obliczone na osiową siłę
rozrywającą, powstałą od sił w prętach górnych traktowanych jako obciąŜenie ciągłe
równomierne. Konstrukcję tego węzła pokazano na rys. 29c i 29d.
41
Rys. 29. Zbiornik ze słupem w środku: a) przekrój pionowy i rzut, b) schemat zbrojenia ściany,
c) i d) układ zbrojenia w głowicy słupa [1] s. 179
42
Na rys. 30 pokazano podziemny Ŝelbetowy zbiornik walcowy na wodę pitną o
średnicy 16.2m, posadowiony na palach i przekryty kopułą wykonaną z prefabrykatów.
Płyta dna o grubości 10cm została oddzielona od pierścienia fundamentowego ściany i
ułoŜona na podłoŜu wykonanym z (licząc od dołu) 20cm warstwy gliny, 15cm warstwy
filtracyjnej z silnie ubitego tłucznia z pospółką i 15cm warstwy gruzobetonu. Na płycie
wykonano warstwę gładzi 1.5cm, na niej 4x papę bitumiczną na lepiku asfaltowym, na-
stępnie beton wyrównawczy w spadku i 4cm gładź cementową z dodatkiem środka
uszczelniającego - rys. 30a. Beton wyrównawczy i gładź górną podzielono dylatacjami
pierścieniowymi i promienistymi o szerokości 1cm.
1 - warstwa betonu ze
spadkiem i gładź
cementowa 12cm,
2 - izolacje 4x papa na
lepiku,
3 - płyta Ŝelbetowa
10cm, 4 - gruzobeton
15cm,
5 - warstwa filtracyjna
15cm,
6 - warstwa gliny 20cm
[1] s. 185
43
wyrównano 1.5cm warstwą gładzi 1:3, zaizolowano 2 razy papą na lepiku asfaltowym i
osłonięte 3cm warstwą gładzi 1:4. U góry zastosowano 50cm warstwę ŜuŜla i 25cm
warstwę humusu. Prefabrykowane elementy kopuły wykonano w postaci trapezowych
łukowych płyt panwiowych, o grubości 5cm (płyta) i Ŝebrach wysokości 30cm, uzbro-
jonych stalą Qr=3600 i 2500kG/cm2. CięŜar elementu wynosi 1800kG, zuŜycie stali -
163kg na jeden element, ogółem - 4100kg, tzn. 1.85 kg/m2 rzutu poziomego.
44
rozwiązania z tradycyjnym rozwiązaniem ze słupami i podciągami okazało się, Ŝe jest on
jednakowy.
45
Zbiorniki zawierające cenne, lecz bardzo agresywne ciecze powinny mieć wokół
siebie specjalną wannę, do której w razie awarii spłynie zawartość zbiornika - rys. 33.
Wanny te muszą być zabezpieczone przed działaniem przeciekającej cieczy. Sposoby
zabezpieczenia podano na rys. 34.
1 - zbiornik, 2 -
fundament,
3 - kotew,
4 - rura
stalowa,
5 - płytka
stalowa,
6 - wanna
uszczelniona
46
Produkty naftowe nie wykazują na ogół agresywności, jeŜeli tylko zapewniona jest
szczelność betonu, natomiast ciecze zawierające siarkę niszczą beton, podobnie jak
zawierające kwasy tłuszczowe oleje roślinne. Dobre wyniki uzyskano przez stosowanie
szkła wodnego i fluatów. Doświadczenia wykazały, Ŝe najlepiej zachowują się pod tym
względem cementy z małą ilością wapna. Dobrą izolację stanowią blachy metalowe:
stalowe galwanizowane, ze stopu miedzi lub aluminium.
Wykładziny ochronne z tworzyw sztucznych są często stosowane do ochrony ścian
zbiorników, gdyŜ odznaczają się wysoką odpornością chemiczną, elastycznością i
nieprzepuszczalnością płynów i gazów. Praktyczne zastosowanie tych tworzyw
umoŜliwiają róŜnego rodzaju kleje syntetyczne, oparte na bazie tworzyw sztucznych o
właściwościach podobnych do tworzywa wykładzin. Kleje syntetyczne pozwalają nie tylko
na naleŜyte klejenie ze sobą dwu warstw tworzywa sztucznego, ale równieŜ połączenie
tworzywa z betonem konstrukcyjnym.
Powierzchnie przeznaczone do nakładania wykładzin muszą być naleŜycie
oczyszczone z rdzy, tłuszczów, resztek chemikaliów itp., najczęściej przez piaskowanie.
Powierzchnie powinny być odkurzone i osuszono, bez zagłębień i dziur, które mogłyby
tworzyć puste przestrzenie pod wykładziną.
47
Polimery chlorku winylu (winidur, igelit) są tworzywami termoplastycznymi
odpornymi (do 40°C) na działanie rozcieńczonych kwasów: solnego, siarkowego (do
80%) i azotowego (do 50%), ługów, olejów mineralnych, oleju parafinowego,
rycynowego, alkoholi, benzyny itp. Są natomiast niewytrzymałe na działanie eterów,
estrów, wolnego chloru i chloropochodnych węglowodorów.
Tworzywa winylowe stosuje się do wyrobu profili, drutów, folii, płyt itp. Folie
winidurowe o grubości 0.2-1.0mm i wymiarach 60 do 80cm na 4 do 25m osadza się w
kilku warstwach za pomocą specjalnych kitów i klejów sporządzonych równieŜ na
tworzywach sztucznych. Przy wykładaniu duŜych zbiorników betonowych, płaszcz naleŜy
najpierw pokryć zaprawą cementową grubości 20mm o powierzchni chropowatej.
Wysuszoną powierzchnię powleka się trzykrotnie specjalnym klejem i po jego wyschnięciu
nakłada się folię równieŜ powleczoną poprzednio klejem. Następnie ogrzewa się nałoŜoną
folię palnikiem i po jej zmięknięciu przyciska się ją do ściany zbiornika. Folię łączy się z
sobą nakładką lub w postaci spoiny stykowej winidurową pałeczką. Prace te wymagają
duŜej umiejętności i doświadczenia.
Igelit wytwarzany w kilku odmianach (Igelit PCU, PC, MP i „Igelit miękki") w
postaci past daje się łatwo przetwarzać i formować przez odlewanie, natryskiwanie,
powlekanie itp.
Jednym z najlepszych środków zabezpieczenia zbiorników przed działaniem
gorących cieczy jest oppanol. Oppanol jest tworzywem poliizobutylenowym o
własnościach zbliŜonych do gumy i polistyrenu. Odznacza się wysoką elastycznością i
odpornością na działanie rozcieńczonych i stęŜonych kwasów (solnego, siarkowego,
fosforowego, octowego, mrówkowego, chromowego), ługów (sodowego i potasowego) i
innych związków chemicznych. Oppanol nie starzeje się, zachowuje elastyczność do
minus 50°C. Ujemną jego stroną jest występowanie pełzania, tj. trwałego odkształcenia
pod wpływem stałego obciąŜenia. Z tego względu oppanol nie moŜe być stosowany jako
samodzielne tworzywo konstrukcyjne. Oppanol nie przepuszcza wody, wskutek czego
znajduje zastosowanie przy wykonaniu wodoszczelnych ochroń. Folie z oppanolu o
grubości 1-3mm stosuje się w zakresie temperatur od -50° do +100°C. Przed nałoŜeniem
wykładziny pokrywane powierzchnie naleŜy starannie oczyścić i odkurzyć. Następnie
osuszoną powierzchnię powleka się emulsją bitumiczną dla uzyskania warstwy
pośredniej. Na tę warstwę nakłada się specjalnie ogrzane do temperatury +160 °C kleje.
Po ostygnięciu nałoŜonych klejów szpachluje się je, a następnie ponownie nadtapia za
pomocą lampy do lutowania lub palnika gazowego w miejscach, w których nakłada się
oppanol. Folia, ogrzana od roztopionego kleju, przylega dobrze do ścian zbiornika
48
tworząc szczelną powłokę. Wykładziny układa się począwszy od dołu zbiornika (dna) w
górę. Poszczególne arkusze folii łączy się z poprzednimi nakładką 30÷50mm.
49
powtarza się minimum: pierwszy raz szkłem o cięŜarze właściwym 1.03÷1.05, drugi raz -
szkłem o cięŜarze właściwym 1.08÷1.10. Poza tym szkło wodne stosuje się do
sporządzania zapraw kwasoodpornych.
Bardzo rozpowszechnionym i stosowanym środkiem uszczelniania zbiorników na
olej, tłuszcze i kwasy tłuszczowe jest wykładzina z płytek kwasoodpornych. Płytki i
kształtki osadzone są na warstwie kitu sporządzonego na szkle wodnym. W zaleŜności od
stęŜenia i rodzaju kwasu moŜna stosować kity KW lub KWŁ. Pierwszy - kit KW jest kitem
fenolowoformaldehydowym, odznacza się duŜą wytrzymałością mechaniczną,
odpornością na zmiany temperatur w zakresie do 160°C oraz odpornością na działanie
kwasów mineralnych, z wyjątkiem stęŜonego kwasu azotowego i fluorowodorowego.
Bezsporną zaletą kitów fenolowoformaldehydowych w porównaniu z kitami na szkle
wodnym jest bardzo mała nasiąkliwość, która na ogół nie przekracza 3% cięŜarowo. Kity
KW i KWŁ wykazują duŜy skurcz liniowy, co jest istotną wadą przy stosowaniu ich do
wykładzin kwasoodpornych.
50
nie moŜna usuwać powstałej na zewnętrznym licu elementów betonowych
warstewki o duŜej szczelności zawierającej większą ilość cementu,
beton musi być bardzo dokładnie wibrowany,
beton powinien być odpowietrzany przy równoczesnym wibrowaniu
(skomprymowanie i zmniejszenie ilości porów).
51
zamykając całkowicie. Nasiąknięcie betonu wodą powoduje pęcznienie, a więc
zwiększenie szczelności. W ten sposób moŜna wyjaśnić powstawanie rys w początkowej
fazie eksploatacji zbiorników i uzyskanie po pewnym czasie zupełnej szczelności.
Skutecznym sposobem wyeliminowania rys w zbiornikach betonowych jest
równieŜ spręŜanie. Dla uniknięcia rys w betonie wskazane jest tak obliczyć siły
spręŜające, aby w stanie uŜytkowym (zbiornik napełniony cieczą) napręŜenia ściskające w
ścianach wynosiły ok. 8÷10kG/cm2. Dla uniknięcia rys skurczowych, których nie moŜna
całkowicie wyeliminować za pomocą spręŜenia zaleca się stosowanie, zwłaszcza w ciepłej
porze roku, cementu wolniej wiąŜącego. Staranne pielęgnowanie betonu w czasie jego
wiązania przyczynia się równieŜ do zmniejszenia wpływu skurczu.
Bardzo trudnym zadaniem jest uzyskanie betonu nieprzepuszczającego niektórych
olejów (mineralnych o małej lepkości, jak np.: tetralina, benzyna, benzol). Okazuje się,
Ŝe oleje te przenikają przez warstwę izolacyjną w krótkim czasie.
Praktyka wykazała, Ŝe beton wodoszczelny, bardzo starannie wykonany, nie
stanowi Ŝadnej przeszkody dla przepływu tych cieczy, gdyŜ nawet najbardziej szczelny
beton ma drobne kanaliki. JeŜeli wypełnia je woda, to wskutek znacznej swej lepkości
praktycznie prawie nie przepływa, natomiast ciecz mniej lepka, np.: benzyna, przepływa
bez trudności. W tym przypadku stosuje się uszczelnianie betonu środkami chemicznymi i
mechanicznymi lub przez wypełnienie porów w betonie wodą i utrzymanie jej pod
odpowiednim ciśnieniem.
Ze środków chemicznych częściej stosowanych szkło wodne daje dobre efekty
przy olejach gęstych, natomiast przy olejach o małej lepkości stosowane są fluaty. Przy
ogrzaniu, pieje gęste przenikają równieŜ przez beton, przy czym stopień penetracji
zaleŜny jest od temperatury olejów gęstych. W tym przypadku uszczelnia się ściany
zbiorników równieŜ przez fluatyzowanie powierzchni wewnętrznej. Fluatyzowanie w
połączeniu z Eironitem i osądzaniem płyt ceramicznych daje dobre efekty zarówno przy
olejach o małej lepkości, jak paliwa płynne, jak równieŜ przy olejach gęstych.
Fluatyzowanie przeprowadza się w sposób następujący. Na starannie wykonaną gładką
powierzchnię wewnętrzną nakłada się powłokę z fluatu (50°C). Po wyschnięciu tej
powłoki nakłada się drugą warstwę z gorącego fluatu. Następnie wykonuje się warstwę
zaprawy z Eironitu, w której osadzone są płytki ceramiczne tak, aby szerokość spoin
między płytkami wynosiła minimum 0.5 do 08cm. Spoiny izoluje się równieŜ gorącym
fluatem (50°C). Przegrody hydrauliczne wykonuje się w rozmaity sposób. Najprostszym
sposobem jest wykonanie dwóch zbiorników Ŝelbetowych, jeden w drugim; przestrzeń
między nimi wypełnia się wodą.
52
Inny sposób polega na tym, Ŝe w środku ściany zbiornika zabetonowuje się
porowate rurki, czy teŜ pustaki betonowe lub ceramiczne, które są połączone między
sobą i wypełnione wodą pod ciśnieniem.
Badania wykazały, Ŝe:
przy małym ciśnieniu paliwa płynnego (1atm) przesiąkliwość ściany przy betonie
mokrym jest praktycznie równa zeru,
w miarę wzrostu ciśnienia wilgotność betonu stopniowo zanika,
przy większym ciśnieniu paliwa (ok. 2atm i więcej) woda zostaje z betonu
wyciśnięta i ściana przestaje być szczelna,
infiltracja paliwa powoduje nie tylko utratę szczelności betonu lecz równieŜ jego
zniszczenie
Z powyŜszych badań wynika, Ŝe w celu uzyskania szczelnego betonu dla
produktów naftowych przy ciśnieniu większym niŜ 2atm trzeba ściany zbiornika
odizolować nieprzepuszczalną warstwą betonu lub teŜ utrzymać beton w takim stanie
wilgotności (pod ciśnieniem), aby paliwo przenikając, nie mogło go zniszczyć.
53
Przerwy dylatacyjne dzielące dno na mniejsze elementy są stosunkowo proste. Na
rys. 35 pokazano trzy rozwiązania takich szczelin. PoniewaŜ dno jest zwykle dość cienkie
wskazane jest przedłuŜenie drogi przenikania cieczy przez przegrodę. Uzyskujemy to
przez pogrubienie płyty - rys. 35a lub przez ułoŜenie pod szczeliną płytki prefabrykowanej
- rys. 35b.
54
Rys. 36. Przerwa dylatacyjna 1 - beton, 2 -
wkładka z blachy, 3 - wypełnienie asfaltem, 4 –
blacha [1] s. 280
Rys. 37. Wkładka elastyczna do uszczelniania
dylatacji w zbiornikach Ŝelbetowych
[1] s. 280
55
Rys. 38. Dwa rozwiązania dylatacji między dnem a ścianą w zbiornikach spręŜonych 1 -
warstwa torkretu, 2 - struny, 3 - warstwa papy, 4 - beton, 5 - dwie warstwy papy smołowanej
na gorąco, 6 - sznur konopny Ø50mm smołowany i zalany masą bitumiczną, 7 - dwie warstwy
papy bitumiczne} na lepiku, 8 - płyta denna, 9 - warstwa bitumicznego mastyku ułoŜonego na
gorąco, 10 - dwie warstwy ruberoidu, 11 - mastyk bitumiczny zalany na zimno, 12 - listwa
gumowa 40X40mm [1] s. 281
56
tego typu pokazano na rys. 40. Dla uzyskania dobrej przyczepności masy zalewowej z
polisulfidów, powierzchnie boczne betonu powinny być czyste i suche. W celu uniknięcia
oderwania masy zalewowej od tych powierzchni, przy późniejszej infiltracji wody
wskazane jest powlec je roztworem mieszaniny Ŝywicy epoksydowej i polisulfidu.
Odkształcenia masy zalewowej podczas ruchu obu części betonu przedstawia rys. 41.
5. Błędy wykonawstwa
57
nierzadko za taki stan odpowiedzialność ponoszą i projektanci, niedostatecznie obeznani
z pracą tego typu konstrukcji. Zazwyczaj spotykamy się z następującymi przyczynami
uszkodzeń zbiorników, a nawet ich awarii.
Błędy wykonawstwa:
źle przyjęty schemat statyczny (punktt 5.1),
wadliwe przyjęcie przekroju zbrojenia lub jego złączy (punkt 5.2),
źle wykonane wykładziny zbiornika (punkt 5.3),
niewłaściwie przygotowane podłoŜe gruntowe (punkt 5.4),
źle wykonany torkret ochraniający przed korozją struny lub kable
spręŜające (punkt 5.5),
nieprawidłowe obsypywanie zbiorników (punkt 5.6),
źle wykonany beton lub wadliwe betonowanie ścian lub dna zbiornika
(punkt 5.7),
nieprawidłowo wykonane przerwy dylatacyjne (punkt 5.8)
58
Rys. 42. Podziemny
zbiornik na wodę
pitną w Hanau
(Niemcy) [1] s. 268
59
pracy ich głównie na rozciąganie (w obliczeniach nie uwzględnia się współpracy betonu)
jest szczególnie niebezpieczne. RównieŜ ścianki zbiorników moŜna wzmacniać
pierścieniowymi wkładkami, stalowymi płaskownikami lub spręŜającymi cięgnami.
Wzmocnienie zewnętrznymi pierścieniowymi wkładkami prętowymi przyjmuje się w
przypadku zbiorników zazwyczaj w tych przypadkach, gdy wadliwie zbrojone ściany mogą
przenieść jednak pewną, choć mniejszą od eksploatacyjnej siłę rozciągającą (przy
przyjęciu odpowiedniego współczynnika bezpieczeństwa).
Najczęściej stosowane są wzmocnienia z płaskowników (mają one większy
przekrój od poszczególnych prętów okrągłych i nie potrzebują specjalnego sprzętu do
wykonania cięgien spręŜających). Po wprowadzeniu naciągu płaskowniki moŜna ze sobą
spawać bezpośrednio, bądź spawać poprzez stalowe podkładki (rys. 43). To drugie
rozwiązanie jest pewniejsze od pierwszego i właściwsze do stosowania przy duŜych
średnicach zbiorników, (co związane jest z trudnościami przeprowadzania naciągu
obręczy o duŜych długościach). Podajemy tu opis wykonania tego typu wzmocnienia.
60
płaskownik jest jeszcze gorący, przyspawa się swobodne końce odcinków płaskowników
do blachy podkładek, uzyskując w ten sposób naciąg obręczy.
W przypadku, gdy zdolność przejęcia jakiejkolwiek rozciągającej siły przez pręty
ścianki jest wątpliwa, wówczas moŜna wykonać albo wewnętrzny płaszcz stalowy, który
będzie w stanie przejąć siły rozciągające przewidziane projektem, albo płaszcz Ŝelbetowy
zbrojony na te siły (oczywiście z uwzględnieniem naleŜytego współczynnika
bezpieczeństwa). Jeśli beton ścianek jest przy tym w duŜym stopniu nieszczelny,
wówczas płaszcze spełniają równieŜ rolę zabezpieczenia przed przeciekaniem skła-
dowanej cieczy na zewnątrz.
Kolejność wykonywania stalowego płaszcza jest następująca. Po oczyszczeniu
powierzchni wewnętrznej z luźnych i słabych części betonu (oczyszczenie drucianymi
szczotkami i zmycie wodą) układa się na dnie zbiornika zaprawę cementową 1:2, a na
niej wykładzinę z blachy o grubości zazwyczaj tej samej, jaka będzie załoŜona na
bocznych ściankach zbiornika. Po wykonaniu wykładziny na dnie (a więc po zespawaniu
arkuszy blach) wykonuje się pionową stalową wykładzinę walcową w odległości 3÷4cm
od istniejącej Ŝelbetowej ścianki, wypełniając tak powstałą między nimi szczelinę bardzo
gęstą (ledwie wilgotną) zaprawą cementową, którą naleŜy dobrze zagęszczać (np.: przez
sztychowanie prętami). Wypełnienie tej szczeliny najlepiej jest wykonywać w miarę
pierścieniowego wykonywania wykładziny od dołu ku górze. Arkusze blachy muszą być
spawane według tak opracowanego programu, aby zapobiec deformowaniu się płaszcza
wskutek napręŜeń termicznych. Stosowanie stalowego płaszcza da właściwe rezultaty
wówczas, gdy podczas eksploatacji zbiornika, na płaszcz ten nie będzie działała
temperatura zbyt róŜniąca się od temperatury, w której został on wykonany. Przy
zbytnim oziębieniu się płaszcza moŜe nastąpić jego odspojenie się od zaprawy
cementowej, natomiast przy zbytnim ogrzaniu się - nastąpić mogą jego deformacje
charakterystyczne dla powłok, które uległy wyboczeniu.
Zamiast stalowego moŜna wykonać mniej wraŜliwy na wpływy temperatury
wewnętrzny płaszcz Ŝelbetowy, zbrojony wkładkami o tym samym przekroju co
wykonana juŜ, wadliwie zazbrojona ścianka zbiornika. W tym przypadku kolejność robót
moŜe być następująca. Po oczyszczeniu powierzchni wewnętrznej ścian, jak podano
wyŜej, i po jej przeschnięciu wykonuje się na niej izolację, np.: powlekając na zimno
tradycyjnym środkiem izolacyjnym (np.: na bazie wysokogatunkowych asfaltów).
Następnie wbija się w ścianę haki o rozstawie 1x1m, a uszkodzone miejsca izolacji
powleka się ponownie środkiem izolacyjnym. Na tych hakach, w odległości 2cm od ściany
zbiornika, przymocowuje się jednowarstwowe zbrojenie pierścieniowe powiązane
61
konstrukcyjnymi prętami pionowymi (zazwyczaj Ø1 mm co 25cm), po czym wykonuje się
szczelny, betonowy płaszcz (narzucając beton przez torkretowanie). Taki płaszcz
powinien być przeliczony na ewentualne ciśnienie wody gruntowej. Wygładzoną
powierzchnię płaszcza moŜna pokryć, (jeŜeli zachodzi potrzeba) środkiem
antykorozyjnym.
JeŜeli zbrojenie dna wykonano nieprawidłowo, to naleŜy na nim wykonać najpierw
izolację (jak podano wyŜej), ułoŜyć na betonowych podkładkach nowe zbrojenie płyty
(zgodnie z projektem) i zabetonować płytę (najlepiej przez torkretowanie) dowiązując się
torkretem do płaszcza ścian. W przypadku prawidłowo zazbrojonego i wykonanego dna
naleŜy na nowo wykonany płaszcz ściany dowiązać do konstrukcji dennej przez
odpowiednie nakłucie miejsca wzajemnego ich połączenia i po właściwym zazbrojeniu
(np.: przez przyspawanie) połączenia, zabetonować go przez torkretowanie. W przypadku
pokrycia ścian środkiem antykorozyjnym, naleŜy pokryć tym samym środkiem płytę dna.
Tak wykonane płaszcze Ŝelbetowe wykonuje się równieŜ niekiedy w nieszczelnych
pomieszczeniach głębokich pompowni (wykonanych np.: jako zapuszczane studnie)
naraŜonych na duŜe parcie wody gruntowej. Ten sposób uszczelnienia stosuje się
głównie wówczas, gdy stwierdzonych przecieków dna i ścian nie moŜna opanować w
prosty sposób. W tych jednak przypadkach naleŜy jeszcze zabezpieczyć płaszcz przed
wypłynięciem ku górze wskutek moŜliwości powstania pod nim pełnego parcia
hydrostatycznego (konieczna jest górna blokada wspornikowa płaszcza).
62
uwidoczni się na zewnątrz w postaci wykwitów lub zawilgocenia powierzchni zewnętrznej
zbiornika. Niebezpieczniejszy jest przypadek jednoczesnej korozji betonu i stali, gdyŜ
grozi to awaryjnym zniszczeniem konstrukcji.
63
5.5. Źle wykonany torkret ochraniający przed korozją struny lub kable spręŜające
64
Niezastosowanie się do tej zasady moŜe łatwo doprowadzić do pionowych pęknięć
ścian walcowych, które nie są zwykle zbrojone na momenty równoleŜnikowe, gdyŜ przy
symetrycznym obciąŜeniu ściany wynoszą one zaledwie ok. 17% momentów
południkowych i sam beton moŜe je z łatwością przenieść. Niesymetryczne zasypywanie
powłok przekrycia niszczy je zazwyczaj wskutek ich wyboczenia. Pęknięcia pionowe
ściany walcowej nie niszczą całej konstrukcji ścian, aczkolwiek reperacje ich są dość
zawodne, a to ze względu na duŜe rozciągające siły powstające w ścianach przy
napełnionym zbiorniku; łatwo wówczas powstają przecieki w miejscach połączenia
starego betonu z nowym betonem (lub zaprawą) szczeliny. W tych przypadkach
nieodzowne czasem staje się spręŜenie ścian. Bardziej jeszcze groźne w skutkach od
pęknięć ścian jest wyboczenie powłok przekrycia; niszczy ono całą ich konstrukcję, którą
musi się wykonywać na nowo. RównieŜ płaskie przekrycia zbiorników obsypanych
gruntem mogą ulec zniszczeniu, gdy obciąŜy się je niezgodnie z załoŜeniami
projektowymi (zwykle przyjmuje się obciąŜenie równomiernie rozłoŜone). Takie
zniszczenie płaskiego przekrycia pokazano przykładowo na rys. 45. Pęknięcie to zostało
spowodowane przeciąŜeniem części stropu przez nasypanie gruntu z transportera i nie
rozprowadzenie go na całej powierzchni stropu.
65
5.7. Nieprawidłowo wykonany beton lub wadliwe betonowanie ścian lub dna
zbiornika
66
soli), które zwiększają przewodność elektryczną betonu. DuŜy wpływ na
nieprzepuszczalność cieczy przez beton ma stosowanie jego odpowietrzania.
Szczególnie częstym powodem przeciekania zbiorników jest niewłaściwe
wykonanie wibrowania (niedowibrowanie, przewibrowanie). Gorzej zagęszcza się beton o
zbyt rzadkiej konsystencji, zachodzi tu segregacja kruszywa i spoiwa. NaleŜy przede
wszystkim uwaŜać, aby w betonie nie było nadmiaru wody zarobowej, co jest szczególnie
niebezpieczne przy stosowaniu do betonu jako plastyfikatora pyłów dymnicowych.
Jeśli ilość wody zarobowej jest zbyt duŜa i gdy nie stosuje się wibratorów o róŜnej
częstotliwości i amplitudzie drgań w róŜnych płaszczyznach (równieŜ w płaszczyźnie
poziomej) nawet, gdy nie stosuje się ostukiwania deskowania (niezaleŜnie od stosowania
wibratorów), wówczas pod prętami poziomymi zbrojenia powstają szczeliny, a nad tymi
prętami wydziela się warstewka zaczynu. Intensywność tworzenia się tych szczelin i
warstewek jest mniej więcej wprost proporcjonalna do masy drgającego pręta w danym
betonie (przy odpowiedniej częstotliwości drgań wymuszających). Jeśli świeŜy beton ma
konsystencję gęstoplastyczną lub wilgotną, szczelina moŜe powstać, natomiast
warstewka zaczynu nie wydzieli się. Zjawiska te są bardzo szkodliwe dla konstrukcji nie
tylko ze względu na przeciekanie cieczy, lecz równieŜ na dość szybko zwykle postępującą
korozję zbrojenia. Aby zabezpieczyć się przed skutkami ewentualnego przeciekania
betonu zbiornika, moŜna stosować następujące domieszki wodouszczelniające:
pył kwarcowy (przy stosowaniu 100÷150kG/m3 betonu moŜe tylko
nieznacznie wpłynąć na obniŜenie wytrzymałości betonu)
wodorotlenek glinu (przy zetknięciu się z wodą następuje jego pęcznienie i
w ten sposób uszczelnia pory - działanie to jest wielokrotne)
ałun (stosuje się roztwory 2.5÷5%, powiększające nawet wytrzymałość
betonu, a po zmieleniu go na sucho z gliną jeszcze silniej polepsza się
szczelność betonu)
prócz wyŜej wyszczególnionych stosuje się specjalne preparaty, jak:
Hydrobet (w ilości 1.5%), Plastibet S (w ilości 4%), Tricosol Normal D,
Ceresit - Sperr-betonpulver, Sika i inne. MoŜna równieŜ stosować domieszki
złoŜone ze związków nieorganicznych i organicznych (głównie dodatki
mydeł).
Jeśli po wykonaniu konstrukcji zbiornika stwierdzi się przedostawanie cieczy przez
ściany lub dno, konieczne staje się jego naleŜyte uszczelnienie. Ogólnie biorąc wybór
sposobu uszczelnienia przeciekającego zbiornika zaleŜy od rodzaju nieszczelności, która
moŜe być spowodowana powstaniem przepuszczających ciecz rys lub gęstą siatką
67
włoskowatych zarysowań, nieszczelną miejscami strukturą betonu (miejscowe
przewibrowania betonu), a nawet nieszczelnym betonem w całej ściance lub dnie
zbiornika.
Powstawanie rys o szerokości 0.1÷0,12mm nie jest groźne dla konstrukcji. Rysy
takie nie przepuszczają wody, a jeŜeli nawet przecieki pojawiają się, to na ogół będą one
niewielkie. Po napełnieniu zbiorników wodą te rysy same dość szybko zamykają się. Jest
to spowodowane pęczniejącym działaniem związków cementu, a woda przenikająca w
głąb betonu uwadnia jeszcze niezwiązany cement, zasklepiając w ten sposób drobne
zarysowania i pory.
Gdy szerokości rys są większe, wówczas po napełnieniu wodą zbiornika przez
10÷20 dni moŜna juŜ bez trudności określić ich usytuowanie w konstrukcji. RównieŜ po
tym okresie czasu moŜna łatwo umiejscowić fragmenty nieszczelnego betonu,
wewnętrznych miejsc, przez które przechodzi ciecz na zewnątrz zbiornika. Gdy uda się
wyraźnie określić połoŜenie rys, przez które przechodzi ciecz, wówczas moŜna je
uszczelnić przez wykonanie wzdłuŜ nich podłuŜnych rowków o wymiarze poprzecznym
2x2cm i zapełnienie ich zaprawą cementową o 7kg cementu na 3.5 litra piasku, przy
czym zaleca się do cementu domieszać 0.35kg bardzo drobno mielonego dolomitu,
wypalonego w temperaturze 800÷900°C. Zamiast dolomitu moŜna uŜyć 0.14 kg dobrze
zmielonego gipsu budowlanego półwodnego. Domieszki te wywołują pęcznienie zaprawy,
dając właściwe uszczelnienie konstrukcji.
Innym sposobem uszczelnienia wyraźnych, ale rzadko rozstawionych, rys jest
załoŜenie na rysach pasków izolacyjnych. WzdłuŜ przebiegającej rysy naleŜy w tym
przypadku usunąć ewentualną wyprawę wodoszczelną i ok. 1cm betonu na szerokości
16cm (tzn. po ok. 8cm z kaŜdej strony rysy). Po dokładnym spłukaniu tego pasa betonu
naleŜy na niego i na skute boki wgłębienia nałoŜyć bardzo równomierną warstwę ok. 2cm
gęstego zaczynu cementowego, który po 2 godzinach trzeba gęsto narylcować.
Następnego dnia na zaczyn naleŜy nałoŜyć w kolejności: pas drucianej siatki o oczkach
ok. 10x10mm, warstwę zaprawy cementowej 1:1 o grubości 1cm z lekkim narylowaniem,
a po kilku godzinach warstwę zaprawy cementowej 1:2 o grubości 1cm z wypalaniem.
Jeśli konstrukcja zbiornika wykazuje tylko miejscową nieszczelność, np.: w
miejscach raków przewibrowania lub nawet miejscowego zanieczyszczenia betonu,
wówczas moŜna skuć to miejsce i wykonać korek cementowy. W tym przypadku naleŜy
odkutą powierzchnię pokryć gęstym zaczynem cementowym 1÷2mm, a następnie po 2÷3
godzinach wypełnić kawernę zaprawą cementową o składzie odpowiadającym 700kg
cementu na 1m3 piasku z dodatkiem uszczelniającym. Do tego celu moŜna równieŜ uŜyć
68
zaprawy cementowej z odpowiednią ilością hydrofiksu (w zaleŜności od intensywności
przecieku). Gdyby przy małych wymiarach zbiornika takich słabych miejsc było bardzo
duŜo, lepiej jest niekiedy skuć cały beton i wykonać zbiornik na nowo, a w przypadku
zbiorników duŜych - zdecydować się moŜna na pełne jego powierzchniowe uszczelnienie,
jak to się stosuje przy ogólnej nieszczelnej strukturze betonu.
Gdy konstrukcja zbiornika ma długie, wyraźne, lecz nieliczne zarysowania o
nieregularnym, łamanym układzie, wówczas uszczelnienie zbiornika za pomocą opisanych
wyŜej uszczelniających pasków bywa bardzo kłopotliwe. W tym przypadku
najwłaściwszym sposobem uszczelnienia moŜe być petryfikacja cementowa.
Do petryfikacji rys potrzebna jest tylko pompa szlamowa typu diafragmowego o
ciśnieniu 3÷5 atmosfer z tym, Ŝe na końcu węŜa przytwierdza się ustnik w postaci zwykłej
rurki ¾” długości ok. 20cm, na końcu perforowanej. W fazie przygotowawczej nakłuwa
się w betonie (po linii rys - w odstępach, co ok. 50÷70cm oraz w pojedynczych ogniskach
przeciekowych) otwory Ø30mm na głębokość ok. 25cm. W otworach osadza się mankiety
w postaci rurek stalowych długości 70mm Ø1", uszczelnionych po obwodzie zaprawą
cementową 1:1. Same rysy od strony dostępnej naleŜy moŜliwie szczelnie zamknąć bądź
przez wpychanie ostrych wiórów drewnianych z dodatkiem pakuł lub teŜ zasmarowując je
zaprawą cementową. Ustnik węŜa pompowego wsadza się do mankietu otworu i
uszczelnia się go moŜliwie dokładnie pakułami ze smołą. Rysy przemywa się najpierw
dokładnie wodą idąc z góry w dół. Następnie w kaŜdy otwór wypompowuje się zaczyn o
stosunku 1kg cementu na 10l wody. Pompowanie naleŜy prowadzić ostroŜnie, aby nie
stworzyć zatorów i tak długo, aŜ stwierdzi się wyraźne wycieki gęstego zaczynu wzdłuŜ
całego sąsiedniego odcinka rys. Tak postępuje się wtłaczając zaprawę cementową w
kolejne otwory w ścianach pionowych, zaczynając od dołu i posuwając się w górę.
Mankiety moŜna pozostawić w otworach i po oczyszczeniu i obcięciu zapełnić po pewnym
czasie zaprawą cementową 1:1. Tak wykonana petryfikacja wtłacza zaprawę nawet do
zupełnie niewidocznych rys, co widać po wyciekach na powierzchni ścian lub dna.
Ten sposób uszczelniania betonu powinien być równieŜ stosowany wówczas, gdy
uszczelnienia powierzchniowe betonu nie zdają egzaminu ze względu np.: na moŜliwości
miejscowych nawet uszkodzeń powierzchni zbiornika podczas jego eksploatacji
(powierzchniowe substancje uszczelniające nie przenikają zbyt głęboko w beton).
69
wytrąci zawiesinę trudno rozpuszczalnego wodorotlenku Ŝelazawego. Jeśli zarysowania
betonu są bardzo drobne (np.: o charakterze skurczowym), wówczas moŜna
powierzchnię betonowego dna pomalować szczelną emalią epoksydową lub
poliwinidurową, oczywiście po uprzednim wysuszeniu powierzchni dna i zneutralizowaniu
przez fluatowanie.
W przypadku, gdy nieszczelne jest jedynie dno, moŜna równieŜ stosować cięŜką
izolację bitumiczną (po uprzednim wykuciu i usunięciu z płyty dennej słabego betonu,
uzupełnieniu go zaprawą cementową lub kitem asfaltowym). Izolację tę naleŜy wypro-
wadzić na ścianę boczną o betonie szczelnym na wysokość co najmniej 60cm i przykryć
płytą Ŝelbetową grubości 5cm. Źle natomiast spełnia swą izolacyjną rolę kilkuwarstwowa
papa bitumiczna lub juta na lepiku wyprowadzona na zbyt małą wysokość ponad dnem
przy znacznym ciśnieniu hydrostatycznym na tej wysokości. Trudno jest wówczas
naleŜycie wykonać zakończenie izolacji na pionowej ściance, a niewielka nawet
nieszczelność powoduje podejście cieczy pod izolację, co całkowicie przekreśla celowość
jej uŜycia. Dobrze natomiast zachowuje się taka izolacja wyprowadzona ponad poziom
przechowywanej cieczy. Gdy cały zbiornik jest wykonany z nieszczelnego betonu lub gdy
nieszczelne miejsca konstrukcji są bardzo liczne, wówczas przeprowadzić moŜna
powierzchniowe uszczelnienie całości zbiornika (ścian bocznych łącznie z dnem). Do
takich uszczelnień naleŜą m.in. wodoszczelne tynki (dwu- lub trójwarstwowe), substancje
izolujące powierzchniowo, jak Abizol, Emaswit i inne o analogicznym działaniu, Ŝywice
epoksydowe (wzmacniane ewentualnie włóknem szklanym), a nawet wewnętrzne
wykładziny „płaszcze” stalowe, Ŝelbetowe oraz ze sztucznych tworzyw.
Szczelne „płaszcze” wewnętrzne stalowe lub Ŝelbetowe wykładzinowe wykonuje
się zazwyczaj wówczas, gdy konieczność ich przyjęcia wynika równieŜ ze zbyt małej ilości
zbrojenia pierścieniowego w zbiorniku z tym, Ŝe pierwszy rodzaj płaszcza stosowany jest
równieŜ przy duŜej agresywności korozyjnej na beton składowanego materiału.
Jeśli nie muszą być brane pod uwagę zagadnienia wytrzymałościowe, wówczas w
celu zabezpieczenia antykorozyjnego betonu stosuje się wykładzinę z arkuszy zmiękczo-
nego polichlorku winylu zgrzewanych w jednolitą szczelną powłokę. Przed wykonaniem
tej powłoki naleŜy całą wewnętrzną powierzchnię zbiornika oczyścić z luźnych i słabszych
części betonu i ewentualnie ze zniszczonej wyprawy zmyć silnym strumieniem czystej
wody, a następnie po przeschnięciu (lecz nie całkowitym wyschnięciu) naleŜy na nią
nałoŜyć 2÷3mm warstwę bardzo gęstego zaczynu cementowego. Po nie więcej niŜ 1godz.
od ułoŜenia zaczynu naleŜy całą powierzchnię pokryć wodoszczelnym tynkiem zatartym
70
na gładko. Przy stosowaniu tych powłok naleŜy jednak mieć na uwadze róŜny ich
współczynnik rozszerzalności cieplnej od betonu.
71
Rys. 64 Uszkodzenie i naprawa połączenia dylatacyjnego ściany bocznej z płyta denną
1 – rysa w płycie dennej, 2 – dobetonowane fragmenty ściany (wraz z ławą) i płyty dennej, 3 –
na nowo zagęszczony grunt
72
Bibliografia
73