IKALAWANG MARKAHAN-ARALIN PANLIPUNAN

WEEK 1- PAGSUSURI NG KATANGAIN AT KAHALAGAHAN NG

KABIHASNAN
GAWAIN BILANG 1

May isang bata na naligaw sa kakahuyan na madaming punong kahoy. Habang siya ay naglalakad, may
nakita siya sa dulo ng kakahuyan na kuweba at doon muna magpapalipas ng gabi. Dahil malamig ang
simoy ng hangin at malapit na dumilim ang paligid, naisipan niyang gumawa ng apoy sa pamamagitan ng
mga dahoon at bato. At siya ay maswerto dahil sa loob ng kuweba ay nakakita siya ng balat ng hayop
upang matulugan.

GAWAIN BILANG 2

Ekonomiya

Maunlad na
Teknolohiya batas at
alituntunan

KABIHASNAN

Mamamayan Pagsusulat

GAWAIN BILANG 3

1. May Sistema sa Pagtatala

2. Maunlad na Kaisipan
3. Matatag na Pamahalaang may Maunlad na Batas at Alituntunin
4. Dalubhasang Manggagawa
GAWAIN BILANG 4

GAWAIN BILANG 5

K- KABIHASNAN

A- ATING

B- BIBIGYANG

I- INGAT

H- HALAGA AT

A- AALAGAAN

S- SAPAGKAT

N- NANDITO

A- ANG SAGOT SA

N- NAKARAAN MAGING SA KASALUKUYAN

GAWAIN BILANG 6

-Tatlong konsepto na natutuhan ko sa aralin

1. Upang matugunan ang mga pangunahing pangangailangan, napagtanto ng mga sinaunang tao
ang maayos at organisadong pamayanan.
2. Ang pagsusulat ng mga kaalaman ng historya ay isang bahagi upang mapasa pa ito sa mga
susunod na henerasyon.
3. Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang maunlad na kalagayanng nalinang ng mga taong
naninirahan ng pirmuhan sa isang lugar sa loob ng nakatakdang panahon.

-Dalawang mahahalang bagay na ayaw kong makalimutan ula sa aralin:

1. Ang mga lugar na pinagmulan ng mga kabihasnan

2. Ang iba’t ibang katangian ng kabihasnan.

-Isang impormasyon na gusto kong subukan mula sa aking natutuhan sa araling ito:

• Ang gusto kong masubukan ay isang aging dalubhasang manggagawa sa gusto kong propesyon.

GAWAIN BILANG 7

1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. TAMA
5. TAMA

GAWAIN BILANG 8

Ang salitang Kabihasnan ay isang terminolohiyang Pilipino na may salitang ugat na “bihasa” na ang
kahulugan ay eksperto o magaling. Ang kabihasnan ay isang yugto na bumubuo sa isang lipunan.
WEEK 2-3 SINAUNANG KABIHASNAN SA ASYA: SUMER, INDUS AT TSINA
GAWAIN BILANG 1

Kabihasnang Sumer
- Dito ay mayroong lambak sa pagitan ng ilog Tigris at
Euphrates, na kung saan ang mga ilog na ito ay
nagsisilbing hangganan ng kanilang nasasakupan.

Kabihasnang Indus
- Mayroon ditong lambak ilog na kilala bilang Indus
River o Indus Valley. Ito ay hugis nakabaliktad na
tatsulok.

Kabihasnang Shang
- Lambak-ilog na kilalang Huang He o Yellow River.May Gobi Desert sa
Hilaga at bulubundukin ng Himalayas sa gawing Timog-kanluran.
- Hindi lamang ang Yellow river ang mahalagang ilog sa kanila, kasama din
ang Chang Jiang River.

GAWAIN BILANG 2

Lugar na pinagmulan Kabihasnang umusbong Mga unang Sistema ng pagsulat

ng kabihasnan pamayanang
umusbong
Mesopotamia Tigres-Euprates • Kish Cuneiform- isinusulat
• Ur sa clay tablet gamit ang
• Larak pinatulis na tangkay ng
• Nippur damo.
• Lagash
Indus Valley Indus River o Indus • Harappa Harappa pictogram
Valley • Mohenjo-Daro
China Yellow River Shang Calligraphy
GAWAIN BILANG 3

MGA KABIHASNAN URI NG PAMUMUHAY

SUMER • Nakasentro sa agrikultura at kalakalan
• Sumasamba sa maraming diyos o diyosa
• May iba’t ibang pamumuno sa bawat bayan kaya sila ay walang pagkakaisa
at madalas ang digmaan.
INDUS • Ang kanilang pangunahing kinabubuhay ay ang pagtatanim ng gulay at
palay.
• Pag-aalaga ng hayo[ tulad ng kambing, baka, at tupa.
• Mahusay rin sa kalakalan, at ang kanilang produkto ay tela, palayok at
kasangkapang metal.
SHANG • Ang pangunahing kinabubuhay nila ay ang pagtatanim.
• Mahusay din sila sa larangan ng kalakalan.
• Isang piramide ang struktura ng kanilang lipunan, merong silang tinatawag
na hari at ang kaniyang pamilya ang namamahala sa kanilang lipunan.

GAWAIN BILANG 4

MGA KABIHASNAN AMBAG/KONTRIBUSYON KAHALAGAHAN SA

KASALUKUYAN
SUMER Paggamit ng gulong sa Mas napadali at mabilis ang
pagdadala ng mga kalakal sa pakikipagkalakan sa ibang lugar.
ibang lugar. Nakakakuha tayo sa ibang bansa
ng mga bagay na
pangangailangan natin na wala
sa ating bansa.
INDUS Sistema ng pagsulat at Ang pagsusulat ay isa sa
pagtimbang pinakamahalagang paraan para
magkaintindihan ang bawat isa.
SHANG Sistema ng pagtatanim Ito ay napakahalaga dahil mas
napapayabong pa natin ang
mga ating pangangailanga sa
pagkain.

GAWAIN BILANG 5

1.ilog tigris

2. ilog Euphrates

3.Huang He o Yellow River

4.Indus River

5.Chang Jiang river

GAWAIN BILANG 6

GAWAIN BILANG 7

1. A
2. A
3. A
4. C
5. D

GAWAIN BILANG 8

-Tatlong konsepto na natutuhan ko sa aralin

1. Iba’t ibang uri ng pamumuhay ng mga sinaunang kabihasnan.

2. Ang pagkakaiba at pagkakapareho ng pamumuhay ng mga Sumer, Indus, at Shang.

3. Mga ambag ng sinaunang kabihasnan na nagagamit pa rin hanggang ngayon.

-Dalawang mahahalang bagay na ayaw kong makalimutan ula sa aralin:

1. Malaki ang ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa pamumuhay natin ngayo n at sa susunod
pang henerasyon.

2. Kalakalan ang pangunahing pamumuhay ng bawat sinaunang kabihasnan.

-Isang impormasyon na gusto kong subukan mula sa aking natutuhan sa araling ito:
• Ang gusto kong subukan ay pakikipagkalakalan at ang pagtatanim.

WEEK 4
GAWAIN BILANG 1

AKO

PAMILYA
Ang pamilya ang pinakamaliit na KOMUNIDAD
yunit sa lipunan. Sa pamilya
Sa pamamagitan ng mga alituntunin
nagsisimula ang pundasyon ng bawat
na pinapatupad.
miyembro ng lipunan. Sa pamilya
unang naganap ang pag-unlad.

GAWAIN BILANG 2

KAISIPANG ASYANO

CHINA JAPAN INDIA/TIMOG-SILANGAN

Sinocentrism Divine Origin Devaraja

Ang kanilang diyos ay

Ang Japan ay nabuo
dahil sa pagtatalik
Tsina ang sentro ng
ng diyos na si
daigdig
Izanagi at diyosa na
si Izanami.
nagmula at nabuo sa
pamamagitan ng
pagsasama-sama ng diyos
ng araw, apoy, tubig,
hangin, kayamanan at
kamatayan.
GAWAIN BILANG 3

KAISIPANG ASYANO KATANGIAN/PAGKAKAKILANLAN

SINOCENTRISM 1. Tsina ang sentro ng daigdig
2. Kanilang kultura at lipunan ay namumukod-tangi sa lahat
kung kayat ang tingin nila sa ibang lahi sa daigdig ay may
barbaro.
DIVINE ORIGIN 1. Ang Japan ay nabuo dahil sa pagtatalik ng diyos na si
Izanagi at diyosa na si Izanami.
2. Sa pagbubukas ng kaliwang mata ni Izanami nanggaling
ang araw na kinilala ng mga Hapones na si Amaterasu
Omikami.
DEVARAJA 1. Ang kanilang diyos ay nagmula at nabuo sa pamamagitan
ng pagsasama-sama ng diyos ng araw, apoy, tubig,
hangin, kayamanan at kamatayan.
2. Kinilala ng mga tao ang kanilang diyos bilang
pinakamataas at walang makakapantay.
CAKRAVARTIN 1. Isang hari o hari ng sansinukob o ng buong daigdig.
2. Isang buhay na imahe ng diyos na namumuno sa kanilang
lipunan.

GAWAIN BILANG 4

KAISIPANG ASYANO EPEKTO/IMPLUWENSYA SA LIPUNAN

SINOCENTRISM • nagtataglay ng mahalagang aspetong pang-ekonomiya.
• balangkas ng politika at pang-ekonomiya para sa pang-
internasyonal na kalakal.
DIVINE ORIGIN pwersang panlipunan at pangkulturang hinila sa iba`t ibang
direksyon.
DEVARAJA ginamit sa pagtiyak sa pagiging lehitimong pampulitika,
pamamahala ng kaayusang panlipunan, mga aspeto sa ekonomiya
at relihiyon.
CAKRAVARTIN Kinilala ng mga tao ang diyos bilang isang pinakamataas at walang
makakapantay

GAWAIN BILANG 5

ANAK NG LANGIT Kung ang emperador ay naging masam, mapang-abuso at hindi natupad ang
responsibilidad na panatilihin ang kaayusan, kasaganahan at kapayapaan, babawiin ng langit sa kanya
ang pagiging emperador.

ANGKAN NG DIYOS Hindi maaaring alisan ng kapangyarihan sa pamumuno at tanging ang lahi
lamang ng emperor ang maaring mamuno.

PINAGSAMA-SAMANG DIYOS ang haring ito ay nagtataglay ng pangakong pamumuno na

katuwiran at pagkalinga.
GAWAIN BILANG 6

-Tatlong konsepto na natutuhan ko sa aralin

1.Iba’t ibang uri ng kaisipang Asyano.

2.Impluwensya ng Sinocentrism, Divine Origin, Devaraja at Cakravatin.

3.Pamamahala ng emperor o pinuno sa Japan, China at India

-Dalawang mahahalang bagay na ayaw kong makalimutan mula sa aralin:

1.Pagkaunawa ko sa kaisipang Asyano at ang halaga nito sa paghubog ng lipunan sa sinaunang

kabihasnan.

2. Ang pagkakaroon ng bawat bansa ng iba’t ibang kaisipang relihiyon.

-Isang impormasyon na gusto kong subukan mula sa aking natutuhan sa araling ito:

•Ang gusto kong subukan mapuntahan ang bawat bansa na naitala sa lesson na ito at makita ang kung
paano ang mga ganap nila sa kanilang relihiyon.

GAWAIN BILANG 7

1. Sinocentrism
2. Amaterasu Omikami
3. Izanagi
4. Izanami
5. Divine Origin
6. Son of Heaven
7. Sinocentrism
8. Devaraja
9. Jimmu Tenno
10. Cakravartin

GAWAIN BILANG 8

Ang Mandate of Heaven ay ang banal na mapagkukunan ng awtoridad at ang karapatang mamuno sa
mga unang hari at emperador ng China. Ang sinaunang diyos o banal na puwersa na kilala bilang Langit
ay pumili ng partikular na indibidwal na ito upang mamuno sa ngalan nito sa mundo.

Ang Divine Origin ay nilikha ng Diyos at ang Hari ay ang mga kinatawan o ahente ng Diyos sa mundo.

Ang Cakravartin ay ang pangngalang Sanskrit na tumutukoy sa isang perpektong unibersal na hari na
namamahala nang may etika at mabait sa buong mundo.
WEEK 5
PAGTATAYA AT PAGPAPAHALAGA SA KAISIPANG ASYANO AT SINAUNANG KABIHASNAN SA ASYA

GAWAIN BILANG 1

KAISIPANG ASYANO Katangian ng Sinaunang Namumuno

SINOCENTRISM Siya ay may malaking responsibilidad
DIVINE ORIGIN Hindi maaaring alisan ng kapangyarihan sa pamumuno at tanging
ang lahi lamang ng emperor ang maaring mamuno.
DEVARAJA Ang hari ay ang buhay na diyos sa daigdig
CAKRAVARTIN namamahala nang may etika at mabait sa buong mundo.

GAWAIN BILANG 2

SON OF HEAVEN Siya ang namumuno sa bisa ng Mandate of Heaven

DIVINE ORIGIN Siya ay namumuno dahil siya ay galing sa lahi ng diyos

CAKRAVATIN Siya ay namumuno bilang hari ng sansinukob

GAWAIN BILANG 3

Uri ng Pinuno Tungkulin ng Sinaunang Namumuno

Emperor ng China Tungkulin niyang panatilihin ang kaayusan, kasaganapan at
kapayapaan
Emperor ng Japan Simbolo ng pagkakaisa at kapayapaan sa buong bansa.
CAKRAVARTIN Mamuno na may katuwiran at pagkalinga sa mga mamamayan at
relihiyon.

GAWAIN BILANG 4

SINOCENTRISM

• nagtataglay ng mahalagang aspetong pang-ekonomiya.

• balangkas ng politika at pang-ekonomiya para sa pang-internasyonal na kalakal.

DIVINE ORIGIN

• pwersang panlipunan at pangkulturang hinila sa iba`t ibang direksyon.

CAKRAVARTIN

• Kinilala ng mga tao ang diyos bilang isang pinakamataas at walang makakapantay
GAWAIN BILANG 5

Ako bilang pinuno ay makikipagtulungan sa lahat sa pamayanan upang mapakilos at gabayan ang iba.
Upang mapadali ang mga solusyon at bagay tungkol sa pangmatagalang kalusugan ng pamayanan at
mga mamamayan nito.

GAWAIN BILANG 6

Ang napili ko ay Sinocentrism dahil ang pamumuno sa kanila ay maganda. May malaking responsibilidad
ang namumuno at maaring ito ay mapatalsik kapag ito ay naging mapang-abuso. Ito ay magandang
halimbawa ng pagiging pinuno dahil sila ay may pinaghahawakan, na kung gusto nila manatili sa kanilang
pwesto ay pananatilihin nilang maayos ang kaniyang sinasakupan. Hindi katulad sa Japan na iikot lang sa
iisang lahi ang dapat mamuno.

GAWAIN BILANG 7

1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. TAMA
5. MALI

GAWAIN BILANG 8

-Tatlong konsepto na natutuhan ko sa aralin

1.Mas lumawak pa ang aking kaalaman tungkol sa Kaisipang Asyano.

2.Mga namumuno sa iba’t ibang uri ng kaisipang Asyano

3.Mga tungkulin ng pinuno sa kaisipang Asyano

-Dalawang mahahalang bagay na ayaw kong makalimutan mula sa aralin:

1.Ang emperor ng Tsino ay binibilang na Son of God at pwede silang maalis bilang emperor kapag hindi
nila natupad ang kanilang responsibilidad.

2. Sa Japan naman ay iisang lahi lamang ang namumuno sa kanila at hindi maaaring alisin ang
kapangyarihan ng namumuno.

-Isang impormasyon na gusto kong subukan mula sa aking natutuhan sa araling ito:

•Ang gusto kong subukan ay ang aking mga nalaman ay maging daan sa paghubog ng lipunan ng
sinaunang kabihasnan.
WEEK 6-7
PAGTUKOY AT PAGSUSURI NG GINAMPANAN NG KABABAIHAN SA SINAUNANG
KABIHASNAN
GAWAIN BILANG 1

SA LIKOD NG TAGUMPAY AT KABIGUAN NG ISANG LALAKI AY ISANG BABAE

Nangangahulugan ito na ang isang babae ay gumaganap ng isang makabuluhang papel kapag ang isang
lalaki ay nagtagumpay.

GAWAIN BILANG 2

Kabihasnan Kalagayan ng kababaihan

Mesopotamia Ang babae ay ikinakasal hindi lamang sa lalaking
napangasawa kundi sa buong pamilya ng lalaki.
India Ang kababaihan mula sa Kshatriya lamang ang
maaaring mamili ng sariling mapapangasawa.
Tsina Ang mga babae ay may tungkulin sa bawat yugto
ng kanilang buhay, kasama na rito ang
pagsilbihan ang kanilang asawang lalaki at ang
pamilya nila.

GAWAIN BILANG 3

Kategorya Tungkulin ng kababaihan

Paniniwala Pinaniniwalaang mga diyosa
Posisyon sa tahanan Isang mahalagang bahagi sa loob ng tahanan.
Panlipunang Gawain May mga gampanin lamang sa loob ng tahanan at
limitado ang pagkakaroon ng mga tungkuling
panlipunan.
GAWAIN BILANG 4

KABABAIHAN NOON KABABAIHAN NGAYON

• Ang mga babae noon ay
mahinhin,konserbatibo,maging sa
kanilang pagtawa kailangan ay pino.
• Ang mga babae noon ay konserbatibo rin
sa kanilang pananamit,sila ay nagsusuot
ng baro at saya lamang.
• Ang mga babae noon ay nakatuon
lamang sa mga gawaing bahay.
• Ang mga babae noon ay hindi pwedeng
ligawan kung saan saan lamang kailangan
na sila ay hinaharana sa kanilang mga
tahanan.
• Ang mga babae noon bago dumilim
kailangan na nasa loob na ng bahay.
• Ang mga babae noon ay mayroon lamang
mahahabang buhok na alon-alon o tuwid
lamang.
• Ang mga babae ngayon ay wala ng pili sa
kanilang mga sinusuot, anuman ang nais nila
ay isinusuot na at ipinalalamuti na sa
kanilang katawan.
• Ang mga babae ngayon ay sunod sa mga
bagong style ng buhok may mga iba't-ibang
kulay ibat-ibang style ng buhok at kung
minsan ay may nagpapakalbo pa ng kusa.
• Ang mga babae ngayon ay malaya ng gawin
ang lahat ng gusto nila sa buhay sila narin
ang pumipili kung anu man ang nais nilang
mangyari sa kanilang buhay sa hinaharap.
• Ang mga babae ngayon ay hindi nalang sa
bahay,ginagampanan narin nila ang mga
trabahong panlalaki
• Ang mga babae ngayon ay mas agresibo at
palaban, hindi na sila natatakot sa maraming
bagay,nasasabi na nila ang kanilang mga
nasasa loob at mga nais mangyari.

GAWAIN SA PAGKAKATUTO BILANG 5

PANRELIHIYONG GAMPANIN NG MGA KABABAIHAN

- Kung ang babae ay kasapi ng organisasyong pangrelihiyon, ito ay may gampanin sa loob ng
simbahan.

GAWAIN BILANG 6

➢ Ang mga nanay ay nagsisilbing "ilaw ng tahanan" na magiging tagapag-alaga at taga-aruga sa

mga anak, siya ang gagawa ng mga gawaing bahay.
➢ Sa isang pamilya, ang ina ang humahawak sa pera o kita upang ibudget ang mga ito at magamit
sa pagtugon sa pangunahing pangangailangan ng pamilya.
➢ May mga kababaihan tayong mga nagsisilbing lider at namumuno sa lipunan, kaya rin nilang
pamunuan at mapaunlad ang lipunang kanilang kinabibilangan.
➢ Nakikibahagi rin ang mga kababaihan sa mga programa at proyekto tungo sa pag-unlad ng
lipunan.
GAWAIN SA PAGKATUTO BILANG 7

Kababaihan, kilala bilang may pusong dakila

Noong unang panaho’y tinuturing na mahina
Walang silbi sa lipunan ang kanilang salita
Taga bahay kung ituring, taga-luto’t , taga-alaga.

May diploma man ay wala pa ring silbi

Pagka’t ang lalaki ang itinuturing na haligi
Ang babae noo’y isa lamang taga-silbi
Laging nakaasa sa kinikita ng lalaki.

Sa paglaon ng panahon, nabago ang lahat

Ang lalaki’t babae’y, pareho nang gumaganap
Ang karapatan ay magkapantay at sa batas ay nakasulat
Babae’y di na maaapi, madudusta, at mahahamak.

GAWAIN BILANG 8

1. Malaki ang gampanin ng mga kababaihan sa pamilya at lipunan.

2. Malaki ang gampanin ng kababaihan sa tahanan sa sinaunang panahon.
WEEK 8
PAGPAPAHALAGA SA MGA KONTRIBUSYON NG MGA SINAUNANG LIPUNAN SA
ASYA

GAWAIN BILANG 1

1. SHANG-KASANGKAPANG BRONZE Lalong tumibay ang mga kagamitan

2. SUMER-ZIGGURAT Ito ay nagsilbing pook-sambahan ng mga Sumerian at tirahan ng mga pari.
3. INDUS-PICTOGRAPH Ito ay ang pag-ukit ng mgalarawan galing sa paligid.

GAWAIN BILANG 2

LIPUNAN/KABIHASNAN PAMAGAT NG AKDA NILALAMAN NG AKDA

Indus Mahabharata Isinalaysay nito ang pakikibaka
sa pagitan ng dalawang pangkat
ng mga pinsan sa Digmaang
Kurukshetra at ang kapalaran ng
Kaurava at mga prinsipe ng
Pāṇḍava at kanilang mga
kahalili.
Japan Makura no sosbi Anektoda,obserbasyon,saloobin
at tala ng talaarawan ni Sei
Shonagan
Japan Buljo jikji simche yojeol Naglalaman ng mga mahahalaga
sa Zen Buddhism na naipon ng
pari na si Baegun sa huling
bahagi ng panahon ng Goryeo

GAWAIN BILANG 3

KATEGORYA PALIWANAG
AYURVEDA Itinuturing na isa sa pinakamatandang sistema o
agham sa panggagamot.
ACUPUNCTURE Sistema ng paggamot sa pamamagitan ng
pagturok ng krayom.
CODE OF HAMMURABI Katipunan ng 232 batas tungkol sa iba’t ibang
aspeto ng pamumuhay sa Mesopotamia.
GAWAIN BILANG 4

GULONG-SUMER PAPEL-TSINA Kutsara at tinidor- HITTITE

GAWAIN BILANG 5

KONTRIBUSYON: Gulong o Wheel

BAKIT MAHALAGA: Mahalaga ang gulong dahil sa mga sasakyang pang transportasyon. Mas napadali ang
pagpunta ng mga tao sa kanilang pupuntahan.

KONTRIBUSYON: Papel

BAKIT MAHALAGA: Mahalaga ang papel dahil nagagamit ito sa ating pag-aaral at sa pagsusulat ng mga
importanteng bagay.

GAWAIN BILANG 6

GULONG NG BIKE NI PAPA – Kabihasnang Sumer

INTERMEDIATE PAPER- Kabihasnang Tsina

GULONG NG MOTOR NI PAPA- Kabihasnang Sumer

Kutsara at tinidor na gawa sa metal- Kabihasnang Hittite

MGA PANGGLUTO NA GAWA SA METAL- Kabihasnang Hittite

KUTSILYO (METAL)- Kabihasnang Hittite

BUBONG (METAL)- Kabihasnang Hittite

MARTILYO (METAL)- Kabihasnang Hittite

LITRATO- Kabihasnang Tsina

COLORED PAPER- Kabihasnang Tsina

GAWAIN BILANG 7

1. KT
2. KS
3. J
4. B
5. H
6. KI
7. KI
8. J
9. KT
10. P
11. KI
12. J
13. KT
14. KS
15. KI

GAWAIN BILANG 8

-Tatlong konsepto na natutuhan ko sa aralin

1. Mga kontribusyon ng sinaunang kabihasnan

2. Kahalagahan ng sinaunang kontribusyon sa kasalukuyan.

3. Sinaunang kabihasnan sa iba’t ibang salik ng buhay.

-Dalawang mahahalang bagay na ayaw kong makalimutan mula sa aralin:

1. Ang papel ay lontribusyon ng Tsina.

2. Ang Acupuncture ay sinaunang kontribusyon na inakala kong natuklasan kamakailan lamang.

-Isang impormasyon na gusto kong subukan mula sa aking natutuhan sa araling ito:

•Ang gusto kong subukan ay ang acupuncture.