ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
(ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ , ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ & ΚΡΙΣΕΩΝ»)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΝΑ01: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ
ΘΕΜΑ : ΣΕΙΣΜΟΣ ΑΙΤΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΜΜΥΡΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ :
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Α.Μ. :20224
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Δρ. ΛΕΚΚΑΣ Ε.
Δρ. ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ ΕΜ

ΑΘΗΝΑ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1
Εισαγωγή........................................................................................................................3

2.Σε ποία κατηγορία και τύπος καταστροφής που ανήκει το κάθε φαινόμενο ως προς
το γενεσιουργό αίτιο και την ταχύτητα εκδήλωσης; Υπήρχε πρόδρομη φάση και
δυνατότητα προειδοποίησης; Ποια τα δευτερογενή/σύνοδα φαινόμενα;...............4

3.Για πόσο χρονικό διάστημα εξακολούθησε η περίοδος της άμεσης ή επαγόμενης

από την καταστροφή κρίσης αν υπήρξε; Σε τι συνιστάται η κρίση (ή κρίσεις ) που
ακολούθησε (αν) την εκδήλωση την καταστροφή σε καθεμία περίπτωση;...........5

4.Επιπτώσεις (ανθρώπινες ζωές , άλλη επίδραση στον πληθυσμό, άμεση και έμμεση
οικονομική ζημιά κ.λ.π.) ..........................................................................................6

5.Τρωτότητα , έκθεση και χρόνιες παθογένειες που τυχόν επέδρασαν στο μέγεθος των
επιπτώσεων σε καθεμία από τις δύο περιπτώσεις.....................................................7

6.Ενέργειες που έγιναν ή γίνονται στο μετακαταστροφικό στάδιο για τη μείωση της
τρωτότητας, της έκθεσης , και το μετριασμό του κινδύνου.................................10

7. Συμπεράσματα - Διαπιστώσεις................................................................................11
8. Βιβλιογραφία – Ιστιοσελίδες διαδικτύου.................................................................12
1.Εισαγωγή
Από την αρχαιότητα ο άνθρωπος βρισκόταν εκτεθειμένος και αντιμέτωπος με

τα διάφορα φυσικά φαινόμενα. Βέβαια λόγω των ανύπαρκτων δομών-υποδομών δεν

ήταν εφικτό να αντιμετωπιστούν, και οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές ήταν πολύ

μεγάλες.Στη συνέχεια άρχισε να εγκαθίσταται αρχικά σε οικισμούς και αργότερα σε

μεγάλες πόλεις, όπου τα φυσικά φαινόμενα άρχισαν να απειλούν όχι μόνο την

ανθρώπινη ζωή αλλά και την περιουσία του και να επηρεάζουν την δομή, την

ανάπτυξη, την οικονομία της κοινωνίας που είχε δημιουργήσει. Τότε ένιωσε την

ανάγκη να προσδιορίσει και να μελετήσει την έννοια «καταστροφή».

Πρώτος ο Carr(1932) χρησιμοποίησε τον όρο υπό την έννοια «της

κατάρρευσης των πολιτισμικών αμυντικών μηχανισμών».
Στη συνέχεια η Διεθνής Στρατηγική για τη μείωση των Καταστροφών(United
Nations International Strategy for Disaster Reduction - UNISDR)αναφέρει ότι:
«Οι καταστροφές περιγράφονται συνήθως ως ο συνδυασμός της έκθεσης σε
μια απειλή, των υφιστάμενων συνθηκών τρωτότητας αλλά και της ανεπάρκειας
ικανότητας ή μέτρων για τη μείωση ή την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων αρνητικών
επιπτώσεων. Οι επιπτώσεις των καταστροφών περιλαμβάνουν απώλειες ζωής,
τραυματισμούς, ασθένειες και άλλες αρνητικές επιπτώσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο,
την πνευματική και κοινωνική ευημερία, σε συνδυασμό με απώλειες περιουσιών,
αποθεμάτων, υπηρεσιών και παροχών, διακοπή της κοινωνικής και οικονομικής
δραστηριότητας αλλά και περιβαλλοντική υποβάθμιση»
Προκειμένου να ενσωματωθεί μια καταστροφή στη βάση δεδομένων της
Διεθνούς Στρατηγικής των Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση των Καταστροφών
(UNISDR) θα πρέπει να ικανοποιούνται ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα
κριτήρια:
(α) αναφορά για 10 τουλάχιστον θανάτους,
(β) αναφορά για 100 τουλάχιστον επηρεασμένους,
(γ) κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από την υπεύθυνη Κυβέρνηση,
και (δ) αίτημα της εθνικής κυβέρνησης για διεθνή βοήθεια
 Σύμφωνα με το Integrated Resarch and Disaster Risk (IRDR) οι φυσικές
καταστροφές διακρίνονται σε:
- γεωφυσικές,
-υδρομετεωρολογικές(υδρολογικές, μετεωρολογικές και κλιματολογικές),
-βιολογικές
- εξωγήινες(κοσμικές).
Οι γεωλογικές καταστροφές είναι οι σεισμοί, τα ηφαίστεια, οι κατολισθήσεις,
τα τσουνάμι, η παράκτια διάβρωση και ανθρωπογενείς γεωλογικές καταστροφές.
Οι υδρομετεωρολογικές είναι οι πλημμύρες, οι καταιγίδες, οι κατολισθήσεις,
οι δασικές πυρκαγιές και οι ακραίες θερμοκρασίες.
Στις 12 Ιανουαρίου 2010 ο λαός της Αϊτής βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν
καταστροφικό σεισμό μεγέθους 7.2 ρίχτερ, ο οποίος συγκαταλέγεται στους
καταστροφικότερους στον κόσμο. Ο πληθυσμός της Αϊτής ανερχόταν σε 9.035.536
κατοίκους(εκτιμήσεις 2009 Wikipedia).Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών
κατοικούσεστις παράκτιες πεδιάδες ,κοιλάδες και αστικές περιοχές. Λόγο της
μεγάλης συγκέντρωσης στις εν λόγω περιοχές οι απώλειες σε έμψυχο καθώς και σε
άψυχο υλικό είναι τεράστιες(CIA:ΤheWorldFactbook-Haiti).
Oι επιπτώσεις στην οικονομία και οι καταστροφές των κτηριακών
εγκαταστάσεων, ήταν ανυπολόγιστες.
Στις 15 Νοεμβρίου 2017 ο λαός της Μάνδρας Αττικής βρέθηκε αντιμέτωπος
με μια καταστροφική πλημμύρα, η οποία συγκαταλέγεται στις καταστροφικότερες
στην Ελλάδα. Υπήρξαν απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, μεγάλες καταστροφές σε
κτηριακές εγκαταστάσεις και στην τοπική οικονομία.
Μελετώντας τα δύο ανωτέρω φυσικά φαινόμενα θα αναλύσουμε-
συγκρίνουμε την κατηγορία και τον τύπο καταστροφής , τις γενεσιουργές αιτίες ,την
πρόδρομη φάση και την δυνατότητα προειδοποίησης, τα δευτερογενή/σύνοδα
φαινόμενα, τις κρίσεις(εάν απορρέουν) που ακολούθησαν, τις επιπτώσεις, την
τρωτότητα και τις ενέργειες για μείωση της τρωτότητας καθώς και του κινδύνου.
2. Σε ποία κατηγορία και τύπο καταστροφής ανήκει το κάθε φαινόμενο ως
προς το γενεσιουργό αίτιο και την ταχύτητα εκδήλωσης; Υπήρχε πρόδρομη φάση και
δυνατότητα προειδοποίησης; Ποια τα δευτερογενή/σύνοδα φαινόμενα;
Σεισμός είναι η απότομη κίνηση ενός τμήματος του φλοιού της γης η οποία
συνοδεύεται από απότομη έκλυση ενέργειας.Οι σεισμοί κατηγοροποιούνται ως προς
την ένταση, με βάση την κλίμακα Richter(μικρής έντασης: 5.0-5.9, μέτριας έντασης:
6.0-6.9, μεγάλης έντασης: 7.0-7.9, πολύ μεγάλης έντασης: 8.0 ή μεγαλύτερος)
Μια γεωλογική καταστροφή είναι και ο σεισμός της Αϊτής στις 12 Ιανουαρίου
2010και ώρα 4:53μ.μ. (τοπική) .1 Ηεντασή του ήταν μεγέθους 7.2 της κλίμακας
ρίχτερ. Η γενεσιουργός αιτία ήταν το σεισμικό ρήγμα μεταξύ τεκτονικών πλακών της
καραϊβικής και βόρειας Αμερικής.Δέν υπήρχε πρόδρομη φάση και δυνατότητα
προειδοποίησης.Τα σύνοδα φαινόμενα που παρατηρούνται μετά από έναν σεισμό
είναι ρευστοποιήσεις εδαφών, οι κατολισθήσεις-καταπτώσεις, οι μεταθέσεις
ακτογραμμών, η εμφάνιση εδαφικών διαρήξεων, τα τσουνάμι κ.α.. Στη συγκεκριμένη
περίπτωση παρατηρήθηκαν εκτεταμένες ρευστοποιήσεις, καθιζήσεις/πλευρικές
επεκτάσεις, κατολισθήσεις, αποσαρθρώσεις και διαβρώσεις. Χαρακτηρηστικό είναι
το παράδειγμα των δύο λιμνών Azuel και Enviquillo όπου παρατηρήθηκε βύθιση στο
νότιο τμήμα 80 εκατοστά περίπου.2

1. ΑνδρονίκηΚολοβού Lifo.gr/team/san simera/54453

Η πλημμύρα συμβαίνει όταν ένα σώμα νερού καταλαμβάνει την ξηρά. Είναι
από τις πιό δαπανηρές φυσικές κταστροφές απο άποψη οικονομικού κόστους και
ανθρώπινης δοκιμασίας.Περ΄που το 90% των φυσικών καταστροφών σχετίζονται με
τις πλυμμύρες.
 Μια υδρομετεωρολογική καταστροφή είναι και η πλημμύρα(flashflood) στην
Μάνδρα Αττικής στις 15 Νοεμβρίου 2017. 3 Η γενεσιουργός αιτία είναι η υψηλής
έντασης καταιγίδα για μεγάλο χρονικό διάστημα η οποία προκάλεσε ποσότητα
βροχόπτωσης ύψους 280mm (Andredakisetal. 2017).Ο όγκος του νερού που
συγκεντρώθηκε ήταν πολύ μεγάλος με αποτέλεσμα το συστήμα αποστράγγισης να
μην μπορέσει νατο διοχετεύσει ομαλά.Ο έλεγχος των πλημμυρών είναι δυνατόν να
τροποποιηθεί παρεμβαίνοντας γεωμορφολογικά στις λεκάνες απορροής (Η
διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας στην ΕΕ, 2007) .Δυστυχώς παρόλο που η
μετεωρολογική υπηρεσία είχε ανακοινώσει έντονα καιρικά φαινόμενα δεν κατέστει
δυνατό να υπάρξει καποια προειδοποίηση. Τα σύνοδα φαινόμενα που
παρατηρήθηκαν ήταν κατολισθήσεις, ροές κορημάτων και διάχυτη ροή.

2.Eurokinissi CNN News room 15 Νοε 2018

3. Για πόσο χρονικό διάστημα εξακολούθησε η περίοδος της άμεσης ή

επαγόμενης από την καταστροφή κρίσης αν υπήρξε; Σε τι συνιστάται η κρίση (ή
κρίσεις) που ακολούθησε (αν) την εκδήλωση την καταστροφή σε καθεμία περίπτωση;

Η Αϊτη εκτός από τον σεισμό που ήταν μια αναπόφευκτη φυσική καταστροφή,
κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις κρίσεις που προυπήρχαν αλλά τώρα σε πολύ
μεγαλύτερο βαθμό. Αυτές ήταν η φτώχεια, έλλειψη υγιεινής και πόσιμου νερού,
απουσία οργάνωσης, χαμηλού επιπέδου μόρφωση και κακή πολιτική κατάσταση. Η
καθυστέρηση της συλλογής- ενταφιασμού των νεκρών, η έλλειψη πόσιμου νερού και
τροφίμων,οι ανύπαρκτες υποδομές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και η αδυναμιά
πρόσβασης σε αυτές, βοήθησαν στην ανάπτυξη επιδημιών και κατά συνέπεια την
αύξηση των νεκρών σε ημερήσια βάση(Καρύδης-Λέκκας 2010). Μία από τις πιό
σημαντικές επιδημίες που ξεσπασε 10 μήνες μετά τον σεισμό ήταν η χολέρα.
Πέθαναν 7.000 και μολύνθηκαν 500.000 μέχρι τον Μάρτιο του 2012. Παρά τις
προσπάθειες που έγιναν η παρουσία της αρρώστιας με θανάτους και μολύνσεις
έφτασε εώς τον Νοέμβριο του 2014. Έτσι στο Δυτικό Ημισφαίριο η Αϊτή κατέκτησε
την πρωτιά στην παρουσία της χολέρας.
Σύμφωνα με Δρ. Ευθύμιο Λέκκα « το πιο κρίσιμο στοιχείο στην εξέλιξη του
φαινομένου δεν είναι μόνο η έντονη βροχώπτωση, αλλά είναι και ισόποσος όγκος
εδάφους που παρασύρθηκε από το νερό καταλήγοντας να είναι το νερό ο διπλάσιος
όγκος λάσπης, δηλαδή το έδαφος που παρασύρθηκε από το νερό είναι εκείνο που
έπνιξε την Μάνδρα. Δηλαδή δεν είναι μόνο το ακραίο καιρικό φαινόμενο αλλά η
ακραία διάβρωση, η οποία προκλήθηκε από την πτώση του νερού. Και όλα αυτά μαζί
συνδιάστηκαν κι έγινε ο διπλάσιος όγκος λάσπης. Νερό και έδαφος διπλασίασαν τις
καταστροφές.»224Επίσης μιά σειρά από αυθαιρεσίες στην δόμηση, οι διαδοχικές
νομιμοποιήσεις των αυθαιρέτων, η εκτεταμένη χωρίς έλεγχο εκχέρσωση και βοσκή,
το χωρίς τεχνικών προδιαγραφών οδικό δίκτυο, η άτακτη επέκταση των λατομείων,
το μπάζωμα των πλαγιών για την δημιουργία οικοπέδων και οι επαναλαμβανόμενες
πυρκαγιές των δασών της ευρύτερης περιοχής.

4.Επιπτώσεις (ανθρώπινες ζωές , άλλη επίδραση στον πληθυσμό, άμεση και

έμμεση οικονομική ζημιά κ.λ.π.)
Σύμφωνα με επίσημες κρατικές πηγές της Αϊτής επηρεάστηκαν 3
εκατομμύρια κατοίκων, καταγράφηκαν 112 χιλιάδες θάνατοι, 194 χιλιάδες
τραυματισμοί και 700 χιλιάδες εκτοπίστηκαν. 2 5
Οι καταστροφές στο οδικό δίκτυο
κατέστησαν αδύνατες τις μεταφορές, καθώς επίσης οι τηλεπικοινωνίες και η
ηλεκτρική ενέργεια ήταν ανύπαρκτες. Με άλλα λόγια όλες οι υποδομές τις χώρας
είχαν καταστραφεί ή ήταν ανεπαρκείς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί κάτοικοι να
μην έχουν πρόσβαση σε είδη πρώτης ανάγκης, να μην μπορούν να εφαρμόσουν τους
στοιχειώδους κανόνες υγιεινής και να μην τυγχάνουν ιατροφαρμακευτικής
περίθαλψης.Όλα αυτά σε συνδιασμό με την δυσκολία ταφής των νεκρών
συνετέλεσαν στην εμφάνιση χολέρας. Έτσι συνέχισε να υπάρχει ενας μεγάλος
αριθμός θανάτων ημερησίος, γύρω στις 2 χιλιάδες. 6Ένας άλλος μεγάλος κίδυνος που
είχε προκύψει ήταν η τρομερή αύξηση της εγκληματικότητας, παρατηρήθηκαν
κλοπές, εμπρησμοί, λεηλασίες, απαγωγές ανηλίκων καθώς επίσης και επιθέσεις στις
ανθρωπιστικές αποστολές και στις ομάδες έρευνας διάσοσης.

Το παρελθόν μας έχει διδάξει ότι ξαφνικές πλημμύρες προκαλούν μεγάλες

καταστροφές σε υποδομές, γεωργικές καλλιέργιες, κατοικίεςκ.ά. και θέτουν σε κίδυνο
ανθρώπινες ζωές.Απώλειες σε ανθρώπινες ζωές υπήρξαν και στην Μάνδρα Αττικής
με το αριθμό των νεκρών να φτάνει τους 24. 7 Καταστράφηκαν συνολικά 1064 κτήρια
εκ των οποίων 794 κατοικίες, 126 επαγγελματικοί χώροι, 8 δημόσια κτήρια, 136
αποθήκες και υπόγεια.8Πολλοί άνθρωποι βρέθηκαν κυριολεκτικά στον δρόμο, έχασαν
τα υπαρχοντά τους και δεν είχαν ούτε τα απαραίτητα προς το ζειν. Παρόλη την άμεση
αρωγή του κράτους οι πληγέντες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν
πολλά προβλήματα. Δυσκολία στην αποκτάσταση- επισκεύη των ζημιών,
αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων, μείωση της αξίας των σπιτιών τους.

5.Τρωτότητα , έκθεση και χρόνιες παθογένειες που τυχόν επέδρασαν στο

μέγεθος των επιπτώσεων σε καθεμία από τις δύο περιπτώσεις.
Καταστροφή δεν συνεπάγεται πάντα την εμφάνιση ακραίων φυσικών
φαινομένων αλλά ΄΄ είναι η φτώχεια και η αδυναμία που κάνουν τους ανθρώπους
ευάλωτους και τρωτούς΄΄(OxfamBriefingPaper, 108 b΄).Όσοι βρίσκονται στα
χαμηλότερα επίπεδα διαβίωσης σε μιά κοινωνία πλήττονται περισσότερο και είναι πιο
ευπαθείς στις καταστροφές από ότι αυτοί που βρίσκονται στά υψηλότερα επίπεδα
διαβίωσης και ανάπτυξης.
Η οικονομία της Αϊτής με ΑΕΠ της τάξης των11,6 δις ετησίωςτην κατατάσει
στις φτωχότερες χώρες στόν κόσμο΄΄η φτώχεια και ητρωτότητα απέναντι στις
καταστροφές συνδέονται στενά΄΄ (Arnold,καιKreimer, 2000:4).Μη έχονταςτη
δυνατότητα να δαπανίσει παρά ελάχιστους πόρους για την πρόληψη των
καταστροφών καθώς επίσης για υποδομές όπως η ενέργεια ,οι μεταφορές, η υγεία και
η παιδεία. Πάνω από τους μισούς κατοίκους ζούν με λιγότερο από 1 δολάριο ανά
ημέρα(worldbank 2012). Η χώρα που βρισκόταν σε κίνδυνο κοινωνικό και
οικολογικό πριν τον σεισμό 12ης Ιανουαρίου 2010. Χαμηλό ενδείκτη
κοινωνικοοικονομικό περιβαλλοντική κρίση(μόλις το 2% των δασών υπήρχαν
ακέραια). Κανένα άλλο κράτος της Λατινικής Αμερικής δεν ήταν τόσο τρωτό σε
οικονομικούς κραδασμούς και φυσικές καταστροφές όσο η Αϊτή (LuisMoreno 2008).
Όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα της χρόνιας κακοδιαχείρισης της οικονομίας και της
διαφθοράς που υπήρχε σε όλα τα επίπεδα τόσο από πολιτικούς όσο και από
στρατιωτικούς που εναλλασσόταν στην εξουσία κατά περιόδους. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα είναι η οικογένεια Ντυβαλιέ που κυβέρνησε την χώρα τον 20ο αιώνα. Η
πυκνοκατοίκηση σε περιοχές αυξημένου κινδύνου δημιουργήθηκε γιατί δεν υπήρχε
χωροταξικό-πολεοδομικό σχέδιο, σχέδιο χρήσης γής και κανονισμοί ασφαλούς
οικοδόμησης(Καρύδης-Λέκκας 2010).

Στην περιοχή της Μανδράς η ανθρώπινη παρέμβαση ήταν καθοριστική στις

δύο κοίτες των ποταμών «Αγ. Αικατερίνης» καί «Σούρες» . Η πόλη χτίστηκε μετά το
1960 στις κοίτες των ποταμών χωρίς κανένα έργο αντιπλημμυρικής προστασίας,
υπήρχε δραστική μείωση της κατείσδυσης και παράλληλα αύξηση της επιφανειακής
απορροής, και σε συνάρτηση με την συρρίκνωση των δασικών εκτάσεων τις
ευρύτερης περιοχής (φωτιές-υλοτομία) ήταν εκτεθειμένη σε ακραία καιρικά
φαινόμενα(καταιγίδα). Με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αυτός ο τεράστιος όγκος
νερού- φερτών υλικών(πλημμύρα).Επίσηςη δόμηση οικοδομικών τετραγώνων στην
είσοδο της πόλης, προκάλεσε αύξηση της ταχύτητας και του ύψους του
νερού.Καθοριστικό ρόλο δε έπαιξε και η ανάπτυξη των οδικών και σιδηροδρομικών
αξόνων κάθετα σην ροή( φράγματα).

Τα «χαμένα» ρέματα (στοιχεία από ΕΚΠΑ).

 3. Πηγή : ΚΩΣΤΑΣ ΚΕΤΣΙΕΤΖΗΣ Δευ, 18/12/2017 - 15:49
https://www.reader.gr/news/koinonia/pos-exafanistikan-ta-remata-sti-mandra-attikis-
pics)

6.Ενέργειες που έγιναν ή γίνονται στο μετακαταστροφικό στάδιο για τη

μείωση της τρωτότητας, της έκθεσης , και το μετριασμό του κινδύνου.
 Στην Αϊτή οι προσπάθειες ανάκαμψης ήταν πολύ δύσκολες γιατί υπήρχαν
μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές. Με την συνδρομή των
Ηνωμένων Εθνών, διεθνών οργανώσεων (Ερυθρός Σταυρός κ.ά.),κρατών (Η.Π.Α
κ.ά.) και ΜΚΟ αναπτύχθηκαν υποδομές σε διαφόρους τομείς. Αρχικά ξεκίνησαν από
καταυλισμούς στέγασης, παροχή τροφής, υγιεινής και ιατροφαρμακευτικής
περίθαλψης . Στη συνέχεια επεκτάθηκαν στην οργάνωση της οικονομίας και του
ιστού της χώρας (νοσοκομεία, κρατικά κτήρια κ.ά.). Βέβαια για μια ακόμα φορά η
κακοδιαχείριση και η διαφθορά στάθηκαν εμπόδιο στην πρόοδο, συγκεκριμένα στον
διεθνή Ερυθρό Σταυρό δώθηκαν μισό δις δολαρίων για την ανέγερση 130 χιλιάδων
κατοικιών. Έρευνα του Ο.Η.Ε. αναφέρει ότι οι κατοικίες που κατασκεύαστηκαν ήταν
περίπου 6 χιλιάδες.21 9

Στην Μάνδρα διαπιστώθηκαν οι ελλείψεις-παραλείψεις συνεπώς ξεκίνησαν

έργα αντιπλημμυρικής προστασίας. Από την πολιτεία εκπονήθηκε το σχέδιο
«Δάρδανος»(ΓΓΠΠ 6-12-19).Στο οποίο προβλέπεται άμεση και συντονισμένη
απόκριση των εμπλεκόμενων φορέων σε κεντρικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο.
Κατα συνέπεια με μια συντονισμένη προσπάθεια και με τα κατάλληλα
αντιπλημμυρικά έργα επιτυγχάνουμε τον μετριασμό του κινδύνου.
Σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης
υπήρξε άμεση η ενεργοποίηση των κρατικών μηχανισμών. Σε καθημερινή βάση
υπήρξε συνδρομή με μεγάλο αριθμό (ως και πάνω από 60) μηχανημάτων και
οχημάτων (μηχανήματα έργου, αντλίες, φορτηγά, βυτιοφόρα, οχήματα μεταφοράς,
πλατφόρμες, γερανοί κ.λ.π) και του αναγκαίου προσωπικού τους, με στόχο την άρση
των επικινδυνοτήτων αλλά και αποκατάσταση της καθημερινής λειτουργίας
πληγεισών περιοχών. Διατέθηκαν με απόφαση Περιφερειάρχη Αττικής το ποσό των
τριών εκατομμυρίων ευρώ (3.000.000,00 €) για τη μίσθωση μηχανημάτων, οχημάτων
και του αναγκαίου προσωπικού τους. Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας
κήρυξε των πληγεισών περιοχών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Με τη συνδρομή και των μέσων που προαναφέρθηκαν (αλλά και άλλων
μέσων που διατέθηκαν από τις Τεχνικές Υπηρεσίες της Περιφέρειας, τους πληγέντες
Δήμους, τη ΕΥΔΑΠ, το Γ.Ε.ΕΘ.Α αλλά και ιδιώτες) απομακρύνθηκαν, τεράστιες
ποσότητες των φερτών και άλλων υλικών από διάφορα σημεία καθαρίζοντας με τον
τρόπο αυτό τις περιοχές που επλήγησαν. Επίσης απομακρύνθηκαν και οχήματα τα
οποία είχαν παρασυρθεί από τα νερά της βροχής στην Π.Ε.Ο.Α.Θ και μεταφέρθηκαν
προσωρινά στο πρώην Στρατόπεδο 305 στη Μάνδρα, προκειμένου να παραληφθούν
από τους ιδιοκτήτες τους.
Τα φερτά και άλλα υλικά που συλλέχθηκαν από τις πληγείσες περιοχές
μεταφέρθηκαν σε ανενεργό λατομείο της εταιρείας ΤΙΤΑΝ Α.Ε στο Δήμο Μάνδρας –
Ειδυλλίας. Η ποσότητα των υλικών που συγκεντρώθηκαν στο λατομείο ήταν
τεράστια (τα οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις ξεπερνούν τους 200.000τν). 10

7. Συμπεράσματα – Διαπιστώσεις.

Η Αϊτή δεν ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει μία γεωλογική

καταστροφή, και δεδομένου ότι το επίκεντρο βρισκόταν κοντά στην πρωτεύουσα
PortauPrince όπου κατοικούσε το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού οι απώλειες
ήταν μεγάλες τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και υλικές ζημιές.Θα μπορούσε να μείνει
στην ιστορία ως «φυσική καταστροφή λόγω ανθρωπογενών αιτιών» (Ε.Λέκκας-
Π.Καρύδης 2010).
Η Μάνδρα δεν ήταν έτοιμη και ούτε είχε την υποδομή να αντιμετωπίσει μια
υδρομετεωρολογική καταστροφή. Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις πολλές φορές με την
ανοχή της πολιτείας και κατά επέκταση της τοπικής κοινωνίας ήταν καθοριστικές.Η
ανεξέλεκτη ανοικοδόμηση πάνω στις κοίτες των ποταμών, τα φυσικά φράγματα από
το οδικό- σιδηροδρομικό δίκτυο και τα ανύπαρκτα αντιπλημμυρικά έργα συντέλεσαν-
οδήγησαν στην καταστροφή.Συνεπώς η περίπτωση της Μάνδρας είναι παράδειγμα
προς αποφυγή και μας προειδοποιεί για να πάρουμε ανάλογα μέτρα ούτος ώστε να
μην ξαναβιώσουμε άλλη καταστροφή.Καλό θα ήταν να λάβουμε υπόψιν τα
στατιστικά στοιχεία (Lasda, 2010) από τα οποία προκύπτει ότι στα τέλη του 19ου
αιώνα, οι χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια στην Αττική αριθμούσαν τους
700.Απέμειναν 70 το 1999 ενώ σήμερα υπάρχουν μόνο 50. Η ανοικοδόμηση σην
Αττική μετά τον δεύτερο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κάλυπτε το 25% ενώ από το 1975
και μετά είχε ανοικοδομηθεί το 75%. Με άλλα λόγια η δυνατότητα απορροής των
υδάτων έχει ελαχιστοποιηθεί..

Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι και στις δύο καταστροφές ο

παράγωντας άνθρωπος ήταν ενεργός και καθοριστικός για το αποτέλεσμα αυτών. Αν
θέλουμε στο μέλλον να έχουμε οσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες θα πρέπει να
προετοιμαστούμε και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλεςσυνθήκες-υποδομές για την
αντιμετώπιση αντίστοιχων καταστροφών.

8. Βιβλιογραφία – Ιστιοσελίδες διαδικτύου.

Εισαγωγή στη Θεωρία της Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων (Δρ. Ε.

Λέκκας, MSc Ε.Ανδρεαδάκης )
Diakakis, M., Andreadakis, E., Nikolopoulos, E. I., Spyrou, N. I., Gogou, M.
E., Deligiannakis,G., … Lekkas, E. (2019). An integrated approach of ground and
aerial observations in flash flood disaster investigations.The case of the 2017 Mandra
flash flood in Greece.International Journal of Disaster Risk Reduction,
33.https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.10.015
Dunbar, P., Stroker, K., & McCullough, H. (2010). Do the 2010 Haiti and
Chile earthquakes and tsunamis indicate increasing trends? Geomatics,
NaturalHazardsand Risk, 1(2),95–114.
https://doi.org/10.1080/19475705.2010.487322
Margesson, R., & Taft-Morales, M. (2010). CRS Report for Congress Haiti
Earthquake: Crisis and Response. 60. Retrieved from
https://fas.org/sgp/crs/row/R41023.pdf
Δρ Λέκκας Ευ. ΄΄Σεισμός στην Αϊτή(7,2R) – 12Ιανουαρίου 2010΄΄, στο
http://elekkas.gr/index.php/en/epistimoniko-ergo/scientificmission/921-haiti
Sullivan L, “In search of the Red Cross 500 million dollars in Haiti Relief”
https://www.npr.org/2015/06/03/411524156/in-search-of-the-red-cross-500-million-
in-haiti-relief?t=1543251731699
https://www.reader.gr/news/koinonia/pos-exafanistikan-ta-remata-sti-mandra-
attikis-pics)