BAB 2 EKOSISTEM

2.1 ALIRAN TENAGA DALAM EKOSISTEM

1. Nyatakan sumber tenaga utama dalam ekosistem.
….……………………………………………………………………………………………….……….
2. Organisma boleh dikelaskan kepada ……………………………., …………………………..
dan………………………………………… di dalam suatu ekosistem.
3. Berikan maksud dan contoh bagi istilah-istilah di bawah:

MAKSUD CONTOH

PENGELUAR

PENGGUNA
PRIMER

PENGGUNA
SEKUNDER

PENGGUNA
TERTIER

PENGURAI

RANTAI MAKANAN
1. Apakah maksud rantai makanan?
….…………………………………………………………………………………………………
2. Lengkapkan rantai makanan di bawah dengan menggunakan perkataan yang diberi.

PENGGUNA TERTIER PENGGUNA PRIMER PENGELUAR PENGGUNA SEKUNDER

3. Bina satu contoh rantai makanan.

4. Apakah maksud siratan makanan?

….…………………………………………………………………………………………………
 5. Bina satu siratan makanan berdasarkan rantai-rantai makanan di bawah.

a) Pokok bunga Beluncas Burung pipit Burung hantu

b)Pokok bunga Belalang Burung pipit Burung hantu

c)Pokok bunga Belalang Burung pipit Ular

Berdasarkan rajah siratan makanan yang dibina di atas, kenal pasti :(TP2)

(i) Pengeluar :……………………………………………………………………………………..

(ii) Pengguna primer :……………………………………………………………………………..

(iii) Pengguna sekunder :………………………………………………………………………….

(iv) Pengguna tertier :……………………………………………………………………………..

6. (a) Bina satu siratan makanan berdasarkan organisma-organisma berikut:

POKOK PADI BELALANG BURUNG CIAK TIKUS BURUNG HANTU BELUNCAS

 (b) Ramalkan kesan jika pokok padi mati akibat kemarau.

….………………………………………………………………………………………………………..…

7. Rajah di bawah menunjukkan satu rantai makanan. Tandakan ( / ) bagi pernyataan yang
betul dan ( X) bagi pernyataan yang salah tentang rantai makanan.

(a) Semua rantai makanan bermula dengan pengeluar.

(b) Semasa tenaga dipindahkan daripada pengeluar kepada pengguna primer dalam rantai
makanan, sebahagian tenaga itu hilang ke persekitaran.

(c) Bentuk tenaga yang dialirkan dalam ekosistem ialah tenaga cahaya.

(d) Katak merupakan pengguna sekunder kerana makan pengguna primer.

8. Bagaimanakah aliran tenaga berlaku dalam suatu siratan makanan ?

….……………………………………………………………………………………………………….…

9. Mengapakah sebahagian tenaga hilang semasa aliran tenaga dalam suatu siratan
makanan?

.…………………………………………………………………………………………………………

.…………………………………………………………………………………………………………

2.2 KITAR NUTRIEN DALAM EKOSISTEM

10. Apakah maksud kitar nutrien?

.…………………………………………………………………………………………………………

.…………………………………………………………………………………………………………

11. Nyatakan tiga jenis kitar nutrien.

.…………………………………………………………………………………………………………

12. Lengkapkan kitar air berikut.

13.
Kondensasi membentuk awan (a) Air mengalir di permukaan
14.

Tumbuhan : (d)……………….
(b)
Tasik dan kolam: Penyejatan

Haiwan : ……………………, ( c)
Simpanan air bawah tanah
penyahtinjaan dan
perkumuhan
15. (a) Rajah di atas menunjukkan kitar air. Lengkapkan proses-proses yang berlaku
dalam rajah di atas. (TP2)

(b) Berdasarkan rajah di atas, terangkan peranan benda hidup dalam kitar air
dengan melengkapkan pernyataan di bawah.

Akar tumbuhan …………………………….air dari tanah dan air dibebaskan ke atmosfera

melalui proses ………………………………………

Haiwan pula menjalankan proses ………………………………,penyahtinjaan dan perkumuhan

(perpeluhan dan urinasi).Kesemua proses ini dapat meningkatkan kandungan
…………………….. diatmosfera.

Akar tumbuhan berfungsi ……………………dan menjadikan struktur tanah lebih kukuh.

Keadaan ini menyebabkan aliran air bawah tanah perlahan dan dapat mengelakkan
berlakunya ……………………………………….

Daun pokok yang gugur menutupi permukaan tanah akan mengurangkan kadar
……………………….. air. Ini dapat mengelakkan tanah menjadi…………………….

16. Rajah di bawah menunjukkan kitar nutrien di dalam sebuah ekosistem.

 (a) Namakan kitar nutrien ini. (TP 1)

….………………………………………………………………………………………………

(b) Berdasarkan rajah, terangkan peranan dan kepentingan benda-benda hidup

dalam kitar nutrien ini.(TP3)

(i) Kedua-dua tumbuhan dan haiwan menjalankan respirasi yang menggunakan

………………………..dan membebaskan ……………………… ke atmosfera.

(ii) Tumbuhan hijau pula menjalankan proses……………….. dengan membebaskan

…………………………………… ke atmosfera.

(iii) Bakteria dan kulat membantu dalam proses ………………………….. tumbuhan

dan haiwan yang mati dengan menggunakan ………………… dan
membebaskan ……………………

(iv) Kedua-dua proses fotosintesis dan respirasi adalah penting untuk mengekalkan
kepekatan gas ………………………dan…………………………di atmosfera.

17. Nyatakan tiga aktiviti manusia yang boleh mengganggu kitar nutrien.

(a) ….…………………………………………………………………………………………………..

(b) ….………………………………………………………………………………………………….

(c) ….…………………………………………………………………………………………………..

18. Nyatakan dua langkah yang boleh diambil untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada
kitar nutrien.

(a)…..…………..….…………………………………………………………………………………

(b)……………………………………………………………………………………………………..

19. Lengkapkan peta titi di bawah. (TP 5)

Aktiviti-aktiviti
manusia yang
mengganggu Pembakaran Penebangan hutan Penggunaan sumber air
kitar nutrien. bahan api fosil yang tidak terkawal secara berlebihan

Cadangan (a) (b) (c)

untuk
menyelesaikan
masalah

20. Cadangkan dua langkah bagi menjimatkan air.

….…………………………………………………………………………………………………………..
 ………………………………………………………………………………………………………………
.

2.3 SALING BERSANDARAN DAN INTERAKSI ANTARA ORGANISMA DAN

ANTARA ORGANISMA DENGAN PERSEKITARAN
1. Lengkapkan maksud istilah di bawah.(TP 2)

Habitat

Spesies

Populasi

Komuniti

Ekosistem

2. Lengkapkan peta alir di bawah.

Habitat Ekosistem

KESEIMBANGAN EKOSISTEM

3. Organisma-organisma dalamsuatu ekosistem saling bersandaran antara satu sama lain

untuk memastikan…………………………….

4. Organisma juga saling bersandaran dengan komponen bukan hidup dalam persekitaran
seperti ……………………….,……………………………,………………………. dan………………

5. Apakah maksud suatu ekosistem yang seimbang?

….
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………….

6. Definisikan ahli ekologi.

….………………………………………………………………………………………………………….

7. Isikan ruang kosong dengan jawapan yang betul. (TP 2)

 (a) Tumbuhan membuat makanan sendiri melalui proses ………………………………..…
Tumbuhan bergantung kepada benda bukan hidup seperti …………………………….
dan ……………………..untuk menjalankan proses ini.
(b) Haiwan seperti lembu bergantung kepada ………………………untuk makanan.
(c) Haiwan sepertiular bergantung kepada ayam untuk ………………………..
(d) Organisma saling bersandaran dan bergantungan antara satu samalain untuk
makanan, tempat tinggal dan keselamatan. Ini akan menghasilkan ekosistem
yang …………………….
KEPENTINGAN PENYESUAIAN HIDUPAN TERHADAP ALAM SEKITAR
8. Kawasan ……………………………menerima taburan hujan yang………………dan
limpahan cahaya matahari……………………….. Kawasan gurun mengalami cuaca
………… dan …………………………..yang melampau. …………………………pula
mengalami …………..……………………yang panjang dan ……………………yang singkat.

INTERAKSI ANTARA ORGANISMA

9. Namakan 3 jenis interaksi antara organisma.
(a) …………………………………………………
(b) ….……………………………………………..
(c) ….……………………………………………..
10. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan simbiosis?
…..…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………..
(b ) Nyatakan 3 jenis simbiosis.
.…………………………………………………………………………………………………………
11. Padankan interaksi antara organisma hidup dengan contohnya.

INTERAKSI ANTARA ORGANISMA CONTOH

(a) Mangsa - pemangsa Ikan remora dan ikan jerung

(b) Komensalisme Cacing pita di dalam usus manusia.

( c) Mutualisme Ikan badut bersembunyi di dalam buran

(d ) Parasitisme Ular memakan arnab

12. Nyatakan jenis interaksi antara organisma berdasarkan situasi di bawah.

SITUASI JENIS INTERAKSI

(a) Dua ekor kucing bergaduh untuk mendapatkan pasangan.

(b) Kutu hidup dengan banyak di atas kepala Aminah.

(c ) Kulat dan cendawan tumbuh pada batang pokok kelapa sawit.

(d ) Burung tiung hinggap pada badan kerbau untuk makan kutu yang melekat pada badan kerbau.

(e )Pokok timun melilit pada batang pokok mempelam.

13. Namakan jenis interaksi organisma di bawah.

JENIS INTERAKSI

ikan jerung dan ikan remora

Liken (kulat dan alga)

Tumbuh-tumbuhan

Paku
langsuir
dan pokok

Harimau dan rusa

Cacing pita dan usus haiwan

 14. Lengkapkan jenis interaksi antara organisma dalam rajah di bawah.

Interaksi antara organisma

Simbiosis

Maksud: Maksud:

Contoh : Harimau dan rusa Contoh :

Maksud Maksud Maksud

Contoh: Contoh: Contoh:

KAWALAN BIOLOGI

1. Apakah maksud kawalan biologi :

2. Nyatakan contoh-contoh kawalan biologi.

CONTOH-CONTOH
KAWALAN BIOLOGI

3. Nyatakan kelebihan dan kekurangan kaedah kawalan biologi.

KELEBIHAN
KAWALAN
BIOLOGI

KEKURANGAN
KAWALAN
BIOLOGI
 4. Terangkan faktor-faktor yang mempengaruhi saiz populasi dalam suatu ekosistem.(TP4)

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI SAIZ POPULASI

PENERANGAN PENERANGAN PENERANGAN PENERANGAN

5. Apakah perubahan-perubahan yang berlaku dalam ekosistem, yang boleh mengganggu

keseimbangan antara populasi ?(TP4)

(a) ….………………………………………………………………………………………………………

(b) ….………………………………………………………………………………………………………

(c) ….………………………………………………………………………………………………………

2.4 PERANAN MANUSIA DALAM USAHA MENGEKALKAN KESEIMBANGAN ALAM.

1. Terangkan kesan aktiviti-aktiviti manusia yang boleh menyebabkan kemusnahan alam

semula jadi.

(a)……………………………………………………………………………………………………….…

(b)…………………………………………………………………………………………………………

( c) ………………………………………………………………………………………………………..

2. Nyatakan empat langkah yang boleh diambil untuk mengatasi kesan aktiviti manusia
terhadap alam sekitar?

.
…………………………………………………………………………………………………………..

.
…………………………………………………………………………………………………………..

.…………………………………………………………………………………………………………

.………………………………………………………………………………………………………….
 3. Jelaskan dua langkah bagaimana hutan simpan dapat memberi manfaat kepada
skosistem? (TP4)
.………………………………………………………………………………………………………….
.………………………………………………………………………………………………………….
SOALAN KBAT

1. Kitar oksigen dalam sesebuah ekosistem berlaku secara berterusan sehingga kandungan
gas oksigen dalam udara kembali seimbang. Nyatakan tiga punca kemerosotan oksigen
dalam ekosistem tasik

1..

2..

3..

4..

2. Encik Abdullah mendapati beberapa keping roti yang dibelinya berkulat selepas 3 hari.
Biasanya roti tersebut mampu bertahan lebih lama. Puan Balqis memaklumkan bahawa
anak mereka telah menggunakan tangan yang basah semasa mengambil roti dari bekas
tersebut. Jelaskan mengapa roti tersebut berkulat dengan cepat.