TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

Nota Pantas :

(a) Laju seragam – laju dengan kadar yang sama.

y 2− y 1
(b) Kadar perubahan laju @ pecutan  guna formula mencari x2 −x 1
(c) Mencari jarak dilalui pada graf laju-masa  guna formula luas bentuk di bawah graf :
 Segi empat  panjang ¿ lebar
1
׿ ¿
 Segi tiga  2 panjang ¿ lebar
1
×( 2 garis selari )×lebar
 Trapezium  2
Jarak
(d) Mencari laju = Masa
(e) Dua bentuk graf :

Graf Jarak – Masa Graf Laju – Masa

Jarak
(km)

Laju (ms-1)

Yang akan disoal dari graf ini :
 Menyatakan tempoh masa laju seragam ATAU
menyatakan laju seragam
Masa (s)
 Kadar perubahan laju @ pecutan
 Jarak dilalui dalam tempoh tertentu
 Mencari suatu nilai apabila diberi jarak yang
dilalui bagi suatu tempoh tertentu.
Masa
(min)
Yang akan disoal dari graf ini :
 Menyatakan laju bagi suatu jarak tertentu
 Menyatakan purata laju
 Menyatakan suatu nilai apabila diberi laju dan
jarak atau masa.
 Melengkapkan rajah bagi suatu situsi tertentu

(f) Contoh graf laju-masa

Rajah menunjukkan graf laju-masa pergerakan sebutir zarah dalam tempoh 60 saat.
(a) Nyatakan laju, dalam ms-1, zarah bergerak seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah itu untuk 20 saat terakhir.
(c) Hitung nilai v, jika diberi jarak dilalui dalam tempoh 40 saat ialah
Laju
Jawapan : seragam
Laju (ms-
-1
(a) 30 ms 1
)
4
40−30 10 1 −2 0
= = ms 3
(b) 60−40 20 2 0

1
(c)
[ 2 ]
×30×v + [ 30×( 40−v ) ]=1050
Masa (s)
0 v 40 60

233 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

15 v+1200−30 v=1050
−15 v=−150
v=10
Homework 6.1 : Selesaikan setiap yang berikut.

1. Rajah graf laju-masa di bawah menunjukkan 2. Rajah graf laju-masa di bawah menunjukkan
pergerakan sebutir zarah dalam tempoh 65s. pergerakan sebutir zarah dalam tempoh 90s.

Laju (ms-1) Laju (ms-

1
)
65

50 8
0

35

Masa (s) Masa (s)

0 15 40 65
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah
bergerak dengan laju seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 15 saat pertama.
(c) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 25 saat terakhir.
(d) Hitung jumlah jarak, dalam m, yang dilalui
bagi keseluruhan pergerakan itu.
(e) Nyatakan purata laju, bagi keseluruhan
pergerakan zarah itu.
0 20 55 90
(a) Nyatakan laju, dalam ms-1, zarah bergerak
dengan laju seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 20 saat pertama.
(c) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 35 saat terakhir.
(d) Hitung jumlah jarak, dalam m, yang dilalui
bagi tempoh 70 saat terakhir.
(e) Nyatakan purata laju, bagi keseluruhan
pergerakan zarah itu.

234 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

3. Rajah graf laju-masa di bawah menunjukkan 4. Rajah graf laju-masa di bawah menunjukkan
pergerakan sebutir zarah dalam tempoh 65s. pergerakan sebutir zarah dalam tempoh 90s.

Laju (ms-1) Laju (ms-

1
)
v

45 6
0

25

Masa (s) Masa (s)

0 15 40 65 0 20 t 90

(a) Nyatakan laju, dalam ms-1, zarah bergerak
dengan laju seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 15 saat pertama.
(c) Hitung nilai v, jika diberi jarak yang dilalui
bagi keseluruhan pergerakan zarah itu ialah
2175 meter.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam sebutan t,
zarah bergerak dengan laju seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam ms-2,
zarah itu pada 20 saat pertama.
(c) Hitung nilai t, jika diberi jarak yang dilalui
bagi tempoh t saat ialah 3000 meter.

235 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

5. Rajah jarak-masa menunjukkan pergerakan 6. Rajah jarak-masa menunjukkan pergerakan

sebuah kereta dalam tempoh 3 jam. sebuah kereta dalam tempoh 2 jam.
120
(Min
Jarak (km) Masa
105 30 0

200
25

140
v

(km)
Masa (Jam)
0 1.5 2 3 Jarak

(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, kereta
itu berhenti rehat.
(b) Nyatakan laju, dalam kmj-1, kereta itu dalam
tepoh 90 minit pertama.
(c) Hitung purata laju, dalam kmj-1, bagi
keseluruhan perjalanan kereta itu.
(a) Nyatakan nilai v, jika diberi laju kereta itu
dalam tempoh 30 min yang pertama ialah
80 kmj-1.
(b) Nyatakan tempoh masa, dalam jam, kereta
itu berhenti rehat.
(c) Hitung laju, dalam kmj-1, kereta itu untuk
tempoh 15 minit terakhir.
(d) Hitung purata laju, dalam kmj-1, bagi
keseluruhan perjalanan kereta itu.

236 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

KERJA RUMAH 17 TARIKH : ...…….…………….

1. Di dalam rajah, graf OPQ menunjukkan pergerakan bagi sebutir zarah X dan graf RPS
menunjukkan pergerakan zarah Y dalam tempoh 20 saat.
Hitung
(a) perbezaan jarak, dalam m, yang dilalui Jarak (m)
oleh zarah X dan zarah Y. 36
Q
-1
(b) laju, dalam ms , zarah Y.
(c) laju, dalam ms-1, zarah X ketika 2 S
bertembung dengan zarah Y. 2 P
1
Jawapan : R
61
4
Masa
0 8 (saat)
20

2. Di dalam rajah, graf jarak-masa menunjukkan pergerakan sebuah kereta dan sebuah lori. Graf
PQRS mewakili pergerakan lori dari Bandar A ke Bandar B. Graf TU mewakili perjalanan
kereta dari Bandar B ke Bandar A. lori dan kereta itu bertolak pada masa dan menggunakan
laluan yang sama.
(a) Jika perjalanan kereta dan lori itu 120
bermula pada pukul 1.00 petang, (minit) 70 90 50 55 0
U P
nyatakan masa dalam sistem 24 jam,
Masa

lori itu tiba di bandar B.

(b) Hitung laju, dalam kmj-1, lori itu dalam
0
70
tempoh 50 minit yang pertama. R 8
(c) Hitung purata laju, dalam kmj-1, bagi Q
0
kereta untuk keseluruhan perjalanan. S
12
T
Jawapan :
Jarak (m)

237 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

3. Di dalam rajah, graf laju-masa menunjukkan

Laju(ms-1)
pergerakan bagi zarah A dalam tempoh 65s.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah v
A bergerak dengan laju seragam.
(b) Kadar perubahan laju, dalam ms-1, zarah 5
A, untuk tempoh 20 saat pertama. 2
(c) Hitung nilai v, jika diberi jarak yang
dilalui oleh zarah A dalam tempoh 65
saat ialah 3182 meter. Masa
0 20 42 (saat)
Jawapan : 65

4. Di dalam rajah, graf laju-masa menunjukkan

Laju(ms-1)
pergerakan bagi zarah dalam tempoh 50 saat.
(a) Nyatakan laju, dalam ms-1, zarah bergerak 65
dengan laju seragam.
(b) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah
A, untuk tempoh 12 saat terakhir. 3
0
(c) Hitung nilai t, jika diberi jarak yang
dilalui oleh zarah itu dalam tempoh 38
saat ialah 1525 meter. Masa
0 t 38 (saat)
Jawapan : 50

238 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

5. KBAT : Jarak di antara Bandar A dan Bandar B ialah 35 km. Syafiq mengayuh basikal dari
Bandar A pada pukul 8.30 pagi dan menuju ke Bandar B dengan kelajuan 20 kmj-1 selama 45
minit. Syafiq berhenti rehat sehingga jam 9.30 pagi dan kemudian meneruskan kayuhannya
dengan laju v kmj-1 sehingga tiba di Bandar B pada pukul 10.00 pagi.
(a) Hitung nilau v.
(b) Hitung purata laju, dalam kmj-1, bagi keseluruhan perjalanan Syafiq.

6. KBAT : Dalam rajah di sebelah, OPQ ialah graf laju-masa bagi kereta X manakala OPR ialah
graf laju-masa bagi kereta Y. Kedua-dua kereta mencapai laju maksima, V kmj-1 pada masa
yang sama dan mengurangkan laju masing-masing dengan kadar yang berlainan sehingga tiba di
Bandar Q dan R.
(a) Jika jarak Bandar Q dan R dari O Laju(kmj-
masing-masing 30 dan 40 km, hitung 1
)
P
(i) nisbah T1 : T2 V
(ii) nilai V jika T2 = 2 jam
(b) Cari beza jarak, yang dilalui oleh kedua-
dua kereta jika V = 8kmj-1. Ungkap
jawapan dalam sebutan T2.

Masa
0 Q R
(jam)
T1 T2

239 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

SOALAN LATIH TUBI SPM 17

1. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan Laju(ms-1)

bagi sebutir zarah dalam tempoh 20 saat.
v
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah
bergerak dengan laju seragam. 5
(b) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah, 0
untuk tempoh 3 saat terakhir.
(c) Hitung nilai v, jika diberi jarak yang
dilalui oleh zarah itu dalam tempoh 20 Masa
saat ialah 955 meter. 0 4 17 20 (saat)
Jawapan :

2. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan Laju(ms-1)

bagi sebutir zarah dalam tempoh t saat.
(a) Nyatakan laju, dalam ms-1, zarah itu 35
bergerak dengan laju seragam.
(b) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah, 1
untuk tempoh 4 ke 10 saat. 5
(c) Hitung nilai t, jika diberi jarak yang 8
dilalui oleh zarah itu dalam tempoh t Masa
saat ialah 217 meter. 0 4 10 t (saat)
Jawapan :

240 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

3. Graf jarak-masa menunjukkan pergerakan (jam) 4 1 2 0

sebuah bas dari Bandar P ke Bandar Q dan Masa
kembali ke Bandar P.
(a) Nyatakan jarak, dalam km, dari Bandar
P ke Bandar Q.
(b) Hitung laju, dalam kmj-1, perjalanan
pulang bas dari Bandar Q ke Bandar P.
90
(c) Hitung purata laju, dalam kmj-1, (km)
keseluruhan perjalanan. Jarak
Jawapan :

4. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan Laju(ms-1)

bagi sebutir zarah dalam tempoh 15 saat.
v
(a) Nyatakan jarak yang dilalui dalam
tempoh 10 saat yang pertama.
(b) Hitung nilai v, jika diberi beza jarak
8
yang dilalui oleh zarah itu dalam tempoh
10 saat pertama dengan 5 saat terakhir 4
ialah 3 meter. Masa
(c) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah, 0 4 10 15 (saat)
untuk tempoh 5 saat terakhir.
Jawapan :

241 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

5. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan

Laju(ms-1)
bagi sebutir zarah dalam tempoh 30 saat.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah
3v
bergerak dengan laju seragam.
(b) Hitung nilai v, jika diberi jarak yang
dilalui oleh zarah itu dalam tempoh
16 saat yang pertama ialah 570 meter. v
(c) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah,
untuk tempoh 10 saat pertama. Masa
0 10 16 25 (saat)
Jawapan :

6. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan Laju(ms-1)

bagi sebutir zarah dalam tempoh 30 saat. 22
Jarak yang dilalui bagi keseluruhan perjalanan
zarah itu ialah 414 meter.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam saat, v
zarah itu bergerak dengan laju seragam.
(b) Hitung nilai v.
(c) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah, Masa
untuk tempoh 6 saat pertama. 0 6 21 30 (saat)
Jawapan :

242 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y
 TINGKATAN 5 : KECERUNAN DAN LUAS DI BAWAH GRAF

7. Graf jarak-masa menunjukkan jarak kayuhan

Jarak dari
bagi dua peserta basikalton dalam tempoh Bandar A
90 minit. BPQR ialah kayuhan peserta X dan (km)
BSR ialah kayuhan peserta Y. 90 R
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam jam,
peserta X berhenti rehat.
(b) Hitung purata laju, dalam kmj-1, bagi P Q
3 S
peserta Y dalam tempoh 90 minit. 0
(c) Hitung Mas
B
(i) purata laju, dalam kmj-1, bagi peserta 0 30 48 60 a
X dalam tempoh 42 minit terakhir. 90 (mini
t)
(ii) beza masa bagi kedua-dua peserta
selepas 30 km dari Bandar A
Jawapan :

8. Graf laju-masa menunjukkan pergerakan bagi

sebutir zarah dalam tempoh 40 saat. Graf MN
mewakili pergerakan zarah A dan graf JKL
mewakili pergerakan zarah B.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam saat, zarah B Laju(ms -
1
bergerak dengan laju seragam. M)
30 K
(b) Hitung nilai v jika diberi jarak dilalui oleh L
zarah A 75 meter lebih dari zarah B.
(c) Kadar perubahan laju, dalam ms-2, zarah A.
Jawapan : v
N
J
0
25 Masa
40
(saat)

243 | S i r i M o d u l 2 0 1 7 : M a K L u A + / / A R Z M A N R Z K I E Y