ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ბიზნესის სკოლა
I შუალედური წერა პრაქტიკული მათემატიკური ამოცანები ბიზნესში

შენიშვნა: წერის ხანგრძლივობა 90 წთ. სტუდენტის გვარი, სახელი, ჯგუფის №

სულ: 25 ქულა
ვარიანტი 4
ლექტორი: დავით ლაგვილავა
შეფასება:

10 თეორიული საკითხი, თითოეული სწორი პასუხი ფასდება 1 ქულით. სულ - 10 ქულა

1. პროდუქციის ერთეულზე გაწეული ცვლადი დანახარჯია k , სულ გამოშვებულია პროდუქციის Q

რაოდენობა და b მუდმივი დანახარჯია, მაშინ სრული დანახარჯია:

ა) C=bQ+k ბ) C=kQ−b გ) C=kQ+b დ) C=kb+Q

2. თუ პროდუქციის ერთეულზე გაწეული ცვლადი დანახარჯია k , ფირმის მიერ გამოშვებული და გაყიდული

პროდუქციის რაოდენობაა Q , მუდმივი დანახარჯია b , ხოლო პროდუქციის საცალო ფასია P , მაშინ

მოგების ფუნქციას აქვს სახე:

ა) Π (Q)=( P−k )Q+b ბ) Π (Q)=( P−k )Q−b

გ) Π (Q)=(k −P)Q−b დ) Π (Q)=( P+k )Q+b

3. თუ აქტივის საწყისი და სალიკვიდაცო ღირებულებაა სესაბამისად I და S , ექსპლუატაციის პერიოდია n

წელი, მაშინ წლიური ცვეთის ნორმა m და t წლის შემდეგ აქტივის ღირებულება V შემდეგნაირად
განისაზღვრებიან:

I+ S I −S
m= m=
n , V =−mt+ I ბ) n , V =−mt+ I
ა)
S−I I−S
m= m=
გ) n , V =mt −I დ) n , V =mt +I

P=aQ+b P პროდუქციის ერთეულის

4. ვთქვათ, მოთხოვნის ფუნქცია წრფივია და აქვს სახე , სადაც

ფასია, ხოლო Q პროდუქციის რაოდენობაა. რა პირობებს აკმაყოფილებს a და b პარამეტრები?

ა) a>0 , b>0 ბ) a<0 , b<0 გ) a>0 , b<0 დ) a<0 , b>0

5. ვთქვათ მიწოდების ფუნქცია წრფივია და აქვს სახე P=cQ+d , სადაც P პროდუქციის ერთეულის

ფასია, ხოლო Q პროდუქციის რაოდენობაა. რა პირობებს აკმაყოფილებს c და d პარამეტრები?

ა) c <0 , d >0 ბ) c >0 , d >0 გ) c >0 d <0 დ) c <0 , d <0

,
 a11 a12 b 11 b12
6. თუ მოცემულია A=
( a21 a22 ) და B=
( b21 b22 ) მატრიცები, მაშინ A ∙ B=¿

a11 b11 + a12 b 12 a 11 b21+ a12 b 22 a11 b11 + a12 b 21 a11 b 12+ a12 b22
ა)
( a21 b21 +a 22 b22 a 21 b11 + a22 b 22 ) (
ბ)
a21 b11 + a22 b 21 a21 b12+ a22 b 22 )
a11 b11 + a21 b 12 a11 b 21+a 21 b22 a11 b11 a12 b 12
გ)
( a12 b11 + a22 b 12 a12 b 21+ a22 b 22 ) დ)
( a21 b21 a22 b 22 )
7. როგორი სახე აქვს მესამე რიგის ერთეულოვან მატრიცს?

1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1
ა)
( )
E= 1 1 1
1 1 1
ბ) E= 0 1 0
0 0 1 ( ) გ) E=
( 0 1 0
1 0 0 ) დ)
(
E= 0 1 0
1 0 1 )
8. როგორ გამოითვლება მესამე რიგის დეტერმინანტი?

a11 a12 a 13
ა)
| |
a 21 a22 a 23 =a13 a22 a31+ a12 a 21 a33 +a23 a32 a11−a11 a22 a33−a12 a23 a31−a21 a32 a13
a31 a32 a 33

a11 a12 a 13
ბ)
| |
a 21 a22 a 23 =a11 a 21 a31 +a12 a22 a32+ a13 a 23 a33−a11 a12 a13−a21 a22 a23−a31 a32 a33
a31 a32 a 33

a11 a12 a 13
გ)
| |
a 21 a22 a 23 =a11 a 22 a33 +a 12 a23 a31+ a21 a32 a13−a13 a 22 a31−a12 a 21 a33−a23 a 32 a11
a31 a32 a 33

a11 a12 a 13
დ)
| |
a 21 a22 a 23 =a11 a 12 a13 +a 21 a22 a23+ a31 a32 a33 −a11 a21 a31−a12 a22 a32−a13 a23 a33
a31 a32 a 33

9. თუ A მატრიცის a ij ელემენტის მინორია M ij, მაშინ a ij ელემენტის ალგებრული დამატება Aij =¿

ა) Aij =(−1 )i ∙ M ij ბ) Aij =(−1 )i− j ∙ M ij გ) Aij =(−1 )i + j ∙ M ij დ) Aij =(−1 )ij ∙ M ij

a11 a12 a 13
10. A=
(
a21 a22 a 23
a31 a32 a 33 ) მატრიცის მეორე სტრიქონის ალგებრული დამატებებია შესაბამისად:

a 22 a23 a a a a a12 a13 a 11 a13 a a

ა)
|
a32 a33 ||
;− 21 23 ; 21 22
a31 a 33 a31 a32 || | ბ) −
| ;
a32 a33 a31 a33 ||
;− 11 12
a31 a32 || |
 a12 a13 a a a a a 22 a23 a a a a
გ)
|
a 22 a23 || ||
;− 11 13 ; 11 12
a21 a 23 a21 a22 | დ)
| ||
a32 a33 ||
;− 12 13 ; 12 13
|
a32 a 33 a22 a23

ამოცანა 1. (5 ქულა)
მექანიკურ საამქროს ერთი თვის განმავლობაში შეუძლია დაამზადოს A სახის მანქანისათვის ნაწილების 105
კომპლექტი ან B სახის მანქანისათვის ნაწილების 210 კომპლექტი. ამწყობ საამქროს ერთი თვის განმავლობაში
შეუძლია ააწყოს A სახის 280 მანქანა ან B სახის 70 მანქანა. შევადგინოთ ორივე საამქროს მუშაობის ყველაზე
ოპტიმალური და ეკონომიური პროგრამა, თუ თითოეული საამქროს სიმძლავრე ისეთია, რომ A და B სახის
გამოშვებულ პროდუქციებს შორის დამოკიდებულება წრფივია.
ამოხსნა: 1.

გამოვიყენოთ გრაფიკული მეთოდი. OX ღერძზე გადავზომოთ A სახის პროდუქციის რაოდნობა, ხოლო OY

ღრძზე B სახის პროდუქციის რაოდნობა. პირობის თანახმად მექანიკური სამქროს მიერ გამოშვებული A და B
კომპელქტებს შორის დამოკიდებულების წრფე გადის ( 105, 0 ) და ( 0, 210 ) წერტილებზე. ამიტომ შესაბამისი წრფის

X Y
განტოლება იქნება: + =1 , ანუ2 x+ y=210
105 210

ასევე, პირობის თანახმად ამწყობი სამქროს მიერ გამოშვებული A და B მანქანების რაოდენობებს შორის
დამოკიდებულება აღიწერება წრფით, რომელიც გადის ( 280, 0 ) და ( 0, 70 ) წერტილებზე. ამიტომ მისი განტოლება

X Y
ღერძთა მონაკვეთებში იქნება: + =1 , ანუ x +4 y=280
280 70

ეს ორი წრფე ერთმანეთს კვეთს M წერტილში, რომლის კოორდინატები უნდა მოვძებნოთ შემდეგი სისტემის

X Y
ამოხსნის შედეგად:
{ X
+
105 210
Y
+ =1
280 70
=1
¿> 2 x + y=210
{
x +4 y =280
მარტივად მივიღებთ, რომ სისტემის ამონახსნია x=80 და y=50 , ე. ი. M =M ( 80 ; 50 ) .

რადგან M წერტილი ორივე გრაფიკს ეკუთვნის, ეს ნიშნავს, რომ მექანიკურ საამქროს თავისი სიმძლავრის
პირობებში შეუძკლია აჭარმოოს 80 კომპლექტი A სახის მანქანისთვის და 50 კომპლექტი B სახის მანქანისთვის,
ხოლო ამწყობ სამქროს შეუძლია ააწყოს 80 ცალი A სახის და 50 ცალი B სახის მანქანა.

პასუხი: ( 80 ; 50 )

ამოცანა #2. (5 ქულა) იპოვეთ წონასწორობის ფასი და

წონასწორობის სიდიდე, თუ მოთხოვნისა და მიწოდების ფუნქციები მოცემულია შემდეგი ფორმულებით:

P=f D ( Q )=−4 Q+120

1
P=g S (Q)= Q+29
3

ა) იპოვეთ წონასწორობის P0ფასი და წონასწორობის Q 0 სიდიდე;

ბ) გამოთვალეთ წონასწორობის ახალი P0' ფასი და წონასწორობის ახალიQ 0' სიდიდე, თუ პროდუქტის
ყოველ გაყიდულ ერთეულზე მთავრობამ დააწესა გადასახადი 13 ლარის ოდენობით. როგორ ნაწილდება ეს
გადასახადი მომხმარებელსა და ფირმას შორის?

ამოხსნა: აშკარაა, რომ წონასწორობის P0 ფასი და წონასწორობის Q 0 სიდიდე განისაზღვრება შემდეგი

სისტემის ამოხსნით:

P=f D ( Q ) =−4 Q+120

{ 1
P=gS ( Q)= Q+ 29
3
სადაც პირველ განტოლებაში Q არის მოთხოვნა, ხოლო მეორე განტოლებაში კი, მიწოდება.

1 13

{
P=f D ( Q ) =−4 Q+120
1
P=gS (Q)= Q+ 29
3
;=¿
P=−4 Q+120
{ 1
P= Q+ 29
3
;=¿
1
{
0=−4 Q+91
3
P= Q+29
3
შესაბამისად, სისტემის ამონახსნებია: Q 0=21 და P0=36.
;=¿ 3
Q=91
1
P= Q+29
3
{
;=¿ Q=21
P=36 {

ამრიგად, წონასწორობის სიდიდეა Q 0=21 და წონასწორობის ფასი კი, P0=36.

ვინაიდან მთავრობამ დააწესა გადასახადი 13 ( ცამეტი ) ლარის ოდენობით პროდუქციის ყოველ
გაყიდულ ერთეულზე, მაშინ მოთხოვნის f D ( Q ) ფუნქცია უცვლელი დარჩება, ხოლო მიწოდების gS (Q) ფუნქცია

კი, შეიცვლება. მართლაც, თუ პროდუქციის ერთეული P ლარად იყიდებოდა, რასაც მომხმარებელი ფირმას

უხდიდა, ახლა უკვე მომხმარებლის მიერ გადახდილი P ლარიდან 13 ( ცამეტი ) ლარი "მიაქვს" სახელმწიფოს,
ხოლო ფირმას რჩება P−13 ლარი. ამის შემდეგ მივიღებთ ახალი სიტუაციის შესაბამის მიწოდების

1
ფუნქციას: P−13= ∙ Q+ 29.
3
შესაბამისად, წონასწორობის ახალი P0' ფასის და წონასწორობის ახალი Q 0' სიდიდე განისაზღვრება
შემდეგი სისტემის ამოხსნით:

1 13

{ P=−4 Q+120
1
P−13= Q+ 29
3
;=¿
P=−4 Q+120
{
1
P= Q+42
3
;=¿
0=−4 Q+78
1
3
P= Q+ 42
3
;=¿
{ 3
Q=78
1
P= Q+ 42
3
;=¿ Q=18 .
P=48
{ {
სისტემის ამონახსნებია: P0' =48 და Q0' =18.

ამრიგად,
წონასწორობის ახალი სიდიდეა Q 0' =18 და წონასწორობის ახალი ფასი კი ,−P0' =48

შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ მთავრობის მიერ 13 ( ცამეტი ) ლარიანი ფიქსირებული გადასახადის

შემოღებამ მომხმარებლისათვის პროდუქცია 12 ( თორმეტი ) ლარით გააძვირა, გარდა ამისა ფირმამ ერთეული
პროდუქციის გაყიდვით მიღებული 48 ლარიდან 13 ( ცამეტი ) ლარი უნდა გადაუხადოს მთავრობას, რის გამოც
მას 1 ( ერთი ) ლარით ნაკლები 35 ლარი დარჩება, ვიდრე მთავრობის მიერ გადასახადის შემოღებამდე. (როგორც

უკვე ვიცით, გადასახადის შემოღებამდე ფირმას რჩებოდა P0=36 ).

მთავრობის მიერ გადასახადის შემოღებით, ბაზრის ახალი წონასწორობის დამყარება იწვევს

პროდუქციის 12 (თორმეტი ) ლარით ( P0=36 ლარიდან - P0' =48 ლარამდე ) გაძვირებას და მიწოდების Q 0=21

ერთეულიდან Q 0' =18ერთეულამდე შემცირებას, ხოლო 13 ( ცამეტი ) ლარი მთავრობის გადასახადი ნაწილდება
შემდეგნაირად: 12 (თორმეტი ) ლარს იხდის მომხმარებელი, ხოლო 1 ( ერთი ) ლარს იხდის მიმწოდებელი.

პასუხი: Q 0=21 და P0=36 ; Q0' =18 და P0' =48;

13 ( ცამეტი ) ლარი გადასახადი ნაწილდება შემდეგნაირად: 12 (თორმეტი ) ლარს იხდის მომხმარებელი,
ხოლო 1 ( ერთი ) ლარს იხდის მიმწოდებელი.
ამოცანა #3.

ა) გამოთვალეთ დეტერმინანტები სამკუთხედის წესით:

1 3 4
|2 4 5
−1 1 2 | (2 ქულა)

ბ) განვსაზღვროთ ბაზარზე შეტანილი ორი ურთიერთდამოკიდებული საქონლის წონასწორობის P1 და P2

ფასი, თუ ისინი აკმაყოფილებენ შემდეგ პირობებს (ამოხსენით კრამერის წესის გამოყენებით)

P1 +4 P2 =120
{
¿ 2 P1−P2 =60
. (3 ქულა)

ა) ამოხსნა:
 1 3 4
| |
2 4 5 =1∙ 4 ∙2+3 ∙ (−1 ) ∙ 5+4 ∙2 ∙1−4 ∙ 4 ∙ (−1 ) −3 ∙2 ∙2−1∙ 1∙ 5=8−15+ 8+16−12−5=0
−1 1 2
პასუხი: 0.

ბ) ამოხსნა:

P1 +4 P2 =120
{
¿ 2 P1−P2 =60

კრამერის ფორმულის მიხედვით,

∆j
P j=¿ j=1; 2 ; 3 ; … ; n . სადაც, ∆ ≠ 0
∆

ხოლო, ∆ j ( j=1; 2 ; 3 ; … ; n)მიიღება სისტემის ∆ დეტერმინანტისაგან, მისი j - ური სვეტის შეცვლით

თავისუფალი წევრებისაგან შედგენილი სვეტით. შესაბამისად, 

∆ |12 −14 |=1 ∙ (−1)−4 ∙2=−1−8=−9 ≠ 0 ე.ი. ∆ ≠ 0

∆ 1= |120 4
60 −1|
=120 ∙ (−1 )−4 ∙60=−120−240=−360 ;

∆ 2= 1 120 =1 ∙ 60−120 ∙2=60−240=−180 ;

| |
2 60

კრამერის ფორმულის თანახმად,

∆1 −360 ∆2 −180
P1=¿ = ¿ 40 ; P2=¿ ¿ ¿ 20.
∆ −9 ∆ −9

პასუხი: P1= 40 ; P 2=20.