Professional Documents
Culture Documents
Podnosnik Srubowy-1
Podnosnik Srubowy-1
1. Założenia projektu
Nakrętka:
Materiał nakrętki powinien przede wszystkim charakteryzować się niskim współczynnikiem tarcia na
gwincie przy współpracy ze śrubą. Często stosuje się tu brązy (np. CuSn10, Cu Sn10Pb1, CuSn10Zn3,
CuSn6P), bądź mosiądze (np. CuZn40Pb1, CuZn39Pb2, CuZn16Si4, CuZn37, CuZn40).
Korpus
Materiał przeznaczony na korpus nie musi charakteryzować się dużą wytrzymałością, gdyż stosunek
jego wymiarów w odniesieniu do śruby pozwala na uzyskanie dosyć małych koncentracji naprężeń w
materiale. W związku z tym głównym czynnikiem decydującym o wyborze materiału jest jego cena oraz
dostępność półfabrykatów. Zgodnie z założeniami konstrukcja korpusu będzie spawana, a więc
wykonana ze znormalizowanych rur. Zalecanym materiałem jest stal konstrukcyjna zwykłej jakości (np.
St1S, St2S, St3S, St4S, S203, S275JR, E295).
Drąg napędowy
Podobnie jak materiał korpusu, materiał drąga nie musi charakteryzować się dużą wytrzymałością.
Dlatego też możemy zastosować ten sam materiał co w przypadku korpusu (pw.).
Rdzeń śruby rozpatrywanego podnośnika obciążony jest siłą osiową, która wywołuje naprężenia
ściskające oraz momentem skręcającym, wywołującym naprężenia skręcające. Uwzględniając smukłość
i długość śruby w czasie obciążenia siłą osiową może dojść do zjawiska wyboczenia/utraty stateczności
(rys.2). W związku z tym aby zapobiec temu negatywnemu zjawisku śrubę liczymy z warunku
wytrzymałościowego na wyboczenie:
Q R
c kw w (1)
A xw
Ϭc – naprężenia ściskające
Q – obciążenie podnośnika
A – pole przekroju rdzenia śruby
Rw – granica wytrzym. na wyboczenie (wg. Eulera)
xw – współczynnik bezpieczeństwa na wyboczenie
przyjmujemy:
xw = 4÷6 dla podnośników zwykłych
xw = 6÷8 dla podnośników teleskopowych
l s 2l 2H H k (2)
Zakres wyboczenia
Q R
c E kw w (3)
A xw
2E
Rw 2 (4)
ls
Smukłość : (5)
0,25d 3
2
64Qxwls
d3 4 (8)
E 3
Następnie na podstawie normy PN-ISO dobieramy gwint trapezowy symetryczny. Kolejny krok to
obliczenie smukłości dla przyjętego gwintu oraz porównanie otrzymanego wyniku z wartością
smukłości granicznej.
Jeśli dla przyjętego materiału śruby warunek stosowalności wzoru Eulera został spełniony (tj. λ > λ gr)
oznacza to, że gwint został dobrany poprawnie. W związku z tym przechodzimy do obliczenia
wyboczeniowego współczynnika bezpieczeństwa i sprawdzenia wartości naprężenia ściskającego
(wzory 3 i 4). Jeśli współczynnik bezpieczeństwa osiągnął wartość ≥xw możemy przyjąć gwint za
prawidłowy, jeśli zaś osiągnął wartość < xw wówczas należy przyjąć gwint o większej średnicy rdzenia
d3 i powtórzyć obliczenia.
W przypadku kiedy warunek stosowalności wzoru Eulera nie został spełniony (tj. λ < λgr) przechodzimy
do przypadku 2 i stosujemy wzór Tetmajera Jasińskiego.
Naprężenie krytyczne:
kr TJ Rw R0 R1
(9)
4
R0 d 32 4l s d 3 R1 Qxw 0 (10)
Rozwiązujemy równanie kwadratowe i wyliczamy średnicę rdzenia śruby d3.
Dobór gwintu i dalsze obliczenia sprawdzające jw. (przypadek 1).
M s 0,5Qd s tg ( ' )
(11)
d D1 P
ds (12); tg (13); tg ' ' (14)
2 d s cos r
gdzie: ds – średnia średnica współpracy śruby i nakrętki, γ – kąt wzniosu linii śrubowej, ρ’ – pozorny
kąt tarcia, P – skok gwintu, - współczynnik tarcia (dla brązu = 0,1), αr – kąt roboczy/pochylenia
ścianki nośnej gwintu (dla gwintu trapezowego = 15˚).
Sprawdzamy czy śruba spełnia warunek samohamowności (śruba jest samohamowna dla ’≥ γ).
Na rys.4a pokazano rozkład sił występujący na średniej średnicy współpracy śruby z nakrętką (d s),
natomiast na rys.4b zaznaczono kąt pochylenia ścianki nośnej gwintu.
a) b)
H – siła powodująca obrót nakrętki, przyłożona na ds
Rys. 4. a) Rozkład sił na średniej średnicy współpracy śruby i nakrętki, b) kąt pochylenia ścianki
nośnej gwintu
z c 2 3 s 2 kcj (15)
Q Q 4QP
p pdop
A d 2 D12 H n d 2 D12 H n (17)
4P
gdzie: Hn – wysokość nakrętki, D1 – średnica wewnętrzna nakrętki, pdop≈0,8kcj (dla współpracy brązu i
stali)
Aby zapewnić dobre prowadzenie śruby w nakrętce dodatkowo powinien być spełniony tzw. warunek
dobrego prowadzenia, na podstawie którego przyjmujemy:
H n 1,2 1,5d
(18)
1 1
Es As En An (19)
gdzie: Es, En – wartości modułów Younga odpowiednio dla materiału śruby i materiału nakrętki,
As, An – pola przekrojów odpowiednio dla rdzenia śruby i przekroju nakrętki
1
1 d 2
Es 3 En
Dz D4 2
Dz
2
Es 2
d3 D4
2
Es As En An 4 4 En
(20)
b = ok. (50÷60)% a
Dw = d + ok. 2÷4 mm
hw ≥ b
Głowica podnośnika w czasie jego pracy ma za zadanie zmniejszyć tarcie między śrubą a elementem
podnoszonym oraz uzależnić obrót śruby od podnoszonego ciężaru. Wymagania takie spełniają płytki
głowicy pokazane na rys.6. Podkładki kuliste dobieramy na podstawie norm bądź korzystamy z
obliczeń.
Rys.6. Głowica podnośnika
Moment tarcia między czołem śruby a koroną podpartą wahliwie przy pomocy podkładki o prom. r1
(promień ten przyjmujemy):
𝑀𝑡 = 1/3𝑄𝑑𝑜 𝜇
(21)
gdzie: do – średnica koła styku podkładki kulistej ze śrubą (według wzoru Hertza)
3 𝑄
𝑑0 = 2,8√ (21a)
𝐸𝑘
gdzie: k – krzywizna płytek
1 1 1 1
𝑘 = 𝑟 +𝑟 −𝑟 +𝑟 (21b)
1 1 2 2
gdzie: promień podkładki kulistej r1 = 50 [mm]
promień podkładki płaskiej r2 = ∞
𝑀𝑐 = 𝑀𝑠 + 𝑀𝑡 (22)
Ms
ln (23)
Pr
Jeśli pomiędzy koronę a śrubę umieścimy kulkę to przy założeniu, że moment tarcia pomiędzy kulką a
gniazdem jest niewielki w stosunku do wartości momentu tarcia na zwojach gwintu, możemy pominąć
jego wartość i przy obliczeniu uwzględnić tylko Ms.
Rys.7 Schemat drąga napędowego
Przy czym wysokość obsady drąga korygujemy ostatecznie w odniesieniu do otrzymanej średnicy drąga.
Średnicę drąga wyznaczamy z warunku na zginanie:
Mg 32 M g
g k gj d n 3 (25)
Wx k gj
gdzie:
M g Pr l n 0,5d z (26)
Następnie sprawdzamy naciski w gnieździe drąga napędowego (naciski dopuszczalne należy przyjąć
dla słabszego materiału):
6M s
p max 2
p dop (27)
dz dn
8. Obliczenia korpusu
Korpus projektowany będzie dla produkcji jednostkowej bądź małoseryjnej. Konstrukcja korpusu
spawana wykonana ze stalowych bezszwowych, dostępnych rur. Zaleca się stosować stal konstrukcyjna
zwykłej jakości.
Rys.8. Korpus spawany
d wr d 2l z (28)
gdzie: dwr- średnica wewnętrzna rury, d – średnica znamionowa śruby, lz- luz występujący pomiędzy
śrubą a wewnętrzną ścianką rury (można go przyjąć w granicach 3÷10 [mm] na stronę).
Następnie sprawdzamy dostępność rur w odniesieniu do otrzymanej wartości średnicy zewnętrznej rury.
Jeśli są dostępne rury o otrzymanej średnicy to przechodzimy do dalszych obliczeń, jeśli rury o takiej
średnicy nie są wytwarzane wówczas dobieramy rurę o dostępnej średnicy i korygujemy obliczenia.
Obliczając wysokość korpusu wychodzimy z założenia, że śruba podnośnika powinna w całości mieścić
się w korpusie i przy całkowicie wkręconej śrubie nie może dotykać podłoża. Odległość pomiędzy śrubą
a podłożem powinna mieścić się w przedziale 10÷20 [mm].
Dodatkowo przy większych gabarytach podnośnika należy przewidzieć uchwyt/ucho do przenoszenia
(wymiary uchwytu dostosować do wymiarów dłoni). Jeżeli szerokość podstawy (tj. odległość pomiędzy
punktem leżącym na zewnętrznej średnicy podstawy a punktem znajdującym się na wewnętrznej
średnicy korpusu) jest 4 bądź 5-krotnie większa od grubości podstawy, wówczas należy stosować żebra
usztywniające podstawę. Grubość żebra nie powinna być większa od grubości ścianki korpusu.
gz=(0,6÷1)gr (30), Hz≈1/3 H (31)
Wyznaczamy smukłość rury zakładając, że jej długość jest równa wysokości całkowicie wysuniętego
podnośnika:
ls
(32)
0,25 D zr Dwr
2 2
Jeśli smukłość wychodzi mniejsza od smukłości granicznej wówczas zachodzi wyboczenie trwałe
i stosujemy wzór Tetmajera (9). Stałe R0 i R1 przyjmujemy dla założonego materiału korpusu. Następnie
wyznaczamy wyboczeniowy współczynnik bezpieczeństwa dla korpusu podnośnika:
xw
Rw
w
R Dzr Dwr
2 2
(33)
c 4Q
Jeśli wartość założonego współczynnika bezpieczeństwa jest większa od założonej, grubość ścianki
dobrano poprawnie.
9. Obliczenia podstawy
Q 4Q
p p dop
A D pz 2 D pw 2 (34)
Zakładamy, że nakrętka zostanie umieszczona w gnieździe z pasowaniem ciasnym H7/s6 albo H7/r6.
Przyjmujemy ponadto, że obciążenie osiowe będzie przenoszone przez powierzchnię dna gniazda
nakrętki. W związku z tym sprawdzamy warunek nacisków nakrętki na dno gniazda:
Q 4Q
p pdop
A Dz 2 Dw 2 (36)
Dodatkowo możemy zabezpieczyć nakrętkę przed obrotem przy pomocy 2 kołków wzdłużnych, które
dobieramy na podstawie normy PN-ISO. Następnie sprawdzamy warunki wytrzymałościowe:
2Ms Ms
p pdop (37), t k tj (38)
Dz d k l k Dz d k l k
Śruba podnośnika powinna być zabezpieczona przed możliwością całkowitego wykręcenia z nakrętki.
Do tego celu możemy zastosować podkładkę (o średnicy większej od średnicy znamionowej głównej
śruby podnośnika) przykręconą za pomocą śruby o gwincie lewoskrętnym. Śruba powinna umożliwiać
obciążenie siłą rozciągającą o wartości równej podnoszonemu ciężarowi Q. W związku z tym
naprężenia rozciągające w rdzeniu śruby wynoszą:
Q 4Q
r kr (39)
A d r 2
przy czym:
lr d r
(40)
gdzie: dr- średnica rdzenia śruby zabezpieczającej, lr- długość śruby zabezpieczającej
4Q
dr
k r (41)
𝐿
𝜂 = 𝐿𝑢 (42)
𝑤
gdzie:
Lu = QP – praca użyteczna
Lw = 2 Mc – praca włożona
Literatura
Nakrętka:
Przyjęty materiał nakrętki to brąz CuSn10Pb10 (kcj=20 [MPa], ksj=13 [MPa], kgj=24 [MPa], E=10*104
[MPa]), który przy współpracy ze stalą charakteryzuje się małym współczynnikiem tarcia.
Korpus
Na materiał korpusu przyjęto stal S275JR o parametrach: Rm=412 [MPa], Re=235 [MPa], kcj=70
[MPa], ksj=58 [MPa],
Drąg napędowy
Przyjęty materiał drąga to stal S275JR (parametry jw.).
Rdzeń śruby rozpatrywanego podnośnika obciążony jest siłą osiową, która wywołuje naprężenia
ściskające oraz momentem skręcającym, wywołującym naprężenia skręcające. W związku z tym należy
rozpatrzyć warunek na wyboczenie.
Q R
Naprężenia ściskające: c kw w
A xw
2E
Naprężenia Eulera: Rw
2
ls
Smukłość:
0,25d 3
Q Rw Q 2 4Q
A xw d 3 2
xw d 3 2 xw d 3 2 xwl s
2
4
2
64Qxw l s
4Qxw l s 0,0625E 3 d 3 d 3 4 26,71[mm] 27[mm]
2 4
E 3
ls 720
Smukłość: 106,67 90 gr
0,25d 3 0,25 27
Mamy do czynienia z wyboczeniem sprężystym zatem założenia zostały dobrane poprawnie.
Naprężenia Eulera: Rw
2 E 2 210000
182,15[MPa]
2 106,67 2
Rw 182,15
Współczynnik bezpieczeństwa: xw 5,21
c 34,93
Wartość obliczonego współczynnika bezpieczeństwa przekracza wartość zakładaną i jest jej bliska,
zatem gwint dobrano poprawnie.
d D1 34 28
ds 31[mm]
2 2
P 6
tg 0,0616 γ = 3,53˚
d s 31
0,1
tg ' ' 0,1035 zatem ρ’ = 5,91˚
cos r cos15
Śruba spełnia warunek samohamowności: ’≥ γ.
z c 2 3 s 2 k cj
c 34 ,93[ MPa ]
M s 16M s 16 51543
s 13,34[ MPa]
Wo d 3 3 27 3
Zatem:
Q Q 4QP
p p dop
A d D1 H n d D1 2 H n
2 2 2
4P
4QP 4 20000 6
Hn 34,23[mm]
d D1 p dop 34 2 28 2 12
2 2
Z warunku dobrego prowadzenia: H n 1,2 1,5d 40 ,8 51[mm ]
1
1 d
Es 3 En
2
D z D4 2
Dz
Es 2
2
d 3 D4 52,49[mm]
2
E s As E n An 4 4 En
Przyjmujemy średnicę zewnętrzną nakrętki Dz=54[mm].
1 1
𝑀𝑡 = = ∙ 20000 ∙ 17 ∙ 0,1 = 11333[𝑁𝑚𝑚]
3𝑄𝑑𝑜 𝜇 3
Moment całkowity na śrubie podnośnika:
M s 51543
Długość drąga: l n 206[mm] przyjmujemy 205[mm]
Pr 250
32 M g 32 46250
dn 3 3 15,56[mm ]
k gj 125
6M s 6 51543
pmax 12,39[MPa] 28[ MPa]
2
d z dn 40 2 15,6
8. Obliczenia korpusu
ls ls 1440
76,7 105
0,25d 3 0,25 D 2 D 2 0,25 56 2 50 2
zr wr
Rw R0 R1
xw
Rw
w
R Dzr Dwr
2 2
5,46
c 4Q
9. Obliczenia podstawy
Nacisk:
Q 4Q 4 20000
p 1,77[ MPa] 2[ MPa]
A D pz D pw
2 2
1502 90 2
Wymiary podstawy dobrano poprawnie.
Grubość podstawy:
gp ≈ 25[mm]
Nakrętka osadzona jest pasowaniem ciasnym w gnieździe i zabezpieczona przed obrotem dwoma
kołkami wzdłużnymi.
Q 4Q 4 20000
p 15,72[MPa] 28[MPa]
A Dz Dw
2 2
54 2 36 2
Na podstawie normy dobieramy kołki walcowe: dk=4[mm] na lk=18[mm]
2Ms 2 51543
p 26,5[MPa] 28[MPa]
Dz d k l k 54 4 18
Ms 51543
t 13,3[MPa] 61[MPa]
Dz d k l k 54 4 18
Śrubę przed wykręceniem zabezpiecza się przykręceniem śrubą w dolnej części podkładki o średnicy
większej od średnicy znamionowej głównej śruby podnośnika. Dodatkowo z normy dobieramy
podkładkę sprężystą pod śrubę zabezpieczająca.
Naprężenia rozciągające:
Q 4Q 4 20000
r 608[MPa] 640[MPa]
A d r 2
6,47 2
𝐿
𝜂 = 𝐿 𝑢 = 30%
𝑤
gdzie:
Lu = QP Lu = 120 000[Nm]
Lw = 2 Mc Lw = 394 863[Nm]
Podnośnik śrubowy
z napędem przez śrubę – model 3D