Čovek i klima

Na klimu Zemlje utiču na prvom mestu intenzitet sunčevog zračenja, vulkanska aktivnost,
kolebanje nagiba Zemljine ose a savremena kolebanja klime su posledica i ljudske aktivnosti.
Tri osnovne posledice aktivnosti čoveka se ogledaju kroz efekat staklene bašte, kisele kiše i
uništavanje ozonskog omotača.
Molekuli ugljen-dioksida propuštaju kratkotalasne sunčeve zrake koji dospevaju do Zemljine
površine i zagrevaju je. Dugotalasne toplotne zrake koje ispušta zagrejana Zemljina površina ovaj
gas upija što dovodi do postepenog porasta temperature. Kao proizvođači ugljendioksida označeni
su na prvom mestu fosilna goriva (ugalj i nafta), jer se danas blizu 90% energetskih potreba
zadovoljava korišćenjem fosilnih goriva. Kao posledica porasta temperature dolazi do otapanja
lednika na polovima i na Grenlandu. Smatra se da će nivo Svetskog mora porasti čak do 60 metara
pa će priobalni delovi sveta biti potopljeni a upravo u tim krajevima je i najveća koncentracija
stanovništva. Kao posledica podizanja nivoa Svetskog mora doći će i do podizanja nivoa
podzemnih voda, što će usloviti smanjenje obradivih površina i nedostatak vode za piće, a to će na
kraju usloviti i pomeranje svetske populacije.
Pojačano isparavanje, odnosno topliji i vlažniji vazduh učiniće atmosferu nestabilnijom pa se
očekuje dvostruko više rušilačkih vetrova, uragana, tajfuna i snažnih ciklona. Koliko je atmosfera
osetljiva ako bi na globalnom nivou temperatura porasla za dva stepena, na Zemlji bi imali većinu
polupustinja i pustinja a ako bi temperatura pala za -2 stepena celzijusa na Zemlji bi imali novo
ledeno doba.

Kisele kiše
Kisele kiše nastaju spajanjem u oblacima sumpor-dioksida i azotnog oksida sa kapljicama vode.
Glavni izvor sumpor-dioksida su termoelektrane koje emituju 70% ovog gasa. Kisele kiše su
glavni krivac za masovno sušenje šuma i uništavanje živog sveta u jezerima. Sem toga povećavaju
kiselost zemljišta i smanjuju njegovu plodnost. Stara stabla su otporna na kisele kiše ali ih
koristimo u drvnoj industriji za ogrev a mlada stabla su neotporna na kisele kiše i ona se suše. Ovaj
proces je postao svetski problem, npr u Holandiji, Belgiji i Švajcarskoj oko 60% šuma je obolelo
od kiselih kiša. U Norveškoj blizu 80% jezera su bez živog sveta, a u Finskoj oko 20 000 jezera
voda je ozbiljno zagađena. Sušenje šuma je poprimilo ozbiljne razmere i u našoj zemlji.

Uništavanje ozonskog omotača

Koncentracija ovog gasa u atmosferi je veoma mala, samo 0,000002%, najviše ga ima u sloju
između 25 i 40km koji je po njemu i nazvan ozonosfera. Ozon je specifičan vid kiseonika sa
molekulom od tri atoma. Ozonski omotač upija najveći deo ultraljubičastog sunčevog zračenja.
Smanjivanjem ozona u atmosferi, čini da do Zemlje dopire sve veća količina ovog zračenja koje
može biti veoma opasno po zdravlje i život ljudi. Ultraljubičasti zraci izazivaju rak kože,
zamućenje očnog vida pa čak smanjuje i imunitet organizma. Ozonski omotač uništava gas freon
koji se nalazi u frižiderima, zamrzivačima, hladnjačama, raznim sprejevima, aparatima za gašenje
požara itd. Kada freoni dođu u ozonosferu izdvaja se atom hlora i razlaže ozon na atome kiseonika
(O+O+O). Kada je početkom 80ih godina prošlog veka utvrđeno da u ozonosferi iznad Antartika
na površini velikoj kao teritoriji SAD, koncentracija ozona iznosi samo 50% od uobičajene, zaštita
ozonskog omotača postaje jedan od najozbiljnih problema savremenog sveta.
Po sporazumu iz Kjota u Japanu pre 20ak godina, sve zemlje sveta su se saglasile izuzev SAD i
Kine da se radi na zaštiti i obnavljanju ozonskog omotača.