ไยโรสโคป (gyroscope)

ไยโรสโคป เป็นอุปกรณ์ที่อาศัยแรงเฉื่อยของล้อหมุน เพื่อช่วยรักษาระดับทิศทาง

ของแกนหมุน ประกอบด้วยล้อหมุนเร็วบรรจุอยู่ในกรอบอีกทีหนึ่ง ทาให้เอียงในทิศทาง
ต่างๆ ได้โดยอิสระ สามารถหมุนในแกนใดๆ ได้ โมเมนตัมเชิงมุม (angular momentum)
ของล้อดังกล่าวทาให้มันคงรักษาตาแหน่งของมันไว้แม้กรอบล้อจะเอียง จากคุณสมบัติ
ดังกล่าวทาให้สามารถนาหลักการนี้ไปประยุกต์ใช้เพื่อประโยชน์ต่างๆ มากมาย เช่น เข็ม
ทิศไยโร (Gyrocompass)
ปรากฎการณ์ของ Gyroscope
Rigidity in space หมายถึง Gyroscope ที่หมุนลูกข่างด้วยความเร็วสูงแล้ว
แกนหมุนของมันจะชี้ทิศประจาตลอดเวลาการ
Precession คือ อาการที่แกนของ Gyroscope หันไปจากแนวเดิมเมือ่ มีแรง
มากระทาโดยที่เมื่อ Gyroscope อยู่ในสถานะ Rigidity in spaceเมือ่ เราใส่แรงกระทาโดย
ถ้ากดที่แกนนอนมันจะหันรอบแกนตั้งหรือถ้าใส่แรงที่แกนตั้งมันจะกระดกรอบแกนนอน
แทน เมื่อนา Gyroscope ที่อยู่ในสถานะ Rigidity in space แล้ววางบนพื้นโลกโดยให้
แกนหมุนขนานกับพื้นโลก เมือ่ โลกหมุนไปจะสังเกตได้ว่าแกนของ Gyroscope ดูเสมือน
กระดกขึ้นซึ่งที่จริงแล้วเป็นผลจากการที่แกน Gyroscope ชี้ทิศประจาตลอดเวลานั่นเอง
คุณสมบัติ
ตัวไยโรสโคปจะมีลักษณะการหมุน 2 แบบ อันประกอบด้วย
- การหมุนควง
- การแกว่ง (nutation)
ไยโรสโคป สามารถนาไปใช้เพื่อสร้างเข็มทิศ ไยโรคอมแพสส์ (gyrocompasses) ซึ่ง
จะมาช่วยเสริมหรือแทนที่เข็มทิศแบบแม่เหล็ก (ที่ใช้กันอยู่ในเรือ, เครื่องบิน และ ยาน
อวกาศ, ยานพาหนะทั่วไป) เพื่อช่วยในการรักษาความมีเสถียรภาพในการทรงตัว (กล้อง
โทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล, จักรยาน, รถจักรยานยนต์ และ เรือ) หรือนามาใช้เป็นส่วนหนึ่ง
ของระบบการนาวิถีด้วยความเฉื่อย
ระบบเข็มทิศไยโร (Gyrocompass System)
เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการกาหนดทิศของหัวเรือ การโคลงของเรือ (โคลงทางข้าง
(roll) และโคลงทางหัวเรือ (pitch)) โดยไม่ใช้สนามแม่เหล็ก จึงไม่มีผลการทบต่อตัวเรือ
เหล็ก และตาแหน่งที่เข้าใกล้ขั้วโลกเหนือ โดยใช้หลักการของไจโรสโครป
เช็มทิศไยโรจะชี้ทิศเหนืออย่างต่อเนื่อง และขนานกับพื้นโลก ตลอดเวลา ซึ่งจาก
หลักการของการ Precession ถ้าหากมีการประยุกต์แรงที่เหมาะสม โดยการใช้อุปกรณ์
ตรวจจับ อาการเอียงเช่น Accelerometer ก็จะทาให้แกนของ Gyroscope ค่อยๆ หัน
เข้าหาทิศเหนือได้เข็มทิศไยโรที่ใช้หลักการแบบนี้เราจะเรียกว่า
เข็มทิศไยโรแบบ Spining Wheel
ระบบเข็มทิศไยโร (Gyrocompass System)
Gyrocompass เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการกาหนดทิศของหัวเรือ การโคลงของเรือ (โคลงทางข้าง
(roll) และโคลงทางหัวเรือ (pitch)) โดยไม่ใช้สนามแม่เหล็ก จึงไม่มีผลการทบต่อตัวเรือเหล็ก และตาแหน่ง
ที่เข้าใกล้ขั้วโลกเหนือ โดยใช้หลักการของไจโรสโครป
ระบบ Gyrocompass ประกอบด้วย MK 19, MK 23, MK 27 และ AN / WSN-2
ระบบ Gyrocompass จะส่งข้อมูลอาการของเรือและทิศของหัวเรือไปให้กับระบบต่างๆ ดังนี้
- ระบบควบคุมอาวุธ
- โซนาร์
- เรดาร์
- ดีเก๊าซิ่ง
- ระบบอื่นที่เกี่ยวข้อง
การกาหนดทิศหัวเรือของ gyrocompass
การกาหนดทิศหัวเรือ gyrocompass ไม่ได้เกิดจากอิทธิพลของแม่เหล็กเหมือนกับ
เข็มทิศแม่เหล็ก แต่เกิดจากการกาหนดทิศทางที่เกิดมาจากการกาหนดตาแหน่งการหมุน
ของ gyroscope (ใช้ไฟฟ้าการหมุนลูกข่างด้วยความเร็วสูง ) ให้ไปทางทิศเหนือ จึงไม่มีผล
ต่ออานาจสนามแม่เหล็กของโลกหรือสนามแม่เหล็กของเรือ
การแสดงตาแหน่งของทิศหัวเรือจะรับอาการมาจาก
gyrocompass system โดยอาจจะแสดงอยู่ในรูปแบบของ
synchro-servo แบบหน้าปัด มีความเร็วแบบ
single and thirty-six (1X, 36X) speeds หรือ
digital indicatorsกาหนดมุม ระหว่าง 000 – 359 องศา
ส่วนประกอบของระบบฯ
ระบบ gyrocompass มีส่วนประกอบที่สาคัญ ดังนี้
- gyrocompass control cabinets
- power supply, agyrocompass
- ship’s heading, roll and pitch indicators
(analog and digital)
- synchro signal amplifiers
- synchro signal converters.
Two Gyrocompass System
การใช้ ง านระบบ Gyrocompass ที่ มี 2 ระบบในเรื อ ล าเดี ย วกั น จะต้ อ งมี ตั ว
Gyrocompass ที่ แ ยกจากกั น แต่ ต้ อ งท างานร่ ว มกั น ด้ ว ยการเชื่ อ มต่ อ ระหว่ า งตั ว
Gyrocompass โดยทั่วไปจะแบ่งตัวแสดงผลออกเป็น 2 ส่วน คือ
1. สะพานเดินเรือ (Pilot House)
2. ห้องหางเสืออะไหล่ (Steering)
การเชื่อมต่อสัญญาณของทั้ง 2 ตัวจะผ่านชุด synchro signal amplifiers or
synchro signal converters.
สถานที่ติดตั้ง
การติดตั้งตัวมาสเตอร์ของ gyrocompass ต้องติดตั้งแบบกึ่งกลางลาเรือ (ship’s
centerline) แต่ถ้าไม่สามารถติดตั้งได้เนื่องจากมีโครงสร้างตัวเรือที่ขัดขวาง สามารถ
อ้างอิงจากแนวของหางเสือเรือได้ (ludder line) ซึ่งจะใกล้เคียงแนว center line มาก
ที่สุด
บริเวณที่ติดตั้งหรือห้องจะต้องมีพื้นที่เพียงพอในการที่เจ้าหน้าที่เข้าไปทาการ
ปรับแต่ง และการซ่อมบารุง นอกจากนี้จะต้องมีระบบระบายอากาศที่ดี ไม่มีความชื้น จึง
นิยมมีระบบปรับอากาศภายในห้องเพื่อลดความชื้น และฝุ่นละอองต่างๆ
ระบบไฟสารอง (UNINTERRUPTIBLE POWER SUPPLY)
ระบบ gyrocompass แต่ละระบบจะต้องมีแหล่งจ่ายกาลังไฟฟ้าสารอง เพื่อป้องกัน
แหล่งจ่ายกาลังไฟฟ้าหลักไม่สามารถจ่ายกาลังไฟฟ้า จะส่งผลทาให้ตัวลูกข่างหยุดหมุน ในการเริ่ม
หมุนลูกข่างจนกว่าเสถียรจะต้องใช้เวลาพอสมควร
ระบบไฟสารอง (UPS) ควรติดตั้งที่ตัวฐานหรือภายในคอนโซล โดยมีขนาดกาลังไฟฟ้า
เพียงพอการทางานได้ไม่น้อยกว่า 30 นาที และต้องมีระบบสัญญานแจ้งเตือนในกรณีที่ระบบไฟที่
จ่ายให้กับ gyrocompass ดับ และระบบแจ้งเมื่อ UPS ทางาน (Gyrocompass system fault
alarms ) ที่ห้องต่างๆที่ต้องใช้งาน ดังนี้ สะพานเดินเรือด้วย
- Pilot House Ship Control Console - CIC weapons control area
- Optical Landing System Equipment Room - Landing Signal Officer’s Platform
- Flight and Helo Control Station - CCA Room
- Helicopter Direction Center - Sonar Control
Master Compass
องค์ประกอบที่สาคัญสองส่วน คือ ส่วนของแกนที่กาหนดทิศเหนือ (North-
seeking) หรือเรียกว่า meridian gyro อยู่ในแนวตั้งจัดว่าเป็นส่วนหลัก จะบอกตาแหน่ง
มุม azimuth สามารถเอียงได้ ± 60 องศา และส่วนของแกนที่กาหนดทิศตะวันออก
(East-seeking or the slave) เป็นส่วนรอง จะบอกมุมการเอียง zenith สามารถเอียงได้
± 40 องศา
ส่วนประกอบโครงสร้าง มีดังนี้
- gimbal (supporting structures) อยู่ภายใน binnacle
- frame
- binnacle
- relative bearing signals to true bearing signals
- convert to a different synchro speed or output frequency,
- isolate reflected oscillations from the input synchro bus.
 เครื่องมือวัดความเร็วเรือ
UNDERWATER LOG SYSTEMS
เครื่องมือวัดความเร็วเรือ
เป็นเครื่องมือที่ใช้สาหรับความเร็วของเรือและวัดระยะทางที่เรือแล่นไป โดย
หน่วยวัดความเร็วเรือจะเป็น knots และวัดระยะเป็น nautical miles
ความเร็วของเรือที่วัดได้จะส่งระบบอาวุธต่างๆ และระบบเดินเรือ
ระบบเครื่องมือวัดความเร็วของเรือที่นิยมใช้มี 2 ระบบ คือ
1. ระบบ Electro-magnetic
2. ระบบ Doppler
The electro-magnetic log system
มีส่วนประกอบที่สาคัญ คือ
- rodmeter
- sea valve and hoist
- indicator-transmitter.
Rodmeter
มีลักษณะเป็นแท่งคล้ายดาบติดตั้งในส่วนครอบ (flush mounted) เป็นอุปกรณ์
ตรวจจับความเร็วโดยใช้ความสัมพันธ์ระหว่างแรงดันไฟฟ้า เปรียบเทียบกับความเร็วของ
กระแสน้าที่ไหลผ่านอุปกรณ์ ตาแหน่งที่ติดตั้ง rodmeter จะต้องมีระดับความลึกยื่นออก
จาก flush mounted (ขนาด 25 นิ้ว) ติดตั้งที่ท้องเรือในตาแหน่งการไหลของกระแสน้า
ในส่วนของการไหลแบบ turbulent ไม่มารบกวนการทางาน ความยาวของอุปกรณ์ที่ใช้
งาน มีหลายขนาด คือ 0.71, 1.2, 1.8 และ 2.5 เมตร (28, 46, 72 และ 100 นิ้ว) ความ
ยาวของสายสัญญาณเชื่อมต่อระหว่างอุปกรณ์ และส่วนควบคุมการทางานต้องไม้เกิน 45
เมตร
Sea Valve and Hoist

ติดตั้งในลาเรือเป็นที่เก็บของ rodmeter เวลาที่ไม่ใช้งานหรือเวลาที่ต้องการซ่อม

บารุง มีลิ้นที่ปิดผลึกเพื่อป้องกันน้าเข้าตัวเรือ และมีอุปกรณ์ที่ควบคุมการหย่อน และดึงขึ้น
ของ rodmeter

Indicator-Transmitter.
เป็นส่วนหนึ่งของวงจรอิเลคทรอนิกส์ที่ทาหน้าที่ในการแปลงสัญญาณแรงดันไฟฟ้า
ที่ได้รับจาก rodmeter เป็นสัญญาณดิจิตอลเพื่อแสดงผลที่หน้าจอแสดงผล นอกจากนี้ยัง
เป็นส่วนที่ใช้ในการควบคุมการหย่อน – ดึงขึ้นของ rodmeter ด้วย