Professional Documents
Culture Documents
Habe Horizontal Bat Nola Makurtzen Den
Habe Horizontal Bat Nola Makurtzen Den
Habe bat makurtzea Orri honetan laborategiko esperimentu sinple bat simulatuko da, eta bere helburua da material
(flexatzea) baten Young-en modulua neurtzea.
Habe bat gilbortzea Eraikuntzan "hegada" deritzo, habe bat horizontalki kokatzeari eta mutur batetik soilik
Ebakidura-modulua finkatzeari, horrela, habe osoa airean geratzen da, mutur finkoa izan ezik. Normalean balkoiek,
nola neurtu garabiek eta halako eraikinek "hegada" egitura izaten dute.
Katenaria Demagun habearen neurriak honakoak direla: L luzera, a zabalera eta b lodiera. Mutur askean F
indarra aplikatuko da bertikalki eta habea zenbat makurtzen den neurtuko da: y(L), alegia,
habearen makurdura, indarraren menpe. Ikusiko dugunez, habearen makurdura txikia bada,
orduan indarrarekiko proportzionala da.
Hasteko, habearen makurduraren teoria zehazki aztertuko dugu, eta kalkulatuko dugu habearen
mutur askea zenbat desplazatzen den indar bat aplikatzen zaionean.
Habe bat, irudikoa bezala makurtzen denean, kanpoko indar baten eraginez, bere goiko aldea
luzatu egiten da eta bere azpiko aldea, ordea, laburtu. Badago habearen barruan lerro bat, lerro
neutroa deritzona, ez dena ez luzatu ezta laburtzen ere. Lerro hori dago, habearen zeharkako
sekzioaren masa zentroan, eta sarritan aipatuko dugu orri honetan eta ondorengoan ere.
Makurtze txikia
Har dezagun habe argal bat, L luzeraduna, horizontalki kokatuta, mutur batetik finko eutsita eta
bestetik F indar bertikala aplikatzen zaio. Kalkula dezagun habearen forma eta, hortik, mutur
askearen posizioa: (xf, yf).
Habearen L luzera oso handia dela gainontzeko neurrien aldean (lodiera eta zabalera), eta
habearen pisuak eragiten dion makurdura arbuiagarria dela.
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 1/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Habearen sekzioa (laukizuzena) ez dela ezer aldatzen makurtuta dagoenean. Izan ere,
habearen lodiera txikia bada kurbadura-erradioaren aldean, zeharkako sekzioa oso gutxi
aldatzen da.
Mutur askean aplikatzen ari garen F indarraren momentua P(x, y) puntu batekiko: M=F(xf
−x)≈F(L−x). Habearen pisua arbuiatzen da F indarraren aldean, orduan:
Ekuazio diferentzial hori integratzen bada (bi aldiz) soluzioa y(x) funtzioa izango da, habearen
forma. Baina mugalde-baldintzak ezarri behar dira: x=0, y=0, dy/dx=0.
Saiakuntza
Aukeran idatz daitezke:
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 2/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
10 g
25 g
edo 50 g
Adibidea:
Esperimentua burutu ondoren, hau da, zenbait pisu ezberdin eskegi ondoren (F) eta mutur
askearen desplazamendua neurtu ondoren (yf), grafikoa irudikatzen da eta, zuzen bat ateratzen
da. Zuzen horren malda hau da:
Habearen zeharkako sekzioaren bigarren inertzia-momentua lerro neutroarekiko hau da, sekzio
laukizuzena delako:
Kalkuluak burutu ondoren, Young-en moduluaren emaitza egiazta dezakegu Erantzuna botoia
sakatuz.
Saguaz, eraman bitez pisuak habearen mutur askera eta bertan askatu
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 3/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Har dezagun:
Habearen L luzera oso handia dela gainontzeko neurrien aldean (lodiera eta zabalera), eta habearen
pisuak eragiten dion makurdura arbuiagarria dela.
Habearen sekzioa (laukizuzena) ez dela ezer aldatzen makurtuta dagoenean. Izan ere, habearen
lodiera txikia bada kurbadura-erradioaren aldean, zeharkako sekzioa oso gutxi aldatzen da.
Baldintza horietan, Euler-Bernouilli teoriaren ekuazioa erabil daiteke, alegia, habe deformatuaren
kurbadura-erradioa (ρ) eta makurdura eragiten ari den indarraren momentua (M) honela erlazionatzen dira:
Y materialaren Young-en modulua da, eta I zeharkako sekzioaren bigarren inertzia-momentua lerro
neutroarekiko.
Mutur askean aplikatzen ari garen F indarraren momentua P(x, y) puntu batekiko: M=F(xf −x).
Ekuazio hori deribatzen badugu s-rekiko, eta kontutan izanda cosφ=dx/ds, orduan:
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 4/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Ekuazio diferentzial horren soluzioa, φ(s), lortzeko integratu behar da, honako mugalde-baldintzekin:
Ekuazio diferentzial horren soluzio bat lortzen da ekuazioa bidertzen bada bider dφ/ds:
Habearen L luzera osoak eta habearen puntu baten koordenatuek (x,y) honako baldintza betetzen dute:
Ezagutzen badira, aplikatutako F indarra eta habearen L luzera, lehen ekuazioa ebazten da eta hortik
kalkulatzen da φ0, habearekiko zuzen tangenteak habearen mutur askean osatzen duen angelua X
ardatzarekiko (alde negatiboarekiko).
φ0 angelu hori kalkulatu ondoren, x koordenatua kalkula daiteke φ angeluari balioak ematen (0, φ0) tartean,
bere integrala ebatzita dagoelako.
y koordenatua kalkulatzea konplikatuagoa da, φ angeluaren balio konkretu bakoitzerako integral mugatu bat
kalkulatu behar delako (0, φ) tartean, eta horretarako prozedura numerikoak erabili behar dira.
Kalkulu numerikoa
Aurreko ekuazioak honela adieraz daitezke:
Hemen α parametro adimentsional bat da eta beste zenbait parametro biltzen ditu: habearen neurri
geometrikoak, habearen materiala eta mutur askean aplikaturiko indarra.
Nola kalkulatu φ0
Ezagutzen badira, aplikatutako F indarra eta habearen L luzera, lehen ekuazioa ebazten da eta hortik
kalkulatzen da φ0, alegia, habearekiko zuzen tangenteak habearen mutur askean osatzen duen angelua X
ardatzarekiko (alde negatiboarekiko) irudiak erakusten duen bezala:
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 5/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
f(φ0)=0
Integrala berridatz daiteke, lehen espezieko bi integral eliptiko gisa eta aldagaiak aldatu. Lehen aldagai-
aldaketa hau da: θ=φ+π/2
Orri honen amaieran programa interaktibo bat dago, lehen espezieko integral eliptiko biak kalkulatzen
dituena, E(k, π/2) eta E(k, f0), Carlson-en prozedurarekin. Ikus bedi Numerical Recipes in C, Special
functions. 6º kapitulua.
Habearen puntu batek (x, y) koordenatuak ditu. Gure kalkuluan ordea, kalkulatuko dugu: (x/L, y/L). x/L
kalkulatzea ez da zaila: φ0 ezagutzen bada, x/L kalkula daiteke φ angelu guztietarako (0, φ0) tartean. Mutur
askearen xf posizioa honela kalkulatzen da:
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 6/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
y/L kalkulatzea konplikatuagoa da: φ0 ezagutzen bada, y/L kalkulatzeko φ angelu guztietarako (0,
φ0) tartean, honako integral mugatua kalkulatu behar da:
Integral hori kalkulatzeko prozedura numerikoak behar dira, esaterako, Simpson-en prozedura.
Baina integral horrek beste arazo bat du. Baldin φ→φ0 orduan integraleko izendatzaileak zerorantz jotzen
du, eta ordenagailuak ez du ondo kalkulatzen mutur askearen yf/L koordenatua φ=φ0 denean. Arazo hori
konpontzeko irudian erakusten den interpolazio-prozedura erabil daiteke:
Kalkulatzen dira (x/L, y/L) koordenatuak baina muturretik oso hurbil dagoen angelu baterako:
φ=φ0−Δφ , eta Δφ angelua txikia da.
Kalkula dezagun φ0 angelurako abszisa: xf/L.
Orduan, mutur askearen ordenatua, yf/L, kalkulatzen da irudiko hiruki zuzena ebatziz:
Orduan habearen puntuen (x, y) koordenatuak honela idatz daitezke. Lehenik abszisa:
Habearen abszisan ordezkatzen badugu φ=φ0 =α (mutur askearena) lortzen den emaitza hau da xf=L.
horrek esan nahi du, makurtze txikien hurbilketan, mutur askeak ez duela desplazamendu horizontalik.
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 7/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Integral hori zatika burutu daiteke eta, zenbait sinplifikazio egin ondoren, honako adierazpena lortzen da:
Habearen x eta y koordenatuak kalkulatu ditugu φ parametroaren menpe, baina parametro hori eliminatzen
bada y=f(x) adierazpena lor daiteke, hau da, habearen formaren ekuazio esplizitua bere mutur askean F
indar bertikala aplikatzen denean:
Grafikoak erakusten du habearen mutur askearen y/L makurtze bertikala, α parametro adimentsionalaren
menpe.
Gorriz, prozedura numerikoen kalkuluaren emaitza, aurreko atalean erakutsi den bezala.
Urdinez, makurtze txikien hurbilketaz lortutako emaitza: y/L=2α/3 (zuzena).
Grafikoan bertan ikusten denez, makurtze txikien hurbilketaz lortutako emaitza baliagarria da neurri baten
barruan, edo a parametroaren balio mugatzaile bateraino (αm=0.375 hartzen da), edo bestela idatzita, F
indarrak ez badu gainditzen honako balioa:
Saiakuntza
Aukeran idatz daiteke:
Programak kalkulatzen du, eta irudikatu, habe makurtu bat, L=1 m-koa, eta bere mutur askean aplikatzen ari
den F indarra. Idatziz erakusten dira, ardatz koordenatuetan, mutur askearen (xf, yf) koordenatuak eta φ0
inklinazioa, alegia, habearen tangenteak mutur askean horizontalarekiko osatzen duen angelua.
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 8/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Adibidea:
Har dezagun altzairuzko habe bat (Young-en modulua Y=2.06·1011 N/m2), L=30 cm eta sekzio laukizuzena:
a=3.04 cm eta b=0.078 cm.
Eta habe horren mutur askean indar bat bertikalki aplikatzen bada, eta indar horrek eragiten duen
parametroa bada α=0.25, hau da,
Programak kalkulatzen du mutur askearen posizioa xf /L=0.98 eta yf /L=0.16, alegia xf=29 cm, eta yf=4.8
cm.
Makurtze txikien hurbilketan ez dago desplazamendurik norabide horizontalean: xf≈L=30cm, eta norabide
bertikaleko yf desplazamendua aplikatutako F indarrarekiko linealki proportzionala da. Hurbilketak, kasu
honetan, norabide horizontaleko desplazamenduan %3-ko errore txikia du eta norabide bertikalean %4.
Mutur askean aplikatzen den indarra askoz handiagoa bada, esaterako α=1.25, hau da:
Programak kalkulatzen du mutur askearen posizioa xf/L=0.79 eta yf/L=0.56, alegia xf=24 cm eta yf=17 cm.
Ariketa gisa, egin bitez hiru grafiko. Ardatz horizontalean beti α parametro adimentsionala, eta ardatz
bertikalean hiru aukera:
1. φ0 angelua, alegia, mutur askean habearen tangenteak horizontalarekiko osatzen duen angelua.
Erreferentziak
Feynman, Leighton, Sands. The Feynman Lectures on Physics V-II. Edt. Fondo Educativo Interamericano, págs. 38.15-17.
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 9/10
1/3/2021 Habe horizontal bat nola makurtzen den
Beléndez T., Neipp C., Beléndez A., Flexión de una barra delgada empotrada en un extremo: Aproximación para pequeñas
pendientes. Revista Brasileira de Ensino de Física. 24 (4) Dezembro 2002, págs, 399- 407.
Beléndez T., Neipp C., Beléndez A., Large and small defections of a cantilever beam. Eur. J. Phys. 23 (2002) pp. 371-379
www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/solido/din_rotacion/viga/viga.htm 10/10