You are on page 1of 2
£961 (88) - 201 - Dis vin hod piv DOI NET VE SU THI TAY NGUYEN HUYEN THOAI VA HIEN THUC Jy Nguyén duigc biét dn nu la mién A&t Tes thoai, la nai cu tra ciia cée dan toc thiéu 36: Bé; Mnéng; Gia Ral: Ba Nay... Céc toc ngudiTay Nguyén titbao adi nay vén giauling yéu nudc, kign cuéing bat khuat trong dau tranh cchéng ngoaixdm,kign thiét dit nuéc, nhat la trong hal cudc khang chign chéng thyc dan Phap va dé quéc Mi; dittrong digu kién, hoan cénh ndo, tung <6 liicd6i com nhat mudi, ho vn sét cénh voi ngud Kinh, véi cd nuéc, van luén trung thanh véi céch mang, v6i Bang, Bac Hé va nding ngudi con wu ta vin cbn mai véi buén fang, dién hinh nu: Ama ‘Trang Long; anh hing (Binh) Nop... Ngudi ta con bigt dén Tay Nguyen la ving dat véi nhang gié ti lich st, van héa tinh than v6 gid. Béla ving dat cla nhiing digu céng chiéng, ctia rugu cén, dan Trung... vadac biét la mét "ving st thr Si/thiTay Nguyén gan lién véi tén tuét nhting con ngudt huyén thoai, hing anh hiing cla buen lang Tay Nguyén ting dugc bao thé hé, bao dai Inguténg vong, nhu: Bm San, Bm Di, Dyéng Du:.. ma dng bao Tay Nguyén goi a céc Mtao.. Nhung, iu thi viva hap dan 6 day 1a nhing gié ti ich sit, gid tri vin héa day thuyét phyc vé m@t giai doan lich st cila tc nguii ma theo mét s6 nha nghién cu, si thi Tay Nguyan cé thé ra d&i vio khong thé Ei XVI, khixa hoi Tay Nguyén cé nhiing thay d6i to 16n do céc cudc chién tranh cia cée buén lang... Ging theo cac ta ligu lich si st thi Tay Nguyén da dug biét dén ti kh lau. Dudi thot Php thudc, du nhiing ném hai mui ca thé ki tude... nhiing gia tri van héa nay 43 duge quan tam. Nhung_phai dén gén day, mai dugc nghién “Trung THCS Phi Ldc, Kréng Nang - Bak Lak TRONG NGUYEN* calu, khai théc mét céch quy mé, s8u réng hon, Qua diy, ching tdixin néu én vai cm nhanva d nét khai quat vé stthi Tay Nguyén, han la chu day ii, song cing mong néi dugc cling ban doc niém yéu mén, ty hao vé manh dt da sinh ra nhthng con Ingutdi,nhiing tac phém v6 gia Xét 6 géc a6 vi mé, cho dén nay, sit thi Tay Nguyén 6 dén hon hai tram bé da duge su tim, ghi chép va dang dugc t6 chu bign soan. Ngoai ra, 86 con Iai d& dugc biét dén nhung chua kip ghi chép cing c6 hang tram b6 nia. Bay dich :hye Ib mt kho tang van hoc dan gian khéng 16, mt kho lich st- van héa v6 gia. C6 strthi ngn ma cing a dai toi may tram cau (st thi H'di€u c6 570 chu); 6 nnhiing st thi kha dai.nhu 8m San (2077 cu) , Khinh Da (5880 c&u)-va cé 1é dai nhat trong 56 nnhiing st thi da dugc biét cho dén nay la Omnréng ciia ngudi M'néng khong 30.000 cau... So véi van hoc dan gian thé gidi, thi cé thé st thi Tay Nauyén. ge xép vao loa cé dung Iveng In nhét. Nhung digu quan trong han la du vin dai, st thi Tay Nguyén vin phan anh mét céch trung thyc, sinh dong ddi séng sinh hoat céng déng, cudc dau tranh vi nhiing ¥ tuéng nhan van cao. ca ma su kién trung tém Ia hinh anh nding ngudt anh hing (cdc M'tao) qua céc cudc chién dau ding cém, véi 18] nang phi thu’ng cia minh, hinh thanh nhéing éng déng méi, déng auc, gi8u manh, vinh quang han... Mét trong nhdng hinh anh tiéu bigu éy [a am San, ngudi anh hing ctla céc buén lang Tay Nguyén, ma méi tinh cua ho (Bam San va H Nhi) a [8 mot cau chuyen dai... C6 thé néi, siithi Tay Nguyén la nhéng ban anh: hing ca hing tréng inhat trong “dan hgp xuéng" cla mot dan tc c6 4000 ndim lich si-du tranh kién cudng, bat khudt 46 sinh tén va phat trién... SF Nhung, digu mudn nei 6 st thi Tay Nguyén la & ccéch ké d0c do. Di van bin co dé dai hang tram, hang ngan cu, nhung vin c6 céccu gia thudcléng, Ho lannhiing nghé nhn, a nhiing "kho tang s6ng’, .96p phan lau gitinhting gi tr tinh than v6 gia cua nguidi Tay Nguyén, Bém dém, bén bép Ita nha sin, vn trém ngam ké cho con chau nghe va thudng phai ké hang chuc déim mdi xong... C6 18 vi duge sing téc theo mét loai vn vén dc biét ciia nguéi Tay Nguyén va véi long than kinh v6 ba, nén ngudi ta d& thudc, d& nhé dén nhurvdy. Nhung, con mot ly do quan trong hon la tinh yu thigt tha va long say ‘mé di vai vin van héa v6 gid cla toc nguéi. iho, ‘mdi lén ké stithi (ngudi €B8 got a ké khan) la moi Jin dugcnhap cudc, duige séng lai trong cdi*khéng gian chiém bao day ign tung" cla cud sng cng déng céch nay nhigu tram ném... Mat khac, céi khung cénh huyén ao cia man dém, ctia khéng gian nui ring nhu tao nén mét khéng - thé gian hhuyén thoai ma cing rét thyc, séng dng le thitdng... Nwai da dugcnghe ké khan £ 88 thi hin khéng quén duge an tugng cha nhiing dém Tay Nguyen khi bén bép lta bp bing va bén ché tug cn gia nha réng hay nha dai, nghé nhan ké stthi, xuing quant ¢6 ce con chat, budn lang ngoiighe nhi( nuét ting lai, nhur hea vao cdi khéng gian hhuyén do, lung linh, lang tham cia cugec séng, cia mt thai xa lac, xa Io dan tr lai kéo qua kh gn vi hin tai, ma chim trong huang thigng céa ban sic técnguti Ngodi cdch ké trén, con mot céch ké abc ado han. Bé Ia céch ngudi tanam ké. Mai lin nhu thé, inghé nhan nam trén mot chiéc ghé chi danh cho khach quf va la ché ngSi cila gian céng chiéng trong cc ngay hdi ldn. Ho nam day, “déu got len m@t chic g6i cao, tay géclén tin trang nha va dep nh mot vi tian’ Va, c6 diéu rit ki lg “bng cy nhém ‘mat lal ma ké. Vi sao vay” Chinh & day chia dung ‘m@t trong nhimng digu brén tuyét digu nhat cia st thi Tay Nguyén...” (theo nha vin Nguyén Ngoc, Inguai cé nhigu nam théng gén bé véi céc buén lng déng bao Tay Nguyén...).Phai chéng,"“6ng cu" a xuat thin, day tim

You might also like